1 00:00:06,235 --> 00:00:09,280 DE ARCHIEFBEELDEN IN DEZE SERIE ZIJN GEMAAKT TIJDENS WO II. 2 00:00:09,363 --> 00:00:12,533 ZE ZIJN GERESTAUREERD EN INGEKLEURD MET DIGITALE TECHNOLOGIEËN. 3 00:00:19,540 --> 00:00:22,376 22 JUNI FRANKRIJK GEEFT ZICH OVER 4 00:00:23,502 --> 00:00:26,756 7 SEPTEMBER START BLITZ LONDEN 5 00:00:28,215 --> 00:00:29,800 LONDEN GEBOMBARDEERD 6 00:00:30,843 --> 00:00:33,637 7 DECEMBER PEARL HARBOR AANGEVALLEN 7 00:00:34,221 --> 00:00:35,681 JAPANNERS VALLEN VS AAN 8 00:00:50,279 --> 00:00:52,656 Je bent vlees… 9 00:00:52,740 --> 00:00:54,617 Ben je al op het strand? Over. 10 00:01:03,209 --> 00:01:04,085 Winston? 11 00:01:09,799 --> 00:01:10,674 Winston? 12 00:01:11,884 --> 00:01:13,094 Ga je niet naar bed? 13 00:01:17,515 --> 00:01:18,390 Winston? 14 00:01:25,689 --> 00:01:26,565 Besef je… 15 00:01:27,817 --> 00:01:29,527 …dat wanneer je wakker wordt… 16 00:01:31,862 --> 00:01:34,198 …twintigduizend van onze jongens… 17 00:01:36,200 --> 00:01:37,743 …zullen zijn omgekomen? 18 00:01:50,714 --> 00:01:52,133 We geven ons nooit over. 19 00:01:58,806 --> 00:02:04,228 Het opzetten van Operatie Overlord was de grootste gebeurtenis en plicht ooit. 20 00:02:06,647 --> 00:02:10,151 De vreselijke prijs die we moesten betalen in mensenlevens… 21 00:02:10,234 --> 00:02:13,863 …voor de grote offensieven van de Eerste Wereldoorlog… 22 00:02:13,946 --> 00:02:15,948 …stond in m'n geheugen gegrift. 23 00:02:18,492 --> 00:02:20,786 Churchill kon nooit loskomen van Gallipoli. 24 00:02:21,328 --> 00:02:23,038 Dat was een fiasco. 25 00:02:24,206 --> 00:02:28,711 Naarmate Operatie Overlord, de D-day-landingen, dichterbij kwam… 26 00:02:29,628 --> 00:02:32,548 …begon hij te vrezen voor een bloedbad… 27 00:02:32,631 --> 00:02:36,802 …en dat hij zich had gecommitteerd aan iets wat een zou ramp worden. 28 00:02:37,845 --> 00:02:43,142 Als Overlord plaatsvindt, moet dat met verpletterende kracht gebeuren. 29 00:02:45,144 --> 00:02:50,357 FRANSE KUST 30 00:02:51,650 --> 00:02:55,529 Maar hoe de storm ook raast tegen de muren van onze vesting… 31 00:02:56,030 --> 00:03:00,242 …deze strijd zal uiteindelijk, ondanks alle helse daden van onze vijand… 32 00:03:00,326 --> 00:03:03,120 …de grootste triomf van het Duitse Rijk worden. 33 00:03:03,871 --> 00:03:07,041 Duitsland domineert nog steeds het Europese vasteland. 34 00:03:07,541 --> 00:03:11,212 De Britten, Amerikanen en hun bondgenoten moeten voet aan de grond krijgen… 35 00:03:11,295 --> 00:03:14,798 …aan die Europese kust om West-Europa te gaan bevrijden. 36 00:03:19,261 --> 00:03:22,223 Heel Zuid-Engeland werd een enorm militair kamp… 37 00:03:22,932 --> 00:03:27,144 …vol met getrainde mannen met instructies en enthousiasme… 38 00:03:27,228 --> 00:03:30,272 …om grip te krijgen op de Duitsers aan de overkant. 39 00:03:32,024 --> 00:03:36,695 Churchill wilde ooit op volle kracht terugkeren naar het continent… 40 00:03:37,321 --> 00:03:41,200 …maar dat wilde hij niet te vroeg doen en dat wilde hij alleen… 41 00:03:41,283 --> 00:03:44,328 …als hij absoluut 100% zeker van succes zou zijn. 42 00:03:45,579 --> 00:03:51,293 Je kunt dit niet halfslachtig doen want anders zouden de Duitsers winnen. 43 00:03:52,127 --> 00:03:56,840 De vraag is of de zaak zoveel verloren levens waard is. 44 00:03:56,924 --> 00:04:00,094 En ik denk dat Churchill concludeerde dat dat zo was. 45 00:04:01,929 --> 00:04:06,350 De vijand zou ongetwijfeld weten dat er een grote invasie werd voorbereid. 46 00:04:07,142 --> 00:04:11,188 We moesten de plaats en het tijdstip van de aanval verborgen houden… 47 00:04:11,272 --> 00:04:17,152 …en ze laten denken dat we ergens anders en op een ander moment zouden landen. 48 00:04:18,487 --> 00:04:21,907 Het aantal mogelijkheden is beperkt. Calais is logisch. 49 00:04:21,991 --> 00:04:24,410 Omdat het het dichtst bij Engeland ligt… 50 00:04:24,493 --> 00:04:27,955 …denken de Duitsers dat de geallieerden daar gaan landen… 51 00:04:28,038 --> 00:04:30,040 …maar de keuze valt op Normandië. 52 00:04:30,874 --> 00:04:35,254 Daar maken we meer kans omdat Calais enorm sterk beveiligd is. 53 00:04:36,088 --> 00:04:38,966 In oorlogstijd is de waarheid zo kostbaar… 54 00:04:39,466 --> 00:04:43,887 …dat ze altijd beschermd moet worden door een lijfwacht van leugens. 55 00:04:44,763 --> 00:04:48,434 Ze bedenken het misleidingsplan Operatie Bodyguard. 56 00:04:49,476 --> 00:04:53,105 We willen ze verwarren zodat ze geen verdediging opbouwen. 57 00:04:55,107 --> 00:04:57,192 Churchills brein was zeer actief. 58 00:04:57,276 --> 00:05:01,780 Hij genoot intens van de intriges in al deze plannetjes. 59 00:05:02,323 --> 00:05:06,201 Britse dubbelagenten vertellen de Duitsers allerlei onzin… 60 00:05:06,285 --> 00:05:10,080 …en geruchten over waar en wanneer de invasie zal plaatsvinden. 61 00:05:10,581 --> 00:05:16,128 VS-generaal Patton brieft een nep legereenheid in Zuidoost-Engeland. 62 00:05:19,757 --> 00:05:24,511 Met alleen maar opblaasbare tanks en vliegtuigen van balsahout. 63 00:05:27,014 --> 00:05:29,767 Gesimuleerde troepenconcentraties… 64 00:05:30,351 --> 00:05:31,727 …vloten van nepschepen… 65 00:05:32,436 --> 00:05:35,981 …en meer radio-activiteit werden allemaal gebruikt. 66 00:05:42,071 --> 00:05:45,032 Generaal Eisenhower leidt de invasie van Normandië. 67 00:05:46,033 --> 00:05:48,994 Hij had de leiding over de landing in Noord-Afrika. 68 00:05:49,078 --> 00:05:52,331 Hij was ook opperbevelhebber bij de invasie van Sicilië… 69 00:05:52,414 --> 00:05:54,500 …dus hij heeft de nodige ervaring. 70 00:05:57,169 --> 00:05:59,088 Vanuit Eisenhowers perspectief… 71 00:05:59,171 --> 00:06:03,258 …hadden ze Engeland nodig als springplank voor de bevrijding van het continent… 72 00:06:03,342 --> 00:06:08,472 …dus Churchill en Eisenhower moesten het goed met elkaar kunnen vinden. 73 00:06:08,555 --> 00:06:11,100 De politiek en het leger moeten samenwerken. 74 00:06:11,183 --> 00:06:13,060 Er zijn zeker spanningen. 75 00:06:13,560 --> 00:06:16,397 Churchill ziet zichzelf als militair leider… 76 00:06:16,480 --> 00:06:18,190 …maar dit leidt hij niet. 77 00:06:18,273 --> 00:06:22,111 Op dit moment is z'n bijdrage in zekere zin voltooid. 78 00:06:22,736 --> 00:06:26,156 Eisenhower probeert leiding te geven aan Churchill. 79 00:06:26,240 --> 00:06:29,076 En dat is iets wat niemand kan. 80 00:06:29,159 --> 00:06:34,456 Een persoonlijkheid als Churchill onder de duim houden, is niet makkelijk. 81 00:06:35,874 --> 00:06:39,628 'De beslissing is genomen, premier. We gaan het nu plannen.' 82 00:06:40,838 --> 00:06:44,049 We zaten op een van de climaxen van de oorlog. 83 00:06:44,883 --> 00:06:47,886 Naarmate D-day naderde, groeide de spanning. 84 00:06:48,887 --> 00:06:51,932 Eisenhower dreigde soms ermee te stoppen… 85 00:06:52,015 --> 00:06:55,227 …om te zorgen dat president Roosevelt aan zijn kant bleef staan… 86 00:06:55,310 --> 00:06:58,647 …en niet meegaat in een van Churchills oorlogsplannen. 87 00:07:00,065 --> 00:07:02,693 Roosevelt laat het aan Eisenhower… 88 00:07:02,776 --> 00:07:06,738 …en uiteindelijk moet Churchill het aan Franklin Roosevelt laten. 89 00:07:07,489 --> 00:07:11,994 Op dat moment hadden de Amerikanen de regie stevig in handen. 90 00:07:12,077 --> 00:07:15,831 De Britten waren niet meer de leidende strategische partner in WO II… 91 00:07:15,914 --> 00:07:18,292 …en de VS werd steeds meer de baas. 92 00:07:18,792 --> 00:07:23,672 Aan het begin van de oorlog keek Roosevelt vaak op naar Churchill. 93 00:07:23,755 --> 00:07:26,341 Hij was de man die het tegen Hitler opnam… 94 00:07:26,425 --> 00:07:28,635 …en een beroemdheid was geworden. 95 00:07:30,345 --> 00:07:34,433 Maar de enorme macht van het Amerikaanse leger… 96 00:07:34,516 --> 00:07:37,811 …betekende dat Churchill de kleinste partner werd. 97 00:07:39,855 --> 00:07:43,525 Toen ze in het diepste geheim D-day aan het plannen waren… 98 00:07:43,609 --> 00:07:46,862 …zei Churchill dat hij erbij wilde zijn. 99 00:07:47,488 --> 00:07:50,782 Een man die een effectieve rol speelt in het nemen… 100 00:07:50,866 --> 00:07:53,660 …van ernstige en vreselijke oorlogsbeslissingen… 101 00:07:53,744 --> 00:07:56,163 …heeft misschien het verfrissende avontuur nodig. 102 00:07:57,372 --> 00:07:59,041 En misschien ook de troost… 103 00:07:59,124 --> 00:08:02,377 …dat wanneer hij zoveel anderen de dood tegemoet stuurt… 104 00:08:02,878 --> 00:08:05,881 …hij misschien de risico's een beetje met ze deelt. 105 00:08:07,257 --> 00:08:10,677 Die wens om altijd te willen zijn waar de actie plaatsvond… 106 00:08:11,178 --> 00:08:13,305 …bleef z'n hele leven bij hem. 107 00:08:14,515 --> 00:08:17,518 Vanaf z'n jonge jaren hield hij van de strijd. 108 00:08:17,601 --> 00:08:20,062 Helaas hield hij van een slagveld. 109 00:08:22,689 --> 00:08:27,736 De adrenalinestoot van z'n capriolen in Zuid-Afrika… 110 00:08:28,695 --> 00:08:30,322 …is altijd bij 'm gebleven. 111 00:08:34,910 --> 00:08:35,911 Ik moet daar zijn. 112 00:08:35,994 --> 00:08:39,790 Aan boord van dat schip op het moment dat het spervuur begint. 113 00:08:39,873 --> 00:08:44,378 De grootste invasie in de geschiedenis en ik zit hier vast. 114 00:08:44,962 --> 00:08:46,463 De schuld van de koning. 115 00:08:46,964 --> 00:08:49,383 Ik ben het met de koning eens. 116 00:08:49,967 --> 00:08:54,096 Het land mag je niet zomaar verliezen aan een verdwaalde granaat. 117 00:08:54,680 --> 00:08:57,724 Je bent jezelf al genoeg kwijt. -Hij moet zich erbuiten houden. 118 00:08:57,808 --> 00:09:01,061 Het was niet alleen hij. Eisenhower was er ook op tegen. 119 00:09:01,144 --> 00:09:03,313 Maar het besluit was van de koning. 120 00:09:03,397 --> 00:09:05,691 Als ik wil gaan, dan mag dat… 121 00:09:05,774 --> 00:09:09,403 …maar hij wist dat ik een koninklijk verzoek niet zou negeren. 122 00:09:09,486 --> 00:09:11,446 Als het je wat waard is… 123 00:09:11,530 --> 00:09:14,658 …gelukkig word je niet gebombardeerd op een slagschip. 124 00:09:15,158 --> 00:09:17,244 Stel dat het misgaat. 125 00:09:17,327 --> 00:09:20,414 Wat als we ons vergissen, als we niet aan land komen? 126 00:09:20,497 --> 00:09:24,042 Wat als we maanden stuntelen op het strand als in Gallipoli? 127 00:09:24,126 --> 00:09:27,504 Ik moet daar zijn. -Echt, Winston, om wat te doen? 128 00:09:28,297 --> 00:09:29,548 Je bent toeschouwer. 129 00:09:30,048 --> 00:09:32,426 Je bent hier bij de mensen nodig. 130 00:09:32,926 --> 00:09:36,263 Daar strijden hun zonen en echtgenoten en vaders. 131 00:09:36,346 --> 00:09:38,181 Wie moet anders met hen praten? 132 00:09:38,807 --> 00:09:40,809 Je hebt overal een antwoord op. 133 00:09:42,811 --> 00:09:46,440 Je gaat vast geen schip naar Frankrijk leiden in die outfit. 134 00:09:49,234 --> 00:09:50,611 Dat zou ik best kunnen. 135 00:09:55,699 --> 00:09:56,533 Dank je. 136 00:09:59,411 --> 00:10:02,539 Ik ga naar de Kaartkamer. Daar weten ze vast wel iets. 137 00:10:03,665 --> 00:10:07,628 Stel je generaal Eisenhower eens voor. Het laatste wat hij wil… 138 00:10:07,711 --> 00:10:11,840 …is dat de premier van het bedreigde Engeland zich ermee bemoeit. 139 00:10:11,923 --> 00:10:17,346 Er is ongelooflijk veel correspondentie tussen hem en koning George VI… 140 00:10:17,429 --> 00:10:20,057 …waarbij de koning op z'n strepen moet staan… 141 00:10:20,140 --> 00:10:23,143 …en Churchill het maar dient te accepteren. 142 00:10:47,000 --> 00:10:51,463 6 juni 1944 was de belangrijkste dag van de 20e eeuw. 143 00:10:51,546 --> 00:10:55,384 De democratie hing aan een zijden draadje. 144 00:10:56,301 --> 00:10:58,970 Ze krijgen te maken met de Catskill-bakkers. 145 00:10:59,554 --> 00:11:03,016 Churchill heeft z'n eigen geschiedenis bij deze operaties. 146 00:11:03,100 --> 00:11:06,728 Als het fout gaat, zal er lange tijd geen tweede poging zijn. 147 00:11:08,021 --> 00:11:09,022 Niets is zeker. 148 00:11:12,693 --> 00:11:18,615 Hij maakt zich zorgen over wat hij noemt de bloem van Britse en Amerikaanse jeugd… 149 00:11:18,699 --> 00:11:21,201 …die sterft in de ondiepe Franse wateren… 150 00:11:21,284 --> 00:11:23,995 …de branding rood van het bloed van die jeugd. 151 00:11:25,497 --> 00:11:28,041 De strijd die nu is begonnen… 152 00:11:28,125 --> 00:11:33,755 …zal de komende weken in omvang en intensiteit blijven groeien… 153 00:11:34,381 --> 00:11:38,176 …en ik zal niet speculeren over de voortgang. 154 00:11:39,386 --> 00:11:42,931 Men was zeer enthousiast over de landingen in Frankrijk… 155 00:11:43,014 --> 00:11:46,059 …waarvan iedereen wist dat ze bezig waren. 156 00:11:56,153 --> 00:12:01,158 Er zijn gigantische luchtaanvallen en een enorme concentratie van marinegeweld. 157 00:12:02,159 --> 00:12:03,577 Troepen zijn getraind. 158 00:12:03,660 --> 00:12:07,497 Alles is gedaan voor de grootste kans op een succesvolle D-day. 159 00:12:08,790 --> 00:12:13,003 Door de afleidingsoperaties weten de Duitsers niet wat ze overkomt. 160 00:12:25,557 --> 00:12:28,685 De geallieerden wisten dat bruggenhoofd te realiseren… 161 00:12:28,769 --> 00:12:31,062 …voordat de nazi's gericht reageerden. 162 00:12:33,857 --> 00:12:37,319 Ze dachten op de stranden aanzienlijke verliezen te lijden. 163 00:12:37,402 --> 00:12:40,071 Ondanks hevige gevechten… 164 00:12:40,572 --> 00:12:44,075 …met name op Omaha Beach, gaan de landingen best goed. 165 00:12:46,119 --> 00:12:50,874 De geallieerden bouwen daar hun troepen op en uiteindelijk breken ze uit. 166 00:12:55,879 --> 00:12:59,549 D-day is een enorm succes. 167 00:13:03,887 --> 00:13:09,017 Tegenwoordig nemen we D-day en het succes ervan voor lief. 168 00:13:10,560 --> 00:13:16,358 En een tegenslag in Normandië in 1944 had de oorlog aanzienlijk vertraagd… 169 00:13:16,441 --> 00:13:20,612 …en het einde betekend voor de regeringen van Churchill en Roosevelt. 170 00:13:24,241 --> 00:13:27,744 Kort na de invasie van Normandië gaat Churchill zelf kijken. 171 00:13:28,995 --> 00:13:32,958 Churchill wil natuurlijk zoals altijd dicht bij de actie zijn. 172 00:13:33,041 --> 00:13:34,751 Hij kon hier niet wegblijven. 173 00:13:36,419 --> 00:13:39,464 Hij feliciteert iedereen die de landing uitvoerde… 174 00:13:39,548 --> 00:13:43,593 …waaronder generaal Montgomery, de belangrijkste Britse commandant. 175 00:13:43,677 --> 00:13:46,096 Montgomery is geen man zonder ego… 176 00:13:46,179 --> 00:13:49,391 …en ik denk niet dat Churchill zich erg druk maakte… 177 00:13:49,474 --> 00:13:51,935 …om de ego's van degenen onder hem. 178 00:13:53,103 --> 00:13:56,231 Churchill bood Montgomery eens een drankje aan… 179 00:13:56,314 --> 00:14:01,027 …en de geheelonthouder Montgomery zegt: 'Ik drink en rook niet. Ik ben 100% fit.' 180 00:14:01,695 --> 00:14:05,866 Waarop Winston Churchill zegt: 'Ik drink en rook. Ik ben 200% fit.' 181 00:14:06,366 --> 00:14:11,079 Een kleine vertoning van het strijdlustige en competitieve karakter van Churchill. 182 00:14:13,248 --> 00:14:16,209 GEALLIEERDEN TREKKEN VASTELAND FRANKRIJK BINNEN 183 00:14:16,793 --> 00:14:20,046 VS WAPENTUIG TREKT PARIJS BINNEN; HET NET SLUIT ZICH 184 00:14:26,553 --> 00:14:28,138 Parijs is bevrijd. 185 00:14:28,221 --> 00:14:31,641 Het Parijse volk kwam hun bevrijders begroeten. 186 00:14:32,225 --> 00:14:36,187 Al snel vochten er veel meer Amerikanen dan Britten in West-Europa. 187 00:14:36,271 --> 00:14:39,941 Daardoor voelt Churchill zich een beetje buitenspel gezet. 188 00:14:40,984 --> 00:14:44,070 De enige keren dat ik ruzie met de Amerikanen… 189 00:14:44,571 --> 00:14:49,618 …zijn wanneer ze ons niet de kans geven in de overwinning te delen. 190 00:14:50,118 --> 00:14:52,996 Ik wilde het altijd gelijk verdeeld zien… 191 00:14:53,663 --> 00:14:56,875 …maar hoe kan dat tegen zo'n machtige natie… 192 00:14:56,958 --> 00:15:00,128 …met een populatie van bijna drie keer zo groot? 193 00:15:01,963 --> 00:15:05,383 De sterkste entiteit heeft toch echt de leiding. 194 00:15:06,301 --> 00:15:09,262 En Dwight Eisenhower was de generaal… 195 00:15:09,346 --> 00:15:12,307 …die uiteindelijk Europa van Hitler wist te bevrijden. 196 00:15:12,390 --> 00:15:16,227 Waarschijnlijk omdat we de grootste hond in het hok waren. 197 00:15:20,774 --> 00:15:25,111 Toen de geallieerden in 1944 het continent begonnen te bevrijden… 198 00:15:26,446 --> 00:15:29,240 …kwam Winston Churchill te weten over Auschwitz. 199 00:15:34,204 --> 00:15:40,293 Via het ministerie van Buitenlandse Zaken en een aantal Poolse ontsnapte gevangenen… 200 00:15:40,377 --> 00:15:42,837 …die het nieuws naar het Westen brachten. 201 00:15:45,131 --> 00:15:47,258 Premier aan Buitenlandse Zaken. 202 00:15:48,927 --> 00:15:51,304 Zonder twijfel is dit waarschijnlijk… 203 00:15:51,388 --> 00:15:54,975 …de grootste en meest vreselijke misdaad ooit… 204 00:15:55,058 --> 00:15:57,477 …in de hele wereldgeschiedenis. 205 00:15:58,812 --> 00:16:02,232 En deze is gepleegd met wetenschappelijke machines. 206 00:16:05,902 --> 00:16:08,279 Openbare verklaringen moeten worden afgelegd… 207 00:16:08,863 --> 00:16:14,869 …zodat iedere betrokkene wordt opgespoord en ter dood gebracht. 208 00:16:17,956 --> 00:16:21,793 Veel mensen hebben Churchill bekritiseerd omdat hij niet meer deed… 209 00:16:21,876 --> 00:16:24,879 …toen duidelijk werd dat deze concentratiekampen… 210 00:16:24,963 --> 00:16:28,758 …niet alleen plaatsen van vernedering en slavenarbeid waren… 211 00:16:29,259 --> 00:16:31,761 …maar van executie en industriële moord. 212 00:16:32,554 --> 00:16:35,432 En het werd bekend in de vroege jaren 40. 213 00:16:36,016 --> 00:16:37,684 Wat kon eraan gedaan worden? 214 00:16:38,852 --> 00:16:42,230 Veel mensen opperden om concentratiekampen te bombarderen… 215 00:16:42,313 --> 00:16:43,565 …om ze te bevrijden. 216 00:16:46,151 --> 00:16:49,404 En Churchill zei tegen z'n minister Anthony Eden… 217 00:16:49,487 --> 00:16:53,700 …'Haal alles wat je kunt uit de luchtmacht en doe indien nodig een beroep op me.' 218 00:16:53,783 --> 00:16:55,118 Het zat hem hoog. 219 00:16:55,994 --> 00:16:59,497 Maar er waren zorgen over nauwkeurigheid. Kun je gaskamers bombarderen? 220 00:16:59,581 --> 00:17:03,376 Bombarderen ze de kazerne en daarmee ook de Joodse gevangenen? 221 00:17:04,669 --> 00:17:07,422 De manier om deze Holocaust te beëindigen… 222 00:17:07,505 --> 00:17:10,008 …was zo snel mogelijk een einde maken aan de oorlog. 223 00:17:10,592 --> 00:17:11,926 Dat was het argument. 224 00:17:12,635 --> 00:17:16,806 Het is een van die moeilijke morele beslissingen tijdens de oorlog… 225 00:17:16,890 --> 00:17:18,892 …die zelfs nu nog twijfel oproept. 226 00:17:23,772 --> 00:17:25,774 We praten veel over D-day in 1944. 227 00:17:25,857 --> 00:17:28,359 Men herinnert zich niet dat de Sovjet-Unie… 228 00:17:28,443 --> 00:17:33,573 …tegelijkertijd misschien wel de grootste aanval ooit uitvoerde op het oostfront. 229 00:17:37,202 --> 00:17:41,706 Binnen een maand maken ze een half miljoen Duitse slachtoffers. 230 00:17:44,959 --> 00:17:47,837 Zij komen vanuit het oosten, de geallieerden vanuit het westen. 231 00:17:48,880 --> 00:17:52,133 De Sovjet-Unie rukt snel op vanuit het oosten. 232 00:17:52,717 --> 00:17:58,848 Oost-Europa, Polen, de Balkan, kunnen allemaal in handen van de Sovjets vallen. 233 00:17:58,932 --> 00:18:02,519 Dus wie Berlijn bereikt en hoeveel terrein ze onderweg innemen… 234 00:18:02,602 --> 00:18:04,062 …bepaalt de naoorlogse wereld. 235 00:18:05,688 --> 00:18:09,859 Ik vind het heel belangrijk dat we de Russen de hand schudden… 236 00:18:09,943 --> 00:18:12,570 …zo ver mogelijk in het oosten. 237 00:18:13,279 --> 00:18:15,323 Ik kan geen moment bedenken… 238 00:18:15,406 --> 00:18:19,244 …waarop de last van de oorlog zwaarder op me heeft gedrukt. 239 00:18:21,621 --> 00:18:26,459 Churchill wilde nooit de premier zijn die het Britse Rijk ontmanteld zag worden… 240 00:18:26,543 --> 00:18:30,755 …maar hij heeft in wezen het rijk moeten verpanden om te overleven… 241 00:18:30,839 --> 00:18:35,760 …toen de Britten in afwachting van de rest van de wereld alleen de nazi's bevochten. 242 00:18:35,844 --> 00:18:40,765 Groot-Brittannië wordt secundair. Wat ooit het machtigste rijk ter wereld was… 243 00:18:41,266 --> 00:18:45,687 …wordt in zekere zin echt een eiland. Wordt dit een nieuwe wereld… 244 00:18:45,770 --> 00:18:50,066 …waar de Sovjet-Unie tegenover de VS staat en wij slechts figuranten zijn? 245 00:18:50,150 --> 00:18:54,988 Dat is moeilijk te verkroppen voor deze Victoriaanse imperialist. 246 00:18:55,738 --> 00:18:58,741 De relatie tussen Churchill en Roosevelt… 247 00:18:58,825 --> 00:19:02,203 …begon af te brokkelen in de herfst van 1944. 248 00:19:03,246 --> 00:19:06,249 Churchill vindt dat de besluiten nu worden genomen… 249 00:19:06,332 --> 00:19:09,127 …door de twee supermachten, Stalin en Roosevelt. 250 00:19:09,210 --> 00:19:11,296 Churchill wil niet worden vergeten. 251 00:19:11,379 --> 00:19:14,507 Daarom is hij de rest van de oorlog voortdurend bezig… 252 00:19:14,591 --> 00:19:20,013 …het Britse standpunt en dat van hem over de naoorlogse wereld op te dringen. 253 00:19:20,430 --> 00:19:24,475 MOSKOU OKTOBER 1944 254 00:19:27,437 --> 00:19:31,774 In de herfst van 1944 gaat Churchill naar Moskou om Stalin te ontmoeten. 255 00:19:32,442 --> 00:19:36,821 Churchill is veel bezig met het idee van jurisdicties. 256 00:19:36,905 --> 00:19:40,408 Waar is een duidelijk gedefinieerde Britse jurisdictie… 257 00:19:40,491 --> 00:19:43,203 …en waar is de Sovjet-jurisdictie? 258 00:19:43,286 --> 00:19:46,623 Ik ben de leider van een sterke, ongeslagen natie. 259 00:19:47,373 --> 00:19:50,043 Maar elke ochtend als ik wakker word… 260 00:19:50,126 --> 00:19:53,796 …is m'n eerste gedachte hoe ik president Roosevelt kan behagen… 261 00:19:54,464 --> 00:19:58,760 …en m'n tweede gedachte hoe ik met maarschalk Stalin kan verzoenen. 262 00:20:00,762 --> 00:20:03,056 Churchill voert zonder Roosevelt… 263 00:20:03,139 --> 00:20:06,809 …of een andere officiële VS-delegatie deze onderhandelingen. 264 00:20:07,352 --> 00:20:11,439 Hij vond dat geschiedenis werd geschreven door grootse mannen… 265 00:20:11,522 --> 00:20:16,152 …en volgens hem zouden ze grotendeels als mannen rond een tafel zitten… 266 00:20:16,236 --> 00:20:17,946 …en lijnen trekken. 267 00:20:20,740 --> 00:20:25,370 Ik denk dat deze percentages eerlijk en redelijk zijn. 268 00:20:25,453 --> 00:20:26,329 Mee eens? 269 00:20:31,167 --> 00:20:33,294 Dit is aanvaardbaar. 270 00:20:34,379 --> 00:20:35,588 Bedankt, Jozef. 271 00:20:36,506 --> 00:20:40,593 Churchill noemt dit kladje met percentages 'het ondeugende papiertje'. 272 00:20:40,677 --> 00:20:44,472 Groot-Brittannië krijgt dit in handen en jullie dat. 273 00:20:45,265 --> 00:20:48,476 Het was een manier voor Churchill om te laten zien… 274 00:20:48,559 --> 00:20:52,563 …dat hij niet een naoorlogse zwakke broeder zou worden… 275 00:20:52,647 --> 00:20:55,191 …die ondergeschikt was aan de VS… 276 00:20:55,275 --> 00:21:00,738 …of ambities om het Britse Rijk sterk te houden, zou opgeven. 277 00:21:00,822 --> 00:21:03,783 Misschien moeten we dit verbranden. 278 00:21:03,866 --> 00:21:10,039 We beslissen tenslotte het lot van miljoenen mensen. 279 00:21:12,208 --> 00:21:14,127 Nee. Hou het maar. 280 00:21:16,462 --> 00:21:21,426 Het heet 'het ondeugende papiertje' omdat Churchill wist dat het eigenlijk fout was. 281 00:21:22,302 --> 00:21:24,053 Het leek enorm cynisch… 282 00:21:24,137 --> 00:21:28,808 …en landen als Roemenië en Bulgarije zouden voor 80% in Russische handen komen. 283 00:21:29,392 --> 00:21:31,644 Griekenland dacht hij gered te hebben. 284 00:21:32,228 --> 00:21:35,356 'Deze komt uit het vuur', zegt hij over Griekenland. 285 00:21:35,440 --> 00:21:37,692 Alsof hij een blok uit het vuur haalt. 286 00:21:38,693 --> 00:21:41,362 Maar er was duidelijk veel… 287 00:21:41,446 --> 00:21:46,617 …de Balkan, delen van Oost-Europa, wat hij uiteindelijk moest accepteren. 288 00:21:48,745 --> 00:21:51,247 Hij erkent dat het beste wat hij kan doen… 289 00:21:51,331 --> 00:21:54,584 …is de Britse belangen zo goed mogelijk veiligstellen. 290 00:21:55,376 --> 00:21:58,713 Ik heb hele leuke gesprekken gehad met de Oude Beer. 291 00:21:58,796 --> 00:22:03,134 Ik mag hem steeds meer. Ze willen ons vast tegemoetkomen. 292 00:22:04,135 --> 00:22:07,430 Ik moet de president voortdurend op de hoogte houden… 293 00:22:07,513 --> 00:22:09,640 …en dit is de delicate kant. 294 00:22:12,935 --> 00:22:15,021 AMERIKANEN SLAAN NAZI-AANVAL AF 295 00:22:15,104 --> 00:22:17,440 DECEMBER 1944 ARDENNENOFFENSIEF 296 00:22:17,523 --> 00:22:20,068 De Duitsers trekken zich nu terug in het westen. 297 00:22:23,112 --> 00:22:26,699 Het Rode Leger valt aan vanuit het oosten. 298 00:22:27,283 --> 00:22:31,996 Er heerst een gevoel dat het einde in zicht is. 299 00:22:35,208 --> 00:22:39,796 Tegen het einde van 1944 beseffen de drie geallieerden dat ze moeten praten… 300 00:22:39,879 --> 00:22:42,757 …onder zes ogen, over het einde van de oorlog. 301 00:22:42,840 --> 00:22:45,635 Stalin weigert om z'n eigen grenzen te verlaten. 302 00:22:45,718 --> 00:22:48,805 Hij is doodsbang om te vliegen en z'n veiligheid op te geven… 303 00:22:48,888 --> 00:22:52,225 …dus wil hij alleen afspreken binnen de Sovjetgrenzen. 304 00:22:53,476 --> 00:22:57,313 Churchill en Roosevelt accepteren en spreken af in de Sovjet-Unie. 305 00:22:58,815 --> 00:23:03,820 De Sovjet-Unie is behoorlijk verwoest na veel gevechten aan het oostfront… 306 00:23:03,903 --> 00:23:09,117 …dus een van de weinige geschikte locaties is Jalta aan de Zwarte Zee. 307 00:23:09,992 --> 00:23:13,246 Het is een soort symbool voor de Sovjet-Unie zelf. 308 00:23:13,329 --> 00:23:16,416 Op het oog lijkt alles oké, maar als je dieper kijkt… 309 00:23:16,499 --> 00:23:20,044 …zie je dat het er aan de buitenkant heel anders uitziet… 310 00:23:20,128 --> 00:23:22,046 …en het is echt een ramp. 311 00:23:22,130 --> 00:23:25,341 Het paleis is overspoeld door bedwantsen. 312 00:23:25,425 --> 00:23:30,179 Er zaten bedwantsen in Churchills bed die hem 's nachts in z'n voeten beten… 313 00:23:30,263 --> 00:23:33,558 …en Churchill zegt dat als ze 10 jaar naar een locatie zouden zoeken… 314 00:23:33,641 --> 00:23:35,601 …ze niets erger dan Jalta hadden gevonden… 315 00:23:35,685 --> 00:23:39,188 …en hij verwijst er later naar als 'de Rivièra van Hades'. 316 00:23:40,189 --> 00:23:43,317 We betreden nu een wereld vol ongrijpbaarheden… 317 00:23:43,401 --> 00:23:47,989 …en in elke fase valt er wel ergens aan te twijfelen. 318 00:23:52,160 --> 00:23:54,454 De schaduwen worden groter in Jalta. 319 00:23:55,830 --> 00:24:01,043 Churchill beweerde later dat Roosevelt achteruit ging. 320 00:24:02,044 --> 00:24:06,549 Roosevelt had een ongekende vierde termijn veiliggesteld… 321 00:24:07,758 --> 00:24:10,720 …bij de verkiezingen van 1944, maar hij is ziek. 322 00:24:11,554 --> 00:24:14,390 Hij lijdt op dat moment aan congestief hartfalen. 323 00:24:16,684 --> 00:24:18,060 Churchill schreef ooit… 324 00:24:18,811 --> 00:24:22,648 …'Onze vriendschap is de rots waar ik 's werelds hoop op bouw.' 325 00:24:23,357 --> 00:24:27,945 Daarin klonk een soort eindigheid… 326 00:24:28,029 --> 00:24:32,492 …een gevoel dat er een einde kwam aan dit lange drama. 327 00:24:35,703 --> 00:24:40,166 Roosevelt wil logischerwijs zoveel mogelijk Amerikaanse levens redden… 328 00:24:40,249 --> 00:24:43,002 …door de Sovjet-Unie bij de strijd tegen Japan te betrekken. 329 00:24:43,085 --> 00:24:46,380 Hij weet nog niet of de atoombom een optie is. 330 00:24:46,464 --> 00:24:48,966 Die is nog niet af en moeten ze nog testen. 331 00:24:49,842 --> 00:24:54,764 Ook ongelooflijk belangrijk voor Roosevelt is de oprichting van de Verenigde Naties. 332 00:24:55,681 --> 00:25:01,020 Roosevelt wilde dit zo graag dat hij wilde geloven… 333 00:25:01,103 --> 00:25:05,942 …dat Stalin z'n beloften zou houden omdat hij het zo graag wilde. 334 00:25:06,609 --> 00:25:09,529 Churchill vond alleen zichzelf intelligent genoeg… 335 00:25:09,612 --> 00:25:11,531 …om de naoorlogse wereld vorm te geven. 336 00:25:11,614 --> 00:25:14,450 Hij vond Roosevelt zorgwekkend naïef en liberaal. 337 00:25:14,534 --> 00:25:17,078 Roosevelt vond het Britse Rijk maar niks… 338 00:25:17,161 --> 00:25:21,123 …dus Churchill wilde niet dat hij de naoorlogse wereld zou bepalen. 339 00:25:21,958 --> 00:25:25,878 Churchill wil dat Roosevelt harder tegen Stalin is… 340 00:25:25,962 --> 00:25:28,631 …maar het lukt hem niet. 341 00:25:31,259 --> 00:25:34,262 De Sovjet-Unie besluit lid te worden van de VN. 342 00:25:34,804 --> 00:25:39,058 De Sovjet-Unie besluit in Japan te gaan vechten na de oorlog in Europa. 343 00:25:40,518 --> 00:25:43,563 En ze moeten het doen met een belofte van Stalin… 344 00:25:43,646 --> 00:25:46,649 …voor de vrijheid en onafhankelijkheid van Polen. 345 00:25:47,858 --> 00:25:51,195 Maar Stalin bleek glashard te liegen. 346 00:25:52,238 --> 00:25:54,782 De Britten trokken in 1939 ten strijde… 347 00:25:54,865 --> 00:25:57,952 …om Polen te beschermen tegen buitenlandse bezetting. 348 00:25:58,452 --> 00:26:01,539 Daarom zaten de Britten in deze vreselijke oorlog. 349 00:26:02,123 --> 00:26:05,459 De oorlog eindigen met Stalin die Polen heeft bezet? 350 00:26:06,252 --> 00:26:08,212 Dat is Churchills nachtmerrie. 351 00:26:09,755 --> 00:26:12,550 De ellende van de hele wereld is ontstellend… 352 00:26:13,050 --> 00:26:14,719 …en ik vrees steeds meer… 353 00:26:14,802 --> 00:26:19,557 …dat er nieuwe conflicten voortvloeien uit de conflicten die we beëindigen. 354 00:26:24,770 --> 00:26:31,402 Winston Churchill schreef Roosevelt meer dan duizend brieven en telegrammen… 355 00:26:31,485 --> 00:26:35,531 …en uiteindelijk schreef Roosevelt er zo'n 800. 356 00:26:36,324 --> 00:26:39,243 Churchill is duidelijk de aanbidder in de relatie. 357 00:26:39,827 --> 00:26:44,332 Meneer de president, vrede met Duitsland en Japan op onze voorwaarden… 358 00:26:44,415 --> 00:26:46,834 …zal u en mij niet veel rust brengen. 359 00:26:47,418 --> 00:26:51,672 Er blijft een verscheurde wereld met honger achter om overeind te helpen. 360 00:26:52,506 --> 00:26:58,054 En wat zal Stalin of z'n opvolger vinden van de manier waarop wij het willen doen? 361 00:26:59,347 --> 00:27:02,725 Er ontstaat een afstand, een afkoeling. 362 00:27:04,018 --> 00:27:08,439 Ze zijn meer als een oud getrouwd stel dat elkaars zwakheden kent… 363 00:27:08,522 --> 00:27:11,025 …maar niet zonder elkaar kunnen leven. 364 00:27:16,072 --> 00:27:19,617 GEALLIEERDE LEGERS KOMEN DUITSLAND AAN TWEE KANTEN BINNEN 365 00:27:20,409 --> 00:27:23,663 DE RODEN BEGINNEN 'LAATSTE' SLAG OM BERLIJN 366 00:27:29,794 --> 00:27:31,295 Aan de hele vrije wereld… 367 00:27:32,004 --> 00:27:35,675 …komt het verbijsterende nieuws dat Franklin Roosevelt dood is. 368 00:27:38,219 --> 00:27:42,932 Toen ik deze tijding ontving vroeg in de ochtend van vrijdag de 13e… 369 00:27:43,766 --> 00:27:46,977 …voelde het alsof ik een fysieke klap kreeg. 370 00:27:48,521 --> 00:27:51,607 Toen het nieuws kwam dat Roosevelt was overleden… 371 00:27:52,525 --> 00:27:56,487 …hield Churchill een opmerkelijke lofrede in het Lagerhuis… 372 00:27:56,570 --> 00:28:01,867 …met het besef dat het een onvolmaakte vriendschap was… 373 00:28:01,951 --> 00:28:04,620 …dat deze zowel persoonlijk als politiek was. 374 00:28:05,913 --> 00:28:09,333 M'n relatie met deze stralende persoonlijkheid… 375 00:28:09,417 --> 00:28:14,755 …had zo'n grote rol gespeeld in de lange vreselijke jaren waarin we samenwerkten. 376 00:28:15,506 --> 00:28:17,758 Nu was daar een eind aan gekomen… 377 00:28:18,718 --> 00:28:23,848 …en daalde er een gevoel van diep en onherstelbaar verlies op me neer. 378 00:28:25,015 --> 00:28:26,434 Churchill zei ooit… 379 00:28:26,517 --> 00:28:30,438 …'Franklin Roosevelt was als het openmaken van een fles champagne.' 380 00:28:31,105 --> 00:28:35,568 En Roosevelt schreef aan Churchill: 'Fijn dat we in dezelfde periode leven.' 381 00:28:37,278 --> 00:28:40,698 We hebben geluk gehad dat zij er waren toen de crisis kwam. 382 00:28:45,661 --> 00:28:51,041 Het laatste besluit van Hitler was om tot het einde in Berlijn te blijven. 383 00:28:52,209 --> 00:28:56,130 De hoofdstad was spoedig volledig omsingeld door de Russen… 384 00:28:56,213 --> 00:28:59,884 …en de Führer had geen macht meer om te bepalen wat er gebeurt. 385 00:29:02,052 --> 00:29:06,974 Hem restte alleen nog om z'n eigen dood te organiseren tussen de ruïnes van de stad. 386 00:29:09,685 --> 00:29:11,687 Hij schoot zichzelf door de mond. 387 00:29:13,230 --> 00:29:17,109 Het is volkomen terecht dat hij besloot zo aan z'n einde te komen. 388 00:29:19,570 --> 00:29:25,910 Ik heb geen speciale verklaring over de oorlogspositie in Europa… 389 00:29:26,869 --> 00:29:31,999 …behalve dat deze aanzienlijk gunstiger is… 390 00:29:32,082 --> 00:29:35,169 …dan precies vijf jaar geleden. 391 00:29:50,601 --> 00:29:54,271 Gisterochtend om 02.41 uur… 392 00:29:55,439 --> 00:29:58,400 …tekende de vertegenwoordiger van het Duitse opperbevel… 393 00:29:58,901 --> 00:30:02,446 …de akte van onvoorwaardelijke overgave. 394 00:30:03,697 --> 00:30:06,325 De oorlog met Duitsland is daarmee ten einde. 395 00:30:07,743 --> 00:30:10,412 Lang leve de zaak van de vrijheid. 396 00:30:10,496 --> 00:30:11,747 Lang leve de koning. 397 00:30:39,400 --> 00:30:44,113 Toen de overweldigende overwinning gevierd werd, was ik me zeer bewust… 398 00:30:44,196 --> 00:30:47,992 …van de problemen en gevaren die in het verschiet lagen. 399 00:30:52,037 --> 00:30:56,417 Maar er was tenminste ruimte voor een kort moment van vreugde. 400 00:31:00,462 --> 00:31:06,635 Op de avond van V-dag was hij in z'n eentje in de ambtswoning… 401 00:31:07,678 --> 00:31:11,682 …omdat Clementine in Rusland op een soort staatsbezoek was. 402 00:31:12,558 --> 00:31:18,314 Hij at wat en ging vervolgens wandelen in de tuin met Smoky, de kat. 403 00:31:19,440 --> 00:31:22,985 Ik vind het heel bijzonder dat hij die avond alleen was… 404 00:31:23,068 --> 00:31:25,321 …toen al z'n werk tot wasdom kwam. 405 00:31:31,201 --> 00:31:34,872 Als de Russen ooit overtuigd zijn dat we bang voor ze zijn… 406 00:31:34,955 --> 00:31:37,374 …en kan worden gedreven tot onderwerping… 407 00:31:37,875 --> 00:31:42,796 …dan zou ik inderdaad wanhopen voor onze toekomstige relaties met hen. 408 00:31:42,880 --> 00:31:46,342 Het is duidelijk dat het idee… 409 00:31:46,425 --> 00:31:50,346 …van het VK en de VS over de naoorlogse orde anders zal zijn. 410 00:31:50,429 --> 00:31:54,058 De Amerikanen hebben nog steeds niet gewonnen van Japan. 411 00:31:54,141 --> 00:31:56,977 Ze hebben daar enorme doelstellingen. 412 00:31:57,686 --> 00:32:00,189 Ze delen Churchills afschuw niet… 413 00:32:01,440 --> 00:32:05,277 …van een communistisch bewind in Oost-Europa. 414 00:32:07,821 --> 00:32:12,910 Churchill was erg bang dat Stalin niet zou stoppen bij de grenslijnen… 415 00:32:12,993 --> 00:32:16,997 …die waren afgesproken met de Russen en gewoon zou doorzetten… 416 00:32:17,081 --> 00:32:20,084 …omdat er zoveel troepen waren in het Rode Leger. 417 00:32:22,419 --> 00:32:26,674 Hij is ontzet over Stalin. Hij ziet een dystopische naoorlogse wereld… 418 00:32:26,757 --> 00:32:30,719 …waarin mogelijk zelfs een oorlog kan uitbreken… 419 00:32:30,803 --> 00:32:33,138 …tussen de westerse geallieerden en de Sovjet-Unie. 420 00:32:34,181 --> 00:32:38,060 Ik wil een plan om de overeenkomst van Jalta te bekrachtigen… 421 00:32:38,143 --> 00:32:41,063 …en Polen een eerlijke kans te geven op autonomie. 422 00:32:41,146 --> 00:32:44,733 We kunnen de Russen niet alleen aan. Ze zijn met teveel. 423 00:32:44,817 --> 00:32:48,445 Voordat Amerika vertrekt, moeten we het initiatief nemen. 424 00:32:49,071 --> 00:32:50,781 De Sovjets aanvallen? 425 00:32:51,865 --> 00:32:55,369 Dat is ondenkbaar. -Ik heb er wel aan gedacht. 426 00:32:56,036 --> 00:32:58,747 Ik wil een plan voor alle mogelijke scenario's. 427 00:33:00,916 --> 00:33:03,252 Voor het te laat is. 428 00:33:03,877 --> 00:33:07,715 Churchill krijgt het gekke plan Operatie Unthinkable aangeboden… 429 00:33:08,424 --> 00:33:11,593 …waarbij de Wehrmacht, het Duitse leger… 430 00:33:11,677 --> 00:33:14,930 …opnieuw bewapend wordt na hun ondergang… 431 00:33:15,014 --> 00:33:18,267 …en zich omdraait om de Sovjetlegers aan te vallen. 432 00:33:18,350 --> 00:33:23,480 Een compleet gestoord plan, wat niet wordt doorgezet. 433 00:33:23,564 --> 00:33:27,860 Maar dat geeft aan hoe hij er mentaal en emotioneel aan toe was. 434 00:33:30,112 --> 00:33:33,157 We moeten nog zorgen dat de eervolle doeleinden… 435 00:33:33,240 --> 00:33:36,910 …waarvoor we in oorlog zijn gegaan niet opzij worden geschoven… 436 00:33:37,619 --> 00:33:41,623 …en dat de woorden 'vrijheid', 'democratie' en 'bevrijding'… 437 00:33:41,707 --> 00:33:45,044 …niet worden ontdaan van hun ware betekenis. 438 00:33:46,628 --> 00:33:50,883 Het heeft weinig zin om volgers van Hitler voor hun misdaden te straffen… 439 00:33:50,966 --> 00:33:56,889 …als totalitaire of politieregeringen de Duitse indringers zouden vervangen. 440 00:34:00,434 --> 00:34:05,022 Toen de oorlog ten einde liep, zat Churchill vol gedachten en ideeën… 441 00:34:05,105 --> 00:34:07,775 …over hoe de naoorlogse wereld eruit zou zien. 442 00:34:08,901 --> 00:34:11,111 Maar hij moet de verkiezingen winnen. 443 00:34:11,195 --> 00:34:13,906 Churchills coalitiepartner, de Labour Party… 444 00:34:13,989 --> 00:34:16,867 …willen niet meer met hem een coalitie vormen. 445 00:34:16,950 --> 00:34:18,452 Ze willen macht. 446 00:34:18,535 --> 00:34:21,663 'Je had een cruciale rol in het winnen van de oorlog… 447 00:34:21,747 --> 00:34:24,583 …maar je past niet in onze toekomstplannen.' 448 00:34:25,459 --> 00:34:28,003 Als je dacht genoeg van me te hebben… 449 00:34:28,087 --> 00:34:30,506 …en dat ik het veld zou moeten ruimen… 450 00:34:30,589 --> 00:34:34,593 …zou ik dat bevallig accepteren. 451 00:34:35,260 --> 00:34:37,429 Maar wees gewaarschuwd. 452 00:34:37,513 --> 00:34:42,518 Je moet bereid zijn om meer op te offeren voor de goede zaak. 453 00:34:47,940 --> 00:34:49,399 Waarom schilder je niet? 454 00:34:50,984 --> 00:34:53,320 Je verdient zeker wel wat ontspanning. 455 00:34:53,403 --> 00:34:54,947 Ik ben aan het ontspannen. 456 00:34:55,906 --> 00:34:59,785 Maar als ik dat doe, blijven gedachten me onderbreken. 457 00:35:00,577 --> 00:35:02,079 Je hebt de oorlog gewonnen. 458 00:35:02,579 --> 00:35:03,455 Ja. 459 00:35:04,998 --> 00:35:07,251 Maar nu het voorbij is in Europa… 460 00:35:08,293 --> 00:35:13,173 …moet ik verkiezingen uitschrijven, die ik mogelijk niet ga winnen. 461 00:35:14,133 --> 00:35:16,218 Je ziet hoe de mensen je aanbidden. 462 00:35:17,261 --> 00:35:19,680 Laat je meeslepen in het kielzog van de overwinning. 463 00:35:19,763 --> 00:35:23,392 Zo zou het wel moeten zijn. -Nou, in dat geval… 464 00:35:24,643 --> 00:35:25,644 …ga schilderen. 465 00:35:37,364 --> 00:35:41,034 De verkiezingen van 1945 waren uitgesteld… 466 00:35:41,118 --> 00:35:43,745 …door de oorlogsperikelen… 467 00:35:43,829 --> 00:35:46,331 …en deze werden vertraagd… 468 00:35:46,415 --> 00:35:49,501 …omdat veel militairen over de hele wereld verspreid zaten. 469 00:35:54,506 --> 00:35:58,135 Het is geen tijd om te rotzooien en voor halve maatregelen… 470 00:35:58,218 --> 00:36:01,430 …en aanrommelen met zwakke regeringen. 471 00:36:02,264 --> 00:36:05,434 De Labour Party had een van de beste slogans ooit. 472 00:36:05,517 --> 00:36:09,605 Ze zeiden simpelweg: 'Bejubel Churchill, stem op Labour.' 473 00:36:10,314 --> 00:36:12,858 Bejubel Churchill, vier de overwinning… 474 00:36:12,941 --> 00:36:15,444 …de verlossing, de redding van dit land… 475 00:36:15,527 --> 00:36:17,946 …maar wij zijn degenen die vooruit gaan. 476 00:36:18,030 --> 00:36:20,490 Hij had erboven kunnen blijven staan. 477 00:36:20,574 --> 00:36:24,953 Hij had zichzelf kunnen presenteren als kandidaat voor nationale eenheid… 478 00:36:25,037 --> 00:36:27,289 …die een coalitieregering leidde. 479 00:36:27,372 --> 00:36:33,795 In plaats daarvan stort hij zich volledig in een venijnige campagne tegen Labour. 480 00:36:34,880 --> 00:36:37,925 Hij zegt domme dingen. Hij voert campagne. 481 00:36:38,008 --> 00:36:41,678 Hij zegt dat Labour een soort geheime Gestapo-politie wil. 482 00:36:41,762 --> 00:36:44,932 Plotseling doen we weer aan moddergooien en partijpolitiek… 483 00:36:45,015 --> 00:36:47,392 …en het Britse volk vindt het maar niks. 484 00:36:49,519 --> 00:36:53,857 CHURCHILL WEGGEHOOND ALS BRITSE CAMPAGNE EINDE NADERT 485 00:36:53,941 --> 00:36:58,445 Na de verkiezingsdag ging Mr Churchill schilderen in Zuid-Frankrijk. 486 00:36:58,528 --> 00:37:02,282 Hij had zwaar campagne gevoerd en nam een welverdiende vakantie… 487 00:37:02,366 --> 00:37:05,953 …voor de conferentie met president Truman en maarschalk Stalin. 488 00:37:07,371 --> 00:37:10,666 Terwijl stemmen nog binnenkwamen vanuit alle windstreken… 489 00:37:10,749 --> 00:37:15,295 …ging Churchill naar Potsdam voor de laatste conferentie van WO II. 490 00:37:17,464 --> 00:37:21,385 Die conferentie in Potsdam werd officieel geopend op 17 juli. 491 00:37:21,468 --> 00:37:24,763 Op 16 juli, in het niemandsland van New Mexico… 492 00:37:24,846 --> 00:37:27,641 …betrad de wereld het nucleaire tijdperk… 493 00:37:27,724 --> 00:37:32,271 …toen de Verenigde Staten met succes een plutoniumbom testte… 494 00:37:32,354 --> 00:37:38,318 …die extreem krachtig is en destructief potentieel blijkt te hebben. 495 00:37:41,571 --> 00:37:45,158 President Truman wacht in Potsdam op de start van de conferentie. 496 00:37:45,242 --> 00:37:49,705 Dat nieuws bereikt Truman, die pas een paar maanden president is. 497 00:37:53,208 --> 00:37:57,004 Churchill zei tegen Truman: 'Laat weten of het top of flop is.' 498 00:37:57,629 --> 00:38:00,799 En Truman zegt alleen maar: 'Top.' 499 00:38:08,640 --> 00:38:13,103 Churchill wist dat dit de oorlog zou veranderen. 500 00:38:14,438 --> 00:38:18,150 De oorlog in de Stille Oceaan duurt voort en iedereen beseft nu… 501 00:38:18,233 --> 00:38:21,903 …dat de strijd op het Japanse vasteland veel levens zal kosten. 502 00:38:24,031 --> 00:38:26,867 Churchill verwacht anderhalf miljoen slachtoffers… 503 00:38:26,950 --> 00:38:29,828 …een miljoen uit de VS, de rest uit het Gemenebest. 504 00:38:33,123 --> 00:38:35,751 Het Manhattanproject was een succes. 505 00:38:35,834 --> 00:38:38,879 Er moeten nu allerlei morele keuzes worden gemaakt… 506 00:38:38,962 --> 00:38:40,797 …en nu hebben we een atoombom. 507 00:38:41,590 --> 00:38:46,053 Onderdeel van de nucleaire deal is dat voordat een kernwapen wordt ingezet… 508 00:38:46,136 --> 00:38:48,847 …ook Churchill toestemming moet geven. 509 00:38:49,681 --> 00:38:52,934 Churchill zei later dat z'n instemming… 510 00:38:53,018 --> 00:38:55,979 …unaniem, onvoorwaardelijk en automatisch was. 511 00:38:56,063 --> 00:38:59,566 Hij geloofde echt in kernwapens om de oorlog te verkorten… 512 00:38:59,649 --> 00:39:02,778 …en een vreselijke invasie van Japan te voorkomen. 513 00:39:03,487 --> 00:39:06,615 Het is belangrijk voor Churchill om allerlei redenen… 514 00:39:06,698 --> 00:39:08,867 …om z'n naam hieraan te verbinden. 515 00:39:08,950 --> 00:39:12,371 Dit is een bom die gevoed wordt door dezelfde energie… 516 00:39:12,454 --> 00:39:15,374 …die de sterren 's nachts laat stralen. 517 00:39:16,041 --> 00:39:17,376 Hij wil hier bijhoren. 518 00:39:17,459 --> 00:39:22,422 Dit mag niet alleen Amerikaans zijn. Daarom geeft hij gretig toestemming. 519 00:39:27,052 --> 00:39:32,015 Churchill moet Potsdam halverwege verlaten omdat de definitieve telling klaar is… 520 00:39:32,099 --> 00:39:35,435 …en vliegt naar huis voor de uitslag van de verkiezingen. 521 00:39:36,061 --> 00:39:40,690 Ik werd plotseling wakker met een scherpe, bijna fysieke pijn. 522 00:39:40,774 --> 00:39:44,486 Een onbewuste overtuiging dat we waren verslagen… 523 00:39:44,569 --> 00:39:47,072 …drong zich op en beheerste m'n gedachten. 524 00:39:47,823 --> 00:39:49,991 Alle druk van grote gebeurtenissen… 525 00:39:50,075 --> 00:39:55,330 …die ik mentaal zo lang had weerstaan… 526 00:39:55,914 --> 00:39:58,500 …zou ophouden en me ten val brengen. 527 00:39:59,584 --> 00:40:02,546 Conservatives, 180. 528 00:40:02,629 --> 00:40:05,340 Labour, 364. 529 00:40:07,050 --> 00:40:12,222 Uiteindelijk zijn het de mensen die beslissen wie over hen regeert. 530 00:40:12,973 --> 00:40:18,687 En hij had zich echt bewezen. Stel je eens voor, hij leidt z'n land… 531 00:40:19,187 --> 00:40:22,941 …naar de overwinning, naar verlossing in de Tweede Wereldoorlog. 532 00:40:23,024 --> 00:40:28,572 En dan opeens in 1945 wordt hij zonder pardon aan de kant geschoven. 533 00:40:30,031 --> 00:40:34,077 Het moet een flinke klap in z'n gezicht zijn geweest… 534 00:40:34,161 --> 00:40:36,288 …toen de uitslag bekend werd. 535 00:40:36,371 --> 00:40:39,124 M'n moeder huilde tranen met tuiten… 536 00:40:39,207 --> 00:40:43,837 …en de enige die deze keer eens niet huilde, was Churchill… 537 00:40:43,920 --> 00:40:46,965 …die zei gewoon dat het volk heeft gesproken. 538 00:40:47,799 --> 00:40:50,218 De grote overwinning van de Labour Party… 539 00:40:50,719 --> 00:40:55,056 …toont aan dat het land klaar is voor een nieuw beleid… 540 00:40:55,557 --> 00:40:58,101 …om de nieuwe wereld het hoofd te bieden. 541 00:40:58,185 --> 00:41:01,646 Na vijf en een half jaar van oorlog en ontberingen… 542 00:41:02,147 --> 00:41:07,235 …wilden de mensen dingen als goede gezondheidszorg en wederopbouw. 543 00:41:07,319 --> 00:41:12,782 Maar hij verloor natuurlijk niet z'n welbespraaktheid, zelfs bij verlies. 544 00:41:13,283 --> 00:41:16,995 Clementine zei tegen hem: 'Misschien is het een verhulde zegen.' 545 00:41:17,078 --> 00:41:20,081 En hij zei: 'Nou, dan is het wel heel goed verhuld.' 546 00:41:23,293 --> 00:41:26,588 Het Britse volk zag hem heel anders in oorlogstijd… 547 00:41:26,671 --> 00:41:30,884 …toen z'n grootsheid als staatsman en vastberadenheid… 548 00:41:30,967 --> 00:41:34,638 …nuttig was om mensen te mobiliseren en inspireren… 549 00:41:34,721 --> 00:41:37,682 …ten tijde van een grote uitdaging en duisternis… 550 00:41:37,766 --> 00:41:38,934 …dan in vredestijd. 551 00:41:40,310 --> 00:41:46,233 Als hij toen zo populair was geweest als nu in de nationale verbeelding… 552 00:41:46,316 --> 00:41:50,320 …kun je je moeilijk voorstellen dat hij een verkiezing kan verliezen… 553 00:41:50,403 --> 00:41:54,908 …omdat we hem zo extreem hebben verheerlijkt… 554 00:41:54,991 --> 00:41:57,244 …en een unieke held van hem hebben gemaakt. 555 00:42:01,289 --> 00:42:04,167 Het vormgeven van de toekomst werd mij ontzegd. 556 00:42:05,418 --> 00:42:08,171 De kennis en ervaring die ik had verzameld… 557 00:42:08,255 --> 00:42:12,926 …en het gezag en goodwill dat ik in zoveel landen had afgedwongen… 558 00:42:13,426 --> 00:42:14,386 …zou verdwijnen. 559 00:42:17,138 --> 00:42:21,851 Hij verliest macht, maar vlak voordat Churchill terugkeert voor de resultaten… 560 00:42:22,352 --> 00:42:24,646 …wordt de Verklaring van Potsdam onderschreven. 561 00:42:24,729 --> 00:42:27,983 Deze roept Japan op tot overgave. Doen ze dat niet… 562 00:42:37,826 --> 00:42:40,745 Wat was buskruit? Triviaal. 563 00:42:42,872 --> 00:42:45,959 Wat was elektriciteit? Zinloos. 564 00:42:47,919 --> 00:42:51,756 Deze atoombom is de wederopstanding van toorn. 565 00:43:25,707 --> 00:43:27,667 De bom bracht vrede… 566 00:43:28,543 --> 00:43:31,046 …maar alleen de mens kan die vrede bewaren. 567 00:43:32,797 --> 00:43:34,049 En voortaan… 568 00:43:34,758 --> 00:43:37,010 …zal er een straf op staan… 569 00:43:37,093 --> 00:43:40,639 …die niet alleen het voortbestaan van de beschaving bedreigt… 570 00:43:41,973 --> 00:43:43,933 …maar van de mensheid zelf. 571 00:43:47,729 --> 00:43:51,149 Uit een leven met veel en diverse ervaring… 572 00:43:51,232 --> 00:43:55,320 …is het meest waardevolle advies dat ik kan geven… 573 00:43:55,403 --> 00:43:58,782 …weten hoe je het moment kan blijven koesteren. 574 00:43:59,699 --> 00:44:04,204 Iemand als Winston Churchill kan niet na het middelpunt van alles te zijn… 575 00:44:04,287 --> 00:44:08,083 …rustig gaan schilderen. Dat hoorde bij z'n leven. 576 00:44:08,166 --> 00:44:10,877 Hij wilde niet dat dat z'n hele leven zou zijn… 577 00:44:10,960 --> 00:44:15,006 …dus hij zou zich nooit zomaar terugtrekken. 578 00:44:15,799 --> 00:44:21,096 Churchill kan niet stilzitten. Hij is altijd ergens naar onderweg. 579 00:44:22,597 --> 00:44:26,601 Hij wordt op Westminster College in Fulton, Missouri uitgenodigd… 580 00:44:26,685 --> 00:44:29,354 …de thuisstaat van president Harry Truman. 581 00:44:29,938 --> 00:44:32,982 De trein naar Jefferson City gaat bijna vertrekken. 582 00:44:33,066 --> 00:44:36,653 Tijd genoeg om deze journalisten een verdiend pak slaag te geven. 583 00:44:36,736 --> 00:44:38,029 Drie kaarten. 584 00:44:38,113 --> 00:44:39,030 Eén voor mij. 585 00:44:40,782 --> 00:44:44,035 Weet je, jongens, als ik opnieuw geboren zou worden… 586 00:44:44,119 --> 00:44:46,996 …is er één land waar ik zou willen wonen… 587 00:44:47,080 --> 00:44:50,166 …waarin de toekomst van een man geen grenzen kent. 588 00:44:50,250 --> 00:44:53,336 Welk land is dat, Mr Churchill? -De VS. 589 00:44:54,129 --> 00:44:56,423 Ook al betreur ik sommige gebruiken. 590 00:44:57,340 --> 00:44:58,925 En welke zijn dat? 591 00:44:59,008 --> 00:45:02,512 Nou, om te beginnen drinken jullie niet meer bij het eten. 592 00:45:05,807 --> 00:45:06,766 Ik ga mee. 593 00:45:08,017 --> 00:45:09,811 Flush. Klaveren. 594 00:45:12,480 --> 00:45:14,649 Waar gaat uw toespraak over? 595 00:45:15,775 --> 00:45:18,153 Ik dacht dat we niet aan het werk waren. 596 00:45:21,865 --> 00:45:26,369 Ik ga spreken over de betreurenswaardige jurisdictie van de Sovjet-Unie. 597 00:45:27,412 --> 00:45:30,498 Hoe deze is verhard tot een ondoordringbare barrière… 598 00:45:31,124 --> 00:45:33,293 …dat miljoenen onderdrukt. 599 00:45:33,376 --> 00:45:35,462 De Russen waren onze bondgenoten. 600 00:45:36,045 --> 00:45:38,047 Ze zullen u oorlogszuchtig noemen. 601 00:45:38,631 --> 00:45:40,508 Dat is niet voor 't eerst. 602 00:45:41,384 --> 00:45:42,802 Maar weet u, heren… 603 00:45:43,928 --> 00:45:45,597 …dit spel speelde ik eerder. 604 00:45:46,681 --> 00:45:48,391 Ik had gelijk in 1938… 605 00:45:52,228 --> 00:45:53,605 …en dat heb ik nu ook. 606 00:45:56,274 --> 00:45:58,860 Van Szczecin in de Oostzee… 607 00:45:59,611 --> 00:46:01,696 …tot Triëst aan de Adriatische Zee… 608 00:46:02,363 --> 00:46:05,617 …is er een ijzeren gordijn neergedaald op het continent. 609 00:46:06,117 --> 00:46:07,827 Hij was altijd anticommunist. 610 00:46:08,369 --> 00:46:13,041 Hij probeert z'n publiek te herinneren aan alles wat hij denkt dat ons verenigt… 611 00:46:13,124 --> 00:46:15,502 …zoals vrijheid en democratie… 612 00:46:15,585 --> 00:46:19,631 …wat nu wordt bedreigd in dit door de Sovjets gedomineerde gebied. 613 00:46:19,714 --> 00:46:21,800 Wat we hier nu moeten overwegen… 614 00:46:22,383 --> 00:46:23,802 …zolang er nog tijd is… 615 00:46:23,885 --> 00:46:29,682 …is het zo snel mogelijk scheppen van een situatie van vrijheid en democratie… 616 00:46:29,766 --> 00:46:30,892 …in alle landen. 617 00:46:30,975 --> 00:46:35,563 De IJzeren Gordijn-toespraak van Churchill gaat in feite over goed en kwaad. 618 00:46:35,647 --> 00:46:39,067 En die morele helderheid maakt mensen van streek. 619 00:46:39,150 --> 00:46:42,278 Uiteraard werd hij weer als oorlogszuchtig bestempeld… 620 00:46:42,362 --> 00:46:44,781 …net als in de jaren dertig. 621 00:46:44,864 --> 00:46:49,828 Onze problemen en gevaren verdwijnen niet door onze ogen ervoor te sluiten. 622 00:46:50,411 --> 00:46:54,624 Deze toespraak voorspelt wat er gaat gebeuren… 623 00:46:54,707 --> 00:46:57,919 …het neerdalen op Europa van een ijzeren gordijn… 624 00:46:58,002 --> 00:47:00,463 …wat de Koude Oorlog aankondigt. 625 00:47:02,340 --> 00:47:05,218 OPRICHTING VERENIGDE NATIES 626 00:47:05,885 --> 00:47:08,012 BEDREIGING IJZEREN GORDIJN 627 00:47:08,513 --> 00:47:10,640 SOVJET-RUSLAND HEEFT ATOOMBOM 628 00:47:11,766 --> 00:47:16,396 SOVJETS TESTEN ATOOMBOM 629 00:47:16,479 --> 00:47:19,816 Hij had vaak ongelijk in z'n vroegere carrière… 630 00:47:19,899 --> 00:47:23,611 …maar hij had twee keer gelijk over de tirannie van het nazisme… 631 00:47:23,695 --> 00:47:26,197 …en vervolgens over het Sovjet-communisme. 632 00:47:28,241 --> 00:47:31,494 Veel mensen zeggen dat ik na de oorlog met pensioen had moeten gaan… 633 00:47:31,578 --> 00:47:34,622 …en een soort mastodont had moeten worden. 634 00:47:35,582 --> 00:47:37,000 Maar hoe kan dat? 635 00:47:37,083 --> 00:47:41,963 Ik heb m'n hele leven gevochten en kan het nu niet opgeven. 636 00:47:44,215 --> 00:47:47,927 Die drang om leider te zijn op het internationale toneel… 637 00:47:48,011 --> 00:47:49,178 …was er nog steeds. 638 00:47:50,096 --> 00:47:52,098 Hij wil echt niet loslaten. 639 00:47:52,181 --> 00:47:54,392 Mr Churchill, scène twee, opname één. 640 00:47:56,769 --> 00:47:58,146 Dames en heren… 641 00:47:59,689 --> 00:48:04,777 …de stem die u op 23 februari uitbrengt… 642 00:48:04,861 --> 00:48:08,072 …is van groot belang voor uw toekomst. 643 00:48:11,451 --> 00:48:13,286 Cut. -Was dat niet beter? 644 00:48:17,040 --> 00:48:18,750 Wij zijn de uitverkorenen. 645 00:48:20,460 --> 00:48:24,380 Ik weet het niet meer. Ik heb een van de beste geheugens. 646 00:48:24,464 --> 00:48:28,885 Dat weet ik, maar dat geeft niet. Kijk maar naar de camera en begin opnieuw. 647 00:48:30,261 --> 00:48:31,930 Wij zijn de uitverkorenen. 648 00:48:35,266 --> 00:48:37,352 Jullie zijn allemaal verdoemd. 649 00:48:38,937 --> 00:48:41,606 Er is geen plek in de hemel voor jullie. 650 00:48:43,149 --> 00:48:45,234 We kunnen de hemel niet volproppen. 651 00:48:46,152 --> 00:48:51,240 Je zou deze morgen toch citaten weglaten? Je moet daarmee doen wat je kan. 652 00:48:52,825 --> 00:48:55,745 Een probleem met democratie is dat mensen je zat worden. 653 00:48:55,828 --> 00:49:00,917 Deze man heeft Engeland door een zware periode geleid… 654 00:49:01,000 --> 00:49:02,627 …wordt aan de kant gezet… 655 00:49:03,211 --> 00:49:05,713 …en komt vervolgens weer terug als premier. 656 00:49:06,297 --> 00:49:08,591 Het is een opmerkelijke comeback. 657 00:49:08,675 --> 00:49:12,345 De verkiezing na zes jaar Labour gaat naar de Conservatives. 658 00:49:12,428 --> 00:49:16,307 Wereldstaatsman Winston Spencer Churchill komt weer aan de macht. 659 00:49:17,266 --> 00:49:20,687 In de ledenfoyer van het Britse Lagerhuis… 660 00:49:20,770 --> 00:49:23,773 …staat een enorm bronzen beeld van Churchill… 661 00:49:23,856 --> 00:49:28,611 …en veel parlementsleden hebben de gewoonte… 662 00:49:28,695 --> 00:49:31,948 …om z'n schoen aan te raken voor geluk. 663 00:49:32,031 --> 00:49:36,369 We worden allemaal dagelijks aan z'n aanwezigheid herinnerd. 664 00:49:37,286 --> 00:49:40,999 Hij was altijd van mening dat om de geschiedenis te begrijpen… 665 00:49:41,082 --> 00:49:44,544 …je die zelf moest schrijven. Dus dat ging hij doen. 666 00:49:45,294 --> 00:49:49,465 Roosevelt is dood. Stalin houdt ook vast geen dagboek bij. 667 00:49:50,341 --> 00:49:51,634 En Hitler is dood. 668 00:49:51,718 --> 00:49:54,512 Churchill trekt het verhaal meteen naar zich toe… 669 00:49:55,096 --> 00:49:58,766 …en is degene die vorm geeft aan hoe we WO II zien… 670 00:49:59,642 --> 00:50:02,478 …wat een enorme machtspositie is. 671 00:50:02,562 --> 00:50:04,772 En door die macht uit te oefenen… 672 00:50:04,856 --> 00:50:08,609 …kijken generaties historici, en daarmee ook het volk… 673 00:50:08,693 --> 00:50:13,698 …naar de Tweede Wereldoorlog en alles daaromheen door zijn ogen. 674 00:50:14,991 --> 00:50:19,495 Met de Tweede Wereldoorlog komt het Rijk in deze incarnatie tot een einde. 675 00:50:19,579 --> 00:50:21,497 ONAFHANKELIJK INDIA IS GEBOREN 676 00:50:21,581 --> 00:50:24,208 Mensen eisen hun vrijheid en nationalisme. 677 00:50:25,043 --> 00:50:29,338 Churchill gelooft echt dat het VK en de VS de koers van de wereld bepalen. 678 00:50:29,422 --> 00:50:32,592 De VS sticht in feite een ander soort imperium… 679 00:50:32,675 --> 00:50:35,136 …op basis van economie in plaats van politiek. 680 00:50:35,219 --> 00:50:37,221 En dat botst enorm met Churchill. 681 00:50:38,056 --> 00:50:42,560 Vanwege z'n imperialisme kan hij moeilijk accepteren dat het Rijk voorbij is. 682 00:50:44,437 --> 00:50:50,610 Churchill is een absolute sleutelfiguur in het begrijpen van dat Britse verhaal… 683 00:50:50,693 --> 00:50:53,780 …wat diverse generaties Britten trots maakt. 684 00:50:54,822 --> 00:50:58,326 Niet als persoon met al z'n complexiteit en gebreken… 685 00:50:58,409 --> 00:51:03,456 …maar als een symbool van overwinning, het versterken van de gevestigde orde… 686 00:51:03,539 --> 00:51:06,292 …continuïteit, traditie, de klassensystemen. 687 00:51:07,668 --> 00:51:11,005 De wereld heeft soms een gebrek aan sterke leiders. 688 00:51:11,089 --> 00:51:13,549 Churchill was een sterke leider… 689 00:51:13,633 --> 00:51:18,471 …die nooit het mooie van vrijheid en het belang van democratie uit het oog verloor. 690 00:51:19,055 --> 00:51:20,973 Om Walt Whitman te parafraseren… 691 00:51:21,057 --> 00:51:23,768 …'Net als Amerika bevat Churchill menigten.' 692 00:51:23,851 --> 00:51:28,272 Het is mogelijk om een leider te zijn die iets buitengewoons presteert… 693 00:51:28,856 --> 00:51:35,404 …die de wereld daadwerkelijk helpt redden van een groot kwaad… 694 00:51:37,073 --> 00:51:40,159 …en ook beslissingen neemt die afschuwelijk zijn… 695 00:51:40,243 --> 00:51:43,079 …en standpunten heeft die we verwerpelijk vinden. 696 00:51:43,162 --> 00:51:45,915 Al deze dingen in één persoon kunnen waar zijn. 697 00:51:45,998 --> 00:51:49,919 Dat betekent niet dat we z'n standbeeld moeten neerhalen. 698 00:51:50,002 --> 00:51:54,006 Wellicht moeten we er meer plaatsen om het hele verhaal te vertellen. 699 00:51:55,258 --> 00:51:58,511 De vasthoudendheid, de vastberadenheid… 700 00:51:58,594 --> 00:52:03,850 de welbespraaktheid, de humor, de gedrevenheid, de doelbewustheid. 701 00:52:04,559 --> 00:52:07,937 In dat opzicht ziet het Britse volk… 702 00:52:08,771 --> 00:52:10,273 …in zijn beeld… 703 00:52:11,315 --> 00:52:13,985 …het zelfbeeld van de besten. 704 00:52:14,735 --> 00:52:15,903 Fysiek dapper… 705 00:52:16,529 --> 00:52:18,072 …moreel dapper… 706 00:52:19,282 --> 00:52:21,576 …vol inzichten en vooruitziendheid. 707 00:52:23,119 --> 00:52:25,037 Humoristisch op een niveau… 708 00:52:25,121 --> 00:52:29,167 …dat hij 60 jaar na zijn dood nog steeds mensen kan laten lachen. 709 00:52:32,378 --> 00:52:37,175 Het portret is een opmerkelijk voorbeeld van moderne kunst. 710 00:52:41,387 --> 00:52:47,643 En een vastberaden geest die de mensheid zelden heeft gezien. 711 00:52:50,521 --> 00:52:53,482 Churchill moet ons inspireren. 712 00:52:53,566 --> 00:52:56,611 Niet om z'n heldhaftigheid, maar z'n menselijkheid. 713 00:53:00,531 --> 00:53:03,367 De dag kan aanbreken dat eerlijkheid… 714 00:53:03,868 --> 00:53:08,581 …liefde voor de medemens, respect voor gerechtigheid en vrijheid… 715 00:53:08,664 --> 00:53:14,003 …ervoor zorgt dat geplaagde generaties sereen en triomfantelijk voortmarcheren… 716 00:53:14,086 --> 00:53:17,381 …vanuit het afschuwelijke tijdperk waarin we vertoeven. 717 00:53:22,637 --> 00:53:25,848 Toen ik klein was, woonden we in Chartwell… 718 00:53:25,932 --> 00:53:28,976 …en rende m'n broer door de gang… 719 00:53:29,060 --> 00:53:35,233 …naar het heiligdom van opa's werkkamer waar niemand van ons mocht komen. 720 00:53:35,316 --> 00:53:40,363 Hij zei: 'Opa, is het waar dat u de grootste nog levende Engelsman bent?' 721 00:53:40,446 --> 00:53:42,657 En hij zei: 'Ja, wegwezen.' 722 00:53:45,451 --> 00:53:48,871 Ook al had hij dat grote patriottische… 723 00:53:48,955 --> 00:53:52,750 …soms bombastische geloof in het Britse Rijk… 724 00:53:52,833 --> 00:53:54,627 …hij was ook een liberaal. 725 00:53:55,586 --> 00:54:00,216 Hij geloofde in vooruitgang. Hij geloofde in vrijheid en kansen. 726 00:54:00,299 --> 00:54:03,302 Ik denk dat hij vandaag relevanter is dan ooit… 727 00:54:03,386 --> 00:54:07,014 …omdat de waarden waarin hij geloofde… 728 00:54:07,098 --> 00:54:10,935 …ernstig bedreigd worden en moeten zegevieren. 729 00:54:13,354 --> 00:54:15,898 In oorlog, resolutie. 730 00:54:17,066 --> 00:54:19,652 In nederlaag, verzet. 731 00:54:21,028 --> 00:54:23,906 In overwinning, grootmoedigheid. 732 00:54:25,908 --> 00:54:28,953 In vrede, welwillendheid.