1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX

2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX

3
00:00:11,803 --> 00:00:16,683
Khu rừng này là nơi sinh sống
của những loài động vật sống trên cây

4
00:00:16,766 --> 00:00:19,144
to lớn nhất và nặng nhất.

5
00:00:32,282 --> 00:00:34,034
Trong quãng đời dài của mình,

6
00:00:34,117 --> 00:00:37,078
chúng có khi chẳng bao giờ
đặt chân xuống mặt đất.

7
00:00:45,795 --> 00:00:49,007
Đó là lý do vì sao
có rất ít thông tin về chúng

8
00:00:49,090 --> 00:00:51,801
cho đến vài chục năm trước.

9
00:00:57,348 --> 00:01:00,769
Nhưng chúng là một trong những họ hàng
gần chúng ta nhất,

10
00:01:00,852 --> 00:01:05,356
có gần 30 đặc điểm cơ thể giống chúng ta.

11
00:01:07,275 --> 00:01:12,822
Ngay cả tên của chúng, orang hutan,
có nghĩa là "người rừng".

12
00:01:15,450 --> 00:01:18,328
Mặc dù có kích thước lớn
và sức mạnh phi thường,

13
00:01:18,995 --> 00:01:24,542
nhưng chúng là sinh vật hiền lành,
chu đáo, biết giải quyết vấn đề…

14
00:01:26,920 --> 00:01:31,508
và có lẽ giống với chúng ta
hơn bất kỳ loài vượn lớn nào khác.

15
00:01:34,552 --> 00:01:39,891
Khi nhìn một con đười ươi, thật khó
mà không thấy đặc điểm của chúng ta.

16
00:01:40,391 --> 00:01:43,770
Và dù chúng ta có thể
không biết chính xác chúng nghĩ gì,

17
00:01:43,853 --> 00:01:46,147
nhưng chắc chắn chúng biết suy nghĩ.

18
00:02:16,010 --> 00:02:19,722
CUỘC SỐNG BÍ MẬT CỦA ĐƯỜI ƯƠI

19
00:02:20,974 --> 00:02:26,271
Đười ươi từng sống
trên khắp đảo Sumatra của Indonesia.

20
00:02:26,938 --> 00:02:29,732
Nhưng phần lớn rừng của chúng
hiện đã bị đốn hạ.

21
00:02:31,025 --> 00:02:36,281
Và ngày nay, vài ngàn con còn lại
sống ở khu vực hạn hẹp phía bắc xa xôi.

22
00:02:37,782 --> 00:02:40,910
Tại đây, có một nơi nổi bật.

23
00:02:41,494 --> 00:02:42,495
Suaq.

24
00:02:43,204 --> 00:02:45,707
Một khu rừng đầm lầy nhỏ…

25
00:02:48,001 --> 00:02:51,796
giáp sông Limbang ở phía tây,

26
00:02:51,880 --> 00:02:55,175
ngăn cách với sự phát triển của con người.

27
00:02:58,219 --> 00:03:02,849
Khu rừng ở Suaq vẫn không thay đổi
suốt hàng ngàn năm.

28
00:03:06,603 --> 00:03:09,230
Đó là nơi sống chủ yếu của đười ươi…

29
00:03:11,774 --> 00:03:15,403
và giờ có mật độ vượn lông đỏ cao nhất

30
00:03:15,486 --> 00:03:17,530
so với mọi nơi trên hành tinh.

31
00:03:21,117 --> 00:03:25,955
Đó là một khu vực
có hơn 200 cá thể nhận dạng được.

32
00:03:34,923 --> 00:03:37,842
Và trong 30 năm qua,

33
00:03:37,926 --> 00:03:42,597
các nhà khoa học thuộc Dự án
Nghiên cứu Đười ươi đã quan sát chúng.

34
00:03:45,725 --> 00:03:49,562
Nhưng dù quan sát viên
là nhà khoa học thực địa hay nhà làm phim

35
00:03:50,855 --> 00:03:55,235
thì chỉ đứng bên dưới thoáng nhìn
một con đười ươi ở ngọn cây của đầm lầy

36
00:03:55,318 --> 00:03:56,903
là chưa đủ.

37
00:03:59,280 --> 00:04:03,660
Bạn cần nhìn chúng ở gần,
ở tán cây trên cao.

38
00:04:09,123 --> 00:04:13,836
Và các kỹ thuật quay phim mới,
chẳng hạn như máy bay không người lái nhỏ,

39
00:04:13,920 --> 00:04:16,547
giờ đây cho phép ta
làm được chính điều đó,

40
00:04:17,465 --> 00:04:22,512
phát hiện nhiều chi tiết hơn bao giờ hết
về cuộc sống riêng tư của chúng.

41
00:04:25,223 --> 00:04:27,642
Đười ươi thường sống đơn độc,

42
00:04:27,725 --> 00:04:30,812
nhưng những con ở đây
có lối sống bầy đàn rõ rệt.

43
00:04:33,898 --> 00:04:36,234
Chúng quan sát và học hỏi lẫn nhau,

44
00:04:36,317 --> 00:04:40,196
và qua đó đã tạo ra
một nền văn hóa độc đáo.

45
00:04:43,366 --> 00:04:47,704
Đười ươi ở những nơi khác
hiếm khi sử dụng dụng cụ,

46
00:04:47,787 --> 00:04:49,580
nhưng ở đây thì không,

47
00:04:50,290 --> 00:04:54,836
và những kỹ năng như vậy
được truyền lại cho mỗi thế hệ mới.

48
00:04:59,841 --> 00:05:06,014
Trọng tâm của nghiên cứu lâu dài này là
ba con đười ươi cái có họ hàng gần nhau.

49
00:05:06,681 --> 00:05:09,726
Con lớn tuổi nhất là Friska,

50
00:05:09,809 --> 00:05:13,688
hút mối ở que củi rất giỏi.

51
00:05:16,190 --> 00:05:21,988
Nó đã hơn 60 tuổi và nằm trong số
đười ươi hoang dã già nhất thế giới.

52
00:05:23,614 --> 00:05:28,661
Tiếp theo là Ellie, con gái của Friska,
luôn miệng ăn uống.

53
00:05:30,788 --> 00:05:33,958
Và cuối cùng là Eden, con của Ellie,

54
00:05:35,168 --> 00:05:39,255
và nó đang đến gần cột mốc quan trọng nhất
cuộc đời một con đười ươi.

55
00:05:41,507 --> 00:05:44,761
Có thể dễ dàng nhận ra nó
nhờ mái tóc dựng,

56
00:05:45,845 --> 00:05:48,139
một đặc điểm mà nó đã có từ bé.

57
00:05:55,146 --> 00:05:57,899
Đây là Eden, hai tuổi,

58
00:05:59,650 --> 00:06:01,527
với mẹ Ellie.

59
00:06:03,654 --> 00:06:06,783
Mối liên kết giữa đười ươi mẹ và con

60
00:06:06,866 --> 00:06:10,495
thuộc vào hàng lâu dài
và bền chặt nhất ở thế giới tự nhiên,

61
00:06:10,578 --> 00:06:13,081
chỉ xếp sau con người.

62
00:06:16,209 --> 00:06:20,755
Một con đười ươi con
sẽ dành hàng ngàn giờ để quan sát mẹ mình.

63
00:06:31,349 --> 00:06:35,311
Đó là cách chúng biết được
loài thực vật nào trong rừng

64
00:06:35,395 --> 00:06:36,896
có thể ăn được…

65
00:06:39,273 --> 00:06:42,902
và quan trọng không kém là
cách ăn mấy loài thực vật ấy.

66
00:06:46,864 --> 00:06:50,159
Đó là một quá trình học tập
có thể mất cả chục năm.

67
00:06:56,958 --> 00:07:00,002
Nhưng đó là sáu năm trước.

68
00:07:02,088 --> 00:07:05,967
Eden giờ đã tám tuổi
và biết khá nhiều về khu rừng.

69
00:07:13,391 --> 00:07:17,770
Nó đã biết loài thực vật nào
là ăn được trong biển xanh lục này.

70
00:07:23,526 --> 00:07:27,822
Điều chưa thay đổi là
mối quan hệ giữa nó và mẹ.

71
00:07:31,325 --> 00:07:33,995
Ellie không bao giờ ở xa,

72
00:07:35,246 --> 00:07:40,376
và dõi theo mẹ mình vẫn là
cách tìm thức ăn nhanh nhất của Eden.

73
00:07:43,337 --> 00:07:45,256
Chẳng hạn như những con mối này.

74
00:07:53,431 --> 00:07:57,560
Với Eden, chia sẻ với mẹ là một nếp sống.

75
00:08:00,229 --> 00:08:01,981
Cho đến bây giờ.

76
00:08:04,233 --> 00:08:06,986
Cú đập đó không phải là dấu hiệu tốt lành.

77
00:08:11,115 --> 00:08:13,117
Có gì đó đã thay đổi.

78
00:08:17,288 --> 00:08:19,957
Đã có một thành viên mới.

79
00:08:27,548 --> 00:08:30,343
Nó to bằng một nửa em bé con người

80
00:08:30,426 --> 00:08:35,014
và có lẽ là đứa trẻ sơ sinh đầu tiên
mà Eden từng thấy.

81
00:08:46,150 --> 00:08:48,277
Khá là bối rối đây.

82
00:08:49,237 --> 00:08:52,907
Mặc dù thành viên mới
chắc chắn cũng đáng để ngắm nhìn ở gần.

83
00:09:10,841 --> 00:09:14,053
Nhưng mẹ nó không muốn Eden đến quá gần.

84
00:09:24,146 --> 00:09:29,151
Suốt tám năm, đười ươi mẹ và con đầu lòng
đã làm mọi thứ cùng nhau.

85
00:09:31,862 --> 00:09:35,074
Bây giờ, hai đã thành ba,

86
00:09:35,700 --> 00:09:38,661
và tình hình có vẻ đã khác.

87
00:09:43,791 --> 00:09:47,461
Tuy nhiên, đi theo mẹ vẫn là tốt nhất.

88
00:09:57,680 --> 00:10:02,727
Ngay cả khi đã tám tuổi,
Eden vẫn luôn để mắt đến mẹ.

89
00:10:10,568 --> 00:10:13,863
Đó không phải điều dễ dàng
trong khu rừng rậm rạp…

90
00:10:15,865 --> 00:10:18,200
nhưng nếu bị lạc sẽ rất nguy hiểm.

91
00:10:24,290 --> 00:10:28,586
Và dù Ellie có ở đâu,
đồ ăn cũng chẳng ở xa.

92
00:10:34,300 --> 00:10:36,969
Để nạp năng lượng cho bộ não
và cơ thể to lớn,

93
00:10:37,053 --> 00:10:40,348
phần lớn thời gian trong ngày
đười ươi chỉ toàn ăn.

94
00:10:45,561 --> 00:10:50,524
Những trái melaka này
chỉ là một trong hơn 300 loại thức ăn

95
00:10:50,608 --> 00:10:52,735
mà Ellie và Eden sẽ ăn.

96
00:10:57,073 --> 00:11:00,368
Có vài thức ăn
cần có kỹ thuật đặc biệt mới lấy được.

97
00:11:12,963 --> 00:11:17,051
Với Eden, bắt chước mẹ mình
vẫn luôn là cách tốt nhất.

98
00:11:22,390 --> 00:11:24,850
Nhưng khi đồ ăn biết cắn trả…

99
00:11:27,186 --> 00:11:30,106
thì phải làm đúng kỹ thuật.

100
00:11:36,445 --> 00:11:39,407
Eden sẽ nhanh chóng nhận ra rằng
dùng đầu ngón tay

101
00:11:39,490 --> 00:11:42,159
không phải là cách tốt nhất để bắt kiến.

102
00:11:49,542 --> 00:11:53,462
Như mọi khi,
không gì cản trở Ellie ăn uống,

103
00:11:53,546 --> 00:11:56,465
kể cả cánh tay của em bé.

104
00:12:07,727 --> 00:12:09,729
Do chăm bẵm đứa con mới sinh,

105
00:12:09,812 --> 00:12:14,150
nên Ellie phải ăn
khoảng 3.000 calo mỗi ngày.

106
00:12:17,027 --> 00:12:20,364
Lá cây là một phần quan trọng
trong chế độ ăn của chúng.

107
00:12:22,032 --> 00:12:25,119
Nhưng ngay cả loại phù hợp
cũng cần được xử lý.

108
00:12:26,912 --> 00:12:30,583
Tức là nhè ra chất tannin có vị đắng.

109
00:12:44,889 --> 00:12:51,645
Đười ươi sơ sinh ngủ rất nhiều,
giống như em bé con người vậy.

110
00:12:52,521 --> 00:12:55,316
Khác biệt duy nhất đó là
chúng phải vừa ngủ

111
00:12:55,399 --> 00:12:57,610
vừa bám chặt lấy mẹ.

112
00:13:08,162 --> 00:13:13,125
Sau vài giờ cho việc ăn uống,
đười ươi thích chợp mắt.

113
00:13:16,629 --> 00:13:21,550
Nhưng giờ, bé đười ươi mới sinh
có vẻ đã thế chỗ của Eden trong tổ.

114
00:13:32,728 --> 00:13:38,859
Thật khó khăn khi mẹ dường như
chẳng quan tâm ta như trước nữa.

115
00:13:47,993 --> 00:13:52,081
Eden sẽ sớm phải tìm
một ngôi nhà mới trong khu rừng này

116
00:13:52,164 --> 00:13:54,041
và tự lo cho mình.

117
00:14:08,180 --> 00:14:09,974
Ở một nơi khác gần đó,

118
00:14:10,057 --> 00:14:15,145
anh họ của Eden là Pepito
đang đối mặt với giờ phút thử thách.

119
00:14:21,318 --> 00:14:25,698
Mẹ của Pepito là Piniata,
chuẩn bị sinh thêm con.

120
00:14:27,867 --> 00:14:29,535
Với việc hơn Eden một tuổi,

121
00:14:29,618 --> 00:14:35,583
đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy
đã đến lúc Pepito tự lo cho thân mình.

122
00:14:46,343 --> 00:14:52,016
Đi một mình là thời điểm nguy hiểm nhất
trong cuộc đời một con đười ươi nhỏ tuổi.

123
00:14:53,392 --> 00:14:57,855
Để thành công
thì cần có sự thành thạo, tự tin

124
00:14:59,148 --> 00:15:00,524
và cảnh giác.

125
00:15:13,662 --> 00:15:16,248
Còn cách nào để thể hiện sự tự tin…

126
00:15:18,250 --> 00:15:21,253
tốt hơn việc chế ngự lũ ác quỷ
ở đầm lầy bên dưới?

127
00:15:31,722 --> 00:15:34,642
Dù đó chỉ là một con rùa vô hại.

128
00:15:58,290 --> 00:16:01,835
Đây có vẻ là một phản ứng hơi thái quá,

129
00:16:03,712 --> 00:16:05,631
nhưng trong xã hội của đười ươi,

130
00:16:07,257 --> 00:16:10,386
những con đực
hành động ầm ĩ hơn mấy con cái.

131
00:16:13,931 --> 00:16:17,726
Và đó không phải khác biệt duy nhất
giữa con đực và con cái.

132
00:16:21,897 --> 00:16:24,066
Để phát huy hết tiềm năng,

133
00:16:24,149 --> 00:16:27,111
những con đực nhỏ tuổi
mới tự lập như Pepito

134
00:16:27,194 --> 00:16:31,824
phải tìm một con đực trưởng thành
làm tấm gương để học hỏi.

135
00:16:35,869 --> 00:16:39,498
Trong lúc đó,
ta có cơ hội quan sát việc sử dụng

136
00:16:39,581 --> 00:16:42,001
một kỹ năng quan trọng ở Suaq.

137
00:16:49,091 --> 00:16:51,969
Cây Neesia ra quả

138
00:16:52,886 --> 00:16:56,765
rất được đười ươi trưởng thành mong đợi.

139
00:17:00,728 --> 00:17:03,522
Lớp vỏ có chứa hạt rất giàu dinh dưỡng.

140
00:17:06,775 --> 00:17:09,153
Nhưng phải biết cách lấy hạt.

141
00:17:11,989 --> 00:17:15,784
Khi quả chưa chín
thì gần như không thể bóc được lớp vỏ.

142
00:17:21,415 --> 00:17:24,209
Bên trong mỗi quả là hàng chục hạt,

143
00:17:24,293 --> 00:17:27,921
được bao bọc
bởi hàng ngàn sợi lông như thủy tinh.

144
00:17:30,549 --> 00:17:35,012
Khi quả đã mở, cách an toàn duy nhất
để tiếp cận những hạt giàu calo

145
00:17:35,095 --> 00:17:36,638
là dùng dụng cụ.

146
00:17:39,975 --> 00:17:45,981
Và với hàng chục năm kinh nghiệm,
Friska 60 tuổi là một chuyên gia.

147
00:17:53,655 --> 00:17:55,324
Với cái que kích cỡ phù hợp,

148
00:17:55,407 --> 00:18:00,329
nó có thể lấy hạt ra
mà không chạm vào những sợi lông khó chịu.

149
00:18:10,172 --> 00:18:14,885
Đười ươi ở Suaq gần như là
những con duy nhất làm được điều này,

150
00:18:14,968 --> 00:18:18,263
mặc dù có thể mất nhiều năm
để hoàn thiện kỹ năng.

151
00:18:25,771 --> 00:18:30,901
Những con cái thường học được kỹ năng đó
khi chúng tầm 14 tuổi.

152
00:18:33,153 --> 00:18:36,240
Hầu hết những con đực
mất nhiều thời gian hơn thế.

153
00:18:43,038 --> 00:18:47,543
Đười ươi nhỏ tuổi như Pepito và Eden
phải quan sát kỹ những con trưởng thành

154
00:18:47,626 --> 00:18:52,256
nếu muốn thành thạo kỹ thuật
và thưởng thức món ăn giàu protein này.

155
00:18:55,425 --> 00:19:00,097
Và đáng chú ý là
ngay cả sau khi bị đười ươi nhai,

156
00:19:00,180 --> 00:19:03,892
những hạt này vẫn có thể nảy mầm.

157
00:19:16,071 --> 00:19:19,741
Friska già đang dạo quanh khu lân cận.

158
00:19:24,204 --> 00:19:26,915
Nó đến thăm cô con gái Ellie.

159
00:19:28,333 --> 00:19:32,129
Có lẽ nó biết về thành viên mới
của gia đình mình.

160
00:19:39,344 --> 00:19:44,391
Friska không chỉ là bà mẹ có sáu con,
mà còn là bà cố.

161
00:19:45,267 --> 00:19:48,896
Và đứa bé mới sinh này là
cháu thứ năm của Friska,

162
00:19:49,855 --> 00:19:53,358
qua đó nó trở thành đười ươi cái
thành công nhất khu này.

163
00:19:58,280 --> 00:20:02,659
Nhưng mối quan hệ
giữa đứa cháu thứ năm và thứ bốn,

164
00:20:02,743 --> 00:20:05,787
Eden tóc dựng, vẫn còn lạnh nhạt.

165
00:20:19,593 --> 00:20:23,430
Phong cách làm mẹ của đười ươi
rất khác nhau.

166
00:20:26,016 --> 00:20:28,352
Friska được biết đến là nghiêm khắc.

167
00:20:30,604 --> 00:20:34,066
Các nhà nghiên cứu nhận thấy
so với các đười ươi mẹ khác,

168
00:20:34,149 --> 00:20:36,860
Friska để các con mình khóc nhiều hơn

169
00:20:36,944 --> 00:20:40,113
và ít chiều theo đòi hỏi của chúng hơn.

170
00:20:42,574 --> 00:20:46,787
Cách yêu thương nghiêm khắc
đã được Ellie kế thừa

171
00:20:46,870 --> 00:20:51,083
và hiện áp dụng
với đứa con cả của mình là Eden.

172
00:20:52,709 --> 00:20:56,380
Mẹ nó giờ tập trung chăm sóc
đứa bé mới sinh,

173
00:20:56,463 --> 00:20:59,925
mà dường như đã có được cảm tình
từ bà ngoại cục cằn.

174
00:21:05,889 --> 00:21:07,766
Giống như anh họ Pepito,

175
00:21:09,101 --> 00:21:13,522
đã đến lúc Eden phải rời xa mẹ.

176
00:21:15,983 --> 00:21:18,610
Đó sẽ là một trải nghiệm hoàn toàn mới,

177
00:21:18,694 --> 00:21:20,320
khi sống tự lập.

178
00:21:25,284 --> 00:21:27,244
Và nếu thiếu vắng mẹ,

179
00:21:27,327 --> 00:21:31,665
nó sẽ phải đối mặt
với nhiều đười ươi xa lạ.

180
00:21:39,256 --> 00:21:44,344
Một trong số này sẽ rất thích thú
với một Eden tự lập hơn.

181
00:21:49,599 --> 00:21:51,393
Sulli hai mươi tám tuổi,

182
00:21:52,311 --> 00:21:55,397
luôn tìm kiếm những mối quan hệ mới.

183
00:21:57,733 --> 00:22:02,112
Vì thế mọi chuyển động trên cây
đều thu hút sự chú ý của nó.

184
00:22:08,076 --> 00:22:12,956
Dù tuổi không còn nhỏ, song Sulli vẫn chưa
hoàn toàn là đười ươi đực trưởng thành

185
00:22:13,040 --> 00:22:16,877
với phần đệm trên má
còn được gọi là đệm má.

186
00:22:19,838 --> 00:22:24,343
Và ngay cả với một con đực chưa có đệm má,
thì thân hình nó vẫn khá nhỏ.

187
00:22:31,975 --> 00:22:37,522
Nhưng những gì nó thiếu ở tầm vóc,
nó bù lại bằng sự quyết tâm.

188
00:22:41,902 --> 00:22:46,740
Và Sulli chưa có đệm má
vừa phát hiện ra một gương mặt quen thuộc.

189
00:22:49,409 --> 00:22:51,745
Lily 21 tuổi.

190
00:22:56,625 --> 00:22:58,502
Là đười ươi đực địa vị thấp,

191
00:22:58,585 --> 00:23:02,756
Sulli phải chủ động
khi kết bạn với đười ươi cái.

192
00:23:22,859 --> 00:23:25,153
Đười ươi cái có vẻ không hứng thú,

193
00:23:25,237 --> 00:23:29,616
nhưng khi ta là đười ươi đực
chưa có đệm má, thì ta phải kiên trì.

194
00:23:41,336 --> 00:23:43,380
Do mải chú tâm vào Lily,

195
00:23:43,463 --> 00:23:49,302
Sulli không nhận ra
mình đang bị Otto Rách Môi dõi theo,

196
00:23:49,970 --> 00:23:53,682
một kẻ lớn tuổi ở Suaq
song vẫn là con đực đầu đàn có đệm má.

197
00:23:57,727 --> 00:24:00,480
Nó sẽ không cho phép
kẻ địa vị thấp như Sulli

198
00:24:00,564 --> 00:24:03,733
làm thân với những con cái ở đất của mình.

199
00:24:13,743 --> 00:24:16,746
Otto phải nhắc cho Sulli biết
ai mới là chủ ở đây.

200
00:24:27,090 --> 00:24:30,051
Sulli nên rời đi thì hơn.

201
00:24:40,103 --> 00:24:43,523
Con đực không đệm má có một lợi thế là

202
00:24:43,607 --> 00:24:47,486
có thể di chuyển nhanh hơn nhiều
so với những kẻ nặng ký như Otto.

203
00:24:57,412 --> 00:25:01,082
Vì thế việc dẫn trước một bước
cũng không khó lắm.

204
00:25:06,213 --> 00:25:09,925
Với Otto, thật không dễ hù dọa ai đó

205
00:25:10,008 --> 00:25:11,843
nếu không thể lại gần.

206
00:25:16,598 --> 00:25:18,558
Nhưng rung cành cây

207
00:25:18,642 --> 00:25:22,479
là cách mà con đực có đệm má
muốn nói: "Biến đi".

208
00:25:24,856 --> 00:25:25,857
Đã xong.

209
00:25:27,317 --> 00:25:28,568
Ít nhất là lúc này.

210
00:25:48,964 --> 00:25:51,883
Âm thanh này là một tiếng hú dài,

211
00:25:53,468 --> 00:25:56,596
do một đười ươi đực khác
có đệm má phát ra.

212
00:26:07,941 --> 00:26:08,942
Titan.

213
00:26:09,901 --> 00:26:12,112
Nó muốn ngôi vị của Otto.

214
00:26:16,950 --> 00:26:22,163
Nếu có ngôi vị đó,
nó sẽ được các con cái sinh sản lựa chọn.

215
00:26:29,129 --> 00:26:32,549
Vậy là Titan, kẻ thách thức, đi truy đuổi,

216
00:26:34,009 --> 00:26:36,094
còn Otto thì bỏ chạy.

217
00:26:45,437 --> 00:26:48,231
Nếu đánh nhau,
có nguy cơ bị thương hoặc tệ hơn.

218
00:26:54,362 --> 00:26:58,116
Vì vậy, những con đực có đệm má
sẽ chỉ đánh nếu bắt buộc.

219
00:27:01,286 --> 00:27:05,790
Sẽ tốt hơn nếu có thể quyết định cuộc đấu
bằng màn phô diễn sức mạnh.

220
00:27:09,377 --> 00:27:12,714
Và Titan biết cách
khiến lão già kia hoang mang.

221
00:27:19,387 --> 00:27:24,893
Mục tiêu duy nhất của Otto lúc này
là tránh Titan càng xa càng tốt.

222
00:27:37,739 --> 00:27:39,866
Có thể Titan đã đuổi được Otto đi,

223
00:27:40,784 --> 00:27:43,703
nhưng nó vẫn chưa phải con đực đầu đàn.

224
00:27:46,539 --> 00:27:51,336
Để có ngôi vị đó, nó có thể sẽ phải
đối mặt những đối thủ mạnh hơn nhiều.

225
00:27:58,385 --> 00:28:00,637
Đây sẽ không là một trong số đó.

226
00:28:05,183 --> 00:28:06,685
Nó là Pepito.

227
00:28:07,394 --> 00:28:09,729
Với một con đực nhỏ tuổi mới tự lập,

228
00:28:09,813 --> 00:28:14,150
Titan là hình mẫu hoàn hảo để học hỏi.

229
00:28:18,613 --> 00:28:20,532
Với trọng lượng gần 90kg,

230
00:28:21,533 --> 00:28:26,037
Titan có thể tận dụng cân nặng của mình
để đu qua khoảng trống giữa các cây,

231
00:28:26,121 --> 00:28:27,664
nhờ đó tiết kiệm sức lực.

232
00:28:33,503 --> 00:28:35,880
Cũng đáng để thử, phải không?

233
00:28:44,180 --> 00:28:46,516
Vấn đề khi là kẻ nhẹ cân.

234
00:29:08,621 --> 00:29:11,541
Nhưng có nhiều cách khác
để băng qua khoảng trống.

235
00:29:15,837 --> 00:29:19,758
Câu hỏi đặt ra là liệu cây nho này
chịu được cân nặng của nó không?

236
00:29:28,475 --> 00:29:30,143
Có lẽ hơi mạo hiểm.

237
00:29:32,145 --> 00:29:34,773
Sẽ là một cú rơi mạnh
xuống đầm lầy bên dưới.

238
00:29:39,819 --> 00:29:41,070
Thôi, kệ vậy!

239
00:30:17,190 --> 00:30:18,900
Nó không tiết kiệm sức lực,

240
00:30:20,985 --> 00:30:24,531
nhưng vui chơi là một phần
của trải nghiệm học tập.

241
00:30:31,454 --> 00:30:33,873
Titan đang thông báo.

242
00:30:39,295 --> 00:30:44,217
Đã đến lúc Pepito tiếp tục đi theo
con đười ươi đực to lớn có đệm má.

243
00:30:48,304 --> 00:30:51,599
Nếu nó có thể thoát ra khỏi
những cành cây này.

244
00:31:06,614 --> 00:31:10,743
Những tiếng hú dài không chỉ
nhằm mục đích quyền lực và lãnh thổ.

245
00:31:11,327 --> 00:31:13,538
Gần đây các nhà khoa học phát hiện ra

246
00:31:13,621 --> 00:31:16,833
chúng còn truyền đạt
kế hoạch đi lại trong tương lai.

247
00:31:18,751 --> 00:31:24,048
Tiếng hú của Titan báo cho
đười ươi khác biết hướng nó sẽ đi,

248
00:31:24,841 --> 00:31:26,718
thậm chí cả ngày hôm sau.

249
00:31:33,516 --> 00:31:37,604
Lời báo trước với đười ươi đực khác
có đệm má trên đường đi.

250
00:31:47,614 --> 00:31:51,075
Đó không phải tin tốt lành
dành cho Otto Rách Môi.

251
00:32:00,418 --> 00:32:05,965
Trước kia là vua của Suaq,
còn giờ nó cần về hưu trong yên bình.

252
00:32:08,051 --> 00:32:11,054
Điều đó có thể nằm ở bên kia sông,

253
00:32:11,554 --> 00:32:13,222
nhưng sang đó bằng cách nào?

254
00:32:15,850 --> 00:32:19,228
Đười ươi là loài sợ nước.

255
00:32:27,737 --> 00:32:31,866
Một cây cầu mà lũ khỉ sử dụng
có thể là câu trả lời.

256
00:32:41,000 --> 00:32:45,004
Nhưng Otto nặng hơn khỉ voọc mười lần.

257
00:32:50,718 --> 00:32:53,930
Và có thể có cá sấu ở dòng sông bên dưới.

258
00:33:20,665 --> 00:33:26,129
Việc Otto tự lưu vong khỏi Suaq
đánh dấu hồi kết của một kỷ nguyên.

259
00:33:29,007 --> 00:33:32,427
Và nếu không có
một con đực đầu đàn được công nhận,

260
00:33:32,510 --> 00:33:37,473
những con đực trẻ tuổi khác
sẽ vươn lên giành lấy vị trí.

261
00:33:43,938 --> 00:33:49,152
Vậy là không lâu nữa
Titan sẽ phải đối đầu với đối thủ khác.

262
00:33:57,827 --> 00:34:02,165
BA THÁNG SAU

263
00:34:10,757 --> 00:34:12,675
Trong vài tháng qua,

264
00:34:12,759 --> 00:34:16,971
Eden đã ổn định cuộc sống
ở khu của mình trong rừng đầm lầy,

265
00:34:17,055 --> 00:34:19,599
cách bà mẹ Ellie không xa.

266
00:34:21,726 --> 00:34:24,228
Nó có về nhà vài lần,

267
00:34:24,312 --> 00:34:27,273
song những chuyến thăm như vậy
giờ đã ít đi.

268
00:34:31,778 --> 00:34:34,739
Như tất cả những con đười ươi quanh vùng,

269
00:34:34,822 --> 00:34:37,575
nó đang dần quen với việc sống một mình.

270
00:34:42,747 --> 00:34:47,543
Nhưng nó vẫn muốn biết sẽ có chuyện gì
khi cư dân khác xuất hiện,

271
00:34:47,627 --> 00:34:50,588
đặc biệt nếu đó là người nhà hay bạn bè.

272
00:34:58,054 --> 00:35:01,432
Đây là Olala,
một đười ươi cái vị thành niên.

273
00:35:04,018 --> 00:35:05,812
Nó không phải người nhà,

274
00:35:05,895 --> 00:35:10,650
nhưng ở Suaq, những con cái trẻ tuổi
khác huyết thống thường bao dung nhau.

275
00:35:16,197 --> 00:35:17,949
Nhưng lần này thì không.

276
00:35:19,492 --> 00:35:23,496
Gia đình của Eden và Olala
có mối thù truyền kiếp.

277
00:35:27,834 --> 00:35:29,836
Mối thù chưa có dấu hiệu nguôi đi.

278
00:35:33,339 --> 00:35:36,968
Eden phải cố đuổi Olala đi.

279
00:36:16,340 --> 00:36:19,927
Việc chống lại Olala
và bảo vệ lãnh thổ của mình

280
00:36:20,011 --> 00:36:23,472
cho thấy Eden đã trưởng thành lên nhiều
từ khi rời xa nhà.

281
00:36:26,893 --> 00:36:29,103
Nó quay lại với mấy quả mọng,

282
00:36:30,354 --> 00:36:33,149
mà chưa nhận ra có một vị khách mới.

283
00:36:41,449 --> 00:36:44,410
Đó là Sulli chưa có đệm má.

284
00:36:49,999 --> 00:36:53,127
Nó đến để kết bạn với Eden.

285
00:37:01,302 --> 00:37:02,929
Eden có vẻ không chắc chắn.

286
00:37:09,227 --> 00:37:13,064
Nó chưa từng ở một mình với đười ươi đực.

287
00:37:18,861 --> 00:37:22,907
Eden dừng lại,
có lẽ là để đánh giá tình hình.

288
00:37:26,160 --> 00:37:27,787
Sulli có vẻ thân thiện.

289
00:37:29,538 --> 00:37:31,707
Nhưng điều mà Eden không biết là

290
00:37:32,333 --> 00:37:35,878
chiến lược của Sulli đã có toan tính hơn.

291
00:37:37,296 --> 00:37:39,966
Nếu giờ gây dựng được tình bạn với Eden,

292
00:37:40,049 --> 00:37:44,011
cơ hội của nó có thể cao hơn
khi Eden đủ tuổi sinh sản.

293
00:38:02,655 --> 00:38:07,076
Có lẽ ánh nhìn đó
là một dấu hiệu đáng khích lệ.

294
00:38:12,623 --> 00:38:16,669
Eden ngồi yên một chỗ
với một cái que chứa đầy mối.

295
00:38:24,135 --> 00:38:26,053
Và khi Sulli đuổi kịp,

296
00:38:26,637 --> 00:38:28,597
nó ăn chung cái que của Eden.

297
00:38:34,061 --> 00:38:38,357
Cho đến giờ, mọi thứ Eden học được
đều đến từ bà mẹ Ellie.

298
00:38:41,485 --> 00:38:45,865
Nhưng quan sát Sulli là cơ hội
để học hỏi những cách làm khác,

299
00:38:46,449 --> 00:38:49,869
mở rộng vốn kiến thức
về cách sinh sống trong khu rừng này.

300
00:38:56,375 --> 00:38:59,503
Và mặc dù nó vẫn chưa nghĩ đến
việc làm mẹ…

301
00:39:02,214 --> 00:39:07,219
nhưng có lẽ con đực xa lạ này
thú vị hơn nó nghĩ lúc đầu.

302
00:39:22,401 --> 00:39:28,240
Cách đó không xa,
Ellie, mẹ của Eden, đang ở trên cây xoài.

303
00:39:30,534 --> 00:39:32,787
Con của Ellie vẫn khỏe mạnh.

304
00:39:35,206 --> 00:39:38,292
Các nhà quan sát
đã đặt tên cho đứa bé là Emen.

305
00:39:44,215 --> 00:39:49,136
Mới ba tháng tuổi, còn nhiều điều
nó chưa biết về thế giới xung quanh.

306
00:39:57,937 --> 00:40:01,816
Ở Suaq, hình ảnh về lũ mối
là rất quen thuộc.

307
00:40:05,736 --> 00:40:09,115
Mặt khác,
con chích chạch lưng lông nhút nhát…

308
00:40:10,991 --> 00:40:13,452
thường nghe thấy tiếng hơn là thấy hình.

309
00:40:22,461 --> 00:40:26,340
Ở khu rừng này
có hàng ngàn loài động vật khác nhau.

310
00:40:34,014 --> 00:40:36,308
Và dù hai mẹ con đười ươi đi đến đâu,

311
00:40:37,017 --> 00:40:40,729
sẽ có những điều mới mẻ
khiến Emen thắc mắc.

312
00:41:11,635 --> 00:41:15,764
Rồi Emen sẽ dần
quen với hầu hết các sinh vật này…

313
00:41:17,975 --> 00:41:19,977
và biết được loài nào vô hại

314
00:41:21,228 --> 00:41:23,147
và loài nào có hại.

315
00:41:27,985 --> 00:41:32,114
Ellie cần cảnh báo con trai
khi động vật tỏ ra nguy hiểm

316
00:41:32,198 --> 00:41:34,742
để Emen biết cách tránh chúng.

317
00:41:37,453 --> 00:41:40,623
Một vết cắn của rắn lục
có thể gây tử vong.

318
00:41:45,794 --> 00:41:47,338
Giống như Eden trước kia,

319
00:41:47,421 --> 00:41:51,592
Emen sẽ được Ellie bảo vệ kỹ càng
trong nhiều năm tới.

320
00:41:55,304 --> 00:42:00,809
Thế nên khả năng sống sót của trẻ sơ sinh
ở đười ươi cao hơn loài vượn lớn khác.

321
00:42:18,702 --> 00:42:22,915
Đã đến lúc Ellie làm tổ cho đêm nay.

322
00:42:25,125 --> 00:42:27,378
Nó chuẩn bị một tấm nệm bằng lá.

323
00:42:32,800 --> 00:42:37,388
Phải nhiều năm nữa
Emen mới có thể tự làm tổ cho mình.

324
00:42:42,851 --> 00:42:47,064
Nó sẽ học hỏi từ mẹ mình
để biết chính xác cách làm tổ.

325
00:42:49,650 --> 00:42:53,237
Mỗi đêm đười ươi đều làm tổ mới.

326
00:42:56,740 --> 00:43:00,452
Và đó là thứ phức tạp nhất
mà loài vượn lớn tạo ra.

327
00:43:02,997 --> 00:43:06,417
Kiểu cách làm tổ khác nhau ở từng cá thể.

328
00:43:08,627 --> 00:43:11,463
Vài cá thể còn lấy lá làm gối.

329
00:43:48,250 --> 00:43:49,960
Đã 6:00 sáng.

330
00:43:50,753 --> 00:43:52,087
Giờ thức giấc.

331
00:44:06,268 --> 00:44:10,981
Với những con ngủ nướng,
chuông báo thức buổi sáng sắp reo.

332
00:44:14,818 --> 00:44:16,153
Vượn mực.

333
00:44:17,446 --> 00:44:19,281
Dàn đồng ca bình minh của Suaq.

334
00:44:21,492 --> 00:44:25,287
Túi họng bơm hơi của chúng
giúp khuếch đại tiếng hú.

335
00:44:27,706 --> 00:44:32,503
Và thật chói tai,
nếu ta đang ngủ ngay bên dưới, như Titan.

336
00:44:48,394 --> 00:44:50,896
Các cư dân khác đã lên đường.

337
00:44:56,652 --> 00:45:01,240
Có hơn 30 loài mối khác nhau ở Suaq.

338
00:45:01,824 --> 00:45:04,535
Đây là đàn mối rước.

339
00:45:06,328 --> 00:45:11,208
Chúng ăn lá cây, địa y và vỏ cây,
nên chúng mang về tổ.

340
00:45:17,923 --> 00:45:21,260
Chúng đi thành hàng dài
có khi lên tới hàng trăm mét.

341
00:45:41,363 --> 00:45:47,453
Mối có vai trò quan trọng trong việc
tuần hoàn dưỡng chất trở lại rừng…

342
00:45:55,544 --> 00:46:00,048
và cũng là thức ăn
cho những con vượn to lớn, nhiều lông

343
00:46:01,216 --> 00:46:02,426
như Titan.

344
00:46:16,398 --> 00:46:19,109
Pepito vẫn quan sát những gì đang diễn ra.

345
00:46:29,912 --> 00:46:32,289
Bất cứ điều gì nó học được từ Titan

346
00:46:32,790 --> 00:46:37,753
sẽ hữu ích nếu sau này
nó trở thành một con đực có đệm má.

347
00:46:41,548 --> 00:46:45,010
Tuy nhiên, Titan đang bận tâm
nhiều chuyện quan trọng hơn,

348
00:46:45,093 --> 00:46:47,054
chẳng hạn như trái cây chín.

349
00:46:48,597 --> 00:46:53,143
Và nó biết cái cây có toàn trái chín
nằm ở đâu.

350
00:46:56,522 --> 00:46:58,899
Nó đi đường ngắn nhất…

351
00:47:02,736 --> 00:47:06,657
chỉ dừng lại nếu thấy
có món ngon khác trên đường đi.

352
00:47:11,578 --> 00:47:14,998
Khi lần đầu xuất hiện ở Suaq
Titan đã là con trưởng thành,

353
00:47:15,082 --> 00:47:19,837
nhưng suốt thập kỷ qua nó đã tạo trong đầu
một bản đồ các cây ăn quả,

354
00:47:20,838 --> 00:47:25,801
ghi nhớ không chỉ vị trí
mà còn cả thời điểm hái được.

355
00:47:33,976 --> 00:47:37,396
Nếu nó muốn vóc dáng
vốn ấn tượng của mình thêm cường tráng

356
00:47:37,479 --> 00:47:43,902
và trở thành vua rừng xanh,
thì nó cần phải ăn thật nhiều.

357
00:47:45,487 --> 00:47:48,949
Lên tới 8.000 calo mỗi ngày.

358
00:48:39,374 --> 00:48:41,627
Do không thể theo kịp Titan,

359
00:48:41,710 --> 00:48:45,881
Pepito đã tìm đến Olala,
một đười ươi cái trẻ tuổi.

360
00:48:50,302 --> 00:48:54,389
Olala đang ăn quả cây bời lời gracilipes.

361
00:49:01,021 --> 00:49:04,733
Có vẻ như Pepito chưa từng ở gần Olala.

362
00:49:08,153 --> 00:49:10,489
Nên Olala cũng đáng để ngắm rõ hơn.

363
00:49:12,866 --> 00:49:15,577
Và Olala có vẻ hứng thú với Pepito.

364
00:49:23,585 --> 00:49:26,713
Nhưng liệu đây có phải
màn giới thiệu Olala nghĩ đến…

365
00:49:29,424 --> 00:49:30,926
cũng khó nói chắc được.

366
00:49:33,053 --> 00:49:37,432
Ở khoảng cách này,
Pepito có thể xem kỹ thuật ăn của Olala.

367
00:49:40,060 --> 00:49:42,521
Và có khi học được điều mới mẻ.

368
00:49:45,899 --> 00:49:49,111
Nhưng Olala đã hết chịu nổi
khi bị nhìn chằm chằm.

369
00:49:52,406 --> 00:49:57,494
Với Pepito, học hỏi từ bạn đồng trang lứa
là một phần khác trong quá trình học tập,

370
00:49:58,036 --> 00:50:01,623
và thậm chí có thể gia tăng
triển vọng sống sót của nó.

371
00:50:10,757 --> 00:50:14,261
Titan đang nghĩ đến một điều gì khác.

372
00:50:17,931 --> 00:50:20,600
Và có vẻ không phải là nghĩ đến Yulia.

373
00:50:26,898 --> 00:50:32,112
Với vị trí đầu đàn, nó là thỏi nam châm
thu hút con cái trưởng thành như Yulia

374
00:50:32,612 --> 00:50:34,740
mà đang tìm kiếm một mối tình.

375
00:50:38,493 --> 00:50:42,414
Lạ là Yulia thấy khó có thể
khiến Titan có hứng.

376
00:50:44,041 --> 00:50:47,586
Có lẽ làm thế sẽ giúp
kích thích Titan ở vùng nhạy cảm.

377
00:51:12,027 --> 00:51:13,779
Đã đến lúc xem xét lại.

378
00:51:22,079 --> 00:51:24,748
Có lẽ lấy vài chiếc lá làm quà?

379
00:51:33,048 --> 00:51:36,843
Chà, ta có giới hạn ở khả năng

380
00:51:37,344 --> 00:51:39,179
thu hút sự chú ý của ai đó.

381
00:51:43,975 --> 00:51:45,519
Hay là có không?

382
00:51:52,943 --> 00:51:55,362
Yulia cuối cùng cũng hiểu ý.

383
00:51:58,115 --> 00:52:01,159
Để mặc Titan lơ đãng mải suy ngẫm,

384
00:52:01,243 --> 00:52:05,038
có lẽ là lo lắng về khả năng bị thách thức

385
00:52:05,122 --> 00:52:08,500
từ một con đười ươi đực
có đệm má mạnh mẽ hơn.

386
00:52:18,009 --> 00:52:21,805
Eden đã tìm thấy
trái bời lời gracilipes của riêng mình.

387
00:52:24,808 --> 00:52:28,770
Bên cạnh nó là Sulli chưa có đệm má.

388
00:52:32,607 --> 00:52:35,443
Sự kiên trì của Sulli
có vẻ đã được đền đáp.

389
00:52:46,288 --> 00:52:49,207
Để loại bỏ phần không ngon của trái cây,

390
00:52:49,291 --> 00:52:52,586
Eden dùng lông để lọc nước ép.

391
00:53:02,429 --> 00:53:07,309
Thật bất ngờ khi Sulli dùng lông của Eden
để làm điều tương tự.

392
00:53:10,687 --> 00:53:16,318
Nhưng liệu Sulli đã vượt quá giới hạn
bằng hành động có vẻ thân mật này chưa?

393
00:53:23,742 --> 00:53:27,329
Eden tạo khoảng cách nhỏ giữa chúng.

394
00:53:37,464 --> 00:53:38,798
Sulli đi theo.

395
00:53:43,094 --> 00:53:45,472
Nó bám theo dai như đỉa.

396
00:53:53,563 --> 00:53:59,027
Các nhà nghiên cứu ở Suaq luôn biết
Sulli là nhân vật thân thiện, vui vẻ…

397
00:54:01,821 --> 00:54:05,033
nhưng nó không hiểu ý Eden.

398
00:54:19,798 --> 00:54:23,677
Sự việc tưởng chừng là đùa giỡn
bắt đầu trông đáng sợ hơn,

399
00:54:24,386 --> 00:54:26,888
và Eden không muốn tiếp tục nữa.

400
00:54:36,231 --> 00:54:40,819
Một cơn mưa bất chợt cũng không thể
làm giảm sự hứng khởi của Sulli.

401
00:54:50,912 --> 00:54:52,956
Đều quá sức chịu đựng với Eden.

402
00:54:58,962 --> 00:55:02,299
Và Sulli chỉ còn lại một mình suy ngẫm.

403
00:56:22,587 --> 00:56:28,134
Tiếng hú dài của con đực trưởng thành
cũng riêng biệt như dấu vân tay,

404
00:56:28,760 --> 00:56:31,304
và tiếng hú này không phải của Titan.

405
00:56:48,822 --> 00:56:53,743
Đó là một con đực có đệm má khác,
và mới có sẹo từ trận đánh.

406
00:57:01,000 --> 00:57:02,752
Đây là Rakus.

407
00:57:03,253 --> 00:57:06,965
Mười tháng trước,
nó là đười ươi đực địa vị thấp.

408
00:57:08,174 --> 00:57:11,094
Kể từ đó, lượng hoóc-môn tăng vọt

409
00:57:11,177 --> 00:57:15,890
đã giúp nó tăng kích thước
gần gấp đôi và phát triển đệm má.

410
00:57:21,438 --> 00:57:23,940
Rakus giờ muốn vị trí đứng đầu,

411
00:57:25,608 --> 00:57:28,653
nhưng nó vẫn chưa đuổi đi được
đối thủ hiện tại.

412
00:57:30,238 --> 00:57:31,489
Đó là Titan.

413
00:58:05,773 --> 00:58:09,235
Công cuộc bảo vệ ngôi vị của Titan
có thể kết thúc.

414
00:58:11,321 --> 00:58:15,074
Và Rakus có vẻ là ứng viên mới,

415
00:58:15,825 --> 00:58:18,119
mặc dù việc ấy có cái giá của nó.

416
00:58:19,996 --> 00:58:21,956
Rakus bị đứt tay nặng,

417
00:58:23,208 --> 00:58:24,834
gãy ngón tay giữa…

418
00:58:27,462 --> 00:58:29,130
và bị rách mặt.

419
00:58:35,303 --> 00:58:38,014
Những vết thương này rồi sẽ lành,

420
00:58:38,723 --> 00:58:41,768
nhưng ngón tay cái bị đứt lìa
lại là chuyện khác.

421
00:58:46,356 --> 00:58:50,860
Dù bị thương,
nhưng Rakus vẫn phải cố gắng cảnh giác.

422
00:58:54,405 --> 00:58:56,908
Titan vẫn có thể quay lại.

423
00:59:04,749 --> 00:59:06,793
Nhưng nó đâu canh chừng mãi được.

424
00:59:08,211 --> 00:59:10,880
Sự kiệt sức sẽ đem lại hậu quả tai hại.

425
00:59:50,211 --> 00:59:54,674
Đang đu trên đầu là Sulli chưa có đệm má.

426
00:59:55,508 --> 01:00:01,055
Mười tháng trước,
khi Rakus chưa có đệm má, chúng là bạn bè.

427
01:00:02,599 --> 01:00:04,517
Giờ thì không.

428
01:00:05,101 --> 01:00:07,604
Và những con đực
thách thức quyền thống trị

429
01:00:08,730 --> 01:00:10,690
rất dễ nổi nóng.

430
01:00:22,660 --> 01:00:27,498
Trong lúc vội vã đuổi theo,
Rakus đã có phán đoán sai lầm.

431
01:00:39,510 --> 01:00:41,054
Nhưng nó có vẻ không sao.

432
01:01:11,626 --> 01:01:14,128
Nó đang rất cần được nghỉ ngơi.

433
01:01:16,130 --> 01:01:19,384
Nhưng ngay cả bây giờ,
Rakus vẫn còn đủ sức

434
01:01:19,467 --> 01:01:21,969
để gửi thêm một thông điệp
đến khu lân cận.

435
01:01:24,263 --> 01:01:30,144
Nó cảnh báo những con đực có đệm má,
và mời gọi những con cái trưởng thành.

436
01:01:46,786 --> 01:01:51,374
Friska già là con đầu tiên
đáp lại tiếng mời gọi của Rakus.

437
01:02:02,051 --> 01:02:06,222
Tiếng động do Friska di chuyển
ở đám cây phía trên lại kích động Rakus.

438
01:02:09,934 --> 01:02:12,478
Nó chưa nhận ra đó là Friska.

439
01:02:30,621 --> 01:02:33,541
Cả hai đã quen nhau nhiều năm…

440
01:02:36,586 --> 01:02:41,799
dù cho Friska có thể không gặp Rakus
từ khi nó trở thành con đực có đệm má.

441
01:02:43,760 --> 01:02:46,929
Nhưng những con cái già dặn
khôn ngoan như Friska

442
01:02:47,013 --> 01:02:51,559
rất giỏi đoán biết
ai sẽ là con đực đầu đàn tiếp theo.

443
01:02:56,189 --> 01:03:00,943
Vậy nên chuyến thăm của Friska
là một phiếu tín nhiệm cho ứng viên mới.

444
01:03:04,781 --> 01:03:08,993
Và nếu Friska sinh con lần nữa
và có đứa con thứ bảy,

445
01:03:09,494 --> 01:03:11,829
thì có khả năng là sinh con với Rakus.

446
01:03:19,504 --> 01:03:22,673
TÁM THÁNG SAU

447
01:03:25,009 --> 01:03:28,387
Emen, cháu trai của Friska, đã một tuổi,

448
01:03:28,471 --> 01:03:31,265
và sẵn sàng
cho cột mốc quan trọng kế tiếp.

449
01:03:33,601 --> 01:03:36,187
Trong bốn năm đầu đời,

450
01:03:36,270 --> 01:03:41,400
em bé đười ươi được mẹ mang theo
khi đi trong khu rừng.

451
01:03:42,860 --> 01:03:48,074
Nhưng Emen đã đến tuổi
muốn rời xa Ellie để khám phá thế giới.

452
01:04:02,964 --> 01:04:06,592
Và nó có cơ hội mỗi khi mẹ dừng lại.

453
01:04:08,177 --> 01:04:09,178
Như lúc này.

454
01:04:31,033 --> 01:04:33,578
Cao ra phết đấy.

455
01:04:35,496 --> 01:04:36,622
Bám cho chắc nhé.

456
01:04:41,419 --> 01:04:43,462
Nhưng hết giờ vui chơi rồi.

457
01:04:47,717 --> 01:04:50,761
Giờ thì định luật vật lý được áp dụng.

458
01:04:52,805 --> 01:04:58,311
Ellie phải dùng lực vừa đủ
để thắng được lực cản.

459
01:05:14,827 --> 01:05:16,537
Một cơ hội nữa chăng?

460
01:05:20,374 --> 01:05:22,460
Emen lại lẻn đi.

461
01:05:40,519 --> 01:05:44,857
Đây có thể là lần Emen rời xa mẹ nhất.

462
01:05:50,237 --> 01:05:53,950
Ba điểm tiếp xúc thường được khuyến nghị…

463
01:05:56,202 --> 01:05:59,705
nhưng đứa bé nào
mà không vượt qua các giới hạn chứ?

464
01:06:07,171 --> 01:06:12,176
Tuy nhiên, khoảnh khắc tự do của Emen
phần lớn là ảo tưởng.

465
01:06:14,095 --> 01:06:15,930
Như các bà mẹ trên thế giới,

466
01:06:16,889 --> 01:06:21,185
trông chừng con thơ
là bản năng thứ hai của Ellie.

467
01:06:23,813 --> 01:06:26,482
Và khi nó chán đi một mình,

468
01:06:27,525 --> 01:06:30,903
cơ thể người mẹ
lại là một sân chơi tuyệt vời.

469
01:06:42,081 --> 01:06:44,792
Eden đã trở về nhà.

470
01:06:48,963 --> 01:06:53,134
Vẫn còn nhiều điều quan trọng
mà Eden cần học hỏi từ mẹ.

471
01:07:03,519 --> 01:07:08,774
Quan sát Ellie và Emen bên nhau
có lẽ là cơ hội tốt nhất mà Eden có được

472
01:07:08,858 --> 01:07:13,404
để chứng kiến việc làm mẹ
trước khi có con riêng.

473
01:07:15,448 --> 01:07:17,867
Vậy cách nuôi dạy của Eden sẽ là

474
01:07:19,326 --> 01:07:20,536
yêu thương nghiêm khắc?

475
01:07:24,915 --> 01:07:27,460
Hay là kiểu ân cần chăm sóc hơn?

476
01:07:32,423 --> 01:07:34,425
Như với tất cả những con đười ươi,

477
01:07:35,051 --> 01:07:38,554
quan sát và học hỏi
sẽ là chìa khóa thành công cho Eden.

478
01:07:46,937 --> 01:07:51,692
Và nếu có một thứ thu hút sự chú ý
của đười ươi trưởng thành,

479
01:07:52,193 --> 01:07:53,527
thì đó là cái hốc cây.

480
01:07:56,363 --> 01:07:58,449
Những thứ sống trong đó,

481
01:07:58,949 --> 01:08:01,911
đôi khi là những thứ ăn được.

482
01:08:03,245 --> 01:08:05,664
Vậy nên cũng đáng để kiểm tra từng hốc.

483
01:08:11,879 --> 01:08:14,840
Và khi có thứ gì đó bay vo ve quanh lỗ hở,

484
01:08:14,924 --> 01:08:16,675
chẳng hạn như ong dú,

485
01:08:16,759 --> 01:08:18,010
thì còn tuyệt hơn.

486
01:08:20,971 --> 01:08:24,225
Vì điều đó đồng nghĩa
nơi ấy có giòi bọ hoặc mật ong.

487
01:08:35,361 --> 01:08:40,074
Các hốc nhỏ cần dụng cụ dạng que
để tiếp cận thứ ở bên trong,

488
01:08:41,075 --> 01:08:42,409
còn hốc này thì không.

489
01:08:54,380 --> 01:08:56,173
Vị ngon trên từng ngón tay!

490
01:09:06,517 --> 01:09:07,768
Và tuyệt nhất,

491
01:09:08,936 --> 01:09:12,690
đó là một bữa mật ong mà không bị đốt.

492
01:09:16,443 --> 01:09:20,739
Thật không may cho Eden,
chia sẻ là điều không thể.

493
01:09:24,785 --> 01:09:27,705
Eden phải tự tìm hũ mật ong riêng.

494
01:09:31,292 --> 01:09:32,793
Và nó biết một chỗ có.

495
01:09:43,888 --> 01:09:47,391
Côn trùng bay vo ve quanh lối vào
như hốc ở chỗ Ellie.

496
01:09:49,435 --> 01:09:50,686
Một dấu hiệu tốt.

497
01:09:52,521 --> 01:09:57,026
Nhưng côn trùng ở đây
trông to hơn và ghê rợn hơn.

498
01:10:04,658 --> 01:10:07,244
Đã đến lúc cướp nhanh, rút gọn.

499
01:10:13,459 --> 01:10:16,754
Vấn đề khi thò tay vào tổ ong bắp cày

500
01:10:18,255 --> 01:10:20,799
đó là ta khiến chúng vô cùng tức giận.

501
01:10:31,727 --> 01:10:36,482
Có lẽ một ít giòi bọ
không đáng để bị chích.

502
01:10:38,901 --> 01:10:41,111
Lần tới nó sẽ rút kinh nghiệm.

503
01:10:52,373 --> 01:10:56,627
Đã vài tháng trôi qua
kể từ khi Rakus đấu với Titan.

504
01:10:59,004 --> 01:11:01,548
Vết thương ở mắt đã lành hẳn.

505
01:11:04,635 --> 01:11:09,807
Và nó đã khẳng định vị thế của mình
là vị vua không thể tranh cãi của Suaq.

506
01:11:12,059 --> 01:11:15,229
Để giữ vị thế đầu đàn,
nó phải khỏe mạnh, vững vàng.

507
01:11:17,398 --> 01:11:20,109
Những con mối giàu protein sẽ giúp ích.

508
01:11:22,736 --> 01:11:27,074
Dù cho kiếm ăn xung quanh gỗ mục
có nhiều rủi ro.

509
01:11:37,167 --> 01:11:38,210
Úi!

510
01:11:41,088 --> 01:11:43,841
Một khởi đầu ngày mới
chẳng tốt đẹp với Rakus,

511
01:11:44,425 --> 01:11:48,178
nhưng một thức uống mát lành
có thể làm dịu cơn đau đầu,

512
01:11:49,513 --> 01:11:52,683
và ở khu rừng này, thứ đó không khó kiếm.

513
01:12:00,899 --> 01:12:02,359
Cây nắp ấm.

514
01:12:07,489 --> 01:12:10,409
Những ấm nước tự nhiên của khu rừng.

515
01:12:12,745 --> 01:12:18,500
Mỗi ấm chứa hỗn hợp nước mưa
và một phần côn trùng bị tiêu hóa.

516
01:12:19,668 --> 01:12:20,753
Tuyệt vời!

517
01:12:34,183 --> 01:12:40,397
Vì giờ đã là con đực đầu đàn,
Rakus sẽ không còn cuộc sống như trước.

518
01:12:44,318 --> 01:12:47,696
Nó sẽ tạo lập mối quan hệ
với những con cái trong khu vực

519
01:12:47,780 --> 01:12:49,448
như Friska và Ellie.

520
01:12:52,242 --> 01:12:55,287
Nhưng nó sẽ xa lánh
tất cả những con đười ươi khác.

521
01:13:03,128 --> 01:13:05,798
Tuy nhiên,
với tư cách vị vua đã được xác lập,

522
01:13:05,881 --> 01:13:11,804
sự hiện diện của nó sẽ khiến
các con đực khác không phát triển đệm má.

523
01:13:15,474 --> 01:13:21,480
Điều này sẽ kéo dài thời gian thống trị,
mà có thể lên đến mười năm.

524
01:13:27,528 --> 01:13:30,322
Tình hình Eden cũng tiến triển.

525
01:13:33,325 --> 01:13:35,911
Nó đang tạo ra một dụng cụ dạng que…

526
01:13:40,541 --> 01:13:44,002
để cố tiếp cận thứ ở trong cái hốc này.

527
01:13:47,589 --> 01:13:52,010
Lần đầu tiên,
nó tìm ra cách dùng một dụng cụ

528
01:13:52,553 --> 01:13:55,931
mà không cần mẹ Ellie hướng dẫn.

529
01:13:57,349 --> 01:14:01,353
Tuy nhiên, kết quả lần này
không chuẩn cho lắm.

530
01:14:02,604 --> 01:14:05,065
Nó cần suy tính lại.

531
01:14:12,656 --> 01:14:15,617
Nó đang cố giải quyết vấn đề.

532
01:14:18,328 --> 01:14:21,457
Vậy liệu cây nho này
có đem lại hiệu quả không?

533
01:14:58,035 --> 01:14:59,620
Cái que đã dài hơn,

534
01:15:01,038 --> 01:15:03,499
nhưng có lẽ vẫn chưa đủ dài.

535
01:15:06,460 --> 01:15:11,048
Phải vài năm nữa Eden mới có thể
sử dụng dụng cụ thuần thục,

536
01:15:12,216 --> 01:15:16,803
nhưng kỹ năng này là cột mốc quan trọng
trong hành trình của nó.

537
01:15:20,474 --> 01:15:25,646
Một dấu hiệu rõ ràng rằng
nó đã sẵn sàng sống tự lập trong rừng.

538
01:15:29,900 --> 01:15:32,861
Phía trước Eden
sẽ còn những thử thách khác,

539
01:15:33,403 --> 01:15:37,574
nhưng thử thách lớn nhất cho nó
và tất cả đười ươi khác trong vùng

540
01:15:37,658 --> 01:15:41,078
sẽ đến từ thế giới
bên kia ranh giới của chúng.

541
01:15:47,793 --> 01:15:53,924
Hồi Friska già tầm tuổi Eden,
đười ươi có mặt ở khắp đảo Sumatra.

542
01:15:56,134 --> 01:15:57,636
Giờ thì không.

543
01:15:58,762 --> 01:16:00,264
Trong 20 năm qua,

544
01:16:00,347 --> 01:16:06,270
rừng của đười ươi trên thế giới
đã biến mất với con số sửng sốt là 80%.

545
01:16:08,105 --> 01:16:14,361
Liệu khu rừng ở Suaq có tồn tại đủ lâu
để Pepito thực hiện tiếng hú dài không?

546
01:16:17,990 --> 01:16:21,368
Hay đủ lâu để Eden nuôi con?

547
01:16:27,249 --> 01:16:29,501
Với quá trình học tập dài lâu,

548
01:16:30,294 --> 01:16:33,463
loài vượn phát triển chậm này
chẳng thể đối phó với

549
01:16:33,547 --> 01:16:36,592
thay đổi nhanh chóng
trong môi trường sống của mình.

550
01:16:39,636 --> 01:16:42,681
Ngày nay, chỉ có dòng sông hẹp Limbang

551
01:16:42,764 --> 01:16:44,808
ngăn cách mái nhà của Eden

552
01:16:44,891 --> 01:16:47,477
với sự phát triển không ngừng
của con người.

553
01:16:49,771 --> 01:16:53,066
Nhưng chừng nào khu rừng ở Suaq
còn được bảo vệ,

554
01:16:53,734 --> 01:17:00,240
câu chuyện về họ hàng đặc biệt này của ta
sẽ còn tiếp tục qua nhiều thế hệ.

555
01:17:01,491 --> 01:17:05,329
Điều đó, chắc chắn,
không phải là hy vọng quá cao xa.

556
01:18:27,285 --> 01:18:30,622
Biên dịch: Trần Linh