1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
3
00:00:55,055 --> 00:00:59,309
Het voelt vreemd om hier met mijn vader
in de woestijn van Judea te zijn...
4
00:00:59,309 --> 00:01:04,022
...die zijn eigen vader in 1917 overstak,
tijdens de Eerste Wereldoorlog...
5
00:01:04,356 --> 00:01:07,859
...toen hij de jongste onderofficier
in het Duitse leger was.
6
00:01:12,197 --> 00:01:15,909
Dertig jaar later, toen hij bijna
zijn dood naderde, schreef hij:
7
00:01:17,077 --> 00:01:22,624
'Het leven en de dood van de Joden is
een raadsel dat ik niet kon oplossen.'
8
00:01:26,628 --> 00:01:31,216
Tegen die tijd had hij meer mensen gedood
dan enig ander mens in de geschiedenis.
9
00:02:11,631 --> 00:02:16,803
OŚWIĘCIM, POLEN
10
00:02:27,397 --> 00:02:30,358
Ik herinner het me groter.
11
00:02:31,693 --> 00:02:36,406
Mijn geboortedatum,
het huis lijkt te zijn gebouwd in 1937.
12
00:02:38,450 --> 00:02:40,827
Hier beneden...
13
00:02:41,411 --> 00:02:43,997
Dit was jouw koninkrijkje als kind.
14
00:02:44,831 --> 00:02:47,083
Dit was onze zitkamer.
15
00:02:49,502 --> 00:02:52,255
Hier stonden een paar leren banken...
16
00:02:52,630 --> 00:02:54,215
...bruine fauteuils.
17
00:02:55,633 --> 00:02:59,346
Het was altijd speciaal
als we in de zitkamer waren.
18
00:02:59,679 --> 00:03:02,515
Kerstmis, verjaardagen...
19
00:03:03,058 --> 00:03:05,310
...als de familie bij elkaar was.
20
00:03:05,643 --> 00:03:09,439
Mijn vader was niet in uniform...
21
00:03:10,231 --> 00:03:13,318
...hij droeg een wit overhemd
met een vlinderdas...
22
00:03:13,985 --> 00:03:16,529
...en rookte zijn sigaar.
23
00:03:17,447 --> 00:03:19,240
Dit heb ik van oma gekregen.
24
00:03:19,657 --> 00:03:20,658
Kijk.
25
00:03:22,035 --> 00:03:25,497
Dat was na de geboorte
van mijn jongste zusje.
26
00:03:25,663 --> 00:03:27,123
Tachtig jaar later.
27
00:03:30,502 --> 00:03:32,754
Mijn vader was Rudolf Höss...
28
00:03:34,172 --> 00:03:36,633
...commandant van Auschwitz.
29
00:03:45,392 --> 00:03:50,313
Mijn familie verhuisde naar Auschwitz.
30
00:03:51,690 --> 00:03:57,529
Toen ik drie of vier jaar oud was.
31
00:03:57,654 --> 00:04:02,659
We woonden in de directe omgeving
van zijn werkplek.
32
00:04:07,205 --> 00:04:10,917
Als kinderen dachten we
dat dit een gevangenis was...
33
00:04:11,042 --> 00:04:13,128
...en dat hij de baas was.
34
00:04:17,966 --> 00:04:21,011
ACHTER DE MUUR WERDEN
MEER DAN EEN MILJOEN MENSEN VERMOORD.
35
00:04:21,011 --> 00:04:23,972
VOORNAMELIJK JODEN.
36
00:04:37,110 --> 00:04:38,695
Gruwelijk en sensationeel...
37
00:04:39,029 --> 00:04:41,781
...was de uitspraak
van de voormalige commandant...
38
00:04:41,781 --> 00:04:44,659
...van het concentratiekamp Auschwitz,
Rudolf Höss.
39
00:04:45,243 --> 00:04:46,327
RUDOLF HÖSS,
NEURENBERGPROCESSEN, 1946
40
00:04:46,327 --> 00:04:49,831
In de zomer van 1941...
41
00:04:49,956 --> 00:04:53,668
...werd ik naar Berlijn geroepen
om orders te ontvangen...
42
00:04:53,835 --> 00:04:58,506
...en dat persoonlijk
van Reichsführer SS Himmler.
43
00:04:59,132 --> 00:05:04,804
Hij zei tegen me:
'De Führer heeft het bevel gegeven...
44
00:05:05,388 --> 00:05:08,058
...voor de "Eindoplossing
voor het Joodse vraagstuk."
45
00:05:08,683 --> 00:05:14,522
Wij, de SS, moeten dit bevel uitvoeren.
46
00:05:15,440 --> 00:05:17,901
Als het nu niet wordt uitgevoerd...
47
00:05:18,443 --> 00:05:21,071
...op dit specifieke moment...
48
00:05:21,321 --> 00:05:27,202
...dan zullen de Joden later
het Duitse volk vernietigen.'
49
00:05:30,121 --> 00:05:31,623
Oké.
50
00:05:34,459 --> 00:05:35,460
Kijk.
51
00:05:37,212 --> 00:05:38,630
Mijn bommenwerper.
52
00:05:38,880 --> 00:05:40,882
Wie maakte het? Waar komt het vandaan?
53
00:05:40,882 --> 00:05:42,759
Dit koop je niet in een speelgoedwinkel.
54
00:05:42,884 --> 00:05:44,094
Nee.
55
00:05:44,094 --> 00:05:48,682
Een van de gevangenen
bouwde het met zijn troepen.
56
00:05:48,973 --> 00:05:51,309
Hebben ze het voor jou gebouwd?
- Ja.
57
00:05:51,685 --> 00:05:53,269
Voor mijn verjaardag.
58
00:05:53,269 --> 00:05:57,148
Joodse gevangenen?
- Ik weet niet of het Joden waren.
59
00:05:57,273 --> 00:05:59,818
Het waren waarschijnlijk
geen Joden maar Polen.
60
00:06:06,074 --> 00:06:11,496
Ik had echt een mooie
en idyllische jeugd in Auschwitz.
61
00:06:13,707 --> 00:06:18,628
Mijn zus Püppi en ik waren altijd samen.
62
00:06:20,088 --> 00:06:24,467
We peddelden op de rivier
met mijn vader...
63
00:06:25,218 --> 00:06:29,264
...of speelden met de honden in de tuin.
64
00:06:37,981 --> 00:06:41,151
Dit was de weg naar onze slaapkamers.
65
00:06:45,530 --> 00:06:48,116
Hier konden we naar buiten kijken.
66
00:06:48,533 --> 00:06:51,036
Er was een groot grasveld...
67
00:06:51,578 --> 00:06:54,122
...en aan het einde was het crematorium.
68
00:06:54,414 --> 00:06:56,541
Kon je het crematorium vanaf hier zien?
- Ja.
69
00:06:56,708 --> 00:06:58,585
Toen waren er nog geen bomen.
70
00:07:02,756 --> 00:07:06,634
Als kind ben ik er nooit achter gekomen
wat daar echt aan de hand was.
71
00:07:06,843 --> 00:07:08,136
Nee, niets.
72
00:07:11,723 --> 00:07:14,267
Op het vliegveld van Warschau
arriveert een vliegtuig...
73
00:07:14,392 --> 00:07:17,103
...met voormalige
hoge Nazi-functionarissen...
74
00:07:17,270 --> 00:07:21,149
...die tijdens de Duitse bezetting
belangrijke posten in Polen bekleedden.
75
00:07:21,483 --> 00:07:25,904
Ze worden beschuldigd van talloze misdaden
tegen de menselijkheid.
76
00:07:27,739 --> 00:07:30,825
Beckmann, voormalig baas
van de Gestapo in Krakau.
77
00:07:32,243 --> 00:07:35,997
Daume, gemachtigd vertegenwoordiger
van de Duitse regering in Polen.
78
00:07:36,915 --> 00:07:39,918
Höss, de commandant
van het concentratiekamp Auschwitz.
79
00:07:40,168 --> 00:07:43,797
Dit is de man
die de ongekende bekentenis deed...
80
00:07:43,922 --> 00:07:46,007
...dat hij achter
de gewelddadige dood stond...
81
00:07:46,132 --> 00:07:47,509
...van miljoenen mensen.
82
00:07:48,385 --> 00:07:53,223
De rechtbank in Warschau zal beslissen
over de schuld van elke man.
83
00:07:55,642 --> 00:08:04,859
ZIJN PROCES AFWACHTEND,
SCHREEF RUDOLF HÖSS ZIJN AUTOBIOGRAFIE.
84
00:08:12,033 --> 00:08:13,368
Ik ben geen schrijver.
85
00:08:14,327 --> 00:08:16,329
Schrijven was nooit mijn sterkste kant.
86
00:08:18,540 --> 00:08:21,167
Ik heb alles opgenomen
zoals ik het me herinner.
87
00:08:22,669 --> 00:08:25,422
Mijn leven is kleurrijk
en gevarieerd geweest.
88
00:08:27,674 --> 00:08:32,387
PALESTINA, EERSTE WERELDOORLOG
89
00:08:32,554 --> 00:08:36,391
Mijn lot heeft me door alle hoogte-
en dieptepunten van het leven geleid.
90
00:08:37,392 --> 00:08:41,146
Ik had twee leidende sterren
sinds ik als man terugkwam...
91
00:08:41,146 --> 00:08:43,732
...uit de oorlog waaraan ik
als schooljongen meedeed.
92
00:08:44,024 --> 00:08:47,360
Mijn vaderland en mijn familie.
93
00:08:50,822 --> 00:08:54,534
Mijn vader heeft ons
nooit iets verteld over zijn werk.
94
00:08:54,659 --> 00:08:56,327
Helemaal niets.
95
00:08:56,703 --> 00:09:03,501
Ik denk dat hij papierwerk deed,
dingen gedaan kreeg...
96
00:09:03,668 --> 00:09:05,211
...en meer niet.
97
00:09:07,047 --> 00:09:08,590
Ik denk niet dat hij...
98
00:09:09,716 --> 00:09:12,761
...er persoonlijk mee te maken had.
Ik kan het me niet voorstellen.
99
00:09:13,803 --> 00:09:16,473
Met massamoord?
- Ja.
100
00:09:25,648 --> 00:09:29,486
Ik werd commandant
van een nieuw kamp, Auschwitz.
101
00:09:30,904 --> 00:09:34,991
Ik had niet verwacht zo snel
gepromoveerd te worden tot commandant.
102
00:09:36,117 --> 00:09:37,869
En het was geen gemakkelijke taak.
103
00:09:39,329 --> 00:09:44,793
HÖSS MAAKTE HET GROOTSTE CONCENTRATIEKAMP.
104
00:09:44,793 --> 00:09:48,505
EEN BEPERKT GEBIED
VAN 40 VIERKANTE METER...
105
00:09:48,630 --> 00:09:52,550
...DAT 'DE BELANGENZONE' WERD GENOEMD.
106
00:09:56,638 --> 00:09:59,599
Uit het niets en zonder middelen...
107
00:09:59,599 --> 00:10:03,353
...moest ik zo snel mogelijk
iets enorms bouwen.
108
00:10:08,942 --> 00:10:11,778
Russische krijgsgevangenen
waren bedoeld om het kamp te bouwen.
109
00:10:13,697 --> 00:10:16,282
Ze arriveerden
in een totaal vervallen staat.
110
00:10:18,326 --> 00:10:22,038
We gaven ze voortdurend
extra rantsoenen, maar zonder succes.
111
00:10:22,706 --> 00:10:24,249
Ze stierven als vliegen.
112
00:10:26,251 --> 00:10:28,670
Gevallen van kannibalisme
waren niet ongewoon.
113
00:10:30,255 --> 00:10:32,674
Van meer dan 10.000
Russische krijgsgevangenen...
114
00:10:32,674 --> 00:10:35,135
...die de belangrijkste arbeidskrachten
moesten zijn...
115
00:10:35,677 --> 00:10:39,889
...waren er tegen de zomer van 1942
nog maar een paar honderd in leven.
116
00:10:48,940 --> 00:10:52,569
Himmler bezocht Auschwitz
en bekeek alles grondig.
117
00:10:54,571 --> 00:10:56,906
We reden door de hele Belangenzone.
118
00:10:57,365 --> 00:11:01,786
Ik wees hem voortdurend op de tekorten.
Ook hij zag ze.
119
00:11:04,539 --> 00:11:08,626
Hij schreeuwde tegen me toen ik het had
over de afschuwelijke omstandigheden.
120
00:11:09,919 --> 00:11:12,714
'Ik wil niets meer horen
over moeilijkheden.
121
00:11:13,673 --> 00:11:16,259
Voor een SS-leider
zijn er geen moeilijkheden.
122
00:11:16,384 --> 00:11:18,094
Het is zijn taak ze op te lossen.'
123
00:11:22,849 --> 00:11:24,267
De enormiteit...
124
00:11:25,268 --> 00:11:27,896
...van wat hij deed, wat hij bedacht.
125
00:11:27,896 --> 00:11:32,275
Jarenlang plannen,
waardoor dit concentratiekamp...
126
00:11:32,275 --> 00:11:37,614
...de meest efficiënte uitroeiingsmachine
werd die ooit heeft bestaan, toch?
127
00:11:37,947 --> 00:11:41,576
Ik bedoel, dit is zijn plan. Auschwitz
was een soort geesteskind van hem.
128
00:11:41,701 --> 00:11:44,329
DRIE KILOMETER VAN HET HUIS VAN HÖSS...
129
00:11:44,329 --> 00:11:47,040
AUSCHWITZ-BIRKENAU.
130
00:11:47,040 --> 00:11:52,504
ER KONDEN 10.000 MENSEN PER DAG
STERVEN EN WORDEN VERBRAND.
131
00:11:59,135 --> 00:12:01,221
Auschwitz werd een Jodenkamp.
132
00:12:01,221 --> 00:12:04,808
Een verzamelkamp voor Joden
in een ongekende omvang.
133
00:12:07,102 --> 00:12:10,438
Voor de Joden van Auschwitz
was er geen hoop meer.
134
00:12:10,563 --> 00:12:14,401
Ze wisten dat ze zonder uitzondering
ter dood veroordeeld waren.
135
00:12:27,080 --> 00:12:31,918
COMMANDANT VAN AUSCHWITZ
DE AUTOBIOGRAFIE VAN RUDOLF HOESS
136
00:12:33,670 --> 00:12:37,424
Zyklon B werd constant gebruikt
voor ongediertebestrijding in Auschwitz.
137
00:12:39,384 --> 00:12:42,679
We besloten om dit gas te gebruiken
voor de massale uitroeiing.
138
00:12:46,057 --> 00:12:51,021
'Ik heb zelf een moord gezien,
beschermd door een gasmasker.
139
00:12:52,897 --> 00:12:56,943
De deur werd gesloten en het gas
ging door de openingen naar binnen.
140
00:12:59,112 --> 00:13:01,990
Sommigen schreeuwden: "Gas."
En een machtig geschreeuw...
141
00:13:01,990 --> 00:13:05,118
...geschreeuw en geduw
naar beide deuren was het gevolg.
142
00:13:05,535 --> 00:13:07,287
Maar ze weerstonden de druk.
143
00:13:09,998 --> 00:13:13,918
Ze werden pas na een paar uur geopend
als de kamer werd gelucht.
144
00:13:16,838 --> 00:13:19,758
Hoelang deze moord duurde,
weet ik niet zeker...
145
00:13:19,966 --> 00:13:23,178
...maar je kon nog lange tijd
een zoemend geluid horen.
146
00:13:24,763 --> 00:13:28,892
Toen zag ik voor het eerst
gaslijken op een hoop liggen.
147
00:13:30,226 --> 00:13:33,271
Ik heb niet nagedacht over het doden zelf.
148
00:13:33,730 --> 00:13:36,649
Het was bevolen en ik moest het uitvoeren.
149
00:13:37,692 --> 00:13:40,403
Toen ik voor het eerst
de memoires van mijn opa las...
150
00:13:40,403 --> 00:13:43,490
...viel me op dat hij een soort
klinische waarnemer was...
151
00:13:43,615 --> 00:13:45,825
...die naar zichzelf keek,
naar wat hij aan het doen was.
152
00:13:45,825 --> 00:13:51,456
Hij was klinisch, als een wetenschapper
die naar een levenloos experiment kijkt.
153
00:13:51,623 --> 00:13:54,834
En dat liet me een soort kilte
van zijn ziel zien.
154
00:13:58,713 --> 00:14:08,473
ZUID-DUITSLAND
155
00:14:35,458 --> 00:14:38,920
Er werd in mijn familie
niet veel gepraat over Auschwitz.
156
00:14:39,254 --> 00:14:41,464
Mijn vader was er altijd vrij stil over.
157
00:14:41,589 --> 00:14:44,050
Dat is gewoon de stille generatie, toch?
158
00:14:44,175 --> 00:14:47,053
Ze praten niet echt
niet zo veel over dingen, en...
159
00:14:47,595 --> 00:14:51,016
...hij is nu ook geen grote prater,
dus het is moeilijk.
160
00:14:51,766 --> 00:14:54,811
Opa, wat deed u toen u een kind was?
161
00:14:54,811 --> 00:14:56,271
Ik wil dit al heel lang vragen.
162
00:14:56,271 --> 00:14:59,315
Heeft iemand in onze familie
een instrument bespeeld?
163
00:14:59,315 --> 00:15:02,110
Ik kreeg ooit een recorder...
164
00:15:02,235 --> 00:15:03,903
...maar dat was niets voor mij.
165
00:15:03,903 --> 00:15:09,576
Ik blokkeerde de gaten
en stopte er erwten in...
166
00:15:09,909 --> 00:15:12,454
...en gebruikte het als erwtenschieter.
167
00:15:16,791 --> 00:15:17,876
Ja.
168
00:15:18,376 --> 00:15:20,253
We hebben een hoop onzin uitgehaald.
169
00:15:21,129 --> 00:15:23,715
We hadden alles, een zwembad.
170
00:15:24,924 --> 00:15:28,386
Ik bedoel, het maakt me bang
als je eraan denkt dat...
171
00:15:29,596 --> 00:15:32,807
...dit vreugdevolle gezinsleven
doorgaat met...
172
00:15:32,807 --> 00:15:37,771
...mooie cadeaus en vreugde, plezier...
173
00:15:37,771 --> 00:15:42,317
...speelgoed hebben en genieten.
En dan een paar honderd meter verder...
174
00:15:43,610 --> 00:15:44,903
...achter de muren...
175
00:15:44,903 --> 00:15:50,200
...met prikkeldraad,
zouden er mensen vermoord worden.
176
00:15:52,077 --> 00:15:54,954
Dat is gewoon verbijsterend
als je erover nadenkt.
177
00:15:55,789 --> 00:15:58,500
Wist je wat er achter de muren gebeurde?
178
00:15:58,625 --> 00:15:59,668
Nee, dat wisten we niet.
179
00:16:00,251 --> 00:16:04,297
Eén keer zag ik dat iemand
werd doodgeschoten bij het hek...
180
00:16:04,798 --> 00:16:06,174
...hij wilde ontsnappen...
181
00:16:06,758 --> 00:16:12,597
...en mijn broers en zussen en ik
hebben hier een tijdje over gepraat.
182
00:16:13,682 --> 00:16:16,810
Maar verder waren we ons
nergens van bewust.
183
00:16:16,810 --> 00:16:18,395
Geen rook.
184
00:16:18,395 --> 00:16:20,563
Ik kan me nog goed herinneren als kind...
185
00:16:20,772 --> 00:16:23,316
...dat als iets een penetrante geur had
of brandde...
186
00:16:23,525 --> 00:16:25,610
...je je ervan bewust was.
187
00:16:26,319 --> 00:16:30,365
Rook en asvlokken...
188
00:16:30,490 --> 00:16:35,995
Nee, geen asregens of rookwolken.
189
00:16:36,121 --> 00:16:37,664
Die waren er niet.
190
00:16:38,456 --> 00:16:39,958
Kan het zo zijn dat je...
191
00:16:40,375 --> 00:16:44,629
...aan het onderdrukken was
waar je je bewust van was?
192
00:16:45,046 --> 00:16:49,175
Als er iets niet goed was geweest
en was er rook geweest...
193
00:16:49,300 --> 00:16:51,678
...dan had ik het gezien, het geweten...
194
00:16:52,012 --> 00:16:56,433
...en dan had ik vragen gesteld, want...
195
00:16:58,309 --> 00:17:01,980
...het kwam niet bij me op
dat ze mensen aan het verbranden waren.
196
00:17:04,941 --> 00:17:07,652
Voor mij is het best moeilijk
om voor te stellen...
197
00:17:07,652 --> 00:17:11,865
...dat ze echt niets hebben geroken,
gehoord of gezien.
198
00:17:17,078 --> 00:17:19,622
Ik denk dat mijn vader
waarschijnlijk onbewust...
199
00:17:19,622 --> 00:17:21,791
...sommige ervaringen
die hij heeft gehad onderdrukt.
200
00:17:25,045 --> 00:17:27,339
Hij stopt het in diepe lagen
van zijn geweten...
201
00:17:27,339 --> 00:17:29,132
...waar hij het echt niet meer weet.
202
00:17:29,549 --> 00:17:31,426
Alsof hij zichzelf
en zijn geest beschermt.
203
00:17:41,811 --> 00:17:45,315
Dit is Anita Lasker, een Duitse Jodin.
204
00:17:46,024 --> 00:17:51,571
In Auschwitz werden gezonde,
levende mensen levend in het vuur gegooid.
205
00:17:52,906 --> 00:17:55,033
De anderen werden vergast.
206
00:17:56,368 --> 00:18:03,083
Mijn barak stond ongeveer 20 meter
van een van de vijf schoorstenen.
207
00:18:03,625 --> 00:18:06,419
Ik heb het allemaal met eigen ogen gezien.
208
00:18:07,921 --> 00:18:11,758
De hele tijd was er begeleidende muziek.
Ik zat zelf in het orkest.
209
00:18:12,717 --> 00:18:17,639
LONDEN, VERENIGD KONINKRIJK
210
00:18:25,063 --> 00:18:28,566
In Auschwitz werd je
op de meest geraffineerde manier vermoord.
211
00:18:28,775 --> 00:18:32,487
Mensen worden vergast in een gaskamer.
212
00:18:33,071 --> 00:18:37,367
De plaats hangt vol zwarte rook,
vreselijke stank. De hel.
213
00:18:37,992 --> 00:18:41,121
'De hel op aarde' is Auschwitz.
214
00:18:43,415 --> 00:18:45,041
Toen ik in Auschwitz aankwam...
215
00:18:45,458 --> 00:18:49,087
...bleek er een band te zijn...
216
00:18:49,337 --> 00:18:52,716
...die een cellist nodig had.
Ze hadden geen cellist.
217
00:18:53,675 --> 00:18:58,555
Dus mijn aankomst
leek een grote gebeurtenis.
218
00:19:02,684 --> 00:19:07,313
Ik werd de enige cellist
in het kamporkest...
219
00:19:07,313 --> 00:19:10,692
...wat een zeer gelukkige positie
was om te hebben.
220
00:19:11,317 --> 00:19:12,819
Het heeft zeker mijn leven gered.
221
00:19:20,994 --> 00:19:25,957
Mijn moeder overleefde de moord
op haar ouders...
222
00:19:27,042 --> 00:19:33,048
...was getuige van de moord
van miljoenen anderen, werd uitgehongerd.
223
00:19:36,009 --> 00:19:37,844
Elke denkbare horror.
224
00:19:40,221 --> 00:19:46,311
We hadden de taak om marsen te spelen
voor de duizenden...
225
00:19:46,644 --> 00:19:52,108
...mensen die in de fabrieken werkten
die Auschwitz omringden.
226
00:19:52,734 --> 00:19:55,153
Omdat de Duitsers
van mooi en netjes hielden...
227
00:19:55,153 --> 00:19:59,699
...moesten we marsen spelen,
zodat de werkende mensen op de muziek...
228
00:20:00,116 --> 00:20:03,787
...naar buiten konden lopen.
229
00:20:04,871 --> 00:20:09,959
Maar dit was ook bedoeld als een soort
entertainment voor de bewakers.
230
00:20:10,669 --> 00:20:15,215
Het was een saaie plek voor soldaten
om bewaker te zijn in Auschwitz.
231
00:20:15,465 --> 00:20:20,470
Dat waren tijden
lang voor de televisie of entertainment.
232
00:20:21,012 --> 00:20:26,142
Na de oorlog ontdekte ik
dat er in elk kamp orkesten waren.
233
00:20:26,726 --> 00:20:32,148
En de kampcommandant van Birkenau,
waar ik was, dacht plotseling:
234
00:20:32,524 --> 00:20:35,443
zij hebben allemaal muziek,
ik wil ook muziek.
235
00:20:36,111 --> 00:20:38,446
We speelden, hopelijk leven we
de volgende dag nog.
236
00:20:38,613 --> 00:20:40,490
Zo was het, weet je?
237
00:20:44,869 --> 00:20:48,081
Mam, ik keek net naar je cellokoffer.
238
00:20:49,416 --> 00:20:51,167
Het is zo'n...
239
00:20:52,544 --> 00:20:54,129
...monument, nietwaar?
240
00:20:54,129 --> 00:20:57,590
Ja.
- Een symbool voor je leven als cellist.
241
00:20:57,590 --> 00:20:58,675
Weet ik.
242
00:21:00,552 --> 00:21:07,100
ANITA LASKER-WALLFISCH, CELLISTE
ENGELS KAMERORKEST
243
00:21:17,027 --> 00:21:21,489
De manier waarop mijn moeder
een soort manier vond...
244
00:21:21,489 --> 00:21:27,245
...om in de wereld te zijn na de Holocaust
was door niet te spreken.
245
00:21:28,580 --> 00:21:32,208
Ze was in een soort stilte verzonken.
246
00:21:41,634 --> 00:21:44,471
Ik had maar één gedachte
toen ik hier kwam.
247
00:21:44,471 --> 00:21:47,390
Om mijn verloren leven
en jeugd in te halen.
248
00:21:50,268 --> 00:21:54,981
Toen ik in Engeland aankwam,
stelde niemand vragen over Auschwitz.
249
00:21:55,607 --> 00:21:59,444
Dus besloten we:
'Wat is hier het nut van?'
250
00:22:00,487 --> 00:22:05,075
Dus spraken we er niet over.
Het duurde bijna 50 jaar.
251
00:22:05,784 --> 00:22:07,660
En toen zeiden mijn kinderen tegen me:
252
00:22:07,786 --> 00:22:10,330
'Mam, je hebt ons eigenlijk
nooit iets verteld.'
253
00:22:13,333 --> 00:22:19,381
Als kind was ik me er erg van bewust
dat er verboden gebieden waren.
254
00:22:20,256 --> 00:22:22,884
Alles wat Duits was, was slecht.
255
00:22:23,009 --> 00:22:27,847
Dus, je nestelt je in het ongewisse
van het niet weten...
256
00:22:28,056 --> 00:22:32,310
...geen feiten kennen,
maar een gevoel van weten...
257
00:22:32,477 --> 00:22:37,023
...dat er echt iets vreselijks is
in het achterland.
258
00:22:39,901 --> 00:22:45,865
Ik weet nu, als psychotherapeut,
dat de overlevenden van de Holocaust...
259
00:22:45,990 --> 00:22:49,911
...zoals ik, een traumatisering
kunnen erven...
260
00:22:50,245 --> 00:22:53,206
...die als het ware in de psyche zit...
261
00:22:53,331 --> 00:22:57,043
...en geen gestalte, geen vorm,
geen woorden heeft, omdat woorden...
262
00:22:57,168 --> 00:22:59,045
Het heeft geen context gekregen.
263
00:22:59,170 --> 00:23:02,298
En ik voelde dit al toen ik
een klein kind was.
264
00:23:04,134 --> 00:23:08,471
Maar niemand in die tijd begreep
de impact van de Holocaust...
265
00:23:08,596 --> 00:23:11,683
...op de tweede generatie.
266
00:23:12,434 --> 00:23:13,977
En dit was mijn kamer.
267
00:23:15,353 --> 00:23:17,564
Het was mijn eerste eigen kamer...
268
00:23:18,064 --> 00:23:20,900
...maar het was geen gelukkige plek.
269
00:23:28,158 --> 00:23:33,413
Als ik naar de foto's van mezelf kijk,
waarschijnlijk jonger dan twee jaar...
270
00:23:33,705 --> 00:23:35,999
...word ik overweldigd door verdriet.
271
00:23:39,169 --> 00:23:41,963
Dit zijn kiekjes van een kind
in diepe wanhoop.
272
00:23:42,088 --> 00:23:45,717
Een kind dat niet schattig mollig is...
273
00:23:46,259 --> 00:23:48,219
...maar misvormd is.
274
00:23:49,054 --> 00:23:55,935
Mijn strijd door het leven wordt
in deze vroege foto's gesymboliseerd.
275
00:23:57,520 --> 00:23:58,938
Mijn moeder was er niet.
276
00:24:02,859 --> 00:24:05,236
Het zijn beelden van een onvermogen...
277
00:24:05,528 --> 00:24:09,282
...om voor me te zorgen
op de manier die ik nodig had.
278
00:24:09,991 --> 00:24:12,660
En dat was, zeker voor mij...
279
00:24:12,911 --> 00:24:18,208
...een gevolg van mijn moeders ervaringen
in de Holocaust.
280
00:24:28,259 --> 00:24:30,470
Ik ben de verkeerde moeder
voor mijn dochter.
281
00:24:31,805 --> 00:24:33,348
Ik ben erg simpel.
282
00:24:33,807 --> 00:24:36,601
Getraumatiseerd. Vergeet het.
Ga verder met je leven.
283
00:24:48,029 --> 00:24:51,825
Als je de ongelooflijke horror
hebt meegemaakt...
284
00:24:51,825 --> 00:24:55,787
...die ik heb meegemaakt,
is het heel moeilijk om...
285
00:24:55,787 --> 00:24:57,956
...mee te voelen of je in te leven.
286
00:25:00,000 --> 00:25:02,210
Je weet dat ik niets nodig heb.
287
00:25:02,544 --> 00:25:04,879
Ik snap nooit waarom je alles nodig had.
288
00:25:06,047 --> 00:25:07,507
Ik vind het helemaal niks.
289
00:25:08,174 --> 00:25:09,801
En dat vind ik nog steeds.
290
00:25:10,301 --> 00:25:12,721
Wat ik nodig had, was er gewoon niet.
291
00:25:13,430 --> 00:25:15,890
Ik denk dat je je moeder thuis nodig had.
292
00:25:15,890 --> 00:25:16,975
Juist.
293
00:25:16,975 --> 00:25:18,309
Dat dacht ik.
- Ja.
294
00:25:18,309 --> 00:25:20,895
Je moeder was er niet omdat
we brood op tafel moesten brengen.
295
00:25:21,021 --> 00:25:23,606
Ja.
- Maar hoe kan een kind dat begrijpen?
296
00:25:23,606 --> 00:25:24,691
Ja. Natuurlijk.
- Ja.
297
00:25:24,858 --> 00:25:29,612
Ik denk dat jij denkt
dat jij en ik heel verschillend zijn.
298
00:25:32,741 --> 00:25:36,286
Denk je dat er overeenkomsten zijn?
299
00:25:37,871 --> 00:25:39,664
Ik zou ver moeten zoeken.
300
00:25:41,458 --> 00:25:43,752
Ik zou ver moeten zoeken.
- Echt?
301
00:25:46,171 --> 00:25:50,008
Het is echt interessant, nietwaar,
dat mijn hele leven waarvan...
302
00:25:50,592 --> 00:25:55,180
...stukken over het gevoel
van er niet bij te horen gingen...
303
00:25:58,266 --> 00:26:01,728
...in de Britse samenleving of...
304
00:26:02,729 --> 00:26:04,105
...er gewoon niet bij horen...
305
00:26:04,439 --> 00:26:07,692
...en dat alles altijd
een grote strijd is.
306
00:26:07,692 --> 00:26:08,902
Maar ik had geluk...
307
00:26:09,027 --> 00:26:13,239
...omdat ik een zeer vervuld leven had
in Engeland...
308
00:26:14,741 --> 00:26:16,201
...wat jou niet lukte.
309
00:26:16,910 --> 00:26:21,706
Voor jou was dit een toevluchtsoord.
- Ja.
310
00:26:23,667 --> 00:26:28,046
Men moet zich ook realiseren,
terugkijkend, hoe het in Duitsland was.
311
00:26:28,254 --> 00:26:33,009
Veel werkloosheid,
en dan verschijnt die lieve meneer Hitler.
312
00:26:33,009 --> 00:26:35,887
Plotseling zijn we weer iemand.
313
00:26:36,763 --> 00:26:40,767
Dus ja, het nationaalsocialisme
werd een groot succes.
314
00:26:52,862 --> 00:26:55,824
Ik beschouwde
het nationaalsocialistische wereldbeeld...
315
00:26:55,949 --> 00:26:59,035
...als het enige juiste
voor het Duitse volk.
316
00:27:05,166 --> 00:27:07,293
Antisemitisme is niets nieuws.
317
00:27:10,964 --> 00:27:13,425
Het heeft altijd
overal ter wereld bestaan.
318
00:27:14,467 --> 00:27:18,221
Het wordt duidelijker wanneer de Joden
zichzelf te veel naar voren duwen...
319
00:27:18,221 --> 00:27:20,348
...in hun zoektocht naar macht.
320
00:27:23,059 --> 00:27:26,896
Ik wil graag benadrukken dat ik
persoonlijk nooit Joden heb gehaat...
321
00:27:27,230 --> 00:27:29,899
...maar ik beschouwde hen
als de vijand van ons volk.
322
00:27:32,819 --> 00:27:33,903
Mag ik je iets vragen?
323
00:27:33,903 --> 00:27:37,907
Dit boek bestaat al vele jaren.
324
00:27:38,158 --> 00:27:39,784
Waarom heb je dit nooit gelezen?
325
00:27:39,909 --> 00:27:42,704
Ik realiseer me nu pas
dat er een boek van hem is.
326
00:27:42,871 --> 00:27:45,707
Ik wist er niet van.
327
00:27:46,833 --> 00:27:49,377
Niemand heeft me dat verteld.
328
00:27:50,003 --> 00:27:53,631
Ik weet dat we een Duits exemplaar
van het boek thuis hadden.
329
00:27:53,757 --> 00:27:56,134
Dat had je.
330
00:27:56,301 --> 00:28:01,723
Misschien heb je het niet gelezen,
maar het boek, Commandant van Auschwitz...
331
00:28:02,015 --> 00:28:04,392
...lag jarenlang bij ons thuis.
332
00:28:04,684 --> 00:28:07,604
Ik las het daar voor het eerst
in het Duits.
333
00:28:07,604 --> 00:28:08,813
Het was van oma.
334
00:28:09,356 --> 00:28:15,653
Mama heeft me nooit verteld
dat er een biografie was...
335
00:28:15,653 --> 00:28:18,573
...maar als het er was geweest,
had ik het geweten...
336
00:28:18,698 --> 00:28:21,910
...en zou ik het gelezen hebben,
dat kan niet kloppen.
337
00:28:21,910 --> 00:28:23,244
Geen idee.
338
00:28:25,038 --> 00:28:30,168
Waarom heb je de confrontatie
met je familieverleden vermeden?
339
00:28:32,462 --> 00:28:37,133
Nou, de Holocaust
is zo'n verschrikkelijke zaak...
340
00:28:38,468 --> 00:28:40,512
Ik wilde gewoon niet meer...
341
00:28:43,682 --> 00:28:45,392
...mezelf ermee belasten.
342
00:28:53,525 --> 00:28:59,114
NOORD-DUITSLAND
343
00:29:08,123 --> 00:29:11,376
COMMANDANT VAN AUSCHWITZ
344
00:29:12,210 --> 00:29:16,089
'De gevangenen van het Sonderkommando
zorgden ervoor...
345
00:29:16,756 --> 00:29:20,010
...dat het proces van uitkleden
snel verliep...
346
00:29:20,635 --> 00:29:24,931
...en dus hadden de slachtoffers
niet veel tijd om na te denken.'
347
00:29:26,391 --> 00:29:30,270
Op een dag gingen twee kleine kinderen
zo op in hun spel...
348
00:29:30,395 --> 00:29:34,733
...dat ze niet wilden dat hun moeder
hen daarvan zou afhouden.
349
00:29:34,733 --> 00:29:38,862
GESELECTEERD VOOR VERGASSING
350
00:29:38,862 --> 00:29:42,949
Zelfs de Joden van het Sonderkommando
wilden de kinderen niet meenemen.
351
00:29:48,538 --> 00:29:51,583
Ik zal nooit de uitdrukking in de ogen
van de moeder vergeten...
352
00:29:51,583 --> 00:29:54,878
...smekend om genade
omdat ze zeker wist wat er gebeurde.
353
00:29:54,878 --> 00:29:57,672
WACHTEND OM DE GASKAMER IN TE GAAN
354
00:29:57,839 --> 00:30:00,884
Degenen in de gaskamer werden al onrustig.
355
00:30:02,344 --> 00:30:05,930
Ik moest iets doen. Iedereen keek naar me.
356
00:30:07,640 --> 00:30:09,934
Ik gaf de onderofficier een knikje...
357
00:30:09,934 --> 00:30:12,645
...en hij nam de kinderen,
die een hevige strijd leverden...
358
00:30:12,645 --> 00:30:15,940
...in zijn armen en stopte ze
in de gaskamer met de moeder...
359
00:30:15,940 --> 00:30:18,109
...wiens geschreeuw hartverscheurend was.
360
00:30:23,740 --> 00:30:27,535
Ik zag ook een vrouw die haar kinderen
uit de gaskamer probeerde te duwen...
361
00:30:27,660 --> 00:30:29,579
...terwijl de deur werd gesloten.
362
00:30:30,038 --> 00:30:34,542
Huilend riep ze uit: 'Laat tenminste
mijn dierbare kinderen leven.'
363
00:30:37,045 --> 00:30:40,256
Toen ik vrouwen met kinderen
de gaskamers in zag lopen...
364
00:30:40,465 --> 00:30:42,967
...moest ik vaak
aan mijn eigen familie denken.
365
00:30:59,984 --> 00:31:03,238
Toen ik las dat hij daar was...
366
00:31:03,405 --> 00:31:08,660
...en toekeek hoe kinderen en vrouwen
de gaskamer in werden geleid...
367
00:31:10,370 --> 00:31:14,332
...en aan ons dacht, aan zijn kinderen
en zijn vrouw...
368
00:31:15,583 --> 00:31:19,504
Ik wou dat ik het niet had gelezen.
369
00:31:19,879 --> 00:31:21,297
Het is verschrikkelijk.
370
00:31:32,976 --> 00:31:35,186
Ik geloofde het niet echt.
371
00:31:37,063 --> 00:31:38,231
Maar...
372
00:31:40,400 --> 00:31:44,738
...dit waren zijn woorden,
dus het moet wel waar zijn.
373
00:31:50,243 --> 00:31:57,167
LONDEN, VERENIGD KONINKRIJK
374
00:32:05,633 --> 00:32:11,890
Ik kom uit een volledig geassimileerde
Duits-Joodse familie.
375
00:32:12,307 --> 00:32:16,227
Mijn vader was soldaat
in de Eerste Wereldoorlog...
376
00:32:16,353 --> 00:32:20,690
...met het IJzeren Kruis en al die...
Ja, we waren Duitsers...
377
00:32:22,067 --> 00:32:25,403
...en Joods, maar we praktiseerden
het Joodse geloof niet.
378
00:32:25,612 --> 00:32:28,490
MIJN VADER
379
00:32:28,615 --> 00:32:30,992
Mijn vader was helaas een optimist.
380
00:32:30,992 --> 00:32:33,620
Hij zei: 'Zo dom
kunnen de Duitsers niet zijn.'
381
00:32:33,620 --> 00:32:38,208
En toen realiseerde hij zich
dat de Duitsers zo dom zijn.
382
00:32:40,001 --> 00:32:45,548
In de jaren 1930 werd de nationaliteit
van alle Joden in Duitsland afgenomen.
383
00:32:46,633 --> 00:32:49,177
Mijn moeder en vader waren overigens...
384
00:32:49,177 --> 00:32:53,431
...nooit geïnteresseerd in het terugwinnen
van het Duitse staatsburgerschap...
385
00:32:53,431 --> 00:32:55,433
...hoewel ze er recht
op zouden hebben gehad.
386
00:33:00,480 --> 00:33:03,566
Duitsland was klaar voor mij.
Ik hoor daar niet thuis.
387
00:33:04,109 --> 00:33:07,195
Ik kon niet wachten
om genaturaliseerd Brits te worden.
388
00:33:08,029 --> 00:33:11,533
Leven zonder paspoort is erg ingewikkeld.
389
00:33:17,706 --> 00:33:22,168
Maar ik besloot dat het tijd was
om mijn staatsburgerschap te krijgen.
390
00:33:23,670 --> 00:33:27,507
Toen mijn Duitse paspoort
bij mij thuis werd afgeleverd...
391
00:33:27,632 --> 00:33:31,219
...herinner ik me een enorm gevoel
van opgetogenheid.
392
00:33:31,469 --> 00:33:33,013
Ik voelde me triomfantelijk.
393
00:33:48,361 --> 00:33:49,571
Wil je dit niet?
394
00:33:53,074 --> 00:33:56,536
Verhuis je binnen de komende 28 dagen?
395
00:33:56,661 --> 00:33:57,704
Ja.
396
00:34:01,332 --> 00:34:05,170
Verhuis je binnen de komende 28 dagen?
397
00:34:06,254 --> 00:34:07,464
Ja.
398
00:34:07,797 --> 00:34:11,343
Dus nu begin ik aan een nieuw leven.
399
00:34:11,801 --> 00:34:14,346
Ik heb besloten in Duitsland
te gaan wonen...
400
00:34:14,637 --> 00:34:19,893
...een land waar ik nooit heb gewoond
en niet eens de taal spreek.
401
00:34:20,477 --> 00:34:23,938
Maar mijn botten horen daar thuis.
402
00:34:24,189 --> 00:34:29,110
Ik had hier nooit geboren moeten worden.
Ik had in Duitsland geboren moeten worden.
403
00:34:29,694 --> 00:34:30,945
Hoi, mam.
404
00:34:31,196 --> 00:34:33,448
Het laden zal even duren.
405
00:34:33,573 --> 00:34:35,241
Kun je iets verderop gaan staan?
406
00:34:37,869 --> 00:34:38,953
Nee, stop.
407
00:34:42,499 --> 00:34:44,167
Wil je deze lampjes?
408
00:34:44,167 --> 00:34:46,252
Nou, breng het maar gewoon.
- Oké.
409
00:34:47,087 --> 00:34:48,421
Ik doe mijn best, mam.
410
00:35:00,350 --> 00:35:08,733
BERLIJN, DUITSLAND
411
00:35:18,910 --> 00:35:25,250
Emigreren naar Duitsland werd beantwoord
met wat ongelovige reacties...
412
00:35:25,959 --> 00:35:29,629
...want per slot van rekening was dit
het land waarin mijn grootouders...
413
00:35:29,754 --> 00:35:33,091
...waren vermoord,
zoals zoveel Joden waren...
414
00:35:33,341 --> 00:35:37,470
...en het was het land
waaruit mijn ouders waren gevlucht.
415
00:35:38,388 --> 00:35:42,892
Mijn moeder heeft inderdaad vele,
vele jaren geen voet in Duitsland gezet.
416
00:35:45,520 --> 00:35:46,521
Mam.
417
00:35:46,521 --> 00:35:49,274
Nou, nou, dus hier woon je?
418
00:35:49,274 --> 00:35:50,817
Dit is het.
419
00:35:51,776 --> 00:35:54,863
Nou. Mijn god.
420
00:36:01,661 --> 00:36:03,747
Dit ziet er prachtig uit.
421
00:36:03,872 --> 00:36:05,999
Ga zitten en rook een sigaretje.
- Ja.
422
00:36:06,833 --> 00:36:09,085
O, ja, een hele galerie daar. Ja.
423
00:36:09,919 --> 00:36:13,465
Heel, heel indrukwekkend.
424
00:36:14,090 --> 00:36:19,179
Nu moet je al deze schnuckis weghalen
zodat je de boeken kunt zien.
425
00:36:19,763 --> 00:36:22,599
Is het een tentoonstellingsruimte
of een boekenplank?
426
00:36:23,224 --> 00:36:25,185
Nee, ik hou van mijn schnuckis.
427
00:36:26,269 --> 00:36:30,273
Ik denk dat op een bepaalde manier,
dit hier thuis maken...
428
00:36:30,732 --> 00:36:37,155
...iets te maken heeft met het idee
om gestolen levens terug te vorderen...
429
00:36:37,655 --> 00:36:40,200
...maar ook mijn ongeleefde leven.
430
00:36:42,077 --> 00:36:43,661
En laat ook zien wat had kunnen zijn...
431
00:36:43,661 --> 00:36:47,791
...en werd vernietigd zonder reden
anders dan domheid.
432
00:36:53,546 --> 00:36:57,884
Maar helaas, de domheid
lijkt zich voort te zetten.
433
00:36:58,843 --> 00:37:01,471
Het is duidelijk dat mensen
een zondebok nodig hebben...
434
00:37:01,596 --> 00:37:03,973
...en denken dat de wereld
op dit moment zo'n puinhoop is.
435
00:37:03,973 --> 00:37:05,725
Dat is typisch.
436
00:37:06,267 --> 00:37:08,603
Het was weer de schuld van de Joden.
437
00:37:08,603 --> 00:37:14,859
Ik bleef ervaren dat ik hier was, deze
verschrikkelijke culturele dissonantie.
438
00:37:15,026 --> 00:37:20,281
En ik werd geconfronteerd
met onbewust antisemitisme.
439
00:37:20,490 --> 00:37:23,159
Weet je zeker dat je je dat niet inbeeldt?
- Nee, dat niet.
440
00:37:23,576 --> 00:37:27,872
En soms is het moeilijk om je niet
om te draaien en weg te rennen.
441
00:37:28,081 --> 00:37:30,000
Maar waarheen?
- Precies.
442
00:37:30,125 --> 00:37:33,086
Dat is het Joodse lot.
- Dat is het Joodse lot.
443
00:37:33,336 --> 00:37:34,504
Je hoort nergens thuis.
- Ja.
444
00:37:34,629 --> 00:37:38,925
En waar je dat doet, waar je thuishoort,
heb je het grootste probleem.
445
00:37:46,099 --> 00:37:49,936
Het selectieproces op de helling
zat vol met incidenten.
446
00:37:50,603 --> 00:37:52,439
Toen gezinnen uit elkaar werden gerukt...
447
00:37:52,439 --> 00:37:55,066
...de mannen gescheiden werden
van de vrouwen en kinderen...
448
00:37:55,233 --> 00:37:58,903
...veroorzaakte dat grote onrust
en beroering in het transport.
449
00:37:59,279 --> 00:38:02,741
En de scheiding van degenen
die geschikt zijn om te werken.
450
00:38:03,658 --> 00:38:06,661
Omdat de families hoe dan ook
bij elkaar wilden blijven.
451
00:38:11,291 --> 00:38:14,252
Joden hebben
een sterk ontwikkeld familiegevoel.
452
00:38:14,711 --> 00:38:17,297
Ze klampen zich aan elkaar vast
als slapjanussen.
453
00:38:19,466 --> 00:38:24,262
Dit gaf iedereen die dit monsterlijke werk
moest doen veel om over na te denken.
454
00:38:25,055 --> 00:38:26,973
Het liet blijvende indrukken achter.
455
00:38:29,267 --> 00:38:33,646
De meeste betrokkenen kwamen vaak
naar me toe tijdens mijn inspectieronde.
456
00:38:33,980 --> 00:38:36,733
Ik hoorde steeds weer dezelfde vraag.
457
00:38:38,610 --> 00:38:41,237
'Is het nodig
dat honderdduizenden vrouwen...
458
00:38:41,237 --> 00:38:43,782
...en kinderen moeten worden uitgeroeid?'
459
00:38:46,076 --> 00:38:49,204
En ik, die mezelf dezelfde vraag
had gesteld...
460
00:38:49,204 --> 00:38:51,122
...ontelbare keren diep van binnen...
461
00:38:51,456 --> 00:38:55,877
...moest ze afschepen
met een Führer-bevel, hen ermee troosten.
462
00:38:57,295 --> 00:39:00,173
Ik moest ze vertellen dat de uitroeiing
van de Joden...
463
00:39:00,382 --> 00:39:03,426
...nodig was om Duitsland
en onze nakomelingen te bevrijden...
464
00:39:03,593 --> 00:39:06,262
...van onze tegenstanders,
voor eens en altijd.
465
00:39:15,021 --> 00:39:18,108
Mijn grootvader slikte natuurlijk...
466
00:39:18,525 --> 00:39:20,568
...op de een of andere manier
de nazi-ideologie.
467
00:39:20,568 --> 00:39:24,280
Sociaal Darwinisme in zekere zin,
hij slikte dat zonder twijfel.
468
00:39:24,948 --> 00:39:28,535
Hij vond het op dat moment logisch,
het meesterras.
469
00:39:29,577 --> 00:39:35,542
Auschwitz werd hem gegeven,
en hoe hij als mens in elkaar zat...
470
00:39:35,542 --> 00:39:38,712
...en zijn karakter lieten hem
uitstekend werk leveren.
471
00:39:40,171 --> 00:39:46,052
ZUID-DUITSLAND
472
00:39:50,724 --> 00:39:53,768
Vader, bedankt, Heer, voor uw woord.
473
00:39:53,893 --> 00:39:57,897
Bedankt voor uw liefde voor ons, Heer.
Uw geduld met ons, Heer.
474
00:39:58,314 --> 00:40:00,316
U zorgt voor ons
alsof we uw kinderen zijn, God.
475
00:40:00,316 --> 00:40:02,527
En bedankt dat u ons
op deze manier zegent.
476
00:40:02,736 --> 00:40:04,946
Ik bid dit alles in Jezus' naam. Amen.
477
00:40:05,655 --> 00:40:08,033
Oké, instoppen, jongens. Het is goed.
- Dames eerst.
478
00:40:08,158 --> 00:40:09,367
Neem gerust.
479
00:40:11,119 --> 00:40:13,496
Ik ben pastoor
van de Bible Church of Stuttgart.
480
00:40:13,621 --> 00:40:15,665
En we dienen
een internationale gemeenschap...
481
00:40:15,665 --> 00:40:20,295
...waaronder personeel van Amerikaanse
militaire bases en andere expats.
482
00:40:20,503 --> 00:40:23,340
We houden ons maandelijkse mannenontbijt.
483
00:40:23,757 --> 00:40:26,634
Gewoon de mannen van de kerk
die samen een gezonde...
484
00:40:26,760 --> 00:40:28,511
...godvruchtige, goede tijd hebben,
meer niet.
485
00:40:28,678 --> 00:40:30,805
Jongens, hebben jullie daar genoeg ruimte?
486
00:40:30,805 --> 00:40:35,018
Als ze studeren, denkt hij alleen maar
aan de mens hier vandaag, man...
487
00:40:35,018 --> 00:40:36,770
...Christelijke man en elke man.
488
00:40:37,354 --> 00:40:41,733
De mens in het algemeen in de 21e eeuw,
toch? Wat is onze missie?
489
00:40:42,233 --> 00:40:45,070
De Bijbel roept mannen op
om leiders te zijn.
490
00:40:45,236 --> 00:40:47,864
Met leiderschap
komt grote verantwoordelijkheid...
491
00:40:48,281 --> 00:40:49,991
...niet alleen in wat we thuis leren...
492
00:40:49,991 --> 00:40:53,286
...maar ook hoe we elke dag
handelen en wandelen met God, dus...
493
00:40:53,286 --> 00:40:54,371
Juist.
494
00:40:54,371 --> 00:40:57,123
Toen ik christen werd
en ik het Oude Testament las...
495
00:40:57,123 --> 00:40:59,626
...het gaat over de zonden
van de vaders...
496
00:40:59,918 --> 00:41:03,630
...dat God deze, tot de derde
of vierde generatie zou terugzien.
497
00:41:03,630 --> 00:41:05,048
En ik dacht: wow.
498
00:41:06,007 --> 00:41:11,638
Mijn grootvader, hij was een doorzetter,
een ambitieuze man, een nauwgezette man.
499
00:41:12,347 --> 00:41:16,184
Maar tot het punt waarop hij
in een monster veranderde...
500
00:41:16,184 --> 00:41:22,148
...een meedogenloze moordenaar.
En ja, hij was niet waakzaam.
501
00:41:22,315 --> 00:41:24,275
We kunnen geen massamoordenaars worden...
502
00:41:24,401 --> 00:41:26,528
...maar ik denk dat ieder mens,
wij allemaal...
503
00:41:26,820 --> 00:41:31,074
...de neiging hebben om een richting
in te slaan die helemaal verkeerd is.
504
00:41:31,574 --> 00:41:33,618
Heel erg bedankt. Laten we bidden.
505
00:41:34,828 --> 00:41:36,996
Als ik nadenk over de nalatenschap
van mijn grootvader...
506
00:41:37,956 --> 00:41:40,417
...kleeft er bloed aan de handen
van de familie Höss.
507
00:41:40,917 --> 00:41:43,962
Mensen lijden nu nog steeds,
zelfs in mijn familie...
508
00:41:44,254 --> 00:41:46,006
...bijna 80 jaar later.
509
00:41:49,884 --> 00:41:56,808
OOSTKUST, VS
510
00:42:01,855 --> 00:42:06,609
Ik heb mijn zus 55 jaar niet gezien...
511
00:42:08,611 --> 00:42:11,322
...en kijk ernaar uit om haar te zien.
512
00:42:12,073 --> 00:42:16,369
Misschien lukt het ons
om een beetje te praten over ons...
513
00:42:16,870 --> 00:42:20,373
...verleden en onze jeugd.
514
00:42:22,459 --> 00:42:25,837
Ik heb een verrassing meegenomen...
515
00:42:26,546 --> 00:42:31,676
...omdat we als kinderen
De Kikkerkoning speelden.
516
00:42:32,302 --> 00:42:35,889
Ik was de kikkerkoning
en ik moest de gouden bal...
517
00:42:37,098 --> 00:42:40,810
...van de prinses halen...
518
00:42:40,810 --> 00:42:44,397
...die in de vijver was gevallen...
519
00:42:45,357 --> 00:42:47,359
...en dat wilde ik eigenlijk niet.
520
00:43:22,769 --> 00:43:24,771
Hoi, kikkerkoning.
521
00:43:25,063 --> 00:43:26,481
Hoi, kikkerkoning.
522
00:43:26,481 --> 00:43:27,857
Prinses.
523
00:43:29,442 --> 00:43:34,489
Zoals je kunt zien,
ben ik de kikkerkoning met de kroon.
524
00:43:34,739 --> 00:43:37,867
O, mijn god. Kijk naar de kikkerkoning.
525
00:43:37,992 --> 00:43:43,832
Ongeveer 80 jaar geleden
viel je gouden bal in de vijver.
526
00:43:43,998 --> 00:43:45,000
God.
527
00:43:45,000 --> 00:43:47,460
Je zei dat ik ernaar moest zoeken.
528
00:43:48,128 --> 00:43:51,589
Het heeft 80 jaar geduurd om 'm te vinden.
529
00:43:53,383 --> 00:43:56,177
Mijn god. Kom binnen.
530
00:43:56,886 --> 00:43:58,221
Ik moet verder...
531
00:43:58,346 --> 00:44:03,393
Ik voel me een beetje ongemakkelijk
zonder de stok, weet je?
532
00:44:08,982 --> 00:44:10,025
Jeetje.
533
00:44:23,496 --> 00:44:27,292
Je was vroeger een Balenciaga model...
534
00:44:27,459 --> 00:44:28,460
Ja.
535
00:44:29,669 --> 00:44:32,255
We zijn allebei een beetje ouder geworden.
536
00:44:33,840 --> 00:44:35,467
Hoe gaat het?
537
00:44:36,217 --> 00:44:38,011
Niet goed...
538
00:44:39,054 --> 00:44:44,184
...omdat de kanker
dingen met mijn lichaam doet.
539
00:44:44,184 --> 00:44:45,727
Dat is niet best.
540
00:44:45,852 --> 00:44:48,480
Er kan niets aan worden gedaan.
541
00:44:49,189 --> 00:44:51,024
Ik ben blij dat je er nu bent.
542
00:44:52,317 --> 00:44:54,444
Je bent goed gekleed, mooie schoenen.
543
00:44:54,652 --> 00:44:56,488
Alleen het beste volstaat.
544
00:44:59,657 --> 00:45:00,909
Daar zijn mama en papa.
545
00:45:01,034 --> 00:45:02,035
Ja.
546
00:45:02,035 --> 00:45:03,620
Hun trouwfoto.
547
00:45:07,916 --> 00:45:08,917
Kijk.
548
00:45:10,001 --> 00:45:12,337
Jij en ik bij het zwembad.
549
00:45:12,462 --> 00:45:13,421
Leuk.
550
00:45:19,469 --> 00:45:22,222
Mijn familie had
een geweldige tijd in Auschwitz.
551
00:45:23,765 --> 00:45:26,017
Mijn vrouw had haar bloemenparadijs.
552
00:45:28,478 --> 00:45:31,815
De kinderen konden een zorgeloos
en aangenaam leven leiden.
553
00:45:33,983 --> 00:45:37,278
In de zomer plonsden ze
in het pierenbadje in de tuin.
554
00:45:38,154 --> 00:45:41,282
Maar hun grootste vreugde was
wanneer papa met hen in bad ging.
555
00:45:42,033 --> 00:45:44,869
Thuis gebeurde het vaak
dat mijn gedachten plotseling...
556
00:45:45,078 --> 00:45:47,747
...naar een van
de uitroeiingsprocessen gingen.
557
00:45:50,417 --> 00:45:53,712
Vaak als ik onze kinderen
gelukkig zag spelen...
558
00:45:53,920 --> 00:45:56,589
...mijn vrouw dolgelukkig
met de jongste...
559
00:45:56,715 --> 00:46:01,219
...dacht ik: hoe lang
zal ons geluk nog duren?
560
00:46:03,847 --> 00:46:06,558
Ik vroeg me af...
561
00:46:07,600 --> 00:46:11,896
...als je papa's boek leest...
562
00:46:12,605 --> 00:46:18,361
...heb je erover nagedacht?
563
00:46:19,320 --> 00:46:20,321
Nee.
564
00:46:20,321 --> 00:46:24,701
Herinnerde je je er iets door?
565
00:46:26,828 --> 00:46:28,580
Ik heb goede herinneringen.
566
00:46:28,747 --> 00:46:31,541
We hadden een prachtige moeder en vader.
567
00:46:31,833 --> 00:46:33,501
Ja.
- Prachtig.
568
00:46:35,754 --> 00:46:37,714
Veel mensen hebben niet zo'n goed...
569
00:46:38,590 --> 00:46:39,883
Ja.
- ...leven gehad.
570
00:46:40,008 --> 00:46:42,218
Ja, dat klopt.
571
00:46:42,886 --> 00:46:46,348
In zijn boek vertelt hij dat hij
buiten de gaskamers stond...
572
00:46:46,348 --> 00:46:48,767
...toen vrouwen en kinderen
naar binnen werden gedreven.
573
00:46:48,892 --> 00:46:51,269
Hoe voelt dat als je erover nadenkt?
574
00:46:51,269 --> 00:46:55,023
Ik was erg verdrietig
en soms heb ik nachtmerries...
575
00:46:55,023 --> 00:47:01,237
...omdat hij de enige was
die zei wat daar werd gedaan.
576
00:47:02,072 --> 00:47:03,615
Hij was een goed mens.
577
00:47:04,199 --> 00:47:07,535
Bedoel je dat hij eerlijk was
over zijn rol in massale uitroeiing?
578
00:47:07,660 --> 00:47:11,247
Ja, maar hij raakte erin verzeild
en hij kon er niet meer uit.
579
00:47:11,748 --> 00:47:14,501
En hoe zit het met je moeder, Hedwig?
580
00:47:15,043 --> 00:47:21,966
Denk je dat mama meer wist...
581
00:47:22,258 --> 00:47:25,470
...en meer betrokken was
bij het hele verhaal?
582
00:47:25,804 --> 00:47:28,056
Ik denk het niet.
583
00:47:28,640 --> 00:47:30,392
Ik kan het me niet voorstellen.
584
00:47:30,558 --> 00:47:31,601
Als dat zo was...
585
00:47:32,602 --> 00:47:36,606
...zou papa het zeker vermeld hebben
in zijn boek.
586
00:47:36,606 --> 00:47:41,986
Ja. We hebben nooit
over deze dingen gesproken.
587
00:47:41,986 --> 00:47:48,535
Mama ging overal in mee.
588
00:47:48,743 --> 00:47:49,786
Ja.
589
00:47:51,246 --> 00:47:53,456
Ze beschermde ons tegen alles...
590
00:47:53,581 --> 00:47:56,084
...en maakte alles prachtig voor ons.
591
00:47:57,752 --> 00:48:00,088
Mama heeft veel meegemaakt.
592
00:48:00,755 --> 00:48:02,215
En ze was altijd aardig.
593
00:48:02,924 --> 00:48:06,177
Ik heb nooit iets slechts gezien
in Auschwitz.
594
00:48:06,386 --> 00:48:08,263
Alles was altijd mooi.
595
00:48:08,638 --> 00:48:14,477
Toen eindigde de oorlog
en toen viel alles in duigen.
596
00:48:16,229 --> 00:48:19,607
Jammer dat we zo ver uit elkaar liggen.
597
00:48:21,109 --> 00:48:24,738
We hadden over dit alles kunnen praten...
598
00:48:25,739 --> 00:48:27,824
...om er beter mee om te gaan.
599
00:48:28,700 --> 00:48:32,996
Ja. In het leven gaat niet alles
zoals je wilt.
600
00:48:33,121 --> 00:48:34,831
Klopt.
601
00:49:09,282 --> 00:49:11,242
Eind 1942...
602
00:49:12,869 --> 00:49:18,416
...werd mijn vrouw op de hoogte gebracht
door de toenmalige regionale leider...
603
00:49:19,084 --> 00:49:22,420
...van Opper-Silezië...
604
00:49:22,879 --> 00:49:27,175
...van wat er in mijn kamp gebeurde.
605
00:49:34,891 --> 00:49:41,815
Mijn vrouw vroeg me of dit waar was...
606
00:49:43,900 --> 00:49:45,610
...en ik gaf toe dat dat zo was.
607
00:49:46,236 --> 00:49:49,364
Dat was mijn enige verbroken belofte
aan de Reichsführer.
608
00:49:49,531 --> 00:49:52,909
Voor de rest heb ik er nooit
met iemand over gesproken.
609
00:49:54,452 --> 00:49:58,123
Ik denk niet dat mijn moeder
echt op de hoogte was.
610
00:49:59,541 --> 00:50:04,045
Ze had waarschijnlijk wat vage kennis...
611
00:50:04,629 --> 00:50:06,756
...maar ik weet zeker
dat ze geen details kende.
612
00:50:09,134 --> 00:50:11,094
Ik wil er niet meer over praten.
613
00:50:11,636 --> 00:50:13,513
Vind je het... Vind je dat je...
614
00:50:13,513 --> 00:50:14,848
Deprimerend.
615
00:50:15,390 --> 00:50:17,350
Is het deprimerend?
- Ja.
616
00:50:22,564 --> 00:50:24,149
Soms dacht ik zelfs:
617
00:50:24,441 --> 00:50:29,904
waarom moet ik lijden...
618
00:50:30,155 --> 00:50:32,907
...fysiek gezien, zo enorm?
619
00:50:34,868 --> 00:50:36,953
En ik zei zelfs zoiets als:
620
00:50:37,245 --> 00:50:43,752
'Is deze God boos op mij
omdat mijn vader dingen heeft gedaan?'
621
00:50:44,586 --> 00:50:47,839
Maar ik zei: 'Ik zal nooit boos zijn
op mijn vader.'
622
00:50:56,139 --> 00:50:59,225
Hij moet een heel sterk persoon
zijn geweest...
623
00:50:59,684 --> 00:51:02,437
...om zo te leven en te doen
wat hij moest doen.
624
00:51:04,439 --> 00:51:05,440
Dus...
625
00:51:10,862 --> 00:51:15,200
Wat hij moest doen was in feite
meer dan een miljoen mensen vermoorden...
626
00:51:15,200 --> 00:51:17,243
Ik denk niet op die manier.
627
00:51:17,952 --> 00:51:21,873
En kijk naar alle mensen waarvan ze
zeggen dat ze stierven in het kamp...
628
00:51:21,873 --> 00:51:26,378
...maar alle overlevenden,
waarom zijn zij niet gestorven?
629
00:51:26,836 --> 00:51:28,713
Ze wonen nog steeds in...
630
00:51:28,880 --> 00:51:34,969
Ze krijgen nu geld van Duitsland
of van het Joodse volk.
631
00:51:35,595 --> 00:51:36,930
En, weet je...
632
00:51:37,764 --> 00:51:42,519
Dus, gewoon...
Wat je ook wilt geloven, dat doe je.
633
00:51:43,812 --> 00:51:45,772
Denk je dat je in ontkenning zit?
634
00:51:45,980 --> 00:51:47,816
Nee. Waarom?
635
00:51:48,942 --> 00:51:51,319
Ik bedoel, het was zoals het was.
636
00:51:54,656 --> 00:51:56,616
Het was het Derde Rijk.
637
00:51:59,369 --> 00:52:00,829
Het is lang geleden.
638
00:52:08,920 --> 00:52:13,633
Dat is allemaal verleden tijd, denk ik.
Wat kan ik doen? Wat kan ik zeggen?
639
00:52:21,099 --> 00:52:22,767
LONDEN, VERENIGD KONINKRIJK
640
00:52:41,661 --> 00:52:44,289
Er is niets mis met je ademhaling
of zuurstoftoevoer.
641
00:52:44,289 --> 00:52:45,373
Goed zo.
642
00:52:45,957 --> 00:52:50,170
Ik ben bijna 100 jaar oud. Ik weet niet
waarom ik zo oud zou moeten worden.
643
00:52:50,712 --> 00:52:52,630
Er moet toch een reden zijn.
644
00:52:52,756 --> 00:52:59,637
Ik bedoel, sommigen van ons, Godzijdank,
die in die tijd leefden, leven nog.
645
00:53:01,222 --> 00:53:04,267
Maar als we weg zijn... Afgelopen.
646
00:53:04,684 --> 00:53:09,481
Mam zegt altijd dat ze verjaardagen haat,
ze haat gedoe...
647
00:53:10,065 --> 00:53:13,193
...laat haar met rust, enzovoort.
648
00:53:13,693 --> 00:53:18,782
Maar vandaag vierde ze haar...
Ze viert haar 98e verjaardag...
649
00:53:19,074 --> 00:53:22,202
...en wordt omringd
door hele lieve mensen.
650
00:53:22,577 --> 00:53:26,623
Het is ongelooflijk, Anita,
om te bedenken dat je ouders...
651
00:53:26,623 --> 00:53:29,042
...zulke goede vrienden
van mijn grootouders waren.
652
00:53:29,042 --> 00:53:31,586
Ja, we waren geweldige vrienden.
653
00:53:31,586 --> 00:53:33,797
Mijn verhaal
is het typische Joodse verhaal...
654
00:53:33,922 --> 00:53:39,469
...omdat Judy's grootvader en mijn vader
heel gelukkig waren in Duitsland.
655
00:53:39,761 --> 00:53:41,554
En toen de problemen begonnen...
656
00:53:41,680 --> 00:53:44,766
...was Judy's familie zo slim
om te vertrekken.
657
00:53:45,892 --> 00:53:47,852
En ze moedigden mijn vader aan
om ook te vertrekken.
658
00:53:47,977 --> 00:53:51,314
Mijn vader ging naar Palestina
en hij kwam terug en zei:
659
00:53:51,731 --> 00:53:53,942
'Ik wil niet in de woestijn wonen.'
660
00:53:57,278 --> 00:54:00,490
Maar Judy's familie overleefde
en mijn vader niet.
661
00:54:17,966 --> 00:54:21,803
WROCLAW, POLEN
662
00:54:21,928 --> 00:54:25,557
En dit is de plaats
waar mijn familie vandaan kwam.
663
00:54:30,603 --> 00:54:33,606
Nu heet het Wroclaw en het is Polen.
664
00:54:34,357 --> 00:54:38,111
Hoewel het geen Breslau meer is,
zal dat het voor mij altijd blijven.
665
00:54:40,155 --> 00:54:42,657
Ik wil, ik moet...
666
00:54:42,782 --> 00:54:45,618
...de delen van onze familiegeschiedenis
met elkaar verbinden...
667
00:54:45,910 --> 00:54:50,290
...tot een verhaal dat voortleeft.
668
00:54:51,875 --> 00:54:54,544
En dus moet ik hier zijn...
669
00:54:55,628 --> 00:54:58,506
...omdat het allemaal deel uitmaakt
van één verhaal.
670
00:55:15,231 --> 00:55:18,568
De herinnering aan mijn jeugd
is erg gelukkig.
671
00:55:20,820 --> 00:55:23,782
Ik had twee zussen, Marianne en Renate.
672
00:55:26,076 --> 00:55:32,123
Mijn vader was advocaat en mijn moeder
was een zeer, zeer volleerde violiste.
673
00:55:34,292 --> 00:55:37,629
Ik bedoel, 'cultuur' stond
met grote letters in ons huis.
674
00:55:44,219 --> 00:55:48,390
We hebben een grote collectie
van Breslau foto's...
675
00:55:48,890 --> 00:55:53,353
...en het huis waar mijn moeder woonde,
wat een woonhuis was.
676
00:55:53,687 --> 00:55:59,067
Een mooi, uitgaand appartementenhuis
met een prachtig terras.
677
00:55:59,359 --> 00:56:01,903
Ik wist dat dat niet meer bestond...
678
00:56:02,153 --> 00:56:06,574
...maar ik had me niet voorgesteld
wat ervoor in de plaats zou komen.
679
00:56:13,623 --> 00:56:16,459
We waren eigenlijk
gewoon een normaal gezin.
680
00:56:16,710 --> 00:56:19,796
We werden abnormaal
met de komst van Hitler.
681
00:56:29,556 --> 00:56:30,932
Het front ging net dicht...
682
00:56:32,642 --> 00:56:35,145
...en het was te laat voor de familie
om weg te komen.
683
00:56:38,064 --> 00:56:39,816
En toen brak de oorlog uit...
684
00:56:39,816 --> 00:56:43,069
...en dat was duidelijk
het einde van alles.
685
00:56:46,364 --> 00:56:50,618
En in 1942 begon de deportatie.
686
00:56:57,959 --> 00:57:01,504
En mijn ouders werden gedeporteerd
naar het oosten.
687
00:57:21,983 --> 00:57:24,736
Mijn grootouders kregen...
688
00:57:25,320 --> 00:57:28,907
...vierentwintig uur
waarschuwing van de Gestapo...
689
00:57:29,783 --> 00:57:32,535
...dat ze zich de volgende dag
moesten melden...
690
00:57:32,660 --> 00:57:36,247
...op de plaats waar de Joden
werden opgepakt.
691
00:57:39,250 --> 00:57:42,295
Dus mijn moeder bracht die laatste nacht
door met inpakken...
692
00:57:43,046 --> 00:57:47,676
...en mijn oma
zat in een andere kamer te huilen.
693
00:57:49,511 --> 00:57:53,014
En ik weet dat mijn opa's haar
die nacht grijs werd.
694
00:57:55,975 --> 00:58:02,065
Mijn moeder wilde met haar ouders mee,
maar mijn opa zei:
695
00:58:02,273 --> 00:58:07,362
'Nee, waar we naartoe gaan,
daar kom je snel genoeg.'
696
00:58:20,834 --> 00:58:22,210
IZBICA, POLEN
697
00:58:22,210 --> 00:58:27,841
Mijn grootouders werden gedeporteerd
naar een plaats genaamd Izbica.
698
00:58:35,473 --> 00:58:38,101
Ik moet iets symbolisch achterlaten...
699
00:58:38,935 --> 00:58:45,275
...om te laten weten dat de cello van
uw dochter, mijn moeder, haar leven redde.
700
00:58:53,199 --> 00:58:58,788
Wonder boven wonder
kon mijn opa twee briefjes...
701
00:58:59,080 --> 00:59:02,625
...naar mijn moeder en haar zus smokkelen.
702
00:59:03,752 --> 00:59:06,838
De laatste is de Psalm:
703
00:59:07,005 --> 00:59:13,345
'Ik hef mijn ogen op vanwaar mijn hulp
komt, een hulp die van de Heer komt.'
704
00:59:13,803 --> 00:59:18,683
'Stuur eten, Mutti kan niet schrijven,
ze is niet in orde.'
705
00:59:19,225 --> 00:59:22,354
Waarvan ik altijd heb begrepen
dat ze al dood was.
706
00:59:24,564 --> 00:59:26,941
Ik werd gedreven door de behoefte om...
707
00:59:26,941 --> 00:59:31,571
...een soort van eeuwigdurende plek
voor mijn grootouders te creëren.
708
00:59:31,780 --> 00:59:34,699
Dit gebeurde, deze mensen bestonden...
709
00:59:34,866 --> 00:59:38,620
...en deze mensen
waren toevallig mijn grootouders...
710
00:59:39,162 --> 00:59:42,123
...en de miljoenen anderen
die geen graf hebben.
711
00:59:48,797 --> 00:59:50,799
Ik denk dat ik mijn moeder wil bellen.
712
00:59:51,925 --> 00:59:54,511
Hallo, mam.
- Hoi, waar ben je?
713
00:59:54,886 --> 00:59:55,887
Kun je het zien?
714
00:59:57,639 --> 00:59:58,723
Zie je het?
715
00:59:58,932 --> 00:59:59,933
Wat is dat?
716
00:59:59,933 --> 01:00:01,851
Je ouders.
- Wat?
717
01:00:02,811 --> 01:00:06,606
Foto's van je ouders
en de kaarsen die ik heb aangestoken.
718
01:00:08,483 --> 01:00:11,027
Ja, ik herken het niet echt. Heel mooi.
719
01:00:11,778 --> 01:00:14,114
Maar ik wil graag...
720
01:00:14,364 --> 01:00:16,533
O, ja. Ik zie het nu.
721
01:00:16,658 --> 01:00:21,996
Ik rookte waar mijn grootouders bij waren
en ik voelde me schuldig.
722
01:00:26,918 --> 01:00:28,837
Waar ben je nu precies?
723
01:00:29,504 --> 01:00:31,673
Midden in Izbica.
724
01:00:31,965 --> 01:00:33,842
Wat, het is toch maar een dorp?
725
01:00:33,967 --> 01:00:38,054
Nee, ik ben in een groot bos.
726
01:00:43,977 --> 01:00:44,978
Wat is dat?
727
01:00:44,978 --> 01:00:46,354
Nog een gedenkteken.
728
01:00:46,646 --> 01:00:47,897
Wat staat er?
729
01:00:48,231 --> 01:00:51,860
Ik kan geen Hebreeuws of Pools lezen...
730
01:00:52,569 --> 01:00:55,530
...maar ik deed waar ik voor kwam.
731
01:00:56,865 --> 01:00:57,866
Goed, goed.
732
01:00:58,116 --> 01:00:59,117
Doei.
733
01:00:59,325 --> 01:01:00,410
Doei.
734
01:01:02,829 --> 01:01:09,836
OOSTKUST, VS
735
01:01:33,068 --> 01:01:36,696
Het graf van mijn moeder
voor het eerst zien...
736
01:01:40,617 --> 01:01:47,040
...is iets overweldigends,
om aan het verleden te denken.
737
01:01:49,042 --> 01:01:50,043
Ja.
738
01:01:50,835 --> 01:01:56,466
Alle herinneringen komen weer boven.
739
01:01:58,718 --> 01:02:03,306
Het was niet gemakkelijk voor haar
na de oorlog met vijf kinderen.
740
01:02:04,724 --> 01:02:05,892
Geen geld...
741
01:02:08,061 --> 01:02:11,231
MAMA
742
01:02:11,773 --> 01:02:17,195
Mijn zus heeft het juiste gedaan.
743
01:02:17,362 --> 01:02:19,614
Het is anoniem.
744
01:02:21,157 --> 01:02:25,078
We weten wie hier ligt en wie mama is...
745
01:02:26,079 --> 01:02:28,498
...en niemand anders hoeft het te weten.
746
01:02:31,751 --> 01:02:37,966
HEDWIG HÖSS BLEEF
ONDER DE RADAR TOT 1964.
747
01:02:37,966 --> 01:02:44,723
ZE GETUIGDE TIJDENS HET PROCES
TEGEN VOORMALIG AUSCHWITZ PERSONEEL.
748
01:02:47,559 --> 01:02:51,855
Getuige Hedwig Höss, huisvrouw, Duitsland.
749
01:02:52,105 --> 01:02:53,189
Hoe oud bent u?
750
01:02:54,065 --> 01:02:55,066
57.
751
01:02:55,191 --> 01:02:57,527
57 jaar oud. U bent weduwe.
752
01:02:57,819 --> 01:03:00,905
Ja.
- En waar woont u?
753
01:03:01,072 --> 01:03:03,074
Ludwigsburg.
- Heeft u werk?
754
01:03:03,324 --> 01:03:04,617
Nee.
- Nee.
755
01:03:04,743 --> 01:03:10,081
Ik zou graag willen weten waar de getuige
van leeft als ze gesteund wordt door...
756
01:03:11,249 --> 01:03:13,418
...organisaties waar...
757
01:03:15,378 --> 01:03:20,675
...haar man ooit toe behoorde?
758
01:03:26,222 --> 01:03:30,894
Had je moeder contact
met andere nazi's of voormalige nazi's?
759
01:03:31,644 --> 01:03:32,645
Nee.
760
01:03:32,645 --> 01:03:37,192
We kregen niet veel hulp.
761
01:03:37,650 --> 01:03:43,531
Twee keer kregen we
een pakje uit Zuid-Amerika.
762
01:03:47,160 --> 01:03:50,872
En één keer kregen we bezoek van mensen...
763
01:03:51,247 --> 01:03:55,543
...die vroeger zaken deden...
764
01:03:58,129 --> 01:04:03,677
...met mijn vader, om leveringen te doen.
765
01:04:07,222 --> 01:04:11,559
Mijn moeder kreeg geen weduwepensioen
of iets dergelijks.
766
01:04:11,726 --> 01:04:13,728
Omdat je vader een oorlogsmisdadiger was?
767
01:04:13,937 --> 01:04:14,938
Ja.
768
01:04:21,903 --> 01:04:25,240
Ik heb herinneringen aan mijn oma, Hedwig.
769
01:04:25,490 --> 01:04:27,826
Ze kwam soms op bezoek
toen we klein waren.
770
01:04:28,284 --> 01:04:30,161
Ze was als de dame van het landhuis.
771
01:04:30,286 --> 01:04:32,622
Mijn moeder voelde zich altijd
geïntimideerd door haar.
772
01:04:33,081 --> 01:04:35,792
Ze droeg een wit schort,
haar haar in een knot.
773
01:04:38,461 --> 01:04:40,588
Ze was ook nogal star in haar opvattingen.
774
01:04:40,964 --> 01:04:44,050
Ik heb als kind nooit met haar
over de Holocaust gesproken.
775
01:04:45,010 --> 01:04:46,344
Wat mijn moeder me vertelde...
776
01:04:47,178 --> 01:04:51,266
...was dat er een soort terughoudendheid
was om het toe te geven.
777
01:04:51,725 --> 01:04:54,978
Om het te noemen zoals het was,
massamoord, Holocaust.
778
01:04:54,978 --> 01:04:59,566
Zeker, ik keek naar miljoenen mensen
die gedood zijn door haar man.
779
01:05:02,652 --> 01:05:04,529
Mijn grootmoeder, Hedwig Höss...
780
01:05:04,779 --> 01:05:07,657
...kreeg een enkele reis
om tante Püppi te bezoeken.
781
01:05:08,450 --> 01:05:11,703
Maar het gerucht gaat dat ze
een cyanidepil heeft genomen...
782
01:05:11,911 --> 01:05:15,248
...die ze jaren eerder
aan familieleden had laten zien.
783
01:05:15,790 --> 01:05:19,044
En ze was nog steeds in het bezit
van dit zelfmoordapparaat...
784
01:05:19,044 --> 01:05:21,963
...uit de Tweede Wereldoorlog
dat ze allemaal overhandigd kregen...
785
01:05:21,963 --> 01:05:23,298
...om zelfmoord te plegen...
786
01:05:23,423 --> 01:05:25,800
...als ze gevangen werden genomen
door de vijand of zoiets.
787
01:05:27,510 --> 01:05:31,389
Wat vind je van de geruchten
dat ze zelfmoord heeft gepleegd...
788
01:05:31,389 --> 01:05:33,975
...door een cyanidepil te nemen?
789
01:05:34,225 --> 01:05:35,226
Wie?
790
01:05:35,226 --> 01:05:36,644
Je moeder.
- Echt niet.
791
01:05:37,562 --> 01:05:38,772
Echt niet.
792
01:05:39,939 --> 01:05:41,066
Wie zegt dat?
793
01:05:42,692 --> 01:05:43,902
Dat is niet zo.
794
01:05:47,155 --> 01:05:54,037
Ik zou graag sterven zoals zij stierf,
gewoon gaan slapen en niet wakker worden.
795
01:05:58,041 --> 01:06:00,835
Ze had ideeën dat het gewoon
allemaal verkeerd ging...
796
01:06:00,835 --> 01:06:03,797
...maar het had zo goed kunnen zijn,
als ze de kans had gekregen.
797
01:06:04,714 --> 01:06:08,093
Zoals ze zei, we stonden op met die ster
en we vielen met die ster.
798
01:06:15,058 --> 01:06:16,601
De Führer was dood.
799
01:06:19,771 --> 01:06:23,066
Mijn vrouw en ik hadden dezelfde gedachte
op hetzelfde moment.
800
01:06:23,983 --> 01:06:25,819
Nu moeten ook wij gaan.
801
01:06:28,113 --> 01:06:30,824
Onze wereld was ten onder gegaan
met de Führer.
802
01:06:32,992 --> 01:06:35,453
Had het enige zin voor ons
om verder te leven?
803
01:06:37,455 --> 01:06:40,542
Er zou op ons gejaagd worden.
Ze zouden ons overal zoeken.
804
01:06:53,304 --> 01:06:54,723
We wilden vergif innemen.
805
01:06:56,558 --> 01:06:59,269
We hebben het niet gedaan
omwille van onze kinderen.
806
01:07:00,687 --> 01:07:03,398
Later had ik er steeds weer spijt van.
807
01:07:05,358 --> 01:07:07,444
We waren gebonden en geketend
aan die wereld.
808
01:07:08,695 --> 01:07:10,155
We hadden mee ten onder moeten gaan.
809
01:07:14,117 --> 01:07:17,746
Ik wist dat de Engelse veldpolitie
me zocht...
810
01:07:18,079 --> 01:07:20,623
...en ook dat mijn familie
streng in de gaten werd gehouden...
811
01:07:21,332 --> 01:07:23,626
...en dat er constant doorzoekingen waren
van hun kamers.
812
01:07:26,921 --> 01:07:32,218
De Engelsen doken op
met vrachtwagens vol soldaten.
813
01:07:32,594 --> 01:07:36,681
Ze kwamen aanrijden, sprongen eruit
met machinegeweren...
814
01:07:37,974 --> 01:07:44,022
...vielen ons aan alsof we
een stel criminelen waren.
815
01:07:44,564 --> 01:07:50,945
En ze schreeuwden: 'Handen omhoog!'
En we stonden tegen de muur.
816
01:07:56,868 --> 01:08:02,624
Ons was verteld dat onze vader
op de vlucht was voor de Russen...
817
01:08:02,874 --> 01:08:06,878
...iets in die trant.
818
01:08:08,254 --> 01:08:11,466
Later kwamen we erachter dat mijn vader...
819
01:08:11,591 --> 01:08:17,806
...op een grote boerderij
aan de Deense grens woonde.
820
01:08:21,309 --> 01:08:23,853
Op 11 maart werd ik gearresteerd.
821
01:08:24,729 --> 01:08:27,816
Mijn gifampul was
twee dagen eerder gebroken.
822
01:08:28,775 --> 01:08:32,195
Ik werd heel slecht behandeld
door de veiligheidspolitie.
823
01:08:33,405 --> 01:08:37,367
Ik werd rondgeleid
als een bijzonder interessant dier.
824
01:08:38,618 --> 01:08:41,204
De ondervragingen waren niet erg prettig.
825
01:08:42,622 --> 01:08:46,835
Ik kan de ondervragers niets kwalijk
nemen. Het waren allemaal Joden.
826
01:08:57,595 --> 01:08:59,806
Ik ga nu naar mama en ik ga haar...
827
01:08:59,931 --> 01:09:05,770
...opmerkelijke papieren die ik 48 uur
geleden heb ontvangen laten zien...
828
01:09:05,770 --> 01:09:09,733
...en ik denk dat ze
nogal verbaasd zal zijn.
829
01:09:16,948 --> 01:09:22,120
'Ik, Rudolf Franz Ferdinand Höss...
830
01:09:22,370 --> 01:09:27,000
...alias Franz Lang,
naar behoren gewaarschuwd...
831
01:09:27,292 --> 01:09:31,755
...verklaar hierbij dat de volgende
verklaringen waar zijn.'
832
01:09:32,130 --> 01:09:38,178
Dit zijn blijkbaar
de eerste ondervragingsdocumenten...
833
01:09:38,428 --> 01:09:42,098
...toen Rudolf Höss werd gearresteerd...
834
01:09:42,557 --> 01:09:45,352
...toen hij op de vlucht werd gevonden.
- Mijn god.
835
01:09:45,935 --> 01:09:47,187
Wie heeft je dat gestuurd?
836
01:09:47,520 --> 01:09:52,192
Iemand die me schreef en zei:
'Mijn oom die onlangs is overleden...
837
01:09:52,192 --> 01:09:56,363
...ze werden gevonden op zijn zolder
en ik weet niet wat ik ermee moet doen.
838
01:09:56,488 --> 01:09:58,198
Kan ik ze naar jou sturen?'
839
01:09:58,740 --> 01:10:01,201
Wat een vondst.
840
01:10:01,201 --> 01:10:07,290
Hij zegt: 'Ik werd bevolen om me in juni
1941 bij Himmler in Berlijn te melden...
841
01:10:07,916 --> 01:10:12,420
...waar hij me ongeveer
het volgende vertelde.
842
01:10:12,837 --> 01:10:15,715
Hij wilde dat ik binnen vier weken...
843
01:10:16,216 --> 01:10:20,261
...bouwtekeningen in overeenstemming
met deze aanwijzingen maakte.
844
01:10:20,553 --> 01:10:27,018
Hij voegde eraan toe dat de taak zo lastig
was dat hij alleen mij kon vertrouwen.
845
01:10:28,478 --> 01:10:33,858
Gevangenen moesten worden vergast,
daarna werden de deuren dichtgeschroefd...
846
01:10:34,067 --> 01:10:39,239
...en twee bussen Zyklon B werden
door kleine gaten naar binnen gegooid.
847
01:10:39,447 --> 01:10:41,991
Mensen stierven
binnen drie en tien minuten.
848
01:10:42,701 --> 01:10:45,578
Na een half uur
werden de deuren geopend...
849
01:10:45,704 --> 01:10:51,042
...en de lichamen werden weggehaald
door een speciale groep gevangenen...
850
01:10:51,334 --> 01:10:54,170
...die permanent in dienst waren
voor deze baan.'
851
01:10:57,549 --> 01:10:58,591
Wat een vondst.
852
01:10:59,759 --> 01:11:01,261
Probeer dat maar te ontkennen.
853
01:11:05,473 --> 01:11:10,770
HÖSS GAF ALS EERSTE DETAILS
OVER HET NAZI-VERNIETIGINGSPROGRAMMA.
854
01:11:10,895 --> 01:11:14,149
HIJ WERD OPGEROEPEN OM TE GETUIGEN
TIJDENS DE PROCESSEN VAN NEURENBERG
855
01:11:14,149 --> 01:11:18,653
DIE VIER MAANDEN VOOR ZIJN ARRESTATIE
WAREN BEGONNEN.
856
01:11:19,654 --> 01:11:22,782
Wisten de slachtoffers
wat hen te wachten stond?
857
01:11:24,159 --> 01:11:28,621
De meeste niet
omdat er stappen werden ondernomen...
858
01:11:29,289 --> 01:11:33,043
...om ze in het ongewisse te laten...
859
01:11:33,501 --> 01:11:36,296
...zodat ze niet zouden vermoeden...
860
01:11:37,047 --> 01:11:41,843
...dat ze hun dood tegemoet gingen.
861
01:11:46,348 --> 01:11:52,020
HÖSS WERD NAAR POLEN GESTUURD
OM BERECHT TE WORDEN VOOR ZIJN MISDADEN.
862
01:11:55,023 --> 01:11:58,193
FÜRTH, DUITSLAND, 1946
863
01:11:58,193 --> 01:12:02,864
Op 25 mei, uitgerekend op onze trouwdag...
864
01:12:03,239 --> 01:12:07,702
...werd ik naar het vliegveld gereden
en overgedragen aan Poolse officieren.
865
01:12:11,498 --> 01:12:13,958
Een Amerikaans vliegtuig
bracht ons naar Warschau.
866
01:12:36,022 --> 01:12:40,110
Lief klein ventje, moge je
je aanhankelijke aard behouden.
867
01:12:40,985 --> 01:12:45,490
Het leven, mijn jongen, zal je te snel
uit de wereld van de kindertijd rukken.
868
01:12:45,824 --> 01:12:49,619
Nu, arme jongen, heb je alleen nog
je lieve, goede mama.
869
01:12:49,619 --> 01:12:54,332
'Je zult altijd papa's lieveling zijn.'
870
01:12:55,667 --> 01:12:59,796
Dit was de laatste brief
die ik van mijn vader kreeg.
871
01:13:02,048 --> 01:13:07,095
Ik denk dat mijn situatie vrij uniek is.
872
01:13:07,303 --> 01:13:10,015
Ik draag een enorme last.
873
01:13:13,727 --> 01:13:19,399
ZUID-DUITSLAND
874
01:13:22,610 --> 01:13:27,449
Weet je, in de jaren dat ik heb gediend,
heb ik met een aantal mensen gesproken.
875
01:13:28,241 --> 01:13:29,909
DE VLOEK VAN DE GENERATIE DOORBREKEN
876
01:13:29,909 --> 01:13:32,620
Mensen wiens leven werd gekenmerkt
door beproevingen, ontberingen...
877
01:13:34,748 --> 01:13:35,749
...calamiteit.
878
01:13:37,459 --> 01:13:40,795
En sommigen van hen vroegen zich af
of hun benarde situatie, hun lijden...
879
01:13:40,962 --> 01:13:46,259
...te wijten was aan een generatievloek
over hen gebracht door een voorouder.
880
01:13:47,093 --> 01:13:50,221
Dit raakt vooral mijn eigen leven.
881
01:13:52,098 --> 01:13:55,018
Ik bedoel, als kleinzoon
van Rudolf Höss...
882
01:13:58,146 --> 01:14:02,567
...de beruchte meedogenloze SS-commandant
van het concentratiekamp Auschwitz.
883
01:14:03,610 --> 01:14:08,448
Stel je voor dat je zo iemand
als je grootvader hebt.
884
01:14:09,491 --> 01:14:12,327
Ik bedoel, je hebt mensen horen zeggen:
'Zo vader, zo zoon.'
885
01:14:13,119 --> 01:14:15,705
En toen ik mijn eigen manieren
overwoog, dacht ik:
886
01:14:15,705 --> 01:14:17,332
ben ik zoals mijn grootvader?
887
01:14:18,416 --> 01:14:20,585
Lijk ik tot op zekere hoogte op hem?
888
01:14:21,086 --> 01:14:23,922
Toen ik Exodus hoofdstuk 20,
vers 5 voor het eerst las...
889
01:14:24,589 --> 01:14:27,217
...gruwde ik bij de gedachte
dat ik geboren was...
890
01:14:27,342 --> 01:14:30,136
...in de tweede generatie na Rudolf Höss.
891
01:14:30,512 --> 01:14:32,806
Dat Gods toorn op mij was...
892
01:14:35,433 --> 01:14:37,394
...vanwege het goddeloze,
koelbloedige kwaad...
893
01:14:37,519 --> 01:14:41,773
...dat mijn grootvader de Joden
had aangedaan...
894
01:14:43,400 --> 01:14:45,944
...Gods volk, het volk van Israël...
895
01:14:47,028 --> 01:14:48,405
...en natuurlijk vele anderen.
896
01:14:51,366 --> 01:14:54,536
Laat me het nog eens voorlezen,
wat God hier zegt in vers 5.
897
01:14:55,328 --> 01:14:58,957
'Ik zal de ongerechtigheid bezoeken,
de zonden der vaderen...
898
01:14:59,249 --> 01:15:01,876
...op de kinderen
en de kinderen van de kinderen...
899
01:15:02,627 --> 01:15:05,422
...tot de derde en vierde generatie.'
900
01:15:06,006 --> 01:15:08,675
Maar God zegt dat elke generatievloek...
901
01:15:08,800 --> 01:15:11,761
...en de schuld en het lijden
en de pijn die ermee gepaard gaan...
902
01:15:12,012 --> 01:15:15,390
...ongedaan kan worden gemaakt
door oprecht berouw.
903
01:15:15,932 --> 01:15:18,935
Met andere woorden,
wat de vloek van de zonde verbreekt...
904
01:15:19,060 --> 01:15:22,939
...is het bloed van Gods vlekkeloze Lam,
en Hij is Jezus Christus.
905
01:15:23,898 --> 01:15:26,776
Geloof en je zult gered worden.
906
01:16:21,706 --> 01:16:23,750
De Holocaust werpt een lange schaduw.
907
01:16:24,417 --> 01:16:28,630
Het trauma zit niet alleen
aan de kant van de overlevende.
908
01:16:28,922 --> 01:16:32,092
Hoeveel Duitse families
zijn getraumatiseerd...
909
01:16:32,342 --> 01:16:37,430
...die weten of niet weten
wat hun grootvaders hebben gedaan?
910
01:16:51,069 --> 01:16:54,864
Met een heel kleine 'A'
zie ik mezelf als een activist.
911
01:16:55,699 --> 01:17:00,870
En een van de belangrijkste onderdelen
is te werken met en het begrijpen van...
912
01:17:00,995 --> 01:17:04,916
...de ervaring van kinderen van daders.
913
01:17:07,961 --> 01:17:11,923
Deze reis naar Londen is vooral bedoeld
om mijn moeder te zien.
914
01:17:12,090 --> 01:17:16,594
En ik kom deze keer
met een heel groot verzoek...
915
01:17:17,721 --> 01:17:19,931
...wat mij enigszins bezorgd maakt.
916
01:17:27,230 --> 01:17:28,231
Hoi mam.
917
01:17:28,648 --> 01:17:30,859
O, Maya.
- Ik ben er.
918
01:17:32,360 --> 01:17:35,822
Ik heb het gered.
- Goed. Goede reis gehad?
919
01:17:36,114 --> 01:17:39,367
Ja, niet slecht, zoals soms.
920
01:17:40,744 --> 01:17:43,079
Hoe gaat het met je?
- Met mij gaat het goed.
921
01:17:43,705 --> 01:17:44,956
Wat is er voor nieuws?
922
01:17:46,124 --> 01:17:49,961
Het nieuws is dat ik niet meer kan rijden
en ik me een gevangen dier voel...
923
01:17:50,086 --> 01:17:51,254
...maar ik wen er wel aan.
924
01:17:51,755 --> 01:17:54,466
Maar goed, zo is het nu eenmaal.
Er is niets aan te doen.
925
01:18:01,306 --> 01:18:02,307
Dus, mam...
926
01:18:03,266 --> 01:18:07,395
Ik ga de zoon
van de commandant ontmoeten...
927
01:18:07,395 --> 01:18:10,940
...en kleinzoon
van de commandant in Auschwitz.
928
01:18:13,318 --> 01:18:14,319
Ja.
929
01:18:14,611 --> 01:18:18,156
Gedeeltelijk gemotiveerd,
of ik zou eigenlijk zeggen...
930
01:18:18,156 --> 01:18:24,788
...vooral gemotiveerd door wat ik leerde
van jou en de dingen die je hebt gezegd.
931
01:18:25,413 --> 01:18:31,086
En wat vind je daarvan?
- Nou, ik vind het fantastisch.
932
01:18:31,586 --> 01:18:37,592
Omdat de haat doorgaat
en antisemitisme absoluut floreert...
933
01:18:38,134 --> 01:18:40,303
...is het heel belangrijk
om over deze dingen te praten.
934
01:18:41,179 --> 01:18:46,226
Ik wilde je vragen of je wilt overwegen
om met mij mee te gaan naar Auschwitz.
935
01:18:48,937 --> 01:18:53,233
Niet echt, nee. Weet je, mijn Auschwitz
is heel anders dan jouw Auschwitz.
936
01:18:53,483 --> 01:18:57,237
Je bent er niet echt in geweest.
Ik bedoel, dat is wat ik bedoel.
937
01:18:57,862 --> 01:19:01,825
Je bent niet echt in die situatie geweest
waarin je niet wist...
938
01:19:01,825 --> 01:19:04,035
...of je nog een uur zult leven of niet.
939
01:19:04,869 --> 01:19:07,038
Je weet niet wat mijn Auschwitz is.
940
01:19:09,082 --> 01:19:12,752
En ik wil dat het met rust gelaten wordt.
Ik wil dat het met rust gelaten wordt.
941
01:19:13,128 --> 01:19:17,007
Ik heb er niets op tegen om de zoon
van Höss te ontmoeten...
942
01:19:17,173 --> 01:19:18,508
...maar ik ga niet naar Auschwitz.
943
01:19:18,675 --> 01:19:21,720
Jullie zouden hierheen moeten komen.
Weet je, ik ben behoorlijk gehandicapt.
944
01:19:21,970 --> 01:19:23,930
Iedereen die iets wil
moet hierheen komen.
945
01:19:25,015 --> 01:19:26,474
Dat is nogal een gedachte.
946
01:19:27,183 --> 01:19:30,645
Wat?
- Kaffee und Kuchen bij jou thuis.
947
01:19:30,854 --> 01:19:32,856
Ja, waarom niet?
Als jij de Küche in gaat.
948
01:19:40,155 --> 01:19:46,703
OŚWIĘCIM, POLEN
949
01:20:00,550 --> 01:20:02,385
Dit is dus Oświęcim.
950
01:20:03,303 --> 01:20:07,682
Berucht en voor altijd
herinnerd als Auschwitz.
951
01:20:11,728 --> 01:20:15,065
Het is heel vreemd dat er een stad is...
952
01:20:15,190 --> 01:20:18,777
...zo dichtbij
het eigenlijke concentratiekamp.
953
01:20:32,040 --> 01:20:37,921
Toen de mogelijkheid zich voordeed
dat ik de zoon van de commandant...
954
01:20:38,129 --> 01:20:43,551
...van Auschwitz, die nog nooit in
het kamp was geweest, kon vergezellen...
955
01:20:44,844 --> 01:20:49,974
...en zijn zoon, mijn tijdgenoot,
dat ik er getuige van kon zijn...
956
01:20:50,183 --> 01:20:53,603
...getuige van wat ze
nog nooit eerder hadden gezien...
957
01:20:54,312 --> 01:20:58,024
...dat was op de een of andere
perverse manier een geschenk.
958
01:21:02,404 --> 01:21:08,702
Ik heb nooit naar het concentratiekamp
in Auschwitz willen gaan.
959
01:21:09,160 --> 01:21:15,834
We kunnen de tijd niet terugdraaien,
we moeten omgaan met het heden.
960
01:21:17,210 --> 01:21:22,841
Kai vroeg me om erheen te gaan
en het te zien.
961
01:21:23,258 --> 01:21:27,554
Hij dacht dat het misschien
iets goeds was.
962
01:21:34,477 --> 01:21:37,814
De Hössen en ik ontmoetten elkaar
voor het eerst in het café...
963
01:21:38,023 --> 01:21:41,568
...de laatst overgebleven synagoge
van Oświęcim...
964
01:21:41,568 --> 01:21:44,988
...die vroeger een bloeiende
Joodse gemeenschap had.
965
01:21:47,198 --> 01:21:52,328
Het was alsof de tijd stilstond.
Alsof we buiten adem waren.
966
01:21:58,043 --> 01:22:01,796
Hallo.
- Hallo. Lastig om woorden te vinden.
967
01:22:03,840 --> 01:22:05,925
Ja, ik weet het. Ja.
968
01:22:07,302 --> 01:22:09,721
Het was zwaar in mijn hart,
weet je, gewoon...
969
01:22:09,721 --> 01:22:10,805
Ja.
970
01:22:10,805 --> 01:22:15,852
En ik kan alleen maar om vergeving vragen.
Dat is alles.
971
01:22:16,936 --> 01:22:19,731
Voor mij zal het heel moeilijk zijn
om er morgen heen te gaan...
972
01:22:20,774 --> 01:22:24,152
...en met mijn eigen ogen te zien...
973
01:22:25,528 --> 01:22:27,238
...waar ik over heb gelezen.
974
01:22:30,241 --> 01:22:32,660
Ja, dat begrijp ik.
975
01:23:05,276 --> 01:23:08,238
Door de wil
van de Reichsführer SS Himmler...
976
01:23:08,613 --> 01:23:13,159
...werd het de grootste menselijke
vernietigingsfaciliteit aller tijden.
977
01:23:20,041 --> 01:23:21,835
Toen hij me persoonlijk het bevel gaf...
978
01:23:21,835 --> 01:23:25,338
...om een plaats voor te bereiden
voor massavernietiging in Auschwitz...
979
01:23:25,714 --> 01:23:28,383
...en deze uitroeiing
persoonlijk uit te voeren...
980
01:23:28,591 --> 01:23:33,096
...had ik geen flauw idee
van de omvang en de gevolgen.
981
01:23:39,936 --> 01:23:43,773
Dit bevel was ongewoon, zelfs monsterlijk.
982
01:23:44,733 --> 01:23:49,362
Maar door de rechtvaardiging
leek het uitroeiingsproces me juist.
983
01:23:57,454 --> 01:24:01,624
Een dokter en een commandant
waren bij de transporten aanwezig...
984
01:24:02,083 --> 01:24:04,461
...en selectie gebeurde voor onze ogen.
985
01:24:07,756 --> 01:24:10,175
Rechts, links, rechts, links.
986
01:24:11,676 --> 01:24:14,137
Rechts betekent leven,
links is de schoorsteen.
987
01:24:41,831 --> 01:24:44,209
Dit is dus het crematorium.
988
01:24:45,293 --> 01:24:47,295
De gaskamer.
- Rechts.
989
01:24:48,630 --> 01:24:49,631
Wat...
990
01:24:50,548 --> 01:24:54,302
...geloof het of niet,
misschien honderd stappen...
991
01:24:54,469 --> 01:24:58,515
...van waar mijn moeder
en het vrouwenorkest speelden was.
992
01:25:01,726 --> 01:25:05,939
Transport na transport
zou deze kant op lopen...
993
01:25:06,856 --> 01:25:09,693
...en muziek horen, en mensen...
994
01:25:11,027 --> 01:25:13,488
...die hun dood tegemoet gingen...
995
01:25:14,489 --> 01:25:16,366
...naar dit gebouw zouden komen...
996
01:25:18,076 --> 01:25:22,956
...gevraagd werden om zich uit te kleden,
denkend dat ze gingen douchen...
997
01:25:24,040 --> 01:25:28,628
...en hun schoenen en kleren
netjes moesten uittrekken...
998
01:25:28,837 --> 01:25:31,715
...zodat ze ze gemakkelijk
terug konden vinden.
999
01:25:34,718 --> 01:25:39,097
En binnen de volgende 30 minuten
werden ze vergast.
1000
01:25:50,400 --> 01:25:53,069
Het is gewoon schokkend
hoe er dit kwaadaardige bedrog was...
1001
01:25:53,361 --> 01:25:56,489
...dat werd bijgehouden om deze mensen
te laten geloven dat er iets was.
1002
01:25:56,948 --> 01:26:01,244
Dat er ergens een lichtpuntje voor ze was,
veiligheid misschien, zelfs het hebben...
1003
01:26:01,411 --> 01:26:05,331
Toen je zei dat ze hun kleren
moesten opvouwen en ze gingen douchen...
1004
01:26:05,582 --> 01:26:08,543
...en misschien om te voorkomen
dat mensen in paniek raken...
1005
01:26:08,710 --> 01:26:11,171
...want als al die duizenden mensen
in paniek waren geraakt...
1006
01:26:11,171 --> 01:26:12,881
Ja.
- ...was het erg moeilijk geweest...
1007
01:26:12,881 --> 01:26:16,217
...om dat in te dammen.
Ik vind dit zo verschrikkelijk.
1008
01:26:17,677 --> 01:26:21,389
Schrecklich, zoals ze in het Duits zeggen.
Het is een horror.
1009
01:26:21,890 --> 01:26:26,811
En dan dringt het besef door.
'Wie heeft dit gedaan?'
1010
01:26:28,438 --> 01:26:32,067
En het is eigenlijk niemand anders
dan mijn grootvader.
1011
01:26:33,068 --> 01:26:35,779
Het is afschuwelijk om te zien...
1012
01:26:37,489 --> 01:26:39,157
...wat hij hier deed.
1013
01:26:40,450 --> 01:26:45,246
Het is moeilijk te geloven
en voor mij is het een grote schok.
1014
01:26:45,914 --> 01:26:46,915
Ja.
1015
01:26:47,374 --> 01:26:48,375
Omdat...
1016
01:26:49,959 --> 01:26:51,711
...we hem als een ander persoon kenden.
1017
01:27:03,848 --> 01:27:10,980
170 METER VAN HET HUIS VAN DE FAMILIE HÖSS
1018
01:27:13,733 --> 01:27:18,863
Ik moest getuige zijn van de dood zelf
door het kijkgat van de gaskamer.
1019
01:27:34,754 --> 01:27:36,965
Ik moest getuige zijn van alle processen.
1020
01:27:41,803 --> 01:27:44,139
Ik moest dag en nacht kijken...
1021
01:27:44,597 --> 01:27:46,808
...naar het slepen
en het verbranden van de lichamen...
1022
01:27:51,980 --> 01:27:53,732
...het verwijderen van de tanden...
1023
01:27:55,150 --> 01:28:00,405
...het afknippen van het haar,
urenlang al deze narigheid.
1024
01:28:10,457 --> 01:28:13,626
Ik moest dit allemaal doen
omdat ik iedereen moest laten zien...
1025
01:28:13,626 --> 01:28:16,713
...dat ik bereid was
om zelf overal aanwezig te zijn...
1026
01:28:16,880 --> 01:28:19,507
...zoals ik moest eisen van degenen
die ik commandeerde.
1027
01:28:21,885 --> 01:28:25,138
De geur van het branden
werd vele kilometers ver gedragen...
1028
01:28:25,305 --> 01:28:29,059
...en leidde ertoe dat de hele bevolking
over het verbranden van de Joden praatte.
1029
01:28:33,229 --> 01:28:36,608
Ik denk dat er niemand anders is
die dit op zo'n grote schaal deed.
1030
01:28:37,817 --> 01:28:38,943
Het is een feit.
1031
01:28:39,819 --> 01:28:44,407
Een onmiskenbaar feit,
dat mijn grootvader echt de grootste...
1032
01:28:46,076 --> 01:28:48,161
...massamoordenaar
in de menselijke geschiedenis is.
1033
01:28:58,713 --> 01:29:00,507
Ik ben sprakeloos.
1034
01:29:05,220 --> 01:29:06,680
Ik weet niet wat ik moet zeggen.
1035
01:29:09,265 --> 01:29:10,558
Ik vind het vreselijk.
1036
01:29:13,269 --> 01:29:17,023
Is dit onverwacht?
Is dit wat je je had voorgesteld?
1037
01:29:17,816 --> 01:29:18,817
Nee.
1038
01:29:20,610 --> 01:29:22,654
Dit is onvoorstelbaar.
1039
01:29:28,743 --> 01:29:29,744
Nein.
1040
01:29:36,793 --> 01:29:39,796
We kunnen alleen maar hopen
dat dit niet weer ergens gebeurt...
1041
01:29:43,550 --> 01:29:45,760
...en dat we ervan geleerd hebben.
1042
01:29:52,058 --> 01:29:53,059
Ik denk het niet.
1043
01:29:54,728 --> 01:29:58,732
Anders zou er geen antisemitisme
meer zijn zoals nu.
1044
01:30:16,374 --> 01:30:21,087
Moge het publiek in mij
het bloeddorstige beest zien...
1045
01:30:21,880 --> 01:30:23,631
...de wrede sadist...
1046
01:30:24,966 --> 01:30:26,885
...de moordenaar van miljoenen.
1047
01:30:27,969 --> 01:30:30,597
Omdat de massa van de mensen
zich niet kan voorstellen...
1048
01:30:30,722 --> 01:30:34,142
...dat de commandant van Auschwitz
iets anders is.
1049
01:30:36,478 --> 01:30:40,398
Ze zouden nooit begrijpen
dat hij ook een hart had.
1050
01:30:41,649 --> 01:30:42,650
Rudolf Höss.
1051
01:30:49,532 --> 01:30:52,702
Ik denk dat hij zijn imago een beetje
aan het oppoetsen was.
1052
01:30:53,328 --> 01:30:56,623
Hij was aan het einde van de lijn gekomen.
De dood was onvermijdelijk.
1053
01:30:56,956 --> 01:30:59,000
HOESS VEROORDEELD
1054
01:30:59,000 --> 01:31:03,004
Rudolf Höss, trouwe dienaar
van het misdadige naziregime...
1055
01:31:03,129 --> 01:31:07,175
...is door het Hooggerechtshof
ter dood veroordeeld.
1056
01:31:08,968 --> 01:31:11,763
Rudolf Höss, de oprichter van
het grootste vernietigingskamp ooit...
1057
01:31:11,763 --> 01:31:15,225
...is een typische vertegenwoordiger
van de Duitse natie.
1058
01:31:15,517 --> 01:31:19,562
Blinde discipline, enorme wreedheid,
de hebzucht van de machthebbers.
1059
01:31:19,771 --> 01:31:22,399
Wat is een doodstraf gezien de enormiteit
van zijn misdaden?
1060
01:31:29,864 --> 01:31:34,411
Ik weet nu wat mijn vader
had gedaan in Auschwitz...
1061
01:31:38,581 --> 01:31:44,087
...en daar moest een prijs
voor betaald worden.
1062
01:31:46,589 --> 01:31:50,385
En dat was dood door ophanging.
1063
01:31:58,560 --> 01:32:02,731
Dit is de laatste verklaring die Rudolf
Höss, mijn opa, voor zijn executie gaf.
1064
01:32:04,024 --> 01:32:07,360
'Mijn geweten dwingt me
de volgende verklaring af te leggen.
1065
01:32:08,194 --> 01:32:11,698
In de eenzaamheid van mijn gevangeniscel
ben ik tot de bittere erkenning gekomen...
1066
01:32:12,198 --> 01:32:14,701
...dat ik ernstig gezondigd heb
tegen de mensheid.'
1067
01:32:21,666 --> 01:32:26,004
Als commandant van Auschwitz voerde ik
een deel van de wrede plannen uit...
1068
01:32:26,129 --> 01:32:28,631
...van het Derde Rijk
voor de uitroeiing van mensen.
1069
01:32:31,843 --> 01:32:38,016
Daarmee heb ik mensen en de mensheid
grote schade toegebracht.
1070
01:32:44,397 --> 01:32:47,817
Ik moet betalen met mijn leven
voor waar ik verantwoordelijk voor ben.
1071
01:32:48,735 --> 01:32:49,778
Ik begrijp je.
1072
01:32:53,156 --> 01:32:56,743
Moge de Heer God mij op een dag vergeven
voor wat ik heb gedaan.
1073
01:33:05,710 --> 01:33:09,339
Denk je dat we iets zoals de Holocaust
opnieuw kunnen zien gebeuren?
1074
01:33:09,673 --> 01:33:12,926
Het zou weer kunnen gebeuren, iets
zoals de Holocaust kan weer gebeuren.
1075
01:33:12,926 --> 01:33:16,346
Ik bedoel, kijk naar de wereld nu.
Het ziet er anders uit.
1076
01:33:16,846 --> 01:33:22,519
Ja, het kan weer gebeuren, want ik denk
dat wij mensen ons heel slecht gedragen.
1077
01:33:26,356 --> 01:33:32,112
LONDEN, VERENIGD KONINKRIJK
1078
01:33:52,549 --> 01:33:57,762
Ik heb nog nooit een overlevende
van een concentratiekamp ontmoet.
1079
01:34:01,391 --> 01:34:04,811
Ik kreeg kippenvel.
1080
01:34:05,395 --> 01:34:07,147
Mijn haar stond recht overeind.
1081
01:34:13,862 --> 01:34:19,576
We zagen en beleefden Auschwitz
vanuit verschillende perspectieven.
1082
01:34:20,660 --> 01:34:25,040
Ik voelde bloedschuld.
1083
01:34:36,176 --> 01:34:37,886
Danke.
- Kom binnen.
1084
01:34:43,683 --> 01:34:46,269
Mijn moeder, Anita Lasker Wallfisch.
1085
01:34:50,315 --> 01:34:54,110
Een historisch moment.
- Ja, wie had dat gedacht?
1086
01:34:54,235 --> 01:34:55,403
Onvoorstelbaar.
1087
01:35:01,618 --> 01:35:03,953
Prachtig. Fantastisch.
1088
01:35:08,541 --> 01:35:14,506
De zoon van de commandant van Auschwitz
zit in het huis van Anita Lasker.
1089
01:35:15,131 --> 01:35:16,341
Hoe is dit mogelijk?
1090
01:35:17,175 --> 01:35:18,426
Ja.
1091
01:35:20,762 --> 01:35:22,514
Was je voor het eerst in Auschwitz?
1092
01:35:22,972 --> 01:35:23,973
Ja.
1093
01:35:24,557 --> 01:35:27,018
Het was moedig van je om dit te doen.
1094
01:35:27,268 --> 01:35:31,606
Het is een stap om te zetten...
1095
01:35:33,066 --> 01:35:36,361
...maar ik kan er niets aan veranderen.
1096
01:35:37,195 --> 01:35:38,196
Niemand kan dat.
1097
01:35:38,905 --> 01:35:41,783
Mijn vader was hartstochtelijk Duits.
1098
01:35:43,576 --> 01:35:44,911
IJzeren kruis.
1099
01:35:45,829 --> 01:35:46,955
We waren Duits.
1100
01:35:49,290 --> 01:35:50,458
Het is krankzinnig.
1101
01:35:52,043 --> 01:35:53,795
We leven met schuld.
1102
01:35:53,795 --> 01:35:55,088
Ja.
- Ja.
1103
01:35:55,296 --> 01:35:58,842
Er is je niet gevraagd
wiens zoon je wilt zijn.
1104
01:35:59,426 --> 01:36:00,844
Mij ook niet.
1105
01:36:02,429 --> 01:36:07,851
Haat je je grootvader nu?
Wat is je gevoel?
1106
01:36:08,018 --> 01:36:09,978
Ik zou hem haten, ja.
Dat zou ik kunnen zeggen.
1107
01:36:10,103 --> 01:36:11,521
Ik haat hem, ja.
- En jij?
1108
01:36:13,106 --> 01:36:18,528
Als je terugkijkt, haat je je vader dan
of is hij nog steeds de aardige vader?
1109
01:36:21,573 --> 01:36:22,866
Nein...
1110
01:36:24,325 --> 01:36:27,620
Geen van beide.
- Geen van beide. Je bent nu neutraal.
1111
01:36:28,788 --> 01:36:30,707
Anders zou het ondraaglijk zijn.
1112
01:36:30,999 --> 01:36:32,000
Ja.
- Ja.
1113
01:36:32,584 --> 01:36:35,712
Zeer eigenaardige situatie
dat we hier samen zitten...
1114
01:36:35,879 --> 01:36:39,424
...en praten over deze
verschrikkelijke dagen, ja.
1115
01:36:40,050 --> 01:36:43,720
En er zijn jullie
die er niets vanaf wisten...
1116
01:36:44,137 --> 01:36:48,725
...omdat er een hek was tussen
de horror en het normale leven, ja.
1117
01:36:50,060 --> 01:36:56,441
Voor iemand als je vader
leken deze Joden vast ongedierte.
1118
01:36:56,900 --> 01:36:59,069
Geen mensen, ongedierte.
- Ja. Ja.
1119
01:36:59,277 --> 01:37:04,783
Je hebt de Joden nodig om je eigen
tekortkomingen op af te reageren...
1120
01:37:05,033 --> 01:37:06,034
...weet je wel.
- Ja.
1121
01:37:06,034 --> 01:37:08,745
De Joden zijn allemaal rijk
en zo, het zijn gewoon mensen.
1122
01:37:09,120 --> 01:37:13,833
En het is tijd om te stoppen
met die stomme Jodenhaat.
1123
01:37:15,377 --> 01:37:17,212
De Joden zijn Gods uitverkoren volk.
1124
01:37:17,754 --> 01:37:22,092
Alleen waarvoor zijn we uitverkoren?
Ken je het beroemde gebed van de Joden...
1125
01:37:24,511 --> 01:37:26,638
Waarom kies je voor de verandering
niet iemand anders...
1126
01:37:26,638 --> 01:37:29,391
...als een uitverkoren volk, weet je?
Wat hebben we gedaan?
1127
01:37:31,184 --> 01:37:32,519
Wat hebben we gedaan?
1128
01:37:34,854 --> 01:37:40,819
Ik bedoel, vandaag is een jongen met een
keppel op zijn hoofd niet buiten gevaar.
1129
01:37:41,403 --> 01:37:43,488
Dus we hebben nog niet echt
veel vooruitgang geboekt.
1130
01:37:43,488 --> 01:37:45,573
We hebben dus nog veel te doen.
1131
01:37:46,074 --> 01:37:49,411
We hebben een verantwoordelijkheid,
de tweede generatie...
1132
01:37:49,911 --> 01:37:52,455
...om te blijven communiceren...
1133
01:37:53,164 --> 01:37:57,794
...en te spreken over menselijkheid
en de afwezigheid ervan.
1134
01:37:57,961 --> 01:38:00,130
En zorg dat je het niet vergeet,
ga verder.
1135
01:38:02,048 --> 01:38:03,842
Je kunt niet vergeven wat er is gebeurd.
1136
01:38:04,092 --> 01:38:07,345
Maar het belangrijkste is
dat we met elkaar praten...
1137
01:38:08,555 --> 01:38:09,931
...en elkaar begrijpen.
1138
01:38:14,602 --> 01:38:18,189
Dit gaat naar de volgende fase.
Niet wat we gedaan hebben...
1139
01:38:18,398 --> 01:38:21,484
...maar wat we nu doen. Dat is belangrijk.
1140
01:38:24,320 --> 01:38:27,449
Ja, het was zeker een uniek moment...
1141
01:38:27,449 --> 01:38:31,578
...van de zoon van de commandant
van Auschwitz die mijn huis binnenloopt...
1142
01:38:31,703 --> 01:38:36,624
...in een stoel tegenover me zit,
en we drinken samen een kop koffie.
1143
01:38:37,167 --> 01:38:40,211
Ik bedoel, op een bepaalde manier
was dat prachtig.
1144
01:39:08,239 --> 01:39:09,949
Mijn grootvader, Rudolf Höss...
1145
01:39:10,367 --> 01:39:15,288
...was behulpzaam bij de vernietiging
van tweederde van de Joden in Europa.
1146
01:39:28,968 --> 01:39:32,222
30 jaar nadat hij de woestijn
van Judea had doorkruist...
1147
01:39:32,222 --> 01:39:36,309
...tijdens de Eerste Wereldoorlog,
werd hier een Joodse staat uitgeroepen...
1148
01:39:37,727 --> 01:39:40,605
...in de hoop dat het toekomstige
generaties zou beschermen.
1149
01:41:55,824 --> 01:41:58,535
TER NAGEDACHTENIS AAN DENNIS BLAIR
1150
01:42:02,872 --> 01:42:04,874
Ondertiteld door: Emma Kosanovic