1
00:00:41,124 --> 00:00:42,876
Faraonie.

2
00:00:44,669 --> 00:00:45,587
Kim jesteś?

3
00:00:46,796 --> 00:00:48,590
Faraonie.

4
00:00:48,673 --> 00:00:49,632
Pokaż się.

5
00:00:50,550 --> 00:00:52,260
Upadniesz.

6
00:00:52,343 --> 00:00:54,137
A ja jestem niszczycielem.

7
00:00:55,555 --> 00:00:57,515
Twoje imperium upadnie.

8
00:00:59,559 --> 00:01:00,685
Jestem niszczycielem.

9
00:01:01,686 --> 00:01:02,771
Faraonie…

10
00:01:02,854 --> 00:01:03,813
Bogowie.

11
00:01:05,482 --> 00:01:07,108
Co to jest?

12
00:01:08,818 --> 00:01:11,529
Jestem niszczycielem.

13
00:01:12,864 --> 00:01:13,948
Panie.

14
00:01:22,040 --> 00:01:24,834
Panie. Wszystko w porządku?

15
00:01:25,752 --> 00:01:27,128
Miałem sen.

16
00:01:29,422 --> 00:01:31,132
Otaczała mnie ciemność.

17
00:01:35,178 --> 00:01:36,304
Cień mężczyzny.

18
00:01:40,642 --> 00:01:44,062
Haman, wyślij patrole na ulice.

19
00:01:45,105 --> 00:01:47,857
Jest wśród nas morderca.

20
00:01:47,941 --> 00:01:49,150
Tak, Wasza Wysokość.

21
00:02:02,539 --> 00:02:07,043
TESTAMENT: HISTORIA MOJŻESZA

22
00:02:08,586 --> 00:02:13,466
CZĘŚĆ DRUGA:
PLAGI

23
00:02:17,762 --> 00:02:19,264
W okresie Nowego Państwa,

24
00:02:19,347 --> 00:02:22,225
kiedy mogła mieć miejsce historia Exodusu,

25
00:02:22,308 --> 00:02:26,688
Egipcjanie czcili panteon bóstw,
czyli wielu bogów,

26
00:02:26,771 --> 00:02:29,649
jednych o głowach zwierząt,
innych o głowach ludzi,

27
00:02:30,316 --> 00:02:33,820
odpowiadających różnym aspektom
świata przyrody,

28
00:02:33,903 --> 00:02:37,824
które można było wtedy ujarzmić
i wykorzystać dla dobra Egipcjan.

29
00:02:41,286 --> 00:02:43,705
Faraon był postrzegany jako pośrednik

30
00:02:43,788 --> 00:02:45,623
między ludem a bogami.

31
00:02:45,707 --> 00:02:50,336
Faraonom robiono nawet
posągi z dużymi uszami,

32
00:02:50,420 --> 00:02:52,922
co oznaczało, że słuchają ludu

33
00:02:53,006 --> 00:02:55,633
i modlą się do bogów w jego intencjach.

34
00:03:02,390 --> 00:03:05,185
Faraon był na wpół boską istotą.

35
00:03:05,268 --> 00:03:07,061
Właściwie był bogiem na Ziemi.

36
00:03:08,479 --> 00:03:11,900
Był pośrednikiem między śmiertelnikami
a światem boskim.

37
00:03:15,403 --> 00:03:19,490
Prawdziwy dramat Księgi Wyjścia
nie toczy się między Mojżeszem a faraonem.

38
00:03:19,574 --> 00:03:22,869
Między nimi też, ale głównie
między Bogiem Izraela, Jahwe,

39
00:03:22,952 --> 00:03:24,287
a bogami Egiptu.

40
00:03:24,913 --> 00:03:26,748
To prawdziwe starcie.

41
00:03:26,831 --> 00:03:32,545
Kto będzie rządził ludem Izraela?

42
00:03:33,755 --> 00:03:36,299
Będą służyć faraonowi jako niewolnicy

43
00:03:37,258 --> 00:03:39,844
czy będą służyć Bogu Jahwe jako czciciele?

44
00:03:44,474 --> 00:03:47,685
GOSZEN

45
00:03:49,646 --> 00:03:52,982
Wrócisz do Egiptu.

46
00:03:53,066 --> 00:03:55,026
Faraon nigdy nie uwolni Hebrajczyków.

47
00:03:56,027 --> 00:03:59,530
Będzie się opierał i ukarzę go za to.

48
00:04:12,835 --> 00:04:15,255
Należała do naszego
wielkiego przodka, Józefa,

49
00:04:16,172 --> 00:04:17,924
który był synem Jakuba,

50
00:04:18,716 --> 00:04:20,635
który był synem Izaaka,

51
00:04:20,718 --> 00:04:22,387
który był synem Abrahama.

52
00:04:50,039 --> 00:04:54,043
Mojżesz poznaje swoją izraelską tożsamość

53
00:04:54,127 --> 00:04:56,170
dopiero na późniejszym etapie życia.

54
00:04:56,254 --> 00:05:00,967
Jest połączeniem Egipcjanina i Izraelity.

55
00:05:01,050 --> 00:05:03,011
To, że był wolny

56
00:05:03,094 --> 00:05:04,804
i wychował się wolny,

57
00:05:04,887 --> 00:05:09,684
dało mu też wiedzę, co oznacza wolność.

58
00:05:13,229 --> 00:05:17,525
Wyzwolicielem Izraelitów musiał być ktoś,

59
00:05:17,608 --> 00:05:19,902
kto nie przeżywał właśnie traumy.

60
00:05:19,986 --> 00:05:21,487
Bo Biblia opisuje lud,

61
00:05:21,571 --> 00:05:24,991
który miał kotzer ruach,
osłabionego ducha.

62
00:05:25,074 --> 00:05:28,911
Nie wyobrażali sobie innego życia
niż to, które mieli wtedy.

63
00:05:28,995 --> 00:05:31,497
Potrzebny był ktoś, kto patrzył szerzej.

64
00:05:31,581 --> 00:05:33,624
Kto mieszkał na dworze faraona.

65
00:05:34,584 --> 00:05:38,004
PI-RAMZES
STOLICA EGIPTU

66
00:05:41,674 --> 00:05:45,053
Nie chodzi tylko o to,
że Mojżesz sprzeciwia się faraonowi

67
00:05:45,136 --> 00:05:48,556
jako niesprawiedliwemu władcy,
ale zna go bardzo blisko.

68
00:05:50,016 --> 00:05:53,394
Wychował się w tym domu,
jest z nim powiązany.

69
00:05:55,063 --> 00:05:57,315
Dlatego wymiar polityczny

70
00:05:57,398 --> 00:06:00,985
i wymiar osobisty
są ze sobą blisko powiązane.

71
00:06:02,737 --> 00:06:04,405
Stawka jest wysoka.

72
00:06:04,489 --> 00:06:07,658
Jego zadaniem jest
wyzwolenie całego narodu.

73
00:06:08,368 --> 00:06:12,205
Więc to nie tylko kwestia
jego własnego losu,

74
00:06:12,789 --> 00:06:15,416
ale powierzono mu
niezwykle doniosłą misję.

75
00:06:16,959 --> 00:06:18,002
Stój!

76
00:06:24,384 --> 00:06:26,052
Chcę rozmawiać z księżniczką Bitią.

77
00:06:27,261 --> 00:06:28,638
Odejdź, wieśniaku.

78
00:06:31,849 --> 00:06:32,767
Łapcie go!

79
00:06:33,518 --> 00:06:36,229
Nazywam się Mojżesz!

80
00:06:36,312 --> 00:06:38,815
Powiedzcie księżniczce, że jej syn wrócił!

81
00:06:53,704 --> 00:06:54,539
Gdzie on jest?

82
00:06:55,665 --> 00:06:56,791
Otwórz natychmiast.

83
00:07:13,474 --> 00:07:14,350
To on!

84
00:07:24,485 --> 00:07:25,486
Pani.

85
00:07:29,949 --> 00:07:30,783
Zostaw nas.

86
00:08:04,901 --> 00:08:06,527
Kochany chłopcze.

87
00:08:22,960 --> 00:08:24,629
Nie jesteś tu bezpieczny.

88
00:08:26,172 --> 00:08:28,007
Wiem, że nie zabiłeś tamtego człowieka,

89
00:08:28,090 --> 00:08:31,219
ale są inni, którzy cię za to ukarzą.

90
00:08:31,302 --> 00:08:33,679
Musisz natychmiast opuścić miasto.

91
00:08:48,361 --> 00:08:49,362
Poznałem prawdę.

92
00:08:51,155 --> 00:08:53,658
Wiem, co się stało,
gdy byłem niemowlęciem.

93
00:08:55,326 --> 00:08:56,577
Mam brata.

94
00:08:58,371 --> 00:08:59,330
Siostrę.

95
00:09:00,790 --> 00:09:01,999
I pierwszą matkę.

96
00:09:09,757 --> 00:09:10,591
Sama…

97
00:09:11,884 --> 00:09:13,219
straciłam dziecko.

98
00:09:14,554 --> 00:09:15,805
Urodziło się martwe.

99
00:09:17,598 --> 00:09:20,560
Chciałam utopić się w Nilu.

100
00:09:22,895 --> 00:09:25,773
Ale rzeka dała mi nowe życie.

101
00:09:29,068 --> 00:09:30,361
Dała mi ciebie.

102
00:09:38,786 --> 00:09:43,457
Nadchodzi córka faraona
ze swymi służącymi.

103
00:09:44,917 --> 00:09:48,629
Przybywa nad Nil i słyszy płacz.

104
00:10:05,187 --> 00:10:07,148
Widzi tę małą arkę.

105
00:10:07,690 --> 00:10:11,068
Wyciąga rękę i ta ręka się wydłuża.

106
00:10:11,152 --> 00:10:15,031
Podwaja długość i rozciąga się.

107
00:10:15,114 --> 00:10:18,492
Podnosi arkę z wody i otwiera ją.

108
00:10:18,576 --> 00:10:21,912
I znowu światło zalewa świat,

109
00:10:21,996 --> 00:10:23,998
gdy patrzy na to dziecko.

110
00:10:24,081 --> 00:10:29,211
Od razu wie, że to hebrajskie niemowlę.

111
00:10:39,180 --> 00:10:40,848
Jesteś taki piękny.

112
00:10:47,563 --> 00:10:50,566
- To hebrajskie dziecko?
- Nigdy więcej tak nie mów!

113
00:10:53,277 --> 00:10:54,320
To dar.

114
00:10:56,947 --> 00:10:58,032
Tak.

115
00:10:58,115 --> 00:11:00,076
Tak, jesteś darem.

116
00:11:00,159 --> 00:11:02,620
Ale nie możesz go zatrzymać, pani.

117
00:11:02,703 --> 00:11:04,955
Zastanów się, zanim powiesz mi,
co mam robić.

118
00:11:06,082 --> 00:11:07,917
Weźmiemy go do pałacu.

119
00:11:08,000 --> 00:11:09,752
Nikt nie wie o mojej stracie.

120
00:11:11,295 --> 00:11:13,839
To będzie moje dziecko.

121
00:11:13,923 --> 00:11:15,800
A jeśli pani ojciec się dowie?

122
00:11:16,967 --> 00:11:18,302
Mamy tajemnicę.

123
00:11:19,679 --> 00:11:20,805
Razem.

124
00:11:23,891 --> 00:11:25,643
Nazwijmy go Mojżesz.

125
00:11:27,395 --> 00:11:29,146
Zrodzony z wody.

126
00:11:32,149 --> 00:11:33,567
Mój Mojżeszu.

127
00:11:33,651 --> 00:11:34,944
Egipskie imię?

128
00:11:36,487 --> 00:11:38,572
Dla egipskiego księcia.

129
00:11:40,366 --> 00:11:42,702
Córka faraona nadaje dziecku,

130
00:11:42,785 --> 00:11:46,330
które wyciąga z Nilu, imię Mojżesz,

131
00:11:46,414 --> 00:11:48,833
po hebrajsku Mosze.

132
00:11:48,916 --> 00:11:52,294
To historia o egipskiej księżniczce,

133
00:11:52,378 --> 00:11:54,463
która nie mówi po hebrajsku

134
00:11:54,964 --> 00:11:59,385
i nie miałaby powodu,
by nadać temu dziecku hebrajskie imię.

135
00:11:59,885 --> 00:12:04,640
Mamy więc do czynienia
z niesamowitą sagą o tym,

136
00:12:04,724 --> 00:12:08,144
że wielki wyzwoliciel narodu żydowskiego

137
00:12:09,061 --> 00:12:14,483
pojawia się w Egipcie i mówi:
„Bóg mnie posłał, żebym was wyzwolił”.

138
00:12:14,567 --> 00:12:18,279
I nosi obce imię.

139
00:12:18,362 --> 00:12:23,242
To tak, jakby pojawił się dziś
w społeczności żydowskiej

140
00:12:23,325 --> 00:12:27,163
i nazywał się Kareem albo Mary Jane,

141
00:12:27,246 --> 00:12:30,750
albo miał inne imię
z innej dominującej kultury.

142
00:12:30,833 --> 00:12:36,922
Mojżesz nosi imię,
które nadała mu córka faraona.

143
00:12:38,007 --> 00:12:42,011
Midrasz próbuje pogodzić

144
00:12:42,803 --> 00:12:44,805
te dwa wersy

145
00:12:45,306 --> 00:12:51,145
i mówi, że księżniczka,
Bat Pharaoh, córka faraona,

146
00:12:51,228 --> 00:12:55,441
została adoptowana przez Boga
jako Boża córka,

147
00:12:55,941 --> 00:12:59,612
Bat Yah, „Bitia”, córka Jah.

148
00:12:59,695 --> 00:13:02,031
Córka hebrajskiego Boga.

149
00:13:02,114 --> 00:13:07,620
Żadna inna osoba
nie jest nazywana córką Boga.

150
00:13:07,703 --> 00:13:08,871
Nikt inny.

151
00:13:08,954 --> 00:13:11,207
To absolutnie wyjątkowe imię: Bitia.

152
00:13:13,876 --> 00:13:15,753
Znów potrzebuję twojej pomocy, matko.

153
00:13:17,087 --> 00:13:18,047
To prawda.

154
00:13:18,589 --> 00:13:20,132
Zabiłem tamtego mężczyznę.

155
00:13:27,473 --> 00:13:28,390
Wyjedź.

156
00:13:29,475 --> 00:13:30,893
- Natychmiast.
- Nie mogę.

157
00:13:31,435 --> 00:13:32,812
Kazano mi wrócić.

158
00:13:32,895 --> 00:13:33,813
Kazano?

159
00:13:35,314 --> 00:13:36,357
Kto ci kazał?

160
00:13:36,440 --> 00:13:37,274
Bóg.

161
00:13:38,901 --> 00:13:39,860
Który bóg?

162
00:13:41,362 --> 00:13:43,781
Ten sam, który przywiódł mnie
do ciebie po urodzeniu.

163
00:13:44,281 --> 00:13:46,033
Bóg Hebrajczyków.

164
00:13:47,701 --> 00:13:51,080
Kazał mi poprowadzić mój lud do wolności,

165
00:13:52,039 --> 00:13:54,208
zabrać ich do domu w Kanaanie.

166
00:13:54,291 --> 00:13:57,127
On nigdy nie da im wolności!

167
00:13:57,211 --> 00:14:00,589
Posłuchaj mnie. Jutro są urodziny księcia.

168
00:14:00,673 --> 00:14:03,509
Żaden faraon nie odmówi poddanym
w takim dniu.

169
00:14:03,592 --> 00:14:05,135
Posłuchaj, Mojżeszu.

170
00:14:05,219 --> 00:14:07,972
Mój brat miał sen, ostrzeżenie.

171
00:14:08,055 --> 00:14:10,558
Aresztowano setki ludzi.

172
00:14:10,641 --> 00:14:12,309
Aresztowani są torturowani!

173
00:14:12,393 --> 00:14:14,645
Nigdy nie widziałam go w takim stanie.

174
00:14:15,729 --> 00:14:18,023
Natychmiast wyjedź z miasta.

175
00:14:18,107 --> 00:14:21,610
Mogę żyć dalej bez ciebie,
jeśli będę wiedzieć, że żyjesz.

176
00:14:29,285 --> 00:14:30,911
Nikt nie może cię zobaczyć.

177
00:14:31,662 --> 00:14:34,707
Faraon nie może się dowiedzieć,
że wróciłeś.

178
00:14:37,084 --> 00:14:38,085
Obiecaj mi to.

179
00:14:56,020 --> 00:14:57,646
Nie pasowała ci.

180
00:14:58,731 --> 00:15:00,107
Mylisz się. Pasowała.

181
00:15:00,816 --> 00:15:03,152
Pasowała mu. To szata proroka.

182
00:15:03,235 --> 00:15:04,111
Dość tego.

183
00:15:16,498 --> 00:15:19,668
Moja żona ma rację.
Nie jestem godzien tych ubrań.

184
00:15:20,544 --> 00:15:22,212
Jestem, który jestem

185
00:15:23,297 --> 00:15:24,882
i będę, który będę.

186
00:15:24,965 --> 00:15:26,634
Wybacz mi, Panie.

187
00:15:28,010 --> 00:15:29,887
Gdzie twoja wiara, Mojżeszu?

188
00:15:30,721 --> 00:15:31,639
Boję się.

189
00:15:33,182 --> 00:15:37,645
Będą trzy znaki,
które pokażą faraonowi, że jestem Panem.

190
00:15:38,437 --> 00:15:40,147
Jeśli masz wiarę,

191
00:15:40,230 --> 00:15:42,441
będzie ci dane je objawić.

192
00:15:43,192 --> 00:15:44,276
A jeśli zwątpię?

193
00:15:44,360 --> 00:15:46,695
Gdyby słońce lub księżyc zwątpiły,

194
00:15:47,196 --> 00:15:48,989
natychmiast by zgasły.

195
00:15:52,701 --> 00:15:58,540
Myślę, że relacja między Mojżeszem
a Bogiem była bardzo prawdziwa.

196
00:15:58,624 --> 00:16:01,335
To coś w stylu:
„Boże, każesz mi to zrobić,

197
00:16:01,418 --> 00:16:04,546
ale tak się z tym czuję.

198
00:16:04,630 --> 00:16:07,132
Mam parę pytań. Widzę pewne problemy”.

199
00:16:08,968 --> 00:16:11,178
W historii Mojżesza w Koranie

200
00:16:11,261 --> 00:16:13,931
Bóg prosi go o zrobienie
trudnych rzeczy, a on wie,

201
00:16:14,014 --> 00:16:16,809
że nie może ich zrobić o własnych siłach.

202
00:16:17,309 --> 00:16:18,602
Pod wieloma względami

203
00:16:18,686 --> 00:16:21,939
myślę, że czytelnik Koranu,
ktoś, kto go słucha,

204
00:16:22,022 --> 00:16:25,025
ma spróbować wyobrazić sobie
siebie w tej roli

205
00:16:25,109 --> 00:16:28,946
i zadać sobie pytanie:
„Jakie jest moje wielkie powołanie?

206
00:16:29,029 --> 00:16:33,325
I jak mam nawiązać
relację zaufania z Bogiem,

207
00:16:33,409 --> 00:16:38,080
z tą wszechmocną siłą,
która poprowadzi mnie przez tę podróż?”.

208
00:17:08,277 --> 00:17:11,864
Dziś świętuję
osiemnaste urodziny mojego syna.

209
00:18:02,915 --> 00:18:05,501
A teraz, zgodnie ze zwyczajem,

210
00:18:05,584 --> 00:18:08,837
pragnę podzielić się radością
tego pomyślnego dnia

211
00:18:08,921 --> 00:18:10,589
z moim ukochanym ludem.

212
00:18:10,672 --> 00:18:15,052
Kto z obecnych tutaj
chce mnie o coś prosić?

213
00:18:24,353 --> 00:18:25,479
Przepuśćcie nas.

214
00:18:27,356 --> 00:18:28,482
Pokaż im znak.

215
00:18:28,565 --> 00:18:31,276
- Słyszałeś króla.
- Nie mówił o takich jak wy.

216
00:18:40,244 --> 00:18:43,997
Będą trzy znaki,
które pokażą faraonowi, że jestem Panem.

217
00:18:44,081 --> 00:18:44,957
To znak.

218
00:18:51,588 --> 00:18:55,551
Bóg daje Mojżeszowi trzy znaki,

219
00:18:55,634 --> 00:18:59,138
żeby Mojżesz miał jakieś potwierdzenie

220
00:18:59,221 --> 00:19:01,431
swojej wiarygodności.

221
00:19:01,515 --> 00:19:02,808
Muszą mu uwierzyć.

222
00:19:05,269 --> 00:19:08,105
Usłyszał: „Włóż rękę pod płaszcz”.

223
00:19:08,605 --> 00:19:11,567
A gdy ją wyciąga, jest pokryta trądem.

224
00:19:11,650 --> 00:19:13,068
Jak u śmierci.

225
00:19:23,745 --> 00:19:24,580
To ty.

226
00:19:25,122 --> 00:19:26,331
Będzie coś mówił!

227
00:19:26,415 --> 00:19:27,457
Mojżesz.

228
00:19:29,501 --> 00:19:30,377
Wróciłeś.

229
00:19:30,460 --> 00:19:31,503
Zna go.

230
00:19:31,587 --> 00:19:32,796
W stroju żebraka.

231
00:19:32,880 --> 00:19:34,214
A nawet mordercy.

232
00:19:36,258 --> 00:19:41,054
Zakładam, że przyszedłeś prosić
o przebaczenie w tym wyjątkowym dniu.

233
00:19:47,978 --> 00:19:49,104
Postanawiam…

234
00:19:53,817 --> 00:19:54,735
udzielić ci go!

235
00:19:56,111 --> 00:19:58,488
Uchylam twoją karę za morderstwo.

236
00:19:59,114 --> 00:20:02,326
Najcenniejszą rzeczą na świecie
jest wolność człowieka.

237
00:20:04,328 --> 00:20:06,121
Prosimy, byś nam ją dał.

238
00:20:06,205 --> 00:20:07,497
Zrobiłem to.

239
00:20:07,581 --> 00:20:08,749
Uwolnij mój lud.

240
00:20:10,042 --> 00:20:11,710
- Twój lud?
- Hebrajczyków.

241
00:20:11,793 --> 00:20:12,669
Hebrajczyków?

242
00:20:15,505 --> 00:20:16,506
Ty nim nie jesteś.

243
00:20:20,969 --> 00:20:22,804
Czemu twierdzisz, że jesteś z ludu?

244
00:20:22,888 --> 00:20:26,892
Błagam, pozwól nam iść na pustynię,
by oddać cześć naszemu Bogu.

245
00:20:26,975 --> 00:20:27,935
Naszemu Bogu?

246
00:20:31,271 --> 00:20:36,193
Powiedz mi, wielki wezyrze,
czy słyszeliśmy o hebrajskim bogu?

247
00:20:37,319 --> 00:20:39,071
Jest w Księdze dnia?

248
00:20:39,780 --> 00:20:41,281
Nie, panie.

249
00:20:42,574 --> 00:20:46,870
Czy przypadkiem wspomina się o nim
w Księdze umarłych?

250
00:20:47,454 --> 00:20:49,164
Ani słowem, panie.

251
00:20:51,583 --> 00:20:53,835
A zatem kim jest?

252
00:20:54,336 --> 00:20:56,296
To Bóg, który czyni cuda.

253
00:20:56,380 --> 00:20:58,507
- Widziałem na własne oczy.
- Pokaż.

254
00:20:59,174 --> 00:21:01,426
Pokaż, co potrafi ten twój bóg.

255
00:21:23,490 --> 00:21:29,162
Wąż jest jednym z bogów Egipcjan.

256
00:21:29,246 --> 00:21:30,747
To uroboros.

257
00:21:30,831 --> 00:21:32,249
Kojarzy się go z Nilem.

258
00:21:35,294 --> 00:21:39,965
To specjalna magiczna laska,
którą można zmienić w węża.

259
00:21:40,048 --> 00:21:42,759
Zmienić ją w symbol Egiptu.

260
00:21:48,390 --> 00:21:49,224
Czarownicy.

261
00:21:50,559 --> 00:21:52,311
Zademonstrujcie prawdziwą magię.

262
00:21:55,188 --> 00:21:57,107
Egipcjanie słynęli z magii.

263
00:21:57,190 --> 00:22:00,652
Jeśli chcesz pokazać jakiś znak,
pokonać Egipcjan,

264
00:22:00,736 --> 00:22:03,947
musisz pokonać ich w czymś,
w czym są dobrzy.

265
00:22:04,031 --> 00:22:06,283
Tym czymś była magia.

266
00:22:17,085 --> 00:22:20,547
Magia egipska, nazywana heka,

267
00:22:20,630 --> 00:22:25,177
opierała się na słowie pisanym
lub mówionym.

268
00:22:25,260 --> 00:22:29,639
To z niego pochodzi ta boska moc.

269
00:22:54,706 --> 00:22:56,541
Symbolicznie ten wąż

270
00:22:56,625 --> 00:23:00,921
pożera egipską rodzinę królewską,
władzę i autorytet.

271
00:23:07,094 --> 00:23:09,888
Bo faraonowie,
przynajmniej przez pewien czas,

272
00:23:09,971 --> 00:23:11,765
nosili nakrycia głowy jak kobra.

273
00:23:32,869 --> 00:23:34,996
To coś więcej niż magia.

274
00:23:35,080 --> 00:23:37,916
Ten człowiek służy
bogu potężniejszemu niż nasz.

275
00:23:37,999 --> 00:23:38,834
Aresztować go.

276
00:23:41,962 --> 00:23:43,380
- Bracie…
- Cisza.

277
00:23:46,425 --> 00:23:47,342
Nie wiem.

278
00:23:48,969 --> 00:23:50,804
Prosimy tylko o trzy dni.

279
00:23:50,887 --> 00:23:52,514
Czemu mam słuchać waszego boga?

280
00:23:53,306 --> 00:23:55,183
Jakie miasta zdobył?

281
00:23:55,267 --> 00:23:56,977
Jakie bitwy wygrał?

282
00:23:57,060 --> 00:23:58,478
- Tak.
- Tak.

283
00:23:59,855 --> 00:24:02,524
Stworzył niebo, ziemię
i wszystko, co na niej jest.

284
00:24:03,817 --> 00:24:04,651
Kłamiesz.

285
00:24:06,486 --> 00:24:08,196
To ja jestem panem świata,

286
00:24:08,280 --> 00:24:12,033
umiłowanym przez bogów,
którzy stworzyli mnie i Nil.

287
00:24:12,117 --> 00:24:15,203
Nie! Jest tylko jeden prawdziwy Bóg.

288
00:24:15,287 --> 00:24:17,581
I ten Bóg, mój Bóg, stworzył ciebie!

289
00:24:19,666 --> 00:24:21,251
Nigdy o nim nie słyszałem!

290
00:24:32,929 --> 00:24:34,139
Musi coś powiedzieć.

291
00:24:44,691 --> 00:24:47,194
W imieniu swoim i mojego syna

292
00:24:47,277 --> 00:24:51,865
dziękuję Ra i Izydzie
za ten niespodziewany spektakl,

293
00:24:52,782 --> 00:24:54,951
który okazał się być dobrą rozrywką.

294
00:24:55,452 --> 00:24:58,371
Zabierzcie stąd tych głupców.

295
00:24:59,080 --> 00:25:00,916
Wynocha!

296
00:25:07,797 --> 00:25:11,551
Największą wadą faraona
jest jego arogancja,

297
00:25:11,635 --> 00:25:14,387
która czyni z niego
przeciwieństwo Mojżesza,

298
00:25:14,471 --> 00:25:18,016
gdyż jako główną cechę charakteru Mojżesza
podaje się pokorę.

299
00:25:20,602 --> 00:25:23,271
Jest to więc zderzenie arogancji z pokorą.

300
00:25:23,813 --> 00:25:26,983
Pokazaliśmy im. Sami widzieli
siłę naszego Boga.

301
00:25:27,567 --> 00:25:30,362
Znam go. Nie możemy być niczego pewni.

302
00:25:36,409 --> 00:25:37,244
Wynocha!

303
00:25:41,581 --> 00:25:44,876
Szkoda, że nie widzieliście miny faraona.

304
00:25:48,463 --> 00:25:49,714
- Posłuchaj.
- A potem…

305
00:25:49,798 --> 00:25:55,136
Bóg mi powiedział, że faraon
będzie się opierał i że go za to ukarze.

306
00:25:56,096 --> 00:25:59,224
Faraon stawiał opór,
ale Bóg go nie ukarał.

307
00:26:00,100 --> 00:26:01,434
Rozumiesz?

308
00:26:05,981 --> 00:26:08,066
Opowiedz mi o narodzinach Eliezera.

309
00:26:08,775 --> 00:26:09,609
Co?

310
00:26:10,777 --> 00:26:13,280
Moje siostry i wszyscy inni

311
00:26:13,363 --> 00:26:16,491
mówili, że drugi poród
będzie łatwiejszy niż pierwszy.

312
00:26:17,325 --> 00:26:19,244
Powiedz, co ty pamiętasz?

313
00:26:22,122 --> 00:26:23,540
Trwał ponad trzy dni.

314
00:26:26,251 --> 00:26:28,211
Byłem pewien, że umrze.

315
00:26:29,546 --> 00:26:30,922
I ty też.

316
00:26:31,464 --> 00:26:33,883
A jednak tak nie było.

317
00:26:35,885 --> 00:26:38,096
Bóg może jeszcze ukarać twojego wuja,

318
00:26:38,638 --> 00:26:41,474
ale może to potrwać dłużej, niż myślisz.

319
00:26:42,392 --> 00:26:43,727
Może być trudniej,

320
00:26:44,352 --> 00:26:47,355
tak, że sam będziesz
wył do gwiazd, tak jak wtedy.

321
00:26:48,398 --> 00:26:50,400
To zależy od Boga.

322
00:26:52,277 --> 00:26:54,946
Ci ludzie na ciebie liczą.

323
00:26:55,572 --> 00:26:57,157
Kim jestem, by nimi dowodzić?

324
00:26:58,783 --> 00:27:01,911
Jesteś tym, który rozmawia z Bogiem.

325
00:27:02,996 --> 00:27:03,997
Oto kim.

326
00:27:08,501 --> 00:27:10,003
Nie ma dnia,

327
00:27:10,086 --> 00:27:12,339
w którym nie czułbym się

328
00:27:12,422 --> 00:27:13,381
PASTOR

329
00:27:13,465 --> 00:27:17,927
niepewny, pełen obaw
lub nieodpowiedni do czegoś.

330
00:27:18,011 --> 00:27:21,097
Myślę o Mojżeszu w całej jego słabości.

331
00:27:21,181 --> 00:27:23,975
Powtórzę: ma kryminalną przeszłość.
To fatalnie.

332
00:27:24,059 --> 00:27:27,312
Przez 40 lat żył w zapomnieniu,
a Bóg go wybrał.

333
00:27:27,812 --> 00:27:28,855
„Wybieram ciebie”.

334
00:27:28,938 --> 00:27:31,316
Z historią Mojżesza można się utożsamić,

335
00:27:31,399 --> 00:27:34,819
bo wszyscy możemy
zobaczyć siebie w jego życiu,

336
00:27:34,903 --> 00:27:37,614
w jego pytaniach,
w jego potyczkach z Bogiem.

337
00:27:37,697 --> 00:27:40,700
„Boże, wybrałeś niewłaściwą osobę”.

338
00:27:42,702 --> 00:27:44,537
Tyle lat mnie oszukiwałaś.

339
00:27:44,621 --> 00:27:47,874
Po mojej stracie
uznałam go za dar od bogów.

340
00:27:47,957 --> 00:27:51,503
Chyba ogarnęło cię szaleństwo,
by tak okłamywać naszego ojca.

341
00:27:52,629 --> 00:27:57,258
Nasz ojciec zlecił zamordowanie
niewinnych hebrajskich dzieci,

342
00:27:57,342 --> 00:27:58,802
to było szaleństwo!

343
00:27:58,885 --> 00:28:00,053
To była podłość!

344
00:28:01,012 --> 00:28:04,099
Sprzeciw wobec jego dekretu
sprowadził na nas klątwę.

345
00:28:04,182 --> 00:28:06,393
Widziałem więcej niż ty.

346
00:28:06,476 --> 00:28:08,186
Jeśli chcesz rozmawiać ze zdrajcami,

347
00:28:08,269 --> 00:28:10,480
mogę ci to załatwić w lochu.

348
00:28:10,563 --> 00:28:14,901
Nie rozumiem mocy, jaką nam dziś pokazał.

349
00:28:14,984 --> 00:28:16,236
Jesteś z mojej krwi.

350
00:28:17,654 --> 00:28:19,364
Łączy nas nierozerwalna więź.

351
00:28:21,032 --> 00:28:22,117
Musisz zdecydować.

352
00:28:22,992 --> 00:28:24,536
Wobec kogo jesteś lojalna?

353
00:28:30,458 --> 00:28:34,295
Nisko urodzony robotnik
nie jest zagrożeniem dla twojego imperium.

354
00:28:35,505 --> 00:28:37,549
Zorganizuję jego egzekucję.

355
00:28:39,050 --> 00:28:41,386
Nie dam się sprowokować.

356
00:28:41,469 --> 00:28:44,931
Ci ludzie mówią w imieniu Hebrajczyków
i nie mogą być męczennikami.

357
00:28:45,014 --> 00:28:46,266
Jest inny sposób.

358
00:28:57,026 --> 00:28:59,696
Ci, którzy mają czas,
by odwiedzić pustynię,

359
00:29:01,114 --> 00:29:03,992
nie pracują dość ciężko!

360
00:29:06,077 --> 00:29:07,579
Od teraz

361
00:29:07,662 --> 00:29:12,500
Hebrajczycy nie będą już
dostawać słomy na cegły!

362
00:29:13,376 --> 00:29:17,297
Będziecie grzebać w ziemi za własną słomą,

363
00:29:17,380 --> 00:29:20,341
jednocześnie wyrabiając tę samą normę!

364
00:29:21,301 --> 00:29:22,886
To nas zabije.

365
00:29:23,595 --> 00:29:27,390
W królestwie nie ma miejsca dla nierobów!

366
00:29:27,474 --> 00:29:30,101
Będziecie pracować ciężej!

367
00:29:31,770 --> 00:29:34,564
- Już ciężko pracujemy!
- Ciężej niż inni!

368
00:29:36,274 --> 00:29:39,360
Teraz widzimy
konsekwencje tego szaleństwa.

369
00:29:41,196 --> 00:29:44,949
Mam nadzieję, że Bóg cię widzi i osądza.

370
00:29:54,626 --> 00:29:55,752
Cóż mam począć?

371
00:29:57,587 --> 00:30:00,089
Co? Ignorować Boże rozkazy?

372
00:30:00,924 --> 00:30:03,343
Nie, powinieneś był cierpieć,

373
00:30:03,426 --> 00:30:07,055
tak jak my cierpieliśmy,
zanim zechciałeś nam przewodzić.

374
00:30:07,138 --> 00:30:08,181
A teraz będziesz!

375
00:30:08,264 --> 00:30:10,642
Pan żąda tego, czego chce.

376
00:30:10,725 --> 00:30:15,063
A Faraon zmieni ten kamieniołom
w nasz grób!

377
00:30:23,488 --> 00:30:24,697
Wstydźcie się!

378
00:30:26,366 --> 00:30:27,909
Wstydźcie się wszyscy!

379
00:30:28,660 --> 00:30:32,413
Czterysta lat pracy w błocie to za mało!

380
00:30:35,583 --> 00:30:37,836
Chcecie faraona jako waszego pana?

381
00:30:38,878 --> 00:30:40,296
Władcę cierpienia?

382
00:30:42,298 --> 00:30:44,592
Czy wolicie uwolnić się od władców?

383
00:30:49,097 --> 00:30:50,682
Musimy walczyć o wolność.

384
00:30:51,975 --> 00:30:53,017
Zaryzykować wszystko.

385
00:30:53,101 --> 00:30:54,227
- Tak!
- Tak.

386
00:30:54,310 --> 00:30:57,105
Wolności nikt nie daje.
Trzeba ją wywalczyć.

387
00:30:57,188 --> 00:30:58,940
- Tak.
- Tak.

388
00:31:03,069 --> 00:31:04,612
Słuchajcie Mojżesza.

389
00:31:05,738 --> 00:31:07,323
Niech nas poprowadzi.

390
00:31:07,407 --> 00:31:08,825
- Tak.
- Tak.

391
00:31:34,225 --> 00:31:35,059
Mojżeszu!

392
00:31:38,354 --> 00:31:40,356
Matko! Seforo!

393
00:31:41,190 --> 00:31:43,026
- Mojżeszu!
- Matko!

394
00:31:45,153 --> 00:31:45,987
Matko!

395
00:31:49,782 --> 00:31:51,951
Pomocy!

396
00:31:52,035 --> 00:31:53,161
Szybko!

397
00:32:11,638 --> 00:32:15,475
Jestem, który jestem i będę, który będę.

398
00:32:16,517 --> 00:32:19,228
Poszedłem do faraona,
spełniłem twoje rozkazy

399
00:32:19,312 --> 00:32:21,147
i życie stało się nieznośne.

400
00:32:22,482 --> 00:32:25,401
Pamiętaj, kim jestem, Mojżeszu.

401
00:32:29,155 --> 00:32:33,117
Porozmawiaj z faraonem rano,
gdy będzie chodził nad Nilem.

402
00:32:33,826 --> 00:32:37,038
Dlaczego? Faraon nigdy nas nie wypuści.

403
00:32:37,538 --> 00:32:39,082
Rób, co mówię.

404
00:32:39,749 --> 00:32:40,917
Idź z Aaronem.

405
00:32:41,000 --> 00:32:42,919
Wykorzystaj swoją laskę.

406
00:32:43,544 --> 00:32:45,922
Trochę wiary, Mojżeszu.

407
00:32:47,507 --> 00:32:49,717
Matko.

408
00:32:49,801 --> 00:32:50,885
To ja.

409
00:32:51,803 --> 00:32:54,013
- To ja, Mojżesz.
- Synu…

410
00:32:54,973 --> 00:32:56,557
Bóg tu był.

411
00:33:00,687 --> 00:33:03,064
Droga jest wytyczona, synu.

412
00:33:04,148 --> 00:33:06,067
Wskaż im drogę,

413
00:33:06,859 --> 00:33:08,486
gdziekolwiek prowadzi.

414
00:33:11,155 --> 00:33:12,365
Tak zrobię.

415
00:33:12,991 --> 00:33:15,451
Dobrze, matko. Tak zrobię.

416
00:33:24,752 --> 00:33:28,297
RZEKA NIL

417
00:33:34,554 --> 00:33:36,889
„Rzekł Pan do Mojżesza,

418
00:33:36,973 --> 00:33:38,975
»Serce faraona jest twarde,

419
00:33:39,475 --> 00:33:41,978
wzbrania się wypuścić lud.

420
00:33:42,812 --> 00:33:46,566
Idź do faraona rano, gdy wyjdzie nad wodę,

421
00:33:46,649 --> 00:33:49,819
pośpiesz mu na spotkanie na brzeg Nilu.

422
00:33:51,571 --> 00:33:54,657
Weź do ręki laskę,

423
00:33:54,741 --> 00:33:57,076
która zamieniła się w węża«”.

424
00:33:59,871 --> 00:34:00,830
Schwytać go.

425
00:34:03,875 --> 00:34:07,336
Tak nas się boicie,
że nie pozwolicie nam nawet mówić?

426
00:34:26,898 --> 00:34:29,067
Przyszliśmy, by znów cię poprosić.

427
00:34:29,150 --> 00:34:33,780
Pozwól nam iść na pustynię,
by oddać cześć naszemu Bogu.

428
00:34:33,863 --> 00:34:38,493
Bogu, który zsyła mordercę
w swoim imieniu?

429
00:34:39,535 --> 00:34:42,121
Jeśli muszę, znów odejdę
z krwią na rękach.

430
00:34:42,205 --> 00:34:43,289
Grozisz mi?

431
00:34:43,372 --> 00:34:45,792
Nie myśl, że wypuszczenie nas to słabość.

432
00:34:46,918 --> 00:34:47,919
To siła.

433
00:34:48,002 --> 00:34:50,379
Śmiesz mówić mi o słabości czy sile?

434
00:34:50,463 --> 00:34:52,632
Mnie, wojownikowi?

435
00:34:52,715 --> 00:34:55,885
Jesteś kimś, który potrafi
rzucić naród na kolana.

436
00:34:55,968 --> 00:34:56,844
Wiemy to.

437
00:34:57,970 --> 00:35:01,224
Ale możesz rządzić z miłością
i być za to wynagrodzonym.

438
00:35:12,485 --> 00:35:14,445
A więc zawsze dbasz o moje dobro.

439
00:35:15,446 --> 00:35:17,115
To słowa podrzutka.

440
00:35:17,698 --> 00:35:21,035
Zagubionego chłopca
przebranego za proroka.

441
00:35:22,203 --> 00:35:25,039
A teraz pojawiasz się przede mną…

442
00:35:27,208 --> 00:35:30,962
bez lojalności i wdzięczności tym,
którzy dali ci wszystko.

443
00:35:32,797 --> 00:35:34,966
Imperium Egipskie cię stworzyło.

444
00:35:37,051 --> 00:35:40,847
Mojżeszu, Hebrajczycy
tylko namieszali ci w głowie.

445
00:35:41,889 --> 00:35:43,182
A twój bóg…

446
00:35:43,891 --> 00:35:45,726
poprowadzi cię w otchłań.

447
00:35:56,154 --> 00:35:57,780
Zobacz moc mojego Boga.

448
00:36:36,277 --> 00:36:41,616
Bóg jest wielki!

449
00:36:51,083 --> 00:36:53,294
Teraz cała woda w Egipcie jest krwią.

450
00:36:53,878 --> 00:36:55,922
Twój lud będzie cierpieć pragnienie.

451
00:36:56,005 --> 00:36:58,633
Będą pić wino, póki nie będą mieli wody.

452
00:37:01,093 --> 00:37:03,179
I dzięki temu będą czuć się lepiej.

453
00:37:35,169 --> 00:37:37,797
Pierwsze wrażenie robi się tylko raz.

454
00:37:37,880 --> 00:37:40,549
To musiało być coś, co przykuje uwagę

455
00:37:40,633 --> 00:37:41,968
faraona Egiptu.

456
00:37:42,051 --> 00:37:46,222
Z całą pewnością było też jasnym sygnałem,
że Bóg poważnie podchodzi

457
00:37:47,014 --> 00:37:48,641
do kwestii tej emancypacji.

458
00:37:51,185 --> 00:37:54,105
Nil został zamieniony w krew.

459
00:37:54,772 --> 00:37:57,275
Zamiast być źródłem życia,

460
00:37:58,567 --> 00:37:59,944
jest źródłem śmierci.

461
00:38:05,116 --> 00:38:07,034
Nie mamy tu problemu z wodą.

462
00:38:07,952 --> 00:38:10,288
Nasza woda pochodzi ze świętego źródła.

463
00:39:21,901 --> 00:39:25,780
Plagi to tak naprawdę
prężenie muskułów przez Boga Izraela

464
00:39:26,572 --> 00:39:28,866
przeciwko egipskiemu panteonowi,

465
00:39:29,367 --> 00:39:32,578
bo owe plagi reprezentują egipskie bóstwa.

466
00:39:32,661 --> 00:39:36,540
Na przykład pierwsza plaga
to przemiana Nilu w krew.

467
00:39:36,624 --> 00:39:39,585
A Nil to życie Egiptu.

468
00:39:41,003 --> 00:39:44,048
Bóg Nilu to Hapi, androgyniczne bóstwo.

469
00:39:44,131 --> 00:39:46,092
A krew w Nilu to tak,

470
00:39:46,175 --> 00:39:49,678
jakby Hapi został ranny, a nawet zabity.

471
00:39:49,762 --> 00:39:51,555
Krew jest wszędzie.

472
00:39:51,639 --> 00:39:52,556
No, dalej!

473
00:39:54,350 --> 00:39:56,060
KSIĘGA WYJŚCIA 7, 24

474
00:39:56,143 --> 00:40:00,731
„Wszyscy Egipcjanie kopali w pobliżu Nilu,
szukając wody do picia…

475
00:40:05,069 --> 00:40:08,531
bo nie mogli pić wody z Nilu”.

476
00:40:10,783 --> 00:40:12,910
Nawet faraon nie pił przez tydzień.

477
00:40:12,993 --> 00:40:16,747
Żuł trawę, by wydobyć z niej płyn,

478
00:40:16,831 --> 00:40:20,209
bo gdy tylko próbował pić wodę,
zamieniała się w krew.

479
00:40:22,128 --> 00:40:25,131
W Egipcie pojawiła się nowa siła,

480
00:40:26,424 --> 00:40:30,636
a stara władza chce koniecznie
poznać jej granice.

481
00:40:41,230 --> 00:40:42,064
Skończyłeś?

482
00:40:42,857 --> 00:40:44,233
Wkrótce skończę, panie.

483
00:40:44,984 --> 00:40:47,653
Wasza Wysokość, księżniczka chce wiedzieć,

484
00:40:47,736 --> 00:40:50,531
kiedy będziesz gotów
na rozmowę z Hebrajczykami.

485
00:40:51,282 --> 00:40:52,283
Niech zaczekają.

486
00:40:57,913 --> 00:40:59,123
Już, Wasza Wysokość.

487
00:41:15,890 --> 00:41:19,143
Faraonie, chcemy negocjować w pokoju.

488
00:41:21,020 --> 00:41:22,646
Zatruliście moją rzekę.

489
00:41:22,730 --> 00:41:23,731
Nie my.

490
00:41:24,231 --> 00:41:25,107
Bóg.

491
00:41:33,699 --> 00:41:38,078
To marne sztuczki,
które znają też moi magicy.

492
00:41:39,580 --> 00:41:44,293
Zakłóciliście porządek w moim królestwie.

493
00:41:45,586 --> 00:41:47,379
Jest za to tylko jedna kara.

494
00:41:52,843 --> 00:41:54,094
To mój syn.

495
00:41:54,970 --> 00:41:57,389
Do tego jest ważny dla Hebrajczyków.

496
00:41:57,473 --> 00:41:59,517
Rzeka wraca do normy.

497
00:41:59,600 --> 00:42:03,521
Po co drażnić twoich robotników
i podżegać ich do buntu?

498
00:42:05,272 --> 00:42:07,274
Skoro mówi, że jest Hebrajczykiem,

499
00:42:08,317 --> 00:42:10,152
będzie tak traktowany.

500
00:42:11,195 --> 00:42:12,530
Wysłać ich do pracy.

501
00:42:21,163 --> 00:42:22,164
Marne sztuczki.

502
00:42:25,626 --> 00:42:29,838
Koran opisuje faraona jako kogoś,
kogo nazwalibyśmy wyniosłym

503
00:42:29,922 --> 00:42:33,425
i jest to idealne słowo, bo oddaje sens

504
00:42:33,509 --> 00:42:35,511
wysokiego mniemania o sobie.

505
00:42:35,594 --> 00:42:38,347
Gdy słyszy przesłanie proroctwa,

506
00:42:38,430 --> 00:42:40,808
by nie być tyranem w swoim kraju

507
00:42:40,891 --> 00:42:44,478
i uznać, że Bóg jest
nad wszystkimi istotami,

508
00:42:44,562 --> 00:42:46,605
nie słyszy tego przesłania,

509
00:42:46,689 --> 00:42:49,400
bo jego własne ego przeszkadza mu

510
00:42:49,483 --> 00:42:51,235
w wysłuchaniu słów Mojżesza.

511
00:42:56,615 --> 00:42:58,200
No, dalej!

512
00:43:04,415 --> 00:43:05,249
Do roboty!

513
00:43:07,710 --> 00:43:08,544
Ruszać się!

514
00:43:09,086 --> 00:43:10,629
- Przestań!
- Do roboty!

515
00:43:12,840 --> 00:43:14,925
Szybciej!

516
00:43:23,684 --> 00:43:25,269
Pracować! No dalej!

517
00:43:30,399 --> 00:43:32,776
No, dalej!

518
00:43:35,070 --> 00:43:35,904
Szybciej!

519
00:43:44,747 --> 00:43:45,706
KSIĘGA WYJŚCIA 8, 2-4

520
00:43:45,789 --> 00:43:50,711
„Dotknę cały kraj twój plagą żab”.

521
00:43:51,211 --> 00:43:52,046
Dalej!

522
00:43:52,129 --> 00:43:55,674
„Nil zaroi się od żab.

523
00:43:55,758 --> 00:43:58,802
Wejdą do pałacu twego,

524
00:43:59,845 --> 00:44:02,514
do sypialni twojej, do łoża twego,

525
00:44:03,182 --> 00:44:05,559
do domów sług twoich i ludu twego,

526
00:44:06,352 --> 00:44:09,938
jak również do twoich pieców
i do dzież twoich.

527
00:44:11,231 --> 00:44:14,193
Żaby wślizną się i do ciebie,

528
00:44:14,276 --> 00:44:18,447
i do twego ludu oraz do twoich sług”.

529
00:44:29,375 --> 00:44:31,794
Druga plaga to plaga żab.

530
00:44:32,294 --> 00:44:35,381
A te żaby się mnożą.

531
00:44:35,464 --> 00:44:39,426
Tak się składa,
że egipskim bóstwem płodności jest Heket,

532
00:44:39,510 --> 00:44:41,136
przedstawiana z głową żaby.

533
00:44:41,929 --> 00:44:44,139
Mamy zatem dwie pierwsze plagi,

534
00:44:44,223 --> 00:44:47,226
a pytanie brzmi: kto rządzi Nilem?

535
00:44:47,309 --> 00:44:49,144
Hapi czy Jahwe?

536
00:44:49,228 --> 00:44:51,814
Kto odpowiada za płodność?
Heket czy Jahwe?

537
00:44:52,940 --> 00:44:56,819
Krążą opowieści o tym,
że od żab roiło się w miastach,

538
00:44:56,902 --> 00:45:00,280
że ktoś spał, a potem pokrywały go żaby.

539
00:45:00,364 --> 00:45:04,576
Żaby obłaziły kogoś tak,
że nawet nie mógł wstać.

540
00:45:04,660 --> 00:45:07,287
Jesz, a żaba wskakuje ci do ust.

541
00:45:08,914 --> 00:45:11,875
To przypomina szalony hollywoodzki horror.

542
00:45:44,199 --> 00:45:46,660
To człowiek, nie bóg.

543
00:45:49,079 --> 00:45:51,707
Magowie byli w stanie zrobić to samo.

544
00:45:51,790 --> 00:45:55,544
Odtworzyć dwie pierwsze plagi,
czyli Nil i żaby.

545
00:45:55,627 --> 00:45:57,713
Ale nie mogą ich odwołać.

546
00:45:58,422 --> 00:46:02,301
Mogą wprowadzić chaos,
ale nie mogą zaprowadzić porządku.

547
00:46:02,384 --> 00:46:04,762
Tylko Jahwe może zaprowadzić porządek.

548
00:46:05,137 --> 00:46:06,513
KSIĘGA WYJŚCIA 8, 8, 10, 13-15

549
00:46:06,597 --> 00:46:09,808
„Zawołał więc faraon
Mojżesza i Aarona i rzekł:

550
00:46:10,517 --> 00:46:15,105
»Proście Pana, żeby usunął żaby
ode mnie i od ludu mego,

551
00:46:16,148 --> 00:46:21,195
a wypuszczę lud,
aby złożył ofiarę dla Pana«”.

552
00:46:22,863 --> 00:46:24,698
„I rzekł Mojżesz:

553
00:46:24,782 --> 00:46:26,658
»Stanie się według słowa twego,

554
00:46:26,742 --> 00:46:31,288
abyś poznał, że nie ma nikogo
jak Pan, nasz Bóg«”.

555
00:46:33,999 --> 00:46:36,251
„Żaby wyginęły w domach,

556
00:46:36,335 --> 00:46:39,379
na polach i na podwórzach.

557
00:46:39,963 --> 00:46:44,134
Zebrano je w stosy,
a ziemia wydawała przykrą woń.

558
00:46:46,470 --> 00:46:49,890
Gdy faraon zauważył, że ustąpił ucisk,

559
00:46:49,973 --> 00:46:54,478
serce jego stało się twarde:
nie usłuchał Mojżesza i Aarona,

560
00:46:55,312 --> 00:46:57,564
co też Pan zapowiedział”.

561
00:46:58,524 --> 00:47:00,776
Gdy pierwsze plagi ustąpiły,

562
00:47:00,859 --> 00:47:05,405
wielu doradców faraona
mówiło mu: „Nie poddawaj się”.

563
00:47:05,489 --> 00:47:07,825
Ale dość szybko sytuacja się odwraca

564
00:47:07,908 --> 00:47:12,579
i wkrótce wszyscy jego doradcy mówią:

565
00:47:12,663 --> 00:47:13,997
„Musisz ustąpić”.

566
00:47:14,623 --> 00:47:16,166
Ale on tego nie słyszy.

567
00:47:17,376 --> 00:47:20,337
Mamy hebrajskiego Boga z dalekich stron,

568
00:47:20,420 --> 00:47:23,465
którego lud jest zniewolony,
co oznacza, że on sam jest słaby.

569
00:47:23,549 --> 00:47:27,678
Ten to Bóg wkracza na terytorium Egiptu,
gdzie czyni spustoszenie

570
00:47:27,761 --> 00:47:30,389
przez kilka rozdziałów, bez ustanku.

571
00:47:44,570 --> 00:47:45,487
Co to?

572
00:47:46,363 --> 00:47:47,197
Wszy!

573
00:47:53,078 --> 00:47:54,204
Są wszędzie!

574
00:47:54,872 --> 00:47:57,374
Egipcjanie bardzo bali się wszy.

575
00:47:57,457 --> 00:47:59,126
Mieli obsesję na punkcie czystości,

576
00:47:59,209 --> 00:48:01,795
więc golili swoje ciała i głowy.

577
00:48:01,879 --> 00:48:05,549
Nawet kobiety nie miały włosów
lub miały bardzo krótkie

578
00:48:05,632 --> 00:48:08,844
i nosiły peruki, by uniknąć wszy.

579
00:48:11,889 --> 00:48:16,226
Plagi mają stanowić eskalację,

580
00:48:16,310 --> 00:48:19,104
by pokazać nieustępliwość Boga,

581
00:48:19,187 --> 00:48:25,068
że Bóg będzie karał coraz surowiej,
by spełniono Jego wolę.

582
00:48:28,572 --> 00:48:29,531
Wynocha!

583
00:48:29,615 --> 00:48:30,908
KSIĘGA WYJŚCIA 8, 20-21, 24

584
00:48:30,991 --> 00:48:32,951
„Rzekł Pan do Mojżesza:

585
00:48:33,035 --> 00:48:36,288
»Ześlę roje much«”.

586
00:48:37,873 --> 00:48:42,002
„I sprowadził mnóstwo much
do domu faraona”.

587
00:48:42,085 --> 00:48:46,840
„Kraj został zniszczony przez muchy”.

588
00:49:01,104 --> 00:49:03,815
Moi czarownicy nie mogą
stworzyć rojów owadów.

589
00:49:04,441 --> 00:49:05,400
To niepokojące.

590
00:49:06,234 --> 00:49:08,236
On ma moce, których my nie mamy.

591
00:49:09,446 --> 00:49:11,031
Nie wiem, co robić.

592
00:49:14,868 --> 00:49:17,079
Mówi, że ma
jednego boga po swojej stronie.

593
00:49:17,162 --> 00:49:18,246
Jednego.

594
00:49:20,290 --> 00:49:22,668
Czy jeden bóg może być większy od wielu?

595
00:49:23,543 --> 00:49:24,920
Co z nim zrobimy?

596
00:49:28,048 --> 00:49:30,467
Jesteś jedynym prawdziwym władcą.

597
00:49:31,510 --> 00:49:33,345
Hebrajczycy mają tylko jednego boga.

598
00:49:33,428 --> 00:49:36,056
Mówi tylko przez jednego człowieka.

599
00:49:36,139 --> 00:49:38,642
Oddziel go od jego ludu.

600
00:49:38,725 --> 00:49:40,352
Spraw, by mu nie ufali.

601
00:49:40,435 --> 00:49:41,979
Nie jest jednym z nich.

602
00:50:02,791 --> 00:50:04,876
Faraon chce z tobą rozmawiać.

603
00:50:04,960 --> 00:50:06,920
Natychmiast przyjdź na jego dwór.

604
00:50:09,006 --> 00:50:10,507
Przyjdziemy natychmiast.

605
00:50:11,091 --> 00:50:12,092
Tylko Mojżesz.

606
00:50:43,123 --> 00:50:44,207
Mojżeszu.

607
00:50:45,208 --> 00:50:46,626
Proszę, dołącz do mnie.

608
00:50:57,387 --> 00:50:58,346
Napij się wina.

609
00:50:59,639 --> 00:51:01,266
Jest lepsze niż woda.

610
00:51:17,991 --> 00:51:21,078
Tęskniłeś za tym na wygnaniu?

611
00:51:21,161 --> 00:51:22,329
Za tymi luksusami?

612
00:51:23,663 --> 00:51:27,125
Życie na pustyni ma swoje zalety.

613
00:51:28,251 --> 00:51:30,087
Czujesz się blisko Boga.

614
00:51:33,006 --> 00:51:33,840
A zatem…

615
00:51:37,260 --> 00:51:38,428
Co robimy?

616
00:51:40,764 --> 00:51:44,559
Mojżeszu, ta twoja magia mnie pokonała.

617
00:51:45,435 --> 00:51:46,436
Jestem skończony.

618
00:51:47,979 --> 00:51:50,649
Powiedz, czego chcesz.

619
00:51:52,776 --> 00:51:53,693
Już mówiliśmy.

620
00:51:54,444 --> 00:51:58,281
Chcemy udać się na pustynię,
by złożyć ofiary naszemu Bogu.

621
00:52:01,576 --> 00:52:02,494
Niech będzie.

622
00:52:03,620 --> 00:52:04,830
Złóżcie ofiary.

623
00:52:05,789 --> 00:52:08,708
Ale złóżcie je tu, w mieście.

624
00:52:11,294 --> 00:52:12,295
To niemożliwe.

625
00:52:13,130 --> 00:52:14,381
Wszystko jest możliwe.

626
00:52:15,841 --> 00:52:18,260
Nasze ofiary

627
00:52:18,343 --> 00:52:20,345
są obrzydliwością w oczach twojego ludu.

628
00:52:22,973 --> 00:52:25,600
Rozkażę moim ludziom, by je tolerowali.

629
00:52:26,101 --> 00:52:27,519
Będą posłuszni.

630
00:52:28,770 --> 00:52:30,647
Potrzebujemy tylko trzech dni.

631
00:52:35,944 --> 00:52:36,987
Dwóch ludzi.

632
00:52:38,363 --> 00:52:40,407
Dwóch bogów o różnych poglądach.

633
00:52:41,700 --> 00:52:43,493
Szanuję to, że jesteś Hebrajczykiem.

634
00:52:44,494 --> 00:52:49,040
Ale jesteśmy rodziną, Mojżeszu.

635
00:52:50,041 --> 00:52:52,043
Egipt należy też do ciebie.

636
00:52:53,211 --> 00:52:54,588
To twoja ziemia.

637
00:52:55,130 --> 00:52:56,506
To twoi ludzie.

638
00:52:57,299 --> 00:52:58,508
Cierpią katusze.

639
00:53:03,680 --> 00:53:05,348
Znajdziemy kompromis.

640
00:53:05,432 --> 00:53:06,433
Napij się wina.

641
00:53:14,608 --> 00:53:15,734
Mamy dwa dni.

642
00:53:19,196 --> 00:53:20,197
Dwa dni?

643
00:53:20,280 --> 00:53:21,990
Tylko tyle mi dał.

644
00:53:22,824 --> 00:53:24,743
Możemy ruszać. Wszyscy.

645
00:53:27,871 --> 00:53:28,705
Dwa dni.

646
00:53:32,459 --> 00:53:35,712
Dwa dni wystarczą,
jeśli będziemy podróżować nocą.

647
00:53:36,296 --> 00:53:38,423
Z kobietami i dziećmi?

648
00:53:38,506 --> 00:53:39,716
Wszyscy.

649
00:53:40,800 --> 00:53:42,010
Może się udać.

650
00:53:42,093 --> 00:53:43,720
Mojżesz zna pustynię.

651
00:53:43,803 --> 00:53:45,096
Nasi ludzie nie.

652
00:53:45,180 --> 00:53:48,892
Wielu z nich
po raz pierwszy opuści Goszen.

653
00:53:49,434 --> 00:53:50,810
Będą przerażeni.

654
00:53:51,561 --> 00:53:54,356
Jak mamy ich do tego przekonać?

655
00:53:58,068 --> 00:54:00,445
Namówiłem go, by zgodził się na dwa dni.

656
00:54:01,613 --> 00:54:03,531
Czy kiedyś wcześniej coś proponował?

657
00:54:14,542 --> 00:54:17,462
Jak nasz lud wytrzyma na pustyni?

658
00:54:23,218 --> 00:54:24,636
Mam wrażenie, że…

659
00:54:25,220 --> 00:54:28,848
mają zamknięte umysły.

660
00:54:31,810 --> 00:54:33,603
Doznali trudności, ale…

661
00:54:35,897 --> 00:54:37,148
nie znają zbieractwa.

662
00:54:39,025 --> 00:54:41,236
Nie wiedzą, jak sobą zarządzać.

663
00:54:43,655 --> 00:54:45,907
Mojżeszu, chodź, proszę.

664
00:54:54,833 --> 00:54:55,750
Już niedługo.

665
00:54:58,253 --> 00:54:59,129
Matko.

666
00:54:59,921 --> 00:55:01,172
Matko, to ja.

667
00:55:02,257 --> 00:55:03,341
To ja, Mojżesz.

668
00:55:03,842 --> 00:55:07,137
Kocham cię, Mojżeszu.

669
00:55:10,765 --> 00:55:12,600
Wychodzimy za dwa dni, matko.

670
00:55:13,143 --> 00:55:14,394
Tylko dwa dni.

671
00:55:15,562 --> 00:55:16,980
I będziemy wolni.

672
00:55:19,190 --> 00:55:20,358
Ty będziesz wolna.

673
00:55:30,160 --> 00:55:31,036
Matko.

674
00:55:32,245 --> 00:55:33,580
- Matko.
- Odeszła.

675
00:55:33,663 --> 00:55:34,831
Nieprawda. Matko.

676
00:55:35,540 --> 00:55:37,250
Matko!

677
00:55:38,209 --> 00:55:39,961
Drogi bracie, już jej nie ma.

678
00:56:21,211 --> 00:56:22,921
Słońce sięgnęło zenitu.

679
00:56:25,215 --> 00:56:26,508
Już czas, Mojżeszu.

680
00:56:31,888 --> 00:56:32,972
Przerwijcie pracę!

681
00:56:34,641 --> 00:56:36,810
Idźcie do domu
i zbierzcie swoich bliskich.

682
00:56:36,893 --> 00:56:38,812
Zaraz wyruszamy na pustynię.

683
00:56:59,124 --> 00:57:00,500
Rozkaz faraona!

684
00:57:05,463 --> 00:57:08,133
Słyszeliście, że możecie dziś
przerwać pracę

685
00:57:08,925 --> 00:57:11,845
i iść na pustynię, by złożyć ofiarę!

686
00:57:13,680 --> 00:57:14,848
To kłamstwo!

687
00:57:15,765 --> 00:57:18,518
Wasz faraon nie daje wam
takiego pozwolenia!

688
00:57:19,686 --> 00:57:23,773
Będziecie dalej pracować dziś i jutro!

689
00:57:24,274 --> 00:57:27,360
- Faraon nam obiecał, że…
- Nic takiego nie zrobił.

690
00:57:28,319 --> 00:57:30,697
Obiecano nam, że odejdziemy,
i tak zrobimy.

691
00:57:33,116 --> 00:57:33,950
Przestań!

692
00:57:35,368 --> 00:57:36,536
Wracajcie do pracy!

693
00:57:37,078 --> 00:57:38,538
Wszyscy!

694
00:57:38,621 --> 00:57:39,998
Odpuść. Chodź.

695
00:57:40,790 --> 00:57:42,500
Do roboty! Odpuść!

696
00:57:49,799 --> 00:57:51,384
Znowu mnie okłamałeś!

697
00:57:53,136 --> 00:57:54,471
Przeliczyłeś się.

698
00:57:56,222 --> 00:57:58,016
Ufałem, że spełnisz obietnicę.

699
00:58:01,478 --> 00:58:03,104
Obcuję z bogami.

700
00:58:03,188 --> 00:58:04,731
Jestem ponad obietnicami.

701
00:58:06,191 --> 00:58:07,901
Twój lud ci teraz nie ufa.

702
00:58:08,443 --> 00:58:09,944
To musiało się stać.

703
00:58:10,028 --> 00:58:12,363
Nie jesteś jednym z nich, Mojżeszu.

704
00:58:12,447 --> 00:58:14,991
Może łączą was więzy krwi, ale co z tego?

705
00:58:15,074 --> 00:58:17,368
Chcesz dać im ich starego Boga,

706
00:58:17,452 --> 00:58:19,746
ale ile twój lud wie o tym Bogu

707
00:58:19,829 --> 00:58:21,206
w porównaniu z ich faraonem?

708
00:58:22,290 --> 00:58:23,583
Zależy mi na nich.

709
00:58:23,666 --> 00:58:29,088
Prosiłem Ozyrysa, Horusa
i Izydę o ich dobrobyt.

710
00:58:29,797 --> 00:58:32,008
Czy beze mnie mieliby co jeść?

711
00:58:32,091 --> 00:58:33,134
Mieliby wodę?

712
00:58:33,843 --> 00:58:35,261
Dach nad głową?

713
00:58:53,530 --> 00:58:58,117
Bóg nie ułatwił tej podróży,
bo my jej nie ułatwiamy.

714
00:58:58,201 --> 00:58:59,452
Życie takie nie jest.

715
00:58:59,536 --> 00:59:03,831
Zdarzyło ci się kiedyś, że życie
czegoś cię nauczyło albo tak myślałeś,

716
00:59:03,915 --> 00:59:07,168
ale w chwili, gdy robi ci się wygodnie

717
00:59:07,252 --> 00:59:10,630
i życie staje się łatwiejsze,
zapominasz o tej lekcji?

718
00:59:10,713 --> 00:59:12,382
O tym, czego cię nauczono?

719
00:59:12,465 --> 00:59:16,261
Czego trzeba, żeby zapamiętać
życiową lekcję? Trudności.

720
00:59:16,344 --> 00:59:17,845
Musimy to powstrzymać.

721
00:59:18,972 --> 00:59:21,266
- Musimy pogodzić się z faraonem.
- Nie!

722
00:59:22,809 --> 00:59:23,810
Nie będzie zgody!

723
00:59:27,313 --> 00:59:28,690
Mojżesz ma rację.

724
00:59:29,691 --> 00:59:32,527
Im bardziej mu szkodzimy,
tym bardziej on szkodzi nam.

725
00:59:32,610 --> 00:59:33,903
Dla Boga jest nikim!

726
00:59:34,404 --> 00:59:36,197
Jest jak włos do wyrwania.

727
00:59:36,281 --> 00:59:39,200
To dlaczego Bóg go po prostu nie wyrwie?

728
00:59:39,284 --> 00:59:42,370
Albo nie zburzy bram, nie zabije straży
i nie pozwolić nam odejść?

729
00:59:42,870 --> 00:59:46,541
Skoro nasz Bóg jest wszechmogący,
to czemu tego nie zrobi?

730
01:00:04,767 --> 01:00:07,353
Jeśli mamy być niezależnym narodem,

731
01:00:08,313 --> 01:00:09,647
musimy być silni.

732
01:00:11,816 --> 01:00:15,069
Myślicie, że nawet gdy wywalczymy
wolność, będzie łatwo?

733
01:00:16,571 --> 01:00:17,405
Nie!

734
01:00:18,114 --> 01:00:20,450
Trudno będzie wziąć sobie ziemię,

735
01:00:20,533 --> 01:00:22,368
zbudować jakąś przyszłość.

736
01:00:22,452 --> 01:00:25,955
Trudniej niż budować świątynię,
a nawet tysiąc świątyń!

737
01:00:26,831 --> 01:00:30,960
A jedyne, co będzie nas prowadzić,
to siła i wiara.

738
01:00:33,296 --> 01:00:35,089
To dlatego poddano nas próbie.

739
01:00:40,678 --> 01:00:42,889
Datanie.

740
01:00:44,265 --> 01:00:47,935
Powiedz swoim ludziom:
„Zaczekajcie. Wytrzymajcie cierpienie”.

741
01:00:50,271 --> 01:00:51,773
Faraon wycierpi więcej.

742
01:00:56,194 --> 01:00:59,947
Plagi oczywiście
miały zrobić wrażenie na faraonie,

743
01:01:00,031 --> 01:01:01,240
a częściowo

744
01:01:01,324 --> 01:01:03,951
zostały też wymyślone dla Hebrajczyków,

745
01:01:04,035 --> 01:01:08,539
bo myślę, że miały ich przekonać
i pokazać im,

746
01:01:08,623 --> 01:01:11,876
że tego, co się działo,
nie byliby w stanie zrobić sami,

747
01:01:11,959 --> 01:01:14,003
nie zdziałaliby tego bez pomocy.

748
01:01:14,087 --> 01:01:15,546
Byli tam przez 400 lat

749
01:01:15,630 --> 01:01:19,133
i nie zdołali uchronić się

750
01:01:19,217 --> 01:01:20,760
przed niewolnictwem.

751
01:01:20,843 --> 01:01:26,766
A mimo to obserwują,
jak ich Bóg walczy za nich,

752
01:01:26,849 --> 01:01:31,479
a oni sami nie muszą nawet podnosić ręki.

753
01:01:45,493 --> 01:01:48,371
Jestem, który jestem i będę, który będę.

754
01:01:48,454 --> 01:01:49,372
Panie.

755
01:01:54,085 --> 01:01:55,086
Jutro

756
01:01:55,169 --> 01:02:00,007
zginą wszystkie zwierzęta
w królestwie faraona.

757
01:02:02,677 --> 01:02:04,512
A wtedy faraon się podda?

758
01:02:05,138 --> 01:02:07,724
Nie. Nic na to nie poradzi.

759
01:02:08,474 --> 01:02:11,018
Sprawiłem, że jego serce stało się twarde.

760
01:02:13,688 --> 01:02:14,897
Ale, Panie,

761
01:02:14,981 --> 01:02:17,400
czy nie byłoby lepiej, gdyby ustąpił?

762
01:02:34,083 --> 01:02:39,255
Bóg mówi do Mojżesza:
„Sprawię, że serce faraona będzie twarde”.

763
01:02:39,338 --> 01:02:42,300
Można tak odczytać ten fragment,

764
01:02:42,383 --> 01:02:45,720
w którym Bóg mówi, że to on sprawił,
że serce faraona jest twarde,

765
01:02:46,220 --> 01:02:51,642
że mógł pozwolić Izraelitom odejść,

766
01:02:51,726 --> 01:02:56,397
ale chciał coś udowodnić,
interweniując u faraona

767
01:02:56,481 --> 01:02:58,441
i zmieniając jego myślenie.

768
01:02:58,524 --> 01:03:03,112
Bóg decyduje, co się stanie,
nawet jeśli to paradoksalne.

769
01:03:03,196 --> 01:03:05,698
W rozumieniu islamu
serce staje się twarde,

770
01:03:05,782 --> 01:03:09,494
gdy wciąż schodzi na złą drogę.

771
01:03:09,577 --> 01:03:12,622
To seria decyzji,

772
01:03:12,705 --> 01:03:16,459
które prowadzą człowieka
do odcięcia się od głosu serca.

773
01:03:16,542 --> 01:03:18,711
Serce staje się twarde w wyniku procesu.

774
01:03:18,795 --> 01:03:23,090
Myślę o analogii do współczesnej medycyny,

775
01:03:23,174 --> 01:03:26,677
według której cholesterol
nie gromadzi się nagle, wywołując zawał.

776
01:03:26,761 --> 01:03:31,307
To stopniowy proces
odkładania się blaszki w sercu.

777
01:03:31,390 --> 01:03:32,225
RABIN, PROFESOR

778
01:03:32,308 --> 01:03:36,479
Wie, że mnóstwo osób zginie

779
01:03:36,562 --> 01:03:39,023
z powodu zatwardziałości jego serca,

780
01:03:39,106 --> 01:03:41,609
jednak nie wie, jak się wycofać.

781
01:03:42,109 --> 01:03:44,111
Z moralnego i etycznego punktu widzenia

782
01:03:44,195 --> 01:03:46,823
ważne jest to,
że choć wierzysz w ludzką zdolność

783
01:03:46,906 --> 01:03:49,033
do zadośćuczynienia i poprawy…

784
01:03:49,116 --> 01:03:51,202
Przecież kochamy historie
o czyjejś przemianie.

785
01:03:51,285 --> 01:03:54,288
Myślę, że Bóg uczy nas,
że niektórzy mogli być tak źli,

786
01:03:54,372 --> 01:03:56,833
tak okropni, że stracili tę zdolność.

787
01:03:56,916 --> 01:03:58,292
KSIĘGA WYJŚCIA 9, 2-3

788
01:03:58,376 --> 01:04:00,586
„Jeżeli ich nie wypuścisz,

789
01:04:00,670 --> 01:04:05,216
oto ręka Pana porazi bydło twoje na polu,

790
01:04:05,299 --> 01:04:08,761
konie, osły, wielbłądy,

791
01:04:08,845 --> 01:04:11,305
woły i owce,

792
01:04:11,931 --> 01:04:14,767
i będzie bardzo wielka zaraza”.

793
01:04:16,394 --> 01:04:17,645
Kiedy to się stało?

794
01:04:17,728 --> 01:04:18,729
W nocy.

795
01:04:36,998 --> 01:04:38,833
No, dalej. Proszę cię. Wstawaj.

796
01:04:40,293 --> 01:04:42,295
Nikt nie może widzieć, że nas to dotknęło.

797
01:04:53,222 --> 01:04:54,056
Panie.

798
01:04:55,975 --> 01:04:58,728
Rano nie było dostawy zboża.

799
01:04:59,770 --> 01:05:01,898
Nie ma zwierząt do ciągnięcia wozów.

800
01:05:02,440 --> 01:05:03,524
Wszystkie zdechły.

801
01:05:07,278 --> 01:05:08,112
Wszystkie?

802
01:05:09,780 --> 01:05:12,533
Poza tymi, które mają Hebrajczycy.

803
01:05:22,710 --> 01:05:24,211
Krowy i konie chorują.

804
01:05:25,504 --> 01:05:27,173
Nie mamy dowodu, że to on.

805
01:05:48,569 --> 01:05:49,528
Nie zbliżaj się.

806
01:05:49,612 --> 01:05:53,950
Ten faraon był tak pochłonięty
swoim poczuciem wyższości,

807
01:05:54,033 --> 01:05:55,910
że nie było miejsca dla innych,

808
01:05:55,993 --> 01:05:58,913
a dysonans poznawczy,
kiedy wszystko się rozpada,

809
01:05:59,497 --> 01:06:02,041
ale ja prę do przodu, przypomina Hitlera.

810
01:06:02,124 --> 01:06:03,626
Ostatecznie Hitler

811
01:06:03,709 --> 01:06:06,587
był tak oddany
swej chorej misji na świecie,

812
01:06:06,671 --> 01:06:10,091
że nie widział,
jak rozpada się jego królestwo.

813
01:06:10,174 --> 01:06:11,717
Myślę, że w ten sam sposób

814
01:06:11,801 --> 01:06:16,514
faraon był tak zaskoczony tym,
co się działo,

815
01:06:16,597 --> 01:06:18,557
bo był zapatrzony tylko w siebie.

816
01:06:19,517 --> 01:06:23,896
Mimo wszystkich cudów i znaków
faraon wciąż wierzył, że jest Bogiem.

817
01:06:24,480 --> 01:06:26,023
W Koranie jest werset,

818
01:06:26,107 --> 01:06:29,735
w którym faraon mówi
do swojego poddanego lub kapłana:

819
01:06:29,819 --> 01:06:33,072
„Zbuduj mi wysoki budynek”,
prawdopodobnie piramidę,

820
01:06:33,155 --> 01:06:36,784
„bym sięgnął nieba
i zobaczył Boga Mojżesza”.

821
01:06:36,867 --> 01:06:41,330
Jego narcyzm osiągnął etap,
w którym naprawdę chce wstąpić do nieba,

822
01:06:41,414 --> 01:06:43,874
by zobaczyć Boga, o którym mówi Mojżesz.

823
01:06:44,458 --> 01:06:47,461
Nie wierzył, że jest ktoś
potężniejszy od niego.

824
01:06:49,171 --> 01:06:52,174
I 37 osób zmarłych przez tyfus

825
01:06:52,258 --> 01:06:54,510
i przez wszy w komnatach dla kobiet,

826
01:06:55,344 --> 01:06:57,138
co daje razem…

827
01:06:57,888 --> 01:07:00,433
350 osób…

828
01:07:01,434 --> 01:07:02,768
w pałacu.

829
01:07:07,898 --> 01:07:09,567
Mam mówić dalej?

830
01:07:10,901 --> 01:07:11,902
Panie?

831
01:07:14,697 --> 01:07:18,534
Gdyby był tak potężny,
ja też bym cierpiał.

832
01:07:21,495 --> 01:07:22,997
Nie może tknąć boga!

833
01:07:38,888 --> 01:07:40,931
KSIĘGA WYJŚCIA 9, 23-26

834
01:07:41,015 --> 01:07:42,767
„Pan spuścił również grad”.

835
01:07:44,602 --> 01:07:48,856
„Tak ogromny, że nie było takiego
na całej ziemi egipskiej

836
01:07:48,939 --> 01:07:51,192
od czasu, gdy Egipt stał się narodem”.

837
01:07:52,318 --> 01:07:56,405
„I spadł grad na całą ziemię egipską,

838
01:07:56,489 --> 01:08:00,159
na wszystko, co było na polu.
Grad zniszczył ludzi, zwierzęta”.

839
01:08:00,993 --> 01:08:05,706
„Tylko w ziemi Goszen,
gdzie byli Izraelici,

840
01:08:05,790 --> 01:08:07,416
nie było gradu”.

841
01:08:09,460 --> 01:08:11,170
Kocham cię, bracie.

842
01:08:13,255 --> 01:08:14,799
Proszę, wysłuchaj go.

843
01:08:19,470 --> 01:08:21,972
Bo kochasz też jego.

844
01:08:36,779 --> 01:08:38,072
Ludzie będą głodować.

845
01:08:40,116 --> 01:08:41,075
Tysiące.

846
01:08:41,909 --> 01:08:43,452
Chyba że faraon się podda.

847
01:08:45,496 --> 01:08:46,497
A zrobi to?

848
01:08:48,833 --> 01:08:49,792
Miejmy nadzieję.

849
01:08:58,300 --> 01:08:59,510
Terminu „faraon”

850
01:08:59,593 --> 01:09:03,222
wciąż używamy w języku arabskim,
we współczesnej odmianie…

851
01:09:03,305 --> 01:09:05,266
Mamy nawet na to czasownik.

852
01:09:05,349 --> 01:09:08,269
Ktoś, kto jest dumny, kto się chełpi,

853
01:09:08,352 --> 01:09:11,147
ktoś, kto nie słucha,
ktoś, kto się każdemu…

854
01:09:11,230 --> 01:09:12,690
kto się każdemu przeciwstawia.

855
01:09:12,773 --> 01:09:15,067
To faraon. Zachowuje się jak faraon.

856
01:09:15,151 --> 01:09:19,071
Nie chcę wchodzić w politykę,
ale większość autokratycznych reżimów

857
01:09:19,572 --> 01:09:22,408
ma dyktatora,
który zachowuje się tak samo.

858
01:09:23,492 --> 01:09:25,452
Tacy jak faraon istnieją do dziś.

859
01:09:35,379 --> 01:09:36,505
Wasza Wysokość.

860
01:09:37,339 --> 01:09:38,799
Nikt nie pracuje.

861
01:09:38,883 --> 01:09:40,551
Ludzie będą głodować.

862
01:09:40,634 --> 01:09:42,386
To nie do zniesienia.

863
01:09:42,469 --> 01:09:45,264
Nie możemy iść dalej tą drogą.

864
01:10:03,115 --> 01:10:04,617
Mój Pan nie ustąpi,

865
01:10:04,700 --> 01:10:06,911
póki nie dasz nam tego, o co prosimy.

866
01:10:09,496 --> 01:10:12,333
Powiedz swojemu panu, żeby zatrzymał grad.

867
01:10:13,000 --> 01:10:14,710
Potem możemy porozmawiać.

868
01:10:46,575 --> 01:10:50,788
Udowodniłeś, że chroni cię bóg.

869
01:10:52,122 --> 01:10:53,624
Uczynię mu tę grzeczność

870
01:10:54,833 --> 01:10:58,462
i pozwolę twojemu ludowi
iść na pustynię i złożyć ofiarę.

871
01:10:59,546 --> 01:11:01,674
Wasza Wysokość jest wielkoduszny.

872
01:11:03,759 --> 01:11:04,635
Ale…

873
01:11:07,263 --> 01:11:11,267
wędrówki po pustyni
potrafią zmącić młody umysł.

874
01:11:12,059 --> 01:11:15,854
Zostawicie więc dzieci w mieście.

875
01:11:17,273 --> 01:11:20,192
Jako obrońca twoich ludzi
jestem im to winien.

876
01:11:20,276 --> 01:11:21,860
Nasze dzieci pójdą z nami.

877
01:11:21,944 --> 01:11:24,238
- Dlaczego?
- Tak nakazuje nasz Pan.

878
01:11:24,321 --> 01:11:26,198
A ja nakazuję to!

879
01:11:26,282 --> 01:11:27,574
Panie!

880
01:11:30,202 --> 01:11:33,455
Mamy ziarno, które przetrwa siedem lat.

881
01:11:34,331 --> 01:11:36,417
Jesteśmy najlepszymi rolnikami świata.

882
01:11:36,500 --> 01:11:38,168
- Przetrwamy.
- Faraonie!

883
01:11:40,879 --> 01:11:43,549
Daj mi to, czego żądam,

884
01:11:43,632 --> 01:11:47,970
albo przysięgam, że chmara szarańczy
zje każde ziarno na twojej ziemi!

885
01:11:50,306 --> 01:11:53,309
Dla dobra twojego ludu, ustąp.

886
01:12:07,448 --> 01:12:09,783
KSIĘGA WYJŚCIA 10, 13

887
01:12:09,867 --> 01:12:14,455
„Pan sprowadził wiatr wschodni,
który wiał przez cały dzień i całą noc”.

888
01:12:15,122 --> 01:12:18,167
„Wiatr wschodni przyniósł szarańczę”.

889
01:12:18,876 --> 01:12:22,171
Skumulowany efekt tych plag,

890
01:12:22,254 --> 01:12:24,423
brak wody

891
01:12:24,506 --> 01:12:28,469
i muchy, i wszystkie owady,
które zaatakowały kraj

892
01:12:28,552 --> 01:12:32,890
i które ograniczyły dostawę żywności,

893
01:12:32,973 --> 01:12:35,559
które zniszczyły życie i gospodarkę,

894
01:12:35,642 --> 01:12:38,312
wywarł silne wrażenie,
bo był bardzo realny

895
01:12:38,395 --> 01:12:41,648
i wpłynął na życie ludzi na ich ziemi.

896
01:12:43,525 --> 01:12:45,527
Bóg opowiada historię.

897
01:12:45,611 --> 01:12:47,321
Rozmawia z Izraelitami.

898
01:12:47,404 --> 01:12:51,450
A historia, którą im opowiada,
to całkowita rozbiórka

899
01:12:51,533 --> 01:12:53,702
tego, co uważamy za źródło władzy.

900
01:12:53,786 --> 01:12:58,374
Bóg po kolei niszczy ziemię, gospodarkę,

901
01:12:58,457 --> 01:12:59,541
poczucie władzy.

902
01:13:01,460 --> 01:13:04,713
„Szarańcza pożarła wszelką trawę ziemi

903
01:13:04,797 --> 01:13:08,217
i wszelki owoc z drzewa,
który pozostał po gradzie.

904
01:13:10,094 --> 01:13:13,597
I nie pozostało nic zielonego na drzewach

905
01:13:13,680 --> 01:13:19,019
i nic z roślinności polnej
w całej ziemi egipskiej”.

906
01:13:26,276 --> 01:13:27,945
Faraonie, usłysz nasz płacz!

907
01:13:28,570 --> 01:13:29,405
Ojcze…

908
01:13:31,740 --> 01:13:34,535
Widziałem ludzi przed pałacem.

909
01:13:36,787 --> 01:13:38,080
Oni głodują.

910
01:13:42,084 --> 01:13:44,586
Pokazujemy swoją wartość
nie tylko przez osiągnięcia,

911
01:13:45,587 --> 01:13:46,922
ale przez to, co znosimy.

912
01:13:48,006 --> 01:13:49,883
Czemu musimy znosić to?

913
01:13:52,886 --> 01:13:53,971
Jestem faraonem.

914
01:13:56,682 --> 01:13:58,976
Ty, synu,
pewnego dnia zostaniesz faraonem.

915
01:13:59,560 --> 01:14:02,563
Jesteśmy ładem, filarami
tego potężnego królestwa.

916
01:14:03,689 --> 01:14:05,983
Jeśli ustąpię bogu Hebrajczyków,

917
01:14:06,817 --> 01:14:08,026
jeśli zostanę…

918
01:14:10,195 --> 01:14:11,155
pokonany…

919
01:14:12,698 --> 01:14:14,575
fundamenty się skruszą.

920
01:14:16,368 --> 01:14:17,578
Znikniemy.

921
01:14:18,787 --> 01:14:20,581
To nie porażka, bracie.

922
01:14:22,499 --> 01:14:25,794
To pokora i rozsądek.

923
01:14:25,878 --> 01:14:27,671
To postęp.

924
01:14:28,297 --> 01:14:30,591
Bogowie mogą żyć w pokoju.

925
01:14:31,175 --> 01:14:33,927
Set i Horus pogodzili się.

926
01:14:34,011 --> 01:14:36,054
Podzielili świat między siebie.

927
01:14:38,015 --> 01:14:40,851
Mam podzielić świat,
który już należy do mnie?

928
01:14:41,768 --> 01:14:45,481
Ojcze, jeśli dasz Mojżeszowi
to, czego chce,

929
01:14:46,064 --> 01:14:48,817
przywrócisz dobrobyt dla naszego ludu.

930
01:14:49,985 --> 01:14:53,238
Przybędzie ci od tego wielkości,
a nie ubędzie.

931
01:14:58,535 --> 01:15:02,873
Nie może mi jeszcze bardziej
przybyć wielkości.

932
01:15:06,168 --> 01:15:10,130
Umniejszy mi to,
jeśli pokłonię się bogu Mojżesza.

933
01:15:12,841 --> 01:15:14,134
Nie zrobię tego.

934
01:15:18,555 --> 01:15:19,848
Nie zrobię!

935
01:15:30,359 --> 01:15:31,610
KSIĘGA WYJŚCIA 10, 22-23

936
01:15:31,693 --> 01:15:35,113
„Nastała ciemność gęsta
w całej ziemi egipskiej”.

937
01:15:35,989 --> 01:15:37,866
„Jeden drugiego nie widział

938
01:15:37,950 --> 01:15:40,869
i nikt nie mógł wstać z miejsca swego

939
01:15:40,953 --> 01:15:42,955
przez trzy dni”.

940
01:15:45,123 --> 01:15:49,002
Zasłonięcie słońca.
Bóg słońca Ra to wódz panteonu

941
01:15:49,086 --> 01:15:50,879
i patron faraona wśród bogów.

942
01:15:50,963 --> 01:15:52,714
Robi się naprawdę poważnie.

943
01:15:52,798 --> 01:15:55,175
Uważam, że ciemność to atak na Ra,

944
01:15:55,259 --> 01:15:59,763
bo Egipcjanie postrzegali słońce
jako część kosmicznego porządku.

945
01:16:00,806 --> 01:16:04,977
Egipcjanie nie rozumieli dokładnie,
co dzieje się ze słońcem w nocy,

946
01:16:05,060 --> 01:16:07,813
więc było to dla nich przerażające,
bo ciemność

947
01:16:07,896 --> 01:16:09,856
była dla nich wielką niewiadomą.

948
01:16:09,940 --> 01:16:13,193
Odnosiło się to też
do wyprawy do podziemi.

949
01:16:14,236 --> 01:16:18,824
Myślę, że ciemność symbolizowała też
ich śmierć jako jednostki.

950
01:16:19,616 --> 01:16:23,537
Historia stworzenia z Księgi Rodzaju
opowiada, jak Bóg tworzy ład z chaosu.

951
01:16:23,620 --> 01:16:29,293
W wyniku plag ład wraca do chaosu,

952
01:16:29,376 --> 01:16:32,462
do stanu sprzed stworzenia.

953
01:16:32,546 --> 01:16:34,798
To kosmiczny pokaz.

954
01:16:34,881 --> 01:16:38,302
Bogowie są przeciwko sobie.
Kto wygra tę bitwę?

955
01:16:43,849 --> 01:16:45,809
Nie może się teraz wzbraniać.

956
01:16:46,977 --> 01:16:48,312
Duma go oślepia.

957
01:16:52,190 --> 01:16:53,025
Ostrożnie.

958
01:16:54,610 --> 01:16:56,945
Masz wielką władzę.

959
01:16:58,071 --> 01:17:00,782
Nie pozwól, by i ciebie
uczyniła zatwardziałym.

960
01:17:43,825 --> 01:17:44,660
Mojżeszu.

961
01:17:46,870 --> 01:17:51,333
Proszę, przywróć słońce
i księżyc na niebie.

962
01:17:56,171 --> 01:17:58,298
Pozwolisz nam iść złożyć ofiarę.

963
01:18:00,384 --> 01:18:02,636
Pozwolisz nam zabrać nasze dzieci

964
01:18:03,637 --> 01:18:04,930
i starszych.

965
01:18:06,390 --> 01:18:08,225
Cały naród Izraela.

966
01:18:14,564 --> 01:18:16,692
Nie idziecie złożyć ofiary.

967
01:18:17,693 --> 01:18:19,194
Powiedzmy to na głos.

968
01:18:19,820 --> 01:18:21,488
Zamierzacie odejść.

969
01:18:21,571 --> 01:18:24,157
Odejść i zdradzić waszego władcę.

970
01:18:24,241 --> 01:18:25,117
Mnie.

971
01:18:29,371 --> 01:18:30,288
To prawda.

972
01:18:31,289 --> 01:18:32,791
Zamierzamy odejść.

973
01:18:36,294 --> 01:18:39,172
Zbyt długo jesteśmy
z tobą związani, faraonie.

974
01:18:40,298 --> 01:18:41,800
Czas wypuścić mój lud.

975
01:18:47,013 --> 01:18:47,931
Wynoś się.

976
01:18:59,568 --> 01:19:00,694
Oszczędź swój lud.

977
01:19:02,487 --> 01:19:05,031
Oszczędź sobie dalszego cierpienia.

978
01:19:05,615 --> 01:19:07,284
Mnie też oszczędź tego bólu.

979
01:19:11,204 --> 01:19:12,164
Wynoś się.

980
01:19:13,749 --> 01:19:15,083
I uważaj, jak idziesz.

981
01:19:15,167 --> 01:19:16,293
Tak zrobię.

982
01:19:16,376 --> 01:19:19,337
Jeśli jeszcze kiedyś zobaczysz moją twarz,

983
01:19:19,421 --> 01:19:21,548
to będzie twój koniec.

984
01:19:22,591 --> 01:19:24,050
Słusznie mówisz.

985
01:19:24,134 --> 01:19:26,094
Nigdy więcej mnie nie zobaczysz.

986
01:19:34,102 --> 01:19:35,353
- Matko.
- Mojżeszu.

987
01:19:36,688 --> 01:19:37,773
Nie ustąpił.

988
01:19:39,691 --> 01:19:40,692
Niestety nie.

989
01:19:41,943 --> 01:19:44,029
Twój bóg ma ogromną moc.

990
01:19:44,112 --> 01:19:46,573
Każdy, kto ma oczy, to widzi.

991
01:19:47,199 --> 01:19:50,744
Ale proszę, Mojżeszu,
poproś go o litość dla Egiptu.

992
01:19:52,204 --> 01:19:53,330
To nie pomoże.

993
01:20:06,885 --> 01:20:08,720
Co teraz postanowi twój bóg?

994
01:20:10,055 --> 01:20:12,182
Jestem niszczycielem.

995
01:20:13,809 --> 01:20:16,895
Mojżeszu? Co teraz będzie?

996
01:20:18,104 --> 01:20:20,774
Jestem niszczycielem.

997
01:20:21,650 --> 01:20:22,484
Śmierć.

998
01:24:06,291 --> 01:24:08,501
Napisy: Joanna Rychlik