1 00:00:15,348 --> 00:00:19,227 GOŞEN 2 00:00:27,193 --> 00:00:28,361 Musa. 3 00:00:28,945 --> 00:00:30,071 Rabb'im. 4 00:00:31,156 --> 00:00:33,700 Bu akşam diğerlerinden farklı. 5 00:00:33,783 --> 00:00:35,243 Nasıl Rabb'im? 6 00:00:35,326 --> 00:00:38,246 Mısır'da doğan ilk çocukların hepsi ölecek. 7 00:00:39,205 --> 00:00:44,544 Firavun'un ilk çocuğundan en mazlum hizmetçinin ilk çocuğuna kadar. 8 00:00:44,627 --> 00:00:46,212 Ya İbraniler? 9 00:00:46,296 --> 00:00:47,756 İyi dinle. 10 00:00:49,382 --> 00:00:54,929 Her aile acı otlarla hazırlanmış kurbanlık kuzudan yiyecek. 11 00:00:55,555 --> 00:01:00,351 Mayasız ekmekle yiyin çünkü kabarması için vakit yok. 12 00:01:03,188 --> 00:01:07,317 Gazabımdan korunup yaşadığınız yeri işaretlemek için 13 00:01:07,400 --> 00:01:12,739 kuzunun kanıyla evlerinizin kapılarını boyayın. 14 00:01:17,994 --> 00:01:19,871 Musa'nın evini arıyorum. 15 00:01:22,791 --> 00:01:26,503 Korkuyorum Musa. Başka bir yolu olmalı. 16 00:01:26,586 --> 00:01:29,130 Ben yok ediciyim. 17 00:01:32,383 --> 00:01:35,428 İçeri. Çabuk. 18 00:01:37,639 --> 00:01:40,809 Böylece onuncu bela başlar. 19 00:01:40,892 --> 00:01:43,478 İlk çocuğun ölümü. 20 00:01:48,358 --> 00:01:53,530 AHİT MUSA'NIN HİKÂYESİ 21 00:01:54,280 --> 00:01:59,828 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM VADEDİLMİŞ TOPRAKLAR 22 00:02:05,625 --> 00:02:08,670 Son bela son derece yıkıcı 23 00:02:08,753 --> 00:02:13,133 zira diyor ki Mısır'da doğan her ilk çocuk, 24 00:02:13,216 --> 00:02:18,471 Firavun'un çocuğundan herhangi birinin çocuğuna, 25 00:02:18,555 --> 00:02:21,182 hatta sığırlara kadar hepsi ölecek. 26 00:02:21,933 --> 00:02:27,605 Hristiyanlık için bu Yeni Ahit'in ve İsa Mesih'in habercisidir. 27 00:02:27,689 --> 00:02:30,275 Kuzu'nun Kanı. Kuzunun kurban edilmesi. 28 00:02:30,358 --> 00:02:34,404 Ve sadece onun kanıyla kurtulacaksınız. 29 00:02:34,487 --> 00:02:37,407 Çıkışınız, kurtuluşunuz yalnızca kapı sövesindeki 30 00:02:37,490 --> 00:02:39,492 kuzunun kanıyla olacak. 31 00:02:39,576 --> 00:02:42,620 Lütfen. Yiyin. İçin. 32 00:02:43,246 --> 00:02:48,793 Gelen meleğin, İbranilerin evini es geçmesini sağlayan işaret 33 00:02:48,877 --> 00:02:53,214 kapı sövesindeki kuzu kanıydı. 34 00:02:54,215 --> 00:02:56,843 Fısıh tabiri buradan geliyor. 35 00:02:56,926 --> 00:03:01,306 Onların evlerini es geçip Mısırlıları hedef alırlar. 36 00:03:01,890 --> 00:03:05,685 PI-RAMESSES MISIR'IN BAŞKENTİ 37 00:03:14,152 --> 00:03:15,945 Bu var ya? Bu çok lezzetli. 38 00:03:29,500 --> 00:03:32,462 Amen? 39 00:03:33,963 --> 00:03:35,006 Amen! 40 00:03:58,112 --> 00:04:00,531 Bu bir bakıma kısasa kısas sayılabilir. 41 00:04:00,615 --> 00:04:04,244 Firavun, Çıkış'ın başında ne yapıyor? Oğlanları öldürüyor. 42 00:04:05,787 --> 00:04:08,706 Burada da ilk doğanlar ölüyor. 43 00:04:09,874 --> 00:04:11,584 Hikâye kendini tekrarlıyor. 44 00:04:11,668 --> 00:04:14,003 Benimkine yapmaya çalıştığını seninkine yapıyorum. 45 00:04:32,981 --> 00:04:35,942 Kadim hahamlık geleneği, 46 00:04:36,734 --> 00:04:41,239 belaların Mısır halkına yaşattığı acıları övmez. 47 00:04:46,828 --> 00:04:52,375 Fısıh sederi kısmına geldiğimizde, 48 00:04:52,458 --> 00:04:55,878 yani nameyle 10 belayı okuduğumuz kısımda, 49 00:04:55,962 --> 00:05:01,884 kadehlerimizden parmağımızla bir damla şarap alıp 50 00:05:01,968 --> 00:05:05,972 tabaklarımızın kenarına sürmemiz söylenir. 51 00:05:09,475 --> 00:05:14,647 Başkalarının acılarından keyif almak doğru değildir. 52 00:05:16,774 --> 00:05:21,738 Bize zarar vermiş olmaları veya masum insanlar olmaları fark etmez. 53 00:05:21,821 --> 00:05:25,325 Bu yüzden sembolik olarak neşe dozumuzu azaltırız. 54 00:05:42,508 --> 00:05:45,136 Musa! 55 00:05:49,015 --> 00:05:52,727 12. Bölüm'de yok edici iniyor. 56 00:05:52,810 --> 00:05:55,605 Bazen Ölüm Meleği olarak algılandığı olmuştur. 57 00:05:55,688 --> 00:05:57,398 Tanrı denmiyor çünkü. 58 00:05:58,900 --> 00:06:00,026 Musa! 59 00:06:00,109 --> 00:06:02,737 Ama hemen sonrasında bunu Tanrı'nın yaptığı yazıyor. 60 00:06:02,820 --> 00:06:09,369 Yani acaba Tanrı ile yaptığı işi bir şekilde ayırma çabası mı bu? 61 00:06:09,452 --> 00:06:10,620 Musa. 62 00:06:11,829 --> 00:06:12,955 Musa. 63 00:06:14,791 --> 00:06:17,502 "Ve Mısır'da büyük bir feryat koptu. 64 00:06:18,878 --> 00:06:22,632 Çünkü ölüsü olmayan tek bir ev yoktu." 65 00:06:23,883 --> 00:06:25,093 Musa! 66 00:06:28,388 --> 00:06:30,765 Lütfen! Gitmeliyiz, lütfen! 67 00:06:30,848 --> 00:06:34,310 Bence düzeltmenler ve kutsal kitap yazarları, 68 00:06:34,394 --> 00:06:38,815 herhangi bir Tanrı'yla bağdaştırılamayacak kadar 69 00:06:38,898 --> 00:06:45,571 vahşi ve kinci karakter özelliklerinden Tanrı'nın kendisini soyutlamak için, 70 00:06:45,655 --> 00:06:51,411 onu çocuk ve masumların canını alabilecek bir ölüm meleği ile değiştirdiler. 71 00:06:53,704 --> 00:06:54,872 Ne yaptık biz? 72 00:06:56,499 --> 00:06:58,835 Tanrı'nın senden istediği şeyi. 73 00:08:05,193 --> 00:08:07,737 Son belaya bakıyorum da, 74 00:08:08,362 --> 00:08:10,615 muazzam biçimde yıkıcı. 75 00:08:11,491 --> 00:08:16,204 Tanrı'ya karşı argümanları işte bu yüzden duyuyorsunuz. 76 00:08:16,287 --> 00:08:19,165 İyi niyetli bir Tanrı buna nasıl izin verir? 77 00:08:19,248 --> 00:08:21,459 Bu kadar kinci bir tanrı olabilir mi? 78 00:08:21,542 --> 00:08:25,463 Bütün ilk çocukları öldürdün mü? Ne acımasız bir Tanrı'sın sen! 79 00:08:26,005 --> 00:08:30,092 Ve dürüst olacağım, buna verecek cevabım yok. 80 00:08:31,385 --> 00:08:35,806 Ama insanlık açısından düşünürsek, bu çok yıkıcı bir şey. 81 00:08:40,436 --> 00:08:41,646 Musa. 82 00:08:45,066 --> 00:08:46,317 Neredesin Musa? 83 00:08:47,109 --> 00:08:48,110 Musa! 84 00:08:49,487 --> 00:08:50,488 Musa! 85 00:08:51,989 --> 00:08:54,825 Neredesin? Cevap ver! 86 00:08:54,909 --> 00:08:56,619 -Kardeşim. -Kapıyı sürgüle. 87 00:08:56,702 --> 00:08:58,579 -Ona gitmeliyim. -Hayır! 88 00:08:58,663 --> 00:08:59,830 Cevap ver! 89 00:09:01,249 --> 00:09:02,250 Ben giderim. 90 00:09:11,467 --> 00:09:12,635 Musa burada değil. 91 00:09:13,386 --> 00:09:16,222 Benimle yüzleşemeyecek kadar utanıyor mu? 92 00:09:19,600 --> 00:09:21,143 Oğlum öldü! 93 00:09:22,061 --> 00:09:25,398 Bizim çocuklarımız da senin ellerinde öldü. 94 00:09:27,858 --> 00:09:29,151 Uyarılmıştın. 95 00:09:30,319 --> 00:09:32,488 Kimse Tanrı'ya mâni olamaz. 96 00:09:32,572 --> 00:09:35,533 Sizin tanrınız katilden başka bir şey değil. 97 00:09:35,616 --> 00:09:37,243 O, hayat verendir. 98 00:09:38,911 --> 00:09:39,954 Ve de alan. 99 00:09:40,746 --> 00:09:41,872 Oğlum… 100 00:09:47,378 --> 00:09:48,421 Oğlum. 101 00:10:04,437 --> 00:10:07,982 Çöle gidin. Hemen şimdi gidin. 102 00:10:08,608 --> 00:10:09,859 Hiçbir şart yok mu? 103 00:10:11,402 --> 00:10:12,403 Yok. 104 00:10:13,571 --> 00:10:15,323 Hemen gittiğiniz sürece. 105 00:10:35,551 --> 00:10:36,802 Bizimle kal. 106 00:10:40,348 --> 00:10:41,349 Olmaz. 107 00:10:44,477 --> 00:10:47,229 Onunla Mısır'ın kaybının yasını tutmalıyım. 108 00:10:51,901 --> 00:10:53,152 Onun kaybının. 109 00:11:09,502 --> 00:11:11,379 Gitmeliyiz. Derhâl. 110 00:11:13,047 --> 00:11:14,548 Fikrini değiştirmeden. 111 00:11:53,337 --> 00:11:54,755 Sevgili oğlum. 112 00:11:55,881 --> 00:11:59,009 Bu musibeti evime sen getirdin. 113 00:11:59,969 --> 00:12:02,388 Musa'yı buna sen zorladın. 114 00:12:03,931 --> 00:12:05,349 Bu faciaya. 115 00:12:05,433 --> 00:12:07,268 Bak ne oldu. 116 00:12:08,769 --> 00:12:11,814 Kendini yenilmez, zarar görmez sanıyordun. 117 00:12:11,897 --> 00:12:14,024 Ben tanrılarla münasebetteyim. 118 00:12:14,650 --> 00:12:15,818 Öyle mi? 119 00:12:32,168 --> 00:12:34,336 Önümde diz çök. 120 00:12:39,633 --> 00:12:41,677 -Yalvarırım bana kulak ver. -Çök! 121 00:12:51,353 --> 00:12:53,314 Ben Firavun'um! 122 00:12:54,440 --> 00:12:57,067 Nil'in Kralı! 123 00:13:01,655 --> 00:13:04,158 GOŞEN 124 00:13:04,241 --> 00:13:08,537 "Mısırlılar, bir an önce ülkeyi terk etmeleri için ısrar ettiler. 125 00:13:08,621 --> 00:13:13,167 'Aksi takdirde hepimiz öleceğiz' dediler." 126 00:13:14,502 --> 00:13:16,962 Artık her şey çok hızlı ilerliyor. 127 00:13:17,046 --> 00:13:20,132 Sanki zaman bir çöküntüye uğruyor. 128 00:13:20,216 --> 00:13:23,219 Bunca yıldır oradasınız. İki, 10, 400 yıl. 129 00:13:23,302 --> 00:13:26,096 Mefhum kayboldu. Bir köle zamanını kontrol edemez. 130 00:13:26,180 --> 00:13:28,808 Köleye ne zaman, nereye gideceği söylenir. 131 00:13:28,891 --> 00:13:31,227 Onlara ilk kez "Hadi gidelim" deniyor. 132 00:13:31,811 --> 00:13:35,105 Artık zamanın kölesi değiller. Onu kontrol edecekler. 133 00:13:43,864 --> 00:13:50,162 "Mısırlılardan altın ve gümüş eşyalar, kıyafet istemişlerdi. 134 00:13:51,247 --> 00:13:56,252 Ve Rab, Mısırlıların gözünde halkın lütuf bulmasını sağladı, 135 00:13:56,335 --> 00:13:59,380 böylece onlara istediklerini verdiler. 136 00:14:00,214 --> 00:14:03,467 Böylece Mısırlıları yağmaladılar." 137 00:14:04,885 --> 00:14:08,514 İbranice'ye "yağma" diye tercüme edildiğini duyuyorum. 138 00:14:08,597 --> 00:14:11,642 Ama lafı gevelemeyelim. Ana fikir aynı. 139 00:14:11,725 --> 00:14:13,310 "Bizim olanı alacağız." 140 00:14:14,186 --> 00:14:17,314 Aslında Yahudiliğin ilk dönemlerinde bu bir sorundu. 141 00:14:17,398 --> 00:14:19,692 Öyle ki Yahudi filozof Philo, 142 00:14:19,775 --> 00:14:23,904 "Hayır, verilen hizmetlerin karşılığıydı bu" der. 143 00:14:23,988 --> 00:14:27,992 Yağma ya da soygun değildi. Hak ettiğimiz bir şeydi. 144 00:14:28,075 --> 00:14:30,369 Ve çektiklerimize karşılık aldık. 145 00:14:30,953 --> 00:14:33,080 Keşke kutsal kitapta dipnotlar olsa. 146 00:14:33,163 --> 00:14:39,378 "Bununla rollerin değiştiğinden başka ne anlatmaya çalışıyorsun?" gibi. 147 00:15:04,695 --> 00:15:05,821 Böyle… 148 00:15:07,114 --> 00:15:11,118 Böyle insanlar mı olacağız? Bu mu? 149 00:15:12,703 --> 00:15:13,829 Musa! 150 00:15:15,456 --> 00:15:18,292 Nişanlıyken bana mücevher vermedin mi? 151 00:15:19,793 --> 00:15:23,005 Bugün de nişan sayılır. 152 00:15:23,088 --> 00:15:26,091 400 yıl Musa. 153 00:15:26,842 --> 00:15:28,677 Bırak kutlasınlar. 154 00:15:38,979 --> 00:15:40,773 Bizim için sevinse olmaz mı? 155 00:16:00,376 --> 00:16:02,211 Bu gün önceden bildirilmişti. 156 00:16:03,087 --> 00:16:07,383 Kenan'a doğru yola çıkışımız. Süt ve bal diyarına. 157 00:16:08,926 --> 00:16:13,222 400 yıl sonra nihayet o gün geldi. 158 00:16:14,640 --> 00:16:17,893 Bu süre zarfında çilelerle kuşatıldık. 159 00:16:18,811 --> 00:16:22,731 Emekle, zorlukla ve ıstırapla. 160 00:16:24,066 --> 00:16:25,859 Kim olduğumuzu unutmuştuk. 161 00:16:26,902 --> 00:16:30,364 Sonra Tanrı… Tanrı dağda benimle konuştu. 162 00:16:31,156 --> 00:16:32,408 Şimdi buradayız. 163 00:16:33,117 --> 00:16:38,038 Burada, bu güzelim sabah vaktinde özgürlüğün kapısındayız. 164 00:16:38,122 --> 00:16:41,083 Firavun'un bizi bırakmasına hemen güvenecek miyiz? 165 00:16:41,792 --> 00:16:44,169 Planlarını defalarca değiştirdi. 166 00:16:44,837 --> 00:16:46,630 Bu bir tuzak olabilir. 167 00:16:46,714 --> 00:16:52,136 Hayır. Artık karşımızdaki tek tuzak burası, akıllarımız. 168 00:16:53,137 --> 00:16:57,516 Bugünden itibaren Tanrı'mız bizim nişanlımız, 169 00:16:58,308 --> 00:16:59,935 biz de onun geliniyiz. 170 00:17:00,019 --> 00:17:01,020 Musa! 171 00:17:04,106 --> 00:17:05,983 -Hey! -Prenses. 172 00:17:14,992 --> 00:17:17,995 Her nereye gidersen oraya geleceğim. 173 00:17:18,746 --> 00:17:21,707 Ve her nerede kalırsan orada kalacağım. 174 00:17:23,584 --> 00:17:28,839 Musa bu insan grubunu Mısır'dan çıkarırken 175 00:17:29,548 --> 00:17:34,344 Bithiah da Musa'nın Mısır'dan Çıkış'ına katılır. 176 00:17:34,428 --> 00:17:36,221 Bence bu çok şey anlatıyor. 177 00:17:36,305 --> 00:17:40,768 Hatta Musa'nın kime dönüştüğünü ve kendi ailesini bile 178 00:17:40,851 --> 00:17:46,273 peşinden sürükleyecek kadar etkilediğini gösteriyor. 179 00:17:47,900 --> 00:17:51,445 Midraş'ta çok dokunaklı bir kısım vardır. 180 00:17:51,528 --> 00:17:55,949 Firavunun kızının ilk çocuk olduğunu 181 00:17:57,117 --> 00:18:02,164 ve ilk çocuk belasında ölmüş olması gerektiğini söyler. 182 00:18:03,707 --> 00:18:08,545 Ama Tanrı der ki "Musa'yı kurtardığın için ben de seni kurtaracağım." 183 00:18:08,629 --> 00:18:14,802 Tanrı tarafından evlat edinildiği ve son beladan kurtarıldığı kısım burası. 184 00:18:14,885 --> 00:18:19,473 Çoğu Müslüman, Musa'nın evlatlık annesi denilince 185 00:18:19,556 --> 00:18:23,644 onun da Firavun'un zulmüne uğrayan biri olduğunu düşünür. 186 00:18:23,727 --> 00:18:28,607 Oysa aslında Kur'an literatüründe, Musa döndüğü zaman 187 00:18:28,690 --> 00:18:32,736 onun mesajını kabul eden ilk insanlardan biri olduğu söylenir. 188 00:18:32,820 --> 00:18:36,365 İlerleyen zamanlarda Firavun'un ona işkence etmeye başladığı 189 00:18:36,448 --> 00:18:43,372 ve Tanrı'nın onu Firavun'un uyguladığı ağır işkenceden kurtardığı anlatılır. 190 00:18:43,455 --> 00:18:46,166 Böylelikle İslami gelenekte 191 00:18:46,708 --> 00:18:51,171 aile içi şiddete maruz kalıp bir kaçış arayan kadınlar için 192 00:18:51,255 --> 00:18:55,134 bir ilham kaynağı, örnek alınacak bir karakter olur. 193 00:19:06,728 --> 00:19:09,940 Musa, vakit kaybetmemeliyiz. 194 00:19:11,483 --> 00:19:14,778 Kardeşim aklını kaçırdı. 195 00:19:22,244 --> 00:19:23,495 İsrailoğulları! 196 00:19:24,663 --> 00:19:25,914 Yürüyün gidelim! 197 00:19:27,249 --> 00:19:29,001 Yürüyün gidelim! 198 00:20:01,909 --> 00:20:04,870 Metnimizde Fısıh gecesinden şöyle bir cümle geçer, 199 00:20:04,953 --> 00:20:08,248 Rab bizi Mısır'dan almasaydı hâlâ Firavun'un kölesiydik. 200 00:20:08,332 --> 00:20:10,792 Köleliği kastetmiyor. Ruhsal anlamda diyor. 201 00:20:12,169 --> 00:20:15,505 Ruhsal olarak hâlâ sahibimize bağımlı olurduk. 202 00:20:16,673 --> 00:20:17,883 Stockholm sendromu. 203 00:20:17,966 --> 00:20:21,178 Stockholm Sendromu'nu atlatıp iyileşmenin bir yolu da 204 00:20:21,261 --> 00:20:25,766 köle eden kişinin küçümsenmesidir, böylece değersiz olduklarını görürsünüz. 205 00:20:25,849 --> 00:20:28,644 Bunlar bize karşı nazik, iyi insanlar değiller. 206 00:20:28,727 --> 00:20:31,897 Ve bunu gördükleri anda Stockholm sendromu bitiyor. 207 00:20:33,357 --> 00:20:35,025 Artık özgürler. Kurtuldular. 208 00:20:53,585 --> 00:20:56,255 Amun'a bir adak adadım. 209 00:20:56,880 --> 00:21:00,384 Sonunda bizi bu musibetten kurtardı. 210 00:21:00,467 --> 00:21:03,762 Hayır, yanlış karar verdik Hâmân! 211 00:21:05,097 --> 00:21:08,809 Bir işçi kabilesi giderse diğerleri de gider. 212 00:21:08,892 --> 00:21:13,438 Nübyeliler, Hititler. Temeller parçalanır. 213 00:21:13,522 --> 00:21:15,107 Orduyu hazırla. 214 00:21:15,649 --> 00:21:18,277 Majesteleri, size yalvarırım. 215 00:21:19,820 --> 00:21:21,697 Orduyu hazırla. 216 00:21:35,377 --> 00:21:37,587 Bence şu konuda çok şey söylenebilir. 217 00:21:37,671 --> 00:21:42,634 Onuncu bela Firavun'u kişisel olarak etkiliyor, 218 00:21:42,718 --> 00:21:46,972 tabiri caizse onun için bardağı taşıran son damla oluyor. 219 00:21:47,723 --> 00:21:52,436 Bence Firavun, oğlunun öldüğünü nihayet idrak ettiğinde 220 00:21:52,519 --> 00:21:55,814 yüreği intikam arzusuyla doluyor. 221 00:21:55,897 --> 00:21:58,692 Sonra Firavun fikir değiştirip peşlerine düşüyor. 222 00:21:59,609 --> 00:22:02,029 Bazen bir kedi fare oyununa benzetiyorum. 223 00:22:02,112 --> 00:22:04,781 Hani kedi fareyi kovalar, 224 00:22:04,865 --> 00:22:07,659 yakalar, sonra bırakıp canlanmasına izin verir, 225 00:22:07,743 --> 00:22:10,120 sonra tekrar onunla oynamaya başlar. 226 00:22:10,203 --> 00:22:13,040 Bu hikâyede Tanrı'yı böyle hayal ediyorum. 227 00:22:31,183 --> 00:22:33,518 Kenan kuzeyde. Şu tarafta. 228 00:22:34,186 --> 00:22:37,230 Filistin toprağından geçeceğiz. Bize saldırabilirler. 229 00:22:40,317 --> 00:22:44,237 Öyleyse savaşmamız gerekecek. Tek yolu bu Musa. 230 00:22:44,988 --> 00:22:46,448 O zaman kuzeye. 231 00:22:47,032 --> 00:22:50,118 Çölü geçip Vadedilmiş Topraklar'a! 232 00:23:00,295 --> 00:23:02,881 Harun! 233 00:23:04,091 --> 00:23:05,550 Bize yol gösteriyor! 234 00:23:05,634 --> 00:23:09,388 Hayır, o yol denize çıkıyor! Mecdel ve Baal-zephon arasına! 235 00:23:09,471 --> 00:23:12,349 -Bunu daha önce görmüştüm! -Ama kapana kısılırız! 236 00:23:12,432 --> 00:23:15,352 -Yol beni sana getirdi! -Beni dinle kardeşim! 237 00:23:15,435 --> 00:23:16,728 Bu bir alamet! 238 00:23:17,896 --> 00:23:21,691 Mısır'dan bu şekilde ayrılmak için bin gemilik bir filo gerek! 239 00:23:26,029 --> 00:23:28,407 "Firavun halkı salıverdiğinde 240 00:23:28,490 --> 00:23:33,954 Rab onları daha kısa olduğu hâlde Filistin'den geçen yola yönlendirmedi. 241 00:23:34,913 --> 00:23:37,541 Çünkü Rab, 'Savaşla karşılaşırlarsa 242 00:23:37,624 --> 00:23:41,336 fikirlerini değiştirip Mısır'a dönebilirler' dedi. 243 00:23:41,420 --> 00:23:46,800 Bu yüzden Rab halkı çöl yolundan Kızıldeniz'e yönlendirdi." 244 00:23:48,593 --> 00:23:52,597 Tanrı'nın halkı neden bilinmez ve tuhaf bir yola yönlendirdiğine dair 245 00:23:52,681 --> 00:23:53,932 çeşitli yorumlar var. 246 00:23:54,015 --> 00:23:56,768 Sebepler, askerî olanlardan tutun da 247 00:23:56,852 --> 00:24:01,815 ihtiyaç duyabilecekleri su kaynaklarının yakın olmasına dek çeşitleniyor. 248 00:24:01,898 --> 00:24:04,901 Hepsinde de doğruluk payı olabilir. 249 00:24:04,985 --> 00:24:09,448 Ama Tevrat, bugün dahi bize hitap eden bir metin olmalıydı. 250 00:24:09,531 --> 00:24:13,660 Dolayısıyla Tanrı'nın onları çıkardığı bu yolculuğun en önemli mesajı, 251 00:24:13,743 --> 00:24:18,081 hayatta izlemeniz gerektiğini düşündüğünüz yol için Tanrı'nın 252 00:24:18,165 --> 00:24:21,793 "İhtiyacınız olan yolu ben biliyorum. Peşimden gelin" demesi. 253 00:24:24,004 --> 00:24:29,384 "Rab, gündüzleri onlara yol göstermek için bir bulut kütlesi şeklinde önlerindeydi. 254 00:24:31,761 --> 00:24:35,515 Geceleri ise yola devam edebilsinler diye… 255 00:24:37,809 --> 00:24:41,897 …bir ateş kütlesi olarak yollarına ışık tutuyordu. 256 00:24:44,232 --> 00:24:46,735 Ve Mısırlılar peşlerindeydi." 257 00:25:19,601 --> 00:25:20,769 Sana söylemiştim. 258 00:25:21,520 --> 00:25:23,313 Burada sadece deniz var. 259 00:25:24,940 --> 00:25:26,191 Geri dönmeliyiz. 260 00:25:28,401 --> 00:25:29,778 Bir sebebi vardır. 261 00:25:41,206 --> 00:25:42,666 "Mısırlılar, 262 00:25:42,749 --> 00:25:47,170 Firavun'un bütün atları ve arabaları, süvarileri ve askerî birlikleri, 263 00:25:47,254 --> 00:25:49,339 İsrailoğullarını kovalayıp 264 00:25:49,422 --> 00:25:53,718 onları Baal-zephon'ın karşı yakasındaki Pi-hahiroth civarında, 265 00:25:53,802 --> 00:25:55,428 sahilde sıkıştırdılar. 266 00:26:07,399 --> 00:26:10,694 Bize söyle Musa, Tanrı ne diyor? 267 00:26:13,196 --> 00:26:14,698 Bu bir numara, demiştim. 268 00:26:17,867 --> 00:26:19,202 Burada kamp kuracağız. 269 00:26:21,788 --> 00:26:23,164 Burada kamp kuracağız! 270 00:26:23,790 --> 00:26:26,960 -Firavun bizi şuracıkta katleder. -Kamp kuracağız! 271 00:26:34,884 --> 00:26:38,138 Hayır. Bakın, o haklı. 272 00:26:38,805 --> 00:26:40,223 Musa haklı! 273 00:26:50,191 --> 00:26:54,321 Tanrı onlara bir kurtarıcı lütfu bahşediyor. 274 00:26:54,404 --> 00:26:59,117 İmkânsız bir görsel varlık sunuyor 275 00:26:59,200 --> 00:27:04,205 ve bunu sadece bir yol gösterici olarak değil, 276 00:27:04,289 --> 00:27:07,167 koruyucu bir kuvvet olarak da görüyorlar. 277 00:27:12,464 --> 00:27:16,259 -Etrafından dolansınlar! -Mümkün değil Majesteleri. 278 00:27:16,343 --> 00:27:19,638 Ne zaman gitmeye kalksak bizimle birlikte hareket ediyor. 279 00:27:21,556 --> 00:27:25,018 Efendim, o canlı bir varlığa benziyor. 280 00:27:40,700 --> 00:27:45,413 O şeyi geçmeyi başarabilen kişi benim varisim olacak. 281 00:28:21,783 --> 00:28:24,577 Bizi buraya getirmesinin bir sebebi olmalı. 282 00:28:30,583 --> 00:28:33,294 Söyle Rabb'im. Neden? Göster bana. 283 00:28:56,234 --> 00:28:57,318 Musa. 284 00:29:05,618 --> 00:29:07,912 Asanı kaldır. 285 00:29:19,632 --> 00:29:21,426 Elini uzat. 286 00:29:26,598 --> 00:29:29,809 "Musa elini denizin üzerine doğru uzattı. 287 00:29:31,102 --> 00:29:37,442 Ve Rab bütün gece estirdiği şiddetli doğu rüzgârıyla suları geri ittirdi." 288 00:29:43,239 --> 00:29:45,617 Kızıldeniz neden ikiye ayrıldı? 289 00:29:45,700 --> 00:29:51,581 Bazı Kitab-ı Mukaddes bilginleri, kutsal kitapta tarif edilenin 290 00:29:51,664 --> 00:29:54,417 bir depremden dolayı olmuş olabileceğini, 291 00:29:54,501 --> 00:30:00,048 bütün suyun depremin açtığı çatlaktan içeri girmiş olabileceğini iddia eder. 292 00:30:00,632 --> 00:30:03,468 Ve bunu bir doğa olayına bağlarlar. 293 00:30:06,471 --> 00:30:09,098 Kitab-ı Mukaddes yazarı bunu ima etmez. 294 00:30:09,724 --> 00:30:11,518 Kitab-ı Mukaddes bu konuda nettir. 295 00:30:11,601 --> 00:30:17,440 Tanrı, Musa'ya asayı kaldırmasını buyurur ve mucize gerçekleşir. 296 00:30:50,932 --> 00:30:52,433 Neler oluyor? 297 00:30:52,517 --> 00:30:54,727 -Sağ çıkamayız! -Geri dönmeliyiz! 298 00:30:54,811 --> 00:30:56,604 Deniz bizi ezer! 299 00:30:57,689 --> 00:31:00,024 -Hepimiz öleceğiz! -Dönelim artık! 300 00:31:08,700 --> 00:31:11,661 Tanrı'larının sınırı yok Majesteleri. 301 00:31:12,495 --> 00:31:14,205 Bizimkiler bunu kabul etmez. 302 00:31:15,248 --> 00:31:16,583 Şunu görüyor musunuz? 303 00:31:18,376 --> 00:31:19,502 Tanrı'nın işi bu. 304 00:31:20,670 --> 00:31:23,006 Şunu görüyor musunuz? Tanrı'nın işi bu. 305 00:31:23,756 --> 00:31:25,300 İman etmelisiniz! 306 00:31:35,518 --> 00:31:36,603 Göreceksin. 307 00:31:40,648 --> 00:31:43,818 Kendinizi kurtarıp çocuklarınızı geride bırakır mıydınız? 308 00:31:44,485 --> 00:31:47,196 Hayır. O da bırakmaz. 309 00:31:47,280 --> 00:31:49,991 Tanrı'nın hepimize ihtiyacı var. 310 00:31:50,742 --> 00:31:52,160 Bütün çocuklarına. 311 00:31:53,244 --> 00:31:54,287 Hepimize! 312 00:32:10,219 --> 00:32:12,347 Vakit varken geri dönelim. 313 00:32:12,430 --> 00:32:14,474 Bunun içinden sağ salim çıkamayız. 314 00:32:15,558 --> 00:32:16,935 Boğulmayı yeğlerim. 315 00:32:31,574 --> 00:32:35,078 Denizin yarılmasına dair bir sürü büyük Midraşik öğreti var. 316 00:32:35,161 --> 00:32:39,040 Birinde melekler yukarı bakıp şöyle der, "Tanrı, bunları mı kurtarıyorsun? 317 00:32:39,707 --> 00:32:42,168 Bunlar da Mısırlılar gibi putlara tapıyordu. 318 00:32:42,835 --> 00:32:45,171 İnsanların hepsi süprüntü. Hepsi aynı." 319 00:32:45,713 --> 00:32:48,633 Tanrı "Yanlışınız var" demiş. "Ne?" demişler. "Bakın" demiş. 320 00:32:49,592 --> 00:32:51,052 "Birlikte yürüyorlar." 321 00:32:51,803 --> 00:32:53,179 Kritik nokta bu. 322 00:32:53,763 --> 00:32:57,016 Ne yaptılarsa yaptılar. Hayatta herkes hata yapar. 323 00:32:57,100 --> 00:33:01,187 Ama insanların birlik olmayı ve beraber çalışmayı öğrenebilmesi, 324 00:33:01,270 --> 00:33:02,772 Tanrı'nın beklentisi bu. 325 00:33:06,901 --> 00:33:10,488 Denizde yok olacaklar. Peşlerinden gitmek delilik olur! 326 00:33:11,406 --> 00:33:12,281 Hayır. 327 00:33:16,494 --> 00:33:18,079 Tanrıları kaçıyor! 328 00:33:18,621 --> 00:33:23,126 Kendi gözlerinizle gördüğünüz şeyden şüphe mi duyuyorsunuz? 329 00:33:23,209 --> 00:33:24,377 Majesteleri. 330 00:33:24,919 --> 00:33:27,588 Çocuklarımızı bizden aldılar. 331 00:33:28,339 --> 00:33:30,633 Bunlar en iyi savaşçılarınız. 332 00:33:32,385 --> 00:33:33,720 Arabamı hazırla. 333 00:33:34,387 --> 00:33:35,638 Majesteleri. 334 00:33:36,222 --> 00:33:39,142 Onları ezip geçeceğiz ve hepsini öldüreceğiz. 335 00:33:49,986 --> 00:33:55,742 "Böylece İsrailoğulları denizin ortasına, kuru zemine yürüdüler. 336 00:33:56,868 --> 00:34:02,999 Ve sular sağlarında ve sollarında onlara duvar oldu. 337 00:34:09,255 --> 00:34:11,591 Mısırlılar hâlâ peşlerindeydi." 338 00:34:36,407 --> 00:34:37,408 Çabuk! 339 00:34:37,992 --> 00:34:39,660 -Gidin. -Hayır! 340 00:34:39,744 --> 00:34:42,205 Dediğimi yap. Gidin. 341 00:34:45,666 --> 00:34:47,043 Yürüyün! Çabuk! 342 00:34:50,254 --> 00:34:51,255 Yürüyün! 343 00:34:55,676 --> 00:34:56,677 Hadi! 344 00:35:13,986 --> 00:35:17,115 "Musa elini denizin üzerine uzattı. 345 00:35:18,825 --> 00:35:22,370 Şafak sökünce deniz olağan hâline döndü. 346 00:35:24,956 --> 00:35:29,335 Sular geri akıp arabaları ve atları yuttu. 347 00:35:36,801 --> 00:35:42,932 İsrailoğullarının peşindeki Firavun'un bütün ordusunu yuttu. 348 00:35:44,892 --> 00:35:47,270 Tek bir sağ çıkan olmadı." 349 00:35:52,108 --> 00:35:55,820 Kızlarımdan biri on yaşındayken pazar okulundan dönmüştü 350 00:35:55,903 --> 00:35:57,530 ve okudukları hikâye buydu. 351 00:35:57,613 --> 00:36:02,034 Hepsinin sulara gömüldüğü Kızıldeniz hikâyesiydi. 352 00:36:02,493 --> 00:36:05,329 Ve çok rahatsız olmuştu. 353 00:36:06,372 --> 00:36:10,334 "Tanrı bunu neden yapmış? Onlar da çocukları değil mi?" diyordu. 354 00:36:10,960 --> 00:36:14,797 İçimden "Vay be kızım. Çok haklı bir düşünce" diye geçirmiştim. 355 00:36:14,881 --> 00:36:16,632 Tanrı bunu neden yapar? 356 00:36:20,803 --> 00:36:23,472 Kur'an da anlatıldığı şekliyle hikâye 357 00:36:23,556 --> 00:36:25,933 Firavun'un boğulmasıyla sona eriyor. 358 00:36:26,017 --> 00:36:29,020 Hikâyede Firavun şöyle diyor, 359 00:36:29,103 --> 00:36:32,940 "Harun ve Musa'nın tanrısına inanıyorum." 360 00:36:33,524 --> 00:36:35,401 Ama artık çok geçtir. 361 00:36:37,153 --> 00:36:39,030 Aslında ilginç bir hikâye var. 362 00:36:39,530 --> 00:36:42,783 Büyük meleklerden biri Cebrail, 363 00:36:42,867 --> 00:36:48,539 Hazreti Muhammed'e şöyle der, "En çok iki kişiden nefret ediyorum. 364 00:36:50,333 --> 00:36:52,668 Şeytan ve Firavun'dan." 365 00:36:53,461 --> 00:36:58,382 Cebrail der ki, "Firavun'un ölmeden önce 366 00:36:58,466 --> 00:37:01,010 İslam'a geçmesinden o kadar korktum ki 367 00:37:01,093 --> 00:37:03,971 ağzına çamur doldurmaya başladım, 368 00:37:04,764 --> 00:37:07,808 aksi hâlde Müslüman olup Rabb'e iman edebilirdi." 369 00:37:53,271 --> 00:37:55,731 Ölü Deniz Yazmaları arasında 370 00:37:55,815 --> 00:38:00,611 Mısır'dan Çıkış kitabının bir kısmını temsil eden 371 00:38:00,695 --> 00:38:03,030 kısa bir yazma vardır. 372 00:38:03,114 --> 00:38:08,786 Hasar görmüş bir parçadır ama içinde Miryam'a atfedilen uzun bir şarkı vardır. 373 00:38:13,207 --> 00:38:14,875 Bu bir zafer şarkısıdır. 374 00:38:15,668 --> 00:38:18,963 İnsanlar kaçmayı başarmıştır ve Tanrı 375 00:38:19,046 --> 00:38:21,841 Mısırlıları mağlup edip insanları kurtarmıştır. 376 00:38:35,604 --> 00:38:41,444 Şöyle der, "Tanrılar arasında sana kim benzeyebilir ki Yehova?" 377 00:38:41,527 --> 00:38:43,988 Başka deyişle, "Sen en büyük tanrısın." 378 00:38:47,033 --> 00:38:52,997 Yahudi, Hristiyan ve Müslüman geleneğinin ilk önemli teolojik mesajıdır bu. 379 00:38:53,080 --> 00:38:56,083 Ve bir kadının ağzından çıktığı rivayet olunur. 380 00:39:07,053 --> 00:39:08,054 Adonai. 381 00:39:10,848 --> 00:39:13,225 Musa da Nuh gibi dünyayı kurtardı. 382 00:39:13,893 --> 00:39:19,523 Nuh'da sular çekilir ve kuru toprakta hayat sıfırdan başlar. 383 00:39:20,232 --> 00:39:24,695 Öte yandan Kızıldeniz olayında, sular yarılır, kuru toprak oradadır. 384 00:39:24,779 --> 00:39:29,909 Onlar için hayat demektir. Karşıya geçip bir hayat kuracaklardır. 385 00:39:29,992 --> 00:39:33,496 Ama ikisi bağlantılı ve bence bağlantı şurada yatıyor. 386 00:39:33,579 --> 00:39:38,292 Tanrı kurtardığında işin içine yaratılış giriyor. 387 00:39:43,130 --> 00:39:44,340 Kardeşim. 388 00:39:47,468 --> 00:39:48,469 Özgürüz. 389 00:39:51,055 --> 00:39:52,056 Öyle mi? 390 00:40:06,570 --> 00:40:10,825 "Sonra Musa, İsrail halkını Kızıldeniz'den çıkardı 391 00:40:10,908 --> 00:40:13,577 ve Şur Çölü'ne gittiler. 392 00:40:15,788 --> 00:40:21,001 Üç gün boyunca çölde su bulamadan yürüdüler." 393 00:40:22,420 --> 00:40:28,551 Bu şoke olmuş, travma yaşamış insanlar artık yabandaydı 394 00:40:29,677 --> 00:40:36,350 ve kafa karışıklığı, korku, belirsizlik yaşamakta çok haklıydılar. 395 00:40:38,269 --> 00:40:42,022 Kelimenin tam anlamıyla nerede olduklarını bilmiyorlar. 396 00:40:43,983 --> 00:40:49,029 Tanrı'larının gerçek olduğunu onları kurtardığını 397 00:40:49,113 --> 00:40:53,325 net bir şekilde gösteren bir sürü deneyim yaşadılar. 398 00:40:54,660 --> 00:41:01,292 Ama tahayyül becerilerinin ötesinde bir şey hayal etmeleri isteniyor. 399 00:41:02,126 --> 00:41:04,628 Çocuklarım üç gündür tek lokma yemedi. 400 00:41:04,712 --> 00:41:09,800 Ve Musa'yı takip ediyorlar ama Musa'nın da bunu hayal edemediğini biliyorlar. 401 00:41:11,927 --> 00:41:13,596 Bana bir işaret ver Rabb'im. 402 00:41:14,763 --> 00:41:16,557 Bizi ölüme mi sürükledi? 403 00:41:16,640 --> 00:41:19,185 -Delilik bu! -Mısır'da kalmalıydık. 404 00:41:23,105 --> 00:41:24,815 Kölelikten özgürlüğe geçtiler. 405 00:41:24,899 --> 00:41:27,860 Tam bittiğini sandıklarında bitmediğini anladılar. 406 00:41:27,943 --> 00:41:30,488 Ve orası çok anlamlı. Hayat bu. 407 00:41:30,571 --> 00:41:34,408 Bir sınavı geçtin ve ondan bir ders çıkardın 408 00:41:34,492 --> 00:41:36,035 ama daha bitmedi. 409 00:41:36,118 --> 00:41:39,330 Ve Tevrat asla varamayacağını söylüyor. 410 00:41:40,789 --> 00:41:43,042 Önemli olan varış değil, yolculuk. 411 00:41:52,551 --> 00:41:57,056 Neredesin Rabb'im? Halkım susuz ve açlıktan ölüyor. 412 00:42:04,188 --> 00:42:05,981 Benimle konuşacaksın! 413 00:42:25,167 --> 00:42:27,836 İnsanlar korku içinde Musa. 414 00:42:41,392 --> 00:42:43,143 Artık benimle konuşmuyor. 415 00:42:44,270 --> 00:42:45,271 Kim? 416 00:42:46,605 --> 00:42:47,773 Tanrı. 417 00:42:49,024 --> 00:42:50,109 Gitti. 418 00:42:55,489 --> 00:42:56,657 Belki gitmemiştir. 419 00:42:57,449 --> 00:43:00,995 -Belki de seni burada sınıyor. -Bu seferki ağır geldi. 420 00:43:03,956 --> 00:43:04,957 Hayır. 421 00:43:06,208 --> 00:43:07,209 Hayır. 422 00:43:08,752 --> 00:43:09,753 Hayır. 423 00:43:28,939 --> 00:43:30,649 Onlara yolu göster. 424 00:43:51,337 --> 00:43:53,464 Rabb'in izniyle bugün su bulacağız. 425 00:43:58,302 --> 00:43:59,303 Güneye döneceğiz. 426 00:44:01,388 --> 00:44:03,766 -Kenan kuzeyde kardeşim. -Biliyorum. 427 00:44:04,266 --> 00:44:07,227 -Güneye, Medyen'e gideceğiz. -Medyen'e mi? 428 00:44:07,811 --> 00:44:10,230 Benimle ilk konuştuğu dağa. 429 00:44:10,314 --> 00:44:13,692 -Vadedilmiş Topraklar'a gidiyoruz. -Oraya gideceğiz. 430 00:44:18,030 --> 00:44:19,448 Nasıl hayatta kalacağız? 431 00:44:21,700 --> 00:44:23,452 İnsanlarımıza ne diyeceğiz? 432 00:44:26,372 --> 00:44:27,665 O rızkımızı verecek. 433 00:44:33,128 --> 00:44:38,300 "Çölde, bütün İsrailliler Musa'yla Harun'a yakınmaya başladı. 434 00:44:39,176 --> 00:44:45,349 Onlara dediler ki, 'Keşke Rab bizi Mısır'dayken öldürseydi!' 435 00:44:45,432 --> 00:44:50,688 Hiç değilse et kazanlarının başına oturur, orada istediğimizi yerdik. 436 00:44:50,771 --> 00:44:56,694 Ama bütün topluluk açlıktan ölsün diye bizi çöle getirdiniz." 437 00:44:59,905 --> 00:45:01,824 Yol uzun. Zorluklar çok. 438 00:45:01,907 --> 00:45:04,576 İnsanlar yorgunluktan dolayı huysuzlanıyor 439 00:45:04,660 --> 00:45:07,955 ve "Nasıl bu kadar nankör olabilirler?" diyorsunuz. 440 00:45:08,038 --> 00:45:09,957 "Tüm o olanları görmediler mi?" 441 00:45:10,040 --> 00:45:13,127 Siz klimalı odadan çıkarken söylüyorsunuz bunları. 442 00:45:13,210 --> 00:45:16,213 Bu insanlar acılar çektiler ve kurtarıldılar. 443 00:45:16,296 --> 00:45:21,301 O kadar yaralanmışlardı ki asıl şikâyet etmeseler tuhaf olurdu. 444 00:45:39,403 --> 00:45:43,282 "Sabah kampın etrafını bir çiy tabakası kaplamıştı. 445 00:45:44,616 --> 00:45:46,368 Çiy eriyip gittiğinde 446 00:45:46,452 --> 00:45:51,165 çöl zemininde buz gibi ince kar taneleri belirdi. 447 00:45:53,167 --> 00:45:58,547 Rab, 'Sizin için gökten ekmek yağdıracağım' dedi." 448 00:46:02,301 --> 00:46:04,970 İsrailoğulları açlıktan şikâyet eder 449 00:46:05,053 --> 00:46:10,184 ve Tanrı gökten man yağdırarak bir mucize gerçekleştirir. 450 00:46:11,518 --> 00:46:13,520 Bilim insanları bize, 451 00:46:13,604 --> 00:46:17,191 Sina'da bulunan ılgın ağacına dadanan 452 00:46:17,274 --> 00:46:22,279 bir tür bitki bitinin varlığından bahsetmiştir. 453 00:46:22,362 --> 00:46:26,533 Ve bunlar tatlı bir aromaya sahip, 454 00:46:26,617 --> 00:46:30,120 beyaz renkli, reçine gibi bir madde yayar. 455 00:46:34,041 --> 00:46:35,667 Bitkilerin üzerindeydi. 456 00:46:36,210 --> 00:46:39,129 Toplanıp kurutulabiliyor, ekmek yapılabiliyor. 457 00:46:43,008 --> 00:46:44,343 O konuştu. 458 00:46:46,595 --> 00:46:50,682 Bence Sina deneyiminde veya yabanda yaşam deneyiminde 459 00:46:52,810 --> 00:46:54,937 Tanrı'nın anaç yönünü görüyoruz 460 00:46:55,771 --> 00:47:01,819 zira tarım mahsullerini yenebilecek hâle getirenler kadınlardı. 461 00:47:02,569 --> 00:47:04,947 Gördün mü kardeşim? Bir alamet. 462 00:47:07,616 --> 00:47:11,411 Alametlerde, mucizelerde ve Firavun'un ordularıyla mücadelede 463 00:47:11,495 --> 00:47:13,372 savaşçı Tanrı'yı görüyoruz. 464 00:47:13,455 --> 00:47:18,335 Ve şimdi, en azından mecazi anlamda, verici, anaç Tanrı'yı görüyoruz. 465 00:47:21,338 --> 00:47:22,673 Dur! 466 00:47:26,009 --> 00:47:28,220 Dur, dedim! Böyle olmaz! 467 00:47:28,303 --> 00:47:30,138 -Bırak! Dur! -Dur! 468 00:47:32,683 --> 00:47:34,893 Bencilsin. Bencil adam. 469 00:47:36,186 --> 00:47:37,187 Çekilin! 470 00:47:38,272 --> 00:47:39,314 Yeter artık! 471 00:47:40,941 --> 00:47:42,067 Bu ne cüret? 472 00:47:42,150 --> 00:47:45,946 David ve Amram istif yapmışlar. Herkese yetecek kadar kalmadı. 473 00:47:48,073 --> 00:47:49,408 Takasa götürün. 474 00:47:51,076 --> 00:47:53,120 İki günden sonra bozuluyor. 475 00:47:58,375 --> 00:48:01,587 Tanrı bize bu nimetleri bahşetti, karşılığı bu mu? 476 00:48:06,925 --> 00:48:09,303 Onları atın. Başlarının çaresine baksınlar. 477 00:48:12,306 --> 00:48:15,517 Hayır, durun! 478 00:48:16,476 --> 00:48:17,394 Dediğimi yapın. 479 00:48:19,354 --> 00:48:21,523 Öfke seni daha önce mahvetti. 480 00:48:22,649 --> 00:48:25,319 Tanrı merhametli davrandı. 481 00:48:25,402 --> 00:48:26,945 Biz de öyle olalım. 482 00:48:33,911 --> 00:48:35,329 O haklı kardeşim. 483 00:48:37,164 --> 00:48:38,999 O ne yapmamızı isterdi? 484 00:48:39,082 --> 00:48:40,709 Bunu bana nasıl sorarsın? 485 00:48:41,376 --> 00:48:43,378 Yüreğimin aradığı tek yanıt bu. 486 00:48:43,462 --> 00:48:45,547 O zaman zihnin de onu arasın. 487 00:48:56,475 --> 00:49:00,437 Daha önce öğrendiklerinizi sıfırlamadan yeni bir şey öğrenemezsiniz. 488 00:49:01,021 --> 00:49:03,857 Bana göre burada kastedilen vahşi hayvanlar değil. 489 00:49:03,941 --> 00:49:06,026 Bir hiçlikten bahsediliyor. 490 00:49:07,110 --> 00:49:10,113 Hiçbir şey yok. Orada hiçbir şey yok. 491 00:49:10,197 --> 00:49:13,283 Düşmanlar, tehditler var mı? Evet, onlar olacak. 492 00:49:13,367 --> 00:49:14,534 Ama mesele o değil. 493 00:49:14,618 --> 00:49:18,372 Demek istiyor ki size öğreteceğim ders ve değerleri 494 00:49:18,455 --> 00:49:19,998 Mısır'da öğretemezdim. 495 00:49:20,082 --> 00:49:23,293 Çok yaşanmışlık var. İsrail olmaz. Daha inşa edilecek. 496 00:49:24,336 --> 00:49:26,213 Bence yaban ile kastedilen bu. 497 00:49:26,713 --> 00:49:28,090 İsrailoğulları. 498 00:49:29,299 --> 00:49:32,260 Beş gün boyunca her sabah yiyecek toplayacağız. 499 00:49:33,303 --> 00:49:35,180 O günkü ihtiyacımız kadar. 500 00:49:38,725 --> 00:49:40,102 Ve altıncı günde… 501 00:49:42,479 --> 00:49:46,525 Altıncı günde yeteri kadar toplayıp yedinci günde dinleneceğiz. 502 00:49:49,486 --> 00:49:53,156 Biz Tanrı'nın suretinde yaratıldık. 503 00:49:53,699 --> 00:49:55,909 Yedinci gün dinleneceğiz, tamam mı? 504 00:49:55,993 --> 00:49:58,286 -Tamam. -Tamam. 505 00:50:02,958 --> 00:50:04,001 Kutsal bir gün. 506 00:50:09,589 --> 00:50:10,674 O günde 507 00:50:12,592 --> 00:50:15,429 O'na ne çok şey borçlu olduğumuzu hatırlayacağız. 508 00:50:21,727 --> 00:50:22,853 Bu kanun olsun. 509 00:50:23,895 --> 00:50:29,026 Şabat, kadim İsrailoğulları ile Kitab-ı Mukaddes dünyasında 510 00:50:29,109 --> 00:50:30,610 ilginç bir müessese. 511 00:50:30,694 --> 00:50:33,488 Bildiğimiz kadarıyla, kadim İsrail civarındaki 512 00:50:33,572 --> 00:50:36,324 hiçbir kültürde ona benzer bir şey yok. 513 00:50:36,408 --> 00:50:40,287 Bu açıdan İsrailoğulları icadı diyebiliriz. 514 00:50:43,206 --> 00:50:47,085 Şabat'a ilk atıf Mısır'dan Çıkış 16'da yer alır. 515 00:50:47,169 --> 00:50:49,629 "Man'ın toplanışı" bölümünde. 516 00:50:49,713 --> 00:50:53,967 Yani altıncı günde iki kat toplayın. 517 00:50:54,051 --> 00:50:58,555 Ve tıpkı Tanrı gibi yedinci günde dinlenin. 518 00:51:01,183 --> 00:51:02,601 Bir tabirimiz var. 519 00:51:02,684 --> 00:51:06,188 "Yahudilerin Şabat'ı sürdürmesinden ziyade Şabat Yahudileri sürdürdü." 520 00:51:06,271 --> 00:51:08,815 O zamanlar tam olarak buna ihtiyaç vardı. 521 00:51:08,899 --> 00:51:11,610 Rab, Musa aracılığıyla şu mesajı vermek istedi, 522 00:51:11,693 --> 00:51:15,405 "Durun. Çalışmak yok. Elinizdekileri değerlendirip şükredin. 523 00:51:15,489 --> 00:51:18,700 Sadece var olup içinde bulunduğunuz anı yadırgamazsanız 524 00:51:18,784 --> 00:51:20,410 başarılı olmuşuz demektir." 525 00:51:23,705 --> 00:51:27,459 Açlığın ve Firavun'un gazabının eleğinden geçen İsrailoğulları 526 00:51:27,542 --> 00:51:33,006 güneydeki Sina Dağı'na giden yolda çok geçmeden yeni bir düşmanla karşılaşır. 527 00:51:37,260 --> 00:51:38,303 Yalnız değiliz. 528 00:51:43,558 --> 00:51:46,895 Bedeviler. Burası onların toprağı. 529 00:51:50,690 --> 00:51:57,030 Eski Yakın Doğu halkının büyük kısmı İsrailoğlu değildi 530 00:51:57,114 --> 00:51:59,241 ve İsraillilerin düşmanıydı. 531 00:51:59,783 --> 00:52:03,453 Amalekler buna iyi bir örnektir. 532 00:52:10,293 --> 00:52:12,963 Deh! Musa! 533 00:52:14,923 --> 00:52:15,924 Eşkıyalar! 534 00:52:16,842 --> 00:52:18,593 Karanlıkta pusu kurmuşlar. 535 00:52:18,677 --> 00:52:22,430 Karşı koyduk ama çok kalabalıklardı. Kadın ve çocukları aldılar. 536 00:52:23,598 --> 00:52:24,683 Daha çok adam lazım. 537 00:52:27,602 --> 00:52:30,397 Amalekler. Köle tacirleri. 538 00:52:32,065 --> 00:52:33,900 Buraya kamp kuralım. Emri ver. 539 00:52:34,484 --> 00:52:36,153 İnsanlarımızı geri alalım. 540 00:52:51,293 --> 00:52:55,589 AMALEK KAMPI 541 00:52:59,551 --> 00:53:01,970 Çabuk. Hemen mevzi alın. 542 00:53:07,851 --> 00:53:13,023 Peki İsrailliler kılıç, kalkan ve oklarla mı yola çıktılar 543 00:53:13,106 --> 00:53:17,444 ve Amalekler'e nasıl savaş açabildiler? 544 00:53:18,445 --> 00:53:21,156 Bu çok eski bir Yahudi midraşına dayanıyor. 545 00:53:21,239 --> 00:53:25,243 Orada yazdığına göre 546 00:53:25,827 --> 00:53:28,997 Mısırlı askerleri soyup soğana çevirmişler 547 00:53:29,080 --> 00:53:32,834 çünkü cesetleri karaya vurmuş ve eşyalarını aşırmışlar. 548 00:53:32,918 --> 00:53:36,296 Harika bir cevap. Kitab-ı Mukaddes öyle demiyor. 549 00:53:36,379 --> 00:53:40,050 Hiçbir şey demiyor, "Bu nasıl oldu?" diye merak ediyorsunuz. 550 00:53:41,676 --> 00:53:42,928 Rabb'im… 551 00:53:46,223 --> 00:53:48,099 …çocuklarını zafere taşı. 552 00:53:53,438 --> 00:53:57,442 Tanrı der ki "Sizi Mısır'dan 553 00:53:57,525 --> 00:54:03,240 uzanmış kolum ve kuvvetli elimle çıkardım." 554 00:54:10,664 --> 00:54:14,459 Musa'nın kolları da tam olarak bunu yapıyor. 555 00:54:21,091 --> 00:54:25,053 Bir sembol, bir iletken görevi görüyor. 556 00:54:27,973 --> 00:54:30,392 Joshua! Buradayız. 557 00:54:31,351 --> 00:54:32,352 Buradalar! 558 00:54:34,312 --> 00:54:38,400 Ve gözleri gökyüzüne çevrili olduğu sürece 559 00:54:38,483 --> 00:54:40,819 savaşta galip geliyorlar. 560 00:54:42,445 --> 00:54:44,114 Çabuk, bana yakın durun. 561 00:54:45,782 --> 00:54:48,076 Bunu yapmazlarsa mağlup oluyorlar. 562 00:54:49,369 --> 00:54:50,370 Acele edin! 563 00:54:52,664 --> 00:54:54,499 Musa bitap düşüyor. 564 00:55:01,506 --> 00:55:03,967 Ama kolları havada kalıyor. 565 00:55:13,810 --> 00:55:17,397 İsrailoğulları savaştan muzaffer dönüyor. 566 00:56:02,275 --> 00:56:04,778 -Ne oldu? -Ganimet için kavga ediyorlar. 567 00:56:05,362 --> 00:56:08,948 Yeter! 568 00:56:10,450 --> 00:56:14,329 Bir yumruk daha atan ölür! 569 00:56:16,498 --> 00:56:17,499 Ölür! 570 00:56:21,169 --> 00:56:23,254 Kim olduğumuzu hatırlayın! 571 00:56:28,385 --> 00:56:29,511 Bir millet! 572 00:56:30,762 --> 00:56:33,181 Dinine bağlı bir millet! 573 00:56:35,934 --> 00:56:36,935 Çekilin! 574 00:57:03,044 --> 00:57:07,382 -Böyle insanlara nasıl önderlik ederim? -Birlikte sevgiyle yürüyerek. 575 00:57:07,966 --> 00:57:11,553 -Ya o sevgiyi bulamazsam? -Hatayı kendinde ararsın. 576 00:57:14,305 --> 00:57:17,016 Çocukken sevgi bizden koparılmıştı. 577 00:57:20,895 --> 00:57:23,940 Sadece sevgiyle Mısır'dan katiyen çıkamazdık. 578 00:57:39,998 --> 00:57:44,419 Yabanda göçebelik hikâyesi aslında ağır travmalar geçirmiş, 579 00:57:45,670 --> 00:57:51,176 yaralı ve işlevsiz eski kölelerden oluşan dağınık bir insan grubunun 580 00:57:52,343 --> 00:57:54,095 hayat mücadelesini anlatıyor. 581 00:57:56,723 --> 00:57:59,851 Çıkarılacak bir ders de şu, Tanrı sana bir hayal verebilir. 582 00:57:59,934 --> 00:58:01,686 Tanrı sana bir düş verebilir. 583 00:58:03,146 --> 00:58:08,735 Hayalin çoğu zaman istediğin şekilde hayata geçmeyecek 584 00:58:08,818 --> 00:58:10,612 ama daha iyi olacağı kesin. 585 00:58:13,698 --> 00:58:18,286 Bu kullar Vadedilmiş Topraklar'ı bekliyor, ekspres biletleri var sanıyorlardı. 586 00:58:18,369 --> 00:58:19,412 Ama hayır. 587 00:58:19,496 --> 00:58:23,458 Sana dışarıda istediğini vermeden önce 588 00:58:23,541 --> 00:58:26,628 kendi içinde halletmen gereken şeyler var. 589 00:58:28,963 --> 00:58:32,717 İsrail, bir kulluk biçiminden başka bir kulluk biçimine geçiyor, 590 00:58:32,800 --> 00:58:34,219 yani Yehova'ya kulluğa. 591 00:58:34,302 --> 00:58:38,264 Çıkış'taki amaç özgür olmak değil. 592 00:58:40,308 --> 00:58:43,019 Tanrı'ya ibadet için dağa gitmek. 593 00:58:47,190 --> 00:58:49,776 Kuralları öğrenmek için emirleri al, 594 00:58:49,859 --> 00:58:52,654 böylece nasıl davranıp ibadet edeceğini bilirsin." 595 00:58:54,864 --> 00:58:57,951 Hâlâ katlanmaları gereken manevi bir mücadele var. 596 00:58:58,034 --> 00:59:03,498 Siyasi açıdan özgür olmalarına rağmen manevi özgürleşme görevleri baki. 597 00:59:20,265 --> 00:59:21,766 O'nunla konuşmaya geldim. 598 00:59:21,849 --> 00:59:23,268 Onu tekrar bulmaya. 599 00:59:26,729 --> 00:59:28,982 Seni daha önce de böyle gördüm. 600 00:59:32,318 --> 00:59:34,571 Tanrı olmadan halkıma önderlik edemem. 601 00:59:36,781 --> 00:59:40,243 Aynı anda hem onlarla yürüyüp hem de Tanrı'yı nasıl ararım? 602 00:59:44,414 --> 00:59:45,748 Uzun yıllar önce 603 00:59:46,499 --> 00:59:48,418 koyunlarımı meraya götürmüştün. 604 00:59:49,419 --> 00:59:52,463 Halkıma vakit ayırabileyim diye. 605 00:59:55,174 --> 00:59:57,302 İyi bir hizmetkârdın. 606 00:59:58,595 --> 01:00:00,263 Senin de hizmetkârların var. 607 01:00:01,598 --> 01:00:05,101 Onları akıllıca seç. Onlardan yararlan. 608 01:00:06,269 --> 01:00:12,942 Böylece O'nun yanına için rahat gidersin ve yardımını istersin. 609 01:00:14,485 --> 01:00:16,321 Şuayb yine ortaya çıkar. 610 01:00:16,404 --> 01:00:19,699 Sonra Musa'yı günlük işlerini yaparken izler. 611 01:00:19,782 --> 01:00:23,828 Aralarında ihtilaf çıkan çeşitli insanları kabul ettiğini, 612 01:00:23,911 --> 01:00:26,623 tek başına hem yargıç hem jüri olduğunu görür. 613 01:00:26,706 --> 01:00:30,918 Şuayb bunları yaptığını görür ve ona şöyle der, 614 01:00:31,002 --> 01:00:35,465 "Bu şekilde devam edemezsin. Kendini tüketeceksin." 615 01:00:35,548 --> 01:00:38,217 Sonra Şuayb ona "Yapman gereken şu" der 616 01:00:38,301 --> 01:00:41,429 ve bir yargılama sistemi kurmayı tarif eder. 617 01:00:41,512 --> 01:00:44,098 Bana göre Şuayb, 618 01:00:44,682 --> 01:00:51,064 Yahudi olmayan birinin en iyi fikirlerini 619 01:00:51,147 --> 01:00:54,901 ve dinî göreneklerinden gelen irfanını 620 01:00:54,984 --> 01:00:59,197 yardım için paylaşmasına müthiş bir örnek. 621 01:00:59,280 --> 01:01:03,743 Musa da bu irfanı kabul edecek kadar zeki, 622 01:01:03,826 --> 01:01:07,413 her ne kadar farklı bir kültürden gelse de. 623 01:01:09,666 --> 01:01:10,792 Hâlâ duruyor. 624 01:01:20,593 --> 01:01:22,095 Hayat hikâyemiz. 625 01:01:26,808 --> 01:01:28,434 Acaba nasıl bitecek? 626 01:01:34,899 --> 01:01:36,776 Gidip yardım istemeliyim. 627 01:01:38,528 --> 01:01:39,570 Döneceksin. 628 01:02:00,007 --> 01:02:03,219 Hikâyeyi çocuklarımıza anlat ki anlasınlar. 629 01:02:06,973 --> 01:02:07,974 Git. 630 01:02:17,984 --> 01:02:24,073 Musa bir kez daha Tanrı'yla konuşmak için yüce dağa çıkar. 631 01:02:37,128 --> 01:02:41,299 "Dağın üzerinde yoğun bir bulutla gök gürültüsü ve şimşek vardı. 632 01:02:43,009 --> 01:02:45,678 Sina Dağı dumanla kaplıydı 633 01:02:45,762 --> 01:02:49,098 çünkü Tanrı onun üzerine ateş şeklinde inmişti. 634 01:02:50,308 --> 01:02:54,061 Dağdan, tıpkı bir ocaktan çıkar gibi duman yükseliyor 635 01:02:54,145 --> 01:02:58,191 ve bütün dağ şiddetle sarsılıyordu." 636 01:03:11,037 --> 01:03:12,121 Neredesin? 637 01:03:14,624 --> 01:03:17,043 Bunca yolu seni bulmak için geldim! 638 01:03:18,795 --> 01:03:20,046 Konuş benimle! 639 01:03:23,800 --> 01:03:25,301 Benimle işin bitti mi? 640 01:03:26,260 --> 01:03:27,970 Benim seninle işim bitmedi! 641 01:03:29,722 --> 01:03:30,973 Beni duyuyor musun? 642 01:03:43,110 --> 01:03:44,904 Ne yapacağımı bilmiyorum ya Rab. 643 01:03:46,739 --> 01:03:48,282 Nereye gideceğimi. 644 01:03:49,033 --> 01:03:50,493 Sensiz kayboldum. 645 01:03:56,958 --> 01:04:01,629 Seni kartal kanatlarında taşıyıp huzuruma getirdim. 646 01:04:02,338 --> 01:04:05,842 Sözüme uyarsanız ve ahdimi tutarsanız 647 01:04:05,925 --> 01:04:11,305 benim için bir kâhinler krallığı ve kutsal bir millet olursunuz. 648 01:04:12,390 --> 01:04:16,561 İsrailoğullarına böyle söyleyeceksin. 649 01:04:21,732 --> 01:04:23,192 Haftalar geçer. 650 01:04:26,070 --> 01:04:30,867 İsrailliler, Sina Dağı'nın gölgesinde Musa'nın dönüşünü beklemektedir. 651 01:04:49,093 --> 01:04:51,470 40 gün 40 gecedir yok. 652 01:04:54,599 --> 01:04:55,933 Dönecek. 653 01:05:08,905 --> 01:05:11,282 Bunlar çok fazla belirsizlikle yaşayan insanlar. 654 01:05:11,365 --> 01:05:14,327 Önderleri ilk kez yanlarında değil. 655 01:05:14,410 --> 01:05:18,539 Onları Mısır'dan çıkaran, millete babalık yapan adam 656 01:05:19,206 --> 01:05:20,333 yanlarında yok. 657 01:05:20,416 --> 01:05:25,796 Başlarını kaldırıp baktıklarında bu müthiş ve korkunç deneyimi görüyorlar. 658 01:05:25,880 --> 01:05:28,841 Yarın nerede olacağını, nasıl hayatta kalacağını, 659 01:05:28,925 --> 01:05:32,970 gelecekte neler olacağını bilmezken kötü şeyler yapabilirsin. 660 01:05:44,649 --> 01:05:45,733 Ne oluyor? 661 01:05:46,776 --> 01:05:50,321 Başkalarının da tanıdığı bir tanrıya ihtiyacımız var. 662 01:05:50,404 --> 01:05:52,448 Diğer tanrılar gibi bir tanrıya. 663 01:05:52,531 --> 01:05:54,200 Mısır altınımız var. 664 01:05:54,951 --> 01:05:58,746 Gitmeden önce onu eritip bizi koruyacak bir tanrı yapacağız. 665 01:05:58,829 --> 01:06:00,289 Musa bizi korudu. 666 01:06:03,042 --> 01:06:06,379 Kardeşinin hâlâ hayatta olduğuna sahiden inanıyor musun? 667 01:06:09,298 --> 01:06:10,341 Söyle. 668 01:06:20,393 --> 01:06:22,228 Kardeşlerin ilk doğanısın. 669 01:06:24,313 --> 01:06:26,649 Mevkini geri alma vaktin geldi. 670 01:06:57,638 --> 01:06:59,473 "Ve Harun onlara, 671 01:06:59,557 --> 01:07:03,978 'Karılarınızın, oğullarınızın, kızlarınızın kulağındaki 672 01:07:04,061 --> 01:07:07,773 altın küpeleri çıkarıp bana getirin' dedi. 673 01:07:12,194 --> 01:07:15,406 Ve altınları onların ellerinden aldı, 674 01:07:15,489 --> 01:07:18,492 bir oyma aletiyle şekillendirdi 675 01:07:18,993 --> 01:07:21,162 ve dökme bir buzağı yaptı." 676 01:07:25,374 --> 01:07:29,545 Unutmayın, Mısır'da belalara sebep olan şey itaatsizlikti. 677 01:07:29,628 --> 01:07:31,297 Ama bu tanrıyı inşa etmeleri 678 01:07:31,380 --> 01:07:35,384 çölün karşı tarafındaki insanların itaatsizliğiydi. 679 01:07:35,468 --> 01:07:37,470 İşte bu itaatsizlik yüzünden 680 01:07:37,553 --> 01:07:44,560 en fazla 10 gün sürmesi gereken bir yolculuğu tam 40 yılda tamamladılar. 681 01:07:53,903 --> 01:07:58,574 Musa'nın öz kardeşi ve İsrail'in başkâhini olan Harun 682 01:07:58,657 --> 01:08:00,951 altın buzağıyı kendisi yapar 683 01:08:01,035 --> 01:08:05,623 çünkü İsrailliler arasında 684 01:08:05,706 --> 01:08:08,292 kargaşa çıkmasından korkmaktadır. 685 01:08:08,375 --> 01:08:12,880 Sırf onları sakinleştirmek için bu tanrıyı yapar. 686 01:08:27,978 --> 01:08:31,315 Bildiğiniz üzere Musa, Sina'dan 687 01:08:31,398 --> 01:08:35,444 onlar tam da altın buzağıya adak adadığı sırada iner. 688 01:08:37,530 --> 01:08:39,657 Yürek burkucu. 689 01:08:49,250 --> 01:08:50,126 Musa bu. 690 01:08:54,505 --> 01:08:56,006 -Musa! -Musa! 691 01:08:57,883 --> 01:08:59,135 Musa! 692 01:08:59,635 --> 01:09:00,678 Musa! 693 01:09:07,476 --> 01:09:08,477 Musa! 694 01:09:16,068 --> 01:09:17,069 Musa. 695 01:09:36,046 --> 01:09:37,047 Boşuna. 696 01:09:38,716 --> 01:09:40,426 Hepsi boşunaymış. 697 01:10:02,990 --> 01:10:05,993 Musa o kadar tiksinmiş ve öfkelenmiş ki 698 01:10:06,076 --> 01:10:10,372 On Emir'in yazılı olduğu iki levhayı alıp 699 01:10:10,956 --> 01:10:12,166 onları parçalamış. 700 01:10:12,833 --> 01:10:14,460 Öfke kontrolü sorunu. 701 01:10:14,543 --> 01:10:18,172 Musa'nın hayatı boyunca yinelenen bir tema bu. 702 01:10:20,466 --> 01:10:24,678 Öfkeyle bu mücadeleden çok dersler çıkarabiliriz. 703 01:10:26,347 --> 01:10:30,809 Musa, soğukkanlılığını yitiren, aniden parlayan 704 01:10:31,435 --> 01:10:36,857 ve sonra bunu nasıl telafi edeceğini bulmaya çalışan biri. 705 01:10:41,070 --> 01:10:41,904 Yardım edin. 706 01:10:59,129 --> 01:11:00,172 Bunlar nedir? 707 01:11:06,387 --> 01:11:07,388 Cevap verdi. 708 01:11:09,765 --> 01:11:11,100 Çağrıma cevap verdi. 709 01:11:13,894 --> 01:11:16,021 Ve bana en büyük lütfunu bağışladı. 710 01:11:19,275 --> 01:11:20,276 Kanunlarını. 711 01:11:23,779 --> 01:11:24,780 Ve siz… 712 01:11:27,074 --> 01:11:29,326 Hepiniz kalbimi kırdınız. 713 01:11:33,664 --> 01:11:34,999 Ben de onları kırdım. 714 01:11:36,625 --> 01:11:38,794 Geçmişi değiştirmek için 715 01:11:40,796 --> 01:11:42,548 affedilmek gerekir. 716 01:11:43,674 --> 01:11:44,633 Hatırladın mı? 717 01:11:45,426 --> 01:11:46,635 Beni yalnız bırakın. 718 01:11:49,471 --> 01:11:50,472 Şimdi. 719 01:12:10,868 --> 01:12:12,703 Ben ne yaptım Rabb'im? 720 01:12:16,415 --> 01:12:17,458 Git buradan. 721 01:12:23,213 --> 01:12:24,340 Rabb'im. 722 01:12:28,844 --> 01:12:30,637 Seni yüzüstü bıraktım Rabb'im. 723 01:12:31,347 --> 01:12:32,973 Vakit geldi. 724 01:12:33,640 --> 01:12:37,269 Bir kere bir tufan salıp sadece Nuh'un canını bağışlamıştım. 725 01:12:37,353 --> 01:12:41,273 Bu sefer ateş salıp sadece seninkini bağışlayabilirim. 726 01:12:41,357 --> 01:12:44,318 Yakmak için mi? Hepsini mi? 727 01:12:45,486 --> 01:12:46,695 Ama Rabb'im, 728 01:12:47,946 --> 01:12:51,784 beni buraya yönlendirmeseydin Vadedilmiş Topraklar'da olabilirdik. 729 01:12:52,785 --> 01:12:54,119 Bunların hiçbiri olmazdı. 730 01:12:54,203 --> 01:12:59,083 Orada nasıl yaşayacağını bilmeden Vadedilmiş Topraklar'a varmanın manası ne? 731 01:12:59,750 --> 01:13:03,045 Özgürlüğünüz var ama hakikat olmadan onu koruyamazsınız. 732 01:13:04,213 --> 01:13:06,965 -Yeniden başlayacağız. -Hayır! 733 01:13:08,634 --> 01:13:12,137 Onları affet. Bizi affet. Beni affet. 734 01:13:13,806 --> 01:13:14,807 Affet. 735 01:13:27,277 --> 01:13:28,570 Tanrı yine usanmıştı. 736 01:13:28,654 --> 01:13:32,116 "Herkesi öldüreceğim, seninle sıfırdan başlayacağım." 737 01:13:32,199 --> 01:13:33,992 Ama Musa onu vazgeçirir. 738 01:13:34,076 --> 01:13:36,745 Fevri karar verme. Bir düşün. 739 01:13:36,829 --> 01:13:40,499 Mısırlılar ne der? Bizi öldürmek için mi çöle getirdin? 740 01:13:55,097 --> 01:13:56,181 Sal onları. 741 01:13:59,184 --> 01:14:00,561 Sana başkaldırdılar. 742 01:14:01,854 --> 01:14:03,897 -Tanrı'ya. -Sal onları. 743 01:14:05,732 --> 01:14:06,942 Ölmeyi hak ettiler. 744 01:14:09,069 --> 01:14:11,321 Başkalarına ibret olmalılar. 745 01:14:11,405 --> 01:14:14,366 "Adam öldürmeyeceksin." 746 01:14:15,284 --> 01:14:17,870 -Kanun bu. -Ne kanunu? 747 01:14:20,706 --> 01:14:22,916 Parçaladığım kanun. Sal onları. 748 01:14:41,602 --> 01:14:43,520 Bize kanunları say Musa. 749 01:14:44,605 --> 01:14:46,982 Bir gün gerek kalmayana dek 750 01:14:47,816 --> 01:14:49,651 onları birbirimize sayalım. 751 01:14:53,071 --> 01:14:55,073 Böylece kanunlar aklımıza yazılır. 752 01:14:59,286 --> 01:15:04,458 Hiçbir put yapmayacaksın. 753 01:15:09,505 --> 01:15:12,758 Benden başka Tanrı'n olmayacak. 754 01:15:17,804 --> 01:15:21,683 Rabb'in adını boş yere ağzına almayacaksın. 755 01:15:33,904 --> 01:15:35,656 Senin olmayana göz dikmeyeceksin. 756 01:15:45,332 --> 01:15:46,625 Olmaz… 757 01:16:06,270 --> 01:16:11,858 İsrailoğullarını çölde bigâne düşüren şey bir ahdin eksikliğiydi. 758 01:16:11,942 --> 01:16:17,656 Ve yabanda bu kadar uzun süre kalmalarının sebebi o ahdi oluşturmaktı. 759 01:16:18,323 --> 01:16:21,326 Tanrı onları dilediği anda Kenan'a götürebilirdi 760 01:16:21,410 --> 01:16:22,995 ama hazır değillerdi. 761 01:16:28,000 --> 01:16:32,629 Şabat gününü hatırla ve kutsallığını koru. 762 01:16:34,006 --> 01:16:36,091 Annene ve babana saygı göster. 763 01:16:38,051 --> 01:16:41,305 Zina etmeyeceksin. 764 01:16:49,229 --> 01:16:51,940 Yalancı şahitlik etmeyeceksin. 765 01:16:52,024 --> 01:16:55,068 Kitab-ı Mukaddes'te "emir" kelimesi hiç geçmiyor. 766 01:16:55,152 --> 01:16:58,238 On diyor ama on tane şey var. 767 01:16:58,322 --> 01:17:01,950 On d'varim, on mesele, on kaide. 768 01:17:02,034 --> 01:17:08,248 İlk beşi, insanın Tanrı'yla ilişkisiyle alakalı. 769 01:17:08,332 --> 01:17:10,876 Benden başka tanrın olmayacak. 770 01:17:10,959 --> 01:17:13,587 Rabb'in adını boş yere ağzına almayacaksın. 771 01:17:13,670 --> 01:17:16,798 Son beş emir ise sosyal. 772 01:17:16,882 --> 01:17:22,387 İnsanların birbirleriyle iyi geçinmesiyle, adil davranmasıyla alakalı. 773 01:17:23,013 --> 01:17:28,435 Komşunun evine veya hiçbir şeyine göz dikmeyeceksin. 774 01:17:28,518 --> 01:17:30,729 Tanrı, "Düzensiz kalamazsınız" der. 775 01:17:30,812 --> 01:17:35,275 "Sizi boşu boşuna oradan çıkarmadım. Bir şey olmanız için çıkardım." 776 01:17:35,359 --> 01:17:38,820 O yüzden bu kanunlar, tüm dünyada devrim yaratacak 777 01:17:38,904 --> 01:17:41,239 bir ahlak yasasının başlangıcı olacak. 778 01:17:53,085 --> 01:17:54,252 Anne? 779 01:18:09,893 --> 01:18:12,062 Neden üzgünsün Musa? 780 01:18:16,566 --> 01:18:18,235 Yaptığım yanlışlar yüzünden. 781 01:18:24,116 --> 01:18:26,910 Yapacaklarım yüzünden. 782 01:18:28,078 --> 01:18:30,038 İyi şeyler yaptın. 783 01:18:36,503 --> 01:18:40,173 Tanrı'nın buyurduğu gibi onları Mısır'dan çıkardın. 784 01:18:42,676 --> 01:18:45,721 Onlara uyulacak kanunlar verdin. 785 01:18:48,849 --> 01:18:50,517 Onlara hayat verdin. 786 01:18:58,191 --> 01:19:04,072 Kendinden daha ne bekliyorsun? 787 01:19:06,324 --> 01:19:10,036 Onları Vadedilmiş Topraklar'a götürmem gerek. 788 01:19:12,372 --> 01:19:14,583 Oraya kendileri varacaklardır. 789 01:19:17,461 --> 01:19:18,462 Sensiz. 790 01:19:22,591 --> 01:19:27,304 Bu hikâyenin üç kilit oyuncusu Musa, Harun ve Miryam 791 01:19:28,513 --> 01:19:32,809 Vadedilmiş Topraklar'a gidemezler. 792 01:19:35,395 --> 01:19:36,563 Gel. 793 01:19:39,316 --> 01:19:44,613 Bence bütün Kitab-ı Mukaddes'teki en dokunaklı ve trajik olay, 794 01:19:44,696 --> 01:19:48,533 Tanrı tarafından zor ve tehlikeli 795 01:19:48,617 --> 01:19:53,205 bir misyonla görevlendirilen Musa'nın 796 01:19:53,288 --> 01:19:57,292 İsraillilere 40 yıl boyunca çölde önderlik edip 797 01:19:57,375 --> 01:20:02,422 bu misyonu sebatla tamamlamasına rağmen 798 01:20:03,215 --> 01:20:08,011 diğer İsrailoğulları ile birlikte Vadedilmiş Topraklar'a gidememesidir. 799 01:20:09,596 --> 01:20:10,764 Yürek burkucu. 800 01:20:14,100 --> 01:20:15,393 Bak Musa. 801 01:20:18,897 --> 01:20:19,981 İşte burada. 802 01:20:21,358 --> 01:20:26,238 Musa'nın Vadedilmiş Topraklara girememesi 803 01:20:26,321 --> 01:20:29,282 bana çağdaş bir örneği, 804 01:20:29,366 --> 01:20:32,369 Martin Luther King, Jr.'ın hayatını anımsatıyor. 805 01:20:34,412 --> 01:20:39,000 Ölmeden önceki gece Musa'nın hislerini yinelemişti. 806 01:20:39,084 --> 01:20:44,005 Demişti ki "Dağın zirvesine çıktım. Vadedilmiş Topraklar'ı gördüm. 807 01:20:44,089 --> 01:20:48,301 Sizinle gelemeyebilirim ama Vadedilmiş Topraklar'a gideceksiniz." 808 01:20:48,385 --> 01:20:52,305 Sanki o anda Musa'ya tercüman oluyor gibiydi. 809 01:20:52,389 --> 01:20:54,349 Musa'nın hikâyesinin anlamı, 810 01:20:54,432 --> 01:20:57,602 Kenan'a ulaşsanız bile, 811 01:20:57,686 --> 01:21:01,147 kâğıt üstünde özgür olsanız bile 812 01:21:01,231 --> 01:21:03,400 bir mücadele şart. 813 01:21:03,483 --> 01:21:05,902 Özgür olmak için gereken şey 814 01:21:05,986 --> 01:21:09,447 özgür kalmak için gerekenden farklıdır. 815 01:21:16,872 --> 01:21:18,248 Vadedilmiş Topraklar. 816 01:21:21,543 --> 01:21:23,295 Oraya asla gidemeyeceğim. 817 01:21:26,172 --> 01:21:27,173 Evet. 818 01:21:29,676 --> 01:21:31,303 Ama çocukların gidecek. 819 01:21:33,263 --> 01:21:34,264 Musa? 820 01:21:39,185 --> 01:21:40,562 İçeri gel artık. 821 01:21:53,491 --> 01:21:54,492 Gel. 822 01:21:59,956 --> 01:22:02,667 "Ve Rabb'in kulu Musa, 823 01:22:02,751 --> 01:22:05,962 Rabb'in sözü uyarınca orada, Moav'da öldü. 824 01:22:07,505 --> 01:22:11,843 O günden beri İsrail'den Musa gibi Rabb'in yüz yüze görüştüğü, 825 01:22:11,927 --> 01:22:14,262 Rab tarafından Mısır'a, 826 01:22:16,389 --> 01:22:21,686 Firavun, görevlileri ve ülkesi karşısında bir sürü alamet ve mucize 827 01:22:21,770 --> 01:22:26,441 gerçekleştirmeye gönderilen bir peygamber daha çıkmadı. 828 01:22:28,443 --> 01:22:32,113 Çünkü kimse tüm İsrail'in gözü önünde böyle bir güç sergileyip 829 01:22:32,197 --> 01:22:38,620 Musa'nın yaptığı gibi olağanüstü eylemlerde bulunmamıştı." 830 01:26:38,026 --> 01:26:40,528 Alt yazı çevirmeni: Başak Çelikoğlu Arıkan