1 00:00:09,759 --> 00:00:14,556 Siri ini merupakan penerokaan dramatik kisah Musa dan buku Keluaran, 2 00:00:14,639 --> 00:00:17,892 yang menggabungkan pandangan ahli teologi dan sejarawan 3 00:00:17,976 --> 00:00:20,979 daripada pelbagai latar belakang agama dan budaya. 4 00:00:21,062 --> 00:00:24,232 Sumbangan mereka adalah untuk memperkayakan naratif, 5 00:00:24,315 --> 00:00:27,485 tapi tidak patut difahami sebagai kata sepakat. 6 00:00:40,498 --> 00:00:42,083 Aku adalah Aku… 7 00:00:44,335 --> 00:00:45,962 dan inilah Aku selamanya. 8 00:00:55,972 --> 00:00:58,933 Kitab Bible menyebut tentang seorang gembala miskin 9 00:00:59,017 --> 00:01:01,686 yang dipanggil ke gunung bermisteri 10 00:01:02,228 --> 00:01:04,773 di sekitar Semenanjung Sinai. 11 00:01:10,320 --> 00:01:14,783 GUNUNG SINAI 12 00:01:14,866 --> 00:01:16,701 Perjalanan ini berbahaya. 13 00:01:17,869 --> 00:01:19,871 Baginda dipenuhi ketakutan. 14 00:01:21,289 --> 00:01:25,085 Namun, kuasa kuat yang belum difahaminya 15 00:01:25,585 --> 00:01:27,128 menariknya untuk mara. 16 00:01:29,297 --> 00:01:30,465 Kepercayaan. 17 00:01:37,722 --> 00:01:40,225 Lelaki itu memiliki masa silam rahsia. 18 00:01:42,811 --> 00:01:46,481 Adindaku, bukan orang Mesir, tapi salah seorang daripada kita. 19 00:01:46,564 --> 00:01:47,398 Aku orang Ibrani? 20 00:01:48,233 --> 00:01:51,736 Setiap langkah membawanya lebih dekat kepada takdirnya. 21 00:01:53,696 --> 00:01:55,073 Tuhan berbicara dengannya. 22 00:01:55,573 --> 00:01:57,534 Saya cakap jangan bawa dia balik. 23 00:01:57,617 --> 00:01:59,452 Kamu bukan macam mereka, Musa. 24 00:02:02,622 --> 00:02:04,374 Masa untuk bebaskan kaum aku. 25 00:02:05,416 --> 00:02:07,752 Penyelamat umat Israel. 26 00:02:08,253 --> 00:02:10,171 Tunjukkan mereka jalan. 27 00:02:12,549 --> 00:02:14,676 Utusan Tuhan. 28 00:02:16,970 --> 00:02:20,849 Aku adalah Aku dan inilah Aku selamanya. 29 00:02:31,401 --> 00:02:36,072 BAHAGIAN SATU NABI 30 00:02:44,164 --> 00:02:45,790 Pada zaman kebuluran, 31 00:02:46,416 --> 00:02:49,711 umat Israel, keturunan Abraham, 32 00:02:49,794 --> 00:02:51,462 menetap di Mesir… 33 00:02:53,840 --> 00:02:57,844 lalu diperhambakan selama 400 tahun. 34 00:03:01,472 --> 00:03:05,602 Mereka menderita berabad-abad lamanya, namun bilangan mereka bertambah. 35 00:03:08,271 --> 00:03:11,191 Khuatir mereka akan bangkit menentangnya, 36 00:03:11,274 --> 00:03:15,320 raja memerintahkan semua bayi lelaki Ibrani 37 00:03:15,403 --> 00:03:17,280 untuk dilemaskan di Sungai Nil. 38 00:03:27,957 --> 00:03:31,669 Diambil menjadi anak angkat oleh puteri Firaun secara rahsia… 39 00:03:36,132 --> 00:03:38,593 baginda dibesarkan di istana… 40 00:03:40,929 --> 00:03:44,599 bersama bapa saudaranya yang juga bakal raja. 41 00:03:50,480 --> 00:03:53,524 Namanya Musa. 42 00:03:56,694 --> 00:03:58,655 Walaupun baginda putera Mesir 43 00:03:58,738 --> 00:04:01,366 dan menerima manfaat dari istana Firaun, 44 00:04:01,449 --> 00:04:06,496 membesar dalam keluarga itu sebagai ahli keluarga diraja, 45 00:04:06,579 --> 00:04:10,208 baginda menyedari ada sesuatu yang berbeza tentangnya. 46 00:04:10,291 --> 00:04:12,794 Baginda tahu baginda dilahirkan berbeza. 47 00:04:17,799 --> 00:04:20,927 Kitab Torah tidak beritahu kita nama Ibraninya. 48 00:04:21,010 --> 00:04:24,973 Itulah salah satu misteri dalam kisah ini. 49 00:04:25,056 --> 00:04:31,145 Ia juga cerita tentang Musa yang mengetahui sedikit demi sedikit 50 00:04:31,229 --> 00:04:33,398 mengenai identiti dan takdirnya. 51 00:04:36,943 --> 00:04:38,152 KELUARAN 2:11 52 00:04:38,236 --> 00:04:42,657 "Pada suatu hari, apabila Musa sudah besar, 53 00:04:43,157 --> 00:04:46,619 dia melihat seorang warga Mesir memukul seorang Ibrani." 54 00:04:46,703 --> 00:04:48,496 Tidak! 55 00:05:01,175 --> 00:05:02,135 Sambung kerja! 56 00:05:06,764 --> 00:05:11,311 Saya yakin ada sifat semula jadi dalam diri Musa 57 00:05:11,394 --> 00:05:14,647 yang mengaitkan dirinya dengan penindasan 58 00:05:14,731 --> 00:05:17,692 yang sedang dilalui oleh hamba Ibrani itu, 59 00:05:18,401 --> 00:05:21,654 dan saya rasa ada kesedaran dalam dirinya. 60 00:05:31,289 --> 00:05:32,665 Kau! Berhenti! 61 00:05:32,749 --> 00:05:33,833 Berhenti! 62 00:05:43,760 --> 00:05:44,719 Lepaskan dia. 63 00:05:48,556 --> 00:05:50,141 Aku kata, lepaskan dia. 64 00:05:54,479 --> 00:05:55,438 Ya, tuanku. 65 00:05:59,692 --> 00:06:00,693 Kerja tamat! 66 00:06:57,708 --> 00:06:58,668 KELUARAN 2:15 67 00:06:58,751 --> 00:07:01,212 "Firaun yang terdengar hal itu 68 00:07:01,879 --> 00:07:04,132 berikhtiar untuk membunuh Musa. 69 00:07:05,550 --> 00:07:08,594 Namun, Musa sempat melarikan diri daripada Firaun." 70 00:07:12,598 --> 00:07:17,061 GURUN SINAI 71 00:07:20,148 --> 00:07:24,777 3 BULAN KEMUDIAN 72 00:07:25,862 --> 00:07:28,906 Baginda mengembara ke timur gurun ke arah Midian. 73 00:07:30,658 --> 00:07:33,494 Orang asing di negara asing. 74 00:07:34,745 --> 00:07:36,747 Bukan lagi putera Mesir, 75 00:07:36,831 --> 00:07:40,376 dan belum lagi nabi yang akan membebaskan umat Israel. 76 00:07:41,252 --> 00:07:44,589 Agama Judeo-Kristian banyak berpandu kepada Musa. 77 00:07:44,672 --> 00:07:45,882 Baginda pengasasnya. 78 00:07:45,965 --> 00:07:50,720 Semua yang anda tahu tentang kitab Bible 79 00:07:50,803 --> 00:07:52,263 dalam apa-apa bentuk pun, 80 00:07:52,346 --> 00:07:55,224 boleh dijejak kepada hidup dan seruan Musa. 81 00:07:56,726 --> 00:08:01,731 Musa amat unik dalam tradisi Judeo-Kristian-Islam 82 00:08:01,814 --> 00:08:04,400 kerana baginda muncul dalam ketiga-tiganya. 83 00:08:04,484 --> 00:08:08,321 Baginda diberi gelaran nabi dalam ketiga-tiganya. 84 00:08:09,322 --> 00:08:13,075 Nabi Musa disebut lebih seratus kali dalam al-Quran. 85 00:08:13,159 --> 00:08:16,454 Jadi, ia amat unik kerana hanya beberapa nabi 86 00:08:16,537 --> 00:08:20,166 yang seluruh hidupnya diceritakan dalam al-Quran. 87 00:08:21,125 --> 00:08:25,046 Segalanya tentang hidup, pengalaman, cabaran 88 00:08:25,129 --> 00:08:26,839 dan semua yang baginda buat, 89 00:08:26,923 --> 00:08:29,592 semuanya masih relevan bagi kita hari ini. 90 00:08:30,676 --> 00:08:34,388 Apa anda buat jika orang lain menderita? Bela mereka atau diam? 91 00:08:35,014 --> 00:08:36,307 Keadilan sosial? 92 00:08:36,390 --> 00:08:38,518 Ia bermula dengan Musa. 93 00:08:39,185 --> 00:08:42,313 Musa pembunuh menjadi Musa pembebas. 94 00:08:42,897 --> 00:08:44,690 Kisah itu sangat menarik. 95 00:09:06,087 --> 00:09:08,506 Tengok. Ada orang datang. 96 00:09:22,937 --> 00:09:24,188 Siapa awak? 97 00:09:30,611 --> 00:09:32,822 Saya akan bekerja untuk roti dan air. 98 00:09:40,746 --> 00:09:42,498 Awak boleh minum percuma. 99 00:10:09,025 --> 00:10:11,110 Kepada siapa saya patut berterima kasih? 100 00:10:12,653 --> 00:10:16,115 Yitro. Pemilik perigi. Paderi gunung. 101 00:10:18,284 --> 00:10:19,619 Saya maksudkan awak. 102 00:10:21,287 --> 00:10:22,121 Anakandanya. 103 00:10:23,164 --> 00:10:24,123 Zipora. 104 00:10:27,251 --> 00:10:29,545 Apabila Musa lari dari Mesir, 105 00:10:29,629 --> 00:10:36,135 baginda telah dijaga oleh puak penggembala nomad 106 00:10:36,719 --> 00:10:39,680 di tanah gersang berdekatan Gunung Sinai. 107 00:10:40,264 --> 00:10:44,060 Di tempat inilah Musa menemukan penyelamatnya. 108 00:11:04,830 --> 00:11:07,541 Melayan pelamar menggunakan harta kami? 109 00:11:07,625 --> 00:11:09,502 Harta kami, Naim. 110 00:11:09,585 --> 00:11:12,713 Lagipun, pelamar kami bukan urusan kau. 111 00:11:16,217 --> 00:11:18,010 Tikus gurun tak dialu-alukan. 112 00:11:26,519 --> 00:11:27,937 Tikus ini nak mati. 113 00:11:28,729 --> 00:11:31,816 Mungkin, tapi dia akan mati bersama kau berdua. 114 00:11:34,610 --> 00:11:35,444 Bunuh dia. 115 00:11:44,954 --> 00:11:46,038 Bukan hari ini. 116 00:12:05,182 --> 00:12:06,016 Mari. 117 00:12:10,813 --> 00:12:14,275 Wanita kerap kali nampak keistimewaan dalam diri Musa 118 00:12:14,358 --> 00:12:16,861 kerana mereka terima bantuannya. 119 00:12:16,944 --> 00:12:20,531 Mereka lihat kekuatan dan sifat boleh dipercayai baginda. 120 00:12:24,326 --> 00:12:27,538 Ada kisah lucu dalam al-Quran tentang Zipora… 121 00:12:27,621 --> 00:12:30,166 Dalam bahasa Arab, namanya Safura. 122 00:12:30,249 --> 00:12:32,543 Dia berjalan di depan baginda, 123 00:12:32,626 --> 00:12:36,922 dan angin bertiup lalu skirtnya terangkat sedikit. 124 00:12:37,006 --> 00:12:39,925 Kemudian, tentulah, Musa enggan melihatnya. 125 00:12:40,009 --> 00:12:44,138 Jadi, baginda berjalan di depan agar baginda tidak lihat belakangnya. 126 00:12:44,221 --> 00:12:46,849 Mereka kagum dengan kesopanan baginda. 127 00:12:47,850 --> 00:12:52,688 Anak-anak Yitro kembali kepada ayahanda mereka dan beritahu dia, 128 00:12:52,772 --> 00:12:56,609 Musa yang boleh dipercayai dan kuat telah membantu mereka. 129 00:13:19,924 --> 00:13:21,425 Kenapa kamu ke Midian? 130 00:13:23,719 --> 00:13:25,346 Firaun kami membina bandar. 131 00:13:26,096 --> 00:13:29,767 Rakyat dipaksa bekerja sebagai hamba atau perlu membayar cukai. 132 00:13:30,267 --> 00:13:32,228 - Jadi, saya pergi. - Ke gurun? 133 00:13:35,105 --> 00:13:36,524 Orang bebas di gurun. 134 00:13:37,191 --> 00:13:39,735 Cara orang Mesir berbeza dengan kami. 135 00:13:39,819 --> 00:13:43,447 Tapi atas keberanian kamu bagi pihak anak-anak saya, 136 00:13:44,615 --> 00:13:46,325 kamu boleh bermalam di sini. 137 00:13:51,372 --> 00:13:56,126 Yitro ialah antara watak kegemaran saya dalam seluruh kisah Musa. 138 00:13:56,752 --> 00:13:59,797 Kita tahu Yitro seorang yang penyayang, 139 00:13:59,880 --> 00:14:03,551 dia sediakan tempat tinggal dan pandai menilai keperibadian. 140 00:14:03,634 --> 00:14:07,888 Dia tidak peduli jika orang ini orang Mesir atau Midian, 141 00:14:07,972 --> 00:14:09,765 atau apa-apa saja. 142 00:14:09,849 --> 00:14:13,227 Dia sedia membantu dan juga memerlukan bantuan. 143 00:14:14,728 --> 00:14:18,899 Yitro ialah paderi orang Midian. 144 00:14:19,817 --> 00:14:21,902 Mereka orang politeistik 145 00:14:21,986 --> 00:14:24,697 yang hidup pada tempoh Mesir Purba 146 00:14:24,780 --> 00:14:26,824 dan kemudian sebagai Israel purba. 147 00:14:27,908 --> 00:14:31,912 Saya tidak rasa mereka benar-benar ada konsep monoteis pada masa itu. 148 00:14:31,996 --> 00:14:35,082 Semua orang percaya bahawa berbilang tuhan wujud. 149 00:14:35,165 --> 00:14:37,376 Persoalannya, tuhan mana anda sembah? 150 00:14:37,459 --> 00:14:39,545 Jadi, istilahnya monolatri. 151 00:14:39,628 --> 00:14:42,298 Ia bukan monoteisme yang percaya hanya ada satu Tuhan. 152 00:14:42,381 --> 00:14:44,925 Monolatri bererti cuma menyembah satu tuhan. 153 00:14:45,009 --> 00:14:47,845 Anda mengakui kewujudan tuhan lain. 154 00:14:47,928 --> 00:14:50,180 Namun, hanya satu yang anda sembah. 155 00:14:51,640 --> 00:14:54,602 Jika anda ambil kitab Bible secara harafiah, 156 00:14:55,102 --> 00:14:58,439 Tuhan menyebut dengan jelas bahawa 157 00:14:58,522 --> 00:15:02,902 Dia satu-satunya Tuhan yang umat Israel patut sembah. 158 00:15:04,153 --> 00:15:08,991 Dia tidak sebut bahawa Dia satu-satunya Tuhan yang wujud. 159 00:15:10,743 --> 00:15:12,912 Dalam Rukun Sepuluh, Tuhan kata, 160 00:15:12,995 --> 00:15:16,749 "Kamu jangan menyembah tuhan-tuhan lain." 161 00:15:17,291 --> 00:15:19,418 Anda boleh membuat tafsiran 162 00:15:19,501 --> 00:15:23,339 bahawa tuhan-tuhan lain wujud dan orang lain menyembah tuhan itu, 163 00:15:23,422 --> 00:15:26,759 tapi kamu, kaum terpilih, mesti menyembah Aku sahaja. 164 00:15:34,850 --> 00:15:36,769 Tunjukkan mereka jalan. 165 00:15:44,693 --> 00:15:46,028 Katil awak sudah siap. 166 00:15:49,323 --> 00:15:50,574 Apa yang awak nampak? 167 00:15:53,202 --> 00:15:54,787 Siapa tinggal di gunung? 168 00:15:55,621 --> 00:15:57,247 Tiada sesiapa. Kenapa? 169 00:15:59,291 --> 00:16:01,251 Saya nampak api di puncak. 170 00:16:02,628 --> 00:16:04,004 Tidak, itu mustahil. 171 00:16:04,088 --> 00:16:06,715 Itu tanah suci. Tiada sesiapa boleh ke sana. 172 00:16:09,385 --> 00:16:11,011 Jadi, apa yang saya nampak? 173 00:16:26,276 --> 00:16:32,408 Gunung ini tempat yang sangat penting dalam banyak tradisi keagamaan. 174 00:16:32,491 --> 00:16:36,495 Ada dewa yang dibayangkan tinggal di puncak gunung 175 00:16:36,578 --> 00:16:40,499 kerana puncak gunung itu tinggi maka sukar untuk dicapai. 176 00:16:41,000 --> 00:16:43,168 Ia mungkin tersorok di sebalik awan 177 00:16:43,252 --> 00:16:48,048 dan kadangkala anda nampak pancaran cahaya dari sana. 178 00:16:48,716 --> 00:16:54,054 Anda boleh bayangkan sebabnya ia mengagumkan orang di dataran 179 00:16:54,138 --> 00:16:55,931 sebagai objek yang bermisteri. 180 00:17:02,938 --> 00:17:04,857 Tunjukkan mereka jalan. 181 00:17:08,318 --> 00:17:10,029 Tunjukkan mereka jalan. 182 00:17:18,579 --> 00:17:20,080 Siapa saya, bonda? 183 00:17:21,665 --> 00:17:23,333 Soalan yang menarik. 184 00:17:24,960 --> 00:17:26,670 Kamu putera Mesir. 185 00:17:29,506 --> 00:17:30,424 Kenapa? 186 00:17:32,885 --> 00:17:34,970 Budak-budak lain ejek saya. 187 00:17:35,512 --> 00:17:37,014 Mereka kata saya berbeza. 188 00:17:37,931 --> 00:17:40,434 Saya bukan kerabat diraja seperti mereka. 189 00:17:50,986 --> 00:17:54,448 Simbol tertinggi di tanah ini. 190 00:17:55,866 --> 00:17:59,036 Keluarga kita memilikinya sejak azali. 191 00:18:01,789 --> 00:18:03,874 Jangan sesekali lupa diri kamu. 192 00:18:05,459 --> 00:18:08,128 Kamu kerabat diraja seperti orang lain. 193 00:18:10,547 --> 00:18:11,715 Tidurlah. 194 00:18:18,138 --> 00:18:19,681 Sayangku, Musa. 195 00:19:16,989 --> 00:19:20,284 Sukar untuk kita sejak Mahar mati. 196 00:19:21,285 --> 00:19:24,204 Tujuh puteri dan tiada putera. 197 00:19:24,288 --> 00:19:26,415 Dia penggembala terbaik ayahanda. 198 00:19:30,294 --> 00:19:32,629 Tawar kerjanya kepada orang asing ini. 199 00:19:34,965 --> 00:19:39,011 Lelaki yang pertaruhkan nyawa untuk orang asing hanya menempah maut. 200 00:19:46,226 --> 00:19:48,854 Jika dia kembali ke gurun, dia akan mati. 201 00:19:49,605 --> 00:19:51,607 Kita akan bertanggungjawab. 202 00:19:56,987 --> 00:19:58,947 Penuh muslihat, macam bonda kamu. 203 00:20:07,331 --> 00:20:08,248 Musa! 204 00:20:09,124 --> 00:20:10,709 Tolonglah, jangan pergi. 205 00:20:11,960 --> 00:20:14,504 Ayahanda saya tawarkan kerja kepada awak. 206 00:20:22,846 --> 00:20:25,307 Midian tempat perlindungan bagi Musa 207 00:20:25,390 --> 00:20:28,143 dan ia tempat yang membolehkan baginda 208 00:20:28,227 --> 00:20:31,021 untuk menikmati keselesaan dan kemudahan. 209 00:20:31,813 --> 00:20:33,982 Ia tempat untuk baginda bersembunyi 210 00:20:34,066 --> 00:20:36,818 sementara pihak berkuasa Mesir mencarinya. 211 00:20:36,902 --> 00:20:38,904 Baginda diburu kerana membunuh. 212 00:20:41,990 --> 00:20:46,745 Daripada putera Mesir, baginda kini seorang penggembala. 213 00:20:48,080 --> 00:20:51,500 Baginda jatuh taraf daripada figura yang besar dan berkuasa 214 00:20:51,583 --> 00:20:54,127 menjadi hina dan tidak dikenali. 215 00:20:54,211 --> 00:20:58,715 Baginda menjaga ternakan di gurun Midian. 216 00:20:59,591 --> 00:21:01,885 Di situlah baginda mendapat wahyu. 217 00:21:16,566 --> 00:21:19,111 Tunjukkan mereka jalan. 218 00:21:25,450 --> 00:21:27,369 Tunjukkan mereka jalan. 219 00:22:01,695 --> 00:22:03,488 Saya bawa sarapan. 220 00:22:13,206 --> 00:22:15,584 Saya pernah nampak tanda seperti ini. 221 00:22:17,461 --> 00:22:19,546 Pemungut cukai gunakannya. 222 00:22:22,049 --> 00:22:24,009 Awak belajar di Mesir? 223 00:22:27,429 --> 00:22:28,638 Untuk simpan rekod? 224 00:22:29,639 --> 00:22:31,141 Untuk bercerita juga. 225 00:22:35,604 --> 00:22:37,522 Cerita apa yang disampaikannya? 226 00:22:41,610 --> 00:22:42,736 Cerita kita berdua. 227 00:22:57,209 --> 00:22:58,710 Wahai dewa gunung. 228 00:23:00,420 --> 00:23:01,338 Saksikanlah. 229 00:23:05,509 --> 00:23:10,972 Hari ini, kami mengahwinkan dua hambamu, Musa dan Zipora. 230 00:23:25,153 --> 00:23:27,614 Melainkan keagungan tempat kediamanmu, 231 00:23:27,697 --> 00:23:29,866 hidup kami tidak bermakna. 232 00:23:29,950 --> 00:23:33,745 Rapuh dan sukar ditemukan umpama kaca ini. 233 00:23:35,914 --> 00:23:38,917 Semoga penyatuan hamba-hambamu ini 234 00:23:40,001 --> 00:23:42,838 diperkenan olehmu. 235 00:23:45,048 --> 00:23:46,174 Serta dirahmati. 236 00:24:23,837 --> 00:24:25,881 Menarik untuk difikirkan 237 00:24:26,381 --> 00:24:32,137 bahawa Musa dipengaruhi oleh pelbagai budaya dan tradisi. 238 00:24:32,220 --> 00:24:33,638 Baginda putera Mesir. 239 00:24:33,722 --> 00:24:37,100 Baginda menantu paderi besar Midian. 240 00:24:37,684 --> 00:24:41,104 Baginda pembebas umat Israel. 241 00:24:43,815 --> 00:24:49,571 Saya rasa pengaruh oleh pelbagai orang dalam dunia pada zamannya 242 00:24:50,071 --> 00:24:53,200 amat relevan dalam dunia zaman kita sekarang, 243 00:24:53,700 --> 00:24:59,122 kerana ia menunjukkan kita boleh memiliki lebih daripada satu identiti 244 00:24:59,206 --> 00:25:01,041 malah ia tidak dapat dielakkan. 245 00:25:33,532 --> 00:25:36,785 Musa dan Zipora memulakan keluarga di Midian 246 00:25:36,868 --> 00:25:39,120 dan dianugerahkan dua putera. 247 00:25:39,204 --> 00:25:41,248 Gersom dan Eleazar. 248 00:25:48,797 --> 00:25:52,217 Menamakan anak sulung baginda amat penting baginya. 249 00:25:52,801 --> 00:25:55,845 Jadi, Musa memanggilnya Gersom… 250 00:25:57,264 --> 00:25:59,474 RABAI RACHEL ADELMAN 251 00:26:00,308 --> 00:26:04,980 “Aku seorang pendatang di negeri asing.” 252 00:26:05,063 --> 00:26:11,820 Ia menunjukkan perasaan Musa yang rasa terasing, bukan? 253 00:26:11,903 --> 00:26:13,863 Rasa terasing di Midian. 254 00:26:13,947 --> 00:26:16,241 Rasa terasing di Mesir. 255 00:26:23,206 --> 00:26:26,334 PI-RAMESSES IBU KOTA MESIR 256 00:26:26,418 --> 00:26:27,919 Pada tahun-tahun berikutnya, 257 00:26:28,003 --> 00:26:32,591 raja Mesir yang berusia mangkat dan bapa saudara Musa menaiki takhta. 258 00:26:34,259 --> 00:26:35,969 Bagindalah Firaun, 259 00:26:36,678 --> 00:26:39,306 pemerintah paling berkuasa pada zaman itu. 260 00:26:45,520 --> 00:26:48,898 Jika kita perlu samakan Firaun dalam buku Keluaran 261 00:26:48,982 --> 00:26:51,526 dengan firaun yang dikenali dalam sejarah Mesir, 262 00:26:51,610 --> 00:26:53,945 baginda mungkin Ramesses Agung 263 00:26:54,029 --> 00:26:57,949 kerana buku Keluaran bercakap tentang orang Israel 264 00:26:58,033 --> 00:27:01,745 yang dipaksa bekerja untuk membina dua kota besar. 265 00:27:02,370 --> 00:27:06,082 Salah satunya ialah Pi-Ramesses, atau Rumah Ramesses, 266 00:27:06,166 --> 00:27:09,836 iaitu ibu kota Ramesses Agung di Delta 267 00:27:09,919 --> 00:27:11,838 semasa Dinasti Kesembilan Belas. 268 00:27:13,131 --> 00:27:14,883 Apabila baginda berkuasa, 269 00:27:14,966 --> 00:27:18,261 baginda mengetuai beberapa kempen ke Syria Palestin. 270 00:27:18,345 --> 00:27:22,807 Baginda menakluki kawasan sejauh Beirut di Lubnan. 271 00:27:23,808 --> 00:27:27,270 Pemerintahan Ramesses Agung antara yang paling berpengaruh 272 00:27:27,354 --> 00:27:29,022 dan paling berkuasa, 273 00:27:29,105 --> 00:27:31,858 serta merupakan kemuncak empayar Mesir. 274 00:27:33,568 --> 00:27:35,070 Bagaimana dengan ramalan? 275 00:27:36,571 --> 00:27:39,240 Pasti ada yang tidak diingini, tuanku. 276 00:27:40,033 --> 00:27:40,909 Di mana? 277 00:27:49,167 --> 00:27:50,669 Di gurun, tuanku. 278 00:27:51,336 --> 00:27:55,256 Ada yang lewat membawa ufti. 279 00:27:55,340 --> 00:27:56,591 Tidak penting. 280 00:27:58,510 --> 00:28:00,553 Pengemis pun boleh diajar. 281 00:28:01,554 --> 00:28:02,597 Benar, tuanku. 282 00:28:03,723 --> 00:28:05,016 Jampi, ahli sihir. 283 00:28:05,600 --> 00:28:07,686 Biar mereka rasa kemurkaan kita. 284 00:28:08,478 --> 00:28:11,981 Supaya mereka datang dengan penuh rayu dan rendah diri. 285 00:28:12,774 --> 00:28:14,567 Menurut perintah, tuanku. 286 00:28:18,571 --> 00:28:22,492 Baginda tegas terhadap sesiapa yang cuba mengancam kerajaannya. 287 00:28:22,575 --> 00:28:25,704 Baginda kejam, zalim dan membunuh orang. 288 00:28:25,787 --> 00:28:29,082 Baginda cuma mementingkan kekayaan dan kekuasaannya. 289 00:28:29,165 --> 00:28:32,293 Untuk menggambarkan orang zalim dalam bahasa Arab, kita kata… 290 00:28:34,504 --> 00:28:37,132 Berkelakuan macam firaun atau menjadi firaun. 291 00:28:37,215 --> 00:28:41,553 Jadi, perkataan ini menjadi sinonim dengan sifat firaun. 292 00:28:42,721 --> 00:28:46,850 Firaun baharu mempunyai ramai musuh di luar kerajaannya. 293 00:28:46,933 --> 00:28:51,396 Namun, ancaman terbesar pemerintahannya ialah anak saudaranya, 294 00:28:52,564 --> 00:28:55,483 yang kini penggembala kambing di Midian. 295 00:29:06,244 --> 00:29:07,120 Gersom! 296 00:29:07,829 --> 00:29:11,249 Berapa kali ayahanda kata? Perhatikan ternakan setiap masa. 297 00:29:11,875 --> 00:29:13,042 Ya, ayahanda. 298 00:29:15,170 --> 00:29:16,671 Kamu tengok apa? 299 00:29:17,630 --> 00:29:20,800 Tiga penunggang di dataran menuju ke kampung kita. 300 00:29:21,301 --> 00:29:23,720 - Orang Ismael mahu buat masalah. - Tidak. 301 00:29:24,971 --> 00:29:26,598 Kuda mereka putih. 302 00:29:32,270 --> 00:29:34,773 Kegembiraan yang tidak dijangka. 303 00:29:39,110 --> 00:29:41,196 Nikmati keselesaan rumah kami. 304 00:29:41,905 --> 00:29:42,739 Terima kasih. 305 00:29:51,372 --> 00:29:52,415 Mandur saya. 306 00:29:53,625 --> 00:29:55,293 Duta-duta dari Mesir. 307 00:30:00,882 --> 00:30:03,134 Melututlah di depan utusan tuanku! 308 00:30:06,679 --> 00:30:07,514 Melutut! 309 00:30:10,850 --> 00:30:13,436 Maaf. Dia berasal dari luar negara. 310 00:30:14,813 --> 00:30:16,314 Kamu mesti beritahu dia. 311 00:30:18,358 --> 00:30:20,693 Firaun tua telah menyertai dewa-dewa. 312 00:30:20,777 --> 00:30:23,279 Anak sulungnya kini firaun baharu. 313 00:30:28,618 --> 00:30:31,496 Semua puak gurun mesti hantar ufti. 314 00:30:35,208 --> 00:30:36,918 Kami dirahmati dan diberkati, 315 00:30:37,961 --> 00:30:39,420 tapi kami juga miskin. 316 00:30:44,509 --> 00:30:45,844 Kami nampak ternakan kamu. 317 00:30:46,427 --> 00:30:49,138 Nampak sihat dan banyak. 318 00:30:50,765 --> 00:30:53,268 Berehatlah selepas perjalanan tuan-tuan. 319 00:30:54,018 --> 00:30:55,812 Kami mesti teruskan misi kami. 320 00:30:59,691 --> 00:31:01,276 Tapi kami akan kembali. 321 00:31:11,119 --> 00:31:13,371 Macam mana nak bayar sedangkan kita berhutang? 322 00:31:13,454 --> 00:31:15,373 Kita berlengah dan berunding. 323 00:31:15,456 --> 00:31:17,375 Mustahil dengan Firaun ini. 324 00:31:19,252 --> 00:31:20,461 Kamu kenal baginda? 325 00:31:44,736 --> 00:31:45,862 Pembunuh. 326 00:31:52,744 --> 00:31:53,620 Jangan ganggu. 327 00:32:02,795 --> 00:32:04,213 Jangan ganggu aku! 328 00:32:30,990 --> 00:32:32,909 Berhenti! Kau! Berhenti! 329 00:32:41,542 --> 00:32:44,045 Musa! 330 00:32:49,509 --> 00:32:51,552 Dah berhari-hari awak di sini. 331 00:32:53,096 --> 00:32:54,347 Marilah turun. 332 00:32:56,224 --> 00:32:57,642 Inilah tempat saya. 333 00:33:01,562 --> 00:33:04,565 Awak ada dua putera sekarang. 334 00:33:05,692 --> 00:33:06,651 Serta isteri. 335 00:33:06,734 --> 00:33:08,277 Saya tak layak. 336 00:33:08,861 --> 00:33:11,197 Bagaimana ia membantu kami? 337 00:33:23,584 --> 00:33:26,379 Tunjukkan mereka jalan. 338 00:33:29,924 --> 00:33:31,759 Tunjukkan mereka jalan. 339 00:34:20,725 --> 00:34:23,019 Awak perlu tahu sesuatu tentang saya. 340 00:34:28,649 --> 00:34:31,861 Saya dibesarkan sebagai putera dalam keluarga diraja. 341 00:34:35,281 --> 00:34:36,199 Putera? 342 00:34:41,662 --> 00:34:43,206 Kenapa tak beritahu kami? 343 00:34:43,289 --> 00:34:45,875 Orang gurun benci kerabat diraja Mesir. 344 00:34:47,293 --> 00:34:48,920 Awak rahsiakan selama ini? 345 00:34:49,003 --> 00:34:52,048 Kalau ayahanda awak tahu, dia takkan terima saya di sini. 346 00:34:59,222 --> 00:35:00,473 Saya bunuh seseorang. 347 00:35:03,726 --> 00:35:05,103 Seorang pengerah abdi. 348 00:35:08,231 --> 00:35:10,441 Inikah sebabnya awak lari dari Mesir? 349 00:35:15,196 --> 00:35:16,906 Mereka akan hukum awak. 350 00:35:17,490 --> 00:35:18,783 Lebih daripada itu. 351 00:35:18,866 --> 00:35:21,702 Mereka pasti tahu perkara yang saya syak. 352 00:35:22,286 --> 00:35:27,208 Saya bukan orang kaum mereka, sama seperti saya bukan orang kaum awak. 353 00:35:28,459 --> 00:35:30,628 - Jadi, siapa awak? - Saya tak tahu. 354 00:35:32,255 --> 00:35:33,422 Saya perlu siasat. 355 00:35:35,716 --> 00:35:37,468 Ada tanda di gunung lagi. 356 00:35:37,969 --> 00:35:39,178 Saya perlu ke sana. 357 00:35:42,265 --> 00:35:43,975 Tiada sesiapa pernah ke sana. 358 00:35:45,059 --> 00:35:47,019 Awak mungkin takkan kembali. 359 00:36:12,253 --> 00:36:14,005 Saya amat mencintai awak. 360 00:36:42,825 --> 00:36:45,912 Saya rasa Tuhan menyeru kita dalam pelbagai cara. 361 00:36:47,330 --> 00:36:51,000 Kadangkala, seruan kita merupakan hasil pergelutan. 362 00:36:51,083 --> 00:36:54,837 Namun, kadangkala seruan kita merupakan penolakan 363 00:36:54,921 --> 00:36:58,966 terhadap keselesaan dan kemudahan yang kita nikmati selama ini. 364 00:37:00,635 --> 00:37:03,471 Saya rasa itu yang diwakili oleh Musa. 365 00:37:11,687 --> 00:37:14,815 Musa banyak kelemahan, namun bersemangat tinggi. 366 00:37:15,942 --> 00:37:18,486 Baginda rasa bercanggah tentang identitinya. 367 00:37:19,070 --> 00:37:20,905 Baginda anak angkat. 368 00:37:21,447 --> 00:37:24,283 Baginda memiliki rekod jenayah. 369 00:37:24,951 --> 00:37:28,454 Baginda bergelandangan untuk sebahagian besar hidupnya. 370 00:37:28,537 --> 00:37:33,709 Kegagalannya mengajar kita bersama pencapaiannya. 371 00:37:35,169 --> 00:37:37,964 Tuhan menyeru orang yang Dia mahu. 372 00:37:38,047 --> 00:37:42,343 Malah, saya tak boleh fikir sesiapa pun dalam kitab Bible selain Jesus 373 00:37:42,426 --> 00:37:48,474 yang tiada kelemahan atau halangan ketara 374 00:37:48,557 --> 00:37:52,270 dalam apa-apa bentuk pun yang membuatkan kita hairan. 375 00:37:52,770 --> 00:37:54,730 Namun, itulah kepakaran Tuhan. 376 00:37:54,814 --> 00:37:58,150 Tuhan kitab ialah Tuhan yang arif 377 00:37:58,234 --> 00:38:03,239 dalam mengambil sesuatu yang rosak dan bukan saja membaikinya, 378 00:38:03,322 --> 00:38:06,284 malah mengubahnya menjadi sesuatu yang lebih hebat. 379 00:40:25,005 --> 00:40:26,590 Tanggalkan kasutmu. 380 00:40:29,051 --> 00:40:30,010 Siapa kau? 381 00:40:31,554 --> 00:40:33,514 Ini tanah suci, Musa. 382 00:40:34,306 --> 00:40:35,766 Tanggalkan kasutmu. 383 00:40:38,894 --> 00:40:41,105 - Apa kau mahu? - Ikut arahan-Ku. 384 00:40:47,111 --> 00:40:50,406 Aku adalah Aku dan inilah Aku selamanya. 385 00:40:51,574 --> 00:40:54,785 Tuhan Abraham, Ishak dan Yakub. 386 00:40:55,911 --> 00:40:57,538 Tuhan umat Israel. 387 00:40:58,122 --> 00:40:59,874 Tuhan seluruh alam. 388 00:41:02,001 --> 00:41:04,920 Kau adalah kau 389 00:41:05,004 --> 00:41:06,630 dan kau selamanya… 390 00:41:08,132 --> 00:41:09,800 utusan-Ku. 391 00:41:11,218 --> 00:41:14,555 Kitab Bible Ibrani menegaskan bahawa 392 00:41:15,181 --> 00:41:18,809 manusia tidak dapat melihat Tuhan. 393 00:41:18,893 --> 00:41:21,604 Manusia tidak dapat menghadap Tuhan. 394 00:41:22,271 --> 00:41:23,981 Ada satu pengecualian. 395 00:41:24,064 --> 00:41:25,816 Pengecualian itu ialah Musa. 396 00:41:27,401 --> 00:41:28,861 Benarkah Kau Tuhan? 397 00:41:28,944 --> 00:41:32,323 Aku adalah Aku dan inilah Aku selamanya. 398 00:41:33,032 --> 00:41:35,951 Ada semak yang terbakar, tapi tidak hancur. 399 00:41:36,035 --> 00:41:40,039 Ahli falsafah Yahudi bernama Philo yang hidup sekitar zaman Christ 400 00:41:40,122 --> 00:41:41,540 membuat tafsiran alegori. 401 00:41:41,624 --> 00:41:45,503 Menurutnya, ia melambangkan perhambaan umat Israel 402 00:41:45,586 --> 00:41:47,838 kerana mereka dibakar tanpa hancur. 403 00:41:47,922 --> 00:41:49,340 Mereka masih bertahan. 404 00:41:49,882 --> 00:41:52,510 Bertahun-tahun Aku memerhatikanmu, Musa. 405 00:41:53,010 --> 00:41:55,554 Mencari. Menyoal. 406 00:41:56,055 --> 00:41:59,725 Aku membawamu ke sini untuk mendedahkan tujuan hidupmu. 407 00:42:00,726 --> 00:42:02,436 Kau akan kembali ke Mesir. 408 00:42:03,145 --> 00:42:05,981 Kau akan memujuk orang Ibrani untuk mengikut kau. 409 00:42:06,649 --> 00:42:08,108 Dengan nama Aku, 410 00:42:08,192 --> 00:42:11,153 kau akan menuntut kebebasan mereka daripada Firaun. 411 00:42:12,530 --> 00:42:14,782 Firaun takkan bebaskan orang Ibrani. 412 00:42:14,865 --> 00:42:16,367 Dia akan melawan 413 00:42:16,450 --> 00:42:18,827 dan Aku akan menurunkan azab kepadanya. 414 00:42:20,371 --> 00:42:22,456 Apa kaitan aku dengan orang Ibrani? 415 00:42:23,332 --> 00:42:26,710 Aku bukan ketua mahupun fasih berkata-kata. 416 00:42:27,670 --> 00:42:29,797 Sehingga kau temukan jalan, 417 00:42:29,880 --> 00:42:32,967 saudaramu, Harun, akan bercakap bagi pihakmu. 418 00:42:35,261 --> 00:42:36,178 Saudara aku? 419 00:42:38,013 --> 00:42:39,181 Pergi ke Mesir. 420 00:42:40,015 --> 00:42:43,102 Isytiharkan dirimu kepada orang Ibrani sebagai utusan-Ku. 421 00:42:43,602 --> 00:42:45,729 Aku akan beritahu nama-Ku kepadamu. 422 00:42:46,480 --> 00:42:48,190 Nama-Ku yang dikenali. 423 00:42:49,024 --> 00:42:51,944 Mereka akan tahu kau diutuskan oleh-Ku. 424 00:42:53,487 --> 00:42:55,364 Aku adalah Aku. 425 00:42:56,657 --> 00:42:59,785 Moses tidak tahu jika dia boleh meyakinkan mereka. 426 00:42:59,868 --> 00:43:04,039 Tuhan kata, "Jangan risau, Aku akan beritahu nama-Ku." 427 00:43:04,665 --> 00:43:05,499 "Ia… 428 00:43:07,084 --> 00:43:09,169 "Aku adalah Aku selamanya," 429 00:43:09,253 --> 00:43:11,338 atau "Aku akan jadi Aku selamanya." 430 00:43:11,922 --> 00:43:13,340 Nama apakah itu? 431 00:43:13,424 --> 00:43:15,593 Ia nama yang merupakan kata kerja. 432 00:43:16,302 --> 00:43:17,928 Tuhan ialah kata kerja. 433 00:43:19,430 --> 00:43:21,765 Aku tidak layak diberi tugas ini. 434 00:43:23,392 --> 00:43:25,019 Aku bukan orang yang baik. 435 00:43:25,853 --> 00:43:27,938 Aku telah memilihmu. 436 00:43:28,856 --> 00:43:29,940 Musa. 437 00:43:40,534 --> 00:43:42,578 Zipora, kita mesti pergi! 438 00:43:47,458 --> 00:43:48,834 Saya nampak Tuhan. 439 00:43:48,917 --> 00:43:51,420 Tuhan? Tuhan mana? 440 00:43:51,503 --> 00:43:53,964 Tuhan umat Ibrani. Tuhan seluruh alam. 441 00:43:54,673 --> 00:43:56,175 Dia ada tugas untuk saya. 442 00:43:58,010 --> 00:44:00,679 Kemas baju awak dan anak-anak. Kita pergi sekarang. 443 00:44:05,851 --> 00:44:08,395 "Ketika Musa di Midian, Tuhan berfirman, 444 00:44:08,479 --> 00:44:10,189 'Baliklah ke Mesir, 445 00:44:10,272 --> 00:44:13,484 kerana semua orang yang mahu membunuhmu sudah mati.” 446 00:44:18,947 --> 00:44:22,284 GURUN SINAI 447 00:44:26,205 --> 00:44:28,707 "Oleh itu Musa membawa isteri serta anak-anaknya 448 00:44:28,791 --> 00:44:32,670 dan menaikkan mereka ke atas keldai, lalu berangkat ke Mesir. " 449 00:44:43,222 --> 00:44:44,431 Kita sesat! 450 00:44:44,973 --> 00:44:46,684 Tuhan sedang tunjukkan jalan. 451 00:44:59,071 --> 00:45:00,698 Tiga minggu lagi ke Gosyen. 452 00:45:02,199 --> 00:45:03,242 Kemudian? 453 00:45:03,951 --> 00:45:05,911 Singgah di kampung. Ada rumah tumpangan. 454 00:45:05,994 --> 00:45:08,372 Kita jumpa saudara saya, Harun, di sana. 455 00:45:09,081 --> 00:45:12,626 Saudara yang Tuhan beritahu awak? Yang awak tak tahu wujud? 456 00:45:13,210 --> 00:45:15,045 Ini firman Tuhan. Saya percaya. 457 00:45:15,963 --> 00:45:17,923 - Jika tiada saudara… - Pasti ada. 458 00:45:18,006 --> 00:45:20,259 …menunggu di Gosyen, kita boleh balik? 459 00:45:20,342 --> 00:45:22,803 - Pasti ada. - Tetapi jika tiada. 460 00:45:22,886 --> 00:45:24,722 Pasti ada saudara! 461 00:45:24,805 --> 00:45:26,807 Tapi jika tiada! 462 00:45:31,019 --> 00:45:32,187 Beri daging itu. 463 00:45:33,689 --> 00:45:35,816 Saya tak percaya kepada Tuhan ini. 464 00:45:36,400 --> 00:45:39,153 - Umat Ibrani menderita. - Saya percaya keluarga kita. 465 00:45:39,236 --> 00:45:40,404 Jadi, saya suami awak! 466 00:45:44,324 --> 00:45:47,244 Dengan awak di sisi saya, saya boleh selamatkan mereka. 467 00:46:02,634 --> 00:46:04,595 Musa menurut perintah Tuhan 468 00:46:06,013 --> 00:46:10,768 dan mengembara merentasi gurun untuk bertemu saudaranya, Harun. 469 00:46:25,240 --> 00:46:27,534 Macam mana awak nak cam abang awak? 470 00:46:30,078 --> 00:46:30,913 Dia? 471 00:46:55,521 --> 00:46:56,355 Duduk. 472 00:47:01,485 --> 00:47:02,361 Cepat. 473 00:47:04,112 --> 00:47:04,988 Kamu juga. 474 00:47:16,875 --> 00:47:19,419 Ada suara bercakap kepada aku dalam mimpi 475 00:47:20,295 --> 00:47:22,256 dan mengatakan jika aku ke sini, 476 00:47:22,840 --> 00:47:23,966 aku akan jumpa kau. 477 00:47:25,843 --> 00:47:27,261 Bagaimana kau kenal aku? 478 00:47:28,679 --> 00:47:30,722 Aku kenal kau seumur hidup kau. 479 00:47:31,974 --> 00:47:33,809 Aku Harun, anak Amram. 480 00:47:35,811 --> 00:47:36,645 Orang Ibrani. 481 00:47:38,313 --> 00:47:39,523 Kakandamu. 482 00:47:44,152 --> 00:47:45,153 Aku orang Ibrani? 483 00:47:48,615 --> 00:47:52,411 Ia kisah yang pelik dan indah. 484 00:47:55,497 --> 00:47:57,040 Semasa aku kecil, 485 00:47:58,208 --> 00:48:01,587 Firaun khuatir jumlah orang Ibrani semakin ramai 486 00:48:02,170 --> 00:48:04,298 dan akan mengambil alih kuasanya. 487 00:48:05,716 --> 00:48:09,595 Baginda memerintahkan agar semua bayi lelaki Ibrani dibunuh. 488 00:48:12,014 --> 00:48:14,725 Kau belum lahir semasa pembunuhan itu bermula. 489 00:48:19,980 --> 00:48:23,442 Selain puak yang kita tahu di permulaan bab satu, 490 00:48:23,525 --> 00:48:27,654 dua orang pertama yang disebut dalam Keluaran ialah Sifra dan Pua. 491 00:48:27,738 --> 00:48:29,239 Mereka bidan. 492 00:48:29,323 --> 00:48:31,533 Mereka buat sesuatu yang luar biasa. 493 00:48:31,617 --> 00:48:36,622 Mereka menentang arahan orang paling berkuasa dalam dunia mereka, 494 00:48:36,705 --> 00:48:38,165 iaitu Firaun Mesir, 495 00:48:39,291 --> 00:48:42,169 kerana mereka enggan melaksanakan arahan Firaun. 496 00:48:42,961 --> 00:48:47,257 Kita boleh anggap mereka sebagai contoh pertama keingkaran awam. 497 00:48:47,341 --> 00:48:50,427 Dalam Keluaran, mereka digambarkan dalam bahasa Ibrani sebagai… 498 00:48:52,554 --> 00:48:56,141 yang bermaksud "bidan orang Ibrani," 499 00:48:56,224 --> 00:48:59,102 atau ia boleh bermaksud "bidan berbangsa Ibrani." 500 00:48:59,186 --> 00:49:02,981 Mustahil untuk tahu maksud sebenarnya dari segi tatabahasa. 501 00:49:03,065 --> 00:49:06,526 Dua wanita yang mungkin bukan berbangsa Ibrani 502 00:49:06,610 --> 00:49:09,947 membahayakan diri mereka untuk orang Ibrani. 503 00:49:12,616 --> 00:49:15,535 Mereka tidak sedar akan kesan tindakan mereka. 504 00:49:15,619 --> 00:49:16,954 Namun, kita tahu. 505 00:49:17,579 --> 00:49:23,835 Salah satu perkara yang saya rasa sangat menyentuh hati ialah 506 00:49:23,919 --> 00:49:28,465 manusia mungkin diselamatkan dalam skala besar 507 00:49:28,548 --> 00:49:32,052 apabila orang berani tampil 508 00:49:32,552 --> 00:49:35,681 untuk membuat sesuatu demi orang lain. 509 00:49:37,933 --> 00:49:40,310 Bonda kita, Yukabad, 510 00:49:41,103 --> 00:49:42,980 melahirkan kau secara rahsia. 511 00:49:45,440 --> 00:49:49,403 Menurut Midrash, kali pertama dia melahirkan anak, 512 00:49:49,987 --> 00:49:52,864 seluruh bilik dipenuhi cahaya. 513 00:49:55,200 --> 00:49:59,413 Apabila dia nampak anak itu, dia nampak anak itu baik. 514 00:49:59,496 --> 00:50:00,706 Dalam bahasa Ibrani… 515 00:50:03,333 --> 00:50:04,835 Dia nampak bayi itu baik. 516 00:50:04,918 --> 00:50:08,338 Kita tak pernah dengar ungkapan itu, bahawa dia baik, 517 00:50:08,422 --> 00:50:11,591 sejak bab pertama dalam buku Kejadian. 518 00:50:11,675 --> 00:50:16,013 Sejak tujuh hari pertama penciptaan. 519 00:50:18,890 --> 00:50:20,684 Dia kata, "Bayi ini istimewa. 520 00:50:21,727 --> 00:50:24,938 Dia perlu disembunyikan. Dia perlu diselamatkan." 521 00:50:30,610 --> 00:50:33,572 Askar Mesir memeriksa setiap rumah di Gosyen, 522 00:50:34,531 --> 00:50:37,034 jadi kami buat rancangan agar kau selamat. 523 00:50:44,541 --> 00:50:46,043 Kami tahu ada bayi. 524 00:50:46,126 --> 00:50:47,878 Mereka datang. 525 00:50:47,961 --> 00:50:51,048 Harun, pergi ke tempat persembunyian. Pergi sekarang! 526 00:50:52,174 --> 00:50:54,384 Aku ditugaskan untuk menjaga kau. 527 00:50:54,468 --> 00:50:55,969 Sembunyikan kau. 528 00:51:05,062 --> 00:51:06,104 Saya dah cakap. 529 00:51:06,688 --> 00:51:08,106 Bayi mati apabila lahir. 530 00:51:09,900 --> 00:51:11,234 Tunjuk mayatnya! 531 00:51:13,236 --> 00:51:14,905 Dia dikebumikan semalam. 532 00:51:15,781 --> 00:51:18,408 Perlukah ganggu ibu yang berkabung? 533 00:51:23,330 --> 00:51:25,165 Tunggu. 534 00:51:30,712 --> 00:51:31,546 Dengar. 535 00:51:38,512 --> 00:51:42,557 Aku peluk kau begitu kuat kerana risau kau akan menangis. 536 00:51:54,569 --> 00:51:55,737 Kami akan kembali. 537 00:51:57,197 --> 00:51:58,073 Mari pergi. 538 00:52:08,792 --> 00:52:12,337 Tidak! 539 00:52:13,088 --> 00:52:14,339 Tidak! 540 00:52:17,134 --> 00:52:18,093 Tidak! 541 00:52:49,833 --> 00:52:50,876 Kau selamat. 542 00:52:51,585 --> 00:52:55,881 Namun begitu, kami tahu askar Mesir akan kembali tidak lama lagi. 543 00:52:59,467 --> 00:53:03,763 Perkara yang menarik bagi saya adalah dalam beberapa bab pertama 544 00:53:03,847 --> 00:53:05,265 dalam buku Keluaran, 545 00:53:05,348 --> 00:53:07,684 teks itu memberi banyak tumpuan 546 00:53:07,767 --> 00:53:14,024 kepada penentangan yang arif, bijak dan berani oleh wanita, 547 00:53:15,650 --> 00:53:19,321 ada antara mereka wanita Ibrani, ada yang tidak, 548 00:53:19,988 --> 00:53:23,491 yang mengambil pelbagai risiko berani 549 00:53:23,575 --> 00:53:27,913 untuk melanggar undang-undang dan perintah Firaun. 550 00:53:33,251 --> 00:53:39,591 Ibu Musa membuat keputusan sukar untuk meletakkan bayinya ke dalam bakul, 551 00:53:40,383 --> 00:53:44,512 dan menghanyutkannya dengan rasa terdesak di perairan Sungai Nil. 552 00:53:44,596 --> 00:53:46,556 Tindakan yang penuh terdesak. 553 00:53:46,640 --> 00:53:47,766 Ya Tuhan. 554 00:53:49,059 --> 00:53:53,813 Ya Tuhan, aku harap ada seseorang yang tidak zalim di mana-mana. 555 00:53:55,732 --> 00:53:58,485 Jika ada, aku harap mereka jumpa bayi ini. 556 00:53:59,611 --> 00:54:00,946 Ia amat menyedihkan. 557 00:54:09,955 --> 00:54:12,707 Bonda kita menghanyutkan kau di Sungai Nil 558 00:54:13,291 --> 00:54:16,127 tanpa mengetahui takdir yang menanti kau. 559 00:54:19,589 --> 00:54:22,550 Mereka berjaya sembunyikan dia selama tiga bulan. 560 00:54:22,634 --> 00:54:26,763 Pada penghujung bulan ketiga, mereka membina sebuah bahtera kecil. 561 00:54:26,846 --> 00:54:31,643 Ia dipanggil tevah dalam bahasa Ibrani. Perkataan yang sama untuk bahtera Nuh. 562 00:54:32,936 --> 00:54:36,398 Bahtera Nuh juga tevah yang disapu dengan gegala. 563 00:54:36,481 --> 00:54:37,941 Jadi, ada dua cerita. 564 00:54:38,024 --> 00:54:40,151 Satu di bahagian awal Kejadian. 565 00:54:40,235 --> 00:54:45,031 Kini, ada bahagian awal Keluaran dan sesuatu yang penting akan berlaku 566 00:54:45,115 --> 00:54:46,533 disebabkan oleh tevah. 567 00:54:51,121 --> 00:54:56,251 Tevah membawa seseorang yang mewakili permulaan baharu. 568 00:55:11,975 --> 00:55:13,727 Kota Pi-Ramesses. 569 00:55:16,479 --> 00:55:19,524 PI-RAMESSES IBU KOTA MESIR 570 00:55:19,607 --> 00:55:20,817 Ia sudah besar. 571 00:55:21,735 --> 00:55:22,819 Ia raksasa. 572 00:55:23,361 --> 00:55:25,030 Membesar dengan darah manusia. 573 00:55:25,530 --> 00:55:26,489 Darah kita. 574 00:55:39,836 --> 00:55:41,129 Pasti menakjubkan. 575 00:55:42,130 --> 00:55:43,840 Kakanda terlalu angkuh. 576 00:55:45,550 --> 00:55:48,053 Ayahanda kita bina Kuil Amun 577 00:55:48,553 --> 00:55:51,598 agar namanya diingati selama-lamanya. 578 00:55:51,681 --> 00:55:56,895 Kini, kakanda buang pengabadian itu dan ganti dengan pengabadian sendiri? 579 00:55:58,271 --> 00:56:00,982 Ayahanda hasilkan inskripsi sebelum kuil siap. 580 00:56:02,650 --> 00:56:05,945 Rakyat kita mengingati ayahanda dengan rasa sayang. 581 00:56:06,738 --> 00:56:07,947 Ayahanda amat zalim. 582 00:56:08,531 --> 00:56:12,243 Membunuh kanak-kanak Ibrani kerana khuatir akan pemberontakan. 583 00:56:14,037 --> 00:56:18,375 Amen, apakah pembahagian tenaga kerja kita? 584 00:56:18,458 --> 00:56:20,668 Satu perlima orang Mesir, tuanku. 585 00:56:21,169 --> 00:56:23,588 Satu perlima tawanan perang. 586 00:56:23,671 --> 00:56:25,382 Yang lain, orang Ibrani. 587 00:56:25,465 --> 00:56:27,926 Pekerja yang bertenaga dan berkemahiran. 588 00:56:28,009 --> 00:56:32,347 Ayahanda mahu mereka dibunuh kerana takut akan pemberontakan. 589 00:56:36,059 --> 00:56:37,852 Kakanda jauh lebih berani. 590 00:56:38,812 --> 00:56:41,398 Apabila kota kita meninggi ke langit, ya… 591 00:56:43,233 --> 00:56:45,485 Dewa-dewa akan menikmati kegemilangan. 592 00:56:46,444 --> 00:56:49,447 Konsep hamba di Mesir tidak wujud. 593 00:56:50,240 --> 00:56:51,533 Buat kerja cepat! 594 00:56:51,616 --> 00:56:55,453 Namun, kita ada tawanan perang. Kita ada orang suruhan. 595 00:56:55,537 --> 00:56:57,205 Ada buruh paksa. 596 00:56:58,248 --> 00:57:01,292 Ini perkara biasa bagi raja-raja Mesir. 597 00:57:11,678 --> 00:57:15,140 Buruh hamba di Mesir 598 00:57:15,640 --> 00:57:18,309 amat penting kepada ekonominya. 599 00:57:18,393 --> 00:57:21,646 Jadi, jika anda kata, "Bebaskan kaum aku," 600 00:57:21,729 --> 00:57:26,860 soalan yang pasti ditanya oleh Firaun dan ekonomi Mesir ialah, 601 00:57:26,943 --> 00:57:28,445 "Siapa akan buat kerja? 602 00:57:28,528 --> 00:57:31,448 Siapa akan tanggung beban kerja ini?" 603 00:57:32,490 --> 00:57:34,534 Sama seperti tahun 1863, 604 00:57:34,617 --> 00:57:37,120 Pengisytiharan Pembebasan menimbulkan persoalan, 605 00:57:37,203 --> 00:57:41,040 "Jika semua hamba dibebaskan, siapa akan memetik kapas?" 606 00:57:46,588 --> 00:57:48,173 GOSYEN 607 00:57:48,214 --> 00:57:52,010 Gosyen terletak di pinggir Pi-Ramesses. 608 00:57:53,011 --> 00:57:58,183 Cucu cicit Abraham menetap di sana empat abad sebelumnya 609 00:57:58,808 --> 00:58:01,769 apabila kebuluran mendorong mereka meninggalkan Kanaan. 610 00:58:06,649 --> 00:58:09,694 Firaun kata, "Bagus, bawa mereka menetap di sini." 611 00:58:09,777 --> 00:58:11,321 Lama-kelamaan, 612 00:58:11,404 --> 00:58:13,531 orang Israel dilihat seperti musuh. 613 00:58:13,615 --> 00:58:15,909 Mereka berkembang dan ada identiti tersendiri. 614 00:58:15,992 --> 00:58:18,161 Mereka tak menyesuaikan diri dengan baik. 615 00:58:18,244 --> 00:58:19,746 Hati-hati dengan mereka. 616 00:58:20,663 --> 00:58:24,834 Jadi, satu sistem ditubuhkan, untuk belum lagi menjadikan mereka hamba, 617 00:58:24,918 --> 00:58:26,586 namun ia beransur-ansur. 618 00:58:26,669 --> 00:58:29,756 Hak dirampas. Tiba-tiba, anda lihat sekeliling 619 00:58:29,839 --> 00:58:32,800 dan tidak ingat hidup anda semasa memiliki hak itu. 620 00:58:33,343 --> 00:58:34,844 Hei. 621 00:58:42,810 --> 00:58:43,645 Miryam. 622 00:58:47,899 --> 00:58:49,526 Ini adinda kita, Musa. 623 00:58:55,281 --> 00:58:57,534 Saya kata jangan bawa dia balik. 624 00:59:01,955 --> 00:59:02,789 Mari. 625 00:59:05,166 --> 00:59:07,961 Tak apa. Mari. Tolonglah. 626 00:59:10,088 --> 00:59:10,922 Tolonglah. 627 00:59:12,257 --> 00:59:13,675 Tentu kamu dahaga. 628 00:59:18,179 --> 00:59:19,639 Mahu makanan? 629 00:59:19,722 --> 00:59:21,683 Minum, kemudian pergi. 630 00:59:24,018 --> 00:59:25,270 Bila kau makan? 631 00:59:30,358 --> 00:59:32,110 Itu yang bonda mahu. 632 00:59:32,193 --> 00:59:33,820 Dengar cakapnya, Miryam. 633 00:59:34,612 --> 00:59:36,364 Tuhan berbicara dengannya. 634 00:59:37,532 --> 00:59:39,492 Tuhan muncul dalam mimpi kita semua. 635 00:59:39,576 --> 00:59:40,702 Ia bukan mimpi. 636 00:59:42,287 --> 00:59:43,871 Dia berbicara kepada saya di gunung. 637 00:59:43,955 --> 00:59:46,749 Dia perintahkan saya ke sini, bebaskan kaum kita 638 00:59:46,833 --> 00:59:48,793 dan bawa mereka balik ke Kanaan. 639 00:59:50,628 --> 00:59:54,048 Sudah bertahun-tahun Tuhan tidak berbicara kepada sesiapa. 640 00:59:54,132 --> 00:59:55,508 Dia bercakap benar. 641 01:00:01,556 --> 01:00:05,059 Orang Ibrani berada di Mesir selama 430 tahun. 642 01:00:05,143 --> 01:00:09,105 Kebanyakan masa itu, mereka menjadi hamba. 643 01:00:09,188 --> 01:00:14,861 Apa yang berlaku kepada hubungan Tuhan dengan umat Israel 644 01:00:14,944 --> 01:00:19,157 sepanjang berabad-abad tempoh perhambaan tanpa sinar harapan? 645 01:00:19,240 --> 01:00:21,075 Mereka berputus asa? 646 01:00:21,159 --> 01:00:25,038 Adakah mereka memutuskan bahawa kisah yang mereka dengar 647 01:00:25,121 --> 01:00:27,457 tentang nenek moyang mereka, Abraham, 648 01:00:27,540 --> 01:00:31,336 serta janji untuk menjadi orang bebas di Tanah Dijanjikan… 649 01:00:31,419 --> 01:00:34,297 Adakah mereka memutuskan bahawa ia tidak benar? 650 01:00:34,797 --> 01:00:37,091 Kitab Torah tidak memaklumkan kita. 651 01:00:37,175 --> 01:00:41,971 Tapi salah satu ayat yang menarik perhatian saya ialah 652 01:00:42,055 --> 01:00:47,101 Tuhan memberitahu Musa, "Aku ingat umat-Ku. 653 01:00:47,769 --> 01:00:50,647 Aku dengar seruan mereka." 654 01:00:50,730 --> 01:00:56,944 Setiap kali saya baca, reaksi saya ialah, "Kenapa lama sangat?" 655 01:01:03,284 --> 01:01:04,160 Bonda. 656 01:01:10,375 --> 01:01:11,292 Bonda. 657 01:01:12,293 --> 01:01:14,712 - Biar saya bawa… - Dia tak kenal sesiapa. 658 01:01:36,484 --> 01:01:38,194 Musa anakku. 659 01:01:39,404 --> 01:01:41,614 Kamu sudah balik? 660 01:01:45,743 --> 01:01:47,495 Syukurlah. 661 01:01:50,540 --> 01:01:52,041 Syukurlah. 662 01:01:53,126 --> 01:01:54,335 Syukurlah. 663 01:02:08,933 --> 01:02:10,351 Jangan beritahu mandur. 664 01:02:10,435 --> 01:02:14,564 Orang Mesir yang lantik mereka. Kumpulkan para pemimpin buat masa ini. 665 01:02:15,523 --> 01:02:19,152 Musa, apabila mereka datang, kamu boleh cakap kepada mereka. 666 01:02:20,278 --> 01:02:22,238 Bukan saya. Harun. 667 01:02:26,909 --> 01:02:31,664 Dalam al-Quran, ketika Musa berbicara dengan Tuhan di gunung, baginda kata, 668 01:02:31,748 --> 01:02:34,876 "Perintahkan Harun untuk menemaniku. Dia lebih fasih bercakap 669 01:02:34,959 --> 01:02:37,462 dan boleh berucap lebih baik daripadaku." 670 01:02:37,545 --> 01:02:42,967 Ungkapan dalam al-Quran ialah simpulan lidah. 671 01:02:43,468 --> 01:02:47,138 Kita boleh tafsirkannya sebagai kecacatan fizikal, 672 01:02:47,221 --> 01:02:49,557 atau ia mungkin hanya psikologi. 673 01:02:49,640 --> 01:02:52,643 Baginda benar-benar takut untuk bertemu Firaun 674 01:02:52,727 --> 01:02:55,897 dan mungkin tidak fasih berkata-kata seperti Harun. 675 01:02:56,814 --> 01:03:00,234 Ini saat yang indah kerana baginda memberitahu Tuhan, 676 01:03:00,318 --> 01:03:03,613 "Aku perlukan bantuan dalam misi penting ini." 677 01:03:03,696 --> 01:03:08,367 Tuhan membalas, malah Harun diangkat menjadi nabi. 678 01:03:08,451 --> 01:03:13,873 Jadi, dia turut serta bersama Musa untuk membantu dalam misi ini. 679 01:03:14,999 --> 01:03:17,460 Ini Moses, adindaku. 680 01:03:18,336 --> 01:03:19,504 Bukan orang Mesir. 681 01:03:21,047 --> 01:03:22,298 Dia orang kita. 682 01:03:23,174 --> 01:03:25,384 Dia datang kepada kita dengan firman. 683 01:03:28,179 --> 01:03:29,138 Firman apa? 684 01:03:35,228 --> 01:03:37,563 Dathan, ketua mandur. 685 01:03:38,231 --> 01:03:39,732 Kau ingat adindaku. 686 01:03:40,942 --> 01:03:42,151 Dia orang yang baik. 687 01:03:42,652 --> 01:03:44,403 Walaupun ketika menjadi orang Mesir. 688 01:03:44,487 --> 01:03:46,823 Dia bunuh pengawal yang sebat Bukki. 689 01:03:48,825 --> 01:03:50,076 Aku memang ingat. 690 01:03:51,202 --> 01:03:52,119 Tuhan… 691 01:03:54,747 --> 01:03:55,581 Tuhan kita… 692 01:03:57,124 --> 01:03:58,501 Tuhan Abraham 693 01:03:59,168 --> 01:04:01,462 telah muncul kepada adindaku 694 01:04:01,546 --> 01:04:05,299 dan memerintahkannya untuk membebaskan kita daripada perhambaan 695 01:04:06,092 --> 01:04:09,637 agar kita boleh kembali ke tanah asal kita. 696 01:04:12,348 --> 01:04:13,724 Tuhan beritahu caranya? 697 01:04:16,519 --> 01:04:17,478 Tanya caranya. 698 01:04:19,397 --> 01:04:22,108 Kami akan minta perkenan Firaun untuk ke luar kota. 699 01:04:22,191 --> 01:04:23,776 - Ya Tuhan! - Tidak! 700 01:04:23,860 --> 01:04:24,944 Kita semua. 701 01:04:25,862 --> 01:04:29,073 Kita kata kita perlu melakukan korban untuk Tuhan kita. 702 01:04:29,156 --> 01:04:32,618 Korban haiwan akan buat orang Mesir marah. 703 01:04:33,452 --> 01:04:36,497 Firaun akan izinkan kita ke gurun selama tiga hari. 704 01:04:36,581 --> 01:04:39,166 Sebaik saja tidak kelihatan, kita akan lari. 705 01:04:42,712 --> 01:04:46,132 Anak Amram, aku nak percaya cerita adinda kau. 706 01:04:46,632 --> 01:04:49,135 Tapi jika kau menghadap Firaun dengan permintaan ini, 707 01:04:49,218 --> 01:04:50,761 baginda akan ketawakan kau. 708 01:04:57,059 --> 01:05:00,062 Adindaku telah berbicara dengan Tuhan. 709 01:05:00,146 --> 01:05:01,105 Apa? 710 01:05:04,233 --> 01:05:07,194 Dia perintahkan aku agar membebaskan kau. 711 01:05:10,281 --> 01:05:11,657 Membebaskan orang kita. 712 01:05:12,575 --> 01:05:14,243 Jika Tuhan perintahkan kita, 713 01:05:15,661 --> 01:05:16,996 ia akan berjaya. 714 01:05:27,256 --> 01:05:28,299 Musa. 715 01:05:29,967 --> 01:05:31,886 Dia beritahu kamu nama-Nya? 716 01:05:32,762 --> 01:05:34,764 Ya. Saya tahu nama-Nya. 717 01:05:39,101 --> 01:05:40,686 Dalam setiap generasi, 718 01:05:41,687 --> 01:05:44,357 nama Tuhan kita telah diturunkan. 719 01:05:45,316 --> 01:05:48,277 Jadi, kita akan tahu apabila tiba masa seperti ini. 720 01:05:50,404 --> 01:05:51,238 Serah. 721 01:05:53,115 --> 01:05:58,120 Mereka kata, "Mari tanya wanita tua, Serah Bat Asher." 722 01:05:59,163 --> 01:06:01,666 Baginda tahu kata-kata istimewa itu? 723 01:06:02,541 --> 01:06:04,460 Kau tahu namanya, bukan? 724 01:06:06,837 --> 01:06:08,255 Bonda kau beritahu kau. 725 01:06:12,009 --> 01:06:14,178 Jadi, jika Musa tahu nama itu, 726 01:06:15,221 --> 01:06:17,264 dia nampak Tuhan kita. 727 01:06:19,141 --> 01:06:20,017 Musa. 728 01:07:02,852 --> 01:07:03,978 Tuhan bersama kita. 729 01:07:04,854 --> 01:07:07,440 Serah kata, "Dia tahu kata-kata istimewa itu. 730 01:07:07,523 --> 01:07:08,858 Kata-kata menyelamatkan. 731 01:07:08,941 --> 01:07:10,651 Dia bercakap benar. 732 01:07:12,361 --> 01:07:15,865 Dia penyelamat. Dia nabi pilihan Tuhan." 733 01:07:22,830 --> 01:07:24,081 Rahsia konon. 734 01:07:41,265 --> 01:07:43,559 Benarkah? Tuhan kita dah kembali? 735 01:07:48,230 --> 01:07:49,899 Beritahu kami tentang Dia. 736 01:07:55,279 --> 01:07:56,530 Tunjuk kepada mereka. 737 01:08:03,746 --> 01:08:06,248 Dialah Tuhan Esa yang sebenar. 738 01:08:07,750 --> 01:08:10,169 Dialah Tuhan yang melindungi Yakub 739 01:08:11,378 --> 01:08:13,547 apabila saudaranya mengkhianatinya. 740 01:08:14,757 --> 01:08:16,675 Dialah Tuhan yang memberitahunya 741 01:08:17,343 --> 01:08:22,723 bahawa suatu hari nanti, tulangnya akan dikembalikan ke Kanaan. 742 01:08:24,225 --> 01:08:28,896 Dialah Tuhan yang membuat perjanjian dengan Abraham, 743 01:08:28,979 --> 01:08:30,981 moyang Yakub. 744 01:08:32,525 --> 01:08:35,152 Jadi, umat kita menjadi milik-Nya selamanya. 745 01:08:35,236 --> 01:08:36,987 Abraham yang bergomol dengan Tuhan? 746 01:08:37,822 --> 01:08:41,492 Bukan, itu Yakub, ayah Yusuf. 747 01:08:41,575 --> 01:08:44,954 Dia bertemu Tuhan pada waktu malam dan bergomol hingga fajar. 748 01:08:45,538 --> 01:08:48,374 Dia enggan lepaskan Tuhan sehingga Tuhan memberkatinya. 749 01:08:48,457 --> 01:08:53,129 Apabila Tuhan memberkatinya, Tuhan menamakannya Israel. 750 01:08:54,130 --> 01:08:56,132 Orang yang menang dengan Tuhan. 751 01:08:56,757 --> 01:08:58,467 Bagaimanakah tanah asal kita? 752 01:08:58,551 --> 01:09:00,010 Benarkah ada banjir? 753 01:09:00,094 --> 01:09:01,637 Bagaimana dengan haiwan? 754 01:09:03,055 --> 01:09:04,598 Ya, ada banjir. 755 01:09:05,307 --> 01:09:08,102 Nuh selamatkan kita daripada banjir itu. 756 01:09:08,185 --> 01:09:09,353 Dia bina bahtera. 757 01:09:09,436 --> 01:09:11,438 Berapa hari banjir berlarutan? 758 01:09:11,522 --> 01:09:13,315 40 hari dan 40 malam. 759 01:09:13,399 --> 01:09:14,859 Bagaimana dunia dicipta? 760 01:09:14,942 --> 01:09:17,444 Tuhan menciptanya dalam enam hari. 761 01:09:18,821 --> 01:09:20,906 Baginda bercakap tentang Adam dan Hawa, 762 01:09:20,990 --> 01:09:24,618 Nuh, Ishak dan Ismael, 763 01:09:24,702 --> 01:09:26,328 Yakub dan Esau. 764 01:09:27,705 --> 01:09:30,916 Orang yang lari dari Mesir sebagai pelarian 765 01:09:31,000 --> 01:09:32,710 kini pulang sebagai nabi. 766 01:09:37,756 --> 01:09:39,884 Macam mana kakanda tahu saya tahu nama-Nya? 767 01:09:41,427 --> 01:09:42,636 Kakanda bidan. 768 01:09:44,263 --> 01:09:45,723 Kami dekat dengan Tuhan. 769 01:09:46,390 --> 01:09:49,476 Kita rasa kehadiran-Nya dalam kelahiran dan kematian. 770 01:09:51,103 --> 01:09:53,063 Namun, kakanda tiada anak. 771 01:09:54,607 --> 01:09:57,026 Ketika tiba masa untuk kakanda berkahwin, 772 01:09:58,235 --> 01:10:00,321 mereka masih membunuh bayi lelaki. 773 01:10:04,909 --> 01:10:06,994 Kakanda ingin membantu orang lain. 774 01:10:13,626 --> 01:10:15,127 Kamu di situ. 775 01:10:18,923 --> 01:10:21,008 Berdekatan taman istana wanita. 776 01:10:22,176 --> 01:10:24,094 Apabila puteri mengambil kamu. 777 01:10:26,305 --> 01:10:27,556 Kakanda nampak? 778 01:10:31,644 --> 01:10:33,020 Kakanda yang rancang. 779 01:11:53,517 --> 01:11:56,687 Bonda Musa cakap satu perkataan kepada kakanda Musa. 780 01:11:57,187 --> 01:11:58,272 "Ikut dia." 781 01:11:58,772 --> 01:12:01,942 Dalam bahasa Arab, ia sebenarnya satu perkataan. 782 01:12:02,026 --> 01:12:06,530 Jadi, dia mengikut bayi ini dengan berani. 783 01:12:06,613 --> 01:12:09,742 Shiphrah, saya perlu beritahu sesuatu. 784 01:12:10,534 --> 01:12:12,870 Dia seorang yang sangat pintar 785 01:12:12,953 --> 01:12:17,708 dan berjaya memastikan adiknya kembali ke pangkuan ibu kandung mereka. 786 01:12:19,335 --> 01:12:21,170 Maafkan saya, cik puan. 787 01:12:21,920 --> 01:12:25,049 Saya kenal ibu susuan untuk bayi puteri. 788 01:12:34,266 --> 01:12:38,812 Puteri itu, iaitu anakanda Firaun, tidak pernah bertanya, 789 01:12:40,064 --> 01:12:41,065 "Siapa kamu?" 790 01:12:41,774 --> 01:12:47,237 Kemungkinan besar puteri itu tidak tahu bahawa ini ibu kandung bayi itu. 791 01:12:50,616 --> 01:12:54,036 Jadi, tentulah ibu kandungnya ditakdirkan 792 01:12:54,119 --> 01:12:58,123 untuk menjadi isu susuan baginda, 793 01:12:58,207 --> 01:13:02,544 dan baginda habiskan dua atau tiga tahun pertama 794 01:13:03,087 --> 01:13:05,297 disusukan oleh ibunya. 795 01:13:05,381 --> 01:13:12,054 Maksudnya baginda dengar mame-loshn atau bahasa ibundanya sejak kecil. 796 01:13:13,347 --> 01:13:15,933 Lagu dodoi, bahasa Ibrani. 797 01:13:16,433 --> 01:13:18,769 Saya bayangkan sebuah lagu, 798 01:13:18,852 --> 01:13:23,357 lagu dodoi yang baginda ingati dalam memori separa sedarnya. 799 01:13:28,153 --> 01:13:30,781 Saya suka kisah ini bermula 800 01:13:30,864 --> 01:13:34,618 dengan seorang wanita yang sedang menyusukan dan bayinya. 801 01:13:34,701 --> 01:13:37,996 Maksud saya, besarkah kemungkinannya untuk kita fikir 802 01:13:38,080 --> 01:13:42,334 bahawa revolusi akan bermula dengan ibu yang menyusukan? 803 01:13:46,839 --> 01:13:48,507 Ada kuasa yang lebih tinggi. 804 01:13:49,091 --> 01:13:50,050 Sentiasa. 805 01:13:50,968 --> 01:13:53,554 Bawa kamu pergi, kemudian bawa kamu pulang. 806 01:13:55,722 --> 01:13:57,474 Kamu penghubung kami. 807 01:13:58,851 --> 01:14:00,644 Orang yang menjadi pengantara. 808 01:14:05,732 --> 01:14:08,652 Bonda saya akan bantu saya menghadap Firaun esok. 809 01:14:11,738 --> 01:14:13,907 Adinda Firaun bukan bonda kamu. 810 01:14:15,868 --> 01:14:18,704 Mungkin tidak, namun benar. 811 01:14:36,430 --> 01:14:38,515 Ada orang datang, tuanku. 812 01:14:39,641 --> 01:14:40,934 Jauh pengembaraannya. 813 01:14:45,355 --> 01:14:46,315 Orang asing. 814 01:14:47,608 --> 01:14:49,318 Namun, dia kenal hati tuanku. 815 01:14:51,695 --> 01:14:53,238 Wajah tuanku pucat. 816 01:14:54,239 --> 01:14:55,199 Kenapa? 817 01:14:58,702 --> 01:15:00,412 Anakanda beta telah kembali. 818 01:15:07,586 --> 01:15:08,837 Itu Musa. 819 01:19:03,864 --> 01:19:06,116 Terjemahan sari kata oleh Farhah Zubir