1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
3
00:00:14,305 --> 00:00:15,765
Een, twee, drie.
4
00:00:23,314 --> 00:00:24,941
Toen ik Johnny ontmoette...
5
00:00:26,443 --> 00:00:30,572
...leek hij me te aardig om
zulke geniale muziek te hebben geschreven.
6
00:00:32,782 --> 00:00:34,993
Hij heeft een magisch talent.
7
00:00:35,660 --> 00:00:39,289
Zodra je z'n muziek hoort,
vergeet je hem niet meer.
8
00:00:41,583 --> 00:00:44,961
Veel mensen houden van hem,
zelfs als ze het niet weten.
9
00:00:46,421 --> 00:00:51,425
Bij hoeveel componisten
hoor je alleen het begin...
10
00:00:51,426 --> 00:00:54,804
...en weet je meteen
uit welke film het komt?
11
00:00:56,181 --> 00:01:00,017
Z'n muziek brengt me troost.
12
00:01:00,018 --> 00:01:02,770
Ik weet meteen dat het John is.
13
00:01:02,771 --> 00:01:06,274
Dat effect heeft John op mensen.
14
00:01:06,983 --> 00:01:09,819
Als je de muziek hoort,
weet je dat hij het is.
15
00:01:11,404 --> 00:01:14,865
Zoals Michael Jordan
herkenbaar was. En Bach.
16
00:01:14,866 --> 00:01:17,410
John Williams herken je ook meteen.
17
00:01:23,041 --> 00:01:24,374
Je ontkomt er niet aan.
18
00:01:24,375 --> 00:01:27,170
Hij is zo vaak de oplossing gebleken.
19
00:01:28,922 --> 00:01:32,716
Johns muziek spreekt
het publiek instinctief aan.
20
00:01:32,717 --> 00:01:34,802
Z'n thema's lijken er
altijd geweest te zijn.
21
00:01:34,803 --> 00:01:40,016
Hij heeft ze ooit uitgewerkt en
nu zitten ze in ons collectieve geheugen.
22
00:01:44,062 --> 00:01:45,687
Hij is niet alleen componist.
23
00:01:45,688 --> 00:01:52,320
Hij is ook een briljante vent die de band
tussen beeld en geluid goed begrijpt.
24
00:01:54,906 --> 00:01:59,244
Hij is de ideale combinatie
van oude klassiekers en pop.
25
00:02:00,203 --> 00:02:01,788
Hij is allebei.
26
00:02:05,041 --> 00:02:10,964
Hij is een geweldig muziekwetenschapper
die elke stijl kent.
27
00:02:11,589 --> 00:02:12,923
Hoe doet hij het?
28
00:02:12,924 --> 00:02:16,093
De winnaar is John Williams
voor Fiddler on the Roof.
29
00:02:16,094 --> 00:02:17,886
John Williams voor Jaws.
30
00:02:17,887 --> 00:02:19,346
John Williams voor Star Wars.
31
00:02:19,347 --> 00:02:20,764
John Williams voor E.T.
32
00:02:20,765 --> 00:02:22,725
John Williams voor Schindler's List.
33
00:02:25,854 --> 00:02:27,980
Hij is altijd op ontdekkingsreis.
34
00:02:27,981 --> 00:02:33,695
Het begint met wat hij ervaart als hij de
film ziet. Dan het schrijven aan de piano.
35
00:02:34,696 --> 00:02:37,949
De muziek komt uit de lucht en omhult hem.
36
00:02:41,369 --> 00:02:44,664
Het is de puurste kunstvorm
die ik ooit heb ervaren.
37
00:03:08,646 --> 00:03:10,522
Een goeie riedel.
38
00:03:10,523 --> 00:03:13,234
{\an8}Dit is een van m'n piano's.
39
00:03:14,277 --> 00:03:18,572
{\an8}Deze heeft 25 jaar
voor mij bij Fox gestaan.
40
00:03:18,573 --> 00:03:21,951
Het eerste wat ik hierop speelde
voor Steven was dit.
41
00:03:29,000 --> 00:03:32,670
Hij zei: 'Wat is dat?
Wat ga je daarmee doen?'
42
00:03:34,005 --> 00:03:36,423
En die vijf noten van Close Encounters?
43
00:03:36,424 --> 00:03:38,509
Vijf... Deze.
44
00:03:40,803 --> 00:03:44,806
Op deze piano heb ik alles gespeeld
voor hem. E.T. en de rest.
45
00:03:44,807 --> 00:03:47,393
Dat is de geschiedenis van deze lieverd.
46
00:03:50,396 --> 00:03:52,190
Het klinkt als de bruidsmars.
47
00:03:53,691 --> 00:03:57,236
Maar wij zijn jaren geleden getrouwd.
- Klopt.
48
00:03:57,237 --> 00:03:59,363
{\an8}Dag, vreemdeling. Leuk je te zien.
49
00:03:59,364 --> 00:04:04,785
{\an8}Ik val binnen bij Johnny's evenement.
Je bar mitswa.
50
00:04:04,786 --> 00:04:05,869
Hoe is het?
- Goed.
51
00:04:05,870 --> 00:04:07,997
Gelukkig nieuwjaar.
- Jij ook.
52
00:04:08,665 --> 00:04:13,419
{\an8}Het interessante is dat John Williams
en Steven Spielberg samen een band vormen.
53
00:04:14,003 --> 00:04:16,463
{\an8}En bands zijn te gek.
54
00:04:16,464 --> 00:04:20,550
Samen zijn ze groter
dan de som der geweldige delen.
55
00:04:20,551 --> 00:04:25,722
Muziek en beeld zijn even belangrijk.
Het een verheft het ander.
56
00:04:25,723 --> 00:04:29,018
En zonder het een is het ander minder.
57
00:04:30,103 --> 00:04:36,858
Toen ik m'n eerste lange film regisseerde,
had ik al zo'n 500 soundtracks verzameld.
58
00:04:36,859 --> 00:04:40,571
Ik was zo'n verknochte fan van filmmuziek.
59
00:04:41,781 --> 00:04:43,824
Eind jaren zestig, begin zeventig...
60
00:04:43,825 --> 00:04:48,037
...werd de filmscore
een magnifiek anachronisme.
61
00:04:48,746 --> 00:04:52,417
Men wilde geen orkestscore meer.
62
00:04:53,084 --> 00:04:55,128
Ze wilden muziek uit die tijd.
63
00:04:55,878 --> 00:05:01,300
Ik vond het eng, want ik dacht
dat de tijd van orkestscores voorbij was.
64
00:05:01,301 --> 00:05:05,722
Maar dat liet ik niet gebeuren
met mijn films.
65
00:05:10,310 --> 00:05:15,188
Ik was helemaal weg
van de score van de film The Reivers.
66
00:05:15,189 --> 00:05:18,483
Ik beloofde mezelf
dat als ik een film mocht maken...
67
00:05:18,484 --> 00:05:22,655
...de schrijver van die score,
ene John Williams, die vast Engels was...
68
00:05:23,197 --> 00:05:26,826
...mijn componist zou zijn,
als hij tenminste toestemde.
69
00:05:31,581 --> 00:05:34,166
Daarna hoorde ik The Cowboys,
ook van John.
70
00:05:34,167 --> 00:05:36,543
Toen was ik nog vastbeslotener.
71
00:05:36,544 --> 00:05:40,714
{\an8}Dus vroeg ik John voor m'n eerste film,
The Sugarland Express.
72
00:05:40,715 --> 00:05:43,176
{\an8}John wilde wel met me lunchen.
73
00:05:46,554 --> 00:05:48,389
Ik was meteen dol op hem.
74
00:05:49,932 --> 00:05:51,516
Hij was piepjong.
75
00:05:51,517 --> 00:05:53,477
Ik was namelijk al veertig.
76
00:05:53,478 --> 00:05:58,149
Een grijzende veteraan
na jaren zwoegen in Hollywood.
77
00:05:59,817 --> 00:06:04,113
Hij was elegant. Is hij altijd geweest.
Maar vriendelijk, heel warm.
78
00:06:05,073 --> 00:06:07,033
Hij leek op William Shakespeare.
79
00:06:07,867 --> 00:06:10,577
Hij had dat rode haar
en een rossige baard.
80
00:06:10,578 --> 00:06:13,498
Prachtige handen.
Ik herinner me die handen nog.
81
00:06:14,624 --> 00:06:20,296
Hij bleek meer over de geschiedenis
van filmmuziek te weten dan ik.
82
00:06:21,130 --> 00:06:26,134
Om te bewijzen hoeveel ik van filmmuziek
hield, neuriede ik de eerste twee minuten...
83
00:06:26,135 --> 00:06:32,099
...van Alex Norths opening van Spartacus,
een van m'n lievelingssoundtracks.
84
00:06:32,100 --> 00:06:38,438
John was onder de indruk of hij deed alsof
en dacht dat ik een halve gek was.
85
00:06:38,439 --> 00:06:42,068
Toen bekeek ik z'n film,
Sugarland Express.
86
00:06:44,445 --> 00:06:49,826
{\an8}Wil je dat teruggeven? Je hebt geen idee
wat er anders met je gebeurt.
87
00:06:50,785 --> 00:06:54,789
Ik dacht: jeetje, dat joch
kan echt goed films maken.
88
00:06:55,873 --> 00:06:57,374
Dus hij zei ja.
89
00:06:57,375 --> 00:07:00,669
{\an8}Johnny creëerde
een intiem gevoel met één harmonica.
90
00:07:00,670 --> 00:07:04,006
{\an8}Dat nam de film mee
naar een voor mij onverwachte plek.
91
00:07:12,682 --> 00:07:17,727
{\an8}Johnny gaf het hoofdthema
dat evocatieve gevoel mee...
92
00:07:17,728 --> 00:07:21,899
{\an8}...dankzij de fameuze
mondharmonicaspeler Toots Thielemans.
93
00:07:23,443 --> 00:07:30,575
{\an8}Na Sugarland nam ik me voor elke film
door John van muziek te laten voorzien.
94
00:07:34,787 --> 00:07:37,747
{\an8}Wat originaliteit
in de filmmuziek betreft...
95
00:07:37,748 --> 00:07:41,543
{\an8}...zitten de componisten
vaak in een lastig parket.
96
00:07:41,544 --> 00:07:45,589
Als zij erbij komen,
heeft de film vaak al een temp track.
97
00:07:45,590 --> 00:07:49,217
Dat zijn bestaande muziekstukken, liedjes...
98
00:07:49,218 --> 00:07:52,846
...en soundtracks die de regisseur
en editor eronder hebben gezet...
99
00:07:52,847 --> 00:07:55,015
...om de ruwe montage te maken.
100
00:07:55,016 --> 00:07:56,725
Dat is een vloek voor componisten.
101
00:07:56,726 --> 00:08:01,564
{\an8}Zodra je naar de temp track luistert,
gaan er veel creatieve deuren dicht.
102
00:08:02,690 --> 00:08:05,275
Vaak is de regisseur al gevallen...
103
00:08:05,276 --> 00:08:08,945
...voor de stukken die ze er
in de gauwigheid onder hebben gezet.
104
00:08:08,946 --> 00:08:11,490
Ze willen iets wat daar precies op lijkt.
105
00:08:11,491 --> 00:08:15,703
Van de componist verwachten ze
een collage van andermans muziek.
106
00:08:16,496 --> 00:08:19,916
{\an8}ZONDER MUZIEK
107
00:08:24,712 --> 00:08:30,300
Voor Jaws had ik een esoterisch idee
voor hoe de soundtrack moest worden.
108
00:08:30,301 --> 00:08:35,306
{\an8}Ik had er Johns eigen filmmuziek
voor Bob Altmans Images onder gezet.
109
00:08:38,017 --> 00:08:41,019
John belde me
nadat hij de ruwe montage had gezien.
110
00:08:41,020 --> 00:08:43,606
Hij moest lachen om de tijdelijke muziek.
111
00:08:46,192 --> 00:08:48,735
Het was uitermate vreemd.
112
00:08:48,736 --> 00:08:55,451
De soundtrack van Images bestond
uit effecten, gilletjes en enge geluiden.
113
00:08:56,327 --> 00:08:58,662
Jaws leek mij een maritiem avontuur.
114
00:08:58,663 --> 00:09:00,665
{\an8}MET MUZIEK
115
00:09:11,926 --> 00:09:16,012
Hij zei: 'Nee, lieverd.
Dit is een piratenfilm.
116
00:09:16,013 --> 00:09:19,349
Iets wat je bij de kladden vat.'
117
00:09:19,350 --> 00:09:22,269
Hij zei: 'Geeft niet, ik verzin wel wat.'
118
00:09:22,270 --> 00:09:27,023
Twee weken later ging ik naar z'n huis,
waar hij achter z'n grote Steinway zat.
119
00:09:27,024 --> 00:09:32,237
Ik verwachtte iets heel gecompliceerds.
120
00:09:32,238 --> 00:09:36,284
Maar het was zowat 'Chopsticks'.
Hij gebruikte maar een paar vingers.
121
00:09:36,867 --> 00:09:37,994
Hij deed...
122
00:09:42,290 --> 00:09:43,457
Ik kijk om me heen.
123
00:09:51,549 --> 00:09:56,052
Bedenk dat je in je eentje
op een pikdonkere plek bent.
124
00:09:56,053 --> 00:09:57,847
Je ziet geen hand voor ogen.
125
00:09:58,431 --> 00:10:01,892
Het is doodstil.
En het eerste wat je hoort is...
126
00:10:06,814 --> 00:10:10,109
Dat voelt of er iets gevaarlijks aankomt.
127
00:10:11,986 --> 00:10:15,323
Door die lage noten
op een plek waar ze niet horen.
128
00:10:17,617 --> 00:10:19,327
Ik dacht dat het een grap was.
129
00:10:19,994 --> 00:10:26,041
Iedereen vraagt altijd: 'Wat vond
Steven Spielberg toen hij het hoorde?'
130
00:10:26,042 --> 00:10:28,418
Wat vond je er werkelijk van?
131
00:10:28,419 --> 00:10:32,339
Dacht je dat ik gek was?
- Nee, ik dacht: daar gaat ons orkest.
132
00:10:32,340 --> 00:10:36,676
Het wordt alleen een piano
met Johnny die wat zit te doen...
133
00:10:36,677 --> 00:10:38,762
...op de lage tonen.
- Had nee gezegd.
134
00:10:38,763 --> 00:10:42,015
Maar je bleef zeggen:
'Luister nog een keer.'
135
00:10:42,016 --> 00:10:45,478
En toen kreeg ik door
wat een briljante zet het was.
136
00:10:47,396 --> 00:10:49,856
{\an8}OPNAMESESSIE, JAWS
HOMEVIDEO SPIELBERG
137
00:10:49,857 --> 00:10:52,150
{\an8}Dit moet zacht, Steven.
- Weet ik.
138
00:10:52,151 --> 00:10:53,778
Dit is al te groot.
139
00:10:57,698 --> 00:10:59,659
Ik had een haai die niet werkte.
140
00:11:00,201 --> 00:11:05,289
Ik had geen idee dat John me daarvoor
in de plaats een muzikale haai zou geven.
141
00:11:05,790 --> 00:11:08,793
Zijn muzikale haai werkte beter
dan mijn mechanische.
142
00:11:09,585 --> 00:11:13,297
{\an8}Hoewel het maar twee noten zijn,
is het een thema.
143
00:11:14,048 --> 00:11:17,133
Wat een thema heel goed kan doen...
144
00:11:17,134 --> 00:11:23,641
...is een personage op het scherm houden
zonder dat het in beeld is.
145
00:11:27,228 --> 00:11:31,398
Wat ik me vaak afvraag is:
'Hoe doet hij het?'
146
00:11:31,399 --> 00:11:34,568
{\an8}Waar komt die goddelijke vonk vandaan?
147
00:11:43,202 --> 00:11:47,164
{\an8}HOOFDTHEMA
UIT THE FABELMANS (2022)
148
00:11:50,501 --> 00:11:53,753
Ik werd Johnny
omdat m'n vader ook zo heette.
149
00:11:53,754 --> 00:11:56,382
Ik was dus Johnny junior.
150
00:11:57,383 --> 00:12:02,470
M'n vader was drummer en percussionist.
En m'n moeder was heel muzikaal.
151
00:12:02,471 --> 00:12:07,476
Ze was een meisje van de twenties.
Ze speelde dus de ukelele.
152
00:12:08,728 --> 00:12:11,480
Ze was danseres geweest
toen ze heel jong was.
153
00:12:14,608 --> 00:12:19,237
{\an8}M'n vader speelde in een theater in Boston
en zij danste in de show.
154
00:12:19,238 --> 00:12:22,991
Musici kregen vaak relaties
met een zangeres of danseres.
155
00:12:22,992 --> 00:12:26,536
Zij kregen ook een relatie
en trouwden in 1929...
156
00:12:26,537 --> 00:12:30,291
...toen zij 20 jaar was en hij ongeveer 25.
157
00:12:31,834 --> 00:12:36,171
{\an8}OUDERLIJK HUIS
158
00:12:36,172 --> 00:12:39,340
Ik ben geboren op 8 februari 1932...
159
00:12:39,341 --> 00:12:43,888
...in Flushing, Queens, New York
in het Flushing Ziekenhuis.
160
00:12:44,555 --> 00:12:47,183
Ik had een zus en twee broers.
161
00:12:47,725 --> 00:12:51,312
De jongens waren musici.
Ze werken nog steeds.
162
00:12:51,896 --> 00:12:55,106
M'n zus, die overleden is,
was pianolerares.
163
00:12:55,107 --> 00:12:58,027
Toen we jong waren,
speelde ze veel beter dan ik.
164
00:12:58,986 --> 00:13:03,073
We moesten allemaal verplicht
piano leren spelen van m'n vader.
165
00:13:04,241 --> 00:13:09,329
Ik moest half zoveel repeteren
als dat ik honkbalde.
166
00:13:09,330 --> 00:13:13,459
Voor elk uur honkballen,
moest ik een halfuur piano repeteren.
167
00:13:17,755 --> 00:13:22,467
In die tijd was je voor nieuws
en amusement op de radio aangewezen.
168
00:13:22,468 --> 00:13:23,927
We hadden geen tv.
169
00:13:23,928 --> 00:13:28,014
M'n vader speelde in radio-orkesten.
170
00:13:28,015 --> 00:13:32,895
Als hij naar z'n werk ging, hoorde ik hem
om acht uur 's avonds op de radio.
171
00:13:34,647 --> 00:13:35,731
Your Hit Parade.
172
00:13:37,858 --> 00:13:40,735
Ze speelden
bij Benny Goodman en Tommy Dorsey.
173
00:13:40,736 --> 00:13:44,531
Ik was heel trots dat hij dat deed.
174
00:13:44,532 --> 00:13:47,576
Ik luisterde of ik hem op de drums hoorde.
175
00:13:49,954 --> 00:13:52,330
Ik begon dus extra goed te luisteren.
176
00:13:52,331 --> 00:13:55,041
Hoe meer ik luisterde naar de bezetting...
177
00:13:55,042 --> 00:13:59,087
...van orkesten, hoe geïnteresseerder
ik raakte in de trombone.
178
00:13:59,088 --> 00:14:02,633
Ik mocht een trombone
als ik doorging met pianoles.
179
00:14:03,551 --> 00:14:08,304
Muziek stond zo centraal
in het professionele leven van ons gezin...
180
00:14:08,305 --> 00:14:13,393
...dat ik eigenlijk
nooit andere aspiraties had.
181
00:14:13,394 --> 00:14:15,728
De ouders van m'n vrienden
waren ook musici.
182
00:14:15,729 --> 00:14:18,815
Dat was blijkbaar
wat je deed als volwassene.
183
00:14:18,816 --> 00:14:20,693
Musiceren als je ouder werd.
184
00:14:27,992 --> 00:14:31,703
Ons gezin verhuisde naar Californië
toen ik 15 was.
185
00:14:31,704 --> 00:14:34,290
Ik zat op de middelbare school.
186
00:14:34,832 --> 00:14:37,417
Ik ging naar North Hollywood High School.
187
00:14:37,418 --> 00:14:40,503
Ik had van jongs af aan piano gespeeld.
188
00:14:40,504 --> 00:14:43,381
Al was ik een paar jaar
door de trombone afgeleid.
189
00:14:43,382 --> 00:14:48,344
M'n vader wilde dat ik daarmee stopte.
Ik moest me op de piano concentreren.
190
00:14:48,345 --> 00:14:50,347
Ik had veel in te halen.
191
00:14:53,601 --> 00:14:55,476
Ik werkte hard.
192
00:14:55,477 --> 00:14:58,730
Ik repeteerde vijf uur per dag
en hele weekenden.
193
00:14:58,731 --> 00:15:01,442
M'n moeder dacht dat ik erin zou blijven.
194
00:15:04,320 --> 00:15:09,157
Het was geen les,
meer atletische training...
195
00:15:09,158 --> 00:15:13,662
...om iets te kunnen bereiken
op een professioneel niveau.
196
00:15:14,747 --> 00:15:19,375
In die tijd begon ik
meer op films te letten.
197
00:15:19,376 --> 00:15:22,420
Ik ging luisteren naar soundtracks.
198
00:15:22,421 --> 00:15:25,632
Want m'n vader werkte
voor de Hollywoodstudio's.
199
00:15:25,633 --> 00:15:28,092
Ik ging mee en keek wat ze deden.
200
00:15:28,093 --> 00:15:30,387
Ik zag ze muziek voor de film maken.
201
00:15:33,307 --> 00:15:37,895
{\an8}Wat me meteen te binnen schiet,
is Leonard Bernstein, On the Waterfront.
202
00:15:39,146 --> 00:15:42,690
M'n vader speelde op de opnamen,
maar er waren er zoveel.
203
00:15:42,691 --> 00:15:45,778
Hij bracht veel partituren voor me mee.
204
00:15:47,112 --> 00:15:50,032
Ik dacht: misschien kan ik dat ook wel.
205
00:15:53,077 --> 00:15:58,831
Eenmaal op de middelbare school schreef ik
voor de instrumenten in ons schoolorkest.
206
00:15:58,832 --> 00:16:01,834
Een van de leerlingen
schreef een musical voor piano.
207
00:16:01,835 --> 00:16:06,255
Ik orkestreerde de liedjes
en dirigeerde het leerlingenorkest.
208
00:16:06,256 --> 00:16:10,051
Ik leerde door het te doen.
Door te oefenen.
209
00:16:10,052 --> 00:16:13,680
Ik heb mezelf veel geleerd,
moet ik zeggen.
210
00:16:13,681 --> 00:16:18,310
Tientallen jaren met m'n neus in de boeken
over harmonieleer en contrapunt.
211
00:16:21,188 --> 00:16:23,690
Ik ging vier jaar bij de luchtmacht.
212
00:16:23,691 --> 00:16:27,318
Ik werd een tijd in St. John's,
Newfoundland gestationeerd.
213
00:16:27,319 --> 00:16:29,738
Ik zat bij de Northeast Air Command Band.
214
00:16:31,365 --> 00:16:36,828
Aan het eind van WO II nodigde
de Canadese overheid filmmensen uit...
215
00:16:36,829 --> 00:16:39,623
...om in Canada filmbedrijven op te richten.
216
00:16:40,749 --> 00:16:45,837
Studio Hamburg uit Duitsland bracht
hun ploegen en apparatuur naar St. John's.
217
00:16:45,838 --> 00:16:51,217
Ze wilden een reisdocumentaire maken
over de kustprovincies van Canada.
218
00:16:51,218 --> 00:16:53,928
Ze maakten een korte film,
You Are Welcome.
219
00:16:53,929 --> 00:16:55,431
Ze hadden geen muziek.
220
00:16:59,059 --> 00:17:01,061
Ze belden mij.
221
00:17:02,771 --> 00:17:04,147
Ik had geen ervaring.
222
00:17:04,148 --> 00:17:08,277
Ze vroegen of ik filmmuziek
kon schrijven en ik zei: 'Zeker wel.'
223
00:17:09,945 --> 00:17:14,657
Ik haalde bij de bibliotheek een boek
over volksliedjes uit Newfoundland.
224
00:17:14,658 --> 00:17:16,952
Daar kon ik dat deuntje van maken.
225
00:17:19,079 --> 00:17:21,164
En zo is het gekomen.
226
00:17:21,165 --> 00:17:22,833
Soldaat componeert muziekcarrière
227
00:17:23,500 --> 00:17:29,298
Als jongeman van vooraan in de twintig
wilde ik als werk alleen piano spelen.
228
00:17:29,923 --> 00:17:33,926
Dat ik uiteindelijk componist werd,
en nog wel voor de film...
229
00:17:33,927 --> 00:17:36,305
...kwam door fortuinlijk toeval.
230
00:17:39,308 --> 00:17:45,271
Ik was weg van de jazzmuziek die ik
op de radio hoorde. Dat wilde ik spelen.
231
00:17:45,272 --> 00:17:48,067
{\an8}En dat deed ik ook, zelfs voor m'n werk.
232
00:17:48,692 --> 00:17:51,069
{\an8}Ik kan niet beweren
dat ik een groot jazzspeler was...
233
00:17:51,070 --> 00:17:56,032
{\an8}...zoals Oscar Peterson,
Teddy Wilson of Art Tatum.
234
00:17:56,033 --> 00:17:59,995
Maar ik was niet slecht.
En ik schreef het graag.
235
00:18:04,208 --> 00:18:10,463
{\an8}Op de middelbare school en enkele jaren
daarna maakte ik een jazzperiode door.
236
00:18:10,464 --> 00:18:14,050
Ik kende hem als jazzmusicus, als pianist.
237
00:18:14,051 --> 00:18:18,889
Toen hij in de twintig was, schreef hij
onder meer het album Rhythm in Motion...
238
00:18:20,599 --> 00:18:23,976
...samen met z'n jazzband,
en dat is fantastisch.
239
00:18:23,977 --> 00:18:27,438
Er zijn oudere componisten
die daar niet aan kunnen tippen.
240
00:18:27,439 --> 00:18:30,149
Je zou haast vergeten
dat hij als jazzman begon.
241
00:18:30,150 --> 00:18:35,238
Dat zou je niet verwachten
als je hem in 1977 hoort...
242
00:18:35,239 --> 00:18:38,242
...als componist
van Star Wars en Close Encounters.
243
00:18:41,203 --> 00:18:45,248
{\an8}Zo'n stuk als de Cantina-scène
kun je niet schrijven...
244
00:18:45,249 --> 00:18:47,875
{\an8}...als je niets van jazz weet.
245
00:18:47,876 --> 00:18:50,378
{\an8}Ik heb slechte pogingen gehoord...
246
00:18:50,379 --> 00:18:54,299
{\an8}...en dat gaat niet verder
dan een gekunsteld cliché.
247
00:18:55,676 --> 00:18:58,470
Maar dat heb ik altijd hip gevonden.
248
00:18:59,471 --> 00:19:01,723
Dat brengt me bij Catch Me If You Can.
249
00:19:03,433 --> 00:19:05,309
{\an8}Dat was echte jazz.
250
00:19:05,310 --> 00:19:07,437
Die gast deed dat perfect.
251
00:19:08,355 --> 00:19:12,358
Toen ik de film had gezien,
mailde ik z'n kantoor...
252
00:19:12,359 --> 00:19:16,947
...en zei: 'Vraag maestro Williams hiervan
een saxofoonconcerto te maken.'
253
00:19:17,489 --> 00:19:22,368
Een paar dagen later kreeg ik antwoord:
'Bedankt voor uw interesse.
254
00:19:22,369 --> 00:19:25,998
Er wordt al aan gewerkt.
Het is over zes weken klaar.'
255
00:19:27,291 --> 00:19:29,459
Dat was heel leuk om te horen.
256
00:19:32,337 --> 00:19:35,257
{\an8}UIT CATCH ME IF YOU CAN
257
00:19:39,178 --> 00:19:42,805
Ik was nooit een echte filmfan.
Toen niet en nu niet.
258
00:19:42,806 --> 00:19:44,765
Ik ga zelden naar de film.
259
00:19:44,766 --> 00:19:47,977
Maar m'n vader speelde in studio-orkesten...
260
00:19:47,978 --> 00:19:51,063
...bij Columbia, MGM,
20th Century Fox enzovoort.
261
00:19:51,064 --> 00:19:54,108
Het feit dat musici
in de studio's konden werken...
262
00:19:54,109 --> 00:19:58,112
...wekte m'n interesse in filmmuziek.
263
00:19:58,113 --> 00:20:00,865
Ik speelde bij Columbia
voor Morris Stoloff.
264
00:20:00,866 --> 00:20:02,491
Die was muzikaal directeur.
265
00:20:02,492 --> 00:20:05,037
Hij nam me aan als orkestpianist.
266
00:20:05,746 --> 00:20:08,956
Ik speelde twee jaar lang
dagelijks bij dat orkest.
267
00:20:08,957 --> 00:20:11,209
Later ging ik naar 20th Century Fox.
268
00:20:11,210 --> 00:20:14,795
Daar speelde ik voor Alfred Newman,
en ook bij Paramount.
269
00:20:14,796 --> 00:20:18,466
Ik speelde voor Bernard Hermann,
Franz Waxman en Henry Mancini.
270
00:20:18,467 --> 00:20:20,427
Dat was meer in een jazzstijl.
271
00:20:21,011 --> 00:20:23,013
Die pianoriedel in Peter Gunn...
272
00:20:30,229 --> 00:20:37,027
{\an8}...waar hij keihard speelt,
is voor mij de basis van de jazzfunk.
273
00:20:41,740 --> 00:20:45,369
{\an8}Ik speelde elke dag
wel ergens in een studio.
274
00:20:51,833 --> 00:20:54,585
{\an8}Toen ik bij al die orkesten speelde...
275
00:20:54,586 --> 00:20:58,507
...vroegen oudere collega's soms
of ik iets kon orkestreren.
276
00:21:03,762 --> 00:21:06,514
Toen ik partijen had georkestreerd...
277
00:21:06,515 --> 00:21:09,684
...zeiden ze:
'Kun je het volgende halfuur dirigeren?'
278
00:21:09,685 --> 00:21:12,896
En in m'n jeugdige overmoed
zei ik: 'Natuurlijk.'
279
00:21:13,814 --> 00:21:17,149
Uiteindelijk zei ik tegen m'n vrouw:
'Ik ga componeren.'
280
00:21:17,150 --> 00:21:22,905
En voor ik het wist, had ik het
daar zo druk mee, dat ik tegen haar zei:
281
00:21:22,906 --> 00:21:27,368
'Ik moet stoppen met spelen
in die orkesten om te kunnen schrijven.'
282
00:21:27,369 --> 00:21:33,333
En zo verdiende ik ook nog eens meer.
Ik had drie kinderen om aan te denken.
283
00:21:34,584 --> 00:21:38,921
{\an8}M'n eerste herinnering aan m'n vader
was op een tapijt van corduroy...
284
00:21:38,922 --> 00:21:42,049
{\an8}...dat in een klein kamertje
bij ons thuis lag.
285
00:21:42,050 --> 00:21:43,759
Daar stond de piano op.
286
00:21:43,760 --> 00:21:47,681
Hij zat te spelen
in dat kamertje met dat tapijt.
287
00:21:53,103 --> 00:21:57,148
M'n moeder was Barbara Ruick.
Ze was actrice en zangeres.
288
00:21:57,149 --> 00:22:03,405
{\an8}Ze speelde Carrie Pipperidge in Carousel.
289
00:22:07,534 --> 00:22:13,080
Ik heb twee jongere broers, Mark en Joe.
Die zijn beiden musicus.
290
00:22:13,081 --> 00:22:17,376
Joe is de leadzanger van de band Toto
en Mark is drummer.
291
00:22:17,377 --> 00:22:21,547
Hij speelde met Crosby, Stills & Nash,
Air Supply, Tina Turner.
292
00:22:21,548 --> 00:22:26,177
M'n ouders waren heel glamoureus
en gingen vaak uit.
293
00:22:26,178 --> 00:22:28,054
Ze gaven feestjes.
294
00:22:28,055 --> 00:22:31,975
We hadden altijd een fijne kerst.
Kerstmis was heerlijk.
295
00:22:33,435 --> 00:22:36,730
M'n vader speelde veel musicalnummers.
296
00:22:37,647 --> 00:22:41,567
Hij en m'n moeder repeteerden samen
en hadden veel lol.
297
00:22:41,568 --> 00:22:45,322
We vermaakten elkaar
en maakten elkaar aan het lachen.
298
00:22:46,281 --> 00:22:48,075
We hadden veel plezier samen.
299
00:22:50,911 --> 00:22:53,789
Ik schreef elke week voor televisieseries.
300
00:22:55,791 --> 00:22:59,960
Ik had fijne jaren
bij die anthologieseries van een uur.
301
00:22:59,961 --> 00:23:03,006
Chrysler, Bob Hope Theatre
en Alcoa Theatre.
302
00:23:03,548 --> 00:23:07,802
De ene week was het een western,
dan weer comedy of drama.
303
00:23:07,803 --> 00:23:12,973
Alle genres kwamen voorbij door regisseurs
die daarna speelfilms gingen maken.
304
00:23:12,974 --> 00:23:16,144
Syd Pollack, Dick Donner en Robert Altman.
305
00:23:16,895 --> 00:23:20,606
Hij werkte vooral bij Fox
en in het weekend thuis.
306
00:23:20,607 --> 00:23:22,943
Hij zat altijd te schrijven.
307
00:23:24,528 --> 00:23:30,408
Hij zat een keer te schrijven en
ik schreef hem een briefje waarin stond:
308
00:23:30,409 --> 00:23:32,994
'Kom naar buiten om zus of zo te doen.'
309
00:23:33,537 --> 00:23:37,374
Dat schoof ik onder de deur door.
Toen werd hij boos.
310
00:23:39,835 --> 00:23:45,089
In de jaren zestig werkte ik meer in
de studio dan thuis om praktische redenen.
311
00:23:45,090 --> 00:23:49,635
M'n kinderen waren klein
en er was veel lawaai en afleiding thuis.
312
00:23:49,636 --> 00:23:54,348
Ik kon moeilijk de afzondering vinden
die je bij componeren nodig hebt.
313
00:23:54,349 --> 00:23:58,394
Ik ging dus naar Universal of Fox,
waar ik heel lang werkte.
314
00:23:58,395 --> 00:24:03,191
Niet als werknemer, maar een beetje
als iemand die kwam eten en bleef hangen.
315
00:24:05,277 --> 00:24:10,906
{\an8}Het feit dat een en dezelfde man
de soundtrack van Star Wars schreef...
316
00:24:10,907 --> 00:24:16,829
{\an8}...en ook muziek voor Gilligan's Island
geeft 'n indruk van z'n onbeperkte talent.
317
00:24:16,830 --> 00:24:18,415
{\an8}Haal die paal.
318
00:24:23,795 --> 00:24:26,630
Is deze goed?
- Prima. Hierheen ermee.
319
00:24:26,631 --> 00:24:27,966
Zo snel ik kan.
320
00:24:32,471 --> 00:24:35,639
We waren met ons gezin
op vakantie op Hawaï.
321
00:24:35,640 --> 00:24:37,266
Hij kocht een ukelele.
322
00:24:37,267 --> 00:24:41,228
Hij moest eigenlijk een nieuw thema
schrijven voor Lost in Space.
323
00:24:41,229 --> 00:24:44,649
Dus dat schreef hij,
voor die tv-serie, op de ukelele.
324
00:24:50,780 --> 00:24:54,742
Dat waren klussen,
in dit geval voor 20th Century Fox...
325
00:24:54,743 --> 00:24:57,203
...waar ik bevriend raakte
met Lionel Newman.
326
00:24:57,204 --> 00:25:04,044
Als ik niet voor tv was gaan werken,
had ik later geen films gekregen.
327
00:25:07,797 --> 00:25:10,133
{\an8}Hoeveel betaalden ze? Wat staat er?
328
00:25:10,550 --> 00:25:14,095
{\an8}Twaalfenhalfduizend dollar.
- Per week?
329
00:25:14,930 --> 00:25:17,265
Voor tien weken.
330
00:25:18,934 --> 00:25:23,647
Op 'n gegeven moment deed ik veel komische
films en had het daarmee wel gehad.
331
00:25:24,981 --> 00:25:30,569
Een oudere collega belde en zei:
'Als je gaat componeren voor film...
332
00:25:30,570 --> 00:25:35,449
...kun je niet Johnny in de credits zetten.
Dat is leuk voor een opgeschoten knul.
333
00:25:35,450 --> 00:25:38,827
Maar je moet het veranderen
in John Williams.'
334
00:25:38,828 --> 00:25:40,955
Ik vond dat hij wel gelijk had.
335
00:25:40,956 --> 00:25:43,457
{\an8}Als ik toch eens rijk was
336
00:25:43,458 --> 00:25:48,004
{\an8}Dedel deidel dedel dedel
Deidel deidel dom
337
00:25:48,838 --> 00:25:52,299
Alle dagen biddie biddie bom
338
00:25:52,300 --> 00:25:54,636
Als ik toch eens rijk zou zijn
339
00:25:55,095 --> 00:25:59,056
De eerste films met een groot budget
waren musicals.
340
00:25:59,057 --> 00:26:02,768
{\an8}Ik arrangeerde,
orkestreerde en dirigeerde.
341
00:26:02,769 --> 00:26:07,565
We hadden kooropnamen,
kinderopnamen en allerlei orkestopnamen.
342
00:26:07,566 --> 00:26:10,818
De vocalen moesten
verstaanbaar zijn, zelfs het refrein.
343
00:26:10,819 --> 00:26:14,281
Traditie, traditie
344
00:26:15,991 --> 00:26:17,616
Traditie
345
00:26:17,617 --> 00:26:22,454
De samenstelling hiervan,
het mixen, knippen en monteren...
346
00:26:22,455 --> 00:26:26,375
...was een ervaring op zich voor mij,
waar ik enorm veel van leerde.
347
00:26:26,376 --> 00:26:29,044
Niet per se als componist,
maar als iemand...
348
00:26:29,045 --> 00:26:32,507
Als ambachtsman die het filmvak wil leren.
349
00:26:37,012 --> 00:26:41,015
{\an8}André Previn schreef
de soundtrack voor Goodbye, Mr. Chips.
350
00:26:41,016 --> 00:26:44,977
{\an8}Maar er was onenigheid
tussen André en de producent.
351
00:26:44,978 --> 00:26:49,232
{\an8}Dus namen ze Leslie Bricusse
voor zowel de tekst als de muziek.
352
00:26:49,983 --> 00:26:54,778
André Previn was een soort mentor
die me enorm aanmoedigde.
353
00:26:54,779 --> 00:27:00,492
Hij vond dat ik Hollywood moest verlaten
om concerto's en symfonieën te schrijven.
354
00:27:00,493 --> 00:27:03,622
Ik moest m'n tijd niet verdoen
met commercieel werk.
355
00:27:04,497 --> 00:27:08,834
Met zijn talent was ik misschien
symfonieën gaan schrijven.
356
00:27:08,835 --> 00:27:12,797
Ik heb mezelf echter niet verloren
in Hollywood, maar gevonden.
357
00:27:15,300 --> 00:27:19,595
{\an8}Hoe goed het materiaal ook is dat je
John geeft, hij maakt het altijd beter.
358
00:27:19,596 --> 00:27:25,392
Hij legt altijd de vinger op de essentie
van wat iets zo ontroerend maakt.
359
00:27:25,393 --> 00:27:30,148
{\an8}Zelfs bij een klassieke rampenfilm
als Poseidon Adventure of Earthquake.
360
00:27:34,402 --> 00:27:40,074
Ik herinner me dat John Poseidon Adventure
en Towering Inferno stond te dirigeren.
361
00:27:40,075 --> 00:27:43,160
Je kon erbij komen zitten,
naast de bassisten.
362
00:27:43,161 --> 00:27:46,831
John stond op de bok
in z'n klassieke zwarte coltrui.
363
00:27:48,500 --> 00:27:54,047
Hij stond te dirigeren en ik zat er
geïntimideerd door het spektakel bij.
364
00:27:55,674 --> 00:27:57,716
{\an8}Irwin Allen was heerlijk flamboyant.
365
00:27:57,717 --> 00:28:04,223
{\an8}Hij was erg goed in het mixen
van de geluidseffecten, dialoog en muziek.
366
00:28:04,224 --> 00:28:06,850
Hij wilde altijd alles harder.
367
00:28:06,851 --> 00:28:09,020
Zet het harder.
368
00:28:14,317 --> 00:28:19,739
Ik heb alles met potlood en papier
geschreven en dat doe ik nog steeds.
369
00:28:20,323 --> 00:28:26,704
Ik had het altijd zo druk dat ik geen tijd
had om elektronische systemen te leren.
370
00:28:26,705 --> 00:28:29,373
Die waren vast sneller geweest.
371
00:28:29,374 --> 00:28:31,126
Als je dit wilt schrijven...
372
00:28:32,335 --> 00:28:35,755
...negen à tien noten,
moet ik ze zo uitschrijven.
373
00:28:36,339 --> 00:28:37,382
Is het dit...
374
00:28:40,552 --> 00:28:42,761
Dat zijn een hoop noten.
375
00:28:42,762 --> 00:28:47,851
Met de computer druk je op een knop.
Ik moet het uitschrijven.
376
00:28:48,435 --> 00:28:53,148
Ik doe er dus vast langer over
dan m'n jongere collega's.
377
00:28:54,941 --> 00:28:58,402
Vaak schrijf ik m'n papier vol noten.
378
00:28:58,403 --> 00:29:03,532
Als ik er de volgende dag naar kijk,
is het of een ander het geschreven heeft.
379
00:29:03,533 --> 00:29:09,205
Dan denk ik: dat heb ik niet geschreven.
Het is veel te veel voor één dag.
380
00:29:10,582 --> 00:29:14,918
Hij heeft z'n vaardigheden
met veel moeite geleerd.
381
00:29:14,919 --> 00:29:20,675
{\an8}Nu leeft hij in een tijd waarin je muziek
met AI bij een prompt laat verschijnen.
382
00:29:21,551 --> 00:29:26,597
Je moet hem zien als iemand die alleen
in een kamertje heeft zitten werken.
383
00:29:26,598 --> 00:29:29,349
Wel meer dan zestig jaar.
384
00:29:29,350 --> 00:29:32,770
Hij heeft veel opgeofferd,
ook verdriet gekend.
385
00:29:32,771 --> 00:29:36,107
Als je een bepaald punt
voorbij gaat, valt hij stil.
386
00:29:37,192 --> 00:29:41,237
Ik denk dat hij zich
door middel van z'n muziek uitdrukt.
387
00:29:57,629 --> 00:30:00,214
M'n moeder was in Reno, Nevada.
388
00:30:00,215 --> 00:30:03,927
Daar speelde ze een rolletje
in de film California Split.
389
00:30:04,552 --> 00:30:07,095
{\an8}Old Blue uit nummer twee.
- Old Blue?
390
00:30:07,096 --> 00:30:10,098
{\an8}Old Blue uit nummer twee. Serieus.
391
00:30:10,099 --> 00:30:15,313
{\an8}We werden gebeld door Kathryn Altman.
Die zei dat m'n vader moest terugbellen.
392
00:30:16,189 --> 00:30:20,985
Na een uur kwam hij thuis en zei ik:
'Volgens mij is er iets met mama.'
393
00:30:22,320 --> 00:30:24,321
{\an8}Actrice dood aangetroffen
394
00:30:24,322 --> 00:30:29,076
Het was ongelooflijk.
Een gezonde, knappe jonge vrouw...
395
00:30:29,077 --> 00:30:32,831
...die plotseling
aan een hersenbloeding overleed.
396
00:30:33,414 --> 00:30:36,834
Dat was natuurlijk
een ingrijpende gebeurtenis.
397
00:30:36,835 --> 00:30:41,798
De moeder van m'n drie kinderen.
En ze was pas 41 jaar.
398
00:30:43,675 --> 00:30:47,302
M'n vader moest het vliegtuig nemen
om alles te regelen.
399
00:30:47,303 --> 00:30:49,222
Ik bleef thuis met m'n broers.
400
00:30:49,806 --> 00:30:55,270
Dat werd zo'n beetje m'n rol de komende...
Nou ja, voorgoed. Maar het begon toen.
401
00:30:56,729 --> 00:31:00,732
Ik was begin veertig
met drie kinderen in hun tienertijd.
402
00:31:00,733 --> 00:31:03,403
Dat was behoorlijk pittig.
403
00:31:04,904 --> 00:31:06,906
Het is moeilijk om erover te praten.
404
00:31:10,618 --> 00:31:17,083
Het was rampzalig. Hij was het niet gewend
om actief betrokken te zijn.
405
00:31:18,668 --> 00:31:23,840
Ik was gewend om voor m'n broers te zorgen
en nam die rol als vanzelf op me.
406
00:31:24,424 --> 00:31:28,136
We hebben een heel speciale band
met z'n drieën.
407
00:31:30,889 --> 00:31:32,682
Ik heb lange tijd niet gewerkt.
408
00:31:33,349 --> 00:31:37,979
Ik wilde niks met films, verhalen
of personages te maken hebben.
409
00:31:38,730 --> 00:31:42,358
Vlak na haar dood
schreef hij een vioolconcert voor haar.
410
00:31:47,780 --> 00:31:52,492
Haar vader was violist en ze wilde altijd
dat ik iets voor haar schreef.
411
00:31:52,493 --> 00:31:54,787
Natuurlijk deed ik dat pas na haar dood.
412
00:31:58,499 --> 00:32:03,378
Voor mama stierf voelde m'n vader,
hoe goed hij ook was als componist...
413
00:32:03,379 --> 00:32:05,088
...zich meer in de leer.
414
00:32:05,089 --> 00:32:09,969
Na haar dood had hij het gevoel
dat ze aan z'n zij was.
415
00:32:13,514 --> 00:32:18,645
Ik had het vreemde gevoel dat ze me hielp.
416
00:32:19,270 --> 00:32:20,855
Dat heb ik nog steeds.
417
00:32:21,981 --> 00:32:27,319
Op een of andere manier groeide ik
in artistiek opzicht of kreeg ik energie.
418
00:32:27,320 --> 00:32:30,698
Of ging ik misschien
een beetje de diepte in.
419
00:32:32,659 --> 00:32:38,623
M'n drukste, succesvolste periode
in de film begon meteen daarna...
420
00:32:40,249 --> 00:32:43,044
...toen ik gevraagd werd
voor de film Star Wars.
421
00:32:46,547 --> 00:32:49,968
Tegelijkertijd vroegen ze me
voor A Bridge Too Far.
422
00:32:50,426 --> 00:32:52,886
{\an8}Ik zei tegen muzikaal directeur
Lionel Newman:
423
00:32:52,887 --> 00:32:57,224
{\an8}'Ik doe liever A Bridge Too Far,
want daar zitten al die sterren in.
424
00:32:57,225 --> 00:33:01,728
En ik weet niets over George Lucas
of z'n film Star Wars.'
425
00:33:01,729 --> 00:33:05,023
Ik zei: 'Ik zoek iemand
die klassieke muziek kan maken.'
426
00:33:05,024 --> 00:33:11,196
{\an8}Korngold, Newman, ouderwetse scores
van films uit de jaren dertig en veertig.
427
00:33:11,197 --> 00:33:14,157
Steven zei: 'Ik weet de perfecte man,
John Williams.'
428
00:33:14,158 --> 00:33:19,038
Ik zei: 'Die is toch jazzpianist?' En hij:
'Hij schrijft ook geweldige scores.'
429
00:33:20,373 --> 00:33:25,043
Steven, met wie ik Jaws had gedaan, zei:
'Ga met George Lucas praten.'
430
00:33:25,044 --> 00:33:29,631
Ik kende hem en American Graffiti niet.
Stom van mij natuurlijk.
431
00:33:29,632 --> 00:33:34,929
Ik sprak George, we hadden het
over muziek. Hij was een stuk jonger.
432
00:33:35,680 --> 00:33:39,766
Het klikte meteen. Hij was een heer
en makkelijk in de omgang.
433
00:33:39,767 --> 00:33:45,940
En hij wist extreem veel van muziek.
En ook van symfonische filmscores.
434
00:33:47,191 --> 00:33:49,443
De volgende dag zei Steven:
435
00:33:49,444 --> 00:33:53,447
'Ik zou Star Wars doen.
Daar kun je echt leuke dingen mee doen.
436
00:33:53,448 --> 00:33:59,620
Laat A Bridge Too Far maar zitten. Dat is
commercieel. Dit wordt iets heel goeds.'
437
00:34:01,205 --> 00:34:05,460
En ik liet me door hem overhalen.
Maar ik was snel overtuigd.
438
00:34:10,173 --> 00:34:14,843
Het hele project straalde uit
dat het iets speciaals zou worden.
439
00:34:14,844 --> 00:34:17,722
Iedereen besefte dat George iets deed...
440
00:34:18,514 --> 00:34:22,809
...wat nogal apart was.
Iets wat nooit eerder was gedaan.
441
00:34:22,810 --> 00:34:26,229
Er waren wel eerder ruimtefilms gemaakt...
442
00:34:26,230 --> 00:34:29,901
...maar nooit
met zoveel fantasie en dat elan.
443
00:34:34,030 --> 00:34:39,117
{\an8}We namen enkele dagen lang de film door
om te beslissen waar muziek moest komen.
444
00:34:39,118 --> 00:34:44,290
{\an8}We bespraken onze tijdelijke muziek,
zoals The Planets van Gustav Holst...
445
00:34:44,916 --> 00:34:48,251
{\an8}...en het laatste deel van Dvořáks
Uit de nieuwe wereld.
446
00:34:48,252 --> 00:34:53,216
{\an8}Stukjes muziek uit Le Sacre du printemps
en Max Steiners soundtrack voor King Kong.
447
00:34:53,841 --> 00:35:00,014
Soms was John het met onze keuzes eens
en soms had hij betere ideeën.
448
00:35:01,474 --> 00:35:06,186
Je doet wat je doen moet
om de puzzel op te lossen. Zo ging het.
449
00:35:06,187 --> 00:35:11,191
{\an8}We bespraken Peter en de wolf
en andere oudere symfonische stukken.
450
00:35:11,192 --> 00:35:14,986
Want elk personage
moest een eigen thema krijgen.
451
00:35:14,987 --> 00:35:19,200
Als je van het ene naar het andere
personage gaat, verandert het thema.
452
00:35:26,833 --> 00:35:32,712
De aantekeningen op de bladmuziek
lijken totaal onsamenhangend.
453
00:35:32,713 --> 00:35:34,756
Zoveel wijzigingen waren er.
454
00:35:34,757 --> 00:35:40,095
Dit was de ene dag 1.30 minuut, de dag
erop 1.45 en de dag daarna geschrapt.
455
00:35:40,096 --> 00:35:45,643
{\an8}Ken Wannberg, m'n muziekeditor,
maakte me gek met al die wijzigingen.
456
00:35:46,477 --> 00:35:50,897
{\an8}Kenny belde in paniek en zei:
457
00:35:50,898 --> 00:35:54,067
'Er zijn zoveel wijzigingen.'
Ik zei: 'Weet ik.'
458
00:35:54,068 --> 00:35:57,071
'John heeft al die muziek al geschreven.'
'Weet ik.'
459
00:35:58,239 --> 00:36:04,161
Ik was al een aantal weken bezig
en had nog geen idee voor het begin.
460
00:36:04,162 --> 00:36:09,709
Het laatste wat ik schreef, waren de
openingsfanfare en het blazersmarsthema.
461
00:36:11,335 --> 00:36:15,548
De eerste stukken die ik hoorde,
waren Johnny op de piano.
462
00:36:17,675 --> 00:36:23,096
Dat is maar een ruwe weergave
van de thema's op de piano.
463
00:36:23,097 --> 00:36:28,101
Dan zeg je: 'Ik kan het me niet helemaal
voorstellen, maar het zal wel goed zijn.'
464
00:36:28,102 --> 00:36:33,107
Het heeft nog niet de energie of emotie
die je bij een groot orkest hebt.
465
00:36:33,900 --> 00:36:36,985
We besloten dat
een symfonieorkest het moest spelen.
466
00:36:36,986 --> 00:36:39,070
Dat had ik nog nooit gehad.
467
00:36:39,071 --> 00:36:42,575
Lionel Newman zei: 'We huren
het London Symphony Orchestra in.'
468
00:36:43,242 --> 00:36:47,787
Wat spannend. Wat een feest.
Dat was me nog eens wat.
469
00:36:47,788 --> 00:36:53,168
Dus wij togen naar Londen waar
dat wereldorkest mijn muziek zou spelen.
470
00:36:53,169 --> 00:36:54,503
157.
471
00:36:55,630 --> 00:36:57,340
Stand-by. Daar gaat ie.
472
00:36:58,799 --> 00:37:01,177
Je kunt je dat niet voorstellen.
473
00:37:01,928 --> 00:37:04,137
Daar komt ie. Stilte, graag.
474
00:37:04,138 --> 00:37:08,059
Het is een beetje
alsof je een kind krijgt.
475
00:37:09,143 --> 00:37:12,939
Daar is het mee te vergelijken
als je het voor het eerst hoort.
476
00:37:13,564 --> 00:37:18,903
Ik had het niet met een orkest gehoord.
En ook niet onder de film.
477
00:37:19,654 --> 00:37:21,489
Ik vertrouwde John en Steven.
478
00:37:22,323 --> 00:37:25,701
Maar dan spelen ze de eerste partij.
479
00:37:28,246 --> 00:37:30,163
Zou het wel werken?
480
00:37:30,164 --> 00:37:33,376
Lang geleden, in een sterrenstelsel
hier ver vandaan...
481
00:37:47,265 --> 00:37:52,936
{\an8}Zoals zoveel mensen werd ik door hem
weggeblazen die eerste tien seconden.
482
00:37:52,937 --> 00:37:55,231
Je vroeg je af: 'Wie is dit?'
483
00:37:56,148 --> 00:37:59,651
Dat is het vermetele
van de oorspronkelijke Star Wars- score.
484
00:37:59,652 --> 00:38:02,779
{\an8}De opening met dat harde strijdlied.
485
00:38:02,780 --> 00:38:06,908
{\an8}Misschien wel de beroemdste opening
in de filmgeschiedenis en muziek.
486
00:38:06,909 --> 00:38:10,037
Daaruit spreekt de kracht
van de orkestmuziek.
487
00:38:19,630 --> 00:38:24,301
Niemand had enig idee dat het
meer dan een hit, een fenomeen zou worden.
488
00:38:24,302 --> 00:38:25,761
Dat is het nog.
489
00:38:26,512 --> 00:38:28,805
Toen we de soundtrack uitbrachten...
490
00:38:28,806 --> 00:38:32,892
...zei de platenmaatschappij:
'Er is genoeg voor een dubbelelpee.'
491
00:38:32,893 --> 00:38:35,145
'Star Wars'-album verkoopt enorm
492
00:38:35,146 --> 00:38:41,693
Het album was populair bij mensen
die anders nooit een soundtrack kochten.
493
00:38:41,694 --> 00:38:46,031
En die nooit
naar symfonieorkesten luisterden.
494
00:38:46,032 --> 00:38:49,075
Je kon een film
niet terugzien zoveel je wilde.
495
00:38:49,076 --> 00:38:53,621
Dus als kind zette ik de soundtrack op
en staarde ik naar de hoes.
496
00:38:53,622 --> 00:38:56,834
Met die muziek
speelde ik de film af in m'n hoofd.
497
00:39:01,964 --> 00:39:04,174
Star Wars was een dubbelelpee.
498
00:39:04,175 --> 00:39:10,139
Ik luisterde naar het album
en staarde maar naar het logo op de hoes.
499
00:39:10,765 --> 00:39:15,978
Het was zo belangrijk,
zo episch en omvangrijk...
500
00:39:17,813 --> 00:39:20,358
...dat je naar een andere plek
werd meegevoerd.
501
00:39:37,291 --> 00:39:42,545
{\an8}Ik kan geen andere soundtrack bedenken
met de impact van Star Wars.
502
00:39:42,546 --> 00:39:46,592
Neem de leitmotiven
en hoe hij ze gebruikt.
503
00:39:48,594 --> 00:39:51,472
Leitmotiven zijn eigenlijk gewoon thema's.
504
00:40:07,113 --> 00:40:12,034
Voor het Star Wars-universum
heeft John 80 à 90 thema's gecomponeerd.
505
00:40:13,869 --> 00:40:16,163
Ik vind het thema 'The Force' mooi.
506
00:40:21,961 --> 00:40:26,464
Zo'n terugkerend motief herinnert
aan wie jij veertig jaar geleden was.
507
00:40:26,465 --> 00:40:28,884
Niet alleen aan de personages.
508
00:40:34,849 --> 00:40:37,934
Ongelooflijk hoe diep
dat in je doordringt.
509
00:40:37,935 --> 00:40:43,482
Het werkt omdat hij zulke
ongelooflijke thema's verzonnen heeft.
510
00:40:44,650 --> 00:40:47,987
Een paar keer was het anders
dan ik me had voorgesteld.
511
00:40:49,363 --> 00:40:54,577
{\an8}ONGEBRUIKT STUK 'BINARY SUNSET'
512
00:40:58,080 --> 00:41:00,248
Dan zei ik daar wat van.
513
00:41:00,249 --> 00:41:05,337
En hij antwoordde:
'Oké, ik heb morgen wat anders.'
514
00:41:06,505 --> 00:41:10,800
Andere componisten zeiden vaak:
'Maar zo wil ik het.'
515
00:41:10,801 --> 00:41:14,472
Ze wilden hun zin doorzetten
en dan kwam het tot een conflict.
516
00:41:15,890 --> 00:41:17,683
Maar nooit met Johnny.
517
00:41:18,309 --> 00:41:20,310
{\an8}Hij was een droom.
518
00:41:20,311 --> 00:41:23,856
{\an8}UITEINDELIJKE VERSIE 'BINARY SUNSET'
519
00:41:26,817 --> 00:41:30,654
Ik geloof echt dat de soundtrack
de halve film is.
520
00:41:31,447 --> 00:41:34,783
Star Wars zou Star Wars niet zijn
zonder Williams' muziek.
521
00:41:35,618 --> 00:41:40,497
{\an8}Lui op kantoor zeiden: 'Ze staan
tot om de hoek in de rij voor Star Wars.'
522
00:41:40,498 --> 00:41:45,126
{\an8}Ik zei: 'Dat is mooi.'
Maar ik had het totaal niet meegekregen.
523
00:41:45,127 --> 00:41:47,962
Ik was druk met wat er voor me lag.
524
00:41:47,963 --> 00:41:52,967
{\an8}Zodra Star Wars af was, begon ik
aan Close Encounters of the Third Kind.
525
00:41:52,968 --> 00:41:55,970
{\an8}OPNAMESESSIE
526
00:41:55,971 --> 00:41:57,139
{\an8}HOMEVIDEO
527
00:42:00,142 --> 00:42:05,021
Dat is prima.
De eerste tel van zeven tenuto.
528
00:42:05,022 --> 00:42:06,232
Zes wordt...
529
00:42:08,526 --> 00:42:12,362
Je kreeg twee noten voor Jaws,
maar wel vijf voor Close Encounters.
530
00:42:12,363 --> 00:42:14,489
Dat is wat je noemt vooruitgang.
531
00:42:14,490 --> 00:42:18,284
Voor Raiders waren het er al honderd.
- Zo is dat.
532
00:42:18,285 --> 00:42:22,288
Close Encounters was een opera,
een prachtige opera.
533
00:42:22,289 --> 00:42:25,750
Toen ik het voor het eerst
voor je speelde, dacht ik:
534
00:42:25,751 --> 00:42:29,046
dit is het eind van onze samenwerking.
535
00:42:54,905 --> 00:42:57,282
Close Encounters. Daar zit alles in.
536
00:42:57,283 --> 00:43:03,289
Het hele spectrum van de 20e-eeuwse muziek
van avant-garde, heel dissonant...
537
00:43:08,168 --> 00:43:10,587
...en extreme geluiden...
538
00:43:10,588 --> 00:43:12,463
{\an8}Een, twee, drie...
539
00:43:12,464 --> 00:43:14,091
{\an8}IMPROVISATIE MET KOOR
540
00:43:21,932 --> 00:43:28,480
...tot vijf basistonen
die je steeds opnieuw hoort.
541
00:43:36,905 --> 00:43:41,159
Dit is misschien wel interessant voor jou.
542
00:43:41,160 --> 00:43:43,995
Ze hebben stuk voor stuk vijf noten.
543
00:43:43,996 --> 00:43:47,625
Hier is een hele groep.
Sommige met aantekening.
544
00:43:48,208 --> 00:43:50,002
Deze hebben we gebruikt.
545
00:43:51,503 --> 00:43:52,754
Hier.
546
00:43:52,755 --> 00:43:58,551
Steven en ik hebben deze omcirkeld,
na alles te hebben geprobeerd.
547
00:43:58,552 --> 00:44:00,304
Vijf noten kan...
548
00:44:02,473 --> 00:44:03,641
Heel mooi.
549
00:44:06,393 --> 00:44:09,021
...van alles zijn. Dus waarom dit?
550
00:44:17,905 --> 00:44:21,115
Ik vind dat het iets spiritueels heeft.
551
00:44:21,116 --> 00:44:22,409
Als het dit was...
552
00:44:26,664 --> 00:44:31,543
Dat is klaar. Een zin en punt, uit.
Als ik dit doe...
553
00:44:34,254 --> 00:44:40,968
Dat is als een conjunctieve zin
die eindigt met 'en', 'als' of 'maar'.
554
00:44:40,969 --> 00:44:43,388
Zo van: 'Dit is een mooie film en...'
555
00:44:43,389 --> 00:44:47,141
Dat is de 'en'.
Want noten gaan altijd gepaard.
556
00:44:47,142 --> 00:44:51,604
Deze noten gaan altijd 'sol, do'.
Dat weet elk kind.
557
00:44:51,605 --> 00:44:54,065
En de andere is 'si, do'.
558
00:44:54,066 --> 00:44:58,070
Die twee zijn altijd...
Maar als ik de frase daar stop...
559
00:44:58,946 --> 00:45:01,322
...zit je hierop te wachten.
560
00:45:01,323 --> 00:45:05,535
Je schept verwachtingen
met de vijfde noot in de toonladder.
561
00:45:05,536 --> 00:45:09,415
In die context is dat de 'maar'.
562
00:45:10,457 --> 00:45:12,542
'Ik hou van Laurent, maar...'
563
00:45:12,543 --> 00:45:13,919
Snap je?
564
00:45:14,837 --> 00:45:18,339
Maar hij stelt te veel vragen.
- Er komt geen eind aan.
565
00:45:18,340 --> 00:45:20,259
Is het zo opgelost?
566
00:45:20,968 --> 00:45:23,804
Dat hoop ik, maar maat 35 klopt niet.
567
00:45:26,390 --> 00:45:29,350
Wat is het moeilijkste
dat je ooit hebt geschreven?
568
00:45:29,351 --> 00:45:32,812
Het laatste deel van Close Encounters.
569
00:45:32,813 --> 00:45:35,774
Al die lichtjes, hoe dat moest.
570
00:45:51,165 --> 00:45:55,835
{\an8}Dit is het originele materiaal van
Close Encounters uit de Sony-archieven.
571
00:45:55,836 --> 00:45:57,253
Moet je zien.
572
00:45:57,254 --> 00:45:59,840
Kijk nou toch.
573
00:46:03,719 --> 00:46:05,095
Lieve help.
574
00:46:06,638 --> 00:46:09,390
Ik belde m'n vader toen ik daaraan begon.
575
00:46:09,391 --> 00:46:12,226
Ik zei: 'Pa, ik weet
geen noot te verzinnen.
576
00:46:12,227 --> 00:46:15,021
Ik weet niet wat ik moet.'
Vlak na Star Wars.
577
00:46:15,022 --> 00:46:16,898
Dat waren een miljoen noten.
578
00:46:16,899 --> 00:46:19,066
Hij zei wat elke vader zou zeggen:
579
00:46:19,067 --> 00:46:23,404
'Goed je best doen, dan lukt het wel.
Wat doe je met eten?'
580
00:46:23,405 --> 00:46:25,406
Het was zeker een uitdaging.
581
00:46:25,407 --> 00:46:29,995
Het was weer een sprong verder,
om te orkestreren en te dirigeren.
582
00:46:31,955 --> 00:46:35,250
Dat is Close Encounters.
583
00:46:37,544 --> 00:46:44,133
{\an8}In één jaar schreef John Star Wars,
Close Encounters en de film Black Sunday.
584
00:46:44,134 --> 00:46:48,679
Drie enorm complexe soundtracks
en op hun eigen manier briljant.
585
00:46:48,680 --> 00:46:50,432
En heel verschillend.
586
00:46:51,016 --> 00:46:56,604
Heel bijzonder dat één componist
dat in één jaar wist af te leveren.
587
00:46:56,605 --> 00:46:59,065
Het is een beetje als The Beatles.
588
00:46:59,066 --> 00:47:05,822
Met één Beatlesnummer zou een andere band
een heel leven toe kunnen. John is ook zo.
589
00:47:05,823 --> 00:47:11,411
Elke soundtrack van hem zou voor een
andere componist een meesterwerk zijn.
590
00:47:17,751 --> 00:47:22,255
Mensen vragen hoe het plotselinge succes
van Star Wars m'n leven veranderde.
591
00:47:22,256 --> 00:47:24,549
Ik werd gebeld...
592
00:47:24,550 --> 00:47:29,720
...dat ik naar het Anaheim Stadion moest
komen, waar 60.000 mensen in kunnen.
593
00:47:29,721 --> 00:47:32,974
Zubin Mehta gaf daar
een concert van Star Wars- muziek...
594
00:47:32,975 --> 00:47:37,103
...met het Los Angeles Philharmonic,
in het stadion.
595
00:47:37,104 --> 00:47:40,439
Toen zei het management
van het Los Angeles Philharmonic:
596
00:47:40,440 --> 00:47:43,777
'Kom jij Star Wars dirigeren
in de Hollywood Bowl?'
597
00:47:44,361 --> 00:47:50,408
{\an8}Het grootste verschil was dat ik
ineens als gastdirigent werd gevraagd...
598
00:47:50,409 --> 00:47:52,618
...door beroemde orkesten.
599
00:47:52,619 --> 00:47:56,790
Dat gaf m'n muzikale leven
een heel andere dimensie.
600
00:47:59,793 --> 00:48:01,336
Dames en heren.
601
00:48:02,087 --> 00:48:03,505
Goedemiddag.
602
00:48:04,047 --> 00:48:05,632
Dit is onze nieuwe Pops.
603
00:48:06,508 --> 00:48:10,720
{\an8}Seiji Ozawa was 29 jaar muzikaal directeur
bij het Boston Symphony.
604
00:48:10,721 --> 00:48:15,975
{\an8}Hij was degene die me
in 1980 benoemde tot dirigent van de Pops.
605
00:48:15,976 --> 00:48:21,439
{\an8}De Boston Pops stapt van The Stars
and Stripes Forever over op Star Wars.
606
00:48:21,440 --> 00:48:26,152
{\an8}Het orkest maakte bekend dat de 47-jarige
componist-dirigent John Williams...
607
00:48:26,153 --> 00:48:31,324
...die het thema van Star Wars schreef,
Arthur Fiedler als Popsdirigent vervangt.
608
00:48:31,325 --> 00:48:34,619
Lionel moedigde hem aan
om de Pops te dirigeren.
609
00:48:34,620 --> 00:48:39,708
John had altijd willen dirigeren,
maar was verlegen en had een zetje nodig.
610
00:48:41,293 --> 00:48:44,837
{\an8}Veel mensen vroegen
wie Arthur Fiedler moest opvolgen.
611
00:48:44,838 --> 00:48:49,175
Hij had zo'n ongelooflijke présence
met die muziek.
612
00:48:49,176 --> 00:48:51,636
Het was geen voor de hand liggende keuze.
613
00:48:51,637 --> 00:48:56,975
Musici in Boston waren
altijd kritisch over amusementsmuziek.
614
00:48:57,684 --> 00:49:01,229
De orkesten haatten filmmuziek.
Ze vonden het niks.
615
00:49:02,397 --> 00:49:05,608
Mijn ervaring toen ik
in 1980 naar Boston ging...
616
00:49:05,609 --> 00:49:08,361
...met een aantal oudere orkestleden...
617
00:49:08,362 --> 00:49:12,114
...was dat ze geen waardering
konden opbrengen voor...
618
00:49:12,115 --> 00:49:15,576
...en zelfs afkeurend deden
over dat repertoire.
619
00:49:15,577 --> 00:49:17,996
Het was op het onprofessionele af.
620
00:49:18,872 --> 00:49:22,333
{\an8}Een geschil over het gedrag
van het Boston Pops Orchestra...
621
00:49:22,334 --> 00:49:27,130
...kwam in de openbaarheid toen dirigent
John Williams z'n ontslag indiende.
622
00:49:27,923 --> 00:49:33,010
De laatste druppel was het gedrag
van het orkest tijdens een repetitie.
623
00:49:33,011 --> 00:49:39,183
Musici sisten over Williams' muziekkeuze
en letten niet op bij de repetitie.
624
00:49:39,184 --> 00:49:41,727
Algemeen directeur
Thomas Morris van BSO zei...
625
00:49:41,728 --> 00:49:44,940
...dat hij Williams' ontslag
ten zeerste betreurde.
626
00:49:46,274 --> 00:49:49,485
Deze episode,
die zelfs op ontslag uitdraaide...
627
00:49:49,486 --> 00:49:55,075
...kwam voort uit gesprekken met hen
over hun houding en hoe ze die uitdrukten.
628
00:49:55,617 --> 00:50:00,913
Filmmuziek werd, zeker door concertmusici,
als onechte kunst gezien.
629
00:50:00,914 --> 00:50:02,374
Mindere kunst.
630
00:50:02,708 --> 00:50:08,379
{\an8}Toen ik jong was, zat het me dwars
dat er zoveel onderscheid was...
631
00:50:08,380 --> 00:50:11,632
...tussen verschillende soorten muziek.
632
00:50:11,633 --> 00:50:17,013
Of het nu filmmuziek was, concertmuziek,
barok of hedendaagse muziek.
633
00:50:17,014 --> 00:50:22,894
John zorgde dat hij het
allemaal onder de knie had.
634
00:50:24,104 --> 00:50:29,400
Hij heeft die scheidslijn
misschien niet uitgewist...
635
00:50:29,401 --> 00:50:34,989
...maar wel zodanig vervaagd
dat niemand weet waar hij precies loopt.
636
00:50:34,990 --> 00:50:40,244
Duke Ellington zei al: 'Er zijn maar twee
soorten muziek: goede en slechte.'
637
00:50:40,245 --> 00:50:45,250
John heeft het voortouw genomen
om dat waar te maken.
638
00:50:46,835 --> 00:50:52,716
Een huisorkest met een vaste aanstelling
heeft zeker een stem in het repertoire.
639
00:50:53,383 --> 00:50:56,802
Maar ze mogen zich niet verzetten...
640
00:50:56,803 --> 00:51:00,891
...tegen creatieve ideeën
die een nieuwe dirigent meebrengt.
641
00:51:01,892 --> 00:51:03,893
Een orkest is een familie.
642
00:51:03,894 --> 00:51:06,772
Een gezamenlijk streven.
643
00:51:07,481 --> 00:51:12,736
{\an8}De zoektocht naar een dirigent is voorbij
nu John Williams toch terugkeert.
644
00:51:13,779 --> 00:51:17,031
Williams nam ontslag
wegens een artistiek geschil.
645
00:51:17,032 --> 00:51:18,825
Blijkbaar is dat bijgelegd.
646
00:51:19,659 --> 00:51:25,290
Williams zei: 'Ik voel grote bewondering
en oprechte genegenheid voor het orkest.'
647
00:51:28,877 --> 00:51:34,048
De overstap van Hollywood
naar Boston was heel bevredigend.
648
00:51:34,049 --> 00:51:37,593
In Hollywood zie je geen publiek.
649
00:51:37,594 --> 00:51:41,348
Je werkt in een klinische studio-omgeving.
650
00:51:43,266 --> 00:51:46,519
Bij Boston Pops
heb je een orkest en een publiek.
651
00:51:46,520 --> 00:51:49,396
De muziek komt tot leven. Mensen klappen.
652
00:51:49,397 --> 00:51:52,775
Voor het gewonde ego
van een Hollywood-componist...
653
00:51:52,776 --> 00:51:55,236
...die geen publiek of applaus kent...
654
00:51:55,237 --> 00:51:58,782
...is het genieten
van het magnifieke publiek in Boston.
655
00:52:00,075 --> 00:52:03,327
Het merendeel
van de klassieke wereld erkent inmiddels...
656
00:52:03,328 --> 00:52:06,914
...dat hij een briljant
en origineel componist is.
657
00:52:06,915 --> 00:52:12,629
Iemand die een geweldige bijdrage
heeft geleverd om orkesten te steunen.
658
00:52:13,255 --> 00:52:19,678
Iedereen die nu nog op filmmuziek
neerkijkt, denkt niet serieus na.
659
00:52:26,184 --> 00:52:31,148
Toen ik klein was, was de krantenstrip
Superman heel populair.
660
00:52:32,065 --> 00:52:33,817
Ik las hem altijd.
661
00:52:38,572 --> 00:52:43,869
Dat ik dat thema met cape en al
mocht schrijven, vond ik geweldig.
662
00:52:44,870 --> 00:52:45,954
Wat is dat?
663
00:52:48,206 --> 00:52:53,002
Rustig, juffrouw. Ik heb u.
- Jij hebt mij, maar wie heeft jou?
664
00:52:53,003 --> 00:52:56,881
Chris en Margot waren geweldig.
Ze vlogen samen. Die liefdesscène.
665
00:52:56,882 --> 00:53:02,971
Daar wilde ik dolgraag
een opbeurend thema voor schrijven.
666
00:53:10,937 --> 00:53:14,440
{\an8}Ik ben John Williams
veel dank verschuldigd.
667
00:53:14,441 --> 00:53:18,653
{\an8}Zonder zijn muziek zijn de krachten
van Superman een stuk minder.
668
00:53:20,280 --> 00:53:25,367
Als je probeert te vliegen
zonder dat thema, kom je nergens.
669
00:53:25,368 --> 00:53:27,787
Eén stap, twee stappen en kelderen.
670
00:53:32,584 --> 00:53:36,504
{\an8}Johnny's muziek heeft iets lyrisch.
671
00:53:38,298 --> 00:53:44,721
{\an8}Hij heeft zoveel schik
in de thema's voor Harrison.
672
00:53:46,097 --> 00:53:48,807
Harrison Ford speelt
de meest theatrale scènes...
673
00:53:48,808 --> 00:53:52,102
...met een ondeugende glans in z'n ogen.
674
00:53:52,103 --> 00:53:53,520
Ik ga achter die truck aan.
675
00:53:53,521 --> 00:53:56,357
Hoe?
- Geen idee. Ik verzin wel wat.
676
00:53:56,358 --> 00:53:58,985
Dat geeft John veel schrijfmogelijkheden.
677
00:54:08,495 --> 00:54:13,791
{\an8}Ik ken John Williams al lang.
M'n pa zat samen met hem in het leger.
678
00:54:13,792 --> 00:54:15,292
In de legerkapel.
679
00:54:15,293 --> 00:54:18,128
M'n pa speelde gitaar en Johnny piano.
680
00:54:18,129 --> 00:54:20,214
Johnny zat vaak bij ons thuis.
681
00:54:20,215 --> 00:54:23,175
Ik ken John Williams al van kinds af.
682
00:54:23,176 --> 00:54:30,225
Met hem aan een film werken,
was een van de hoogtepunten van m'n leven.
683
00:54:31,685 --> 00:54:36,189
Johnny nam Raiders of the Lost Ark
met het London Symphony Orchestra op.
684
00:54:38,942 --> 00:54:41,194
Van de muziek ging je hartslag omhoog.
685
00:54:47,784 --> 00:54:49,452
De nuance van de soundtrack.
686
00:54:50,578 --> 00:54:53,164
De muziek onderstreept
de kleinste details.
687
00:54:53,665 --> 00:54:57,209
Johnny gaf individuele slangen
hun eigen muziek.
688
00:54:57,210 --> 00:55:00,087
Hij gaf wat zwier
aan verschillende slangen...
689
00:55:00,088 --> 00:55:04,342
...die ineens bewogen,
hun flappen uitzetten of toesloegen.
690
00:55:06,094 --> 00:55:09,722
Hij wilde een Hollywood-achtig,
romantisch thema voor Marion.
691
00:55:09,723 --> 00:55:13,268
Hij zei: 'Met de muziek
kan ik ze nader tot elkaar brengen.'
692
00:55:14,311 --> 00:55:18,147
Ze was niet heel aanwezig,
maar wel een belangrijk personage.
693
00:55:18,148 --> 00:55:23,862
Ze moest haar eigen muziek hebben, die je
herinnerde aan alles waarvoor ze stond.
694
00:55:25,530 --> 00:55:28,324
Z'n thema voor Marion was schitterend.
695
00:55:28,325 --> 00:55:31,744
Het deed denken
aan oude Hollywoodsoundtracks...
696
00:55:31,745 --> 00:55:37,000
...zoals die van Franz Waxman,
Miklós Rózsa en David Raksin.
697
00:55:38,543 --> 00:55:41,128
Bij de vervolgfilms
blijven de standaardthema's...
698
00:55:41,129 --> 00:55:44,549
...zodat je weet
dat het nog steeds Indiana Jones is.
699
00:55:45,842 --> 00:55:50,096
{\an8}Maar hij vertelt elke keer weer
een ander muzikaal verhaal.
700
00:55:55,143 --> 00:55:56,352
Dekking.
701
00:55:56,353 --> 00:55:57,729
{\an8}Bij de Oscars...
702
00:55:58,980 --> 00:56:02,524
...zat John Williams achter Steven.
703
00:56:02,525 --> 00:56:07,196
Ik zag John en was door het dolle. Die
had ik sinds Temple of Doom niet gezien.
704
00:56:07,197 --> 00:56:13,202
Ik omhelsde hem en Steven zei: 'Ke,
weet je dat Short Round een thema heeft?'
705
00:56:13,203 --> 00:56:16,163
Ik zei: 'Natuurlijk.' Hoeveel acteurs...
706
00:56:16,164 --> 00:56:20,502
...hebben een thema
van de legendarische John Williams?
707
00:56:27,926 --> 00:56:32,680
We begonnen allebei tegelijk
het thema te neuriën.
708
00:56:37,268 --> 00:56:39,020
Het is een geweldig thema.
709
00:56:39,854 --> 00:56:42,731
{\an8}ZONDER MUZIEK
710
00:56:42,732 --> 00:56:46,193
De beste manier om te demonstreren
hoeveel energie...
711
00:56:46,194 --> 00:56:50,406
...Johns muziek toevoegt, is door de scène
zonder muziek af te spelen.
712
00:56:50,407 --> 00:56:51,991
Alleen effecten en dialoog.
713
00:56:54,577 --> 00:56:57,788
En dan opnieuw, wel met muziek.
714
00:56:57,789 --> 00:56:59,499
{\an8}MET MUZIEK
715
00:57:08,633 --> 00:57:12,011
Dan besef je de waarde van filmmuziek.
716
00:57:16,850 --> 00:57:18,183
{\an8}Dit is een klein epos.
717
00:57:18,184 --> 00:57:19,810
{\an8}ACHTER DE SCHERMEN
718
00:57:19,811 --> 00:57:23,439
{\an8}Johns muziek past goed
bij die beschrijving.
719
00:57:23,440 --> 00:57:26,775
{\an8}Het zou mooi zijn als we niets horen tot...
720
00:57:26,776 --> 00:57:28,026
{\an8}We moeten gaan.
721
00:57:28,027 --> 00:57:29,529
{\an8}'We moeten gaan, E.T.'
722
00:57:31,281 --> 00:57:33,782
Dat is vlak na 'We moeten gaan, E.T.'
723
00:57:33,783 --> 00:57:35,535
Daar komt het er weer in.
724
00:57:36,244 --> 00:57:38,996
Geef me de eindtijd van die tekst.
725
00:57:38,997 --> 00:57:43,293
Het hert kijkt op.
Misschien iets daaronder.
726
00:57:44,127 --> 00:57:45,544
Die harp.
- Precies.
727
00:57:45,545 --> 00:57:47,212
Die harp is prachtig.
728
00:57:47,213 --> 00:57:53,927
Ik verheug me altijd op 't moment dat John
zegt: 'Ik heb wat fragmenten voor je.'
729
00:57:53,928 --> 00:57:59,558
Ik ben nooit nerveus. Ik ben nooit bang
dat ik teleurgesteld ga worden.
730
00:57:59,559 --> 00:58:04,813
Dit is Michael op de fiets.
- Die naar het bos scheurt waar E.T. is.
731
00:58:04,814 --> 00:58:08,151
Dan spelen we deze figuur.
732
00:58:10,445 --> 00:58:13,573
En dan gaan we over op deze toonsoort.
733
00:58:24,250 --> 00:58:27,211
Onze samenwerking is heel consequent.
734
00:58:27,212 --> 00:58:32,007
Hij ziet de film altijd op mijn manier.
735
00:58:32,008 --> 00:58:37,804
Maar als hij de muziek schrijft,
ga ik mijn film op zijn manier zien.
736
00:58:37,805 --> 00:58:40,850
{\an8}Dan zie ik het zoals hij het ziet.
737
00:58:46,606 --> 00:58:52,737
Naar huis, naar huis.
738
00:58:53,988 --> 00:58:57,157
'Yoda's Theme' is een zoete verrassing.
739
00:58:57,158 --> 00:59:00,161
Zou iemand het snappen?
- Zo'n 200 miljoen mensen.
740
00:59:06,125 --> 00:59:07,960
Eén vijfentwintig.
741
00:59:07,961 --> 00:59:09,921
Hobo's en instrumenten die spelen...
742
00:59:11,297 --> 00:59:13,757
Accent op twee en drie, graag.
743
00:59:13,758 --> 00:59:15,343
We willen meer ritme.
744
00:59:15,843 --> 00:59:17,636
Blijf bij de les.
745
00:59:17,637 --> 00:59:20,640
Laat je niet afleiden door Steven...
746
00:59:22,267 --> 00:59:23,142
...die dit filmt.
747
00:59:27,772 --> 00:59:29,565
Het is gewoon raar.
748
00:59:29,566 --> 00:59:32,609
Alsof je een camera in de badkamer hebt...
749
00:59:32,610 --> 00:59:37,282
...als je aan het douchen bent.
750
00:59:38,950 --> 00:59:40,535
Ik heb gelukkig kleren aan.
751
00:59:41,327 --> 00:59:42,579
Beginnen met demping.
752
00:59:50,169 --> 00:59:54,674
Ik speelde viool voor E.T.
en verborg me achter de violen.
753
00:59:55,508 --> 01:00:00,095
Ik zit achterin te spelen,
te luisteren en te kijken.
754
01:00:00,096 --> 01:00:03,474
Ik kan je niet vertellen
hoe spannend dat was.
755
01:00:06,728 --> 01:00:09,730
Er zit een lange harpmelodie in E.T.
756
01:00:09,731 --> 01:00:12,900
Die is kenmerkend
voor de band van E.T. met Elliot.
757
01:00:17,739 --> 01:00:22,410
De harpist heette Dorothy Remsen.
Ik weet nog hoe John met haar samenwerkte.
758
01:00:26,331 --> 01:00:28,374
Dorothy, bij die triller...
759
01:00:31,836 --> 01:00:34,922
Kun je de triller zo besluiten?
Weet je wat ik bedoel?
760
01:00:36,924 --> 01:00:40,510
Als ik de triller met links kan weglaten.
- Prima.
761
01:00:40,511 --> 01:00:43,805
Er was een geweldige sessiepianist,
Ralph Grierson.
762
01:00:43,806 --> 01:00:46,601
John gebruikte hem heel vaak.
763
01:00:48,186 --> 01:00:50,355
Twee na laatste maat, twee kwartnoten.
764
01:00:52,565 --> 01:00:57,319
Onder de eindtitels van E.T.
stond een vloeiend pianonummer.
765
01:00:57,320 --> 01:01:02,742
Hij gaf het aan Ralph en liet hem vier
dagen repeteren voor hij het speelde.
766
01:01:13,753 --> 01:01:18,883
E.T. was de eerste film
die ik ooit in de bioscoop zag.
767
01:01:19,676 --> 01:01:21,468
Ik zit bij de band Coldplay.
768
01:01:21,469 --> 01:01:24,805
We zijn momenteel op tournee
en komen het podium op...
769
01:01:24,806 --> 01:01:29,477
...of lopen door het publiek naar het podium
op de klanken van E.T.
770
01:01:34,774 --> 01:01:40,404
Als ik voor een concert het podium op ga,
wil ik het gevoel hebben dat ik vlieg.
771
01:01:40,405 --> 01:01:43,865
Ik moest aan Elliot op z'n BMX denken.
772
01:01:43,866 --> 01:01:47,828
Ik schreef John en Steven
om te vragen of we E.T. mochten gebruiken.
773
01:01:47,829 --> 01:01:49,414
En ze zeiden ja.
774
01:01:50,665 --> 01:01:54,251
Het geeft me een opgewonden gevoel.
775
01:01:54,252 --> 01:01:58,296
Ook omdat ik hiermee zo vaak
het podium ben opgeklommen.
776
01:01:58,297 --> 01:02:03,009
Elk stuk dat hij schrijft, is voor mij
een hele familie van melodieën.
777
01:02:03,010 --> 01:02:05,471
Terug naar het hoofdthema. Komt ie.
778
01:02:15,398 --> 01:02:16,357
Perfect.
779
01:02:40,715 --> 01:02:42,300
{\an8}Dit is Tanglewood.
780
01:02:44,719 --> 01:02:46,345
Tanglewood is vele dingen.
781
01:02:47,180 --> 01:02:49,348
Het is een opleidingsinstituut.
782
01:02:50,558 --> 01:02:54,352
Het biedt de beste studenten
een unieke kans.
783
01:02:54,353 --> 01:02:57,523
Het is een concertzaal
voor het Boston Symphony.
784
01:02:59,275 --> 01:03:01,110
En het landschap is inspirerend.
785
01:03:03,488 --> 01:03:08,034
Dit is het mekka
van het Amerikaanse muzikale leven.
786
01:03:08,951 --> 01:03:11,995
Hier komen de beste studenten studeren.
787
01:03:11,996 --> 01:03:15,374
Ze kunnen hier spelen
onder de beste gastdirigenten.
788
01:03:20,546 --> 01:03:23,089
Het werkschema is goed in de film.
789
01:03:23,090 --> 01:03:26,510
Je werkt in het drukke deel
van het jaar, de lente.
790
01:03:26,511 --> 01:03:30,305
De zomer is vaak vrij
vanwege het roulatieschema van films.
791
01:03:30,306 --> 01:03:34,644
Dan zit je ineens drie weken zonder werk
en heb je tijd voor iets anders.
792
01:03:35,186 --> 01:03:37,563
Dat komt dus mooi uit.
793
01:03:39,148 --> 01:03:44,487
Ik kom hier elk jaar sinds 1980, dus
al 43 jaar. Het is een deel van m'n leven.
794
01:03:45,530 --> 01:03:48,240
Ik doe misschien twee concerten per jaar.
795
01:03:48,241 --> 01:03:51,452
Dat waren er meer
toen ik het Boston Pops dirigeerde.
796
01:03:53,037 --> 01:03:54,372
Het geeft energie.
797
01:03:58,793 --> 01:04:01,044
John is een fantastisch dirigent.
798
01:04:01,045 --> 01:04:05,131
{\an8}Hij vormt een band
met de ziel van het orkest...
799
01:04:05,132 --> 01:04:08,386
{\an8}...dankzij de kennis die hij heeft.
800
01:04:16,227 --> 01:04:18,979
Het hoofdthema van Jurassic Park...
801
01:04:18,980 --> 01:04:24,277
...was een van de stukken
waardoor ik musicus werd.
802
01:04:25,736 --> 01:04:29,574
Ik ging met een vriend van me
naar de bioscoop.
803
01:04:30,324 --> 01:04:36,246
Ik ging misschien wel tien keer
om ernaar te luisteren, de film te zien.
804
01:04:36,247 --> 01:04:38,039
Het was fantastisch.
805
01:04:38,040 --> 01:04:39,667
Om die muziek te horen.
806
01:04:40,835 --> 01:04:42,253
{\an8}Veel mensen hebben dit.
807
01:04:42,670 --> 01:04:46,840
{\an8}Ik weet nog de bioscoop
en het tijdstip dat ik Jurassic Park zag.
808
01:04:46,841 --> 01:04:48,926
Dat ik die trompetten hoorde.
809
01:04:54,765 --> 01:04:58,143
Ik weet nog dat ik
vol energie uit de bioscoop kwam.
810
01:04:58,144 --> 01:05:00,646
Zo opgewonden om te spelen.
811
01:05:05,943 --> 01:05:10,155
John wilde de dinosaurussen
plaatsen waar ze thuishoorden.
812
01:05:10,156 --> 01:05:15,076
Met dezelfde bewondering
die kleine kinderen hebben...
813
01:05:15,077 --> 01:05:21,875
...als ze in het natuurhistorisch museum
overblijfselen uit het Jura of Krijt zien.
814
01:05:21,876 --> 01:05:24,921
Het ontzag dat ze voor zo'n skelet hebben.
815
01:05:32,136 --> 01:05:35,138
John componeerde die muziek
vanuit een kinderhart.
816
01:05:35,139 --> 01:05:39,685
Hij creëerde een gevoel van verwondering
over die magnifieke dieren.
817
01:05:40,895 --> 01:05:44,356
{\an8}TOEN DE DINOSAURUSSEN HEERSTEN OP AARDE
818
01:05:44,357 --> 01:05:46,650
{\an8}Als we het over John Williams hebben...
819
01:05:46,651 --> 01:05:50,695
{\an8}...gaat het vaak over soundtracks
die elkaars tegenbeeld lijken.
820
01:05:50,696 --> 01:05:56,160
Hetzelfde met films. Het jaar van Jurassic
Park was ook 't jaar van Schindler's List.
821
01:05:57,161 --> 01:05:58,662
Dat is het beste voorbeeld.
822
01:05:58,663 --> 01:06:01,791
Er is ook verwondering
in Schindler's List.
823
01:06:02,541 --> 01:06:06,087
Maar meer van: hoe kan de mens zo zijn?
824
01:06:09,757 --> 01:06:12,343
Ik werkte op Tanglewood
aan Schindler's List.
825
01:06:12,843 --> 01:06:14,720
Het was de zomer van dat jaar.
826
01:06:17,390 --> 01:06:20,558
Steven was aan het draaien
ergens in Polen.
827
01:06:20,559 --> 01:06:22,811
Ik maakte winteropnamen in Krakau.
828
01:06:22,812 --> 01:06:27,107
Voor het eerst miste ik
Johnny's muzieksessie voor Jurassic Park.
829
01:06:27,108 --> 01:06:31,153
Zo dicht zaten de films op elkaar.
830
01:06:32,571 --> 01:06:37,284
{\an8}Ik vond het contrast in stijlen heerlijk.
831
01:06:37,868 --> 01:06:40,746
Ik dacht niet aan muziek
tijdens het draaien.
832
01:06:41,455 --> 01:06:47,335
Ik gebruikte ook geen tijdelijke muziek
om bepaalde scènes een gevoel te geven.
833
01:06:47,336 --> 01:06:49,630
Ik focuste op het verhaal.
834
01:06:50,172 --> 01:06:52,717
En toen liet ik de film aan John zien.
835
01:06:53,676 --> 01:06:56,137
De lijst is iets goeds.
836
01:06:58,180 --> 01:07:00,641
De lijst is leven.
837
01:07:01,350 --> 01:07:05,729
Ik was overdonderd door de film.
Ik kon geen woord uitbrengen.
838
01:07:05,730 --> 01:07:08,858
Ik was zo verbluft
dat ik bijna moest huilen.
839
01:07:09,442 --> 01:07:11,985
Ik ging naar buiten en liep even rond.
840
01:07:11,986 --> 01:07:17,199
Ik kwam vijf minuten later terug
en probeerde over de muziek te beginnen.
841
01:07:18,075 --> 01:07:24,623
Ik zei: 'Wat een geweldige film. Maar je
hebt een betere componist nodig dan ik.'
842
01:07:25,207 --> 01:07:28,210
Hij zei: 'Dat weet ik,
maar die zijn dood.'
843
01:07:36,927 --> 01:07:39,472
Gelukkig was Steven vasthoudend.
844
01:07:40,347 --> 01:07:42,308
Ik moest heel erg m'n best doen.
845
01:07:42,975 --> 01:07:48,230
Maar het leek me nagenoeg onmogelijk
om iets te creëren...
846
01:07:49,190 --> 01:07:52,068
...wat het verhaal van die film recht deed...
847
01:07:52,735 --> 01:07:55,780
...en de geschiedenis
die in de film wordt onthuld.
848
01:07:57,573 --> 01:08:02,744
Een van m'n mooiste ervaringen met John
en zeker een van de meest emotionele...
849
01:08:02,745 --> 01:08:06,248
...was toen hij Schindler's List
aan het componeren was...
850
01:08:06,999 --> 01:08:11,170
...en mij en Kate uitnodigde om
de eerste fragmenten te komen beluisteren.
851
01:08:12,588 --> 01:08:14,298
{\an8}Johnny zegt dan altijd:
852
01:08:14,632 --> 01:08:19,636
{\an8}'Ik speel niet zo goed, dus verwacht
niet te veel. Maar ik zal het proberen.'
853
01:08:19,637 --> 01:08:21,555
Hij speelt natuurlijk prachtig.
854
01:08:22,264 --> 01:08:25,643
De bladmuziek stond op de piano.
Handgeschreven.
855
01:08:26,268 --> 01:08:30,022
Wij staan bij de piano. En hij begint.
856
01:08:47,289 --> 01:08:48,415
Dat vergeet ik nooit.
857
01:08:52,336 --> 01:08:57,550
Ik kan me niet herinneren
ooit zo geëmotioneerd te zijn geweest...
858
01:08:58,342 --> 01:09:04,139
...door eenvoudige, melodische,
doorvoelde, pijnlijke fragmenten...
859
01:09:04,140 --> 01:09:06,766
...die hij voor Kate en mij speelde.
860
01:09:06,767 --> 01:09:09,770
Na vijf noten had hij Kate aan het huilen.
861
01:09:10,396 --> 01:09:14,691
Negen noten later begon ik te huilen,
en toen Johnny zelf.
862
01:09:14,692 --> 01:09:17,987
Hij huilde en speelde tegelijk.
Het was een mitswa.
863
01:09:18,487 --> 01:09:22,741
Hij had het verhaal van de Shoah
geëerd met z'n muziek.
864
01:09:24,118 --> 01:09:28,496
Ik kende Itzhak Perlman, de violist,
al een jaar of twintig, denk ik.
865
01:09:28,497 --> 01:09:32,125
Toen we beseften
dat we een violist nodig hadden, zei ik:
866
01:09:32,126 --> 01:09:36,379
'Laten we de beste nemen die er is.
Dat is momenteel Itzhak Perlman.'
867
01:09:36,380 --> 01:09:39,841
Het grappige was dat Itzhak al vele jaren...
868
01:09:39,842 --> 01:09:43,720
...als ik hem her en der tegenkwam
bij concerten, tegen me zei:
869
01:09:43,721 --> 01:09:47,098
'Wanneer geef je mij eens
een solo in een film?'
870
01:09:47,099 --> 01:09:50,435
Ik zei: 'Die dag komt heus een keer.'
871
01:09:50,436 --> 01:09:52,896
En eindelijk belde ik hem.
872
01:09:52,897 --> 01:09:56,358
Ik zei: 'Ik heb eindelijk
een film voor je gevonden.'
873
01:09:56,942 --> 01:09:59,110
Ik zei: 'Laat me erover nadenken.'
874
01:09:59,111 --> 01:10:03,907
{\an8}Ik vertelde het aan m'n vrouw, Toby.
Ik zei tegen haar:
875
01:10:03,908 --> 01:10:07,285
{\an8}'Dat was John Williams...'
En ik vertelde het haar.
876
01:10:07,286 --> 01:10:13,459
'Ik zei dat ik erover zou nadenken.'
Ze zei: 'Wat heb je gezegd?
877
01:10:14,210 --> 01:10:17,837
Een soundtrack van John Williams,
een film van Steven Spielberg...
878
01:10:17,838 --> 01:10:21,425
...en jij zegt dat je erover zal nadenken?'
879
01:10:22,009 --> 01:10:25,012
Dus ik heb de volgende dag gebeld
dat ik het deed.
880
01:10:25,846 --> 01:10:28,807
Wat was ik blij dat ik 'ja' heb gezegd.
881
01:10:35,356 --> 01:10:37,482
{\an8}OPNAMESESSIE
882
01:10:37,483 --> 01:10:39,652
{\an8}HOMEVIDEO SPIELBERG
883
01:10:42,988 --> 01:10:46,950
Ik kan je vertellen
dat ik de hele wereld afreis...
884
01:10:46,951 --> 01:10:51,579
...en het enige waar mensen
specifiek om vragen...
885
01:10:51,580 --> 01:10:54,749
...is of ik het thema
uit Schindler's List kan spelen.
886
01:10:54,750 --> 01:10:58,504
Het raakt bij iedereen
een gevoelige snaar.
887
01:11:05,177 --> 01:11:07,054
{\an8}VIOOL
888
01:11:26,115 --> 01:11:29,200
{\an8}De eerste keer
dat ik met John samenwerkte...
889
01:11:29,201 --> 01:11:31,953
{\an8}...vroeg ik hem waarom muziek zo werkt.
890
01:11:31,954 --> 01:11:33,538
Hij zei: 'Geen idee...
891
01:11:33,539 --> 01:11:39,043
...maar de theorie waarin ik geloof, is
dat het terugverwijst naar oergeluiden.'
892
01:11:39,044 --> 01:11:44,549
Dat geluid bij onze oorsprong
als mensen van groot belang was.
893
01:11:44,550 --> 01:11:47,343
Dat het ons vredig en sereen stemde.
894
01:11:47,344 --> 01:11:51,723
Of ons waarschuwde voor gevaar,
waarna we vluchtten.
895
01:11:51,724 --> 01:11:53,975
Percussie kan een aardbeving zijn.
896
01:11:53,976 --> 01:11:56,270
Stenen die neervallen.
897
01:11:57,187 --> 01:12:01,358
Vogels waren misschien
een teken van romantiek.
898
01:12:02,609 --> 01:12:06,904
Hier was een kunstenaar
met een heel genuanceerd begrip...
899
01:12:06,905 --> 01:12:09,533
...van hoe je
een verhaal vertelde met muziek.
900
01:12:10,909 --> 01:12:15,080
Hij is de grootste voorvechter
van orkestmuziek ter wereld.
901
01:12:16,373 --> 01:12:21,045
Zijn soundtracks maken de schoonheid
van orkestmuziek in je wakker.
902
01:12:24,882 --> 01:12:27,509
{\an8}Het is een geschenk voor ons als musici.
903
01:12:28,052 --> 01:12:30,220
{\an8}Dat hij een van de laatste...
904
01:12:31,013 --> 01:12:34,640
...componisten is
die een groot symfonieorkest gebruiken.
905
01:12:34,641 --> 01:12:37,810
Het is een groot verschil
of er mensen spelen.
906
01:12:37,811 --> 01:12:41,898
Geen synthesizer
die een groep strijkers vervangt.
907
01:12:41,899 --> 01:12:45,902
Die ook het vak van musicus verstaat.
908
01:12:45,903 --> 01:12:50,282
En het belang inziet om dat vak
voor latere generaties te bewaren.
909
01:12:53,952 --> 01:12:58,707
Waar ik trots op ben, is dat we niet
zijn overgestapt op elektronische muziek.
910
01:13:00,292 --> 01:13:04,754
We waarderen het orkest en de spelers
en wat Johnny voor ze schrijft.
911
01:13:04,755 --> 01:13:06,506
Maar nog geen synthesizers.
912
01:13:06,507 --> 01:13:10,134
Er waren een paar gevallen
waar een synthesizer als aanvulling...
913
01:13:10,135 --> 01:13:13,680
{\an8}...op een orkest werd gebruikt,
bijvoorbeeld bij Munich.
914
01:13:18,977 --> 01:13:22,147
Veel tijdgenoten van me
werken elektronisch.
915
01:13:23,690 --> 01:13:26,443
Maar wij blijven het orkest trouw.
916
01:13:27,027 --> 01:13:32,408
Een elektronische compilatie
heeft geen moment van creativiteit.
917
01:13:33,283 --> 01:13:36,328
Met een orkest
doe je vier takes van elke scène.
918
01:13:37,454 --> 01:13:39,997
En elke take, elke versie is anders.
919
01:13:39,998 --> 01:13:44,670
En die ene take heeft leven
of bloed in de aderen.
920
01:13:48,340 --> 01:13:52,468
Hij dwingt een modern publiek
om met het orkest om te gaan.
921
01:13:52,469 --> 01:13:56,764
Want hij laat die muzikanten
sneller spelen.
922
01:13:56,765 --> 01:14:02,145
Harder, sneller, dynamischer dan je ooit
in z'n soundtracks hebt gehoord.
923
01:14:02,146 --> 01:14:04,064
Mooi.
924
01:14:04,648 --> 01:14:05,606
Volgende.
925
01:14:05,607 --> 01:14:10,736
Hij houdt echt van het orkest.
Van die non-verbale vorm van communicatie.
926
01:14:10,737 --> 01:14:13,906
Dat je je arm opheft en zegt:
'Op de eerste tel.'
927
01:14:13,907 --> 01:14:16,826
Dat je dan iets terugkrijgt,
dat is spannend.
928
01:14:16,827 --> 01:14:21,373
Je ziet dat lachje op z'n gezicht
als hij aan het dirigeren is.
929
01:14:21,874 --> 01:14:25,751
Dit stuk, dames en heren,
mag niet te beleefd.
930
01:14:25,752 --> 01:14:27,129
Het is vulgair.
931
01:14:30,007 --> 01:14:35,053
Echt iets voor de trombones.
Ik geef je de vetste een-twee die er is.
932
01:14:36,889 --> 01:14:40,809
Het is uniek
hoe blij iedereen om hem heen is.
933
01:14:41,477 --> 01:14:43,812
Hoe blij de orkesten zijn.
934
01:14:44,313 --> 01:14:49,066
John komt op en iedereen is onder
de indruk omdat we z'n muziek kennen.
935
01:14:49,067 --> 01:14:52,196
We zijn net kinderen in de snoepwinkel.
936
01:14:57,576 --> 01:15:01,829
Toen The Force Awakens uitkwam,
had John nog precies dezelfde stijl.
937
01:15:01,830 --> 01:15:05,876
Hij schreef nog precies hetzelfde
als in de jaren zeventig.
938
01:15:10,964 --> 01:15:11,965
En dan komt...
939
01:15:21,391 --> 01:15:23,936
Hij heeft nog steeds die nieuwsgierigheid.
940
01:15:24,436 --> 01:15:30,066
Hij weet die ongelooflijk resonerende
emotionele waarheid aan te boren.
941
01:15:30,067 --> 01:15:33,361
Hij is zelfverzekerd genoeg
om kwetsbaar te zijn.
942
01:15:33,362 --> 01:15:35,446
En om te vragen: 'Is dat goed zo?'
943
01:15:35,447 --> 01:15:38,909
Hij vraagt letterlijk
of je het goed vindt.
944
01:15:39,409 --> 01:15:42,912
Dan moet ik lachen,
want als John Williams je iets voorspeelt...
945
01:15:42,913 --> 01:15:46,542
...en vraagt of het ermee door kan,
is er maar één antwoord.
946
01:15:54,841 --> 01:15:57,927
Het publiek komt nog steeds.
Dat is het ongelooflijke.
947
01:15:57,928 --> 01:16:01,722
Je vraagt je af waarom we
niet meer thematische soundtracks horen.
948
01:16:01,723 --> 01:16:05,977
Waarom niet meer soundtracks
die ook zo van het scherm spatten?
949
01:16:05,978 --> 01:16:10,357
Het publiek smult er duidelijk van.
Waarom is er dan niet meer?
950
01:16:16,196 --> 01:16:18,991
Het zijn moeilijke tijden in de muziek.
951
01:16:19,575 --> 01:16:25,496
Naar mijn mening is het orkest
een instrument om muziek over te brengen.
952
01:16:25,497 --> 01:16:29,917
De muziek die ik ken,
de grote muziekliteratuur...
953
01:16:29,918 --> 01:16:34,922
...van de afgelopen drie à vierhonderd jaar
is bijna aan het uitsterven.
954
01:16:34,923 --> 01:16:39,135
Jonge componisten willen met elektronica
en ruimte-effecten werken.
955
01:16:39,136 --> 01:16:41,304
Ze leveren fantastisch werk.
956
01:16:41,305 --> 01:16:45,224
Ik zou graag zien waar ze
over vijftig jaar terecht zijn gekomen.
957
01:16:45,225 --> 01:16:50,605
Krijgen we nog
een nieuwe Brahms of Wagner te horen?
958
01:16:50,606 --> 01:16:55,402
Met de ontwikkelingen
die we momenteel in de muziek zien...
959
01:16:56,361 --> 01:16:59,364
...is het een tijd om vragen te stellen.
960
01:17:01,992 --> 01:17:05,162
{\an8}John heeft nog een andere kant:
concertmuziek.
961
01:17:05,704 --> 01:17:10,750
{\an8}Niet de Hollywoodhits
die je in de bioscoop hoort.
962
01:17:10,751 --> 01:17:16,214
Maar meer een abstracte,
verfijnde, zoekende muziek.
963
01:17:23,597 --> 01:17:26,474
Z'n soundtracks zijn
samenhangend en overzichtelijk.
964
01:17:26,475 --> 01:17:31,062
Z'n concertmuziek is voor mij
meer gefragmenteerd.
965
01:17:31,063 --> 01:17:35,275
Hij staat los van de tijd,
is niet lineair.
966
01:17:38,278 --> 01:17:41,948
{\an8}Z'n concertmuziek is
een belangrijke uitlaatklep voor hem.
967
01:17:42,991 --> 01:17:47,329
{\an8}Daarin verkent hij
het atonale en texturen.
968
01:17:49,081 --> 01:17:51,833
Dat laat een heel andere kant
van hem zien.
969
01:17:53,251 --> 01:17:57,713
In films ben ik beperkt
tot wat het onderwerp toelaat.
970
01:17:57,714 --> 01:18:01,551
Ik kan me niet acht minuten lang
uitleven met koperblazers.
971
01:18:09,601 --> 01:18:15,148
{\an8}In het leerlingenorkest van North
Hollywood High School speelde ik fagot.
972
01:18:15,899 --> 01:18:18,819
Een vriend van me,
Harold Hansen, bracht het me bij.
973
01:18:19,319 --> 01:18:23,949
Ik werd goed genoeg voor orkestrepetities
als tweede fagot.
974
01:18:24,449 --> 01:18:27,993
Wie had gedacht dat ik 40 jaar later
een fagotconcerto zou schrijven...
975
01:18:27,994 --> 01:18:31,539
...voor het New York Philharmonic?
Dat was het verband.
976
01:18:31,540 --> 01:18:34,166
Ik leerde het instrument bespelen...
977
01:18:34,167 --> 01:18:39,464
...en mocht later voor een van de beste
spelers schrijven, Judith Leclair.
978
01:18:41,508 --> 01:18:44,845
Anne-Sophie Mutter
heeft muziek van hem gekregen.
979
01:18:49,975 --> 01:18:51,977
Yo-Yo heeft z'n muziek gespeeld.
980
01:18:57,023 --> 01:18:59,192
Het zijn pittige stukken.
981
01:18:59,776 --> 01:19:04,156
Z'n beheersing van hun instrument
is overdonderend.
982
01:19:11,663 --> 01:19:15,958
'The Elegy for Cello and Orchestra'
hebben we jaren geleden samen opgenomen.
983
01:19:15,959 --> 01:19:19,588
Telkens als ik het een cellist voorleg...
984
01:19:20,172 --> 01:19:23,549
...zeg ik: 'Heb je de opnamen
van Yo-Yo gehoord?'
985
01:19:23,550 --> 01:19:29,013
Ze zeggen allemaal: 'O, mijn god.'
Alsof ze de meester niet kunnen evenaren.
986
01:19:29,014 --> 01:19:30,390
Dat is niet mijn schuld.
987
01:19:32,601 --> 01:19:33,602
Geweldig.
988
01:19:35,854 --> 01:19:38,773
{\an8}Ik maak me zorgen als hij niet werkt.
989
01:19:38,774 --> 01:19:44,153
Hij moet werken. Hij is er dol op.
Hij heeft altijd veel schik in z'n werk.
990
01:19:44,154 --> 01:19:49,034
Het belangrijkste in de band
met m'n vader is nu golf.
991
01:19:49,785 --> 01:19:52,077
Wat vind je het leukste aan golf?
992
01:19:52,078 --> 01:19:53,538
Aan golf?
993
01:19:54,456 --> 01:19:56,750
Het leukste vind ik het lopen.
994
01:19:58,418 --> 01:20:02,130
Golf spelen is het verkeerde woord.
Ik vernietig het.
995
01:20:02,631 --> 01:20:04,341
Ik heb nooit goed gespeeld.
996
01:20:05,008 --> 01:20:08,302
Ik ga meestal laat in de middag,
als de anderen klaar zijn.
997
01:20:08,303 --> 01:20:12,390
Dan is het rustig en kan ik
de schoonheid van de plek in me opnemen.
998
01:20:13,266 --> 01:20:16,436
Het is een leuke manier
om bij je vader te zijn.
999
01:20:17,604 --> 01:20:21,816
Als ik dat een paar keer per week doe,
zolang hij er nog is...
1000
01:20:21,817 --> 01:20:24,319
...ben ik dik tevreden.
1001
01:20:26,905 --> 01:20:28,365
Het is een gemeen spel.
1002
01:20:30,784 --> 01:20:33,452
Hij heeft veel geweldige momenten
gecomponeerd...
1003
01:20:33,453 --> 01:20:35,955
...die ons eraan herinneren
hoe mooi film is.
1004
01:20:35,956 --> 01:20:38,457
En hoe films het kind in ons aanspreken.
1005
01:20:38,458 --> 01:20:42,295
Hij heeft daar meer voor gedaan
dan welke levende componist ook.
1006
01:20:42,879 --> 01:20:46,257
Maar hij heeft
nog zoveel meer gedaan dan dat.
1007
01:20:46,258 --> 01:20:48,259
{\an8}Meer genuanceerde dingen.
1008
01:20:48,260 --> 01:20:50,094
{\an8}Dingen die krachtiger zijn.
1009
01:20:50,095 --> 01:20:52,806
{\an8}Dynamischer, aangrijpender.
1010
01:21:03,859 --> 01:21:06,735
John Williams is uiterst flexibel.
1011
01:21:06,736 --> 01:21:10,282
Hij is zoveel verschillende
muzikale talen meester.
1012
01:21:10,866 --> 01:21:13,743
{\an8}Vooral zwaardere, historische kost.
1013
01:21:26,798 --> 01:21:30,677
{\an8}Als geschiedenisfan
voel ik me tot Stevens films aangetrokken.
1014
01:21:31,928 --> 01:21:35,682
En tot de films
die ik met Oliver Stone heb gedaan...
1015
01:21:38,643 --> 01:21:40,436
{\an8}...zoals Born on the Fourth of July.
1016
01:21:40,437 --> 01:21:44,399
{\an8}De oorlog in Vietnam
lag hem na aan het hart.
1017
01:21:47,235 --> 01:21:52,198
{\an8}Je voelt een diepere boodschap
in z'n werk.
1018
01:21:57,037 --> 01:21:58,455
{\an8}Zeker in JFK.
1019
01:22:00,165 --> 01:22:07,130
JFK is een goed voorbeeld
van muziek schrijven voor de film af was.
1020
01:22:08,089 --> 01:22:10,716
Oliver zei: 'Schrijf drie stukken muziek.
1021
01:22:10,717 --> 01:22:14,386
Ik laat je geen beeld zien,
behalve deze reactie.
1022
01:22:14,387 --> 01:22:18,558
En die reactie en die,
en daarna mag je vrijuit schrijven.'
1023
01:22:21,394 --> 01:22:23,979
Uiteindelijk monteerde hij...
1024
01:22:23,980 --> 01:22:27,567
...diverse dingen aan elkaar
en gebruikte een deel van de muziek.
1025
01:22:28,276 --> 01:22:32,655
Dat was een unieke kans
om een historisch thema...
1026
01:22:32,656 --> 01:22:37,535
...te dramatiseren,
zoals we van Oliver gewend zijn.
1027
01:22:44,626 --> 01:22:50,756
Ik vind het nobele en sobere van
Saving Private Ryan en Lincoln heel mooi.
1028
01:22:50,757 --> 01:22:54,927
Die prachtige Amerikaanse thema's,
die heel mooie gevoelens...
1029
01:22:54,928 --> 01:23:00,892
...die ons ervan doordringen
dat we in een geweldig land wonen.
1030
01:23:07,148 --> 01:23:12,070
Saving Private Ryan is een van de beste
films over WO II, zo niet de beste.
1031
01:23:13,780 --> 01:23:20,077
De eerste 15 minuten van die film
zijn zo onbeschrijflijk, zo bijzonder.
1032
01:23:20,078 --> 01:23:21,955
Daar was geen muziek nodig.
1033
01:23:24,624 --> 01:23:28,293
John vindt muziek weglaten
even belangrijk als het toevoegen.
1034
01:23:28,294 --> 01:23:34,216
Dus houden we spotsessies
om te kijken waar wel of geen muziek komt.
1035
01:23:34,217 --> 01:23:39,264
We besloten al snel om geen muziek
onder de invasie van Normandië te zetten.
1036
01:23:43,184 --> 01:23:47,397
De muziek begint pas als we het lichaam
van Sean Ryan op het strand zien.
1037
01:23:59,659 --> 01:24:01,952
En we besluiten met 'Hymn to the Fallen'.
1038
01:24:01,953 --> 01:24:06,206
{\an8}Dat namen we op met het
Boston Symphony Tanglewood-koor.
1039
01:24:06,207 --> 01:24:07,833
Tom Hanks was erbij.
1040
01:24:07,834 --> 01:24:10,544
Spannend dat hij op het balkon zat.
1041
01:24:10,545 --> 01:24:14,423
Wij zaten beneden
en iedereen zat omhoog te kijken.
1042
01:24:14,424 --> 01:24:16,843
Ik zei: 'Kijk liever naar de muziek.'
1043
01:24:26,144 --> 01:24:31,565
Het is een muzikaal eerbetoon
aan de veteranen van zowel nu als toen.
1044
01:24:31,566 --> 01:24:34,359
Het is zo'n mooi muzikaal eerbetoon.
1045
01:24:34,360 --> 01:24:39,282
Daarom vraagt het leger vaak
of ze deze soundtrack mogen spelen.
1046
01:24:40,784 --> 01:24:45,537
Dit is een van de meest door het leger
aangevraagde muziekstukken.
1047
01:24:45,538 --> 01:24:49,041
Het betuigt van diepe eerbied en respect...
1048
01:24:49,042 --> 01:24:52,420
...voor degenen die rusten
op het altaar der vrijheid.
1049
01:24:59,219 --> 01:25:05,308
{\an8}John kan voor elk filmgenre componeren,
Saving Private Ryan maar ook Home Alone.
1050
01:25:05,850 --> 01:25:08,853
{\an8}Ik heb m'n familie laten verdwijnen.
1051
01:25:09,729 --> 01:25:13,066
We hadden al een componist
voor Home Alone.
1052
01:25:13,817 --> 01:25:18,737
Maar tijdens de post-productie
bleek die niet meer te kunnen.
1053
01:25:18,738 --> 01:25:23,575
{\an8}De agent van John belde: 'Ik wil het
aan m'n cliënt John Williams laten zien.'
1054
01:25:23,576 --> 01:25:26,329
Ik liet de telefoon bijna vallen.
1055
01:25:26,996 --> 01:25:28,164
Ik stond versteld.
1056
01:25:29,457 --> 01:25:32,668
Ik vond de film hartstikke leuk.
Dat jochie was geweldig.
1057
01:25:32,669 --> 01:25:37,841
Het was een mooie gelegenheid
voor kerstelementen, fluit en klokkenspel.
1058
01:25:44,097 --> 01:25:47,892
We deden de previews met Johns soundtrack.
1059
01:25:48,393 --> 01:25:51,813
Dat was de beste preview tot dan toe.
1060
01:25:52,772 --> 01:25:55,942
De film deed het 500 procent beter
dan de eerste keer.
1061
01:26:00,822 --> 01:26:03,950
Hij trekt het publiek de film in.
1062
01:26:07,120 --> 01:26:10,832
Toen Chris me vroeg voor Harry Potter,
wilde ik dat heel graag.
1063
01:26:14,502 --> 01:26:15,837
{\an8}OPENING BIJ UNIVERSAL
1064
01:26:19,215 --> 01:26:23,051
{\an8}Het zat vol mooie uitdagingen,
met kinderen en toverij.
1065
01:26:23,052 --> 01:26:24,971
Kinderen en magie, dat is muziek.
1066
01:26:26,181 --> 01:26:30,893
Toen ik toestemde om Harry Potter te doen,
wilden ze eerst een trailer doen.
1067
01:26:30,894 --> 01:26:32,896
{\an8}Ze wilden iets magisch hebben.
1068
01:26:33,479 --> 01:26:37,691
{\an8}Ik begreep wat ze wilden,
maar had nog geen film gezien.
1069
01:26:37,692 --> 01:26:40,069
Zo schreef ik 'Hedwig's Theme'.
1070
01:26:42,113 --> 01:26:45,700
Eerlijk gezegd was dat
makkelijk om te schrijven.
1071
01:26:46,284 --> 01:26:51,455
Ik ging naar waar hij zat te componeren.
Hij zei: 'Wil je het hoofdthema horen?'
1072
01:26:51,456 --> 01:26:54,709
Ik zei: 'Natuurlijk.' Dus speelde hij...
1073
01:27:00,173 --> 01:27:02,549
Hij voegt dat duistere toe.
1074
01:27:02,550 --> 01:27:08,848
Hij lokt je mee met dat deuntje en binnen
enkele tellen wordt het duister. Briljant.
1075
01:27:10,475 --> 01:27:13,143
We betraden de wereld van Potter...
1076
01:27:13,144 --> 01:27:17,065
{\an8}...en wisten dat elke film
steeds duisterder zou worden.
1077
01:27:17,523 --> 01:27:22,110
{\an8}Je litteken is legendarisch.
Net als de tovenaar die het je gaf.
1078
01:27:22,111 --> 01:27:24,738
John en ik bespraken dat uitgebreid.
1079
01:27:24,739 --> 01:27:27,742
Z'n muziek voor de tweede film,
Chamber of Secrets...
1080
01:27:28,284 --> 01:27:33,248
...legt de kiem
voor de volgende zeven films.
1081
01:27:33,623 --> 01:27:36,834
{\an8}Expecto patronum.
1082
01:27:39,796 --> 01:27:44,299
Eerlijk gezegd hou ik er niet zo van
om vervolgfilms te doen.
1083
01:27:44,300 --> 01:27:49,639
Ik doe liever een nieuw verhaal
met nieuwe kansen voor nieuwe muziek.
1084
01:27:50,223 --> 01:27:54,434
Maar bij met name Star Wars
en Indiana Jones...
1085
01:27:54,435 --> 01:27:59,106
...wilde ik niet dat een andere componist
het zou veranderen.
1086
01:27:59,107 --> 01:28:04,319
Ik wilde het liever zelf doen om
de integriteit van het stuk te behouden.
1087
01:28:04,320 --> 01:28:09,783
Zolang ik de tijd en energie had, zoals
bij Star Wars, waarvan ik er negen deed.
1088
01:28:09,784 --> 01:28:13,870
De Harry Potter-films
waren geweldig en gecompliceerd.
1089
01:28:13,871 --> 01:28:15,580
Ik heb er drie gedaan.
1090
01:28:15,581 --> 01:28:19,376
Ik kon ze niet alle...
Hoeveel waren het er? Acht?
1091
01:28:19,377 --> 01:28:22,504
Maar ik had ze graag allemaal gedaan.
1092
01:28:22,505 --> 01:28:24,966
Anderen deden dat heel goed.
1093
01:28:25,967 --> 01:28:28,802
Ik deed de vervolgfilms als het kon.
1094
01:28:28,803 --> 01:28:34,641
Maar ik voelde wel enige jaloezie, als dat
't woord is, om de integriteit te bewaren.
1095
01:28:34,642 --> 01:28:39,813
Niet dat mijn werk zo kostbaar was
dat een andere componist het niet kon.
1096
01:28:39,814 --> 01:28:44,902
Maar het leek me beter
om het consequent te houden met mijn werk.
1097
01:28:45,695 --> 01:28:50,532
Ik had Deel I, II en III misschien niet
gedaan zonder de muziek van Johnny.
1098
01:28:50,533 --> 01:28:53,703
Hij was zo'n wezenlijk deel
van het creatieve proces.
1099
01:28:55,330 --> 01:28:58,041
In de jaren 90
was hij haast een merk geworden.
1100
01:29:18,102 --> 01:29:20,897
Z'n werk zit bij veel mensen in hun DNA.
1101
01:29:22,857 --> 01:29:27,195
{\an8}Net als je denkt dat je alles hebt gezien,
hoor je z'n tune voor NBC News.
1102
01:29:29,655 --> 01:29:33,575
Voor John was het schrijven
voor die kaskrakers niet genoeg.
1103
01:29:33,576 --> 01:29:37,580
Hij wilde variatie in z'n werk.
Denk aan de Olympische Spelen.
1104
01:29:42,668 --> 01:29:49,175
{\an8}Toen ik als kind naar de Olympische Spelen
keek, viel me op hoe goed de muziek was.
1105
01:29:51,427 --> 01:29:55,681
Ze vroegen me iets te schrijven
voor de opening van de Olympische Spelen.
1106
01:29:58,601 --> 01:30:02,562
Ik vond de praal en heraldiek prachtig.
1107
01:30:02,563 --> 01:30:06,234
Wat de sporters bereiken,
hoe inspirerend ze zijn.
1108
01:30:06,859 --> 01:30:09,237
Ik heb er nu drie of vier gedaan.
1109
01:30:10,696 --> 01:30:14,158
Ergens is hij de allergrootste popster.
1110
01:30:19,414 --> 01:30:25,044
{\an8}Vandaag is m'n 45e jaar
in de Hollywood Bowl.
1111
01:30:25,920 --> 01:30:27,171
Vijfenveertig jaar.
1112
01:30:27,797 --> 01:30:29,799
Ik begon in 1978.
1113
01:30:30,550 --> 01:30:32,927
En ik ben er nog steeds.
1114
01:30:35,388 --> 01:30:38,975
In het begin was ik heel verlegen
kan ik wel zeggen.
1115
01:30:39,892 --> 01:30:42,561
Ik zei tegen het Los Angeles Philharmonic:
1116
01:30:42,562 --> 01:30:46,731
'Je moet Zubin Mehta hebben.
Dat is de beste dirigent ter wereld.'
1117
01:30:46,732 --> 01:30:48,984
'Nee, het publiek wil jou.'
1118
01:30:48,985 --> 01:30:51,571
Hé, Gustavo. Simpatico.
1119
01:30:53,114 --> 01:30:55,657
Het was niet gebeurd zonder Star Wars.
1120
01:30:55,658 --> 01:31:01,204
Daardoor werd het gebruik gevestigd
om concerten van filmmuziek te houden.
1121
01:31:01,205 --> 01:31:04,332
Niet alleen de mijne,
ook van andere componisten.
1122
01:31:04,333 --> 01:31:06,001
Lichtzwaard.
1123
01:31:06,002 --> 01:31:08,044
Prachtig. Ze zijn niet zwaar.
1124
01:31:08,045 --> 01:31:09,672
Dat is goed.
1125
01:31:10,756 --> 01:31:12,383
Wat cool.
1126
01:31:15,845 --> 01:31:17,387
Dit is Bing Wang.
1127
01:31:17,388 --> 01:31:20,682
Ze is onze solist vanavond.
Een fantastisch violist.
1128
01:31:20,683 --> 01:31:25,897
Ik ben zo blij dat ik
met de Maestro John Williams mag spelen.
1129
01:31:26,772 --> 01:31:28,107
De slachtoffers.
1130
01:31:29,650 --> 01:31:31,110
Dit is het toverstokje.
1131
01:31:33,571 --> 01:31:34,572
Dat is hem.
1132
01:31:40,119 --> 01:31:42,830
{\an8}Hij is de enige die kan wat hij doet.
1133
01:31:43,873 --> 01:31:49,086
Hoeveel componisten ken je die
zo klassiek schrijven en zo populair zijn?
1134
01:31:51,214 --> 01:31:53,674
Dit was zonder John niet mogelijk geweest.
1135
01:31:54,675 --> 01:31:58,471
Ongelooflijk. Er komen 17.000 mensen.
1136
01:32:01,557 --> 01:32:03,099
Dit is het witte jasje.
1137
01:32:03,100 --> 01:32:06,437
Dat trek ik aan... Dit is m'n werkkleding.
1138
01:32:07,188 --> 01:32:09,941
Hierin ga ik timmeren.
1139
01:32:10,441 --> 01:32:11,567
Zo moet dat.
1140
01:32:12,068 --> 01:32:16,154
Als je John Williams
z'n muziek hebt zien dirigeren...
1141
01:32:16,155 --> 01:32:19,825
...weet je dat je
een klassiek orkest te zien krijgt.
1142
01:32:22,161 --> 01:32:24,705
Maar het publiek juicht
als bij The Beatles.
1143
01:32:35,883 --> 01:32:38,969
Het is niet de muzikale elite
die komt kijken...
1144
01:32:38,970 --> 01:32:41,889
...maar gewone mensen
die mooie muziek willen horen.
1145
01:32:49,647 --> 01:32:53,733
De muziek van John
verbindt vele generaties.
1146
01:32:53,734 --> 01:32:56,737
En dat is iets heel moois.
1147
01:32:57,905 --> 01:33:00,490
Je ziet mensen van jong tot oud.
1148
01:33:00,491 --> 01:33:03,995
Als je omkijkt,
zie je niets dan lichtzwaarden.
1149
01:33:05,454 --> 01:33:06,956
Iedereen is dol op de muziek.
1150
01:33:08,833 --> 01:33:11,710
Om tussen duizenden mensen te zitten...
1151
01:33:11,711 --> 01:33:15,880
...die met lichtzwaarden zwaaien
ter ere van wat deze man heeft bereikt...
1152
01:33:15,881 --> 01:33:19,885
...is een prachtig gezicht
en uiteraard niet meer dan verdiend.
1153
01:33:21,220 --> 01:33:26,976
De sfeer overstijgt die
van een 'gewoon' concert.
1154
01:33:28,436 --> 01:33:33,399
De mensen waren door het dolle,
als bij een popconcert.
1155
01:33:42,867 --> 01:33:48,455
Die lichtzwaarden bij 'The Imperial March'
is door de jaren heen zo gekomen.
1156
01:33:48,456 --> 01:33:52,626
Jaren geleden waren het er twee of drie.
Toen een paar honderd.
1157
01:33:52,627 --> 01:33:56,088
En nu hebben we er een paar duizend.
Het is fantastisch.
1158
01:33:59,342 --> 01:34:02,010
Ze kennen John. Ze kennen z'n muziek.
1159
01:34:02,011 --> 01:34:04,137
Het was een explosie.
1160
01:34:04,138 --> 01:34:06,140
Een explosie van geluk.
1161
01:34:30,373 --> 01:34:33,167
Dat was leuk, hè?
- Fantastisch.
1162
01:34:33,834 --> 01:34:35,544
Het werkt.
1163
01:34:39,674 --> 01:34:42,593
Ik heb ontzettend veel geluk gehad.
1164
01:34:45,012 --> 01:34:46,638
Ik ben hertrouwd, ja.
1165
01:34:46,639 --> 01:34:49,767
Met Samantha Williams. Ze is geweldig.
1166
01:34:51,394 --> 01:34:53,270
Ik ken haar al vijftig jaar.
1167
01:34:54,105 --> 01:34:56,691
We hebben samen veel moois meegemaakt.
1168
01:34:58,109 --> 01:35:00,361
Ik ben ontzettend dankbaar.
1169
01:35:03,906 --> 01:35:07,201
Er zijn dingen gebeurd
waardoor ik me vereerd voelde.
1170
01:35:12,331 --> 01:35:16,209
De Oscars zijn voor veel mensen
een teken dat je iets hebt bereikt.
1171
01:35:16,210 --> 01:35:20,089
Ik ben heel trots
op de Oscars die ik heb gekregen.
1172
01:35:21,674 --> 01:35:23,509
Ik ben 54 keer genomineerd.
1173
01:35:24,635 --> 01:35:29,764
Ik ben de muziekafdeling van de Academy
veel dank verschuldigd.
1174
01:35:29,765 --> 01:35:32,518
Je krijgt die erkenning van je collega's.
1175
01:35:39,066 --> 01:35:44,822
Je wil hem in het zonnetje zetten
om hem te bedanken voor al die vreugde.
1176
01:35:46,490 --> 01:35:50,285
Als je iets maakt
dat overal zoveel vreugde brengt...
1177
01:35:50,286 --> 01:35:52,954
...is dat zeldzaam en kostbaar.
1178
01:35:52,955 --> 01:35:57,293
Je dag wordt er niet slechter op
als je naar z'n muziek luistert.
1179
01:36:00,212 --> 01:36:03,840
John Williams heeft
een geweldig gevoel voor muziek.
1180
01:36:03,841 --> 01:36:08,344
Hij schrijft meer wat hij hoort
dan wat hij weet.
1181
01:36:08,345 --> 01:36:12,433
Dat is de kracht van z'n stukken
en geeft ze eeuwigheidswaarde.
1182
01:36:13,350 --> 01:36:16,102
Zodra John z'n stokje opheft...
1183
01:36:16,103 --> 01:36:21,649
...en z'n eerste thema inzet, denk je:
jeetje, daar is er weer een.
1184
01:36:21,650 --> 01:36:23,277
Elke keer weer.
1185
01:36:25,154 --> 01:36:28,865
Hij heeft de ongelooflijke superkracht...
1186
01:36:28,866 --> 01:36:33,662
...om melodieën te schrijven die,
als je ze voor de eerste keer hoort...
1187
01:36:34,413 --> 01:36:36,206
...meteen onvermijdelijk voelen.
1188
01:36:36,207 --> 01:36:37,917
En onvergetelijk zijn.
1189
01:36:39,585 --> 01:36:44,589
Zolang er orkesten zijn, zullen er
concerten van z'n muziek worden gegeven.
1190
01:36:44,590 --> 01:36:48,219
Net zoals ze doen
met Beethoven, Gershwin of Mozart.
1191
01:36:49,929 --> 01:36:52,514
Als ik een film maak, vooral een lastige...
1192
01:36:52,515 --> 01:36:55,726
...dan denk ik:
op een dag is dit allemaal voorbij.
1193
01:36:56,310 --> 01:36:59,814
Dan zit ik voor het orkest,
vlak achter de bok.
1194
01:37:00,773 --> 01:37:02,732
En zes of acht dagen lang...
1195
01:37:02,733 --> 01:37:06,486
...luister ik naar fantastische
composities van John Williams.
1196
01:37:06,487 --> 01:37:08,989
Daar kijk ik bij elke film naar uit.
1197
01:37:18,249 --> 01:37:21,794
{\an8}Ik heb Johnny nooit gevraagd
om z'n orkest te dirigeren.
1198
01:37:22,586 --> 01:37:26,674
Maar vandaag neem ik het stokje
om jou te eren.
1199
01:37:27,591 --> 01:37:31,261
Als iedereen naar het bord wil kijken.
1200
01:37:31,262 --> 01:37:32,638
Mazzeltof.
1201
01:37:49,196 --> 01:37:52,992
Ik kwam voor het eerst
in deze studio in 1940.
1202
01:37:53,868 --> 01:37:56,704
M'n vader bracht me mee
om het podium te zien.
1203
01:37:57,454 --> 01:38:00,207
Ik was toen een jaar of negen, tien.
1204
01:38:00,708 --> 01:38:04,587
Ik keek rond en dacht bij mezelf:
1205
01:38:05,212 --> 01:38:07,339
ooit wordt dit allemaal van mij.
1206
01:38:11,969 --> 01:38:13,888
En nu is het zover.
1207
01:38:23,522 --> 01:38:25,690
M'n carrière is zo divers geweest.
1208
01:38:25,691 --> 01:38:29,820
Van komedies tot ruimtereizen
tot zogenaamd serieus werk.
1209
01:38:30,613 --> 01:38:35,659
Waar ik echt tevreden over ben,
is de finale van het Celloconcerto.
1210
01:38:38,746 --> 01:38:42,541
En met het tweede deel
van het Eerste vioolconcert.
1211
01:38:45,544 --> 01:38:47,087
Maar niet het hele stuk.
1212
01:38:48,756 --> 01:38:54,469
Sommige thema's in Star Wars,
zoals 'Yoda's Theme', vind ik echt goed.
1213
01:38:54,470 --> 01:38:57,640
De intervallen,
de originaliteit, de eenvoud.
1214
01:38:59,558 --> 01:39:04,605
Ook delen van E.T.,
zoals 'Over The Moon', vind ik goed.
1215
01:39:06,357 --> 01:39:10,069
Dat komt het dichtst in de buurt
als ik mezelf moet beschrijven.
1216
01:39:11,028 --> 01:39:15,157
Al die andere dingen beschrijven me wel,
maar niet helemaal.
1217
01:39:18,702 --> 01:39:22,956
De diverse stadia van m'n carrière,
het pianospelen, het arrangeren...
1218
01:39:22,957 --> 01:39:25,416
...orkestreren, televisie en film...
1219
01:39:25,417 --> 01:39:28,587
...tonen een progressie
die niet gepland was.
1220
01:39:30,589 --> 01:39:33,383
Er waren wat tegenslagen,
maar ik heb geluk gehad.
1221
01:39:33,384 --> 01:39:37,179
Misschien wel het meest
nadat ik Steven Spielberg tegenkwam.
1222
01:39:40,724 --> 01:39:42,809
Ze vragen hoe ik zoveel kan werken.
1223
01:39:42,810 --> 01:39:47,231
Ik heb het altijd druk gehad,
maar er was altijd die liefde voor muziek.
1224
01:39:48,315 --> 01:39:51,610
Het plezier om met goede musici
en orkesten te werken.
1225
01:39:53,737 --> 01:39:57,157
Ik kon niet snel genoeg schrijven
om ze iets te laten spelen.
1226
01:40:03,163 --> 01:40:05,249
Voor een musicus is muziek als ademen.
1227
01:40:06,709 --> 01:40:10,170
Het houdt ons in leven, geeft ons energie.
1228
01:40:12,089 --> 01:40:14,091
Ik schrijf elke ochtend iets.
1229
01:40:15,342 --> 01:40:21,556
Moet je je voorstellen hoe het is dat je
een orkest mag dirigeren, en ze spelen...
1230
01:40:21,557 --> 01:40:25,019
...wat jij op papier hebt gezet,
en brengen dat tot leven.
1231
01:40:25,978 --> 01:40:27,479
Dat is heel opwindend.
1232
01:40:31,608 --> 01:40:33,402
Muziek is genoeg voor een leven...
1233
01:40:34,945 --> 01:40:37,448
...maar één leven
is niet genoeg voor muziek.
1234
01:44:51,660 --> 01:44:53,662
Vertaling: Edward Rekkers