1
00:00:09,801 --> 00:00:14,264
<i>W Azji dwa najinteligentniejsze</i>
<i>gatunki świata</i>

2
00:00:17,684 --> 00:00:19,894
<i>próbują współistnieć.</i>

3
00:00:26,651 --> 00:00:28,862
<i>Bacznie je obserwujemy,</i>

4
00:00:34,534 --> 00:00:37,620
<i>ale one też mają nas na oku</i>
<i>i wyciągają wnioski.</i>

5
00:00:41,875 --> 00:00:47,047
<i>Słonie indyjskie, mistrzowie adaptacji,</i>
<i>dostosowują się do naszego stylu życia,</i>

6
00:00:47,714 --> 00:00:52,385
<i>kiedy my próbujemy poznać je</i>
<i>i odkryć ich sekrety.</i>

7
00:00:52,719 --> 00:00:58,266
SEKRETNE ŻYCIE SŁONI

8
00:00:59,309 --> 00:01:05,148
AZJA

9
00:01:26,795 --> 00:01:30,423
<i>W poszukiwaniu nowego domu</i>
<i>słonie opuściły Afrykę</i>

10
00:01:31,299 --> 00:01:35,428
<i>ponad dwa miliony lat temu,</i>
<i>na długo przed ostatnią epoką lodową.</i>

11
00:01:37,972 --> 00:01:43,937
<i>Ci pradawni wędrowcy osiedlili się</i>
<i>na większości terenów południowej Azji.</i>

12
00:01:47,607 --> 00:01:51,778
<i>Dr Paula Kahumbu przemierza</i>
<i>rzekę Kinabatangan na Borneo,</i>

13
00:01:52,737 --> 00:01:55,824
<i>szukając najmniejszych</i>
<i>i najrzadszych z nich.</i>

14
00:02:02,413 --> 00:02:05,458
<i>Jest specjalistką od słoni afrykańskich</i>

15
00:02:06,209 --> 00:02:08,711
<i>i chce sprawdzić, jak słoń borneański,</i>

16
00:02:09,087 --> 00:02:10,797
<i>nazywany czasem pigmejskim,</i>

17
00:02:11,422 --> 00:02:14,801
<i>przystosowuje się do szybko</i>
<i>zmieniającego się środowiska.</i>

18
00:02:21,724 --> 00:02:23,226
Widzę liczne ślady stóp.

19
00:02:23,393 --> 00:02:24,644
Patrzcie.

20
00:02:27,981 --> 00:02:30,191
Nie widzę ich. Tylko je słyszę.

21
00:02:34,612 --> 00:02:37,699
<i>Słonie borneańskie</i>
<i>są owiane masą tajemnic.</i>

22
00:02:37,949 --> 00:02:39,242
<i>Mało kto je badał.</i>

23
00:02:39,826 --> 00:02:45,290
<i>Są wyjątkowe pod wieloma względami:</i>
<i>wyglądu, cech, siedliska.</i>

24
00:02:54,632 --> 00:02:59,012
<i>Z rzeki widać tylko</i>
<i>dziewiczy las deszczowy.</i>

25
00:03:04,642 --> 00:03:08,563
<i>Ale to iluzja. Za kilka metrów</i>

26
00:03:09,147 --> 00:03:12,609
<i>las przeobrazi się</i>
<i>w plantacje oleju palmowego,</i>

27
00:03:15,695 --> 00:03:18,406
<i>które ciągną się, jak okiem sięgnąć.</i>

28
00:03:21,659 --> 00:03:25,914
<i>Olej palmowy jest we wszystkim:</i>
<i>od ciastek i lodów</i>

29
00:03:26,581 --> 00:03:28,917
<i>po pastę do zębów i środki do prania.</i>

30
00:03:29,542 --> 00:03:34,297
<i>Jest tani w produkcji,</i>
<i>jednak dzika przyroda płaci wysoką cenę.</i>

31
00:03:35,840 --> 00:03:40,011
<i>Zwierzęta takie jak orangutany</i>
<i>są na skraju wyginięcia,</i>

32
00:03:40,553 --> 00:03:42,931
<i>ponieważ tracą swój leśny dom.</i>

33
00:03:44,557 --> 00:03:46,935
<i>Słonie także są zagrożone.</i>

34
00:03:48,061 --> 00:03:51,189
<i>Zostało ich tylko 1500.</i>

35
00:03:53,024 --> 00:03:58,279
<i>Ograniczono ich szlaki migracyjne,</i>
<i>dlatego do wędrówek wykorzystują</i>

36
00:03:58,821 --> 00:04:00,240
<i>brzegi rzek.</i>

37
00:04:04,994 --> 00:04:08,665
<i>W poszukiwaniu pożywienia</i>
<i>muszą przepływać przez rzeki.</i>

38
00:04:14,420 --> 00:04:18,341
Usłyszeliśmy trąbienie słonia
dobiegające stamtąd.

39
00:04:21,386 --> 00:04:23,763
O rany, są tutaj.

40
00:04:27,308 --> 00:04:29,018
Chyba schodzi do wody.

41
00:04:37,819 --> 00:04:40,405
Możliwe, że słonie są wszędzie wkoło.

42
00:04:51,582 --> 00:04:55,545
To wspaniałe uczucie. Słonie są tu i tam.

43
00:04:56,212 --> 00:04:57,255
O ja, przechodzą!

44
00:04:59,716 --> 00:05:04,012
Nie do wiary, ile tu jest rzadkich słoni.

45
00:05:09,684 --> 00:05:13,271
<i>To mi wygląda na kilka rodzin,</i>

46
00:05:13,479 --> 00:05:16,316
<i>które przechodzą razem, wielką grupą.</i>

47
00:05:21,696 --> 00:05:23,781
<i>Naliczyłam już ponad 30 osobników.</i>

48
00:05:30,830 --> 00:05:34,459
Młode wchodzą pod wodę
i całkowicie się zanurzają.

49
00:05:43,259 --> 00:05:46,846
<i>Moją uwagę przykuwają</i>
<i>ich różowe cętki na skórze.</i>

50
00:05:47,472 --> 00:05:49,599
<i>To skutek depigmentacji.</i>

51
00:05:53,811 --> 00:05:58,649
<i>Czubek trąby ma tylko jeden</i>
<i>tak zwany palec chwytny.</i>

52
00:05:58,900 --> 00:06:00,777
<i>Słonie afrykańskie mają dwa.</i>

53
00:06:30,473 --> 00:06:33,393
<i>Ponieważ ich leśny dom</i>
<i>już w połowie nie istnieje,</i>

54
00:06:34,227 --> 00:06:37,939
<i>a to, co zostało, niknie</i>
<i>w najszybszym tempie na Ziemi...</i>

55
00:06:44,237 --> 00:06:47,448
<i>słonie borneańskie musiały</i>
<i>nabyć zdolności przystosowawcze,</i>

56
00:06:52,328 --> 00:06:56,332
<i>choćby miały postępować</i>
<i>wbrew wrodzonym instynktom.</i>

57
00:07:02,755 --> 00:07:06,759
<i>Dźwięki lasu zostały zastąpione hałasami</i>

58
00:07:07,385 --> 00:07:08,761
<i>z innego świata.</i>

59
00:07:16,519 --> 00:07:20,398
<i>Zawsze, gdy człowiek</i>
<i>ścina i zastępuje stare palmy,</i>

60
00:07:21,816 --> 00:07:24,610
<i>słonie korzystają z okazji.</i>

61
00:07:29,365 --> 00:07:31,409
Słonie pojawiają się w mgnieniu oka.

62
00:07:31,659 --> 00:07:35,997
Dźwięk maszyn działa na nie jak magnes.
To jak z psem Pawłowa.

63
00:07:36,080 --> 00:07:39,083
Przybiegają i trąbią z ekscytacją,

64
00:07:41,878 --> 00:07:45,089
po czym szybko pałaszują te rośliny.

65
00:07:49,051 --> 00:07:53,222
Są parę metrów od pracujących maszyn.

66
00:07:53,306 --> 00:07:54,390
Nie do wiary.

67
00:08:04,692 --> 00:08:07,069
<i>Wierzchołek palmy ma słodkie wnętrze,</i>

68
00:08:08,029 --> 00:08:10,531
<i>więc jest źródłem</i>
<i>skoncentrowanej żywności.</i>

69
00:08:29,926 --> 00:08:32,470
<i>Komunikują się bardzo głośno,</i>

70
00:08:33,596 --> 00:08:35,890
<i>bo muszą „przekrzyczeć” maszyny.</i>

71
00:08:47,777 --> 00:08:51,447
To nie tylko dziwne,

72
00:08:52,532 --> 00:08:58,329
że słonie funkcjonują
tak blisko hałasujących ludzi.

73
00:08:58,788 --> 00:09:02,416
To swoista tragedia,
że musiały porzucić życie w dziczy.

74
00:09:06,921 --> 00:09:09,298
<i>Młode towarzyszą matkom.</i>

75
00:09:09,924 --> 00:09:12,301
<i>Doświadczają wszystkiego i się uczą.</i>

76
00:09:12,677 --> 00:09:17,890
<i>Wykształci się u nich taka sama reakcja.</i>
<i>Hałas maszyn będzie oznaczał pokarm.</i>

77
00:09:29,151 --> 00:09:31,112
<i>Doskonale przystosowują się</i>

78
00:09:31,279 --> 00:09:35,408
<i>nie tylko do obecności człowieka</i>
<i>i zagrożeń z tym związanych,</i>

79
00:09:35,491 --> 00:09:38,619
<i>ale też do zmieniającego się środowiska.</i>

80
00:09:41,455 --> 00:09:46,502
<i>Słonie są mądre.</i>
<i>Być może nawet mądrzejsze od nas.</i>

81
00:09:58,598 --> 00:10:02,685
<i>Słoń indyjski jest tak daleki</i>
<i>od swojego afrykańskiego krewnego</i>

82
00:10:03,144 --> 00:10:05,146
<i>jak my od szympansa.</i>

83
00:10:08,733 --> 00:10:15,197
<i>To najmniejszy spośród wszystkich słoni.</i>
<i>Ma krótszą trąbę i dłuższy ogon.</i>

84
00:10:21,078 --> 00:10:25,458
<i>Ale jego mózg jest największy</i>
<i>wśród wszystkich ssaków lądowych.</i>

85
00:10:30,254 --> 00:10:36,093
<i>Sprawnie z niego korzysta</i>
<i>i coraz częściej nawiązuje z nami kontakt.</i>

86
00:10:55,738 --> 00:10:59,450
<i>Ten samiec doświadczył</i>
<i>w życiu wielu zmian.</i>

87
00:11:04,872 --> 00:11:06,791
<i>Ma powody do złości.</i>

88
00:11:11,545 --> 00:11:14,256
<i>Zmienił się cały jego świat.</i>

89
00:11:17,218 --> 00:11:21,389
<i>Za młodu jego okolica</i>
<i>była dla niego placem zabaw</i>

90
00:11:23,099 --> 00:11:24,225
<i>i spiżarnią.</i>

91
00:11:29,230 --> 00:11:31,065
<i>Teraz nie może tam wejść.</i>

92
00:11:33,442 --> 00:11:36,779
<i>Wie, że ogrodzenie</i>
<i>elektryczne to nic dobrego.</i>

93
00:11:38,114 --> 00:11:42,326
<i>Czasem razi, a czasem zabija.</i>

94
00:11:48,666 --> 00:11:52,920
<i>Ale wszystkie owoce,</i>
<i>których tak pragnie, są tuż za nim.</i>

95
00:12:01,595 --> 00:12:05,933
<i>Wraca więc pod płaszczem ciemności.</i>

96
00:12:11,355 --> 00:12:12,898
<i>To cicha misja,</i>

97
00:12:14,900 --> 00:12:17,278
<i>widoczna dzięki specjalnym kamerom.</i>

98
00:12:27,580 --> 00:12:30,416
<i>Ma swój własny noktowizor.</i>

99
00:12:42,136 --> 00:12:44,388
<i>Słonie mają bardzo czuły węch.</i>

100
00:12:45,514 --> 00:12:50,060
<i>Wiadomo nawet o ślepych osobnikach,</i>
<i>które przewodziły stadom.</i>

101
00:13:03,824 --> 00:13:05,868
<i>Tylko głupcy szarżują.</i>

102
00:13:11,457 --> 00:13:14,376
<i>Samce bywają samotnikami,</i>

103
00:13:17,838 --> 00:13:21,175
<i>ale skoro zabraliśmy</i>
<i>im dwie trzecie siedliska,</i>

104
00:13:25,596 --> 00:13:27,014
<i>łączą siły...</i>

105
00:13:33,479 --> 00:13:36,398
<i>aby bezpiecznie żyć</i>
<i>w zaludnionych miejscach...</i>

106
00:13:42,154 --> 00:13:43,614
<i>i aby urządzać napady.</i>

107
00:13:52,957 --> 00:13:54,583
<i>To ryzykowna strategia,</i>

108
00:13:55,584 --> 00:13:58,128
<i>ale ten samiec z przyjaciółmi chce dokonać</i>

109
00:14:01,006 --> 00:14:03,342
<i>czegoś nieprawdopodobnego.</i>

110
00:14:23,237 --> 00:14:26,031
<i>Niewiele zwierząt potrafi używać narzędzi,</i>

111
00:14:27,116 --> 00:14:32,037
<i>ale on wie, że przygniecenie</i>
<i>ogrodzenia drzewami uchroni go</i>

112
00:14:32,496 --> 00:14:33,998
<i>przed porażeniem prądem.</i>

113
00:15:00,190 --> 00:15:02,943
<i>Po przejściu milkną.</i>

114
00:15:08,574 --> 00:15:12,036
<i>Żadnych piśnięć ani uderzeń uszami.</i>

115
00:15:17,416 --> 00:15:20,836
<i>Ich duże poduszki działają</i>
<i>jak izolatory prądu.</i>

116
00:15:23,255 --> 00:15:27,051
<i>Pięć ton słoni prześlizguje się</i>

117
00:15:30,763 --> 00:15:32,640
<i>w zupełnej ciszy.</i>

118
00:15:44,443 --> 00:15:48,739
<i>Teraz mogą zebrać owoce swojej pracy.</i>

119
00:16:25,901 --> 00:16:29,113
<i>Mają szczęście,</i>
<i>że dziś skończyło się na petardach.</i>

120
00:16:38,956 --> 00:16:43,377
<i>Trucizny, materiały wybuchowe</i>
<i>i inne śmiertelne odstraszacze</i>

121
00:16:43,877 --> 00:16:47,214
<i>na Sri Lance zabijają</i>
<i>około 300 słoni rocznie.</i>

122
00:17:10,654 --> 00:17:14,074
<i>Takie spotkania są coraz częstsze.</i>

123
00:17:14,825 --> 00:17:17,870
<i>Nowe drogi, pola uprawne i osady</i>

124
00:17:18,412 --> 00:17:23,167
<i>co rok zajmują 14 tysięcy kilometrów</i>
<i>kwadratowych Azji Południowo-Wschodniej...</i>

125
00:17:23,250 --> 00:17:25,961
UWAGA SŁONIE

126
00:17:27,880 --> 00:17:31,592
<i>...i zmuszają słonie do coraz bliższego</i>
<i>kontaktu z człowiekiem.</i>

127
00:17:37,097 --> 00:17:40,726
<i>Chcąc przetrwać, nauczyły się</i>
<i>przewidywać ludzkie zachowanie</i>

128
00:17:41,727 --> 00:17:45,314
<i>i wykorzystywać tę wiedzę</i>
<i>do własnych celów.</i>

129
00:17:52,112 --> 00:17:57,451
TAJLANDIA

130
00:18:02,498 --> 00:18:04,917
<i>Tajlandzka trasa 3259</i>

131
00:18:06,376 --> 00:18:08,921
<i>stanowi szlak przewozu trzciny cukrowej.</i>

132
00:18:14,426 --> 00:18:18,305
<i>Tysiące rolników wożą tędy</i>
<i>plony do rafinerii.</i>

133
00:18:35,405 --> 00:18:38,492
<i>Ale na tej drodze ktoś pobiera opłaty.</i>

134
00:18:49,336 --> 00:18:52,089
<i>Miejscowi zwą go Donem.</i>

135
00:18:56,510 --> 00:18:59,513
<i>To jego terytorium.</i>

136
00:19:02,349 --> 00:19:07,688
<i>Jest mistrzem w dobijaniu targu.</i>
<i>Potrafi obliczyć ryzyko względem zysku</i>

137
00:19:09,523 --> 00:19:11,483
<i>i dostać, co mu się należy.</i>

138
00:19:20,826 --> 00:19:25,789
<i>Don umie wywęszyć</i>
<i>nadjeżdżający samochód dostawczy.</i>

139
00:19:34,548 --> 00:19:38,552
<i>Samym węchem jest w stanie</i>
<i>ocenić ilość towaru.</i>

140
00:19:49,813 --> 00:19:53,442
<i>Wybiera ciężarówki</i>
<i>z największymi ładunkami.</i>

141
00:20:04,536 --> 00:20:06,747
<i>Czas pobrać opłatę.</i>

142
00:20:28,018 --> 00:20:32,231
<i>Osiemdziesiąt kilogramów</i>
<i>surowej trzciny cukrowej</i>

143
00:20:32,898 --> 00:20:37,653
<i>dostarcza mu 70 tysięcy kalorii</i>
<i>potrzebnych każdego dnia.</i>

144
00:20:52,167 --> 00:20:53,168
<i>Ale Don</i>

145
00:20:54,419 --> 00:20:56,004
<i>nie jest sam.</i>

146
00:21:02,469 --> 00:21:04,429
<i>Sprowadził kilku młodszych samców,</i>

147
00:21:05,931 --> 00:21:06,932
<i>popleczników,</i>

148
00:21:08,141 --> 00:21:09,559
<i>którym pokaże co i jak.</i>

149
00:21:29,454 --> 00:21:31,456
<i>Obserwują technikę Dona.</i>

150
00:21:33,667 --> 00:21:35,669
<i>Wie, że jeśli nie będą zbyt chciwi,</i>

151
00:21:37,796 --> 00:21:39,589
<i>kierowca zapłaci.</i>

152
00:21:46,221 --> 00:21:52,436
<i>W zamian on i towarzysze</i>
<i>zostawią pola trzcinowe w spokoju.</i>

153
00:22:05,198 --> 00:22:10,495
<i>Dzięki obserwacji i wiedzy o nas</i>
<i>słonie lepiej radzą sobie</i>

154
00:22:10,871 --> 00:22:14,082
<i>w środowisku coraz bardziej</i>
<i>opanowanym przez człowieka.</i>

155
00:22:22,507 --> 00:22:26,345
<i>Ale ich dalekosiężna przyszłość</i>
<i>może zależeć od tego,</i>

156
00:22:26,845 --> 00:22:29,973
<i>czy zrozumiemy je jako jednostki.</i>

157
00:22:55,582 --> 00:22:58,210
<i>Paula wie, że niektóre</i>
<i>afrykańskie społeczności</i>

158
00:22:58,919 --> 00:23:03,548
<i>przyczyniają się do łagodzenia</i>
<i>napięć między ludźmi a słoniami.</i>

159
00:23:04,925 --> 00:23:09,721
<i>Chciałaby dowiedzieć się,</i>
<i>czy podobnych działań spróbowano w Borneo.</i>

160
00:23:13,225 --> 00:23:15,727
<i>Myślę, że to niezwykłe,</i>
<i>że słonie indyjskie</i>

161
00:23:15,852 --> 00:23:18,480
<i>wciąż istnieją na tym kontynencie.</i>

162
00:23:20,857 --> 00:23:24,736
<i>To bardzo rozwinięte obszary.</i>
<i>Wiele terenów przekształcono</i>

163
00:23:24,903 --> 00:23:25,904
<i>pod człowieka.</i>

164
00:23:28,907 --> 00:23:34,621
<i>Drogi ludzi i słoni</i>
<i>wielokrotnie się krzyżują.</i>

165
00:23:43,797 --> 00:23:44,881
<i>Problem w tym,</i>

166
00:23:45,132 --> 00:23:48,301
<i>że kiedy człowiek je krzywdzi,</i>
<i>one to zapamiętują.</i>

167
00:23:49,177 --> 00:23:53,390
<i>Czasem rozwija się u nich agresja</i>
<i>i atakują ludzi.</i>

168
00:23:53,765 --> 00:23:56,685
<i>To może być zabójcze dla obu stron.</i>

169
00:24:01,481 --> 00:24:05,026
<i>Miejscowa borneańska biolożka,</i>
<i>dr Farina Othman,</i>

170
00:24:05,485 --> 00:24:09,197
<i>twierdzi, że nić porozumienia</i>
<i>między człowiekiem a słoniem</i>

171
00:24:09,281 --> 00:24:11,825
<i>najlepiej nawiązać z bliska.</i>

172
00:24:16,663 --> 00:24:19,791
Gdy po raz pierwszy
zobaczyłam słonie borneańskie,

173
00:24:20,667 --> 00:24:24,337
poczułam z nimi silną więź.

174
00:24:26,882 --> 00:24:29,885
Potem postanowiłam zostać
słoniową orędowniczką.

175
00:24:32,471 --> 00:24:34,222
To Iman.

176
00:24:35,849 --> 00:24:37,142
„Iman” znaczy „wiara".

177
00:24:37,851 --> 00:24:40,812
Zwykle przebywa z grupą.

178
00:24:49,905 --> 00:24:55,744
Dziś chyba postanowiła zrobić coś
dla siebie i odprężyć się w wodzie.

179
00:25:13,053 --> 00:25:17,098
<i>Wykorzystując oryginalne podejście,</i>
<i>Farina została opiekunką,</i>

180
00:25:17,849 --> 00:25:22,979
<i>tłumaczką między poszczególnymi słoniami</i>
<i>a mieszkającymi w pobliżu ludźmi.</i>

181
00:25:34,115 --> 00:25:39,079
Poznaję ich osobowość,
dzięki czemu wiemy o kilku słoniach,

182
00:25:39,329 --> 00:25:42,415
które łatwo wkurzyć.

183
00:25:50,298 --> 00:25:57,138
Informujemy miejscowych
o osobowości i zachowaniu zwierząt,

184
00:25:57,347 --> 00:26:00,767
co pozwala lepiej im się przygotować

185
00:26:00,934 --> 00:26:04,563
na zbliżenie słoni
do ich gruntu albo domu.

186
00:26:13,238 --> 00:26:17,909
Jeśli zrozumiesz sygnały,
unikniesz incydentów

187
00:26:18,159 --> 00:26:20,495
i dasz słoniom poczucie swobody.

188
00:26:20,579 --> 00:26:25,208
Pozwolą ci się obserwować
i przebywać w pobliżu nich.

189
00:26:27,377 --> 00:26:30,839
<i>Praca Fariny dowodzi,</i>
<i>jak dobrze mieć kogoś na miejscu,</i>

190
00:26:31,006 --> 00:26:33,675
<i>kto bada życie tutejszych słoni.</i>

191
00:26:39,848 --> 00:26:43,935
<i>Kogoś, kto rozumie potrzeby</i>
<i>zarówno zwierząt, jak i ludzi.</i>

192
00:26:59,951 --> 00:27:04,456
<i>Jej praca zmienia sposób postrzegania</i>
<i>słoni przez miejscowych ludzi.</i>

193
00:27:05,206 --> 00:27:06,916
<i>Zaczynają nawet im pomagać.</i>

194
00:27:09,753 --> 00:27:13,632
<i>A życie w zgodzie ze słoniami</i>
<i>może mieć obustronne korzyści.</i>

195
00:27:22,140 --> 00:27:29,064
INDIE

196
00:27:40,241 --> 00:27:44,329
<i>Lepiej rozumiejąc siebie nawzajem</i>
<i>i dzieląc się terytorium,</i>

197
00:27:44,829 --> 00:27:51,586
<i>możemy w niebywały sposób poprawić</i>
<i>życie zarówno słoni, jak i nasze własne.</i>

198
00:28:03,390 --> 00:28:09,354
<i>Słonie indyjskie od tysięcy lat</i>
<i>przemierzają Ghaty Zachodnie w Indiach.</i>

199
00:28:12,148 --> 00:28:16,820
<i>Podążają szlakami znanymi od pokoleń.</i>

200
00:28:18,571 --> 00:28:24,411
<i>Starzy i młodzi pokonują do 240 km,</i>
<i>aby dotrzeć na sezonowe żerowiska.</i>

201
00:28:28,957 --> 00:28:33,795
<i>Ale na tym etapie długiej podróży</i>
<i>okolica jest uboga w pożywienie.</i>

202
00:28:37,924 --> 00:28:43,722
<i>Kiedyś las, dziś niemal</i>
<i>w całości grunt rolny.</i>

203
00:28:50,687 --> 00:28:55,442
<i>Ciepłe, wilgotne powietrze</i>
<i>tworzy idealne warunki do uprawy herbaty.</i>

204
00:28:59,487 --> 00:29:02,782
<i>Ale dla słoni te bujne wzgórza</i>

205
00:29:03,908 --> 00:29:05,952
<i>są jak zielona pustynia.</i>

206
00:29:12,751 --> 00:29:17,964
<i>Rośliny herbaty zawierają toksyny,</i>
<i>przez które są gorzkie i nieapetyczne.</i>

207
00:29:22,802 --> 00:29:24,971
<i>Gdy słonie robiły się głodne,</i>

208
00:29:26,973 --> 00:29:31,853
<i>szukały pożywienia,</i>
<i>niekiedy niszcząc okolicę.</i>

209
00:29:46,159 --> 00:29:48,620
<i>Hodowcy to zauważyli.</i>

210
00:30:01,090 --> 00:30:03,551
<i>Postanowili wprowadzić zmianę.</i>

211
00:30:10,850 --> 00:30:13,561
<i>Zmianę o wielkim wpływie.</i>

212
00:30:17,440 --> 00:30:22,153
<i>Przestali wykorzystywać herbicydy</i>
<i>do zwalczania chwastów wokół roślin.</i>

213
00:30:31,454 --> 00:30:36,543
<i>Zamiast tego dali pole do popisu</i>
<i>wielkim ochotniczym ogrodnikom.</i>

214
00:30:40,255 --> 00:30:43,216
<i>Słonie nie tylko zjadają chwasty,</i>

215
00:30:44,717 --> 00:30:48,346
<i>lecz także pozostawiają</i>
<i>bogaty w składniki odżywcze nawóz.</i>

216
00:30:51,683 --> 00:30:56,396
<i>Dzięki naturalnemu, a nie chemicznemu</i>
<i>systemowi zwalczania chwastów</i>

217
00:30:56,896 --> 00:31:01,192
<i>herbata rolników</i>
<i>stała się stuprocentowo organiczna</i>

218
00:31:02,402 --> 00:31:05,071
<i>i przyjazna słoniom.</i>

219
00:31:07,490 --> 00:31:10,869
<i>Zyskały tak potrzebne miejsce odpoczynku.</i>

220
00:31:17,834 --> 00:31:19,544
<i>Mogą tu naładować baterie.</i>

221
00:31:32,682 --> 00:31:34,183
<i>Z tej współpracy</i>

222
00:31:36,144 --> 00:31:37,770
<i>wszyscy czerpią korzyści.</i>

223
00:31:49,240 --> 00:31:55,997
<i>Syte słonie wyruszają pokonać</i>
<i>ostatni etap długiej migracji.</i>

224
00:31:49,240 --> 00:31:55,997
<i>Syte słonie wyruszają pokonać</i>
<i>ostatni etap długiej migracji.</i>

225
00:32:07,342 --> 00:32:11,554
<i>Dla wielu celem jest las Kabini.</i>

226
00:32:29,405 --> 00:32:32,659
<i>To rezerwat zajmujący obszar</i>
<i>650 kilometrów kwadratowych.</i>

227
00:32:34,911 --> 00:32:38,331
<i>Jedno z największych</i>
<i>miejsc z dziką przyrodą w Indiach.</i>

228
00:33:01,729 --> 00:33:05,608
<i>Każdego roku u dołu równiny powodziowej</i>
<i>otwierana jest tama.</i>

229
00:33:07,402 --> 00:33:11,280
<i>Rzeka odpływa i na dwa miesiące</i>

230
00:33:13,408 --> 00:33:15,076
<i>zastępuje ją bujna łąka.</i>

231
00:33:17,620 --> 00:33:21,374
<i>Powstaje sztuczna utopia dla słoni.</i>

232
00:33:30,383 --> 00:33:31,384
<i>Raz w roku</i>

233
00:33:32,427 --> 00:33:37,640
<i>rodziny bezpiecznie mogą spotkać się</i>
<i>na koniec długiej migracji.</i>

234
00:33:41,602 --> 00:33:43,646
<i>Odnawiają stare przyjaźnie.</i>

235
00:33:50,111 --> 00:33:52,030
<i>Nawiązują nowe znajomości.</i>

236
00:33:58,494 --> 00:34:00,705
<i>Stworzone przez człowieka miejsce</i>

237
00:34:04,542 --> 00:34:08,212
<i>dające słoniom tak pożądane schronienie.</i>

238
00:34:19,891 --> 00:34:22,101
<i>Słonie i ludzie ewoluowali wspólnie.</i>

239
00:34:28,775 --> 00:34:31,819
<i>Mamy to w DNA.</i>
<i>Czujemy to, gdy z nimi obcujemy.</i>

240
00:34:39,035 --> 00:34:45,249
<i>Czujemy ich ryki, trąbienie</i>
<i>i buczenie głęboko w kościach.</i>

241
00:34:56,427 --> 00:35:00,640
<i>Jeśli ocalimy słonie i ich siedliska,</i>

242
00:35:03,601 --> 00:35:08,189
<i>zachowamy część naszej</i>
<i>własnej pradawnej kultury i tradycji,</i>

243
00:35:11,692 --> 00:35:14,654
<i>ponieważ te zwierzęta</i>
<i>uczą nas o nas samych.</i>

244
00:35:56,654 --> 00:35:58,656
Napisy: Dawid Piotrowski