1
00:00:23,160 --> 00:00:24,720
<i>Kẻ săn mồi đói bụng...</i>

2
00:00:26,880 --> 00:00:29,120
<i>mắt chăm chú nhìn con mồi.</i>

3
00:00:51,800 --> 00:00:56,200
<i>Nhưng dù cố gắng ra sao,
nó vẫn không đủ nhanh.</i>

4
00:01:09,400 --> 00:01:14,120
<i>Cứ như con chuồn chuồn
có thể thấy nó bằng chế độ tua chậm.</i>

5
00:01:20,520 --> 00:01:22,480
<i>Mà có lẽ là thế thật.</i>

6
00:01:27,440 --> 00:01:30,520
<i>Thức ăn của chuồn chuồn rất bé và nhanh.</i>

7
00:01:34,680 --> 00:01:36,600
<i>Nhưng khác với con ếch,</i>

8
00:01:38,800 --> 00:01:40,880
<i>chín trên mười lần,</i>

9
00:01:42,080 --> 00:01:43,440
<i>nó bắt được mồi.</i>

10
00:01:44,840 --> 00:01:50,880
<i>Vì bộ xử lý hình ảnh của nó
hoạt động nhanh gấp năm lần chúng ta,</i>

11
00:01:52,560 --> 00:01:56,120
<i>và cứ như có thể làm thời gian chậm lại.</i>

12
00:02:07,120 --> 00:02:09,320
<i>Con ếch sẽ không ngừng thử.</i>

13
00:02:17,400 --> 00:02:18,600
<i>Suýt nữa</i>

14
00:02:19,320 --> 00:02:20,320
<i>thì được.</i>

15
00:02:25,920 --> 00:02:30,960
<i>Con chuồn chuồn không chỉ đang canh chừng
kẻ bám đuôi tua chậm.</i>

16
00:02:34,480 --> 00:02:38,960
<i>Mà nó còn phải bảo vệ lãnh thổ của mình
trước các đối thủ.</i>

17
00:02:51,200 --> 00:02:53,400
<i>Với đôi mắt hướng lên trời,</i>

18
00:02:53,400 --> 00:02:57,680
<i>nó ít có khả năng theo dõi
kẻ đang nấp phía dưới.</i>

19
00:03:24,600 --> 00:03:28,360
<i>Có thể con ếch không nhanh
bằng chuồn chuồn,</i>

20
00:03:30,800 --> 00:03:34,000
<i>nhưng lần này, nó đã chớp được thời cơ.</i>

21
00:03:47,440 --> 00:03:52,600
<i>Chớp thời cơ là tối quan trọng
để sinh tồn trong mạng lưới sự sống.</i>

22
00:04:00,080 --> 00:04:05,080
<i>Tự nhiên hoạt động tốt nhất khi đồng điệu
với các nhịp điệu của hành tinh.</i>

23
00:04:09,360 --> 00:04:14,440
<i>Để tận dụng tối đa điều đó, sự sống phải
tính thời điểm cơ hội một cách hoàn hảo.</i>

24
00:04:20,080 --> 00:04:22,640
<i>Đôi khi tính bằng mili giây.</i>

25
00:04:25,080 --> 00:04:28,280
<i>Đôi khi lại tính bằng thiên niên kỷ.</i>

26
00:04:32,800 --> 00:04:36,480
THẾ GIỚI SỐNG CỦA CHÚNG TA

27
00:04:36,480 --> 00:04:39,640
NHỊP ĐIỆU CUỘC SỐNG

28
00:04:43,320 --> 00:04:44,680
{\an8}CATE BLANCHETT THUYẾT MINH

29
00:04:44,680 --> 00:04:47,520
{\an8}<i>Một chiều muộn ở sa mạc Kalahari.</i>

30
00:04:54,720 --> 00:04:57,960
<i>Một con sư tử cái nuôi nhiều miệng ăn.</i>

31
00:05:01,680 --> 00:05:07,880
<i>Đàn con đang lớn của nó
cần ăn thịt tươi mỗi hai ngày.</i>

32
00:05:19,320 --> 00:05:21,120
<i>Thức ăn có ở khắp nơi.</i>

33
00:05:29,280 --> 00:05:32,920
<i>Nhưng hầu hết mục tiêu
đều chạy nhanh hơn nó.</i>

34
00:05:35,960 --> 00:05:38,840
<i>Đuổi theo con mồi dưới cái nắng thiêu đốt</i>

35
00:05:39,600 --> 00:05:41,680
<i>thì nó sẽ sớm bị quá nóng.</i>

36
00:05:45,520 --> 00:05:48,240
<i>Nó cần phải tới đủ gần để đánh úp.</i>

37
00:05:56,960 --> 00:05:59,400
<i>Không dễ khi trời đang sáng.</i>

38
00:06:04,400 --> 00:06:07,400
<i>Con mồi của nó có thể
phát hiện chuyển động.</i>

39
00:06:19,360 --> 00:06:22,000
<i>Và một khi vỏ bọc bị bại lộ,</i>

40
00:06:22,640 --> 00:06:24,720
<i>nó không còn nhiều đe dọa.</i>

41
00:06:30,000 --> 00:06:32,440
<i>Nhưng nó vẫn chưa tung hết sức.</i>

42
00:06:37,680 --> 00:06:42,240
<i>Vì nó biết, thế cờ sắp lật ngược.</i>

43
00:06:49,840 --> 00:06:55,000
<i>Khi mặt trời lặn xuống,
lợi thế sẽ nghiêng về phía nó.</i>

44
00:07:00,800 --> 00:07:02,360
<i>Nó sẽ khó bị phát hiện</i>

45
00:07:07,920 --> 00:07:09,800
<i>và khó bị nóng hơn.</i>

46
00:07:15,880 --> 00:07:20,000
<i>Tầm nhìn ban đêm của nó
cũng được đưa vào sử dụng.</i>

47
00:07:31,880 --> 00:07:33,280
<i>Một đàn trâu.</i>

48
00:07:39,400 --> 00:07:40,920
<i>Nặng như năm con sư tử,</i>

49
00:07:41,440 --> 00:07:44,800
<i>lũ khổng lồ bọc giáp này
là mục tiêu nguy hiểm.</i>

50
00:07:52,880 --> 00:07:57,480
<i>Nhưng nếu chúng chưa thấy nó
thì nó vẫn chiếm thượng phong.</i>

51
00:08:04,920 --> 00:08:06,360
<i>Nó nhắm vào một con bê.</i>

52
00:08:07,400 --> 00:08:09,600
<i>Yếu ớt hơn, bớt nguy hiểm.</i>

53
00:08:33,600 --> 00:08:37,080
<i>Giữa lúc chạng vạng,
nó bắt mồi thật dễ dàng.</i>

54
00:08:46,040 --> 00:08:49,840
<i>Nó đã tận dụng được lợi thế
mà hoàng hôn mang đến.</i>

55
00:08:51,800 --> 00:08:54,200
<i>Tối nay, lũ sư tử con sẽ no nê.</i>

56
00:09:02,600 --> 00:09:06,160
<i>Mặt trời luôn mọc
ở nơi nào đó trên Trái Đất,</i>

57
00:09:07,600 --> 00:09:11,320
<i>tạo ra giai điệu thay đổi bất tận
của vận mệnh.</i>

58
00:09:16,160 --> 00:09:20,600
<i>Nhưng hành tinh không ngừng quay này
không chỉ cho ta ngày và đêm.</i>

59
00:09:23,520 --> 00:09:25,240
<i>Vì mặt trời không phải</i>

60
00:09:25,240 --> 00:09:29,360
<i>thế lực duy nhất ảnh hưởng đến
sự sống trên Trái Đất.</i>

61
00:09:32,880 --> 00:09:36,800
<i>Mặt trăng lướt đi trên bầu trời đêm,</i>

62
00:09:37,720 --> 00:09:41,080
<i>kéo các đại dương
vào vũ điệu valse ướt át.</i>

63
00:09:42,840 --> 00:09:46,280
<i>Và các sinh vật biển phải nhịp bước theo.</i>

64
00:09:52,160 --> 00:09:55,760
<i>Ở miền Bắc nước Úc, thủy triều đã rút.</i>

65
00:10:01,080 --> 00:10:04,800
<i>Dưới khu rừng ngập mặn,
một thế giới mới lộ ra.</i>

66
00:10:09,720 --> 00:10:13,000
<i>Nhà của một con còng nước mặn.</i>

67
00:10:16,480 --> 00:10:20,400
<i>Cả đời nó sống
ở khoảng giữa thủy triều lên.</i>

68
00:10:21,680 --> 00:10:23,920
<i>Vậy nên nó khá bận rộn.</i>

69
00:10:26,800 --> 00:10:29,800
<i>Đã đến lúc ăn nhanh nhất có thể...</i>

70
00:10:34,120 --> 00:10:38,400
<i>trong khi nữ hàng xóm của nó
ăn nhanh gấp đôi.</i>

71
00:10:42,200 --> 00:10:45,840
<i>Chiếc càng vàng óng
có thể tạm thời gây cản trở,</i>

72
00:10:46,920 --> 00:10:48,960
<i>nhưng khi mặt trăng đúng chỗ,</i>

73
00:10:50,120 --> 00:10:51,640
<i>thời của nó sẽ đến.</i>

74
00:10:58,200 --> 00:11:02,280
<i>Thủy triều dâng và nó quay lại hang.</i>

75
00:11:08,560 --> 00:11:10,280
<i>Vòng tròn lặp lại.</i>

76
00:11:22,920 --> 00:11:27,800
<i>Nhưng một tháng đi qua,
lực hút nước biển của mặt trăng yếu dần.</i>

77
00:11:29,280 --> 00:11:32,320
<i>Thủy triều dâng càng ngày càng thấp.</i>

78
00:11:34,600 --> 00:11:39,320
<i>Để rồi, trong một vài ngày,</i>

79
00:11:41,960 --> 00:11:44,720
<i>hang của nó không hề bị che lấp.</i>

80
00:11:50,880 --> 00:11:55,400
<i>Giờ nó đã có một trong những
vị trí đẹp nhất trên bãi biển.</i>

81
00:11:59,640 --> 00:12:02,680
<i>Và một con đực khác muốn chiếm chỗ.</i>

82
00:12:08,880 --> 00:12:10,520
<i>Con còng đã sẵn sàng.</i>

83
00:12:15,280 --> 00:12:16,920
<i>Trong một cuộc xô đẩy</i>

84
00:12:17,720 --> 00:12:19,760
<i>thì chúng cân tài cân sức.</i>

85
00:12:21,680 --> 00:12:23,880
<i>Nhưng khi nói đến vật lộn</i>

86
00:12:26,280 --> 00:12:28,440
<i>thì còng ta thắng thế.</i>

87
00:12:32,040 --> 00:12:33,640
<i>Tự tìm hang đi.</i>

88
00:12:36,680 --> 00:12:40,680
<i>Nhưng thời gian và thủy triều
chẳng đợi con còng nào.</i>

89
00:12:41,960 --> 00:12:43,600
<i>Nó phải tìm bạn đời.</i>

90
00:12:48,880 --> 00:12:52,840
<i>Ngắm vuốt một chút là đã sẵn sàng
để khoe chiếc càng chiến thắng.</i>

91
00:12:56,640 --> 00:12:58,920
<i>Nhưng khoe với hướng nào?</i>

92
00:13:01,600 --> 00:13:04,880
<i>Bãi biển tràn ngập còng.</i>

93
00:13:07,520 --> 00:13:10,320
<i>Và nó không giỏi chọn vợ.</i>

94
00:13:12,720 --> 00:13:13,640
<i>Cô còng đó?</i>

95
00:13:17,920 --> 00:13:19,120
<i>Nó không phải...</i>

96
00:13:21,160 --> 00:13:22,000
<i>gu của nàng.</i>

97
00:13:27,400 --> 00:13:29,480
<i>Đã đến lúc lấy lại lòng tự trọng.</i>

98
00:13:34,080 --> 00:13:35,440
<i>Cô ấy hợp hơn.</i>

99
00:13:39,200 --> 00:13:43,600
<i>Nhưng giờ đối thủ đến từ mọi phía.</i>

100
00:13:46,120 --> 00:13:48,440
<i>Nó cố vẫy càng dụ cô nàng.</i>

101
00:13:52,280 --> 00:13:54,760
<i>Nhưng chiêu đó ai cũng biết.</i>

102
00:13:56,480 --> 00:13:58,280
<i>Hay là lên chỗ cao hơn?</i>

103
00:14:02,840 --> 00:14:04,120
<i>Họ cũng làm vậy.</i>

104
00:14:08,720 --> 00:14:12,000
<i>Một con rồi lại một con.</i>

105
00:14:13,360 --> 00:14:16,040
<i>Bãi biển nhộn nhịp như lễ hội.</i>

106
00:14:26,400 --> 00:14:28,000
<i>Cô gái biết chọn ai?</i>

107
00:14:32,360 --> 00:14:37,280
<i>Cuối cùng, cô chọn
chàng còng ưu tú nhất bãi biển.</i>

108
00:14:44,080 --> 00:14:45,640
<i>Và cũng vừa kịp lúc.</i>

109
00:14:49,320 --> 00:14:52,880
<i>Nó đưa cô vào hang lấp kín
trước khi nước dâng.</i>

110
00:14:56,080 --> 00:14:59,320
<i>Cô còng sẽ nhả ấu trùng vào mùa trăng tới...</i>

111
00:15:01,680 --> 00:15:06,600
<i>khi mà thủy triều lui
sẽ đưa ấu trùng ra tận ngoài khơi.</i>

112
00:15:09,280 --> 00:15:11,160
<i>Vài con may mắn sẽ sống.</i>

113
00:15:12,480 --> 00:15:15,960
<i>Còn lại sẽ là nguồn thức ăn của đại dương,</i>

114
00:15:16,640 --> 00:15:22,600
<i>kết nối toàn bộ mạng lưới sự sống
với nhịp điệu bất tận của mặt trăng.</i>

115
00:15:29,960 --> 00:15:36,120
<i>Nhưng hành tinh này còn một chu kỳ khác
định hình mạng lưới của tự nhiên chậm</i>

116
00:15:36,120 --> 00:15:38,520
<i>nhưng có lẽ sâu sắc hơn.</i>

117
00:15:41,640 --> 00:15:43,640
<i>Sự tiến động của các mùa.</i>

118
00:15:47,480 --> 00:15:51,280
<i>Nhịp điệu thường niên
mà sự sống phải thích nghi.</i>

119
00:15:58,240 --> 00:16:03,000
<i>Với quy mô thời gian dài hơn của Trái Đất
thì rủi ro càng cao.</i>

120
00:16:06,080 --> 00:16:09,960
<i>Vì khi cơ hội chỉ đến mỗi năm một lần,</i>

121
00:16:10,520 --> 00:16:13,400
<i>thì phải chớp lấy khi còn có thể.</i>

122
00:16:21,120 --> 00:16:22,960
<i>Trên các đài nguyên Na Uy,</i>

123
00:16:24,520 --> 00:16:27,520
<i>có một chiến binh già đang trông đàn.</i>

124
00:16:39,280 --> 00:16:42,720
<i>Các con cái sẽ chỉ động dục
trong vài tuần.</i>

125
00:16:43,680 --> 00:16:46,960
<i>Cơ hội duy nhất để nó làm cha vào năm sau.</i>

126
00:16:56,200 --> 00:16:59,040
<i>Những con đực khác sẽ muốn xí phần.</i>

127
00:17:05,200 --> 00:17:07,240
<i>Nên hàng năm,</i>

128
00:17:07,240 --> 00:17:12,720
<i>con bò xạ hương này phải dự
một giải đấu nghi lễ bảo vệ ngôi vương.</i>

129
00:17:18,520 --> 00:17:19,520
<i>Một đối thủ.</i>

130
00:17:28,000 --> 00:17:31,160
<i>Với nhà vua, lời thách thức đã cất lên.</i>

131
00:17:37,320 --> 00:17:38,720
<i>Nó giả vờ.</i>

132
00:17:47,240 --> 00:17:50,840
<i>Đó là một thủ thuật cũ để dọa đối phương.</i>

133
00:17:59,880 --> 00:18:02,840
<i>Nhưng kẻ thách thức không lùi bước.</i>

134
00:18:08,240 --> 00:18:12,680
<i>Chúng đi song song,
hy vọng kẻ kia sẽ sợ kích cỡ của mình.</i>

135
00:18:16,520 --> 00:18:17,520
<i>Vô ích.</i>

136
00:18:29,040 --> 00:18:34,120
<i>Một túi đệm khí dưới cặp sừng bọc giáp
giúp giảm được chấn động</i>

137
00:18:35,000 --> 00:18:37,520
<i>mạnh ngang một vụ tai nạn xe.</i>

138
00:18:44,720 --> 00:18:48,480
<i>Nhà vua là kẻ dày dạn
kinh nghiệm trận mạc.</i>

139
00:18:49,800 --> 00:18:53,200
<i>Nó lợi dụng dốc để tối đa hóa cân nặng.</i>

140
00:19:07,000 --> 00:19:11,960
<i>Trong lúc cố gắng đâm đối thủ,
nó mất lợi thế trên cao.</i>

141
00:19:23,280 --> 00:19:24,400
<i>Dù không lâu.</i>

142
00:19:33,360 --> 00:19:36,240
<i>Lần này, kinh nghiệm đã thắng.</i>

143
00:19:42,640 --> 00:19:46,760
<i>Giải đấu thường niên này
sẽ còn nhiều trận chiến nữa.</i>

144
00:19:48,600 --> 00:19:50,720
<i>Và chỉ khi thắng tất cả</i>

145
00:19:50,720 --> 00:19:53,760
<i>thì nó mới có thể yên vị thêm một năm.</i>

146
00:20:00,440 --> 00:20:06,440
<i>Bây giờ, trên khắp Bắc bán cầu,
mùa đông đang tới dần.</i>

147
00:20:12,920 --> 00:20:14,880
<i>Vào mùa khắc nghiệt nhất,</i>

148
00:20:15,400 --> 00:20:17,880
<i>tất cả phải nhẫn nhịn chờ đợi.</i>

149
00:20:25,240 --> 00:20:27,040
<i>Mọi thứ đóng băng.</i>

150
00:20:29,280 --> 00:20:30,760
<i>Nhiệt độ giảm mạnh.</i>

151
00:20:32,360 --> 00:20:36,320
<i>Và sự sống bị đông cứng tại chỗ.</i>

152
00:20:44,600 --> 00:20:50,880
<i>Chỉ có một điều bất biến về mùa đông
là rồi sẽ đến lúc nó kết thúc.</i>

153
00:20:54,520 --> 00:20:57,840
<i>Hành trình hàng năm
của Trái Đất quanh mặt trời</i>

154
00:20:57,840 --> 00:21:02,120
<i>đưa Bắc bán cầu về lại nơi
nhiều nắng trực tiếp hơn.</i>

155
00:21:08,360 --> 00:21:10,720
<i>Ngày dài hơn đêm đã quay lại.</i>

156
00:21:12,080 --> 00:21:16,920
<i>Và mùa đông chuyển mình sang xuân.</i>

157
00:21:19,800 --> 00:21:24,160
<i>Đây là mùa mà sự sống làm chủ.</i>

158
00:21:35,360 --> 00:21:39,840
<i>Vạn vật được tiếp năng lượng
từ ánh mặt trời ngày càng ấm.</i>

159
00:21:44,000 --> 00:21:47,800
<i>Cây con đua nhau chiếm chỗ
dưới ánh nắng mạnh dần...</i>

160
00:21:52,720 --> 00:21:56,400
<i>bằng những chiến lược riêng của chúng.</i>

161
00:22:00,000 --> 00:22:02,560
<i>Lá non đâm chồi nảy lộc.</i>

162
00:22:08,600 --> 00:22:13,440
<i>Từng chiếc là một tấm pin tự nhiên,
khai thác năng lượng mặt trời,</i>

163
00:22:16,120 --> 00:22:22,160
<i>hút lấy khí CO2 và chuyển hóa
thành thức ăn để phát triển.</i>

164
00:22:27,520 --> 00:22:29,960
<i>Cây cối đua nhau sinh sôi</i>

165
00:22:29,960 --> 00:22:33,440
<i>làm cả hành tinh như vừa hít một hơi dài.</i>

166
00:22:34,920 --> 00:22:37,840
<i>Mức cácbon đioxit giảm đáng kể,</i>

167
00:22:38,440 --> 00:22:42,480
<i>giúp cân bằng bầu khí quyển
mà tất cả phụ thuộc vào.</i>

168
00:22:46,080 --> 00:22:50,240
<i>Giao mùa khiến vô số sinh vật
di chuyển về phương Bắc</i>

169
00:22:51,520 --> 00:22:54,320
<i>khi mạng lưới của tự nhiên hồi sinh.</i>

170
00:23:00,400 --> 00:23:04,160
<i>Hàng tỷ con chim bay về
địa điểm sinh sản xa xôi.</i>

171
00:23:11,000 --> 00:23:15,560
<i>Những sinh vật biển khổng lồ chu du
hàng nghìn dặm kiếm ăn...</i>

172
00:23:20,800 --> 00:23:24,440
<i>và số đàn động vật lớn
tăng vọt khắp đất liền.</i>

173
00:23:30,720 --> 00:23:36,280
<i>Để các chuyến đi miệt mài này thành công
thì thời gian phải chuẩn,</i>

174
00:23:38,160 --> 00:23:41,360
<i>ngay cả với những kẻ di cư nhỏ bé nhất.</i>

175
00:23:47,600 --> 00:23:51,160
<i>Sâu trong rừng,
bông tuyết cuối cùng tan đi</i>

176
00:23:52,640 --> 00:23:54,240
<i>thành các vũng nước.</i>

177
00:23:57,880 --> 00:24:01,600
<i>Chỉ trong vài tuần,
chúng sẽ cạn khô vì nóng.</i>

178
00:24:04,800 --> 00:24:08,000
<i>Lúc một sinh vật tỉnh dậy sau ngủ đông,</i>

179
00:24:10,760 --> 00:24:13,320
<i>thì đồng hồ đã bắt đầu đếm ngược.</i>

180
00:24:17,720 --> 00:24:23,120
<i>Con kỳ nhông này cần tìm đến đầm
và hoàn tất chu kỳ sinh sản</i>

181
00:24:23,720 --> 00:24:26,320
<i>trước khi nước biến mất.</i>

182
00:24:30,960 --> 00:24:32,440
<i>Cơn mưa xuân đầu tiên...</i>

183
00:24:36,160 --> 00:24:40,600
<i>là phát súng báo hiệu cho
cuộc đua hệ trọng nhất đời nó.</i>

184
00:24:47,160 --> 00:24:48,640
<i>Với kỳ nhông...</i>

185
00:24:50,440 --> 00:24:51,840
<i>đây là chạy nước rút.</i>

186
00:24:56,760 --> 00:25:00,880
<i>Tổ tiên của nó cũng đã
đi trên con đường này từ rừng.</i>

187
00:25:03,840 --> 00:25:07,840
<i>Nhưng giờ khác so với lần đầu
chúng xuất hiện trên Trái Đất.</i>

188
00:25:22,000 --> 00:25:25,760
<i>Trong vài giờ, nó đã tới được đích.</i>

189
00:25:27,800 --> 00:25:30,400
<i>Vũng nước nơi nó được sinh ra.</i>

190
00:25:32,960 --> 00:25:38,000
<i>Giờ nó phải tìm bạn đời nhanh nhất có thể.</i>

191
00:25:41,600 --> 00:25:44,600
<i>Một con kỳ nhông khác cũng tới vũng này.</i>

192
00:25:48,400 --> 00:25:52,560
<i>Và có thể chúng có mẹo
để hỗ trợ buổi làm quen chóng vánh.</i>

193
00:25:55,680 --> 00:26:00,440
<i>Trong bóng tối của khu rừng,
chủ yếu chỉ có ánh sáng xanh.</i>

194
00:26:02,600 --> 00:26:05,920
<i>Tầm nhìn của chúng
đặc biệt nhạy khi chạng vạng.</i>

195
00:26:08,720 --> 00:26:14,560
<i>Và trong ánh sáng xanh,
cơ thể chúng bắt đầu phát sáng.</i>

196
00:26:37,320 --> 00:26:41,080
<i>Các nhà khoa học chỉ mới
phát hiện ra hiện tượng này.</i>

197
00:26:44,040 --> 00:26:48,040
<i>Phải chăng điều đó giúp chúng
nhanh tìm được bạn đời?</i>

198
00:26:58,240 --> 00:27:01,240
<i>Giờ nó có thể đẻ trứng đã thụ tinh.</i>

199
00:27:10,600 --> 00:27:14,360
<i>Nhưng thế hệ sau
bị áp lực thời gian ngay từ giờ.</i>

200
00:27:19,720 --> 00:27:22,680
<i>Chúng cần nở và phát triển hoàn thiện...</i>

201
00:27:24,920 --> 00:27:27,240
<i>trước khi vũng nước biến mất.</i>

202
00:27:32,600 --> 00:27:35,440
<i>Và nước đã bắt đầu cạn dần.</i>

203
00:27:43,960 --> 00:27:49,240
<i>Mạng sống của mỗi con kỳ nhông đốm vàng
bị đồng hồ của mùa hối thúc.</i>

204
00:27:52,120 --> 00:27:55,520
<i>Cũng như vô vàn các sinh vật khác.</i>

205
00:27:56,600 --> 00:28:01,560
<i>Cuộc sống của chúng gắn với
nhịp điệu của đất và nhật nguyệt.</i>

206
00:28:05,000 --> 00:28:10,000
<i>Nhưng có những sinh vật bí ẩn
nhảy theo nhịp của riêng mình,</i>

207
00:28:10,560 --> 00:28:15,120
<i>tính thời gian không bằng mùa,
mà bằng thập kỷ.</i>

208
00:28:19,800 --> 00:28:25,880
<i>Bên trong một cây phong,
nhựa lại chảy kể từ mùa thu năm ngoái...</i>

209
00:28:30,680 --> 00:28:32,920
<i>thúc đẩy chồi non phát triển.</i>

210
00:28:40,120 --> 00:28:46,240
<i>Nhưng sâu bên dưới lòng đất,
một sinh vật đang dùng nhịp đập này</i>

211
00:28:46,240 --> 00:28:48,800
<i>để tính các mùa đang trôi qua.</i>

212
00:28:52,160 --> 00:28:53,840
<i>Ve sầu họ Magicicada.</i>

213
00:28:57,080 --> 00:29:00,400
<i>Nó nhấm nháp nhựa ngọt của cây phong.</i>

214
00:29:01,280 --> 00:29:06,560
<i>Vậy nên mỗi năm cây đâm chồi,
nó sẽ biết thêm một năm nữa đã qua.</i>

215
00:29:09,120 --> 00:29:12,640
<i>Nó đã vùi mình dưới đất từ 17 năm trước.</i>

216
00:29:15,200 --> 00:29:18,280
<i>Giờ nó đang đào đường lên mặt đất,</i>

217
00:29:18,280 --> 00:29:21,760
<i>sẵn sàng cho thời khắc nó đã chờ đợi.</i>

218
00:29:36,440 --> 00:29:39,480
<i>Khi bóng tối bao phủ khu rừng Indiana,</i>

219
00:29:40,720 --> 00:29:44,200
<i>mọi chuyện sắp trở nên kỳ quái.</i>

220
00:29:51,240 --> 00:29:54,000
<i>Trên mặt đất, con ve dễ bị tổn thương.</i>

221
00:30:02,080 --> 00:30:05,640
<i>Nhưng nó đã tính toán
lúc xuất hiện hoàn hảo.</i>

222
00:30:07,840 --> 00:30:09,640
<i>Càng đông càng an toàn.</i>

223
00:30:13,400 --> 00:30:18,120
<i>Hàng tỷ con côn trùng đã đồng bộ hóa
vòng đời 17 năm của mình.</i>

224
00:30:22,720 --> 00:30:26,560
<i>Như một đàn thây ma,
chúng đồng loạt trồi lên.</i>

225
00:30:31,840 --> 00:30:33,160
<i>An toàn rời mặt đất,</i>

226
00:30:34,080 --> 00:30:37,240
<i>chúng thực hiện
giai đoạn sau của việc hồi sinh.</i>

227
00:30:42,640 --> 00:30:47,800
<i>Sự lột xác đáng sợ
để có được hình dạng trưởng thành.</i>

228
00:31:02,080 --> 00:31:05,160
<i>Lần đầu tiên trong 17 năm,</i>

229
00:31:05,680 --> 00:31:12,000
<i>mặt trời mọc giữa điệp khúc ve sầu
to như tiếng cưa máy.</i>

230
00:31:15,480 --> 00:31:18,480
<i>Các vị hàng xóm chẳng hiểu chuyện gì.</i>

231
00:31:22,800 --> 00:31:27,280
<i>Lần cuối lũ côn trùng này xuất hiện,
chúng còn chưa ra đời.</i>

232
00:31:32,040 --> 00:31:35,960
<i>Đáng ra rất đáng sợ
nếu chúng không ngon đến thế.</i>

233
00:31:40,600 --> 00:31:45,680
<i>Trong vài tuần tiếp theo,
yến tiệc này thiết đãi tất cả no nê.</i>

234
00:31:51,560 --> 00:31:54,920
<i>Nhưng với hơn một triệu con ve
mỗi mẫu Anh,</i>

235
00:31:57,160 --> 00:32:00,240
<i>những kẻ dự yến
chẳng làm hao bớt bao nhiêu.</i>

236
00:32:06,760 --> 00:32:11,000
<i>Nên những kẻ trỗi dậy
đã đạt được mục đích.</i>

237
00:32:14,080 --> 00:32:18,400
<i>Chúng kết đôi và con cái đẻ trứng.</i>

238
00:32:22,440 --> 00:32:23,920
<i>Đó là màn cuối.</i>

239
00:32:28,880 --> 00:32:34,120
<i>Chỉ trong vài tuần,
thứ còn lại là những vỏ khô.</i>

240
00:32:35,680 --> 00:32:38,720
<i>Một nguồn phân bón lớn</i>

241
00:32:39,360 --> 00:32:44,360
<i>đưa sự sống quay trở lại
với mạng lưới dưới lòng đất của tự nhiên.</i>

242
00:32:53,600 --> 00:32:55,440
<i>Tại sao lại là 17 năm?</i>

243
00:32:56,880 --> 00:32:58,920
<i>Ta vẫn chưa thực sự biết.</i>

244
00:33:01,840 --> 00:33:05,600
<i>Nhưng mô hình này đã phát triển từ xa xưa</i>

245
00:33:06,120 --> 00:33:11,440
<i>khi vòng đời dài có thể giúp
sống qua nhiều đợt lạnh thường xuyên hơn.</i>

246
00:33:13,040 --> 00:33:17,560
<i>Vì hành tinh của ta
cũng có các nhịp khí hậu</i>

247
00:33:17,560 --> 00:33:21,080
<i>kéo dài mười nghìn năm.</i>

248
00:33:22,280 --> 00:33:25,600
<i>Dài hơn khả năng tính thời gian
của mọi sinh vật sống.</i>

249
00:33:30,240 --> 00:33:35,080
<i>Những thay đổi chậm nhất có thể
tác động mạnh nhất đến sự sống.</i>

250
00:33:38,720 --> 00:33:41,480
<i>Dẫu kết quả ra sao.</i>

251
00:33:47,760 --> 00:33:52,320
<i>Sa mạc Sahara, rộng như nước Mỹ,</i>

252
00:33:52,840 --> 00:33:56,040
<i>và khắc nghiệt nhất nhì trên Trái Đất.</i>

253
00:33:58,680 --> 00:34:03,320
<i>Nếu không thích nghi với cái nóng
thì không thể sống sót.</i>

254
00:34:09,920 --> 00:34:12,160
<i>Con thằn lằn Agama nhẹ chân...</i>

255
00:34:13,320 --> 00:34:15,960
<i>đủ nhỏ để tìm chỗ trú.</i>

256
00:34:22,320 --> 00:34:26,600
<i>Và lớp da có vảy
giúp khóa hơi ẩm thiết yếu bên trong.</i>

257
00:34:31,960 --> 00:34:34,720
<i>Nhưng dù thế nó vẫn phải uống.</i>

258
00:34:39,320 --> 00:34:43,720
<i>May cho nó, dù ở nơi hoang vu cằn cỗi này</i>

259
00:34:44,960 --> 00:34:46,200
<i>thì vẫn có nước.</i>

260
00:34:56,600 --> 00:35:00,400
<i>Một ốc đảo kỳ diệu
cho du khách sa mạc mệt mỏi.</i>

261
00:35:09,840 --> 00:35:13,560
<i>Nhưng ốc đảo có lẽ
không hiếu khách như ta tưởng.</i>

262
00:35:28,640 --> 00:35:34,320
<i>Đáng ngạc nhiên thay,
đầm nước này đầy cá sấu...</i>

263
00:35:37,880 --> 00:35:39,760
<i>giữa lòng sa mạc.</i>

264
00:35:42,200 --> 00:35:45,760
<i>Hàng trăm dặm
cách nơi có nước chảy gần nhất.</i>

265
00:35:52,080 --> 00:35:56,280
<i>Trong khi họ hàng xa của chúng
bơi ở đầm lầy xanh tốt</i>

266
00:35:57,920 --> 00:36:00,880
<i>thì lũ cá sấu này bị kẹt ở đây.</i>

267
00:36:03,280 --> 00:36:05,880
<i>Với chúng, đây không phải ốc đảo.</i>

268
00:36:07,080 --> 00:36:08,280
<i>Đây là nhà tù...</i>

269
00:36:13,560 --> 00:36:17,160
<i>nơi các tù nhân phải chiến đấu giành giật.</i>

270
00:36:25,440 --> 00:36:28,600
<i>Chúng xâu xé để giành
bất cứ thứ gì biết đi.</i>

271
00:36:39,160 --> 00:36:42,160
<i>Con diều ăn ong di cư dừng lại uống nước...</i>

272
00:36:47,160 --> 00:36:49,160
<i>và lội nước để giảm nóng.</i>

273
00:37:14,120 --> 00:37:15,680
<i>Không đủ cho tất cả.</i>

274
00:37:21,200 --> 00:37:24,960
<i>Nếu cứ ở đây, chúng sẽ chết đói.</i>

275
00:37:28,760 --> 00:37:32,120
<i>Nhưng nếu đi tìm tự do...</i>

276
00:37:42,360 --> 00:37:46,640
<i>Đây là tình thế nan giải tuyệt vọng
khi thế giới dần co lại.</i>

277
00:37:51,000 --> 00:37:56,920
<i>Nhưng việc chúng ở đây là dấu hiệu
về nhịp điệu được tính bằng thiên niên kỷ.</i>

278
00:38:00,720 --> 00:38:03,560
<i>Vì trước đây không giống thế này.</i>

279
00:38:11,800 --> 00:38:18,080
<i>Chỉ vài nghìn năm trước,
sa mạc này mướt xanh và màu mỡ.</i>

280
00:38:19,600 --> 00:38:22,360
<i>Cá sấu bơi trong dòng sông chảy.</i>

281
00:38:25,000 --> 00:38:29,200
<i>Vì hành tinh tự xoay này
có sự chao đảo rất chậm</i>

282
00:38:30,240 --> 00:38:32,760
<i>lặp lại sau thiên niên kỷ,</i>

283
00:38:34,240 --> 00:38:39,000
<i>di chuyển các bán cầu gần hơn
rồi xa hơn mặt trời,</i>

284
00:38:40,400 --> 00:38:42,840
<i>và làm thay đổi khí hậu.</i>

285
00:38:45,920 --> 00:38:50,400
<i>Trên hành trình hiện tại,
gió mùa ở Tây Phi yếu đi</i>

286
00:38:51,480 --> 00:38:54,240
<i>và mưa ngừng rơi ở Sahara.</i>

287
00:38:58,640 --> 00:39:03,480
<i>Chỉ trong vòng vài trăm năm,
đầm lầy xanh mướt của cá sấu</i>

288
00:39:04,200 --> 00:39:07,200
<i>trở thành sa mạc lớn nhất thế giới.</i>

289
00:39:17,400 --> 00:39:20,040
<i>Nhưng trong khí hậu bỏng rát hiện tại...</i>

290
00:39:22,000 --> 00:39:25,120
<i>vẫn còn tiếng vọng từ quá khứ đã đi xa.</i>

291
00:39:33,000 --> 00:39:36,600
<i>Chỉ vài ngày mưa quý giá mỗi năm.</i>

292
00:39:43,680 --> 00:39:48,720
<i>Mùa mưa chóng vánh này
cho ta quay ngược thời gian...</i>

293
00:39:51,680 --> 00:39:56,160
<i>để nhìn thấy cuộc sống
10.000 năm trước như thế nào...</i>

294
00:39:58,800 --> 00:40:00,560
<i>tại Sahara xanh mát.</i>

295
00:40:19,960 --> 00:40:24,880
<i>Nếu các tù nhân có thể bám trụ
thì khoảng 10.000 năm nữa,</i>

296
00:40:25,560 --> 00:40:28,360
<i>hành tinh sẽ chao đảo về chỗ cũ.</i>

297
00:40:31,840 --> 00:40:33,760
<i>Nước sẽ lại chảy,</i>

298
00:40:34,280 --> 00:40:39,440
<i>giải phóng các hậu duệ xa xôi
để chiếm lại các con sông đã mất từ lâu</i>.

299
00:40:43,680 --> 00:40:47,120
<i>Tốc độ chậm chạp
của nhịp điệu chậm nhất hành tinh</i>

300
00:40:47,120 --> 00:40:49,600
<i>khiến nó vô hình với ta.</i>

301
00:40:52,840 --> 00:40:58,120
<i>Nhưng nếu những nhịp điệu này bị gián đoạn
dù chỉ là nhỏ nhất,</i>

302
00:40:58,840 --> 00:41:02,120
<i>ta sẽ thấy những thay đổi ngay trước mắt.</i>

303
00:41:09,520 --> 00:41:13,320
<i>Mùa thu ở dãy núi Cascade của Oregon.</i>

304
00:41:19,840 --> 00:41:22,800
<i>Con thỏ này đang cố tránh rắc rối.</i>

305
00:41:26,720 --> 00:41:28,200
<i>Vì có lý do.</i>

306
00:41:29,360 --> 00:41:32,400
<i>Thỏ rừng hiếm khi chết vì tuổi già.</i>

307
00:41:37,480 --> 00:41:41,600
<i>Một con ưng ngỗng đi săn
sẽ phát hiện mọi chuyển động.</i>

308
00:41:45,240 --> 00:41:47,560
<i>Nên con thỏ nhút nhát đứng im.</i>

309
00:41:49,280 --> 00:41:53,000
<i>Gần như không thở.</i>

310
00:41:57,880 --> 00:42:00,560
<i>Trốn ngay trước mắt.</i>

311
00:42:03,400 --> 00:42:04,440
<i>Con ưng bay đi</i>

312
00:42:06,240 --> 00:42:09,080
<i>và con thỏ có thể thở phào nhẹ nhõm.</i>

313
00:42:11,600 --> 00:42:16,160
<i>Nhưng ngôi nhà của nó
sắp biến đổi đến không thể nhận ra.</i>

314
00:42:26,720 --> 00:42:30,040
<i>Nếu lớp ngụy trang
là thứ giúp bạn sống sót</i>

315
00:42:31,760 --> 00:42:35,760
<i>thì bạn sẽ sống sao
khi cả thế giới đột ngột đổi màu?</i>

316
00:42:46,160 --> 00:42:48,160
<i>Bạn cũng phải thay đổi.</i>

317
00:42:51,920 --> 00:42:57,560
<i>Khi ngày đông ngắn lại,
lông nó chuyển từ nâu sang trắng.</i>

318
00:43:01,280 --> 00:43:03,800
<i>Một màn đổi trang ấn tượng.</i>

319
00:43:06,960 --> 00:43:11,400
<i>Một lần nữa, nó chỉ cần đứng im.</i>

320
00:43:12,960 --> 00:43:14,640
<i>Và như phép màu,</i>

321
00:43:16,080 --> 00:43:17,200
<i>nó biến mất.</i>

322
00:43:24,680 --> 00:43:26,560
<i>Nhưng có mối đe dọa mới.</i>

323
00:43:30,680 --> 00:43:34,480
<i>Thay đổi khí hậu do con người
làm một số ngày đông</i>

324
00:43:34,480 --> 00:43:40,360
<i>ấm áp bất thường,
lớp tuyết phủ có thể tan qua đêm.</i>

325
00:43:45,480 --> 00:43:50,360
<i>Nhiệt độ không làm nó thay đổi màu lông,
mà là độ dài của ngày.</i>

326
00:43:53,160 --> 00:43:56,480
<i>Mà những ngày ấm hơn vẫn ngắn như vậy.</i>

327
00:44:02,200 --> 00:44:06,240
<i>Hiện tại, nó đang bất đồng
với môi trường xung quanh</i>

328
00:44:07,760 --> 00:44:09,960
<i>và dễ bị nhắm tới.</i>

329
00:44:28,280 --> 00:44:29,480
<i>Tới kế hoạch B.</i>

330
00:44:31,840 --> 00:44:32,960
<i>Tốc độ.</i>

331
00:44:42,200 --> 00:44:43,240
<i>Nó đã thoát.</i>

332
00:44:46,560 --> 00:44:52,000
<i>Nhưng khi lộ rõ thế này
thì không thể trốn được.</i>

333
00:45:15,640 --> 00:45:18,800
<i>Lần sau, nó có thể sẽ không may đến thế.</i>

334
00:45:21,760 --> 00:45:25,560
<i>Thỏ có lông bất đồng với xung quanh
dễ bị bắt hơn.</i>

335
00:45:28,280 --> 00:45:30,760
<i>Và giờ chúng hay bất đồng hơn.</i>

336
00:45:34,760 --> 00:45:38,760
<i>Loài này vẫn có thể có tương lai
ở thế giới biến động này.</i>

337
00:45:43,120 --> 00:45:47,560
<i>Con thỏ tuyết này đã thích nghi
để giữ màu nâu quanh năm.</i>

338
00:45:52,520 --> 00:45:56,720
<i>Nên nó sống dễ hơn
khi tuyết phủ mỏng trên mặt đất.</i>

339
00:46:02,680 --> 00:46:07,720
<i>Tương lai của loài này có thể
phụ thuộc vào những cá thể như thế.</i>

340
00:46:16,760 --> 00:46:22,520
<i>Tự nhiên hoạt động tốt nhất khi sự sống
đồng điệu với các nhịp điệu của hành tinh.</i>

341
00:46:34,920 --> 00:46:39,440
<i>Chuyện gì xảy ra khi hoạt động
của con người làm gián đoạn nhịp điệu?</i>

342
00:46:47,120 --> 00:46:51,000
<i>Khi thế giới đột ngột thay đổi quanh ta,</i>

343
00:46:53,880 --> 00:46:55,880
<i>liệu tự nhiên sẽ sống sót...</i>

344
00:46:58,080 --> 00:46:59,960
<i>qua cơn bão sắp tới?</i>

345
00:48:41,280 --> 00:48:46,280
Biên dịch: Phạm Thị Lan Phương