1
00:00:15,160 --> 00:00:19,040
Ayahuasca is een wetenschappelijke
uitvinding van de Amazone.
2
00:00:20,080 --> 00:00:21,960
Een sterk, visionair brouwsel...
3
00:00:23,440 --> 00:00:28,080
...dat centraal staat in de inheemse
spiritualiteit, en het is legaal in Peru.
4
00:00:29,160 --> 00:00:32,600
Ik heb zelf
veel ervaringen gehad met ayahuasca...
5
00:00:32,600 --> 00:00:34,520
...onder leiding van een sjamaan.
6
00:00:35,880 --> 00:00:39,920
En ik geloof dat het gebruik ervan
verder teruggaat dan men denkt...
7
00:00:39,920 --> 00:00:42,720
...vooral vanwege de kunst
die erop is gebaseerd.
8
00:00:45,720 --> 00:00:47,640
Je hebt ongelooflijke visioenen.
9
00:00:47,640 --> 00:00:51,880
Negen op de tien keer
beginnen die met geometrische patronen.
10
00:00:53,360 --> 00:00:55,360
En na die eerste visioenen...
11
00:00:55,360 --> 00:00:58,960
...zeggen veel mensen
fantastische wezens te ontmoeten.
12
00:01:00,360 --> 00:01:05,600
Soms zijn die entiteiten
een mengeling van een dier en een mens...
13
00:01:05,600 --> 00:01:07,480
...een zogenaamde theriantroop...
14
00:01:07,480 --> 00:01:11,160
...van het Griekse therion,
wild beest, en antropos, man.
15
00:01:11,160 --> 00:01:13,440
Die entiteiten komen steeds terug.
16
00:01:14,880 --> 00:01:18,360
Wat mij boeit, is dat bewijs
van het gebruik van ayahuasca...
17
00:01:18,360 --> 00:01:22,680
...en de visioenen die het uitlokt,
niet alleen in de Amazone voorkomt...
18
00:01:22,680 --> 00:01:26,360
...maar ook op veel andere
oude sites in Zuid-Amerika.
19
00:01:29,280 --> 00:01:33,400
{\an8}In Cusco gebruikten de Inca's
het brouwsel tijdens mensenoffers...
20
00:01:34,000 --> 00:01:36,960
...om het slachtoffer
naar het hiernamaals te helpen.
21
00:01:38,360 --> 00:01:41,080
En hun kunst vol met patronen en figuren...
22
00:01:41,080 --> 00:01:44,960
...lijkt sterk op hedendaagse
door ayahuasca geïnspireerde kunst.
23
00:01:46,800 --> 00:01:49,360
{\an8}Op de pre-Inca-site
van Tiwanaku in Bolivia...
24
00:01:49,360 --> 00:01:54,520
...hebben onderzoekers de objecten die
dit 1500 jaar oude standbeeld vasthoudt...
25
00:01:54,520 --> 00:01:58,080
...geïdentificeerd als snuifbakjes
voor hallucinogene poeders...
26
00:01:59,120 --> 00:02:02,600
...en op veel Tiwanaku-aardewerk
staan geometrische patronen...
27
00:02:02,600 --> 00:02:07,120
...en fantastische entiteiten, vast
geïnspireerd op psychedelische visioenen.
28
00:02:08,600 --> 00:02:13,080
Diezelfde visioenen zie je ook terug
in traditionele Amazonekunst.
29
00:02:15,880 --> 00:02:21,880
Ik moet denken aan de Tucano,
die op niet-permanente dragers schilderen.
30
00:02:23,120 --> 00:02:26,880
Ze beschilderen de malocas,
de gemeenschapshuizen.
31
00:02:26,880 --> 00:02:28,840
{\an8}Je ziet de continuïteit hier.
32
00:02:31,000 --> 00:02:35,360
Denk aan de oorsprongsmythe van de Tucano,
die het heeft over hun leraren...
33
00:02:35,360 --> 00:02:38,040
...de dochter van de zon
en haar metgezellen.
34
00:02:39,480 --> 00:02:42,200
Interessant is
dat het verhaal niet eindigt...
35
00:02:42,200 --> 00:02:45,760
...met het vertrek
van die mystieke beschavingshelden.
36
00:02:47,640 --> 00:02:52,240
Volgens de overlevering
bewerkten ze het land voor de nieuwkomers...
37
00:02:52,240 --> 00:02:55,760
...en lieten de goddelijke wezens
een communicatielijn open...
38
00:02:55,760 --> 00:02:58,800
...die mensen konden gebruiken
wanneer dat nodig was.
39
00:02:58,800 --> 00:03:02,880
Die lijn is het brouwsel
dat wij vandaag kennen als ayahuasca.
40
00:03:05,560 --> 00:03:10,120
Ayahuasca betekent 'slingerplant
van de ziel' in het Quechua, de Inca-taal.
41
00:03:11,160 --> 00:03:14,240
Maar ik denk dat het gebruik
veel ouder is dan de Inca's.
42
00:03:14,760 --> 00:03:19,600
Hier wordt
deze heel oude rotskunst interessant.
43
00:03:22,040 --> 00:03:26,640
{\an8}Deze rotstekeningen uit het deel
van de Amazone waar nu de Tucano leven...
44
00:03:26,640 --> 00:03:28,240
...hebben dezelfde thema's...
45
00:03:28,240 --> 00:03:31,200
...als alle
door ayahuasca geïnspireerde kunst.
46
00:03:32,360 --> 00:03:34,480
Ik kan niet anders dan opmerken...
47
00:03:34,480 --> 00:03:38,240
...dat er vergelijkbare
en verwante patronen zijn.
48
00:03:38,240 --> 00:03:42,920
We zien theriantropische wezens,
wezens die deels dier, deels mens zijn.
49
00:03:42,920 --> 00:03:43,880
Zoals hier.
50
00:03:45,040 --> 00:03:47,200
We zien geometrische patronen.
51
00:03:47,720 --> 00:03:49,000
We zien slangen.
52
00:03:49,000 --> 00:03:54,520
Voor mij is dit een buitengewoon mysterie,
dat dezelfde thema's steeds terugkomen.
53
00:03:56,600 --> 00:03:59,440
En toch zijn deze afbeeldingen,
zonder twijfel...
54
00:03:59,440 --> 00:04:01,760
...gemaakt tijdens de laatste ijstijd.
55
00:04:05,600 --> 00:04:10,520
Dat wijst erop dat ayahuasca
bijna 13.000 jaar geleden werd gebruikt.
56
00:04:10,520 --> 00:04:14,200
Het is 'n logische conclusie bij de kunst.
- Precies.
57
00:04:17,080 --> 00:04:20,400
Als dat waar is,
zijn de gevolgen onthutsend.
58
00:04:23,560 --> 00:04:29,080
De oude Amazoniërs beheersten wellicht
de complexe chemie van ayahuasca...
59
00:04:30,960 --> 00:04:32,560
...al in de ijstijd.
60
00:04:55,040 --> 00:04:58,080
De geometrie, de spiraalvormige patronen...
61
00:04:58,800 --> 00:05:02,400
...zijn heel bijzondere aspecten
van de psychedelische ervaring.
62
00:05:04,240 --> 00:05:07,440
Die geometrische visioenen
verklaren misschien ook een mysterie...
63
00:05:07,440 --> 00:05:11,480
...dat we bij het begin van onze verkenning
van Amerika tegenkwamen.
64
00:05:13,840 --> 00:05:16,640
{\an8}De immense geogliefen
die uit de jungle opdoken...
65
00:05:16,640 --> 00:05:19,320
{\an8}...langs de zuidwestelijke rand
van de Amazone.
66
00:05:20,880 --> 00:05:24,600
Ik sta versteld van de herhaling
van het geometrische idee...
67
00:05:24,600 --> 00:05:26,280
...dat steeds terugkomt...
68
00:05:26,280 --> 00:05:30,480
...zowel bij moderne kunst
als kunst van 13.000 jaar oud.
69
00:05:30,480 --> 00:05:32,160
En ik vraag me af...
70
00:05:32,160 --> 00:05:36,240
...of die geometrische grondwerken
ook beïnvloed zijn door ayahuasca.
71
00:05:36,240 --> 00:05:40,400
Ja. Door ayahuasca
of andere visionaire planten.
72
00:05:40,400 --> 00:05:42,280
Want er zijn veel planten.
73
00:05:42,280 --> 00:05:48,120
Achter elke cultuur vind je wel
een of andere visionaire plant.
74
00:05:50,520 --> 00:05:55,400
Die geogliefen lijken een uiting te zijn...
75
00:05:55,400 --> 00:05:59,080
...in driedimensionale vorm
en op een enorme schaal...
76
00:05:59,920 --> 00:06:01,840
...van het soort visioenen...
77
00:06:01,840 --> 00:06:06,280
...dat wordt veroorzaakt door het gebruik
van een stof als ayahuasca...
78
00:06:06,280 --> 00:06:10,040
...waarbij je eerst
geometrische patronen gaat zien.
79
00:06:12,600 --> 00:06:14,440
Ik denk dat het een uiting is...
80
00:06:14,440 --> 00:06:17,200
...van dezelfde impuls
in verschillende vormen.
81
00:06:20,000 --> 00:06:24,560
En als de geogliefen inderdaad werden
geïnspireerd door visionaire ervaringen...
82
00:06:24,560 --> 00:06:28,760
...dan moeten we ons afvragen
waar ze die inspiratie nog meer hadden...
83
00:06:29,480 --> 00:06:31,280
...om één dwingende reden.
84
00:06:32,360 --> 00:06:35,160
Die grondwerken lijken erg...
85
00:06:35,160 --> 00:06:38,720
...op geometrische grondwerken
in Noord-Amerika...
86
00:06:39,480 --> 00:06:40,920
{\an8}...in de staat Ohio.
87
00:06:43,160 --> 00:06:46,160
Ze worden
de Hopewell Ceremonial Earthworks genoemd...
88
00:06:46,160 --> 00:06:50,240
...toegeschreven aan een beschaving
nu bekend als de Hopewell-cultuur...
89
00:06:51,040 --> 00:06:55,000
...die 2000 jaar geleden floreerde
in het gebied van de Grote Meren.
90
00:06:55,000 --> 00:06:59,600
Enorme greppels en taluds,
nauwkeurig geometrisch geordend.
91
00:07:00,480 --> 00:07:03,960
Je zou de grondwerken
in de Amazone echt kunnen overbrengen...
92
00:07:03,960 --> 00:07:07,480
...naar de grondwerken van Ohio,
of omgekeerd.
93
00:07:09,160 --> 00:07:13,520
En toch lijken ze gemaakt te zijn
door culturen die elkaar niet kenden.
94
00:07:14,520 --> 00:07:20,000
Daarom kan ik toeval
gewoonweg niet accepteren als verklaring.
95
00:07:20,000 --> 00:07:23,760
Ik denk, als we een idee
steeds weer zien opduiken...
96
00:07:23,760 --> 00:07:26,720
...op plaatsen die ver uit elkaar liggen...
97
00:07:26,720 --> 00:07:28,480
{\an8}ACRE, BRAZILIË - OHIO, VS
98
00:07:28,480 --> 00:07:32,920
{\an8}...dat we te maken hebben met een erfenis
van ideeën die werd doorgegeven...
99
00:07:32,920 --> 00:07:35,880
{\an8}...en in verschillende perioden
tot uiting komt.
100
00:07:35,880 --> 00:07:39,160
{\an8}Maar het idee is datgene wat echt oud is...
101
00:07:39,160 --> 00:07:42,360
...en de structuur die we zien niet per se.
102
00:07:44,760 --> 00:07:48,960
Bij hun tegenhangers in de Amazone
begint het onderzoek nog maar net...
103
00:07:51,280 --> 00:07:55,280
...maar de grondwerken in Ohio
werden meer dan een eeuw onderzocht.
104
00:07:56,520 --> 00:08:00,640
En we weten dat ze meer zijn
dan alleen boeiende geometrische vormen.
105
00:08:02,840 --> 00:08:06,640
Veel van de grondwerken in Ohio,
waaronder Serpent Mound...
106
00:08:07,240 --> 00:08:11,880
...liggen precies op één lijn
met specifieke zonnewendes en equinoxen.
107
00:08:13,920 --> 00:08:18,080
Maar opmerkelijk genoeg liggen ze
in sommige gevallen ook op één lijn...
108
00:08:18,080 --> 00:08:21,000
...met nog complexere maancycli.
109
00:08:22,600 --> 00:08:26,280
Het is een van de curiositeiten
van de oude wereld...
110
00:08:26,280 --> 00:08:29,880
...dat er heel veel interesse was...
111
00:08:29,880 --> 00:08:33,200
...voor wat er aan de hemel gebeurde.
112
00:08:35,360 --> 00:08:38,320
Die sterke staaltjes
van astronomische waarneming...
113
00:08:38,320 --> 00:08:41,840
...zijn het werk van oude Amerikanen
zo'n 2000 jaar geleden...
114
00:08:43,040 --> 00:08:44,640
...of misschien veel eerder...
115
00:08:45,920 --> 00:08:50,000
...en zijn ook te vinden in andere
Noord-Amerikaanse heuvelstructuren.
116
00:08:51,080 --> 00:08:53,800
{\an8}Op sites als het 1000 jaar oude Cahokia...
117
00:08:55,400 --> 00:08:57,880
{\an8}...en het 3000 jaar oude Poverty Point...
118
00:08:58,640 --> 00:09:03,040
...dat zelf doelbewust ten noorden
van een andere locatie werd gesitueerd...
119
00:09:03,880 --> 00:09:07,880
{\an8}...Lower Jackson Mound,
dat 5000 jaar oud is.
120
00:09:10,040 --> 00:09:14,480
Wie weet welke astronomie
we zullen kunnen ontcijferen...
121
00:09:14,480 --> 00:09:17,680
...in de onlangs
onthulde geogliefen in de Amazone?
122
00:09:18,720 --> 00:09:22,000
Er zijn al tienduizenden jaren
mensen in Amerika.
123
00:09:22,000 --> 00:09:25,680
We moeten toch openstaan
voor de mogelijkheid dat er tijd was...
124
00:09:25,680 --> 00:09:29,280
...om een cultuur en geavanceerde kennis
van de hemel te ontwikkelen...
125
00:09:29,280 --> 00:09:31,480
...en dat in monumenten weer te geven?
126
00:09:33,240 --> 00:09:36,560
Kan die uitgebreide
astronomische kennis het bewijs zijn...
127
00:09:36,560 --> 00:09:39,640
...dat de verloren beschaving
van de ijstijd die ik zoek...
128
00:09:39,640 --> 00:09:44,040
...ook elders in Noord-Amerika een erfenis
van ideeën heeft achtergelaten?
129
00:09:53,920 --> 00:09:56,040
Op 2000 kilometer van Ohio...
130
00:10:02,240 --> 00:10:04,760
...in de noordwestelijke hoek
van New Mexico...
131
00:10:05,280 --> 00:10:08,360
...ben ik aangekomen
in een hooggelegen koude woestijn...
132
00:10:08,920 --> 00:10:11,760
...doorsneden
met hoge plateaus en tafelbergen.
133
00:10:13,840 --> 00:10:16,640
De Badlands in het zuidwesten van de VS...
134
00:10:16,640 --> 00:10:20,240
...zijn een wereld van extremen
en adembenemende vergezichten...
135
00:10:20,840 --> 00:10:22,960
...doorsneden door oude kloven...
136
00:10:22,960 --> 00:10:26,520
...met aan beide kanten
bijna verticale zandstenen kliffen.
137
00:10:30,520 --> 00:10:34,280
Je zou denken
dat de desolate omgeving van de Badlands...
138
00:10:34,280 --> 00:10:38,200
...niet geschikt zou zijn
voor een grootschalig bouwproject...
139
00:10:38,200 --> 00:10:40,480
...nu of in de oudheid.
140
00:10:41,320 --> 00:10:42,760
Maar dan heb je het mis.
141
00:10:44,240 --> 00:10:45,160
In deze kloof...
142
00:10:45,160 --> 00:10:49,280
...vinden we wat belangrijke
archeologische sites van Noord-Amerika.
143
00:10:52,320 --> 00:10:57,480
Tientallen oude constructies
liggen mijlenver verspreid in de vallei.
144
00:10:59,040 --> 00:11:01,240
Van kleine, vrijstaande kamers...
145
00:11:02,440 --> 00:11:05,440
...tot enorme zogenaamde hoofdgebouwen.
146
00:11:07,440 --> 00:11:09,960
Dit is Chaco Canyon.
147
00:11:17,280 --> 00:11:19,760
Ondanks meer dan een eeuw onderzoek...
148
00:11:21,040 --> 00:11:25,880
...blijven de oude structuren
hier in Chaco Canyon een raadsel.
149
00:11:26,880 --> 00:11:31,200
Over hun oorsprong en zelfs hun functie
wordt nog fel gediscussieerd.
150
00:11:36,720 --> 00:11:40,520
In het hart van het mysterie,
in het midden van de kloof...
151
00:11:44,240 --> 00:11:47,720
...staat het meest indrukwekkende
hoofdgebouw van allemaal.
152
00:11:52,360 --> 00:11:56,280
De naam van deze plek is Pueblo Bonito,
wat 'mooie stad' betekent.
153
00:11:59,760 --> 00:12:01,840
Het is meerdere verdiepingen hoog...
154
00:12:03,080 --> 00:12:05,280
...en vormt een labyrint van kamers...
155
00:12:06,400 --> 00:12:07,400
...gangen...
156
00:12:08,840 --> 00:12:12,840
...en enorme, cirkelvormige,
half-ondergrondse omheiningen.
157
00:12:14,760 --> 00:12:20,000
Ook nu nog, eeuwen nadat al het werk
hier is gestopt, maakt het veel indruk.
158
00:12:22,080 --> 00:12:25,600
Pueblo Bonito is een enorm bouwproject.
159
00:12:27,480 --> 00:12:29,840
Honderden kamers zijn in kaart gebracht.
160
00:12:32,160 --> 00:12:36,920
Vele hebben vreemd genoeg
geen duidelijke in- of uitgang.
161
00:12:39,840 --> 00:12:44,560
Archeologen hebben hier decennialang
gewerkt en veel belangrijke zaken ontdekt.
162
00:12:45,680 --> 00:12:48,280
En toch
blijft de interpretatie verwarrend.
163
00:12:52,160 --> 00:12:54,680
Maar één ding dat we vrij zeker weten...
164
00:12:54,680 --> 00:12:57,960
...is hoe Pueblo Bonito
er op z'n hoogtepunt uitzag.
165
00:13:01,040 --> 00:13:03,680
Het complex was een grote halve cirkel...
166
00:13:04,280 --> 00:13:07,520
...met rechte muren
uitkijkend op de bodem van de kloof.
167
00:13:08,600 --> 00:13:11,560
Rechthoekige gebouwen
werden in de boog gestapeld...
168
00:13:11,560 --> 00:13:13,280
...vier verdiepingen hoog.
169
00:13:15,760 --> 00:13:18,600
Zo ontstonden 800 kamers...
170
00:13:18,600 --> 00:13:22,480
...allemaal rond een plein
met in het midden een muur...
171
00:13:23,000 --> 00:13:27,320
...met aan elke kant meerdere
ronde, semi-ondergrondse structuren.
172
00:13:30,880 --> 00:13:33,000
Maar wie waren de bouwers?
173
00:13:33,000 --> 00:13:39,200
En waarom hebben ze zo veel moeite gedaan
om dit buitengewone gebouw te maken?
174
00:13:43,440 --> 00:13:48,920
{\an8}Nathan Hatfield, officieel aangeduid
als hoofd Interpretatie van Chaco Canyon...
175
00:13:49,480 --> 00:13:52,160
...heeft de gebouwen
tien jaar lang onderzocht.
176
00:13:56,760 --> 00:13:58,440
Vertel eens over deze plek.
177
00:13:59,120 --> 00:14:03,280
Deze constructie was
het grootste gebouw in Noord-Amerika...
178
00:14:03,280 --> 00:14:06,360
...tot halverwege de 19e eeuw.
179
00:14:09,480 --> 00:14:12,760
Archeologen konden
de steen zelf niet dateren.
180
00:14:13,880 --> 00:14:16,960
Maar met de zeer
nauwkeurige jaarringendatering...
181
00:14:16,960 --> 00:14:18,560
...op z'n houten balken...
182
00:14:18,560 --> 00:14:21,760
...konden ze
verschillende bouwfasen bepalen.
183
00:14:24,160 --> 00:14:26,520
Dit is niet in één keer gebouwd.
184
00:14:26,520 --> 00:14:29,800
Dit is over een periode
van een paar eeuwen gebouwd.
185
00:14:29,800 --> 00:14:34,880
Het oudste deel van Pueblo Bonito,
hoe oud is dat ongeveer?
186
00:14:34,880 --> 00:14:37,840
Het werd gebouwd rond 850.
187
00:14:37,840 --> 00:14:40,480
Is dat 850 na Christus?
- Inderdaad.
188
00:14:41,280 --> 00:14:47,360
En de bouw was al 200 jaar bezig,
misschien iets langer.
189
00:14:48,000 --> 00:14:52,360
Dat was voor het gebied werd bewoond
door de hedendaagse Pueblo-volkeren...
190
00:14:52,360 --> 00:14:53,880
850-1150 JAAR GELEDEN
191
00:14:53,880 --> 00:14:56,680
...zoals de Hopi, de Zuni en de Acoma.
192
00:14:59,840 --> 00:15:05,040
Pueblo Bonito is gebouwd door wat wij
het voorouderlijke Pueblo-volk noemen.
193
00:15:05,040 --> 00:15:06,880
Om ons onbekende redenen...
194
00:15:06,880 --> 00:15:12,120
...kozen ze Chaco Canyon
om het centrum van hun cultuur te worden.
195
00:15:12,840 --> 00:15:17,520
En Pueblo Bonito zou
het grootste gebouw worden...
196
00:15:17,520 --> 00:15:19,520
...in dat culturele centrum.
197
00:15:21,280 --> 00:15:22,840
Een cultureel centrum...
198
00:15:22,840 --> 00:15:27,360
...dat meer dan een dozijn andere
hoofdgebouwen als Pueblo Bonito telde.
199
00:15:29,400 --> 00:15:34,120
Waarom bouwden ze
al die constructies hier in Chaco Canyon?
200
00:15:35,720 --> 00:15:39,760
Waren er mensen
die hier permanent woonden?
201
00:15:40,280 --> 00:15:43,560
Nee. Archeologen
hebben geen sporen gevonden...
202
00:15:43,560 --> 00:15:47,360
...dat hier een grote bevolkingsgroep
werd onderhouden.
203
00:15:49,080 --> 00:15:54,080
Dus als deze hoofdgebouwen niet
werden gebouwd om mensen te huisvesten...
204
00:15:54,720 --> 00:15:56,200
...wat was dan hun doel?
205
00:16:00,120 --> 00:16:04,600
In de ruïnes vonden archeologen
meer dan honderd rituele graven...
206
00:16:08,400 --> 00:16:12,840
...samen met aardewerk
met spectaculaire geometrische patronen...
207
00:16:13,800 --> 00:16:19,000
{\an8}...en artefacten, afkomstig van honderden,
duizenden kilometers verderop.
208
00:16:19,000 --> 00:16:20,280
{\an8}KOPEREN BEL
209
00:16:20,280 --> 00:16:24,000
{\an8}We zien dat er
enorm veel moeite is gedaan...
210
00:16:24,800 --> 00:16:27,880
...om er een soort centrum
van de wereld van te maken.
211
00:16:31,160 --> 00:16:33,760
Op basis van de bewijzen werd duidelijk...
212
00:16:33,760 --> 00:16:36,680
...dat het een pelgrimsoord
moet zijn geweest...
213
00:16:36,680 --> 00:16:39,640
...waar mensen
uit alle richtingen naartoe kwamen...
214
00:16:39,640 --> 00:16:42,200
...aangetrokken door de magie van de plek.
215
00:16:42,920 --> 00:16:45,720
Het is duidelijk
een of andere heilige plaats.
216
00:16:48,880 --> 00:16:51,760
In dat licht
zijn de cirkelvormige structuren...
217
00:16:51,760 --> 00:16:55,680
...die we in bijna alle gebouwen
van Chaco aantreffen logischer.
218
00:16:56,800 --> 00:17:00,160
De Hopi, die afstammen
van de voorouderlijke Puebloanen...
219
00:17:00,160 --> 00:17:02,720
...noemen zulke structuren kiva's.
220
00:17:03,960 --> 00:17:08,320
Wat waren en zijn de kiva's volgens jou?
221
00:17:08,920 --> 00:17:12,760
Men is het erover eens
dat een kiva een ceremoniële ruimte was.
222
00:17:12,760 --> 00:17:15,200
Er zijn terugkerende elementen.
223
00:17:15,720 --> 00:17:17,200
Zo is er de bank.
224
00:17:17,200 --> 00:17:20,760
Binnen in de grotere hoofdkiva's
zie je vloergewelven.
225
00:17:20,760 --> 00:17:24,880
De meeste hebben
een soort houtgestookte open haard.
226
00:17:26,360 --> 00:17:28,960
Voor de Hopi- en Pueblo-volkeren vandaag...
227
00:17:28,960 --> 00:17:32,720
...is de kiva
een spirituele en politieke ruimte...
228
00:17:32,720 --> 00:17:35,800
...waar ze samen heilige rituelen uitvoeren.
229
00:17:35,800 --> 00:17:40,200
Dus de traditie bestaat nog steeds
en ze worden gebruikt voor ceremonies?
230
00:17:41,080 --> 00:17:43,680
Ceremonies die nog steeds gepaard gaan...
231
00:17:43,680 --> 00:17:47,080
...met het gebruik
van een speciale vorm van tabak.
232
00:17:49,000 --> 00:17:50,960
{\an8}Ten noorden van Chaco, in Utah...
233
00:17:51,600 --> 00:17:54,960
...hebben archeologen
die een oude haard onderzochten...
234
00:17:54,960 --> 00:17:59,520
...zaden gevonden
van de hallucinogene soort coyotetabak.
235
00:18:00,520 --> 00:18:04,440
Na koolstofdatering bleek
dat de zaden 12.300 jaar oud waren...
236
00:18:05,000 --> 00:18:09,080
...wat erop wijst dat mensen
hier al in de ijstijd tabak gebruikten.
237
00:18:09,800 --> 00:18:12,720
Waarschijnlijk
werden zulke hallucinogene planten...
238
00:18:12,720 --> 00:18:17,240
...duizenden jaren later nog gebruikt
tijdens ceremonies hier in Chaco...
239
00:18:19,520 --> 00:18:22,640
...net als sjamanen
in de Amazone ayahuasca gebruiken.
240
00:18:26,040 --> 00:18:30,680
Zouden die sjamanistische tradities
op duizenden kilometers van elkaar...
241
00:18:31,600 --> 00:18:34,800
...de erfenis kunnen zijn
van één ouder geloofssysteem...
242
00:18:34,800 --> 00:18:38,360
...dat in heel Amerika
z'n sporen heeft achtergelaten?
243
00:18:39,960 --> 00:18:44,520
Om de kiva's verder te onderzoeken
ga ik naar de rand van de kloof...
244
00:18:45,160 --> 00:18:48,120
...anderhalve kilometer
ten zuiden van Pueblo Bonito...
245
00:18:49,000 --> 00:18:50,920
...naar de grootste kiva...
246
00:18:52,800 --> 00:18:54,120
... Casa Rinconada.
247
00:18:57,880 --> 00:19:00,480
Anders dan de meeste kiva's van Chaco...
248
00:19:00,480 --> 00:19:03,880
...staat Casa Rinconada apart
van elk ander groot gebouw.
249
00:19:06,120 --> 00:19:08,040
Binnen de verzonken omheining...
250
00:19:08,040 --> 00:19:11,280
...zijn er T-vormige deuropeningen
in de muren gemaakt...
251
00:19:11,840 --> 00:19:15,280
...openingen die bijna perfect
noord- en zuidgericht zijn.
252
00:19:17,680 --> 00:19:21,720
Timelapse-foto's laten zien,
dat vlak boven de deuropening...
253
00:19:21,720 --> 00:19:25,600
...de nachtelijke hemel
rond de Poolster draait.
254
00:19:27,920 --> 00:19:31,480
Vreemd genoeg
heeft Casa Rinconada iets vertrouwds.
255
00:19:33,560 --> 00:19:38,440
{\an8}Het lijkt op Göbekli Tepe, in Turkije,
de megalithische site uit de ijstijd.
256
00:19:40,680 --> 00:19:44,600
Die heeft gelijkaardige
verzonken, ronde, kiva-achtige kamers...
257
00:19:45,120 --> 00:19:46,800
...met T-vormige pilaren...
258
00:19:47,360 --> 00:19:51,040
...die ook op één lijn liggen
met specifieke punten aan de hemel.
259
00:19:53,200 --> 00:19:55,320
Maar hoe konden die oude structuren...
260
00:19:55,320 --> 00:19:58,880
...zo ver van elkaar gescheiden
in plaats en tijd...
261
00:19:59,400 --> 00:20:00,680
...verwant zijn?
262
00:20:01,520 --> 00:20:03,360
Speculeren is verleidelijk.
263
00:20:04,400 --> 00:20:07,720
De oorsprongsmythe van de Hopi
biedt mogelijk een spoor.
264
00:20:09,200 --> 00:20:12,320
De Hopi geloven
dat we in de vierde wereld leven...
265
00:20:12,320 --> 00:20:18,080
...dat er drie eerdere werelden zijn
opgerezen uit een soort ondergronds rijk.
266
00:20:22,800 --> 00:20:26,880
Na de schepping van de eerste levende
wezens, zo gaat de Hopi-legende...
267
00:20:27,440 --> 00:20:30,840
...beval de zonnegeest
z'n boodschapper, Grootmoeder Spin...
268
00:20:31,440 --> 00:20:36,200
...om die steeds evoluerende levensvormen
door de eerste twee werelden te leiden.
269
00:20:38,720 --> 00:20:39,920
In de derde wereld...
270
00:20:39,920 --> 00:20:43,240
...leerde ze de eerste mensen
weven en aardewerk maken...
271
00:20:43,760 --> 00:20:46,000
...en het verschil tussen goed en kwaad.
272
00:20:49,400 --> 00:20:52,240
Maar sommigen dwaalden
van het rechte pad af.
273
00:20:54,840 --> 00:20:59,520
De ontevreden zonnegeest beval degenen
met een goed hart om verder te gaan.
274
00:21:00,960 --> 00:21:04,520
Via een groot riet klommen ze
naar een opening in de lucht.
275
00:21:05,560 --> 00:21:09,040
Daar hielp Grootmoeder Spin hen
in hun nieuwe thuis...
276
00:21:09,600 --> 00:21:13,320
...de vierde wereld,
waar hun nakomelingen nog steeds wonen.
277
00:21:16,880 --> 00:21:21,640
Een ongewoon geologisch element
in de Grand Canyon is voor de Hopi heilig.
278
00:21:22,160 --> 00:21:25,720
Ze geloven dat het
de letterlijke opening is uit de mythe.
279
00:21:26,640 --> 00:21:28,320
Ze noemen het Sipapu.
280
00:21:29,960 --> 00:21:31,400
Niemand mag er komen...
281
00:21:31,400 --> 00:21:35,120
...maar symbolisch wordt het
overal in de Hopi-wereld nagemaakt.
282
00:21:38,040 --> 00:21:39,840
In de Pueblo-cultuur...
283
00:21:39,840 --> 00:21:43,880
...wordt een gat in de vloer
van de kiva ook sipapu genoemd.
284
00:21:43,880 --> 00:21:49,000
Dat wordt gezien als de plek van waaruit
de Ouden uit een vorige wereld kwamen...
285
00:21:49,000 --> 00:21:53,200
...een wereld die was vernietigd,
naar de wereld waarin we nu leven.
286
00:21:54,240 --> 00:21:57,040
En hier wil ik een vergelijking maken...
287
00:21:57,040 --> 00:21:59,440
...die misschien heel extreem lijkt.
288
00:21:59,440 --> 00:22:04,040
Ik vraag me gewoon af
of dat allemaal dateert uit een tijd...
289
00:22:04,040 --> 00:22:08,000
...dat het nodig was dat mensen
onder de grond gingen schuilen.
290
00:22:08,600 --> 00:22:10,920
En we weten dat er zo'n tijd was...
291
00:22:10,920 --> 00:22:15,400
...ongeveer 12.800 jaar geleden,
aan het begin van de Jongere Dryas.
292
00:22:18,040 --> 00:22:21,040
Ondanks de controverse
geloven veel wetenschappers...
293
00:22:21,040 --> 00:22:24,360
...dat de wereldschokkende rampen
en overstromingen toen...
294
00:22:24,880 --> 00:22:28,360
...kwamen door kosmische inslagen
en explosies in de lucht...
295
00:22:28,360 --> 00:22:32,760
...toen de aarde in het puinspoor
van een uiteenvallende komeet zat.
296
00:22:35,680 --> 00:22:38,400
Als het gevaar uit de lucht kwam...
297
00:22:38,400 --> 00:22:42,440
...als we te maken hebben met inslagen
van een versplinterende komeet...
298
00:22:42,440 --> 00:22:45,800
...dan zijn ondergrondse constructies
heel logisch.
299
00:22:45,800 --> 00:22:48,880
Die diepe, oude connectie
is geen directe connectie.
300
00:22:48,880 --> 00:22:52,080
Het is een herinnering
in de mondelinge overlevering...
301
00:22:52,080 --> 00:22:57,200
...dat er een tijd was dat onze voorouders
tevoorschijn moesten komen uit de grond...
302
00:22:57,200 --> 00:23:00,760
...in een nieuwe wereld
die na een ramp was schoongeveegd...
303
00:23:00,760 --> 00:23:03,280
...en die ze moesten herbevolken.
304
00:23:06,040 --> 00:23:08,200
Ik twijfel er helemaal niet aan...
305
00:23:08,200 --> 00:23:11,560
...dat deze spectaculaire kiva
ongeveer 1000 jaar oud is...
306
00:23:12,080 --> 00:23:14,920
...maar ik vermoed dat de bouwers...
307
00:23:14,920 --> 00:23:19,200
...er geërfde kennis en ideeën
in hebben verwerkt die veel ouder zijn.
308
00:23:20,520 --> 00:23:24,160
Net als een ander idee
dat we steeds weer terugzien...
309
00:23:24,160 --> 00:23:26,680
...bij al die oude Amerikaanse sites...
310
00:23:27,320 --> 00:23:30,960
...het belang
van astronomische en geometrische kennis.
311
00:23:34,280 --> 00:23:38,680
Bij Pueblo Bonito
is de hele structuur perfect gericht...
312
00:23:38,680 --> 00:23:42,920
...naar de vier hoofdwindrichtingen,
noord, zuid, oost en west...
313
00:23:43,600 --> 00:23:47,600
...waaruit blijkt dat de bouwers
hun plek op de planeet begrepen.
314
00:23:48,160 --> 00:23:52,680
Bovendien gebeurt er
bij de equinox iets magisch.
315
00:23:53,320 --> 00:23:58,280
De zon komt op en gaat onder op één lijn
met de westkant van de zuidelijke muur.
316
00:24:00,480 --> 00:24:02,800
Dat was niet louter toeval.
317
00:24:03,480 --> 00:24:05,080
Het was goed doordacht.
318
00:24:05,680 --> 00:24:11,680
En wat mensen daarin aanspreekt,
is dat we nu nog diezelfde hemel zien.
319
00:24:11,680 --> 00:24:13,680
Ja.
- We zien de uitlijningen nog.
320
00:24:16,200 --> 00:24:21,400
Klopt het dat hier functionarissen waren
die zonnepriesters werden genoemd?
321
00:24:21,400 --> 00:24:24,880
Zij waren de zonnekijkers,
de zonnepriesters.
322
00:24:24,880 --> 00:24:31,000
Ze wijdden zich aan de architectuur,
aan het observeren van de hemel.
323
00:24:33,360 --> 00:24:37,000
Wat waren de belangrijkste
hemelgebeurtenissen die ze volgden?
324
00:24:37,000 --> 00:24:39,080
De zomer- en de winterzonnewende...
325
00:24:39,080 --> 00:24:41,400
...de equinoxen,
de zonsopgang pal in het oosten?
326
00:24:41,400 --> 00:24:45,000
Dat hield verband met de landbouw.
- Precies.
327
00:24:45,000 --> 00:24:50,720
Een kalender in het landschap hebben
was cruciaal om te overleven.
328
00:24:50,720 --> 00:24:56,320
En dat ze daarin geslaagd zijn
met die monumentale bouwwerken...
329
00:24:56,960 --> 00:24:58,640
...dat heeft alles te maken...
330
00:24:58,640 --> 00:25:01,800
...met hun talent
om succesvol aan landbouw te doen.
331
00:25:03,680 --> 00:25:06,800
Dat heb ik al eerder gehoord,
maar er is een probleem...
332
00:25:06,800 --> 00:25:10,880
...met de aanname dat al die moeite
alleen met landbouw te maken had.
333
00:25:13,640 --> 00:25:19,080
Zo'n 145 km ten noorden van Chaco Canyon
staat een opvallende zandstenen bergkam...
334
00:25:19,080 --> 00:25:24,240
...met twee toppen, die bekendstaan
als Chimney Rock en Companion Rock.
335
00:25:25,960 --> 00:25:30,680
Vlakbij vinden we
een Chacoaans hoofdgebouw met twee kiva's.
336
00:25:31,760 --> 00:25:37,080
Het blijkt dat die hele structuur
daar werd gebouwd...
337
00:25:37,080 --> 00:25:39,280
...heel precies uitgelijnd...
338
00:25:39,280 --> 00:25:42,000
...om een maangebeurtenis
te kunnen observeren...
339
00:25:42,000 --> 00:25:45,880
...die maar één keer
in de 18,6 jaar plaatsvindt...
340
00:25:45,880 --> 00:25:48,920
...de meest noordelijke stilstand
van de maan.
341
00:25:50,320 --> 00:25:54,400
Dan bereikt de op- en ondergaande maan
z'n noordelijkste punt...
342
00:25:54,400 --> 00:25:56,040
...aan de nachtelijke hemel...
343
00:25:56,040 --> 00:25:58,960
...voordat hij
verder zuidwaarts op- en ondergaat...
344
00:25:58,960 --> 00:26:00,880
...als onderdeel van een cyclus.
345
00:26:02,520 --> 00:26:07,000
De maan komt op
tussen Chimney Rock en Companion Rock...
346
00:26:07,000 --> 00:26:09,720
...alleen op dat ene moment.
347
00:26:11,480 --> 00:26:16,320
Dat is het soort kennis dat van generatie
op generatie moet worden doorgegeven.
348
00:26:16,960 --> 00:26:21,760
Het is niet iets wat je één keer opmerkt
en waarvoor je dan een constructie bouwt.
349
00:26:23,840 --> 00:26:27,080
Het gaat om een oude intellectuele poging...
350
00:26:27,080 --> 00:26:30,280
...om de kosmos
die ons omringt te begrijpen.
351
00:26:30,280 --> 00:26:35,080
En die kosmos
is een en al beweging en veranderingen...
352
00:26:35,600 --> 00:26:41,360
...en de langetermijnobservatie daarvan
vereist enorm veel toewijding...
353
00:26:41,360 --> 00:26:43,520
...vaak gedurende duizenden jaren.
354
00:26:46,360 --> 00:26:51,000
Toen onderzoekers in Chaco Canyon
op zoek gingen naar maanuitlijningen...
355
00:26:51,520 --> 00:26:54,280
...vonden ze
allerlei opmerkelijke voorbeelden.
356
00:26:56,640 --> 00:27:00,960
Als de maan z'n meest
zuidelijke stilstand in de winter bereikt...
357
00:27:00,960 --> 00:27:03,880
...ook één keer om de 18,6 jaar...
358
00:27:04,560 --> 00:27:09,040
...rijst hij op één lijn door drie hoofd-
gebouwen, tien kilometer van elkaar...
359
00:27:09,040 --> 00:27:11,160
...met Pueblo Bonito in het midden.
360
00:27:12,120 --> 00:27:16,040
En 9,3 jaar later, halverwege die cyclus...
361
00:27:16,560 --> 00:27:20,000
...komt de zomermaan op
in één lijn van een groot gebouw...
362
00:27:20,000 --> 00:27:22,080
{\an8}...net ten oosten van Pueblo Bonito...
363
00:27:22,080 --> 00:27:25,520
{\an8}...naar een ander gebouw
18 kilometer naar het zuidwesten...
364
00:27:27,640 --> 00:27:31,760
...terwijl diezelfde ondergaande maan
over één hoofdgebouw schijnt...
365
00:27:31,760 --> 00:27:33,880
...en weer via Pueblo Bonito...
366
00:27:33,880 --> 00:27:38,560
...meer dan 27 kilometer voorbij de kloof,
naar nog een ander hoofdgebouw.
367
00:27:40,200 --> 00:27:42,160
En één ding is zeker.
368
00:27:42,160 --> 00:27:44,760
De 18,6-jarige maancyclus...
369
00:27:44,760 --> 00:27:49,200
...heeft geen enkele invloed
op het verbouwen van gewassen.
370
00:27:49,200 --> 00:27:55,200
Waarom deden de oude Puebloanen
dan zo veel moeite in hun architectuur?
371
00:27:56,960 --> 00:28:01,000
Dat geeft duidelijk aan
dat er geen economisch doel was...
372
00:28:01,000 --> 00:28:05,200
...dat ze hiermee de verbinding
tussen hemel en aarde wilden vieren.
373
00:28:07,400 --> 00:28:11,080
Wat nu duidelijk is,
is dat al die Chacoaanse structuren samen...
374
00:28:11,600 --> 00:28:14,880
...een rituele kalender vormen
uitgespreid op aarde...
375
00:28:18,480 --> 00:28:22,280
...in een kloof die misschien
net voor dit doel werd gekozen...
376
00:28:22,280 --> 00:28:25,120
...als een aardse tegenhanger
van de Melkweg.
377
00:28:27,760 --> 00:28:32,560
Maar de connecties met de kosmos,
hemel en aarde, zo boven, zo beneden...
378
00:28:33,240 --> 00:28:35,320
...zo belangrijk in de Chaco-cultuur...
379
00:28:35,320 --> 00:28:38,600
...blijven niet beperkt
tot z'n enorme gebouwencomplexen.
380
00:28:41,960 --> 00:28:45,200
Acht kilometer ten zuidoosten
van het centrum van Chaco...
381
00:28:47,240 --> 00:28:49,320
...verlaat ik de bodem van de kloof...
382
00:28:51,080 --> 00:28:53,040
...op zoek naar iets intrigerends...
383
00:28:53,040 --> 00:28:55,880
...dat de ruige wanden
van deze kloof versiert.
384
00:28:59,400 --> 00:29:00,800
Oude kunstwerken...
385
00:29:02,480 --> 00:29:04,280
...uitgehouwen in de rots.
386
00:29:09,800 --> 00:29:13,000
Dit zijn kostbare herinneringen,
verhalen in steen...
387
00:29:13,000 --> 00:29:16,480
...die voortdurend zijn herzien,
gewijzigd en aangevuld...
388
00:29:16,480 --> 00:29:19,440
...in de loop
van wie-weet-hoeveel duizenden jaren.
389
00:29:21,720 --> 00:29:26,360
Menselijke figuren lijken te dansen
en muziekinstrumenten te bespelen.
390
00:29:29,080 --> 00:29:32,880
Spiralen en slangen kronkelen
langs de wanden van de kloof...
391
00:29:33,400 --> 00:29:37,640
...naast vreemde wezens
en geometrische vormen...
392
00:29:37,640 --> 00:29:42,920
...zoals bij de kunstwerken in de Amazone,
mogelijk geïnspireerd door psychedelica.
393
00:29:44,880 --> 00:29:48,320
Overal ter wereld
en in alle periodes van de geschiedenis...
394
00:29:48,320 --> 00:29:51,920
...in de grotkunst,
de petrogliefen en de rotstekeningen...
395
00:29:51,920 --> 00:29:55,200
...zie je steeds weer
precies dezelfde beelden...
396
00:29:55,200 --> 00:29:59,440
...als na de inname
van ayahuasca en andere psychedelica.
397
00:30:02,840 --> 00:30:05,160
Naast die visionaire elementen...
398
00:30:05,160 --> 00:30:10,400
...focust de Chacoaanse rotskunst,
net als de architectuur, op astronomie.
399
00:30:13,320 --> 00:30:16,560
Deze afbeelding
wordt geïnterpreteerd als een eclips...
400
00:30:17,200 --> 00:30:21,520
...de zon verduisterd door de maan,
terwijl de corona naar buiten vlamt.
401
00:30:23,560 --> 00:30:25,840
En dit is een supernova...
402
00:30:25,840 --> 00:30:28,920
...waarvan nu bekend is
dat hij overdag zichtbaar was...
403
00:30:29,440 --> 00:30:33,680
...tijdens de voorouderlijke
Pueblo-periode in 1054.
404
00:30:34,680 --> 00:30:38,600
Waarom zulke afbeeldingen maken
op zo'n moeilijk bereikbare plek...
405
00:30:39,120 --> 00:30:41,680
...tenzij er een dwingende reden voor was?
406
00:30:43,160 --> 00:30:48,600
Bij gebrek aan een duidelijk economisch,
strategisch of politiek motief...
407
00:30:48,600 --> 00:30:52,280
...moet er bijgevolg een hoger doel
bij betrokken zijn geweest.
408
00:30:53,560 --> 00:30:56,000
Mij wordt het steeds duidelijker...
409
00:30:56,000 --> 00:30:59,440
...dat Chaco Canyon
een geritualiseerd landschap is...
410
00:30:59,440 --> 00:31:03,880
...en dat de oorsprong niet kan worden
beperkt tot zo'n duizend jaar geleden...
411
00:31:03,880 --> 00:31:08,360
...maar veel verder moet teruggaan,
misschien zelfs tot de laatste ijstijd.
412
00:31:14,000 --> 00:31:17,840
Tot hoever in het verleden zijn er,
voor zover je weet...
413
00:31:17,840 --> 00:31:21,280
...sporen van menselijke aanwezigheid
hier in Chaco Canyon?
414
00:31:21,280 --> 00:31:25,880
Je hebt vast gehoord dat ze onlangs
bij het White Sands National Monument...
415
00:31:25,880 --> 00:31:30,760
Voetafdrukken van 23.000 jaar oud vonden.
- En dat is niet zo ver hier vandaan.
416
00:31:30,760 --> 00:31:35,240
Dus het is heel waarschijnlijk
dat er mensen in Chaco Canyon waren...
417
00:31:35,760 --> 00:31:40,680
...misschien wel 10.000 jaar
voor het eerste gebouw werd gebouwd.
418
00:31:43,120 --> 00:31:47,960
Ik denk dat ze het landschap en de hemel...
419
00:31:48,480 --> 00:31:52,880
...al generaties lang aan het observeren
waren voor ze besloten te bouwen.
420
00:31:57,440 --> 00:31:59,640
Chaco Canyon draagt de sporen...
421
00:31:59,640 --> 00:32:02,920
...van een cultuur
van zeer geavanceerde astronomen.
422
00:32:03,680 --> 00:32:09,080
Hun intense focus op de regelmatige cycli
van zon, maan en sterren...
423
00:32:09,920 --> 00:32:12,360
...en de ruimere grootsheid van de kosmos...
424
00:32:12,360 --> 00:32:15,320
...was geen eigenaardig trekje
van hen alleen.
425
00:32:15,320 --> 00:32:17,480
Het kwam op dezelfde manier voor...
426
00:32:17,480 --> 00:32:22,440
...met griezelig gelijkaardige symboliek,
kunst en architectonische uitlijningen...
427
00:32:22,440 --> 00:32:26,000
...in veel andere oude culturen
over de hele wereld.
428
00:32:27,640 --> 00:32:31,840
{\an8}Zo is de megalithisch tempel van Mnajdra,
op Malta, precies uitgelijnd...
429
00:32:31,840 --> 00:32:34,880
{\an8}...om de equinoxen
en de zonnewendes vast te leggen.
430
00:32:36,440 --> 00:32:39,560
{\an8}En de as van de grote tempel
van Karnak in Egypte...
431
00:32:39,560 --> 00:32:42,480
{\an8}...legt de zonsopgang
van de winterzonnewende vast.
432
00:32:44,400 --> 00:32:48,800
{\an8}En de centrale toren
van Angkor Wat in Cambodja...
433
00:32:48,800 --> 00:32:52,600
...ligt precies op één lijn
met de rijzende zon op de equinoxen.
434
00:32:53,480 --> 00:32:57,000
Er lijkt een wereldwijd
architectuurproject te zijn geweest...
435
00:32:57,000 --> 00:33:01,400
...om de harmonie en de bewegingen
van de hemel weer te geven...
436
00:33:01,400 --> 00:33:05,280
...in monumenten op de grond,
om de hemel naar de aarde te brengen.
437
00:33:08,280 --> 00:33:12,680
Maar hoe oud is dit ogenschijnlijk
wereldwijde menselijke project?
438
00:33:19,400 --> 00:33:20,360
Er zijn sporen...
439
00:33:20,360 --> 00:33:24,360
...in een van de meest ontwikkelde
beschavingen van het oude Amerika...
440
00:33:26,240 --> 00:33:30,480
...die ooit het zuiden van Mexico
en het Midden-Amerika van nu domineerde.
441
00:33:31,560 --> 00:33:32,520
De Maya's.
442
00:33:35,000 --> 00:33:39,080
De Maya's zijn voor mij
een van de fascinerendste culturen...
443
00:33:39,080 --> 00:33:40,480
...van de oude wereld...
444
00:33:41,240 --> 00:33:45,440
...en een cultuur
vol mysterie en tegenstrijdigheid.
445
00:33:48,000 --> 00:33:50,640
Veel Maya-afstammelingen wonen hier nog...
446
00:33:52,400 --> 00:33:56,280
...in de prachtige natuur
van Chiapas en het schiereiland Yucatán.
447
00:34:00,040 --> 00:34:03,480
Lang voor de Inca's
en de Pueblo-cultuur van Chaco...
448
00:34:05,160 --> 00:34:07,480
...floreerde de Maya-beschaving.
449
00:34:09,280 --> 00:34:13,200
Het was een cultuur die z'n genialiteit
op veel manieren uitdrukte...
450
00:34:14,520 --> 00:34:17,960
...met name met schitterende
architecturale staaltjes.
451
00:34:20,640 --> 00:34:23,520
Omringd door dicht laaglandregenwoud...
452
00:34:23,520 --> 00:34:27,560
...is dit Palenque,
het heilige rijk van de Maya's.
453
00:34:40,040 --> 00:34:43,440
Palenque is echt een adembenemende plek.
454
00:34:44,240 --> 00:34:49,360
Ontzagwekkende architectuur en techniek
typeren deze klassieke Maya-site.
455
00:34:52,560 --> 00:34:53,560
Hoge piramides...
456
00:34:55,600 --> 00:34:57,640
...een ceremonieel balveld...
457
00:34:58,240 --> 00:34:59,640
...een opdoemend paleis...
458
00:35:01,360 --> 00:35:04,320
...en tempels vol
met intrigerende afbeeldingen.
459
00:35:06,760 --> 00:35:10,200
De Maya's zijn vooral bekend
om hun prachtige architectuur...
460
00:35:10,200 --> 00:35:14,000
...de geweldige piramidecomplexen
die ze hebben gemaakt...
461
00:35:14,000 --> 00:35:15,880
...meestal trappiramides...
462
00:35:15,880 --> 00:35:21,040
...en het zeer elegante ontwerp
en het uiterst precieze vakmanschap.
463
00:35:21,560 --> 00:35:24,880
Dat zijn kenmerken
van een geavanceerde cultuur.
464
00:35:29,720 --> 00:35:35,040
{\an8}Maya-expert en gids Mildred Lucas Garcia
heeft er ruim tien jaar aan gewijd...
465
00:35:35,040 --> 00:35:37,040
...om Palenque beter te begrijpen.
466
00:35:38,560 --> 00:35:41,520
Wanneer begon het werk hier?
467
00:35:41,520 --> 00:35:44,120
Hoelang is deze plek bewoond geweest?
468
00:35:44,120 --> 00:35:47,600
De stichting van de stad
- begon in 200 v.
- Chr...
469
00:35:47,600 --> 00:35:50,640
...en hij werd verlaten
- in de jaren 900 n.
- Chr.
470
00:35:50,640 --> 00:35:51,560
Juist.
471
00:35:51,560 --> 00:35:55,080
Deze ongelooflijke plek,
deze enorme piramides...
472
00:35:55,080 --> 00:35:58,040
...prachtig gebouwd, prachtig ontworpen...
473
00:35:58,040 --> 00:36:01,360
...zijn duidelijk het werk
van zeer bekwame mensen...
474
00:36:01,360 --> 00:36:04,600
...die vanaf het begin
een plan moeten hebben gehad.
475
00:36:04,600 --> 00:36:06,520
Maar hoe hebben ze het gedaan?
476
00:36:06,520 --> 00:36:09,480
We weten dat er
steengroeven in de buurt waren.
477
00:36:09,480 --> 00:36:15,240
Daarom besloten ze de stad hier te bouwen,
vanwege de natuurlijke hulpbronnen.
478
00:36:15,240 --> 00:36:19,360
Ze hadden kalksteen in dit gebied,
ze hadden water...
479
00:36:19,360 --> 00:36:23,000
...en dit was een heel strategisch gebied
om de stad te bouwen.
480
00:36:23,000 --> 00:36:26,720
Maar het is onbekend
hoe ze het hebben gebouwd.
481
00:36:26,720 --> 00:36:30,600
We weten het niet.
- Het is nog steeds een mysterie.
482
00:36:31,320 --> 00:36:36,560
Waarom bouwden de Maya's piramides?
Hier in Palenque zien we veel piramides.
483
00:36:37,600 --> 00:36:42,600
De piramides, niet alleen bij de Maya's,
maar ook in de oude culturen...
484
00:36:42,600 --> 00:36:44,840
...symboliseerden de heilige bergen.
485
00:36:45,360 --> 00:36:50,320
In Palenque bouwden ze grote constructies
die de heilige bergen voorstellen.
486
00:36:53,680 --> 00:36:57,640
Bergen waren belangrijk
in het geloofssysteem van de Maya's...
487
00:36:57,640 --> 00:37:00,200
...als symbolen
van de bron van de schepping.
488
00:37:02,840 --> 00:37:07,160
Maar wellicht zat er meer achter
het epische bouwproject van de Maya's...
489
00:37:07,160 --> 00:37:09,000
...vooral hier in Palenque.
490
00:37:11,440 --> 00:37:14,760
In Palenque
zijn sommige gebouwen ontworpen...
491
00:37:14,760 --> 00:37:17,640
...geleid door astronomische waarnemingen.
492
00:37:17,640 --> 00:37:18,600
Wauw.
493
00:37:19,720 --> 00:37:22,760
Drie gebouwen,
bekend als de Groep van de Kruisen...
494
00:37:22,760 --> 00:37:26,600
...werden gebruikt
als astronomisch observatiegebied.
495
00:37:26,600 --> 00:37:27,560
Juist.
496
00:37:28,560 --> 00:37:32,920
Die gebouwen werden
perfect gericht naar de zomerzonnewende...
497
00:37:32,920 --> 00:37:35,360
...en de lente-equinox.
498
00:37:37,720 --> 00:37:42,440
Er waren zeer kundige astronomen
betrokken bij de bouw van het complex.
499
00:37:42,440 --> 00:37:43,440
Ja, dat klopt.
500
00:37:47,320 --> 00:37:49,480
Maar waarom zo veel moeite doen...
501
00:37:49,480 --> 00:37:53,040
...om die enorme bouwsels te richten
naar zonnewendes en equinoxen?
502
00:37:57,360 --> 00:38:00,920
Gezien die ongelooflijke uitlijningen
is één ding duidelijk.
503
00:38:03,360 --> 00:38:06,600
Als je wilt weten
waar Palenque echt om draait...
504
00:38:06,600 --> 00:38:11,520
...moet je niet alleen naar de architectuur,
maar ook naar de hemel kijken.
505
00:38:20,720 --> 00:38:23,320
Ik ben naar de Tempel van de Zon gekomen...
506
00:38:23,320 --> 00:38:26,560
...op een speciaal moment
op een speciale dag...
507
00:38:28,240 --> 00:38:30,280
...de ochtend van de lente-equinox...
508
00:38:31,120 --> 00:38:36,560
...als de zon precies in het oosten opkomt
en precies in het westen ondergaat...
509
00:38:37,080 --> 00:38:39,680
...een teken van kosmische harmonie.
510
00:38:41,160 --> 00:38:46,200
Bij de Tempel van de Zon zorgt
die zonsopgang voor een uniek schouwspel...
511
00:38:46,720 --> 00:38:49,920
...nog steeds gevierd
door de lokale gemeenschap.
512
00:38:50,880 --> 00:38:56,120
{\an8}De lente-equinox is belangrijk
voor de spiritualiteit van de Maya's.
513
00:38:56,720 --> 00:39:00,560
Hier zijn we op de belangrijkste plek.
514
00:39:02,760 --> 00:39:05,240
En ik zit op de eerste rij.
515
00:39:34,480 --> 00:39:37,400
{\an8}Ondertiteld door: Mireille Van Overmeiren