1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX

2
00:00:06,464 --> 00:00:09,718
NETFLIX — FILM DOKUMENTALNY

3
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX

4
00:00:15,181 --> 00:00:17,017
<i>CZARNY LEGION</i>

5
00:00:17,851 --> 00:00:20,437
<i>CZARNY NARCYZ</i>

6
00:00:21,312 --> 00:00:25,066
<i>Dla mnie najfajniejszy</i>
<i>okres w historii kina był wtedy,</i>

7
00:00:25,150 --> 00:00:28,737
<i>gdy pośród filmów</i>
<i>ze słowem „czarny” w tytule</i>…

8
00:00:30,905 --> 00:00:32,073
<i>pojawiły się te.</i>

9
00:00:43,460 --> 00:00:47,714
<i>We wcześniejszych filmach</i>
<i>próżno było szukać czarnych.</i>

10
00:00:47,797 --> 00:00:51,051
<i>W tych nowych czarni grali główne role</i>

11
00:00:51,134 --> 00:00:54,054
<i>i była plejada czarnych talentów.</i>

12
00:00:55,055 --> 00:00:56,473
<i>Pam Grier zachwycała</i>

13
00:00:56,556 --> 00:00:59,768
<i>we wczesnej adaptacji</i>
<i>komiksu </i>Friday Foster.

14
00:01:00,268 --> 00:01:04,314
<i>Max Julian zagrał w filmie noir </i>The Mack.

15
00:01:04,397 --> 00:01:08,485
<i>Sztukę Charliego Russella z 1969 roku</i>
Five on the Black Hand Side

16
00:01:08,568 --> 00:01:10,945
<i>ekranizowano cztery lata później.</i>

17
00:01:11,780 --> 00:01:16,618
Mogę im dać najwyżej
swoją gumę lub kierat.

18
00:01:16,701 --> 00:01:18,703
Akurat guma mi się skończyła!

19
00:01:21,623 --> 00:01:24,292
<i>Nie tylko ja tak zareagowałem.</i>

20
00:01:24,375 --> 00:01:26,294
TŁUMY WALĄ DO KIN NA <i>SHAFT</i>

21
00:01:26,377 --> 00:01:27,754
<i>Hell Up in Harlem.</i>

22
00:01:27,837 --> 00:01:29,756
<i>The Black Godfather.</i>

23
00:01:30,840 --> 00:01:35,637
<i>Ten przypływ wolności</i>
<i>został tak dobrze przyjęty.</i>

24
00:01:35,720 --> 00:01:38,014
<i>Ludzie chcieli oglądać czarne filmy.</i>

25
00:01:38,098 --> 00:01:41,267
<i>Dlaczego więc przestano je kręcić?</i>

26
00:01:55,865 --> 00:01:59,786
<i>Babcia opowiadała mi,</i>
<i>że filmy odmieniły jej marzenia.</i>

27
00:02:00,453 --> 00:02:02,372
<i>Pochodziła z Missisipi.</i>

28
00:02:02,455 --> 00:02:07,335
<i>Mówiła, że filmy</i>
<i>poniekąd ukształtowały jej marzenia.</i>

29
00:02:07,836 --> 00:02:11,714
<i>Pierwszy film, jaki zobaczyła,</i>
<i>wyrył jej się w pamięci.</i>

30
00:02:11,798 --> 00:02:13,216
<i>Był to </i>Książę Dracula.

31
00:02:13,299 --> 00:02:16,511
<i>Gotycki nastrój</i>
<i>i patetyczny operowy ton sprawiły,</i>

32
00:02:16,594 --> 00:02:19,264
<i>że przez tydzień nie mogła zmrużyć oka.</i>

33
00:02:19,347 --> 00:02:22,016
Nazywam się Dracula.

34
00:02:22,100 --> 00:02:25,728
Co ty gadasz? Są tu złe duchy?

35
00:02:25,812 --> 00:02:29,399
Aż się tu od nich roi. To nie wszystko.

36
00:02:29,482 --> 00:02:30,567
Co takiego?

37
00:02:30,650 --> 00:02:35,363
<i>Sposób, w jaki czarni bohaterowie</i>
<i>przeżywali strach na ekranie,</i>

38
00:02:35,446 --> 00:02:38,324
<i>był odczłowieczający i błazeński.</i>

39
00:02:38,408 --> 00:02:39,576
Co to za jedni?

40
00:02:41,244 --> 00:02:42,287
Zombie.

41
00:02:44,747 --> 00:02:48,710
<i>O wiele za często</i>

42
00:02:48,793 --> 00:02:52,964
<i>dzieła z klasyki kina uwłaczały czarnym.</i>

43
00:02:53,047 --> 00:02:56,968
<i>Nietrudno trafić na żenującą scenę</i>

44
00:02:57,051 --> 00:03:00,388
<i>w obrazach wielkich mistrzów.</i>

45
00:03:00,471 --> 00:03:04,058
<i>Oklepane stereotypy od mistrza suspensu,</i>

46
00:03:04,142 --> 00:03:09,606
<i>wysoce cenionego dramaturga</i>
<i>czy wyśmienitego aktora</i>

47
00:03:09,689 --> 00:03:11,399
<i>pozostawiają trwały ślad.</i>

48
00:03:12,525 --> 00:03:16,738
<i>Orson Welles i Laurence Olivier,</i>
<i>giganci teatru i kina,</i>

49
00:03:16,821 --> 00:03:20,366
<i>naszpikowali blackface’em</i>
<i>i przekonaniami o wyższości rasowej</i>

50
00:03:20,450 --> 00:03:22,577
<i>swoją wersję </i>Otella.

51
00:03:22,660 --> 00:03:25,747
Klucz i szkatuła wszetecznych tajemnic.

52
00:03:27,248 --> 00:03:31,920
<i>Rękawiczki Myszki Miki i Królika Bugsa</i>

53
00:03:32,003 --> 00:03:35,048
<i>zawsze kojarzą mi się</i>
<i>z widowiskami minstrel show.</i>

54
00:03:35,131 --> 00:03:38,468
<i>Chyba że należą</i>
<i>do elitarnego klubu harwardczyków?</i>

55
00:03:38,551 --> 00:03:40,762
Widziałeś kiedyś latającego słonia?

56
00:03:40,845 --> 00:03:42,388
Widziałem latającą muchę.

57
00:03:42,472 --> 00:03:44,474
<i>A ja ważkę.</i>

58
00:03:45,016 --> 00:03:46,601
<i>A ja muchę domową.</i>

59
00:03:48,102 --> 00:03:49,103
<i>Też je widziałem.</i>

60
00:03:49,187 --> 00:03:51,356
<i>Pewnie niektóre z tych scen</i>

61
00:03:51,439 --> 00:03:54,234
<i>odcisnęły się w pamięci mojej babci.</i>

62
00:03:54,317 --> 00:03:57,654
<i>Na jej obraz siebie</i>
<i>mogły wpłynąć takie scenki</i>

63
00:03:57,737 --> 00:04:01,366
<i>zaraz obok zachowań,</i>
<i>z jakimi się zmagała, będąc czarną.</i>

64
00:04:01,449 --> 00:04:05,536
<i>Wiedziała, jaką moc ma obraz,</i>
<i>i dlatego w jej domu</i>

65
00:04:05,620 --> 00:04:09,082
<i>mieliśmy zakaz oglądania powtórek</i>
The Andy Griffith Show.

66
00:04:09,165 --> 00:04:11,918
<i>W filmowym miasteczku nie ma czarnych,</i>

67
00:04:12,001 --> 00:04:14,963
<i>więc babcia pytała retorycznie,</i>
<i>gdzie się podziali.</i>

68
00:04:15,046 --> 00:04:19,008
<i>Dlatego niełatwo jest pokochać kino.</i>

69
00:04:19,592 --> 00:04:25,306
<i>Całe życie oglądam</i>
<i>i analizuję filmy oraz piszę o nich.</i>

70
00:04:25,390 --> 00:04:30,770
<i>Stale to robię,</i>
<i>choć boleśnie mnie rozczarowują.</i>

71
00:04:30,853 --> 00:04:33,731
<i>Umniejszanie może dotkliwie skrzywdzić.</i>

72
00:04:34,774 --> 00:04:38,361
<i>Oto dlaczego</i>
<i>sposób przedstawienia jest istotny.</i>

73
00:04:38,444 --> 00:04:43,032
<i>Biały bohater w garniturze</i>
<i>szykuje się na wielki wieczór,</i>

74
00:04:43,116 --> 00:04:45,743
<i>rusza czerpać z życia garściami.</i>

75
00:04:46,703 --> 00:04:49,872
<i>Czarny bohater w garniturze</i>
<i>nie stroi się dla siebie,</i>

76
00:04:49,956 --> 00:04:53,626
<i>lecz zakłada służbowy uniform.</i>

77
00:04:53,710 --> 00:04:58,756
<i>Uwielbiam eleganckie stroje jak każdy,</i>

78
00:04:58,840 --> 00:05:01,384
<i>ale nie przepadam za smokingami.</i>

79
00:05:01,467 --> 00:05:03,678
<i>Może właśnie dlatego?</i>

80
00:05:05,680 --> 00:05:09,809
<i>STATEK KOMEDIANTÓW </i>(1929)
REŻYSERIA: HARRY A. POLLARD

81
00:05:09,892 --> 00:05:15,732
<i>STATEK KOMEDIANTÓW </i>(1936)
REŻYSERIA: JAMES WHALE

82
00:05:15,815 --> 00:05:19,027
<i>STATEK KOMEDIANTÓW </i>(1951)
REŻYSERIA: GEORGE SIDNEY

83
00:05:19,110 --> 00:05:22,488
<i>Zamiast tworzyć i rozwijać</i>
<i>role dla czarnych,</i>

84
00:05:22,572 --> 00:05:25,450
<i>poszczególne wersje </i>Statku komediantów

85
00:05:25,533 --> 00:05:28,453
<i>jedynie odgrzewały stare kotlety.</i>

86
00:05:28,536 --> 00:05:31,914
<i>Brak czarnych na ekranach</i>
<i>ma podłoże instytucjonalne.</i>

87
00:05:31,998 --> 00:05:34,876
<i>Tłumaczono go</i>
<i>niewielką liczbą ról dla czarnych</i>

88
00:05:34,959 --> 00:05:36,919
<i>i nierealnymi standardami piękna,</i>

89
00:05:37,003 --> 00:05:40,340
<i>którymi przez dekady</i>
<i>udręczały się czarne kobiety.</i>

90
00:05:40,423 --> 00:05:41,716
Zaraz ją zobaczysz.

91
00:05:42,633 --> 00:05:45,595
Uwielbiam, jak zarzuca włosy.

92
00:05:45,678 --> 00:05:48,348
<i>Ta rola nie była napisana</i>
<i>dla czarnego aktora.</i>

93
00:05:48,431 --> 00:05:50,433
<i>Bohater nieumyślnie podkreśla,</i>

94
00:05:50,516 --> 00:05:52,560
<i>jakie włosy uchodzą za atrakcyjne.</i>

95
00:05:54,062 --> 00:05:57,565
<i>Czarne kobiety do dziś</i>
<i>dźwigają to brzemię.</i>

96
00:05:59,692 --> 00:06:02,904
Spędziłem dzieciństwo w Atlancie.

97
00:06:02,987 --> 00:06:06,032
Panowała tam ścisła segregacja.

98
00:06:06,115 --> 00:06:08,826
Nie mogłem chodzić do kin.

99
00:06:08,910 --> 00:06:13,164
Mieliśmy w mieście
tylko dwa kina dla czarnych.

100
00:06:13,247 --> 00:06:18,252
Były małe i nie pokazywały
popularnych filmów.

101
00:06:18,336 --> 00:06:22,465
Kinowe hity trafiały tam
trzy lata po premierze.

102
00:06:22,548 --> 00:06:28,346
Więc jak widzicie, segregacja była surowa.

103
00:06:31,057 --> 00:06:33,684
W soboty chadzałem do kina.

104
00:06:34,352 --> 00:06:37,105
Oglądało się ekranizacje westernów.

105
00:06:37,188 --> 00:06:41,484
Występowali w nich
Lash LaRue, Gene Autry, Roy Rogers.

106
00:06:41,567 --> 00:06:45,154
Leciał też <i>Buck Rogers</i>
i inne filmy science fiction.

107
00:06:45,238 --> 00:06:48,157
Bardzo interesowały mnie westerny.

108
00:06:49,200 --> 00:06:51,327
Z jakiegoś powodu je uwielbiałam.

109
00:06:51,411 --> 00:06:54,539
Gene Autry,
Johnny Mack Brown i Roy Rogers

110
00:06:54,622 --> 00:06:56,666
wciągali mnie swoją grą.

111
00:06:57,750 --> 00:07:00,670
Chodziłem do kina w Los Angeles.

112
00:07:00,753 --> 00:07:04,507
Był to stylowy,
świetnie zachowany budynek.

113
00:07:04,590 --> 00:07:07,301
Czasem byłem na seansie sam.

114
00:07:07,385 --> 00:07:09,637
Miałem całe kino dla siebie.

115
00:07:09,720 --> 00:07:13,433
Oglądałem obrazy Johna Forda
kręcone w Monument Valley.

116
00:07:13,516 --> 00:07:15,476
Stawały mi się bliskie.

117
00:07:15,560 --> 00:07:18,146
Niektóre miały dobrą fabułę.

118
00:07:18,229 --> 00:07:22,817
Chodziłem do kina z ojcem.

119
00:07:22,900 --> 00:07:26,696
Zabierał mnie na filmy,
które jemu się podobały.

120
00:07:26,779 --> 00:07:31,284
Grali w nich John Wayne i Steve McQueen.

121
00:07:33,035 --> 00:07:34,454
Pamiętam <i>Zatokę aniołów.</i>

122
00:07:35,580 --> 00:07:38,624
I scenę, gdy Sidney Poitier
spoliczkował babkę.

123
00:07:40,710 --> 00:07:44,255
Film się urwał,
a aktorka pocierała policzek.

124
00:07:44,338 --> 00:07:47,383
Mama wyjaśniła mi,
że typ spoliczkował babkę.

125
00:07:47,467 --> 00:07:48,551
To był szok.

126
00:07:49,510 --> 00:07:51,971
Takich scen nie wolno było pokazywać.

127
00:07:52,054 --> 00:07:55,933
Miłośnicy kina chodzą na filmy,
które ich interesują.

128
00:07:56,017 --> 00:08:00,104
Czasem w środku filmu okazuje się,

129
00:08:00,188 --> 00:08:02,231
że nie ma w nim czarnych.

130
00:08:03,441 --> 00:08:06,235
Chrupiesz sobie popcorn i pytasz sąsiadkę,

131
00:08:06,319 --> 00:08:10,448
czy ci się tylko wydaje,
czy faktycznie nie ma czarnych.

132
00:08:10,531 --> 00:08:12,950
A ona potwierdza, że ci się nie wydaje.

133
00:08:13,534 --> 00:08:15,495
Chcemy oglądać siebie?

134
00:08:16,454 --> 00:08:18,623
W jakimś stopniu.

135
00:08:19,123 --> 00:08:24,003
Kiedy byłem mały,
było niewielu czarnych w filmach.

136
00:08:24,086 --> 00:08:25,213
Był Stepin Fetchit.

137
00:08:25,296 --> 00:08:26,547
Czego szukasz?

138
00:08:28,799 --> 00:08:30,760
Gdzie się uczyłeś na fryzjera?

139
00:08:30,843 --> 00:08:32,011
Był Willie Best.

140
00:08:33,095 --> 00:08:36,307
Alfalfa, Buckwheat, Stymie.

141
00:08:39,185 --> 00:08:40,895
Ale i tak chciałem być nimi!

142
00:08:41,395 --> 00:08:42,772
Cześć, Buckwheat.

143
00:08:42,855 --> 00:08:45,274
Wtedy czarni nie bawili się z białymi.

144
00:08:45,358 --> 00:08:51,656
Czarne i białe dzieci
nie odwiedzały się w domach.

145
00:08:51,739 --> 00:08:56,077
Wszyscy się dziwiliśmy,
gdzie te dzieciaki mieszkają.

146
00:08:56,869 --> 00:08:59,163
Dorastałem w czasach segregacji.

147
00:08:59,247 --> 00:09:04,544
Więc już za dzieciaka wiedziałem,

148
00:09:04,627 --> 00:09:06,045
że świat był podzielony.

149
00:09:07,213 --> 00:09:11,342
Ale filmy to był świat fantazji.

150
00:09:11,425 --> 00:09:16,222
Po powrocie z kina
chciałem być piratem z filmu.

151
00:09:17,098 --> 00:09:17,932
Wiesz co?

152
00:09:19,308 --> 00:09:21,561
Brakowało mi czarnego kowboja.

153
00:09:23,271 --> 00:09:25,356
Mamy tyle historii do opowiedzenia.

154
00:09:25,439 --> 00:09:29,777
Chcemy widzieć
więcej osób jak my w różnych rolach.

155
00:09:29,860 --> 00:09:33,239
Ten brak denerwuje moje pokolenie.

156
00:09:33,823 --> 00:09:38,119
Chcemy widzieć, jak czarni
bawią się lub grają w science fiction.

157
00:09:38,202 --> 00:09:39,745
Jak większość ludzi

158
00:09:39,829 --> 00:09:42,873
reaguję na filmy tak samo jak na sny.

159
00:09:42,957 --> 00:09:47,420
Oglądając ładne ujęcia,

160
00:09:48,254 --> 00:09:51,299
próbowałem sobie
wyobrazić siebie na ekranie.

161
00:09:53,551 --> 00:09:59,140
Gdy byłam mała, aktorzy w filmach
wcale nie byli do mnie podobni.

162
00:09:59,724 --> 00:10:03,561
Nie wierzyłam, że mogłabym zostać aktorką,

163
00:10:03,644 --> 00:10:09,859
dopóki nie zobaczyłam
Belafontego i Dandridge w <i>Czarnej Carmen.</i>

164
00:10:09,942 --> 00:10:14,113
Wpadłam w osłupienie i pomyślałam,

165
00:10:14,196 --> 00:10:17,074
że mam szansę zostać aktorką.

166
00:10:18,367 --> 00:10:21,579
<i>Dorothy Dandridge wystąpiła</i>
<i>trzykrotnie z kimś,</i>

167
00:10:21,662 --> 00:10:24,790
<i>kto stał się gwiazdą kilku dziedzin</i>
<i>z wyjątkiem kina,</i>

168
00:10:24,874 --> 00:10:26,876
<i>do którego nadawał się najlepiej.</i>

169
00:10:26,959 --> 00:10:29,086
<i>Tą osobą był Harry Belafonte.</i>

170
00:10:29,587 --> 00:10:32,798
<i>Dandridge dorównała mu</i>
<i>talentem i temperamentem.</i>

171
00:10:32,882 --> 00:10:38,220
<i>Tylko ktoś zaślepiony rasizmem</i>
<i>nie widzi ich charyzmy.</i>

172
00:10:38,304 --> 00:10:41,641
<i>Dlatego nie dano im występować razem.</i>

173
00:10:47,438 --> 00:10:52,360
<i>Belafonte objawił się jako piosenkarz</i>
<i>na studiach aktorskich.</i>

174
00:10:52,443 --> 00:10:55,780
<i>Wprowadził do muzyki gawędę.</i>

175
00:10:55,863 --> 00:10:57,740
<i>Roztaczał nadzwyczajną aurę.</i>

176
00:10:57,823 --> 00:11:02,536
<i>Miał sylwetkę sportowca i wrażliwość,</i>

177
00:11:02,620 --> 00:11:05,414
<i>dzięki którym wybitnie wypadał na filmach.</i>

178
00:11:05,498 --> 00:11:09,919
<i>Buntował się przeciwko systemowi,</i>
<i>który nie umiał wykorzystać jego talentów.</i>

179
00:11:10,002 --> 00:11:11,545
<i>Tak bano się jego talentu,</i>

180
00:11:11,629 --> 00:11:15,383
<i>że ktoś inny śpiewa za niego</i>
<i>w </i>Czarnej Carmen.

181
00:11:21,430 --> 00:11:27,645
<i>W 1959 roku stworzył obraz</i>
<i>z reżyserem Robertem Wise’em,</i>

182
00:11:27,728 --> 00:11:31,107
<i>aktorem Edem Begleyem,</i>
<i>późniejszymi laureatami Oscarów,</i>

183
00:11:31,190 --> 00:11:35,653
<i>wyklętym scenarzystą Abe’em Polonskym</i>
<i>i Modern Jazz Quartet.</i>

184
00:11:38,948 --> 00:11:43,452
<i>Odds Against Tomorrow</i>
był niezwykły jak na tamte czasy.

185
00:11:44,203 --> 00:11:49,291
Trafiła mi się szansa,
by nakręcić taki film.

186
00:11:50,501 --> 00:11:52,044
Dużo to dla mnie znaczyło.

187
00:12:12,106 --> 00:12:13,649
Cześć, skarbie. Co nowego?

188
00:12:15,651 --> 00:12:17,695
Bacco chce ci postawić drinka.

189
00:12:18,612 --> 00:12:20,614
A ja — nowy, lśniący samochód.

190
00:12:20,698 --> 00:12:23,743
<i>Był to niezapomniany obraz.</i>

191
00:12:23,826 --> 00:12:25,494
<i>Ostatni film noir,</i>

192
00:12:25,578 --> 00:12:28,998
<i>który wyprzedzał epokę</i>
<i>w kwestiach rasowych,</i>

193
00:12:29,081 --> 00:12:31,375
<i>dlatego go zignorowano.</i>

194
00:12:31,459 --> 00:12:34,086
<i>Belafonte otrzymywał różne propozycje,</i>

195
00:12:34,170 --> 00:12:37,715
<i>które wcale go nie interesowały.</i>

196
00:12:37,798 --> 00:12:40,176
W tamtych czasach Sidney Poitier

197
00:12:40,259 --> 00:12:43,471
był najpopularniejszym czarnym
we wszechświecie.

198
00:12:44,138 --> 00:12:46,849
Ale był też Sidneyem Poitierem.

199
00:12:47,558 --> 00:12:52,438
Nie grywał z czarnymi
ani w filmach o czarnych.

200
00:12:52,521 --> 00:12:58,068
Grywał jedynego czarnego
w filmach z białą obsadą.

201
00:12:58,152 --> 00:13:01,489
Zastanawiałem się, czemu czarny facet,

202
00:13:02,239 --> 00:13:04,867
który pojawił się znikąd,

203
00:13:04,950 --> 00:13:09,663
siedzi pośród
siedmiu nazistowskich zakonnic.

204
00:13:09,747 --> 00:13:11,123
Odrzuciłem tę rolę.

205
00:13:12,541 --> 00:13:15,586
Zaś Sidney ją przyjął.

206
00:13:16,170 --> 00:13:18,130
Wygrywa Sidney Poitier.

207
00:13:19,840 --> 00:13:23,260
NAJLEPSZY AKTOR – <i>POLNE LILIE</i>

208
00:13:23,344 --> 00:13:25,304
<i>Zamiast poddać się systemowi,</i>

209
00:13:25,387 --> 00:13:29,934
<i>który przedstawiał czarnych</i>
<i>nieznacznie albo wcale,</i>

210
00:13:30,017 --> 00:13:35,356
<i>Harry Belafonte przestał grać</i>
<i>w filmach od 1959 do 1970 roku.</i>

211
00:13:35,439 --> 00:13:39,568
<i>Dla mnie stał się Muhammadem Alim kina.</i>

212
00:13:39,652 --> 00:13:43,322
<i>U szczytu formy odszedł z areny,</i>
<i>na której dominował.</i>

213
00:13:43,405 --> 00:13:46,534
Nie żałuję, że odrzuciłem tyle ról.

214
00:13:47,952 --> 00:13:50,371
To nie była moja bajka.

215
00:13:50,871 --> 00:13:52,373
Nie żywię do nikogo żalu.

216
00:13:52,456 --> 00:13:56,043
Cieszę się,
że inni mieli okazję je zagrać.

217
00:13:56,126 --> 00:13:59,713
Ja przede wszystkim jestem artystą.

218
00:14:00,214 --> 00:14:01,382
Jestem aktorem.

219
00:14:01,465 --> 00:14:05,344
Skończyłem szkołę
z Marlonem Brando, Walterem Matthau,

220
00:14:05,427 --> 00:14:07,930
Rodem Steigerem i Tonym Curtisem.

221
00:14:08,013 --> 00:14:11,767
Reżyser nie miał dla nas litości.

222
00:14:12,434 --> 00:14:16,730
Nie zabiorę się za projekt,
który nie wydaje się wartościowy.

223
00:14:17,273 --> 00:14:22,611
Na szczęście jako buntownik,
odniosłem sukces.

224
00:14:22,695 --> 00:14:26,991
Ludzie darzyli mnie ogromną sympatią

225
00:14:27,074 --> 00:14:31,704
i dlatego filmowcy nie mogli mnie olewać.

226
00:14:31,787 --> 00:14:37,042
Wiedzieli, że z Belafontem
nie można lecieć w chuja.

227
00:14:37,126 --> 00:14:41,046
Gdy ktoś stawiał mi ultimatum,
kazałem mu spieprzać.

228
00:14:41,130 --> 00:14:46,760
Mówiłem, że mogę tworzyć i żyć w Paryżu,

229
00:14:46,844 --> 00:14:50,931
jeśli tu olewa się mój potencjał.

230
00:14:51,473 --> 00:14:52,308
To tylko ja.

231
00:14:52,391 --> 00:14:55,477
<i>ŚWIAT, CIAŁO I SZATAN</i>

232
00:14:55,561 --> 00:14:56,478
Przyszedłem.

233
00:14:56,562 --> 00:15:00,190
<i>Przez swój upór</i>
<i>Belafonte zniknął z ekranów.</i>

234
00:15:00,274 --> 00:15:01,775
<i>Frustracje narastały, </i>

235
00:15:01,859 --> 00:15:05,154
<i>bo niebiali żądali</i>
<i>zadośćuczynienia i praw obywatelskich.</i>

236
00:15:05,237 --> 00:15:07,239
<i>Kino zaś pozostawało w tyle.</i>

237
00:15:07,323 --> 00:15:11,076
<i>Cytując Langstona Hughesa,</i>
<i>który zainspirował sztukę i film:</i>

238
00:15:11,619 --> 00:15:13,996
<i>„Jaki los spotyka niespełnione marzenia?</i>

239
00:15:14,079 --> 00:15:16,498
Czy<i> usychają niczym rodzynki w słońcu?</i>

240
00:15:16,999 --> 00:15:19,335
<i>Czy uginają się pod ciężarem losu?</i>

241
00:15:20,628 --> 00:15:22,588
<i>A może wybuchają?”.</i>

242
00:15:27,468 --> 00:15:29,929
<i>Tłuką nas bez ustanku.</i>

243
00:15:30,012 --> 00:15:32,681
<i>Postanowiliśmy położyć temu kres!</i>

244
00:15:34,183 --> 00:15:37,311
<i>Dekady znęcania się</i>
<i>nad niebiałymi sprawiły,</i>

245
00:15:37,394 --> 00:15:40,397
<i>że dwudziesty wiek stał się epoką buntu.</i>

246
00:15:40,481 --> 00:15:46,153
<i>W latach 60. co roku dochodziło</i>
<i>do rozruchów społecznych.</i>

247
00:15:46,236 --> 00:15:50,115
<i>W 1965 roku ucierpiało na tym Los Angeles.</i>

248
00:15:50,199 --> 00:15:53,327
Zamieszki w Watts można było przewidzieć.

249
00:15:53,410 --> 00:15:56,538
Było jasne, że dojdzie do wybuchu gniewu.

250
00:15:57,122 --> 00:16:01,585
Policja mordowała i terroryzowała ludzi.

251
00:16:03,170 --> 00:16:07,341
Wyjście wieczorem
skończyłoby się dla mnie zatrzymaniem.

252
00:16:08,842 --> 00:16:11,261
Wydawało się, że nasze życia

253
00:16:12,513 --> 00:16:14,515
mieli za nic.

254
00:16:15,849 --> 00:16:19,353
<i>W 1968 roku Ameryka była w stanie upadku.</i>

255
00:16:19,853 --> 00:16:24,400
<i>Z ponad 20 zamieszek</i>
<i>połowa miała miejsce w 1967 roku,</i>

256
00:16:24,483 --> 00:16:26,276
<i>też w moim rodzinnym mieście.</i>

257
00:16:26,360 --> 00:16:30,489
<i>Ład i porządek w Detroit zostały zburzone.</i>

258
00:16:31,281 --> 00:16:33,075
<i>To ujęcie z dzielnicy Linwood.</i>

259
00:16:33,158 --> 00:16:35,661
<i>Płomienie i uczucia były bardziej żarliwe,</i>

260
00:16:35,744 --> 00:16:37,788
<i>niż spodziewały się tego władze.</i>

261
00:16:39,081 --> 00:16:40,916
<i>Rewolta wybuchła też w filmach.</i>

262
00:16:41,709 --> 00:16:43,335
<i>W kinie niezależnym</i>

263
00:16:43,419 --> 00:16:48,549
<i>czarni nie byli tylko dodatkiem</i>
<i>do świata białych.</i>

264
00:16:48,632 --> 00:16:52,136
<i>Na ekranie było miejsce</i>
<i>dla więcej niż jednego czarnego.</i>

265
00:16:52,636 --> 00:16:54,596
<i>Tych dwoje utalentowanych aktorów</i>

266
00:16:54,680 --> 00:17:00,561
<i>nie pławiło się w sławie</i>
<i>mimo popisowych wystąpień.</i>

267
00:17:01,270 --> 00:17:04,148
Co robisz z takim jak ja w tej spelunie?

268
00:17:06,025 --> 00:17:07,818
Masz o sobie niskie mniemanie.

269
00:17:08,527 --> 00:17:10,154
<i>W sprawiedliwym świecie</i>

270
00:17:10,237 --> 00:17:15,242
<i>chemia między Dixonem i Lincoln</i>
<i>w </i>Nothing But a Man

271
00:17:15,325 --> 00:17:19,121
<i>zapoczątkowałaby</i>
<i>falę uznania i duże kariery.</i>

272
00:17:24,001 --> 00:17:28,213
<i>Davisowi, który był utalentowanym</i>
<i>piosenkarzem, aktorem i showmanem,</i>

273
00:17:28,297 --> 00:17:30,132
<i>udało się przebić.</i>

274
00:17:30,215 --> 00:17:34,386
<i>Swój wyśmienity warsztat</i>
<i>zaprezentował w roli egocentryka</i>

275
00:17:34,470 --> 00:17:37,556
<i>w </i>A Man Called Adam<i> z 1966 roku.</i>

276
00:17:37,639 --> 00:17:40,893
<i>Zagrał u boku Cicely Tyson</i>
<i>i Ja’Net DuBois.</i>

277
00:17:40,976 --> 00:17:43,812
<i>W niemej rólce pojawił się Morgan Freeman.</i>

278
00:17:44,396 --> 00:17:49,902
<i>Prawie 20 lat czekał na godną rolę,</i>
<i>by przemówić na ekranie.</i>

279
00:17:49,985 --> 00:17:53,906
<i>Davis dominuje film do ostatniej sceny,</i>

280
00:17:53,989 --> 00:17:58,452
<i>w której przeprasza za wyrządzone krzywdy.</i>

281
00:17:59,078 --> 00:18:01,080
Myliłem się, dobra?

282
00:18:01,997 --> 00:18:03,916
Powinienem był poczekać.

283
00:18:03,999 --> 00:18:07,002
Może pozwolić jej,
żeby trzasnęła cię butelką?

284
00:18:07,086 --> 00:18:09,338
Kochanie, widziałem tylko jedno.

285
00:18:09,421 --> 00:18:13,175
Łapy starego babska
na mojej śliczniutkiej…

286
00:18:13,258 --> 00:18:14,093
Adam.

287
00:18:17,846 --> 00:18:21,016
<i>Świeży powiew do kin wniósł Van Peebles,</i>

288
00:18:21,100 --> 00:18:24,436
<i>pokazując czarnych,</i>
<i>którzy nie rozczulają się nad sobą.</i>

289
00:18:31,610 --> 00:18:35,405
<i>Studia kręciły się</i>
<i>w patriarchalnym kołowrotku.</i>

290
00:18:35,489 --> 00:18:38,826
<i>Chciały tworzyć kulturę,</i>
<i>zamiast wchodzić z nią w dialog.</i>

291
00:18:38,909 --> 00:18:41,703
<i>Powstawały szmiry</i>
<i>dla wszystkich grup wiekowych.</i>

292
00:18:41,787 --> 00:18:43,038
<i>Jak ten obraz</i>

293
00:18:43,872 --> 00:18:46,250
<i>z nominacją za najlepszy film.</i>

294
00:18:46,333 --> 00:18:50,462
<i>Najlepszym wydarzeniem w 1968 roku</i>
<i>było wyjście Poitiera</i>

295
00:18:50,546 --> 00:18:55,759
<i>z kiepskich białych filmów</i>
<i>do kapitalnych produkcji.</i>

296
00:18:55,843 --> 00:18:59,012
Zgadnij, kto przyjdzie na obiad
<i>oraz</i> W upalną noc

297
00:18:59,096 --> 00:19:04,184
<i>weszły do kin w 1968 roku,</i>
<i>dostając nominację za najlepszy film.</i>

298
00:19:04,268 --> 00:19:08,147
<i>Biali aktorzy mogli go jedynie podziwiać.</i>

299
00:19:08,981 --> 00:19:10,524
Nie zrozumcie mnie źle.

300
00:19:11,108 --> 00:19:12,818
Kocham państwa córkę.

301
00:19:12,901 --> 00:19:16,738
Zrobiłbym wszystko,
żeby zawsze była szczęśliwa.

302
00:19:16,822 --> 00:19:20,951
Lecz bez państwa zgody
nasz związek nie przetrwa.

303
00:19:22,953 --> 00:19:26,540
<i>Mark Harris napisał</i>
<i>w </i>Pictures at a Revolution,

304
00:19:26,623 --> 00:19:30,127
<i>że Poitier jest największą gwiazdą w USA.</i>

305
00:19:34,298 --> 00:19:38,927
<i>Niestety jest też przykładem</i>
<i>reakcji branży rozrywkowej</i>

306
00:19:39,011 --> 00:19:40,846
<i>na sukces niebiałych.</i>

307
00:19:41,722 --> 00:19:45,893
<i>Nikt nie pomyślał,</i>
<i>że skoro Poitier przyciąga tłumy,</i>

308
00:19:45,976 --> 00:19:50,522
<i>to może inni</i>
<i>czarni aktorzy i aktorki też mogą.</i>

309
00:19:51,106 --> 00:19:54,943
<i>W tamtych czasach</i>
<i>sceny rozmów czarnych z białymi</i>

310
00:19:55,027 --> 00:19:57,821
<i>uznawano za rozrywkę dla dorosłych.</i>

311
00:20:00,115 --> 00:20:04,286
SKANDAL. CLARK DOTKNĘŁA
RAMIENIA BELAFONTE’A NA WIZJI.

312
00:20:04,369 --> 00:20:06,246
<i>Sukces czarnych w show-biznesie</i>

313
00:20:06,330 --> 00:20:10,250
<i>traktuje się jak znalezienie</i>
<i>stu dolarów w metrze,</i>

314
00:20:10,334 --> 00:20:12,252
<i>czyli łut szczęścia.</i>

315
00:20:13,420 --> 00:20:19,092
<i>Pierwsze filmy, o zgrozo,</i>
<i>z Presleyem czy The Beatles,</i>

316
00:20:19,176 --> 00:20:23,263
<i>tworzyła i rozprowadzała</i>
<i>w USA czarna wytwórnia.</i>

317
00:20:23,347 --> 00:20:28,143
<i>Czemu nikt nie zaproponował</i>
<i>tym pionierkom rocka kariery w kinie?</i>

318
00:20:40,656 --> 00:20:44,743
<i>Wkrótce nadszedł nowy dzień, a raczej noc,</i>

319
00:20:44,826 --> 00:20:49,414
<i>i czarnych artystów doceniono</i>
<i>w kinie niezależnym.</i>

320
00:20:49,998 --> 00:20:53,377
<i>Reżyser George Romero</i>
<i>stworzył nowego bohatera,</i>

321
00:20:53,460 --> 00:20:58,799
<i>oddając akcję i broń</i>
<i>w ręce Duane’a Jonesa, czarnego aktora,</i>

322
00:20:58,882 --> 00:21:01,718
<i>w jednym z najważniejszych filmów</i>
<i>wszech czasów.</i>

323
00:21:01,802 --> 00:21:03,845
Uspokój się.

324
00:21:05,180 --> 00:21:08,934
Wołałam Johnny’ego na pomoc!

325
00:21:09,017 --> 00:21:13,814
<i>Romero zrywa z konwencją</i>
<i>i nie wspomina o rasie bohatera,</i>

326
00:21:13,897 --> 00:21:17,109
<i>bo rola nie została napisana</i>
<i>dla czarnego aktora.</i>

327
00:21:17,776 --> 00:21:21,196
Wrócę, żeby wzmocnić okna i drzwi.

328
00:21:21,280 --> 00:21:23,532
Na razie nic ci nie będzie.

329
00:21:25,951 --> 00:21:26,785
Jasne?

330
00:21:27,286 --> 00:21:29,871
Chcesz, żeby ten czarny został z tobą.

331
00:21:29,955 --> 00:21:34,167
Naprawdę tego chcesz,
bo on pomoże ci uciec.

332
00:21:34,251 --> 00:21:36,545
Jeśli go zabijesz, zginiesz.

333
00:21:36,628 --> 00:21:38,714
Wiemy, co robić, by się wydostać.

334
00:21:39,756 --> 00:21:46,680
Potrafimy uciec
od zombie i morderczych roślin.

335
00:21:46,763 --> 00:21:50,392
Zwiejemy przed wszystkim,
bo jesteśmy do tego przyzwyczajeni.

336
00:21:50,934 --> 00:21:52,894
Potrafimy się usunąć.

337
00:21:53,562 --> 00:21:58,066
Właśnie tak. Umiemy usunąć się w cień.

338
00:21:59,151 --> 00:22:04,948
<i>Nieumarli tropiący potencjalne ofiary</i>
<i>i okna zabite dechami</i>

339
00:22:05,032 --> 00:22:07,743
<i>wyglądały jak nagrania z zamieszek.</i>

340
00:22:07,826 --> 00:22:13,415
<i>Żaden film nie był tak napakowany</i>
<i>celowymi i niezamierzonymi metaforami</i>

341
00:22:13,498 --> 00:22:15,208
<i>jak </i>Noc żywych trupów.

342
00:22:24,384 --> 00:22:27,012
Strzel mu w łeb, między oczy.

343
00:22:28,138 --> 00:22:31,683
<i>Jones ginie po tym, jak bronił białych,</i>

344
00:22:31,767 --> 00:22:37,105
<i>dlatego czarni bojówkarze</i>
<i>interpretowali film jako metaforę,</i>

345
00:22:37,189 --> 00:22:38,899
<i>by trzymać się ze swoją rasą.</i>

346
00:22:38,982 --> 00:22:42,527
<i>Tak mówili wtedy chłopacy</i>
<i>moich starszych sióstr.</i>

347
00:22:42,611 --> 00:22:43,779
Dobry strzał.

348
00:22:43,862 --> 00:22:47,532
Nie żyje. Bierzmy go na stos.

349
00:22:48,492 --> 00:22:52,204
<i>Koniec jest równie przerażający,</i>
<i>co cały film.</i>

350
00:22:52,287 --> 00:22:55,123
<i>Zabity bohater ląduje na stercie ciał.</i>

351
00:23:00,545 --> 00:23:03,465
Mam dla was bolesną wiadomość.

352
00:23:03,965 --> 00:23:09,763
Martin Luther King został
zastrzelony w Memphis, w Tennessee.

353
00:23:10,639 --> 00:23:13,975
<i>Film wyszedł w roku zamachu</i>
<i>na dr. Martina Luthera Kinga,</i>

354
00:23:14,059 --> 00:23:18,230
<i>kilka lat po zamordowaniu</i>
<i>Medgara Eversa i Malcolma X.</i>

355
00:23:18,313 --> 00:23:20,982
<i>Reżyser nie przypuszczał,</i>
<i>że śmierć bohatera</i>

356
00:23:21,066 --> 00:23:23,318
<i>odbije się tak szerokim echem.</i>

357
00:23:25,320 --> 00:23:27,697
<i>Sukces filmu powinien był wywołać</i>

358
00:23:27,781 --> 00:23:30,367
<i>falę zainteresowania czarnymi aktorami.</i>

359
00:23:30,450 --> 00:23:34,663
<i>W tym samym roku</i>
<i>Peter Sellers zagrał Hindusa</i>

360
00:23:34,746 --> 00:23:37,165
<i>w satyrze branży filmowej </i>Przyjęcie.

361
00:23:37,249 --> 00:23:41,002
<i>W 1968 roku</i>
<i>Yul Brynner wcielił się w Pancho Villę,</i>

362
00:23:41,628 --> 00:23:45,173
<i>zaś Woody Strode, niestety, zagrał Apacza.</i>

363
00:23:46,591 --> 00:23:50,470
<i>Amerykańskie filmy zawsze</i>
<i>reżyserują biali mężczyźni,</i>

364
00:23:50,554 --> 00:23:54,057
<i>nawet gdy fabułą</i>
<i>jest życie czarnych i grają w nim czarni.</i>

365
00:23:54,141 --> 00:23:59,229
<i>Czarni reżyserzy są wykluczeni,</i>
<i>choć czarni stanowią 30% widowni.</i>

366
00:23:59,312 --> 00:24:02,858
Mój kolega William Greaves
właśnie skończył reżyserować

367
00:24:02,941 --> 00:24:05,819
swój pierwszy film <i>Take One and Take Two,</i>

368
00:24:05,902 --> 00:24:07,863
obecnie w końcowej fazie montażu.

369
00:24:09,072 --> 00:24:11,366
Dzień dobry, chcę coś wyjaśnić.

370
00:24:11,450 --> 00:24:15,120
W latach 40. pracowało
wielu czarnych reżyserów.

371
00:24:15,203 --> 00:24:19,207
Byli to Powell Lindsay,
Oscar Micheaux czy Bill Alexander.

372
00:24:19,708 --> 00:24:22,002
Odmówiono im dostępu do Hollywood,

373
00:24:22,085 --> 00:24:25,797
a ich filmy oglądały tylko
czarne społeczności w kraju.

374
00:24:26,756 --> 00:24:31,261
<i>W latach 1968–1978 powtarzano jeden mit,</i>

375
00:24:31,344 --> 00:24:35,182
<i>gdy tylko garstka czarnych reżyserów</i>
<i>stanęła za kamerą.</i>

376
00:24:35,265 --> 00:24:39,311
<i>Mówiono, że po raz pierwszy</i>
<i>czarni reżyserzy dostali takie szanse.</i>

377
00:24:40,604 --> 00:24:42,564
<i>Często nie mając wyboru,</i>

378
00:24:42,647 --> 00:24:45,192
<i>Afroamerykanie sami pisali i reżyserowali,</i>

379
00:24:45,275 --> 00:24:50,405
<i>choć takie praktyki były rzadkie</i>
<i>i krytykowane przez studia.</i>

380
00:24:50,489 --> 00:24:53,700
<i>Czarna prasa promowała te teatry i filmy,</i>

381
00:24:53,783 --> 00:24:56,578
<i>choć mainstream je ignorował.</i>

382
00:24:57,496 --> 00:25:00,123
<i>W epoce kina niemego</i>
<i>pierwsze kroki stawiał</i>

383
00:25:00,207 --> 00:25:03,668
<i>scenarzysta, reżyser</i>
<i>i aktor Oscar Micheaux.</i>

384
00:25:04,169 --> 00:25:06,630
<i>Kręcił filmy dla czarnych kin.</i>

385
00:25:06,713 --> 00:25:12,177
<i>Same kina podupadały,</i>
<i>bo tworzono mało czarnych filmów,</i>

386
00:25:12,260 --> 00:25:14,804
<i>mimo tego, że była czarna publiczność.</i>

387
00:25:16,723 --> 00:25:21,895
<i>Wiele wytwórni bało się</i>
<i>obrazić Niemcy i stracić interes.</i>

388
00:25:21,978 --> 00:25:25,232
<i>Aż w 1942 Naziści sami ich wywalili.</i>

389
00:25:25,774 --> 00:25:28,902
<i>Mimo to afroamerykańskie pieniądze</i>
<i>im nie pachniały.</i>

390
00:25:28,985 --> 00:25:33,782
<i>Wiele z tych kin mieściło się</i>
<i>w przerobionych budynkach.</i>

391
00:25:34,282 --> 00:25:38,703
<i>Przy bardzo małym budżecie</i>
<i>Micheaux i nawet biali</i>

392
00:25:38,787 --> 00:25:42,207
<i>tworzyli oryginalne produkcje</i>
<i>lub adaptowali znane książki.</i>

393
00:25:42,290 --> 00:25:45,585
<i>Autorzy zgadzali się,</i>
<i>mimo skromnych honorariów,</i>

394
00:25:45,669 --> 00:25:48,421
<i>bo chcieli widzieć</i>
<i>ekranizację swoich dzieł.</i>

395
00:25:52,342 --> 00:25:56,263
<i>Astaire często grał pana w otoczeniu sług.</i>

396
00:25:56,346 --> 00:26:00,892
<i>Aby wyolbrzymić sceny</i>
<i>z czarnymi, stepował.</i>

397
00:26:03,019 --> 00:26:08,233
<i>Gdy wytwórnie malowały</i>
<i>prymitywny obraz Afroamerykanów,</i>

398
00:26:08,316 --> 00:26:12,862
<i>reżyserka Alice Guy-Blaché</i>
<i>zrobiła coś całkiem innego.</i>

399
00:26:12,946 --> 00:26:16,324
<i>W 1912 roku wyreżyserowała</i>
A Fool and His Money,

400
00:26:16,408 --> 00:26:20,787
<i>pierwszy film wyłącznie z czarną obsadą.</i>

401
00:26:20,870 --> 00:26:25,792
<i>Pokazała kunszt, podkreślając wyrazistość</i>
<i>aktorów i nie umniejszając im.</i>

402
00:26:29,337 --> 00:26:33,341
<i>Odnosiła sukcesy,</i>
<i>więc wytwórnie zainteresowały się nią.</i>

403
00:26:33,425 --> 00:26:35,051
<i>Dopieszczała swoje filmy,</i>

404
00:26:35,135 --> 00:26:38,638
<i>więc nie dziwi, że odmówiła reżyserii</i>

405
00:26:38,722 --> 00:26:40,724
<i>pierwszego filmu o Tarzanie.</i>

406
00:26:42,225 --> 00:26:45,895
<i>Czarni filmowcy</i>
<i>uwielbiali kino i mocno harowali</i>

407
00:26:45,979 --> 00:26:49,608
<i>nad początkami kina niezależnego.</i>

408
00:26:49,691 --> 00:26:54,613
<i>Wtedy niezależni twórcy nie byli</i>
<i>fajnymi, rozchwytywanymi outsiderami</i>

409
00:26:54,696 --> 00:26:57,949
<i>z dostępem do gigantycznych zasobów.</i>

410
00:26:58,033 --> 00:27:00,368
<i>Ich filmów nie puszczano ich w kinach,</i>

411
00:27:00,452 --> 00:27:02,829
<i>które należały do wytwórni.</i>

412
00:27:02,912 --> 00:27:06,833
<i>Musieli wymyślić,</i>
<i>jak dotrzeć z filmami do publiczności.</i>

413
00:27:06,916 --> 00:27:09,085
<i>Micheaux i inni tworzyli</i>

414
00:27:09,169 --> 00:27:14,424
<i>dramaty, komedie, musicale i kryminały.</i>

415
00:27:14,507 --> 00:27:18,136
<i>Czasem łączyli gatunki w jednym filmie,</i>

416
00:27:18,219 --> 00:27:22,766
<i>bo mimo ograniczonych zasobów</i>
<i>mieli ambicje.</i>

417
00:27:22,849 --> 00:27:25,977
<i>Przez większość historii kina</i>

418
00:27:26,061 --> 00:27:29,648
<i>wytwórni nie interesowały</i>
<i>czarne pieniądze.</i>

419
00:27:29,731 --> 00:27:33,777
<i>Jak zawsze czarny rynek zareagował,</i>

420
00:27:33,860 --> 00:27:37,322
<i>tworząc podziemną gospodarkę i kulturę.</i>

421
00:27:43,828 --> 00:27:46,915
<i>Zrozumieliśmy to dopiero później.</i>

422
00:27:46,998 --> 00:27:49,751
<i>William Greaves, aktor i filmowiec,</i>

423
00:27:49,834 --> 00:27:52,337
<i>wykorzystał film w epiczny sposób.</i>

424
00:27:52,420 --> 00:27:56,925
<i>Uciekł od aktorstwa</i>
<i>przez swoje nazbyt uproszczone role.</i>

425
00:27:57,008 --> 00:28:00,887
Ciociu Hattie, na wojnie
wszystko dzieje się błyskawicznie.

426
00:28:01,429 --> 00:28:04,349
Trzeba było przyspieszyć
nawet nasze nabożeństwa.

427
00:28:04,432 --> 00:28:06,810
<i>Stworzył pionierskie dzieło.</i>

428
00:28:06,893 --> 00:28:09,062
Symbiopsychotaxiplasm.

429
00:28:10,313 --> 00:28:14,275
Nigdy więcej mnie nie dotykaj, proszę.

430
00:28:14,359 --> 00:28:19,406
<i>Dzieło miało zrywać</i>
<i>ze wszelkimi konwenansami</i>

431
00:28:19,489 --> 00:28:20,615
<i>jak jego tytuł.</i>

432
00:28:20,699 --> 00:28:24,285
<i>Reżyser zabawia się pojęciem czasu.</i>

433
00:28:24,369 --> 00:28:31,334
<i>Pochłonięty pracą</i>
<i>nad filmem reżyser stracił wizję.</i>

434
00:28:31,418 --> 00:28:38,258
<i>Na pytanie </i>„<i>o czym jest film”</i>
<i>udziela niejasnej odpowiedzi.</i>

435
00:28:38,341 --> 00:28:43,972
Był rozdarty,
bo chciał kręcić świetne sceny

436
00:28:44,639 --> 00:28:48,143
oraz inspirować aktorów.

437
00:28:48,226 --> 00:28:52,355
Miotał się między tymi dwiema kwestiami.

438
00:28:52,856 --> 00:28:54,899
To moja teoria.

439
00:28:55,650 --> 00:29:02,031
<i>Latami ludzie gimnastykowali się,</i>
<i>próbując opisać ten film.</i>

440
00:29:02,532 --> 00:29:06,911
<i>Obecnie jest to popularny gatunek:</i>

441
00:29:06,995 --> 00:29:10,081
<i>nowatorska satyra społeczna.</i>

442
00:29:11,249 --> 00:29:15,503
<i>Reżyser Jules Dassin trafił,</i>
<i>za przeproszeniem,</i>

443
00:29:15,587 --> 00:29:19,466
<i>na czarną listę</i>
<i>za poruszenie polityki rasowej</i>

444
00:29:19,549 --> 00:29:23,428
<i>w thrillerze </i>Uptight,
<i>który stworzył dla czarnych aktorów.</i>

445
00:29:23,511 --> 00:29:28,349
<i>Dassin, Dee i Mayfield</i>
<i>byli sprytni, uczciwi i bezwstydni.</i>

446
00:29:28,433 --> 00:29:33,772
<i>Zrobili film gatunkowy</i>
<i>o walącym się świecie po śmierci Kinga.</i>

447
00:29:35,774 --> 00:29:38,693
Dr Martin Luther King
został zamordowany w 1968 r.

448
00:29:38,777 --> 00:29:42,572
Mama rzuciła wszystko i poszła na pogrzeb.

449
00:29:42,655 --> 00:29:45,742
Nie znała go, a rzuciła wszystko,

450
00:29:45,825 --> 00:29:48,411
włożyła najlepsze ciuchy i wyszła.

451
00:29:49,037 --> 00:29:51,498
Pomyślałem, że to ważny moment.

452
00:29:51,581 --> 00:29:57,504
I że ten facet,
jego czyny i słowa były ważne.

453
00:29:58,630 --> 00:30:00,173
Że my jesteśmy ważni.

454
00:30:00,256 --> 00:30:05,178
Nasze głosy, nadzieje,
marzenia i aspiracje też są ważne.

455
00:30:05,261 --> 00:30:08,014
<i>Uznajemy te prawdy za oczywiste.</i>

456
00:30:08,097 --> 00:30:10,600
<i>Film </i>Uptight <i>ukazywał umęczone,</i>

457
00:30:10,683 --> 00:30:14,771
<i>rozwścieczone społeczeństwo</i>
<i>rozpaczliwie poszukujące odpowiedzi.</i>

458
00:30:14,854 --> 00:30:16,856
<i>Ot kwintesencja filmu gatunkowego.</i>

459
00:30:16,940 --> 00:30:19,943
Dzień po śmierci dr. Kinga
razem z innymi studentami

460
00:30:20,026 --> 00:30:24,864
poleciałem z Atlanty
do Memphis na protest śmieciarzy.

461
00:30:24,948 --> 00:30:28,201
Nieśliśmy transparenty
z hasłem „Jestem człowiekiem”.

462
00:30:36,209 --> 00:30:38,920
<i>Zuchwałość twórców polega na tym,</i>

463
00:30:39,003 --> 00:30:41,631
<i>że grupa rewolucjonistów</i>
<i>chce dokonać napadu,</i>

464
00:30:41,714 --> 00:30:44,968
<i>gdy Cleveland opłakuje stratę</i>
<i>doktora Kinga.</i>

465
00:30:45,635 --> 00:30:50,682
<i>Pod wpływem śmierci Kinga</i>
<i>jeden z liderów grupy</i>

466
00:30:50,765 --> 00:30:52,684
<i>przeżywa kryzys sumienia.</i>

467
00:30:52,767 --> 00:30:55,395
Nigdy w życiu nie było mi tak źle.

468
00:30:55,895 --> 00:31:00,275
Uptight <i>to współczesna wersja</i>
<i>filmu Johna Forda z 1935 r.</i>

469
00:31:00,358 --> 00:31:04,279
<i>Rozpoczyna cykl remake’ów</i>
<i>poruszających problemy czarnych.</i>

470
00:31:04,362 --> 00:31:07,240
Mówisz o remake’u <i>Potępieńca?</i>

471
00:31:07,323 --> 00:31:10,702
Znam fabułę <i>Potępieńca,</i>
więc od razu przejrzałem remake.

472
00:31:10,785 --> 00:31:16,499
Po niektórych wiadomo, że są tajniakami.

473
00:31:17,000 --> 00:31:21,880
Jeśli na imprezie ziomek nie palił jointa,
tylko podawał dalej,

474
00:31:21,963 --> 00:31:24,716
to brano go za tajniaka.

475
00:31:24,799 --> 00:31:31,222
Albo jeśli w grupie
znajomych rewolucjonistów

476
00:31:31,306 --> 00:31:34,517
ktoś zachowywał się dziwnie,
to też podpadał.

477
00:31:35,268 --> 00:31:37,478
Zawsze był ktoś podejrzany.

478
00:31:37,562 --> 00:31:42,609
O tym traktuje ten film.

479
00:31:42,692 --> 00:31:46,613
<i>Booker T. Jones, twórca muzyki do </i>Uptight,
<i>napisał w autobiografii,</i>

480
00:31:46,696 --> 00:31:50,158
<i>że był to pierwszy film</i>
<i>z gatunku blaxploitation.</i>

481
00:31:51,242 --> 00:31:53,953
<i>Przenieśmy się</i>
<i>do kultury na innym kontynencie.</i>

482
00:31:54,037 --> 00:31:58,833
<i>Włoska wytwórnia produkowała</i>
<i>rewolucyjny gatunek,</i>

483
00:31:58,917 --> 00:32:01,628
<i>który początkowo uznano za drugorzędny.</i>

484
00:32:01,711 --> 00:32:03,922
<i>Był to spaghetti western.</i>

485
00:32:07,675 --> 00:32:12,013
<i>Reżyser celowo zawarł w filmie scenę,</i>

486
00:32:12,096 --> 00:32:15,725
<i>która dźgnęła widownię prosto w serce.</i>

487
00:32:15,808 --> 00:32:19,062
<i>Zrobił z Henry’ego Fondy</i>
<i>bezlitosnego zabójcę.</i>

488
00:32:19,145 --> 00:32:22,148
<i>Fonda zawsze odgrywał</i>
<i>kryształowe postacie.</i>

489
00:32:22,231 --> 00:32:24,651
<i>Isaaca Hayesa zainspirowało to,</i>

490
00:32:24,734 --> 00:32:28,112
<i>jak Leone przewrotnie wykorzystał</i>
<i>image Fondy figurującego</i>

491
00:32:28,196 --> 00:32:34,077
<i>w białym panteonie cnót obok Johna Wayne’a</i>
<i>oraz Jimmy’ego Stewarta i Shirley Temple.</i>

492
00:32:36,537 --> 00:32:40,333
<i>Poruszony sceną Hayes</i>
<i>skomponował ten utwór.</i>

493
00:32:58,935 --> 00:33:03,189
<i>Hayes powiedział mi,</i>
<i>że wyłaził z parnego Stax Studios,</i>

494
00:33:03,272 --> 00:33:04,899
<i>aby oglądać ten film.</i>

495
00:33:04,983 --> 00:33:07,193
<i>Widział go co najmniej dziesięć razy.</i>

496
00:33:07,276 --> 00:33:09,821
<i>Kapitalna gra Strode’a przekonała Hayesa,</i>

497
00:33:09,904 --> 00:33:12,115
<i>że też może zostać gwiazdą westernów,</i>

498
00:33:12,198 --> 00:33:16,327
<i>nawet jeśli czarni grywali</i>
<i>w nich bardzo rzadko.</i>

499
00:33:16,411 --> 00:33:19,831
Pewnego razu na Dzikim Zachodzie
<i>zainspirowało Hayesa</i>

500
00:33:19,914 --> 00:33:23,292
<i>do stworzenia tego kawałka</i>
<i>z albumu </i>Hot Buttered Soul.

501
00:33:34,762 --> 00:33:36,305
<i>Gordon Parks zaadaptował</i>

502
00:33:36,389 --> 00:33:40,685
<i>swoją na poły autobiograficzną powieść</i>
The Learning Tree<i> w 1969.</i>

503
00:33:40,768 --> 00:33:45,314
<i>Był to pierwszy film czarnego reżysera</i>
<i>sfinansowany przez studio.</i>

504
00:33:45,398 --> 00:33:48,735
<i>Warner Bros. sporo zaoszczędziło,</i>

505
00:33:49,318 --> 00:33:53,573
<i>bo Parks napisał scenariusz,</i>
<i>wyreżyserował film i stworzył muzykę.</i>

506
00:33:53,656 --> 00:33:57,035
<i>Żartował, że nie wystąpił</i>
<i>w nim tylko dlatego,</i>

507
00:33:57,118 --> 00:33:58,953
<i>że był za wysoki.</i>

508
00:33:59,037 --> 00:34:03,374
Drzewo wiadomości
<i>opowiada o wakacjach 12-letniego Newta.</i>

509
00:34:04,542 --> 00:34:08,046
<i>Bohaterami filmu wstrząsa</i>
<i>jeden szczególny incydent.</i>

510
00:34:08,129 --> 00:34:09,088
Uciekaj, Tuck!

511
00:34:09,172 --> 00:34:13,468
<i>Ta poruszająca scena wydaje się</i>
<i>surrealna i aż nadto prawdziwa.</i>

512
00:34:13,551 --> 00:34:16,012
<i>Temat ten przemilczano po premierze.</i>

513
00:34:16,095 --> 00:34:17,430
Stój, bo strzelam!

514
00:34:38,076 --> 00:34:39,994
Nie musiałeś strzelać do Tucka.

515
00:34:41,579 --> 00:34:43,706
Tak właśnie kończą przestępcy.

516
00:34:43,790 --> 00:34:48,503
<i>Słyszeliśmy o takich wydarzeniach,</i>
<i>ale nie spodziewaliśmy się ich w filmie.</i>

517
00:34:48,586 --> 00:34:52,423
<i>Parks napakował film treściami,</i>

518
00:34:52,507 --> 00:34:57,261
<i>takimi jak ten kadr</i>
<i>rodem z westernu dla czarnych,</i>

519
00:34:57,345 --> 00:35:01,557
<i>bo nie sądził, że jeszcze coś nakręci.</i>

520
00:35:02,558 --> 00:35:06,270
<i>W 1969 przenieśliśmy się</i>
<i>z hiperrealizmu w nierealność.</i>

521
00:35:06,354 --> 00:35:08,439
<i>Szczyt pomysłowości osiągnął</i>

522
00:35:08,523 --> 00:35:14,487
<i>reżyser Robert Downey Sr.</i>
<i>w komedii o rewolucji </i>Putney Swope<i>,</i>

523
00:35:14,570 --> 00:35:16,989
<i>czyli satyrze na przemysł reklamowy.</i>

524
00:35:17,073 --> 00:35:19,325
Klimatyzacji nie zjesz.

525
00:35:20,701 --> 00:35:25,456
<i>Putney Swope, czarny facet,</i>
<i>zostaje szefem agencji reklamowej.</i>

526
00:35:25,540 --> 00:35:27,208
Będziesz świetnym prezesem.

527
00:35:27,291 --> 00:35:30,461
<i>Od razu wywraca agencję do góry nogami.</i>

528
00:35:30,545 --> 00:35:34,132
Czuję, że roi się tu
od niedocenionych talentów.

529
00:35:35,216 --> 00:35:36,050
To nie ja!

530
00:35:36,134 --> 00:35:38,845
A ty co? Mierzysz jej temperaturę?

531
00:35:38,928 --> 00:35:42,932
Szefie, nie zwalniaj mnie.
Mam żonę, troje dzieci i kucyka.

532
00:35:43,015 --> 00:35:47,603
Przez komedię
można powiedzieć więcej niż wprost.

533
00:35:48,146 --> 00:35:51,440
Czarni musieli to przełknąć

534
00:35:51,524 --> 00:35:55,319
i rozśmieszać innych z podtekstem.

535
00:35:55,862 --> 00:36:01,075
Downey dostrzegł,
że przez żarty możemy też kąsać.

536
00:36:02,618 --> 00:36:06,914
Może to nie było genialne,
ale na pewno kapitalne.

537
00:36:06,998 --> 00:36:10,960
<i>Niezadowolony z występu</i>
<i>swojej gwiazdy Arnolda Johnsona</i>

538
00:36:11,043 --> 00:36:15,006
<i>Downey podłożył własny głos</i>
<i>do czarnej postaci.</i>

539
00:36:15,840 --> 00:36:17,925
Truth and Soul!

540
00:36:18,009 --> 00:36:20,178
- Ekstra.
- Tak!

541
00:36:20,261 --> 00:36:21,971
<i>Jego syn wykorzystał to</i>

542
00:36:22,054 --> 00:36:24,974
<i>w nominowanej do Oscara roli</i>
<i>w </i>Jajach w tropikach.

543
00:36:25,057 --> 00:36:27,935
Chcę brzmieć jak twardziel,
ale mi nie idzie.

544
00:36:28,019 --> 00:36:29,770
- Jest OK.
- Jakieś wskazówki?

545
00:36:32,148 --> 00:36:35,902
<i>Rok 1969 był przełomowy dla czarnego kina.</i>

546
00:36:35,985 --> 00:36:40,656
<i>Filmy realistycznie</i>
<i>i surowo analizowały przeszłość czarnych.</i>

547
00:36:40,740 --> 00:36:44,952
Niewolnicy<i> to jeden</i>
<i>z pierwszych amerykańskich filmów</i>

548
00:36:45,036 --> 00:36:48,414
<i>poruszających temat niewolnictwa.</i>

549
00:36:48,497 --> 00:36:53,169
<i>Obsadzona w roli głównej</i>
<i>Dionne Warwick śpiewa niebanalne utwory</i>

550
00:36:53,252 --> 00:36:55,504
<i>o bolączkach trapiących bohaterów.</i>

551
00:36:56,088 --> 00:36:59,258
<i>Ossie Davis gra niewolnika</i>
<i>doszukującego się logiki</i>

552
00:36:59,342 --> 00:37:00,843
<i>w bezsensownym systemie.</i>

553
00:37:00,927 --> 00:37:03,262
Tysiąc dwieście. Kto da więcej?

554
00:37:03,346 --> 00:37:09,727
<i>Davis zaciska zęby,</i>
<i>co tylko potęguje rozpacz bohatera.</i>

555
00:37:16,567 --> 00:37:20,696
<i>Rewolta trwa, gdy Rupert Crosse,</i>
<i>jako pierwszy czarny aktor,</i>

556
00:37:20,780 --> 00:37:24,867
<i>dostaje nominację do Oscara</i>
<i>za drugoplanową rolę w </i>Koniokradach.

557
00:37:29,205 --> 00:37:31,249
Jak to uruchomić?

558
00:37:31,332 --> 00:37:35,795
<i>Crosse swoją serdecznością uwalnia</i>
<i>McQueena od lakonicznego narcyzmu.</i>

559
00:37:35,878 --> 00:37:40,925
<i>McQueen poświęca uwagę Crosse’owi</i>
<i>i widzowie również.</i>

560
00:37:41,008 --> 00:37:44,470
<i>Dziesięć lat wcześniej</i>
<i>Crosse wystąpił w </i>Cieniach,

561
00:37:44,553 --> 00:37:50,851
<i>niezależnym dramacie</i>
<i>Johna Cassavetesa z 1959 r. o rasie.</i>

562
00:37:50,935 --> 00:37:53,479
Bawi cię ten o króliku i drzewie?

563
00:37:53,562 --> 00:37:54,605
Nie znam go.

564
00:37:55,106 --> 00:37:58,109
Znasz. Ten o króliku,
który wypadł z drzewa i mówi,

565
00:37:58,192 --> 00:38:00,528
że kochanie się jest dla ptaszków.

566
00:38:01,529 --> 00:38:04,240
<i>Reżyser Mark Rydell</i>
<i>znał Crosse’a ze związku,</i>

567
00:38:04,323 --> 00:38:06,450
<i>więc zaangażował go do </i>Koniokradów.

568
00:38:06,534 --> 00:38:09,078
<i>Rupert Crosse miał 180 cm wzrostu.</i>

569
00:38:09,161 --> 00:38:12,707
<i>Był idealnym partnerem dla Steve’a.</i>

570
00:38:13,541 --> 00:38:16,168
<i>Świetnie wspominam wizytę w domu McQueena.</i>

571
00:38:16,252 --> 00:38:19,255
<i>Miał z dziesięć garaży,</i>

572
00:38:19,338 --> 00:38:25,386
<i>a w środku ferrari,</i>
<i>astony martiny i motocykle wyścigowe.</i>

573
00:38:25,469 --> 00:38:29,765
<i>Posiadłość była ogromna, luksusowa.</i>

574
00:38:29,849 --> 00:38:35,688
<i>Ani Rupert, ani ja,</i>
<i>nie znaliśmy takiego bogactwa.</i>

575
00:38:36,272 --> 00:38:38,983
<i>Żyłem skromniej, ale lepiej niż Rupert.</i>

576
00:38:39,066 --> 00:38:42,153
<i>On nie miał pieniędzy</i>
<i>i żył jak początkujący aktor.</i>

577
00:38:42,236 --> 00:38:45,573
<i>Weszliśmy do środka</i>
<i>i Rupert poznał Steve’a.</i>

578
00:38:45,656 --> 00:38:50,578
<i>Steve tylko spojrzał na olbrzyma</i>
<i>i rozsiedliśmy się w bibliotece.</i>

579
00:38:50,661 --> 00:38:57,126
<i>Steve gadał o taekwondo,</i>
<i>bo był mistrzem w tej dyscyplinie.</i>

580
00:38:57,209 --> 00:39:00,629
<i>Pokazał Rupertowi kilka ciosów,</i>

581
00:39:00,713 --> 00:39:04,300
<i>a ten na to, że brak mu równowagi.</i>

582
00:39:05,551 --> 00:39:08,554
<i>Steve spojrzał na niego zdziwiony.</i>

583
00:39:09,180 --> 00:39:11,515
<i>Rupert powtórzył mu,</i>

584
00:39:11,599 --> 00:39:15,353
<i>że źle stoi,</i>
<i>więc Steve poprosił, żeby go skorygował.</i>

585
00:39:15,436 --> 00:39:21,525
<i>Rupert wyprostował się,</i>
<i>stanął naprzeciwko niego.</i>

586
00:39:21,609 --> 00:39:24,945
<i>Dwie sekundy później Steve wylądował</i>

587
00:39:25,029 --> 00:39:28,574
<i>pod stołem bilardowym w pokoju obok.</i>

588
00:39:28,657 --> 00:39:33,287
<i>Pomyślałem,</i>
<i>że już po filmie i roli Ruperta.</i>

589
00:39:33,954 --> 00:39:39,543
<i>A Steve był zachwycony,</i>
<i>że ten gość się go nie bał.</i>

590
00:39:39,627 --> 00:39:44,382
<i>Do ciekawych i progresywnych artystów</i>
<i>w Los Angeles zaliczali się</i>

591
00:39:44,465 --> 00:39:48,344
<i>Jack Nicholson i scenarzysta Robert Towne.</i>

592
00:39:48,427 --> 00:39:52,431
<i>Crosse był znany</i>
<i>ze swojej charyzmy i talentu.</i>

593
00:39:52,515 --> 00:39:57,103
<i>Jim Brown i Rupert Crosse</i>
<i>prezentowali nowy typ czarnej męskości.</i>

594
00:39:57,686 --> 00:40:00,940
<i>Brown był jednocześnie</i>
<i>uprzejmy i niecierpliwy,</i>

595
00:40:01,023 --> 00:40:02,900
<i>a Crosse pogodny i bezczelny.</i>

596
00:40:03,401 --> 00:40:06,987
<i>Muhammad Ali był</i>
<i>drugą czarną osobą publiczną,</i>

597
00:40:07,071 --> 00:40:10,533
<i>równie lubianą przez czarnych i białych.</i>

598
00:40:10,616 --> 00:40:13,619
<i>Swoje uprzejme i bezczelne oblicze pokazał</i>

599
00:40:13,702 --> 00:40:16,705
<i>w dokumencie </i>A.k.a Cassius Clay <i>z 1970.</i>

600
00:40:16,789 --> 00:40:19,125
<i>Płacił prawnikom za ochronę przed paką.</i>

601
00:40:19,208 --> 00:40:21,168
<i>Płacił alimenty na byłą żonę.</i>

602
00:40:21,961 --> 00:40:24,380
<i>Utrzymuje obecną żonę i dziecko.</i>

603
00:40:25,047 --> 00:40:30,970
<i>Ten nietypowy dokument</i>
<i>ukazał Alego na rozdrożu.</i>

604
00:40:31,053 --> 00:40:36,016
<i>Film pokazuje opanowanie,</i>
<i>które stanie się istotą czarnych filmów.</i>

605
00:40:36,517 --> 00:40:40,312
<i>Pierwszą czarną postacią,</i>
<i>która przebiła się jak Ali</i>

606
00:40:40,396 --> 00:40:43,816
<i>i nie skrywała</i>
<i>przed opinią publiczną</i>,<i> był Jack Johnson.</i>

607
00:40:43,899 --> 00:40:48,279
<i>Jego zmagania przedstawiają</i>
<i>sztuka i film </i>Wielka nadzieja białych.

608
00:40:48,362 --> 00:40:51,157
<i>James Earl Jones stał się drugim czarnym</i>

609
00:40:51,240 --> 00:40:53,325
<i>z nominacją dla najlepszego aktora.</i>

610
00:40:55,911 --> 00:41:00,124
<i>WIELKA NADZIEJA BIAŁYCH</i>

611
00:41:04,545 --> 00:41:08,924
<i>James Earl Jones rzadko w swojej karierze</i>

612
00:41:09,008 --> 00:41:11,677
<i>grał seksowne postacie.</i>

613
00:41:11,760 --> 00:41:14,054
- Nie!
- Proszę się ubrać.

614
00:41:14,138 --> 00:41:15,598
- Jedziemy razem.
- Jake!

615
00:41:15,681 --> 00:41:17,808
Spokojnie. Ubierz się.

616
00:41:17,892 --> 00:41:21,228
<i>Pociąg seksualny do innej rasy</i>
<i>był drażliwym tematem</i>

617
00:41:21,312 --> 00:41:24,356
<i>wywołującym strach,</i>
<i>co widać w filmach z 1970 roku.</i>

618
00:41:24,440 --> 00:41:26,734
Wielka nadzieja białych<i> przypomniała,</i>

619
00:41:26,817 --> 00:41:29,195
<i>że to tylko kwestia osobistych upodobań.</i>

620
00:41:29,278 --> 00:41:32,990
<i>Niestety umknęło to</i>
<i>pewnemu wybitnemu filmowcowi.</i>

621
00:41:33,073 --> 00:41:36,785
<i>Reżyser William Wyler</i>
<i>doskonale pokazywał zmiany społeczne.</i>

622
00:41:36,869 --> 00:41:40,206
<i>Widać to w filmie</i>
Najlepsze lata naszego życia.

623
00:41:41,165 --> 00:41:46,337
Kolekcjoner, <i>jego film o stalkerze,</i>
<i>stał się wzorem dla innych.</i>

624
00:41:46,420 --> 00:41:49,757
<i>Zaś jego ostatni film </i>Prawo gwałtu

625
00:41:49,840 --> 00:41:54,261
<i>jako współczesny dramat wypada niezdarnie</i>

626
00:41:54,345 --> 00:41:58,265
<i>przez nachalną fetyszyzację</i>
<i>czarnego kobiecego ciała.</i>

627
00:42:02,478 --> 00:42:05,898
- Idziesz do prawników?
- Kochaniutki, wykręcasz mi rękę.

628
00:42:05,981 --> 00:42:09,652
To leć! Myślisz, że nie ostrzegą białego?

629
00:42:10,152 --> 00:42:13,906
Większej idiotki od ciebie nie widziałem.

630
00:42:14,740 --> 00:42:18,035
<i>Po obrazie </i>King: A Filmed Record

631
00:42:18,118 --> 00:42:20,829
<i>Sidney Lumet zajął się</i>
<i>atrakcyjnym tematem.</i>

632
00:42:20,913 --> 00:42:22,748
<i>Zrealizował scenariusz Vidala</i>

633
00:42:22,831 --> 00:42:26,377
<i>na podstawie sztuki T. Williamsa</i>
<i>o rasie i seksie</i>.

634
00:42:26,460 --> 00:42:30,005
<i>W filmie zagrali James Coburn,</i>
<i>Robert Hooks i Lynn Redgrave.</i>

635
00:42:30,089 --> 00:42:33,509
Przyrodni bracia <i>miał wstrząsnąć widownią.</i>

636
00:42:33,592 --> 00:42:39,807
<i>Film sklasyfikowano jako dla dorosłych,</i>
<i>bo czarny uprawia seks z białą.</i>

637
00:42:41,183 --> 00:42:42,643
Piekarnik zepsuty.

638
00:42:42,726 --> 00:42:46,105
Dach przecieka. Spłuczka nie działa.

639
00:42:46,188 --> 00:42:48,440
A właściciel to przystojniak.

640
00:42:48,524 --> 00:42:53,362
<i>Tak Diana Sands czaruje</i>
<i>we </i>Właścicielu <i>z 1970.</i>

641
00:42:53,445 --> 00:42:57,950
<i>Historia o zamieszaniu wywołanym</i>
<i>przez uprzywilejowanego białego,</i>

642
00:42:58,033 --> 00:43:01,579
<i>który gentryfikuje czarną ulicę Brooklynu.</i>

643
00:43:01,662 --> 00:43:04,331
<i>Oto przykład, jak czarny reżyser Bill Gunn</i>

644
00:43:04,415 --> 00:43:08,168
<i>adaptuje powieść</i>
<i>czarnej pisarki Kristin Hunter.</i>

645
00:43:09,336 --> 00:43:13,090
<i>Wyważona gra aktorki</i>
<i>doskonale prezentuje się na ekranie.</i>

646
00:43:13,173 --> 00:43:16,427
<i>Sands przekazuje jednym uśmiechem tyle,</i>

647
00:43:16,510 --> 00:43:19,305
<i>co wielu aktorów długimi przemowami.</i>

648
00:43:23,559 --> 00:43:28,689
Sands była idealną ciocią,
bo wiedziała, jak być dużym dzieckiem.

649
00:43:28,772 --> 00:43:31,567
Była bardzo dobrotliwa.

650
00:43:31,650 --> 00:43:34,320
Prawdziwa dusza towarzystwa.

651
00:43:35,904 --> 00:43:40,659
<i>W 1970 w końcu sensownie zekranizowano</i>
<i>dzieło Chestera Himesa.</i>

652
00:43:40,743 --> 00:43:42,911
<i>W swoim reżyserskim debiucie</i>

653
00:43:42,995 --> 00:43:47,833
<i>Ossie Davis rozprawia się</i>
<i>z odwiecznym mitem seksownego czarnego.</i>

654
00:43:47,916 --> 00:43:50,794
<i>Robi to w scenie z powieści Himesa.</i>

655
00:43:50,878 --> 00:43:53,797
<i>W książce Himesa pobrzmiewa nutka goryczy.</i>

656
00:43:53,881 --> 00:43:57,426
<i>W tej zabawnej scenie</i>
<i>czarna kobieta nieoczekiwanie poniża</i>

657
00:43:57,509 --> 00:43:59,428
<i>białego gliniarza w łóżku.</i>

658
00:43:59,511 --> 00:44:00,804
Proszę, kochaniutki.

659
00:44:03,140 --> 00:44:04,141
Proszę.

660
00:44:09,605 --> 00:44:14,360
<i>Znużona upokarzaniem czarnych publika</i>
<i>była zachwycona adaptacją Davisa,</i>

661
00:44:14,443 --> 00:44:18,656
<i>w której role się odwróciły.</i>

662
00:44:19,239 --> 00:44:23,285
Stój, w imię prawa!

663
00:44:23,869 --> 00:44:28,290
<i>Obraz Davisa</i>
<i>o mściwych gliniarzach z Harlemu</i>

664
00:44:28,374 --> 00:44:32,961
<i>to figlarna opowieść o czarnych</i>
<i>z wyszukaną modą w tle</i>

665
00:44:33,045 --> 00:44:36,674
<i>i muzyką Galta MacDermota,</i>
<i>kompozytora utworów do </i>Hair.

666
00:44:37,383 --> 00:44:39,885
<i>Role eleganckich detektywów zagrali</i>

667
00:44:39,968 --> 00:44:43,180
<i>Godfrey Cambridge</i>
<i>i porywczy Raymond St. Jacques</i>

668
00:44:43,263 --> 00:44:47,142
<i>z grupy czarnych aktorów,</i>
<i>z którymi Davis współpracował.</i>

669
00:44:47,226 --> 00:44:49,561
- Co się dzieje?
- Popatrz.

670
00:44:50,104 --> 00:44:54,900
Pamiętam te jego
niebieskie koszule i garniak.

671
00:44:54,983 --> 00:44:59,405
I ten wymuskany wąsik.
To był elegancik jak cholera.

672
00:44:59,488 --> 00:45:01,824
Zidentyfikowałeś tego białego jajcarza?

673
00:45:03,409 --> 00:45:06,078
Może tak, może nie, poruczniku.

674
00:45:07,538 --> 00:45:09,373
Oni wszyscy wyglądają tak samo.

675
00:45:09,456 --> 00:45:13,919
<i>Jako aktor teatralny, Davis wiedział,</i>
<i>że widzowie będą wniebowzięci</i>

676
00:45:14,002 --> 00:45:17,548
<i>na widok sympatycznych czarnych aktorów.</i>

677
00:45:17,631 --> 00:45:21,176
<i>Chciał, żeby widownia to poczuła.</i>

678
00:45:22,386 --> 00:45:25,889
W <i>Bawełnianym przekręcie</i>
puścili wodze fantazji.

679
00:45:28,016 --> 00:45:29,184
To taka bajka.

680
00:45:29,268 --> 00:45:31,061
Wspaniałe jest to,

681
00:45:31,145 --> 00:45:37,067
że Ossie Davis pokazuje Harlem
w całkiem niespotykany sposób.

682
00:45:37,985 --> 00:45:41,155
Obraz jest wiarygodny i rzetelny.

683
00:45:41,238 --> 00:45:45,784
W tym autentycznym Harlemie
reżyser puszcza cugle fantazji.

684
00:45:46,744 --> 00:45:50,122
<i>Davis przekształcił mantrę</i>
<i>czarnych rewolucjonistów</i>

685
00:45:50,205 --> 00:45:51,707
<i>we frazy śpiewane.</i>

686
00:45:52,291 --> 00:45:56,545
<i>Dla mnie jesteście dość czarni</i>

687
00:45:56,628 --> 00:46:01,133
<i>Nie mogę się doczekać,</i>
<i>aż czarna duma będzie szanowana,</i>

688
00:46:01,216 --> 00:46:03,886
<i>a nie kojarzona z postulatywnością.</i>

689
00:46:03,969 --> 00:46:07,014
<i>Choć akurat o tym jest</i>
<i>ta melodyjna piosenka.</i>

690
00:46:07,681 --> 00:46:12,186
<i>Dla mnie jesteście dość czarni</i>

691
00:46:12,269 --> 00:46:14,688
Jeden wers powtarza się w kółko.

692
00:46:14,772 --> 00:46:16,899
I jest fantastyczny.

693
00:46:16,982 --> 00:46:18,609
Jestem dla was dość czarny?

694
00:46:19,443 --> 00:46:22,780
Calvin Lockhart wypowiada te słowa
na przemówieniach,

695
00:46:22,863 --> 00:46:26,116
Godfrey Cambridge mówi je po swojemu.

696
00:46:26,200 --> 00:46:28,160
Było dość czarne?

697
00:46:28,243 --> 00:46:30,996
Ten tekst można rozumieć na różne sposoby.

698
00:46:31,079 --> 00:46:32,790
Dość czarne dla ciebie?

699
00:46:33,540 --> 00:46:35,209
Nie, ale niech będzie.

700
00:46:36,752 --> 00:46:39,171
To wciąż aktualne.

701
00:46:39,254 --> 00:46:43,133
<i>Davis zrozumiał,</i>
<i>że kompozytor musi być częścią dzieła,</i>

702
00:46:43,217 --> 00:46:45,427
<i>dlatego muzykę napisał MacDermot.</i>

703
00:46:45,511 --> 00:46:47,888
<i>Melvin Van Peebles sprawił,</i>

704
00:46:47,971 --> 00:46:51,475
<i>że muzyka oddawała</i>
<i>szokujący znój czarnej egzystencji.</i>

705
00:46:51,975 --> 00:46:54,436
<i>Jego </i>Człowiek-arbuz<i> z 1970 roku to satyra</i>

706
00:46:54,520 --> 00:46:59,650
<i>o białym liberale,</i>
<i>który odkrywa, że jest czarny.</i>

707
00:46:59,733 --> 00:47:03,278
<i>Bohater jest tym faktem</i>
<i>śmiertelnie przerażony.</i>

708
00:47:03,362 --> 00:47:07,074
<i>Godfrey Cambridge</i>
<i>z początku jest prostolinijny i zabawny.</i>

709
00:47:08,784 --> 00:47:11,870
Jeff! Pod twoim prysznicem jest Murzyn!

710
00:47:11,954 --> 00:47:18,126
<i>Postać staje się złożona</i>
<i>i zmienia się pod wpływem empatii.</i>

711
00:47:18,210 --> 00:47:21,797
<i>Van Peebles pragnął,</i>
<i>aby widzowie tego doświadczyli.</i>

712
00:47:21,880 --> 00:47:26,093
Gdy za ciebie wychodziłam,
nie wiedziałam, że jesteś innej rasy.

713
00:47:26,176 --> 00:47:29,096
- Nie powiedziałeś mi.
- Sam się dowiedziałem.

714
00:47:29,179 --> 00:47:32,057
<i>Van Peebles sprytnie przemyca</i>

715
00:47:32,140 --> 00:47:36,228
<i>za pomocą zabawnych</i>
<i>i dopracowanych skeczy wiadomość,</i>

716
00:47:36,311 --> 00:47:41,859
<i>że pora przejrzeć na oczy</i>
<i>i zmienić stosunek do czarnych.</i>

717
00:47:41,942 --> 00:47:43,443
A ty dokąd?

718
00:47:43,527 --> 00:47:46,238
- Na lunch z Clarkiem Dunwoodym.
- Ale nie tu.

719
00:47:46,321 --> 00:47:50,409
<i>W świecie pandemii</i>
<i>film znów jest aktualny.</i>

720
00:47:50,492 --> 00:47:54,580
<i>Biali zrozumieli, że ich dni są policzone</i>

721
00:47:54,663 --> 00:47:56,623
<i>od chwili wyjścia z domu.</i>

722
00:47:56,707 --> 00:47:59,710
<i>Dla Afroamerykanów to żadna nowość.</i>

723
00:48:00,294 --> 00:48:03,422
<i>Parks sam skomponował muzykę</i>
<i>do </i>Drzewa wiadomości.

724
00:48:03,505 --> 00:48:06,758
<i>Van Peebles</i>
<i>też stworzył muzykę do swojego debiutu.</i>

725
00:48:06,842 --> 00:48:09,177
Gdy ojciec kręcił <i>Człowieka-arbuza,</i>

726
00:48:09,261 --> 00:48:13,432
rozważano, czy nie puścić go w kinach.

727
00:48:13,515 --> 00:48:17,102
Zrobili pokaz filmowy dla szych.

728
00:48:17,185 --> 00:48:18,854
Sala pełna białych facetów.

729
00:48:18,937 --> 00:48:22,733
Pewien czarny
o imieniu Willy sprzątał salę.

730
00:48:22,816 --> 00:48:25,193
Tata dał mu parę dolców,

731
00:48:25,277 --> 00:48:28,071
żeby okazywał,
jak bardzo mu się podoba film.

732
00:48:28,155 --> 00:48:34,453
Więc Willy odpalił film
i zaczął się zachwycać.

733
00:48:34,536 --> 00:48:35,787
Śmiał się do rozpuku.

734
00:48:36,830 --> 00:48:39,541
Stwierdzili,
że skoro Willy’emu się podoba,

735
00:48:39,625 --> 00:48:43,003
to musi być dobry film.

736
00:48:43,086 --> 00:48:44,588
Willy powiedział,

737
00:48:44,671 --> 00:48:47,841
że nie może się doczekać,
aż film wejdzie na ekrany.

738
00:48:47,925 --> 00:48:51,345
To była ich jednoosobowa grupa fokusowa.

739
00:48:51,428 --> 00:48:55,057
Mój tata odstawił rasowe jujitsu
na swoją korzyść.

740
00:48:57,893 --> 00:49:02,022
<i>W 1971 roku</i>
<i>Gordon Parks nakręcił drugi film,</i>

741
00:49:02,105 --> 00:49:04,858
<i>wyśmienicie łącząc obraz z muzyką.</i>

742
00:49:04,942 --> 00:49:09,696
<i>Stanowczo zerwał</i>
<i>z europejską modą na muzykę.</i>

743
00:49:09,780 --> 00:49:13,533
<i>Parks zrealizował swój zamiar</i>
<i>i zatrudnił Isaaca Hayesa.</i>

744
00:49:30,676 --> 00:49:34,471
Shaft<i> był nie tylko debiutem,</i>
<i>ale i obwieszczeniem.</i>

745
00:49:34,554 --> 00:49:38,684
<i>Klimat lat 60.</i>
<i>aż bił po oczach w filmie </i>Easy Rider,

746
00:49:38,767 --> 00:49:44,690
<i>zaś </i>Shaft <i>łączył funk</i>
<i>i miejski dynamizm w stylu lat 70.</i>

747
00:49:44,773 --> 00:49:47,818
<i>Detektyw nie musiał wyglądać,</i>
<i>jakby spał w ubraniu</i>

748
00:49:47,901 --> 00:49:49,444
<i>lub mieszkał w piwnicy.</i>

749
00:49:49,528 --> 00:49:54,116
<i>Kamera zuchwale śledziła</i>
<i>czarnego faceta w skórzanym płaszczu</i>

750
00:49:54,199 --> 00:49:55,701
<i>sunącego przez Manhattan.</i>

751
00:49:55,784 --> 00:50:01,081
<i>Wyglądał jak skrzyżowanie</i>
<i>rewolucjonisty i Gordona Parksa.</i>

752
00:50:01,164 --> 00:50:04,501
<i>Dynamiczną fabułę</i>
<i>dopełniał dźwięk hi-hata.</i>

753
00:50:04,584 --> 00:50:06,795
<i>Kamera nie szpiegowała gwiazdy.</i>

754
00:50:07,295 --> 00:50:08,922
<i>Gapiła się wprost na nią.</i>

755
00:50:09,756 --> 00:50:12,718
<i>Te zabiegi</i>
<i>na zawsze odmieniły oblicze filmów.</i>

756
00:50:12,801 --> 00:50:14,845
<i>Obraz wyprodukowało studio znane</i>

757
00:50:14,928 --> 00:50:18,348
<i>z promowania idealnego obrazu USA</i>

758
00:50:18,432 --> 00:50:22,561
<i>oraz prostych włosów</i>
<i>i błękitnych oczu jako standardu piękna.</i>

759
00:50:22,644 --> 00:50:26,523
Kto by pomyślał,
że Shaft mógł być seks-maszyną?

760
00:50:29,526 --> 00:50:30,652
Nic ci nie jest?

761
00:50:31,903 --> 00:50:33,321
Wszystko w porządku?

762
00:50:35,073 --> 00:50:36,992
Czuję się jak maszyna.

763
00:50:37,826 --> 00:50:39,161
To paskudne uczucie.

764
00:50:44,207 --> 00:50:47,878
DEDYKUJEMY TEN FILM BRACIOM I SIOSTROM,
KTÓRZY MAJĄ DOŚĆ RZĄDU

765
00:50:47,961 --> 00:50:51,757
<i>W 1971 roku Van Peebles nakręcił film</i>

766
00:50:51,840 --> 00:50:55,844
<i>o nieustającym terrorze,</i>
<i>którego doświadczają czarni Amerykanie.</i>

767
00:50:55,927 --> 00:50:58,346
<i>Był to </i>Sweet Sweetback’s Baadasssss Song.

768
00:50:58,430 --> 00:51:01,433
<i>Już sam tytuł stał się częścią rewolucji,</i>

769
00:51:01,516 --> 00:51:03,643
<i>która nie trafiła do telewizji.</i>

770
00:51:03,727 --> 00:51:07,314
<i>W tamtych czasach stacje</i>
<i>nie emitowały takich tytułów</i>

771
00:51:07,397 --> 00:51:10,484
<i>ani filmów tak rozpalających wyobraźnię.</i>

772
00:51:12,360 --> 00:51:13,361
Co się dzieje?

773
00:51:19,367 --> 00:51:22,079
<i>W tamtych czasach królowało porno,</i>

774
00:51:22,162 --> 00:51:25,123
<i>a seks czarnych był traktowany jak farsa.</i>

775
00:51:25,207 --> 00:51:31,338
<i>Od tej pokazowej sceny</i>
<i>seksu czarnych nie da się uciec.</i>

776
00:51:31,421 --> 00:51:33,965
<i>Van Peebles stosuje ten zabieg celowo,</i>

777
00:51:34,049 --> 00:51:38,512
<i>aby widzowie poczuli,</i>
<i>czym jest uprzedmiotowienie.</i>

778
00:51:42,682 --> 00:51:46,686
<i>Umieszczenie słowa „jebaka”</i>
<i>w tytule było mocne.</i>

779
00:51:46,770 --> 00:51:51,608
<i>Obraz z automatu</i>
<i>sklasyfikowano dla dorosłych.</i>

780
00:51:51,691 --> 00:51:55,612
<i>Van Peebles zrobił użytek</i>
<i>z korzyści wynikających z wykorzystywania</i>

781
00:51:55,695 --> 00:51:58,198
<i>i nowej fali liberalizmu w filmach.</i>

782
00:51:58,281 --> 00:51:59,950
<i>Uwielbiał swój tupet.</i>

783
00:52:00,033 --> 00:52:04,037
<i>Był czarny, miał zarost i palił cygara.</i>

784
00:52:04,538 --> 00:52:06,706
<i>Mocny popkulturowy wizerunek</i>

785
00:52:06,790 --> 00:52:10,544
<i>jak uśmiech Presleya</i>
<i>czy paznokcie Megan Thee Stallion.</i>

786
00:52:10,627 --> 00:52:14,339
Sweetback <i>wyszedł,</i>
<i>gdy wprowadzono kategorię dla dorosłych,</i>

787
00:52:14,422 --> 00:52:18,510
<i>a porno przeniosło się</i>
<i>z obleśnych kin na przedmieścia.</i>

788
00:52:18,593 --> 00:52:21,429
Nocny kowboj
<i>był pierwszym filmem dla dorosłych</i>

789
00:52:21,513 --> 00:52:23,265
<i>z Oscarem za najlepszy obraz.</i>

790
00:52:23,348 --> 00:52:24,307
<i>I jedynym.</i>

791
00:52:24,891 --> 00:52:27,978
Mechaniczna pomarańcza <i>Kubricka</i>
<i>była dla dorosłych.</i>

792
00:52:28,979 --> 00:52:31,982
<i>Marlon Brando</i>
<i>i reżyser Bernardo Bertolucci</i>

793
00:52:32,065 --> 00:52:36,111
<i>dostali nominacje za film dla dorosłych</i>
Ostatnie tango w Paryżu.

794
00:52:36,653 --> 00:52:41,491
Lialeh, <i>też dla dorosłych,</i>
<i>był komentarzem społecznym czarnych</i>

795
00:52:41,575 --> 00:52:44,202
<i>z muzyką Bernarda Purdiego, legendy funka.</i>

796
00:52:44,286 --> 00:52:48,123
Nieważne, jakie ograniczenia wiekowe
nałoży stowarzyszenie,

797
00:52:48,206 --> 00:52:54,421
bo oni nie decydują o losie czarnych.

798
00:52:56,006 --> 00:53:00,010
<i>Ale Van Peebles</i>
<i>nieumyślnie zagarnął klasyfikację X.</i>

799
00:53:00,594 --> 00:53:03,138
<i>Podobno sam ją sobie przyznał,</i>

800
00:53:03,221 --> 00:53:06,850
<i>bo był to jedyny</i>
<i>symbol niechroniony prawami autorskimi</i>

801
00:53:06,933 --> 00:53:10,270
<i>i każdy mógł go używać.</i>

802
00:53:10,353 --> 00:53:14,524
<i>Tak powstały oznaczenia</i>
<i>z podwójnym i potrójnym X.</i>

803
00:53:14,608 --> 00:53:18,904
<i>Nikt nie słyszał</i>
<i>o podwójnym oznaczeniu R czy PG-13.</i>

804
00:53:19,821 --> 00:53:23,533
<i>Tak jak w </i>Człowieku-arbuzie,
Sweetback <i>otwiera scena ucieczki,</i>

805
00:53:23,617 --> 00:53:25,076
<i>ale nie ma być śmieszna.</i>

806
00:53:25,160 --> 00:53:30,624
<i>Bohater ucieka przed śmiercią.</i>
<i>Przy życiu utrzymuje go bieg.</i>

807
00:53:30,707 --> 00:53:33,210
<i>Film koncentruje się na posuwaniu naprzód.</i>

808
00:53:34,544 --> 00:53:38,089
<i>Van Peebles wybrał</i>
<i>nieprzypadkowych muzyków.</i>

809
00:53:38,173 --> 00:53:41,343
<i>Członkowie </i>Earth, Wind & Fire
<i>byli jego wspólnikami.</i>

810
00:53:41,426 --> 00:53:46,306
Jak wszyscy, podkochiwałem się
w jego sekretarce Priscilli.

811
00:53:46,389 --> 00:53:49,809
Miała afro jak aureolę.
Laska jak z obrazka.

812
00:53:49,893 --> 00:53:53,855
Rozmyślałem, jak się znów wystroi.

813
00:53:53,939 --> 00:53:57,442
Priscilla miała zaborczego chłopaka,

814
00:53:57,525 --> 00:54:00,862
który nie pozwalał jej grać w filmach.

815
00:54:00,946 --> 00:54:04,241
Ten chłopak grał w Earth, Wind & Fire.

816
00:54:04,741 --> 00:54:08,954
Pozwolił jej grać u Melvina,
jeśli on będzie robić muzykę.

817
00:54:10,163 --> 00:54:14,501
<i>Ich wkład potęgował paranoję </i>Sweetbacka.

818
00:54:16,419 --> 00:54:22,092
<i>Znamy Earth, Wind & Fire</i>
<i>z ich melodyjnego i przejmującego R&B.</i>

819
00:54:22,175 --> 00:54:26,846
<i>Lecz do </i>Sweetbacka<i> skomponowali</i>
<i>awangardowe jazzowe kawałki</i>

820
00:54:26,930 --> 00:54:29,599
<i>podszyte dynamiczną perkusją.</i>

821
00:54:29,683 --> 00:54:31,768
<i>Muzyka uzmysławia widzom,</i>

822
00:54:31,851 --> 00:54:35,146
<i>że trafili do świata,</i>
<i>od którego kino ucieka.</i>

823
00:54:35,647 --> 00:54:37,857
<i>Utwory łączą gatunki z taką finezją</i>

824
00:54:37,941 --> 00:54:41,319
<i>jak reżyser Van Peebles sceny.</i>

825
00:54:41,403 --> 00:54:43,321
<i>Uciekaj, Sweetback!</i>

826
00:54:44,906 --> 00:54:46,533
<i>Uciekaj, skurwielu!</i>

827
00:54:47,534 --> 00:54:51,579
<i>Zabili twoją siostrę!</i>
<i>Ale mnie nie tkną!</i>

828
00:54:51,663 --> 00:54:53,540
<i>Uciekaj, Sweetback!</i>

829
00:54:53,623 --> 00:54:55,041
<i>Uciekaj, skurwielu!</i>

830
00:54:55,125 --> 00:54:57,377
<i>Zabili twoją mamę!</i>

831
00:54:57,460 --> 00:55:00,005
<i>Zabili twojego tatę!</i>
<i>Ale mnie nie tkną!</i>

832
00:55:03,049 --> 00:55:05,969
Tata kazał mi rozmawiać z ludźmi w holu.

833
00:55:06,052 --> 00:55:09,014
Nie chciał znać mojej opinii.

834
00:55:09,097 --> 00:55:11,808
Przynajmniej nie na samym początku.

835
00:55:11,891 --> 00:55:16,146
Miałem wypytać ludzi, co sądzą o filmie,

836
00:55:16,229 --> 00:55:18,940
a potem przekazać ich opinie ojcu.

837
00:55:19,941 --> 00:55:23,445
<i>Tylko artysta, showman</i>
<i>i handlowiec jak Melvin rozumie,</i>

838
00:55:23,528 --> 00:55:27,949
<i>że traktując kompozytora</i>
<i>jak partnera kreatywnego,</i>

839
00:55:28,033 --> 00:55:32,287
<i>a nie pracownika,</i>
<i>inwestuje w przyszłość filmu.</i>

840
00:55:32,787 --> 00:55:37,709
<i>Dla Melvina tą przyszłością</i>
<i>był nowy kierunek w kinie.</i>

841
00:55:37,792 --> 00:55:41,963
<i>Wykorzystał opowieść o sprzedaży filmu</i>
<i>do celów marketingowych.</i>

842
00:55:42,047 --> 00:55:46,343
<i>Bez niej ten czarny film</i>
<i>przeszedłby bez echa.</i>

843
00:55:46,426 --> 00:55:49,304
<i>Najpierw wydał ścieżkę dźwiękową,</i>

844
00:55:49,387 --> 00:55:52,474
<i>aby podbić popularność</i>
<i>i szansę na sprzedaż.</i>

845
00:55:53,224 --> 00:55:55,560
<i>Był artystą i przedsiębiorcą.</i>

846
00:55:55,643 --> 00:55:58,563
<i>Dzieło czy nie, film ma być oglądany.</i>

847
00:55:59,898 --> 00:56:03,485
<i>Gordon Parks zmienił oblicze</i>
<i>bohatera czarnego filmu.</i>

848
00:56:03,568 --> 00:56:05,987
<i>Sweetback i Shaft byli jak Muhammad Ali.</i>

849
00:56:06,071 --> 00:56:11,618
<i>Ci czarni nie przepraszali za to, że żyją.</i>

850
00:56:11,701 --> 00:56:15,997
<i>W scenach prezentowali się</i>
<i>na asertywnych, a nie życzliwych.</i>

851
00:56:16,081 --> 00:56:19,501
<i>Byli luzakami, a nie sługusami.</i>

852
00:56:20,001 --> 00:56:23,713
<i>Chłodny i ironiczny dystans</i>
<i>zmusza widzów do myślenia,</i>

853
00:56:23,797 --> 00:56:25,632
<i>zamiast podawać fabułę na tacy.</i>

854
00:56:27,801 --> 00:56:31,137
Posłuchaj mnie. Chcę ci pomóc.

855
00:56:31,221 --> 00:56:33,306
Jestem aniołem Boga.

856
00:56:33,390 --> 00:56:37,560
<i>Belafonte wrócił zachwycać</i>
<i>na wielkim ekranie</i>

857
00:56:37,644 --> 00:56:41,356
<i>w eksperymentalnym dramacie</i>
Mój anioł stróż <i>jego produkcji.</i>

858
00:56:41,439 --> 00:56:44,484
<i>Powrócił z dobrowolnej filmowej banicji,</i>

859
00:56:44,567 --> 00:56:46,694
<i>by w tej adaptacji poruszyć dylematy</i>

860
00:56:46,778 --> 00:56:49,948
<i>z </i>Niewidzialnego człowieka
<i>Ralpha Ellisona.</i>

861
00:56:50,031 --> 00:56:53,743
<i>„Czym sobie zasłużyłem,</i>
<i>żeby być takim czarnym szczęściarzem?”</i>

862
00:56:54,452 --> 00:56:55,537
Jestem aniołem.

863
00:56:58,123 --> 00:56:59,958
Przyszedłeś mnie zabrać?

864
00:57:01,418 --> 00:57:02,252
Nie.

865
00:57:03,837 --> 00:57:05,213
Chcę dać ci życie.

866
00:57:05,296 --> 00:57:08,633
<i>W podobnej,</i>
<i>lecz bardziej nowotestamentowej roli</i>

867
00:57:08,716 --> 00:57:11,553
<i>wystąpił Sidney Poitier jako brat John.</i>

868
00:57:11,636 --> 00:57:15,682
<i>Poitier gra skromnego nieznajomego</i>
<i>w samym sercu konfliktu.</i>

869
00:57:15,765 --> 00:57:18,351
<i>Nie chwali ani nie osądza.</i>

870
00:57:18,435 --> 00:57:22,522
<i>To mrukliwy anioł śmierci rozdarty</i>
<i>między przeszłością a przyszłością.</i>

871
00:57:22,605 --> 00:57:26,192
<i>Ta bajka z morałem</i>
<i>odzwierciedla zmagania aktora.</i>

872
00:57:28,361 --> 00:57:32,365
<i>Po </i>Bawełnianym przekręcie
<i>Ossie Davis stworzył dramat</i>

873
00:57:32,449 --> 00:57:36,494
<i>o pokoleniach czarnych kobiet</i>
<i>mieszkających pod jednym dachem.</i>

874
00:57:36,578 --> 00:57:39,080
Pomóż mi zdobyć dom dla mamy,

875
00:57:39,164 --> 00:57:41,916
a nie poproszę cię o nic więcej. Amen.

876
00:57:42,000 --> 00:57:46,087
<i>Młoda bohaterka walczy</i>
<i>o szacunek i swoją przyszłość.</i>

877
00:57:46,171 --> 00:57:49,132
<i>Tematyka tego filmu była bliższa publice</i>

878
00:57:49,215 --> 00:57:50,633
<i>niż fabuła poprzedniego.</i>

879
00:57:51,176 --> 00:57:54,429
<i>Scenarzysta i reżyser</i>
<i>Ousmane Sembène powiedział:</i>

880
00:57:54,512 --> 00:57:57,849
<i>„Między rodzinami</i>
<i>w filmach </i>Sounder <i>i </i>Black Girl

881
00:57:57,932 --> 00:57:59,559
<i>jest fabularny wszechświat.</i>

882
00:58:00,351 --> 00:58:02,562
<i>O tym chcę kręcić”.</i>

883
00:58:03,062 --> 00:58:07,525
<i>Dlatego poświęcił większość kariery</i>

884
00:58:07,609 --> 00:58:11,988
<i>na dramaty o czarnych rodzinach</i>
<i>bez męskich wzorców</i>.

885
00:58:12,906 --> 00:58:19,662
<i>Rok 1939 uważa się</i>
<i>za najlepszy w historii kina.</i>

886
00:58:19,746 --> 00:58:24,334
<i>To oczywiste, że wtedy amerykańskie kino</i>

887
00:58:24,417 --> 00:58:25,793
<i>było światowym wzorem.</i>

888
00:58:26,377 --> 00:58:30,673
<i>Jak można tak mówić o okresie,</i>
<i>w którym królowało </i>Przeminęło z wiatrem?

889
00:58:30,757 --> 00:58:34,511
<i>Włodarze wytwórni stworzyli</i>
<i>popkulturową mitologię,</i>

890
00:58:34,594 --> 00:58:38,848
<i>która pozwoliła im uciec od ich korzeni.</i>

891
00:58:38,932 --> 00:58:42,393
<i>Stworzyli arogancką wersję Ameryki,</i>

892
00:58:43,144 --> 00:58:45,563
<i>która nigdy nie istniała.</i>

893
00:58:45,647 --> 00:58:48,191
<i>Ludzie w to uwierzyli.</i>

894
00:58:48,274 --> 00:58:50,735
<i>Niektórzy na świecie jeszcze w to wierzą.</i>

895
00:58:50,818 --> 00:58:53,905
<i>W 1939 roku wytwórnie</i>
<i>masowo produkowały obrazy</i>

896
00:58:53,988 --> 00:58:56,616
<i>ich zdaniem wartościowe i literackie,</i>

897
00:58:56,699 --> 00:59:00,078
<i>a będące wybielonymi mitami</i>
<i>dla mainstreamu.</i>

898
00:59:00,161 --> 00:59:02,288
Znam Hucka. Jestem jej niewolnikiem.

899
00:59:02,372 --> 00:59:05,041
Czasem zastanawiam się, czy to w porządku.

900
00:59:05,750 --> 00:59:10,004
<i>To już nie przywłaszczenie,</i>
<i>a kolonializm kulturowy.</i>

901
00:59:10,088 --> 00:59:13,049
<i>Czyż biali nie lepiej oddają inne kultury?</i>

902
00:59:13,132 --> 00:59:15,385
<i>Coś o tym wiedzą Latynosi,</i>

903
00:59:15,468 --> 00:59:17,011
<i>mieszkańcy wysp Pacyfiku.</i>

904
00:59:17,095 --> 00:59:18,972
Przed wami Dorothy March

905
00:59:19,055 --> 00:59:22,308
w roli Billa Robinsona, króla Harlemu.

906
00:59:23,142 --> 00:59:24,978
<i>Czarni też coś o tym wiedzą.</i>

907
00:59:25,061 --> 00:59:27,897
<i>Ten cios miał być komplementem.</i>

908
00:59:31,442 --> 00:59:34,571
<i>Na domiar złego w 1939 roku</i>

909
00:59:34,654 --> 00:59:40,076
<i>podtrzymywano okrutny mit</i>
<i>o miejscu czarnych w społeczeństwie.</i>

910
00:59:40,159 --> 00:59:41,369
Przerwa!

911
00:59:41,452 --> 00:59:44,205
- Kto powiedział, że przerwa?
- Ja.

912
00:59:44,289 --> 00:59:47,667
Jestem brygadzistą i zarządzam,
kiedy będzie przerwa.

913
00:59:47,750 --> 00:59:52,171
Przerwa!

914
00:59:52,255 --> 00:59:54,841
<i>Obie książki doczekały się adaptacji.</i>

915
00:59:54,924 --> 00:59:58,636
<i>Do 1925 roku</i>
<i>najbardziej dochodowym filmem były</i>

916
00:59:58,720 --> 01:00:01,306
Narodziny narodu <i>D.W. Griffitha.</i>

917
01:00:01,389 --> 01:00:04,809
<i>Jeszcze większą sensacją</i>
<i>było </i>Przeminęło z wiatrem <i>w 1939</i>

918
01:00:04,892 --> 01:00:09,063
<i>pozostające kasowym hitem do 1965 roku</i>,

919
01:00:09,147 --> 01:00:11,232
<i>a potem znów w 1971.</i>

920
01:00:12,066 --> 01:00:16,529
<i>Rok 1972 miał zwiastować</i>
<i>rozkwit kariery Ruperta Crosse’a.</i>

921
01:00:16,613 --> 01:00:20,408
<i>Jego fani Jack Nicholson,</i>
<i>Robert Towne i reżyser Hal Ashby</i>

922
01:00:20,491 --> 01:00:24,287
<i>stworzyli dla Crosse’a rolę</i>
<i>w </i>Ostatnim zdaniu.

923
01:00:24,370 --> 01:00:28,333
<i>Przed rozpoczęciem zdjęć</i>
<i>u Crosse’a rozpoznano białaczkę.</i>

924
01:00:28,416 --> 01:00:31,711
<i>Zdjęcia opóźniono,</i>
<i>aby mógł wziąć w nich udział,</i>

925
01:00:31,794 --> 01:00:34,589
<i>lecz Crosse zmarł.</i>

926
01:00:35,840 --> 01:00:39,594
<i>W artykule dla </i>Esquire
<i>Ashby napisał o humorze i godności,</i>

927
01:00:39,677 --> 01:00:42,013
<i>jakie Crosse zachował</i>
<i>w obliczu śmierci.</i>

928
01:00:42,096 --> 01:00:44,807
<i>Wtedy powstało wyrażenie „żrący liryzm”</i>

929
01:00:44,891 --> 01:00:48,478
<i>określające styl Ashby’ego</i>
<i>inspirowany postawą Crosse’a.</i>

930
01:00:59,697 --> 01:01:01,908
44. CEREMONIA WRĘCZENIA OSCARÓW

931
01:01:01,991 --> 01:01:05,745
<i>Isaac Hayes wykorzystał</i>
<i>swój występ na Oscarach w 1972,</i>

932
01:01:05,828 --> 01:01:08,956
<i>gdy zdobył statuetkę</i>
<i>za najlepszą czarną piosenkę,</i>

933
01:01:09,040 --> 01:01:12,835
<i>aby pokazać swój rozmach całemu światu.</i>

934
01:01:12,919 --> 01:01:14,962
<i>Oglądałem podekscytowany,</i>

935
01:01:15,046 --> 01:01:19,592
<i>jak Hayes zamienia</i>
<i>niewolnicze łańcuchy w złote precjoza.</i>

936
01:01:19,676 --> 01:01:22,512
<i>Niczym kometa uderzająca w Ziemię</i>

937
01:01:22,595 --> 01:01:24,806
<i>z impetem zmienił dotychczasowy ton.</i>

938
01:01:24,889 --> 01:01:28,226
<i>Wiedzieliśmy,</i>
<i>że nic nie będzie takie jak dawniej.</i>

939
01:01:29,644 --> 01:01:33,106
<i>Ten elektryzujący występ wprowadził coś,</i>

940
01:01:33,189 --> 01:01:35,525
<i>co uczyniło czarne filmy ciekawsze</i>

941
01:01:35,608 --> 01:01:38,194
<i>od produkcji mainstreamowych.</i>

942
01:01:38,277 --> 01:01:39,987
<i>Był to heroizm.</i>

943
01:01:40,071 --> 01:01:44,200
Gadaj od początku, jebany karaluchu.

944
01:01:44,283 --> 01:01:46,077
<i>W odróżnieniu od białych</i>

945
01:01:46,160 --> 01:01:51,290
<i>czarni nie obnosili się z cierpieniem</i>
<i>i grali pewnych siebie antybohaterów</i>

946
01:01:51,374 --> 01:01:54,752
<i>wykraczających poza granicę heroizmu.</i>

947
01:01:54,836 --> 01:01:56,212
Wrócicie tam.

948
01:01:56,295 --> 01:02:01,384
Tylko gadaliście o miłości i pokoju,
a niczego nie zmieniliście,

949
01:02:01,467 --> 01:02:05,012
więc bierzcie się do roboty,
żeby spełnić te obiecanki.

950
01:02:05,096 --> 01:02:08,641
My nie mamy po co się włączać,
bo to nie była nasza brocha.

951
01:02:08,725 --> 01:02:12,937
<i>Po </i>Shafcie <i>pojawiły się</i>
<i>kulawe remaki filmów noir.</i>

952
01:02:13,020 --> 01:02:15,314
Zabójca <i>to nowa wersja </i>Dopaść Cartera.

953
01:02:15,398 --> 01:02:18,568
Jesteś prawdziwą gwiazdą, kotku.

954
01:02:18,651 --> 01:02:21,738
Czarna sprawiedliwość
<i>to remake </i>Asfaltowej dżungli,

955
01:02:21,821 --> 01:02:23,865
<i>której dosłowna interpretacja</i>

956
01:02:23,948 --> 01:02:27,368
<i>wprawiłaby w zachwyt nawet Nową Falę.</i>

957
01:02:27,452 --> 01:02:30,455
<i>Bohaterowie tych obrazów</i>
<i>wkroczyli w kadr z lansem,</i>

958
01:02:30,538 --> 01:02:34,167
<i>którego daleko szukać</i>
<i>w filmach o nizinach społecznych.</i>

959
01:02:36,419 --> 01:02:37,670
Niechętnie to mówię,

960
01:02:38,880 --> 01:02:42,759
ale przystojny ze mnie gnojek.

961
01:02:45,636 --> 01:02:46,888
A jakże!

962
01:02:46,971 --> 01:02:48,931
<i>Ten najlepszy rok w czarnym kinie</i>

963
01:02:49,015 --> 01:02:51,476
<i>przesunął wiele granic na zawsze.</i>

964
01:02:51,976 --> 01:02:55,688
<i>Pierwszy raz dwie czarne nominowano</i>
<i>jako najlepsze aktorki.</i>

965
01:02:55,772 --> 01:02:57,940
<i>Dianę Ross za pierwszoplanowy debiut</i>

966
01:02:58,024 --> 01:03:01,194
<i>i boską Cicely Tyson za </i>Sounder.

967
01:03:01,277 --> 01:03:03,988
Do żniw jeszcze daleko, panie Perkin.

968
01:03:04,489 --> 01:03:06,699
Nathan powinien wrócić do tego czasu.

969
01:03:07,366 --> 01:03:10,828
Jeśli go nie będzie,
ja i dzieci przystąpimy do żniw.

970
01:03:10,912 --> 01:03:14,624
Nie miałam okazji poznać
pani Cicely Tyson.

971
01:03:14,707 --> 01:03:16,417
Przypominała mi moją babcię.

972
01:03:16,501 --> 01:03:22,089
Chodzące uosobienie
elegancji i arystokratycznych manier.

973
01:03:22,173 --> 01:03:25,134
Widać to w jej gestach i mowie.

974
01:03:25,802 --> 01:03:26,844
Nie.

975
01:03:26,928 --> 01:03:30,556
Przygotowuję tort,
który David Lee zaniesie twojemu tacie.

976
01:03:30,640 --> 01:03:34,811
Miło było poznać Cicely,
bo dorastałam na filmach z nią.

977
01:03:34,894 --> 01:03:37,104
Miło było oglądać nas.

978
01:03:37,688 --> 01:03:40,358
Te filmy były o nas.

979
01:03:41,526 --> 01:03:44,153
Nie przyzwyczajaj się
do tego miejsca, synu.

980
01:03:44,862 --> 01:03:47,406
Gdziekolwiek jesteś,
zawsze będę cię kochać.

981
01:03:47,490 --> 01:03:51,661
<i>Paul Winfield też dostał nominację</i>
<i>dla najlepszego aktora.</i>

982
01:03:51,744 --> 01:03:58,626
Za dzieciaka nie lubiłem filmów,
w których byliśmy bezsilnymi ofiarami.

983
01:03:58,709 --> 01:04:00,086
Nie podobało mi się to.

984
01:04:00,670 --> 01:04:06,843
Jako dorosły doceniłem <i>Sounder</i>,
ale jako dziecko przeoczyłem jego niuanse.

985
01:04:08,886 --> 01:04:11,889
<i>Diana Ross była nominowana</i>
<i>jako najlepsza aktorka</i>

986
01:04:11,973 --> 01:04:16,978
<i>ze pierwszoplanowy debiut w filmie</i>
<i>o Billie Holiday produkcji Motown.</i>

987
01:04:17,061 --> 01:04:18,771
Lady śpiewa bluesa.

988
01:04:26,946 --> 01:04:31,367
To nie był film o byciu czarnym.

989
01:04:32,618 --> 01:04:34,120
Chodziło o talent.

990
01:04:34,203 --> 01:04:38,291
O kostiumy Boba Mackie’ego,
elegancję Diany Ross

991
01:04:38,374 --> 01:04:43,129
i urok Billy’ego Dee Williamsa.

992
01:04:46,090 --> 01:04:48,175
Yablans był prezesem Paramount.

993
01:04:48,259 --> 01:04:52,179
Po obejrzeniu wstępnego montażu
powiedział Berry’emu Gordy’emu,

994
01:04:52,263 --> 01:04:54,056
że zakręca kurek z pieniędzmi.

995
01:04:54,891 --> 01:04:59,979
Berry odpowiedział mu,
że jest jeszcze dużo do zrobienia.

996
01:05:00,479 --> 01:05:05,234
Frank powiedział, mówiąc kulturalnie,

997
01:05:05,318 --> 01:05:09,196
że Barry chce go wciągnąć w bagno,

998
01:05:09,280 --> 01:05:14,076
a wytwórnia nigdy
nie wydała więcej na czarny film.

999
01:05:14,160 --> 01:05:16,621
Frank dodał też,

1000
01:05:16,704 --> 01:05:20,458
że Barry może mu wypisać czek
na dwie bańki i robić, co chce.

1001
01:05:21,918 --> 01:05:22,919
Barry tak zrobił.

1002
01:05:23,002 --> 01:05:26,714
Lady śpiewa bluesa
<i>to pierwsza efektowna produkcja</i>

1003
01:05:26,797 --> 01:05:30,092
<i>z blichtrem czarnej kultury.</i>

1004
01:05:30,176 --> 01:05:33,054
Diana Ross kojarzy mi się z modą.

1005
01:05:33,137 --> 01:05:36,182
Wielokrotnie oddawałam jej hołd strojami

1006
01:05:36,265 --> 01:05:42,063
na czerwonym dywanie,
sesjach zdjęciowych i w filmach.

1007
01:05:42,730 --> 01:05:48,194
Jej gesty, włosy!
Całą sobą budziła zachwyt.

1008
01:05:48,277 --> 01:05:50,655
Na dodatek potrafiła grać.

1009
01:05:51,948 --> 01:05:54,241
<i>Ekranowy partner Ross</i>

1010
01:05:54,325 --> 01:05:59,580
<i>Billy Dee Williams</i>
<i>też zachwycał sylwetką i urodą.</i>

1011
01:06:01,040 --> 01:06:03,751
Na widok Billy’ego Dee Williamsa

1012
01:06:03,834 --> 01:06:06,504
wszystkie laski w Hollywood piszczały.

1013
01:06:07,630 --> 01:06:13,260
Jezu Chryste. Co to był za szał!

1014
01:06:16,764 --> 01:06:20,184
Gdy zobaczyłem się na tych schodach,
wpadłem w samozachwyt.

1015
01:06:21,894 --> 01:06:24,188
Taki byłem przystojny.

1016
01:06:24,855 --> 01:06:26,691
Byłem oczarowany.

1017
01:06:27,191 --> 01:06:29,193
Chcesz, żeby odpadła mi ręka?

1018
01:06:30,611 --> 01:06:33,406
Nawet w tej scenie z ręką

1019
01:06:33,489 --> 01:06:35,032
nie mogłem się opanować.

1020
01:06:35,116 --> 01:06:38,744
Śmiałem się,
bo dostałem specjalne światło,

1021
01:06:38,828 --> 01:06:41,247
jak za dawnych czasów.

1022
01:06:43,207 --> 01:06:45,042
Śmiałem się do rozpuku.

1023
01:06:45,126 --> 01:06:46,752
Musiałem się powstrzymywać.

1024
01:06:48,421 --> 01:06:54,510
To było przezabawne,
bo nie znałem takich warunków,

1025
01:06:54,593 --> 01:06:58,639
choć byłem już wyjadaczem.

1026
01:06:59,557 --> 01:07:02,351
<i>Rok 1972 był przełomowy</i>
<i>dla czarnych talentów.</i>

1027
01:07:02,435 --> 01:07:06,355
<i>Lonne Elder III został nominowany</i>
<i>za scenariusz do </i>Sounder.

1028
01:07:06,439 --> 01:07:08,274
<i>Co ważniejsze, po raz pierwszy</i>

1029
01:07:08,357 --> 01:07:11,277
<i>nominowano czarną kobietę za scenariusz.</i>

1030
01:07:11,360 --> 01:07:15,364
<i>Była to Suzanne de Passe</i>
<i>za scenariusz do </i>Lady śpiewa bluesa.

1031
01:07:15,448 --> 01:07:17,992
<i>To wyjątkowe osiągnięcie</i>
<i>powtórzyła Dee Rees</i>

1032
01:07:18,075 --> 01:07:21,787
<i>nominowana w 2017 za </i>Mudbound,

1033
01:07:21,871 --> 01:07:26,292
<i>stając się drugą w historii czarną</i>
<i>nominowaną za scenariusz.</i>

1034
01:07:26,375 --> 01:07:28,919
Pan Gordy dał mi scenariusz

1035
01:07:30,337 --> 01:07:32,256
i poprosił o komentarz.

1036
01:07:33,007 --> 01:07:38,387
Byłam przerażona,
bo był naszpikowany stereotypami.

1037
01:07:39,180 --> 01:07:42,725
Zaszufladkowano nas,

1038
01:07:42,808 --> 01:07:45,728
zamiast skoncentrować się
na naszym potencjale.

1039
01:07:46,395 --> 01:07:49,065
Zaczęłam pracować z Sidneyem Furie’em.

1040
01:07:49,148 --> 01:07:53,069
Potem doszła Chris Clark,
prawdziwa artystka.

1041
01:07:53,152 --> 01:07:54,904
Staliśmy się drużyną.

1042
01:07:54,987 --> 01:07:56,489
<i>Tak przygotowano grunt</i>

1043
01:07:56,572 --> 01:07:59,825
<i>pod najważniejszą historię w całej epoce,</i>

1044
01:07:59,909 --> 01:08:02,787
<i>czyli ogromny wkład kobiet.</i>

1045
01:08:04,038 --> 01:08:09,126
<i>Rok 1972 był również pełny filmów akcji.</i>

1046
01:08:11,837 --> 01:08:16,175
<i>Wyszedł western </i>Czarny kowboj
<i>wyreżyserowany przez Sidneya Poitiera</i>

1047
01:08:16,258 --> 01:08:19,345
<i>z udziałem jego i Harry’ego Belafontego.</i>

1048
01:08:20,513 --> 01:08:23,557
<i>Nadzieje Belafontego</i>
<i>względem tego filmu prysły.</i>

1049
01:08:23,641 --> 01:08:27,353
Wielkim ciosem było to,
że czarna społeczność odrzuciła film.

1050
01:08:27,436 --> 01:08:31,816
Poczułem się zdradzony.

1051
01:08:32,566 --> 01:08:36,278
Zastanawiałem się,
czemu nie przyjęli go tak,

1052
01:08:36,821 --> 01:08:41,325
jak biali film
<i>Butch Cassidy i Sundance Kid.</i>

1053
01:08:41,408 --> 01:08:44,161
Przecież to była nasza wersja tego samego.

1054
01:08:44,662 --> 01:08:48,290
Zrozumiałem, że zmagam się
z dwoma przeciwnikami:

1055
01:08:48,374 --> 01:08:53,546
wyobrażeniem czarnych o sobie i o tym,
jak postrzega nas świat.

1056
01:08:55,673 --> 01:08:58,509
<i>Fred Williamson zagrał</i>
<i>mszczącego się niewolnika</i>

1057
01:08:58,592 --> 01:09:03,722
<i>w westernie o bezczelnym i skandalicznym</i>
<i>tytule</i> The Legend of Nigger Charley.

1058
01:09:04,223 --> 01:09:07,059
<i>Tytuł już nie istnieje.</i>

1059
01:09:07,143 --> 01:09:10,354
<i>Teraz film nazywa się</i>
The Legend of Black Charley.

1060
01:09:10,437 --> 01:09:11,814
<i>Ten zuchwały plakat,</i>

1061
01:09:11,897 --> 01:09:15,609
<i>wykonany techniką dagerotypii,</i>
<i>mówił wszystko.</i>

1062
01:09:15,693 --> 01:09:19,530
<i>„Ostrzeżcie Zachód,</i>
<i>że Murzyn Charley już nie ucieka”.</i>

1063
01:09:21,198 --> 01:09:25,119
<i>W końcu czarni pojawili się</i>
<i>na poważnie w horrorach,</i>

1064
01:09:25,202 --> 01:09:30,249
<i>jak William Marshall</i>
<i>w roli tragicznego wampira Blaculi.</i>

1065
01:09:30,332 --> 01:09:32,585
Niewolnictwo ma swoje zalety.

1066
01:09:33,752 --> 01:09:34,587
„Zalety”?

1067
01:09:35,337 --> 01:09:38,591
Barbarzyństwo jest zaletą?

1068
01:09:39,508 --> 01:09:43,012
<i>Zinstytucjonalizowany rasizm</i>
<i>miał jedną zaletę.</i>

1069
01:09:43,095 --> 01:09:46,682
<i>Pozbawieni możliwości grania</i>
<i>głównych ról w horrorach</i>

1070
01:09:46,765 --> 01:09:53,022
<i>Afroamerykanie rozumieli,</i>
<i>że żadna nadprzyrodzona siła</i>

1071
01:09:53,105 --> 01:09:55,649
<i>nie jest potworniejsza od niewolnictwa.</i>

1072
01:09:55,733 --> 01:09:57,860
<i>Albo badania Tuskegee.</i>

1073
01:09:57,943 --> 01:10:01,030
<i>Albo losu niewinnego Emmetta Tilla</i>

1074
01:10:01,113 --> 01:10:04,533
<i>zamordowanego przez potwory,</i>
<i>których bały się nawet filmy,</i>

1075
01:10:05,034 --> 01:10:07,244
<i>z wyjątkiem tych, które ich wielbiły.</i>

1076
01:10:09,038 --> 01:10:11,790
<i>Czarna prasa naciskała</i>
<i>na mainstreamowe media,</i>

1077
01:10:11,874 --> 01:10:14,752
<i>aby pisano szczerze</i>
<i>o zabójstwie Emmetta Tilla.</i>

1078
01:10:14,835 --> 01:10:17,755
<i>Pojawiły się filmy</i>
<i>o przerażającym losie czarnych,</i>

1079
01:10:17,838 --> 01:10:20,424
<i>niewolnictwie i systemowym okrucieństwie.</i>

1080
01:10:20,507 --> 01:10:24,136
<i>Czarna społeczność czekała</i>
<i>na film traktujący o chaosie,</i>

1081
01:10:24,220 --> 01:10:27,056
<i>jaki zapanował po zabójstwie Tilla.</i>

1082
01:10:27,806 --> 01:10:33,103
<i>Jego brak był subtelną wskazówką,</i>
<i>kto trzyma łapę na Hollywood.</i>

1083
01:10:35,147 --> 01:10:40,527
Opamiętałem się, gdy zobaczyłem
zdjęcie Emmetta Tilla w gazecie.

1084
01:10:40,611 --> 01:10:44,698
Momentalnie stałem się inną osobą.

1085
01:10:46,158 --> 01:10:49,119
Zachowałem tamten wycinek.

1086
01:10:49,620 --> 01:10:53,832
Zrozumiałem, co czuła jego matka.

1087
01:10:56,168 --> 01:10:59,171
Pamiętam, że jako dziecko,
widziałem w gazecie

1088
01:10:59,255 --> 01:11:00,923
zdjęcie ciała Emmetta Tilla.

1089
01:11:01,006 --> 01:11:03,300
To na mnie wpłynęło.

1090
01:11:04,551 --> 01:11:08,889
Byliśmy umęczeni i znieczuleni
na ból i cierpienie.

1091
01:11:10,140 --> 01:11:12,142
Nic nie czuliśmy,

1092
01:11:12,226 --> 01:11:16,272
bo wiedzieliśmy, że to się powtórzy.

1093
01:11:16,355 --> 01:11:20,276
Takie wydarzenia nabierają
osobistego charakteru,

1094
01:11:21,277 --> 01:11:24,697
bo ten nieludzki los zgotowali ludzie.

1095
01:11:26,991 --> 01:11:28,409
<i>Ten nieustający terror</i>

1096
01:11:28,492 --> 01:11:32,371
<i>przepięknie oddał Marvin Gaye</i>
<i>w utworze „What’s Going On”.</i>

1097
01:11:32,454 --> 01:11:36,083
<i>Jako pierwszy protestował wrażliwie,</i>

1098
01:11:36,166 --> 01:11:37,876
<i>zamiast wygłaszać tyrady.</i>

1099
01:11:37,960 --> 01:11:41,422
<i>W 1972 roku wydał kolejny album.</i>

1100
01:11:41,505 --> 01:11:46,510
<i>Na tej ścieżce dźwiękowej</i>
<i>wrócił do jazzowych korzeni.</i>

1101
01:11:55,644 --> 01:12:00,357
<i>Ścieżki dźwiękowe do czarnych filmów</i>
<i>często czerpały z „What’s Going On”,</i>

1102
01:12:00,858 --> 01:12:05,279
<i>cudownego i rewolucyjnego utworu</i>
<i>dla czarnej popkultury.</i>

1103
01:12:05,362 --> 01:12:08,198
<i>Więc Marvin Gaye zrobił to samo.</i>

1104
01:12:08,282 --> 01:12:10,993
<i>Poruszył temat</i>
<i>afroamerykańskiej społeczności</i>,

1105
01:12:11,076 --> 01:12:15,080
<i>tworząc muzykę do filmu </i>Trouble Man

1106
01:12:15,164 --> 01:12:17,875
<i>i kontynuując przekaz „What’s Going On”.</i>

1107
01:12:21,545 --> 01:12:25,215
<i>Późniejsza muzyka filmowa nadal oceniała</i>

1108
01:12:25,299 --> 01:12:29,053
<i>pośrednie skutki opresji,</i>
<i>o której mówił wcześniej.</i>

1109
01:12:29,803 --> 01:12:34,099
<i>ODLOT </i>(1972)

1110
01:12:34,725 --> 01:12:37,519
<i>Jak na ironię,</i>
<i>autorem najpiękniejszych utworów</i>

1111
01:12:37,603 --> 01:12:40,022
<i>był artysta, który zainspirował Gaye’a</i>

1112
01:12:40,105 --> 01:12:43,108
<i>do odejścia od popowo-soulowego stylu.</i>

1113
01:12:43,192 --> 01:12:45,361
<i>On też śpiewał aksamitnym falsetem</i>

1114
01:12:45,444 --> 01:12:48,113
<i>o znoju życia czarnych Amerykanów.</i>

1115
01:12:48,197 --> 01:12:52,034
<i>Taki ze mnie spryciarz</i>
<i>Nikt ze mną nie fika</i>

1116
01:12:52,117 --> 01:12:55,788
<i>Diluję o każdej porze</i>
<i>Lepiej być nie może</i>

1117
01:12:55,871 --> 01:12:56,997
<i>Tajna skrytka…</i>

1118
01:12:57,081 --> 01:13:00,334
<i>Liryczne opisy warunków społecznych</i>

1119
01:13:00,417 --> 01:13:04,713
<i>i żarliwy bunt</i>
<i>przeciw inercji systemu wybrzmiewają</i>

1120
01:13:04,797 --> 01:13:06,965
<i>w całej karierze Curtisa Mayfielda.</i>

1121
01:13:07,049 --> 01:13:11,512
<i>Dorobek muzyczny Mayfielda</i>
<i>składa się z 20 albumów,</i>

1122
01:13:11,595 --> 01:13:13,764
<i>w tym pięciu ścieżek dźwiękowych.</i>

1123
01:13:14,515 --> 01:13:20,312
<i>Jego wrażliwość i przenikliwe teksty</i>
<i>nadawały ton czarnym filmom.</i>

1124
01:13:20,396 --> 01:13:24,983
<i>Muzyka do </i>Odlotu
<i>była przykładem dla innych.</i>

1125
01:13:25,067 --> 01:13:27,945
<i>Biorąc przykład z Melvina Van Peeblesa,</i>

1126
01:13:28,028 --> 01:13:33,450
<i>Mayfield wypuścił ścieżkę</i>
<i>do </i>Odlotu <i>przed jego premierą.</i>

1127
01:13:33,951 --> 01:13:40,374
<i>Ścieżka była natychmiastowym hitem</i>
<i>i zaproszeniem na seans filmowy.</i>

1128
01:13:40,999 --> 01:13:44,378
<i>Zdaniem Johna Calleya,</i>
<i>prezesa Warner Bros. w latach 70.,</i>

1129
01:13:44,461 --> 01:13:47,172
Odlot <i>zapoczątkował trend używania ścieżek</i>

1130
01:13:47,256 --> 01:13:52,428
<i>do podkręcania zainteresowania filmami</i>
<i>przed premierą kinową.</i>

1131
01:13:53,053 --> 01:13:58,308
<i>Złożona muzyka Mayfielda</i>
<i>dramatyzowała i komentowała losy bohatera</i>

1132
01:13:58,392 --> 01:14:03,021
<i>oraz odzwierciedlała realizm</i>
<i>w stylu Jamesa Signorelliego.</i>

1133
01:14:03,105 --> 01:14:05,816
<i>Jedną z najlepszych</i>
<i>scen pościgowych w historii</i>

1134
01:14:05,899 --> 01:14:10,154
<i>Signorelli nakręcił</i>
<i>bez kaskaderów i w spartańskich warunkach.</i>

1135
01:14:10,237 --> 01:14:12,948
Bohater ścigał Jimmy’ego
Nie było planu trasy.

1136
01:14:20,080 --> 01:14:23,792
Ron zaproponował, że przeskoczy płot.

1137
01:14:26,712 --> 01:14:29,339
Kręciliśmy na żywca, bez żadnych prób.

1138
01:14:29,423 --> 01:14:31,884
Wystarczyło nam jedno ujęcie.

1139
01:14:31,967 --> 01:14:38,682
Film łączył dwa style,
w tym zdjęcia dokumentalne.

1140
01:14:38,765 --> 01:14:44,813
Leacock, Pennebaker, Maysles,
Elfstrom i ja kręciliśmy dokumenty.

1141
01:14:44,897 --> 01:14:49,735
Staraliśmy się wkomponować
ten styl w filmy pełnometrażowe,

1142
01:14:49,818 --> 01:14:53,238
zwłaszcza podczas kręcenia na zewnątrz.

1143
01:14:53,322 --> 01:14:58,535
<i>Improwizacyjny styl Signorelliego</i>
<i>dotyczył nie tylko scen akcji.</i>

1144
01:14:58,619 --> 01:15:02,247
<i>W tej scenie Sheila Frazier i Ron O’Neal</i>

1145
01:15:02,331 --> 01:15:05,125
<i>szczerze i namiętnie</i>
<i>odgrywają czarną miłość.</i>

1146
01:15:05,209 --> 01:15:07,836
Widzę po tobie, jak tam jest.

1147
01:15:09,338 --> 01:15:14,259
Widzę, co to z tobą robi
i jak trawka cię uspokaja.

1148
01:15:15,135 --> 01:15:17,095
Nie chcę dzielić z tobą życia.

1149
01:15:18,347 --> 01:15:20,891
Chcę ci tylko ulżyć.

1150
01:15:21,642 --> 01:15:24,520
Powiedziałam, że gdy piana zniknie,

1151
01:15:24,603 --> 01:15:28,357
mamy dorobić nowej,
bo nie chcę, żeby mnie oglądano.

1152
01:15:28,440 --> 01:15:32,152
Co ja sobie myślałam?
W takiej scenie musi być coś widać.

1153
01:15:33,195 --> 01:15:36,615
Dowiedziałam się, że na premierze

1154
01:15:36,698 --> 01:15:40,327
scenę z wanny puszczono
w zwolnionym tempie.

1155
01:15:40,410 --> 01:15:43,330
Judith Crist uznała tę erotyczną scenę

1156
01:15:43,413 --> 01:15:46,792
za najbardziej wysmakowaną
w historii kina.

1157
01:15:48,794 --> 01:15:52,381
Richard Roundtree
pomógł mi dostać się na casting.

1158
01:15:52,464 --> 01:15:56,385
Radził, żebym grała tak,
jakbym już dostała rolę.

1159
01:15:57,511 --> 01:15:58,845
Zgodziłam się.

1160
01:15:58,929 --> 01:16:04,685
Weszłam, położyłam stopy
na biurku Siga Shore’a i oznajmiłam,

1161
01:16:04,768 --> 01:16:07,646
że casting zakończony, bo rola jest moja.

1162
01:16:08,730 --> 01:16:13,902
Gordon się zgodził,
a ja byłam przeszczęśliwa.

1163
01:16:13,986 --> 01:16:16,822
Potem zadzwonił, żeby mi odmówić,

1164
01:16:16,905 --> 01:16:22,869
bo Sig Shore widzi w tej roli
bardziej zmysłową kobietę.

1165
01:16:22,953 --> 01:16:29,501
Było mi tak przykro,
że zmieniłam oba numery telefonów,

1166
01:16:29,585 --> 01:16:32,504
żeby już nigdy do mnie nie dzwonili.

1167
01:16:33,171 --> 01:16:38,719
Trzy miesiące później
zagadał do mnie jakiś producent.

1168
01:16:38,802 --> 01:16:39,928
Gadka bez szału.

1169
01:16:40,012 --> 01:16:44,391
Przedstawiłam mu się,
a on krzyknął zaskoczony.

1170
01:16:44,474 --> 01:16:48,228
Gadał, że szukają mnie od trzech miesięcy.

1171
01:16:48,312 --> 01:16:53,817
Na pytanie, kto mnie szuka,
powiedział, że producenci <i>Odlotu.</i>

1172
01:16:55,277 --> 01:16:58,739
Gdy tylko wróciłam do domu,
zadzwonił telefon.

1173
01:16:58,822 --> 01:17:01,992
<i>John Calley powiedział mi,</i>
<i>jak potoczyła się historia.</i>

1174
01:17:02,075 --> 01:17:06,413
<i>Studio Warner Bros. kupiło</i>
<i>niezależny film </i>Odlot<i> za 150 000 $.</i>

1175
01:17:06,496 --> 01:17:09,166
<i>Marne grosze jak na 1972 rok.</i>

1176
01:17:09,249 --> 01:17:12,961
<i>Obraz zarobił 30 milionów dolarów.</i>

1177
01:17:13,045 --> 01:17:15,839
<i>Odlot </i>podoba się wielu białym.

1178
01:17:15,922 --> 01:17:18,800
Tylko tak można zarobić 20 baniek.

1179
01:17:18,884 --> 01:17:21,345
Jesteśmy w Bostonie od 17 tygodni,

1180
01:17:21,428 --> 01:17:24,431
a czarnych widziałem
raptem pierwsze trzy tygodnie.

1181
01:17:25,182 --> 01:17:28,226
Odlot <i>kojarzy się z ćpaniem.</i>

1182
01:17:28,310 --> 01:17:31,563
<i>Film opowiada historię</i>
<i>czarnego dilera z Nowego Jorku.</i>

1183
01:17:31,647 --> 01:17:35,734
<i>R.L. Livingston zgłosił</i>
<i>poważne obiekcje wobec filmu</i>

1184
01:17:35,817 --> 01:17:38,403
<i>przed radą etyki w Fort Worth.</i>

1185
01:17:38,487 --> 01:17:44,826
Nie wiem, co rada Fort Worth
może z tym zrobić.

1186
01:17:44,910 --> 01:17:47,579
Zwracam się do was,
bo rozwiązujecie problemy.

1187
01:17:47,663 --> 01:17:49,665
Liczę, że uda nam się to załatwić,

1188
01:17:49,748 --> 01:17:54,836
unikając bojkotu
tak dennego obrazu naszej społeczności.

1189
01:17:55,629 --> 01:18:00,801
W <i>Odlocie </i>grasz postać
pozytywną czy negatywną?

1190
01:18:01,385 --> 01:18:05,013
Gdyby nie była pozytywna,
nie zagrałbym w tym filmie.

1191
01:18:05,097 --> 01:18:10,769
Ten film miał oddawać rzeczywistość.

1192
01:18:11,645 --> 01:18:16,024
Sądziliśmy, że tak będzie odbierany.

1193
01:18:16,650 --> 01:18:22,197
Niestety widzę,
że niektórzy krytykują film

1194
01:18:23,198 --> 01:18:29,329
z perspektyw z nim niezwiązanych.

1195
01:18:30,163 --> 01:18:33,458
Wykorzystują czarnych do tworzenia filmów.

1196
01:18:33,542 --> 01:18:36,920
Mamy dość białych producentów
robiących filmy dla czarnych

1197
01:18:37,003 --> 01:18:39,423
i wyzyskujących naszą społeczność.

1198
01:18:39,506 --> 01:18:46,346
Czarnym statystom z Oakland i Berkeley
płacą 10 dolarów dniówki zamiast 50.

1199
01:18:48,390 --> 01:18:54,980
Wszyscy znani mi artyści są odpowiedzialni

1200
01:18:55,063 --> 01:18:59,735
i przejmują się
losem czarnej społeczności.

1201
01:18:59,818 --> 01:19:04,614
Nie jesteśmy w stanie zrobić filmu sami.

1202
01:19:04,698 --> 01:19:08,034
Kręcenie filmu to złożony proces

1203
01:19:08,118 --> 01:19:12,080
wymagający ogromnych nakładów pieniężnych.

1204
01:19:14,249 --> 01:19:18,587
<i>Futboliści, którzy stali się aktorami,</i>
<i>Jim Brown i Fred Williamson,</i>

1205
01:19:18,670 --> 01:19:24,801
<i>wystąpili w dwóch filmach</i>
<i>o synonimicznych i opisowych tytułach.</i>

1206
01:19:24,885 --> 01:19:27,637
<i>Sequel </i>Wielki sukces Shafta

1207
01:19:27,721 --> 01:19:31,391
<i>mógłby opowiadać historię</i>
<i>sportowca wkraczającego w aktorstwo.</i>

1208
01:19:32,726 --> 01:19:37,063
<i>Zaszufladkowano te filmy</i>
<i>jako gatunek blaxploitation.</i>

1209
01:19:37,147 --> 01:19:41,693
<i>Taka etykietka była jednocześnie</i>
<i>pozytywna i negatywna.</i>

1210
01:19:41,777 --> 01:19:46,364
<i>Choć filmy zadomowiły się</i>
<i>na płaszczyźnie społeczno-popkulturowej,</i>

1211
01:19:46,448 --> 01:19:49,910
<i>mainstreamowe media pisały</i>
<i>o nich tylko po to,</i>

1212
01:19:49,993 --> 01:19:51,244
<i>żeby wywołać panikę.</i>

1213
01:19:51,328 --> 01:19:56,416
Dla mnie blaxploitation
to robienie z czarnej kultury towaru.

1214
01:19:57,417 --> 01:19:59,586
Liczyły się tylko możliwe zyski.

1215
01:19:59,669 --> 01:20:02,839
Już mówię, na czym polegał wyzysk.

1216
01:20:02,923 --> 01:20:09,262
Biali scenarzyści, producenci,
tworzyli dla czarnej widowni.

1217
01:20:09,346 --> 01:20:13,433
Ludzie oglądali filmy,
więc oni mieli z tego ogromny zysk.

1218
01:20:14,309 --> 01:20:15,602
Ale nie my.

1219
01:20:17,229 --> 01:20:18,980
Czy to nie wyzysk?

1220
01:20:19,981 --> 01:20:24,653
<i>Blaxploitation często był</i>
<i>przedmiotem debaty i potępienia,</i>

1221
01:20:24,736 --> 01:20:28,156
<i>lecz filmy tego gatunku</i>
<i>generowały zainteresowanie i zyski.</i>

1222
01:20:28,824 --> 01:20:30,617
PEWNY CZARNY HIT

1223
01:20:31,576 --> 01:20:34,371
<i>Obecnie uznawane</i>
<i>za klasyki filmy z białymi,</i>

1224
01:20:34,454 --> 01:20:39,668
<i>którzy znudzeni heroizmem,</i>
<i>stawali się antybohaterami,</i>

1225
01:20:39,751 --> 01:20:42,254
<i>irytowały publikę.</i>

1226
01:20:44,589 --> 01:20:49,427
<i>Czarne gwiazdy zaprosiły widzów,</i>
<i>choć nie było o tym filmu,</i>

1227
01:20:49,511 --> 01:20:52,264
<i>na pokaz innej ewolucji kulturowej.</i>

1228
01:20:52,889 --> 01:20:56,935
<i>Byli dumni ze swojego wyglądu</i>
<i>i uwagi poświęcanej na ekranie.</i>

1229
01:20:58,144 --> 01:21:01,523
<i>W scenie z pięcioma rodzinami</i>
<i>w </i>Ojcu chrzestnym

1230
01:21:01,606 --> 01:21:04,943
<i>Francis Coppola ukazuje</i>
<i>bezmyślność bohaterów.</i>

1231
01:21:05,026 --> 01:21:08,947
<i>Padają słowa,</i>
<i>które mają być krytyką postaci.</i>

1232
01:21:09,030 --> 01:21:12,868
W moim mieście
sprzedajemy narkotyki tylko kolorowym.

1233
01:21:12,951 --> 01:21:16,037
To i tak zwierzęta,
więc niech się wykańczają.

1234
01:21:16,121 --> 01:21:21,501
<i>Nawet znając zamiar reżysera,</i>
<i>trudno przełknąć te słowa.</i>

1235
01:21:21,585 --> 01:21:24,337
<i>Na jego pytanie odpowiadają czarne filmy</i>

1236
01:21:24,421 --> 01:21:26,590
<i>ukazujące narkotykowe dno.</i>

1237
01:21:26,673 --> 01:21:27,841
Nie! Na Boga!

1238
01:21:34,472 --> 01:21:38,268
<i>Czarne filmy wykreowały</i>
<i>sylwetkę bojownika.</i>

1239
01:21:38,351 --> 01:21:42,272
<i>Czarna publika</i>
<i>nie musiała doszukiwać się podtekstów,</i>

1240
01:21:42,355 --> 01:21:45,859
<i>dlaczego czarni bohaterowie</i>
<i>mieli niewielkie role.</i>

1241
01:21:45,942 --> 01:21:48,778
<i>Teraz postacie były w centrum.</i>

1242
01:21:48,862 --> 01:21:52,824
<i>Zaś jedyny ówczesny mainstreamowy bohater,</i>

1243
01:21:52,908 --> 01:21:58,830
<i>James Bond, grany przez Rogera Moore’a,</i>
<i>staje nos w nos</i>

1244
01:21:58,914 --> 01:22:02,626
<i>z pierwszym i jedynym</i>
<i>w historii czarnym złolem.</i>

1245
01:22:02,709 --> 01:22:04,127
<i>W tej roli Yaphet Kotto.</i>

1246
01:22:04,210 --> 01:22:07,213
<i>Tak zróżnicowany był świat Bonda.</i>

1247
01:22:09,341 --> 01:22:10,592
Ot prawdziwe oblicze.

1248
01:22:12,427 --> 01:22:15,513
<i>Czarne filmy ukazywały</i>
<i>problemy zubożałych dzielnic,</i>

1249
01:22:15,597 --> 01:22:18,099
<i>pokłosie zbrodni i wojny narkotykowe.</i>

1250
01:22:18,183 --> 01:22:21,978
<i>Tyle że w tych filmach</i>
<i>Afroamerykanie bronili się,</i>

1251
01:22:22,062 --> 01:22:27,317
<i>bo nie mogli liczyć</i>
<i>na obojętnych i skorumpowanych gliniarzy.</i>

1252
01:22:27,400 --> 01:22:30,904
<i>Tytułowy Slaughter</i>
<i>Jima Browna bierze odwet</i>

1253
01:22:30,987 --> 01:22:32,489
<i>w </i>Slaughter’s Big Rip-Off

1254
01:22:32,572 --> 01:22:37,243
<i>przy akompaniamencie</i>
<i>funkowych kawałków Jamesa Browna.</i>

1255
01:22:38,161 --> 01:22:41,414
<i>W filmie </i>Hit!
<i>Billy Dee Williams gra agenta CIA.</i>

1256
01:22:41,498 --> 01:22:44,042
<i>Werbuje grupę poszkodowanych</i>

1257
01:22:44,125 --> 01:22:46,920
<i>do walki z międzynarodowymi dilerami,</i>

1258
01:22:47,003 --> 01:22:48,672
<i>bo jego córka przedawkowała.</i>

1259
01:22:48,755 --> 01:22:51,132
Co ci po mojej śmierci?

1260
01:22:52,133 --> 01:22:53,760
Ja tylko rozprowadzam.

1261
01:22:53,843 --> 01:22:58,807
Wykazał się pomysłowością,

1262
01:22:58,890 --> 01:23:03,311
by z pomocą dostępnych środków

1263
01:23:03,395 --> 01:23:06,940
zrealizować swoją misję.

1264
01:23:09,651 --> 01:23:11,111
To ciekawe.

1265
01:23:11,611 --> 01:23:16,324
Ja i moi czarni znajomi

1266
01:23:16,408 --> 01:23:19,119
nie mieliśmy okazji robić takich rzeczy.

1267
01:23:20,036 --> 01:23:22,789
Sidney widział mnie w tej roli.

1268
01:23:22,872 --> 01:23:24,708
Byłem mu za to wdzięczny.

1269
01:23:24,791 --> 01:23:27,794
Starałem się stanąć na wysokości zadania.

1270
01:23:28,753 --> 01:23:34,134
To była okazja,
by pokazać nietypowego bohatera.

1271
01:23:34,634 --> 01:23:38,304
Koncentrowałem się na jego wrażliwości,

1272
01:23:38,388 --> 01:23:43,685
bo dzięki niej był kimś więcej
niż bezdusznym agentem.

1273
01:23:46,896 --> 01:23:49,649
<i>W </i>Gordon’s War <i>czarni weterani z Wietnamu</i>

1274
01:23:49,733 --> 01:23:53,403
<i>wykorzystują swoje umiejętności,</i>
<i>by zemścić się na dilerach.</i>

1275
01:23:53,486 --> 01:23:56,823
<i>Kilka oryginalnych elementów z tego obrazu</i>

1276
01:23:56,906 --> 01:24:01,828
<i>do dziś przewija się w innych filmach,</i>
<i>jak chociażby w </i>New Jack City.

1277
01:24:01,911 --> 01:24:05,999
<i>Muzykę napisał Angelo Badalamenti,</i>
<i>późniejszy współpracownik Lyncha.</i>

1278
01:24:06,666 --> 01:24:07,584
Masz ognia?

1279
01:24:07,667 --> 01:24:10,378
<i>Akcja z aerozolem w stylu MacGyvera</i>

1280
01:24:10,462 --> 01:24:13,590
<i>i metafora czyhających niebezpieczeństw</i>

1281
01:24:13,673 --> 01:24:16,509
<i>trafiła do niezliczonych filmów akcji.</i>

1282
01:24:20,180 --> 01:24:22,891
<i>Widzowie wszystkich ras</i>
<i>chodzili na te filmy,</i>

1283
01:24:22,974 --> 01:24:25,685
<i>bo przyciągali ich aktorzy z ikrą.</i>

1284
01:24:25,769 --> 01:24:30,565
<i>Grali w nich aktorzy teatralni</i>
<i>i prawdziwi pasjonaci.</i>

1285
01:24:30,648 --> 01:24:33,860
Na drugim miejscu Pretty Tony!

1286
01:24:33,943 --> 01:24:36,988
<i>W </i>The Mack
<i>Dick Anthony Williams jako Pretty Tony</i>

1287
01:24:37,072 --> 01:24:40,575
<i>frapuje niczym bohaterowie</i>
<i>z filmów gangsterskich z lat 30.</i>

1288
01:24:40,658 --> 01:24:43,745
<i>Powiedział mi, że chciał stworzyć</i>

1289
01:24:43,828 --> 01:24:46,081
<i>biedniejszego Edwarda G. Robinsona</i>

1290
01:24:46,164 --> 01:24:49,250
<i>rzucającego tekstami,</i>
<i>jakie sam słyszał za dzieciaka.</i>

1291
01:24:50,668 --> 01:24:53,963
Następnym razem jak usłyszysz,
że dorośli rozmawiają,

1292
01:24:54,047 --> 01:24:55,632
to stul ryj. Jasne?

1293
01:24:55,715 --> 01:24:58,760
<i>Taki rodzaj ubitej hipermęskości widać</i>

1294
01:24:58,843 --> 01:25:02,847
<i>w późniejszych filmach</i>
<i>i rolach pozornie napisanych dla czarnych</i>

1295
01:25:02,931 --> 01:25:04,557
<i>lub przez nich odgrywanych.</i>

1296
01:25:04,641 --> 01:25:06,601
- Mam go zastrzelić?
- Cholera.

1297
01:25:07,560 --> 01:25:11,064
Za strzelanie do mnie we śnie
będziesz przepraszać na jawie.

1298
01:25:14,317 --> 01:25:17,320
<i>Bardziej konkretną wersję</i>
<i>Edwarda G. Robinsona</i>

1299
01:25:17,403 --> 01:25:18,863
<i>mamy w </i>Czarnym Cezarze.

1300
01:25:18,947 --> 01:25:22,951
Nie dostrzegają mojej twarzy,
nosa ani kulawej stopy.

1301
01:25:23,034 --> 01:25:24,869
Wiedzą tylko, że jestem czarny.

1302
01:25:26,079 --> 01:25:30,500
<i>Sammy Davis Jr., który zainspirował</i>
<i>Cohena do napisania </i>Czarnego Cezara,

1303
01:25:30,583 --> 01:25:33,044
<i>mógł w nim wystąpić.</i>

1304
01:25:33,128 --> 01:25:36,381
<i>Ostatecznie w filmie</i>
<i>zagrał Fred Williamson.</i>

1305
01:25:36,881 --> 01:25:41,427
<i>Kiedy rozmawiano o różnicy wzrostu</i>
<i>między Williamsonem i Davisem,</i>

1306
01:25:41,511 --> 01:25:45,640
<i>prezes wytwórni zasugerował,</i>
<i>że Fred powinien utykać.</i>

1307
01:25:50,145 --> 01:25:53,523
<i>Film dokumentalny z koncertu</i>
Save the Children

1308
01:25:53,606 --> 01:25:56,985
<i>nakręcono w 1972 roku podczas wiecu PUSH.</i>

1309
01:25:57,068 --> 01:26:01,906
<i>Zarejestrowano występy</i>
<i>Jessego Jacksona, The Jackson 5,</i>

1310
01:26:01,990 --> 01:26:05,201
<i>Nancy Wilson i Zulemy.</i>

1311
01:26:05,285 --> 01:26:07,745
<i>Zestawiono muzykę z polityką progresywną.</i>

1312
01:26:07,829 --> 01:26:10,665
<i>To było ogromne przedsięwzięcie.</i>

1313
01:26:12,375 --> 01:26:17,005
Zaprosiliśmy artystów Motown.
Kiedy zarezerwowaliśmy Marvina Gaye’a,

1314
01:26:17,088 --> 01:26:20,800
Temptations oraz Gladys Knight & the Pips,

1315
01:26:20,884 --> 01:26:23,344
inni zaczęli się zgłaszać.

1316
01:26:23,428 --> 01:26:28,308
Clarence ściągnął ze swojej wytwórni
Billa Withersa, Nancy Wilson

1317
01:26:28,391 --> 01:26:29,934
i Sammy’ego Davisa Jr.

1318
01:26:30,018 --> 01:26:33,062
Quincy zgodził się wcześniej,
ściągnął Robertę Flack

1319
01:26:33,146 --> 01:26:36,649
i złożył zespół z gwiazd.

1320
01:26:38,026 --> 01:26:42,113
Zrobił się z tego niesamowity występ

1321
01:26:42,197 --> 01:26:46,159
najlepszych muzyków tamtych czasów.

1322
01:26:46,242 --> 01:26:47,952
To było coś.

1323
01:26:48,036 --> 01:26:53,416
Koncert wypadł znakomicie,
bo muzycy byli w szczytowej formie.

1324
01:27:02,175 --> 01:27:08,181
Poziom artyzmu był obłędny.

1325
01:27:09,432 --> 01:27:12,727
<i>Czarne postacie kobiece</i>
<i>stały się widoczne,</i>

1326
01:27:12,810 --> 01:27:15,188
<i>przestając być towarzyszkami mężczyzn.</i>

1327
01:27:15,939 --> 01:27:21,236
<i>Niegdyś posłuszne ślicznotki</i>
<i>teraz powalały bataliony kaskaderów.</i>

1328
01:27:21,819 --> 01:27:24,447
<i>Po przekroczeniu tej ostatniej granicy</i>

1329
01:27:24,530 --> 01:27:27,909
<i>czarne aktorki były</i>
<i>pewnymi siebie heroinami,</i>

1330
01:27:27,992 --> 01:27:30,078
<i>a nie męczennicami.</i>

1331
01:27:30,161 --> 01:27:33,456
<i>Wcześniej filmy łączyły czarną kobiecość</i>

1332
01:27:33,539 --> 01:27:35,416
<i>z wyidealizowanym masochizmem.</i>

1333
01:27:35,500 --> 01:27:39,963
<i>Teraz widownia zobaczyła coś nowego.</i>

1334
01:27:40,046 --> 01:27:42,799
Czarne kino ewoluuje.

1335
01:27:42,882 --> 01:27:45,551
Te zmiany nie nadejdą z automatu,

1336
01:27:45,635 --> 01:27:48,888
bo nic nie dzieje się od razu.

1337
01:27:48,972 --> 01:27:50,306
Potrzeba czasu.

1338
01:27:50,390 --> 01:27:55,019
Progres postępuje powoli,
bo wtedy jest trwały i skuteczny.

1339
01:27:55,103 --> 01:27:56,771
Trochę to potrwa.

1340
01:27:56,854 --> 01:27:58,189
Jest wiele obszarów,

1341
01:27:58,273 --> 01:28:02,902
których czarni aktorzy
jeszcze nie zgłębili.

1342
01:28:02,986 --> 01:28:05,405
Dla mnie to nowy świat,

1343
01:28:05,488 --> 01:28:10,159
bo gram od niedawna.

1344
01:28:10,243 --> 01:28:12,787
W wielu gatunkach jeszcze nie grałam.

1345
01:28:12,870 --> 01:28:14,789
Muszę najpierw się podszkolić,

1346
01:28:14,872 --> 01:28:17,375
zanim powiem o sobie, że jestem aktorką.

1347
01:28:17,917 --> 01:28:19,585
Laurence Olivier powiedział:

1348
01:28:19,669 --> 01:28:23,548
<i>„Młodym nie wychodzi granie bohaterów,</i>
<i>bo są zbyt nieśmiali.</i>

1349
01:28:23,631 --> 01:28:28,553
<i>Dopiero z wiekiem</i>
<i>rozumie się piękno bohaterstwa”.</i>

1350
01:28:28,636 --> 01:28:32,098
<i>Czarni aktorzy rozumieli to</i>
<i>i doskonale się odnajdywali,</i>

1351
01:28:32,181 --> 01:28:35,143
<i>bo społeczeństwo łaknęło bohaterów.</i>

1352
01:28:35,226 --> 01:28:39,272
<i>Ameryka, w agonii niepewności,</i>
<i>przyjmowała czarnych bohaterów,</i>

1353
01:28:39,355 --> 01:28:44,277
<i>którym towarzyszyła</i>
<i>dynamiczna i radosna muzyka.</i>

1354
01:28:44,360 --> 01:28:47,905
<i>To </i>Shaft <i>uratował wytwórnię MGM</i>
<i>przed bankructwem.</i>

1355
01:28:47,989 --> 01:28:51,159
<i>Do plejady wyjątkowych talentów</i>

1356
01:28:51,242 --> 01:28:55,288
<i>odmieniających oblicze kina</i>
<i>dołączyła Pam Grier.</i>

1357
01:28:55,371 --> 01:28:59,917
<i>W latach 1970–1973</i>
<i>wystąpiła w siedmiu filmach,</i>

1358
01:29:00,001 --> 01:29:02,712
<i>stopniowo dostając coraz dłuższe role.</i>

1359
01:29:02,795 --> 01:29:05,631
<i>W latach 70. w Esquire pojawił się artykuł</i>

1360
01:29:05,715 --> 01:29:08,926
<i>o wschodzących gwiazdach</i>
<i>zmieniających obraz kina.</i>

1361
01:29:09,010 --> 01:29:12,513
<i>Bohaterami byli Spielberg,</i>
<i>kończący pracę nad </i>Szczękami,

1362
01:29:12,597 --> 01:29:16,100
<i>i George Lucas,</i>
<i>reżyser jakichś </i>Gwiezdnych wojen.

1363
01:29:16,184 --> 01:29:19,479
<i>Pam Grier była jedną</i>
<i>z niewielu wspomnianych aktorek:</i>

1364
01:29:19,562 --> 01:29:22,774
<i>„Jedna z trzech aktorek,</i>
<i>których filmy stale zarabiają.</i>

1365
01:29:22,857 --> 01:29:24,942
<i>Pozostałe to Barbra i Liza”.</i>

1366
01:29:25,026 --> 01:29:28,988
<i>Grier mówiła o sobie,</i>
<i>że jako jedyna nie gra ofiar.</i>

1367
01:29:29,072 --> 01:29:33,409
<i>Bez determinacji</i>
<i>nie da się wcielić w kobietę-panterę.</i>

1368
01:29:33,493 --> 01:29:34,952
<i>Tak o niej pisano.</i>

1369
01:29:35,036 --> 01:29:37,830
<i>W 1973 roku zagrała</i>
w Scream Blacula Scream.

1370
01:29:37,914 --> 01:29:43,336
Przy tak uroczej przewodniczce
trudno podziwiać sztukę.

1371
01:29:44,170 --> 01:29:45,505
No proszę.

1372
01:29:46,130 --> 01:29:48,216
<i>Tu w </i>Czarnej mamie, białej mamie.

1373
01:29:48,299 --> 01:29:51,177
Możesz to sobie wsadzić w tyłek. Idziemy!

1374
01:29:56,641 --> 01:29:59,560
<i>Rolą w </i>Coffy <i>udowodniła, że jest gwiazdą.</i>

1375
01:29:59,644 --> 01:30:02,063
<i>Toni Morrison powiedziała mi,</i>

1376
01:30:02,146 --> 01:30:05,775
<i>że nazywanie bohaterek Grier</i>
<i>twardzielkami jest krzywdzące,</i>

1377
01:30:05,858 --> 01:30:07,819
<i>bo ujmuje to jej warsztatowi.</i>

1378
01:30:07,902 --> 01:30:10,279
<i>Jej zdaniem postacie Grier mierzyły się</i>

1379
01:30:10,363 --> 01:30:13,741
<i>z typowymi trudnymi dylematami</i>
<i>czarnych kobiet.</i>

1380
01:30:13,825 --> 01:30:16,369
<i>Bohaterka próbuje zachować równowagę,</i>

1381
01:30:16,452 --> 01:30:19,497
<i>sama dochodzi sprawiedliwości,</i>
<i>radzi sobie ze zdradą</i>

1382
01:30:19,580 --> 01:30:22,792
<i>i mści się za śmierć siostry.</i>

1383
01:30:22,875 --> 01:30:28,214
<i>To metafora czarnych kobiet</i>
<i>żonglujących rolami obrończyń i opiekunek.</i>

1384
01:30:28,297 --> 01:30:30,341
- Przestań.
- Howie, co robisz?

1385
01:30:31,134 --> 01:30:32,427
Wracaj do łóżka!

1386
01:30:36,431 --> 01:30:39,809
Coffy, zrozum. Myślałem, że nie żyjesz!

1387
01:30:42,812 --> 01:30:45,648
<i>Bohaterka pozostaje sama.</i>

1388
01:30:45,731 --> 01:30:48,693
<i>Ale idzie naprzód,</i>
<i>oby ku jakiejś wspólnocie.</i>

1389
01:30:48,776 --> 01:30:52,321
<i>Wygląda jak archanioł</i>
<i>ratujący swój lud przed końcem świata</i>

1390
01:30:52,405 --> 01:30:55,116
<i>i czuwający nad Afroamerykanami.</i>

1391
01:30:55,700 --> 01:31:01,456
<i>Na ostatnim malowniczym kadrze</i>
<i>Coffy i Grier oddychają z ulgą.</i>

1392
01:31:02,748 --> 01:31:06,294
<i>Kino zmarnowało masę okazji w 1973 roku,</i>

1393
01:31:06,377 --> 01:31:08,087
<i>np. filmem </i>Shaft w Afryce<i>.</i>

1394
01:31:08,171 --> 01:31:13,301
<i>Albo filmami akcji jak adaptacja sztuki</i>
Five on the Black Hand Side

1395
01:31:13,384 --> 01:31:15,052
<i>z młodym Glynnem Turmanem.</i>

1396
01:31:15,136 --> 01:31:16,888
Jak się z tym czułem?

1397
01:31:18,931 --> 01:31:21,684
To było wieki temu.

1398
01:31:21,767 --> 01:31:26,147
Tamten okres był niesamowity.

1399
01:31:27,732 --> 01:31:34,697
Miałem okazję pracować
z wspaniałymi i epickimi ekipami.

1400
01:31:35,573 --> 01:31:36,741
Co jeszcze?

1401
01:31:37,950 --> 01:31:39,702
To teraz część historii.

1402
01:31:41,078 --> 01:31:44,999
Wtedy nie myśleliśmy,
że tworzymy coś ważnego.

1403
01:31:46,209 --> 01:31:49,754
Chodziło o przetrwanie.

1404
01:31:50,463 --> 01:31:51,422
Byliśmy młodzi.

1405
01:31:52,048 --> 01:31:54,675
Dopiero zaczynaliśmy w branży.

1406
01:31:54,759 --> 01:31:59,347
Próbowaliśmy zaistnieć i się wyróżnić.

1407
01:31:59,430 --> 01:32:03,059
<i>Powstał też film,</i>
<i>który był odpowiedzią na zagadkę.</i>

1408
01:32:03,142 --> 01:32:06,354
<i>Co by się stało,</i>
<i>gdyby gwiazda i montażysta</i>

1409
01:32:06,437 --> 01:32:10,775
<i>koszmarnego sitcomu</i>
<i>o II wojnie światowej nakręcili film?</i>

1410
01:32:10,858 --> 01:32:15,279
<i>Ivan Dixon z </i>Zuchów Hogana
<i>i Michael Kahn, montażysta tego serialu,</i>

1411
01:32:15,363 --> 01:32:17,448
<i>pracowali nad dramatem </i>Trouble Man.

1412
01:32:17,532 --> 01:32:19,909
<i>Dixon marzył, by zrobić adaptację</i>

1413
01:32:19,992 --> 01:32:24,789
<i>satyrycznej powieści Sama Greenlee’ego</i>
The Spook Who Sat by the Door.

1414
01:32:24,872 --> 01:32:27,375
<i>Zwerbowany do CIA czarny facet</i>

1415
01:32:27,458 --> 01:32:31,379
<i>wykorzystuje taktyki agencji</i>
<i>do przeprowadzenia rewolucji.</i>

1416
01:32:31,462 --> 01:32:34,590
<i>Lata walki Dixona</i>
<i>o ukończenie tego projektu</i>

1417
01:32:34,674 --> 01:32:36,259
<i>już są materiałem na film.</i>

1418
01:32:36,342 --> 01:32:38,636
<i>Zebrał pieniądze na połowę filmu.</i>

1419
01:32:38,719 --> 01:32:41,347
<i>Nęcił wytwórnie scenami akcji,</i>

1420
01:32:41,430 --> 01:32:45,518
<i>aż United Artists wyłożyła resztę na film.</i>

1421
01:32:46,227 --> 01:32:49,438
<i>Według Dixona wytwórnię</i>
<i>przerażała wizja filmu</i>

1422
01:32:49,522 --> 01:32:52,567
<i>mogącego wywołać wrzawę</i>
<i>na ulicach i w sądach</i>,

1423
01:32:52,650 --> 01:32:54,986
<i>zamiast w kasach kin.</i>

1424
01:32:55,069 --> 01:32:58,823
<i>W filmie słychać też wyświechtaną kwestię</i>

1425
01:32:58,906 --> 01:33:01,492
<i>o ofercie nie do odrzucenia.</i>

1426
01:33:02,577 --> 01:33:07,248
<i>Pamiętaj, że czarny</i>
<i>z miotłą lub tacą w rękach</i>

1427
01:33:07,748 --> 01:33:10,459
<i>wejdzie wszędzie w tym cholernym kraju.</i>

1428
01:33:10,543 --> 01:33:13,921
<i>Zaś uśmiechnięty czarny jest niewidzialny.</i>

1429
01:33:14,005 --> 01:33:18,301
<i>Po tych słowach publika</i>
<i>na premierze oszalała.</i>

1430
01:33:18,384 --> 01:33:22,346
<i>Dekady później te słowa</i>
<i>wciąż są przyjmowane entuzjastycznie.</i>

1431
01:33:22,430 --> 01:33:25,099
<i>Nazwę tym tytułem mój najnowszy album.</i>

1432
01:33:25,182 --> 01:33:26,434
Wykorzystał ich plan,

1433
01:33:26,517 --> 01:33:30,146
żeby mieć czarnego,
bo to politycznie poprawne.

1434
01:33:30,229 --> 01:33:31,606
- Mówię otwarcie.
- Tak.

1435
01:33:31,689 --> 01:33:32,773
Pieprzyć to.

1436
01:33:32,857 --> 01:33:34,984
Wykorzystał to przeciwko nim.

1437
01:33:36,819 --> 01:33:40,281
<i>Dixon powiedział mi,</i>
<i>że gdy </i>Spook <i>wyszedł z kin,</i>

1438
01:33:40,364 --> 01:33:45,286
<i>United Artists powiedzieli mu,</i>
<i>że CIA ma oko na film.</i>

1439
01:33:45,369 --> 01:33:50,249
<i>Czyli gdzieś w Langley</i>
<i>jest moje zdjęcie z kumplami ze szkoły.</i>

1440
01:33:50,333 --> 01:33:52,335
<i>Ten film wywołał takie poruszenie,</i>

1441
01:33:52,418 --> 01:33:56,255
<i>że Dixon żegnał się z karierą reżyserską.</i>

1442
01:33:56,839 --> 01:34:01,302
<i>Film o powstaniu</i>
<i>był traktowany jak sam czyn.</i>

1443
01:34:02,094 --> 01:34:03,095
Nie poddawaj się,

1444
01:34:04,639 --> 01:34:07,850
póki nie wygrasz albo nie zginiesz.

1445
01:34:07,933 --> 01:34:13,439
<i>Ten film to thriller szpiegowski</i>
<i>z perspektywy czarnych.</i>

1446
01:34:13,522 --> 01:34:18,319
<i>Uświadamia widzom,</i>
<i>jak hermetyczny był ten gatunek.</i>

1447
01:34:18,944 --> 01:34:22,948
<i>Poetyckie i realistyczne kadry</i>
<i>w</i> Ganja & Hess <i>zapewniają widzom</i>

1448
01:34:23,032 --> 01:34:25,409
<i>nieustanne doznania emocjonalne.</i>

1449
01:34:31,040 --> 01:34:32,958
<i>Duane Jones, twardy i stanowczy</i>

1450
01:34:33,042 --> 01:34:36,170
<i>jak zabójca potworów w </i>Nocy żywych trupów,

1451
01:34:36,253 --> 01:34:40,633
<i>tu gra potwora próbującego</i>
<i>utrzymać swoją duszę przy życiu.</i>

1452
01:34:40,716 --> 01:34:44,011
<i>Kadry rodem ze snu</i>
<i>przenoszą nas na krwawą jawę.</i>

1453
01:34:44,095 --> 01:34:46,639
<i>Jest to metafora przeżyć Billa Gunna,</i>

1454
01:34:46,722 --> 01:34:49,642
<i>scenarzysty, reżysera</i>
<i>i aktora w tym filmie.</i>

1455
01:34:49,725 --> 01:34:51,727
<i>Gunn przeżył prawdziwy horror,</i>

1456
01:34:51,811 --> 01:34:54,730
<i>gdy jego triumfalne dzieło</i>
<i>pocięto na trzy wersje,</i>

1457
01:34:54,814 --> 01:34:58,109
<i>jedna gorsza od drugiej.</i>

1458
01:34:58,192 --> 01:35:01,028
<i>Jego dzieło przekształcono w szkaradę.</i>

1459
01:35:02,446 --> 01:35:04,532
<i>Gunn walczył o pracę w branży,</i>

1460
01:35:04,615 --> 01:35:08,119
<i>nawet po swoim debiucie reżyserskim </i>Stop!.

1461
01:35:08,202 --> 01:35:09,620
<i>Ishmael Reed napisał,</i>

1462
01:35:09,704 --> 01:35:13,374
<i>że </i>Stop! <i>tak się nie spodobał</i>
<i>Warner Bros., że pogrzebali film</i>

1463
01:35:13,457 --> 01:35:17,211
<i>i kazali Gunnowi zwrócić</i>
<i>honorarium za scenariusz i reżyserię.</i>

1464
01:35:19,171 --> 01:35:24,343
<i>Rok 1974 był kolejnym przełomem</i>
<i>dla czarnego kina.</i>

1465
01:35:29,682 --> 01:35:31,642
<i>Diahann Carroll zagrała </i>zmęczoną,

1466
01:35:31,726 --> 01:35:34,812
<i>zdeterminowaną</i>
<i>matkę sześciorga dzieci w</i> Claudine.

1467
01:35:34,895 --> 01:35:39,191
- Ten numer został odłączony.
- Jak to?

1468
01:35:39,275 --> 01:35:43,154
<i>Diahann Carroll,</i>
<i>której stoicki spokój dodawał uroku,</i>

1469
01:35:43,237 --> 01:35:47,450
<i>pozwalała sobie na odchodzenie</i>
<i>od swojej spokojnej natury.</i>

1470
01:35:48,534 --> 01:35:52,037
Francis, przestań, bo cię prąd zabije!

1471
01:35:52,538 --> 01:35:56,876
<i>Tytułowa Claudine walczy</i>
<i>z systemem opieki społecznej</i>

1472
01:35:56,959 --> 01:35:59,587
<i>i ulicami Chicago</i>
<i>o dobrobyt swoich dzieci.</i>

1473
01:35:59,670 --> 01:36:03,132
<i>Zwycięża, bo cała gromadka dożywa końca.</i>

1474
01:36:03,215 --> 01:36:07,178
<i>Za tę rolę Carroll nominowano</i>
<i>do Oscara jako najlepszą aktorkę.</i>

1475
01:36:07,261 --> 01:36:11,182
<i>Film wzbogaca muzyka Curtisa Mayfielda.</i>

1476
01:36:11,766 --> 01:36:14,435
<i>Utwory ukazywały świat postaci</i>

1477
01:36:14,518 --> 01:36:18,272
<i>i zostały wykonane</i>
<i>przez Gladys Knight & the Pips.</i>

1478
01:36:18,355 --> 01:36:20,441
<i>Jedna piosenka doskonale oddaje</i>

1479
01:36:20,524 --> 01:36:24,361
<i>odwieczny strach,</i>
<i>z jakim borykają się rasy inne niż biała.</i>

1480
01:36:25,738 --> 01:36:27,698
<i>Bycie niewidzialną</i>

1481
01:36:28,741 --> 01:36:32,036
<i>To mój talent</i>

1482
01:36:32,870 --> 01:36:34,288
<i>Nie mam imienia</i>

1483
01:36:34,371 --> 01:36:36,499
Zaangażowali mnie do <i>Claudine</i>.

1484
01:36:37,666 --> 01:36:40,586
W roli Claudine obsadzono Dianę Sands.

1485
01:36:41,837 --> 01:36:43,589
Krótko po tym zmarła.

1486
01:36:44,548 --> 01:36:50,095
Zrobili przetasowanie
i znaleźli innych aktorów.

1487
01:36:50,971 --> 01:36:55,100
Byłem na castingu
na jednego z młodszych synów,

1488
01:36:55,184 --> 01:36:58,395
ale nie dostałem roli.

1489
01:36:58,479 --> 01:36:59,980
Obsadzili kogoś innego.

1490
01:37:01,857 --> 01:37:06,821
Trzech bezlitosnych
<i>to intrygujący film akcji</i>

1491
01:37:06,904 --> 01:37:10,658
<i>z Jimem Brownem, Fredem Williamsonem</i>,

1492
01:37:10,741 --> 01:37:13,327
<i>karateką Jimem Kellym i jego afro.</i>

1493
01:37:13,410 --> 01:37:15,371
Miasta są trzy i nas jest trzech.

1494
01:37:15,454 --> 01:37:17,665
<i>Walczą z neonazistowską organizacją</i>

1495
01:37:17,748 --> 01:37:21,210
<i>wytwarzającą truciznę,</i>
<i>która zabija tylko Afroamerykanów.</i>

1496
01:37:21,293 --> 01:37:26,549
<i>Trucizna ma trafić do wodociągów</i>
<i>w Los Angeles, Detroit i Waszyngtonie,</i>

1497
01:37:26,632 --> 01:37:29,426
<i>do złudzenia przypominających Los Angeles.</i>

1498
01:37:29,510 --> 01:37:32,263
<i>Śmiałem się z tego filmu do rozpuku,</i>

1499
01:37:32,346 --> 01:37:35,266
<i>póki ojciec nie opowiedział mi</i>
<i>o badaniu Tuskegee.</i>

1500
01:37:35,349 --> 01:37:38,435
<i>Nagle okazało się,</i>
<i>że film stanowi refleksję reżysera</i>

1501
01:37:38,519 --> 01:37:44,233
<i>nad uzasadnioną paranoją</i>
<i>wszystkich Afroamerykanów.</i>

1502
01:37:45,776 --> 01:37:49,655
<i>Rok 1974 miał też swoje przykre akcenty.</i>

1503
01:37:49,738 --> 01:37:52,825
<i>Wtedy wyszedł ostatni film z Dianą Sands.</i>

1504
01:37:52,908 --> 01:37:56,954
<i>Ten chaotyczny koktajl gatunków</i>
<i>łączy elementy filmów szpiegowskich,</i>

1505
01:37:57,037 --> 01:38:00,708
<i>akcji i melodramatu</i>
<i>okraszone nutką komedii.</i>

1506
01:38:00,791 --> 01:38:05,504
<i>Brakuje mu kontenansu,</i>
<i>więc fabułę wyjaśniono na początku.</i>

1507
01:38:05,588 --> 01:38:07,214
Jak leci?

1508
01:38:07,298 --> 01:38:11,218
Nazywam się J. Eric Bell
i właśnie wróciłem z Bejrutu,

1509
01:38:11,302 --> 01:38:15,723
gdzie kręciłem film <i>Honeybaby, Honeybaby.</i>

1510
01:38:15,806 --> 01:38:18,517
<i>Rok 1974 zamknęło odejście Sands.</i>

1511
01:38:18,601 --> 01:38:21,812
<i>Jednym z jej</i>
<i>ostatnich filmów był </i>Willie Dynamite,

1512
01:38:21,896 --> 01:38:26,692
<i>gdzie wystąpiła z Roscoe Ormanem,</i>
<i>którego znamy z innej roli.</i>

1513
01:38:27,192 --> 01:38:30,279
To zabawne,
bo po ostatniej scenie jako Willie

1514
01:38:30,362 --> 01:38:34,033
wpadłem na wielkiego żółtego ptaka.

1515
01:38:34,116 --> 01:38:36,744
AKTOR

1516
01:38:37,286 --> 01:38:38,120
Tak było.

1517
01:38:38,203 --> 01:38:41,248
Rok po roli w <i>Willie Dynamite</i>

1518
01:38:41,332 --> 01:38:43,417
grałem Gordona z <i>Ulicy Sezamkowej.</i>

1519
01:38:47,421 --> 01:38:48,422
Szukasz roboty?

1520
01:38:50,341 --> 01:38:52,843
<i>Orman rozpromieniał się w roli Williego,</i>

1521
01:38:52,927 --> 01:38:55,846
<i>bo tak świetnie mu się grało z partnerką,</i>

1522
01:38:55,930 --> 01:38:59,642
<i>która doskonale go uzupełniała</i>
<i>swoją siłą i urokiem.</i>

1523
01:38:59,725 --> 01:39:05,731
To był dar od losu,
że mogłem pracować z tak wybitną aktorką.

1524
01:39:05,814 --> 01:39:10,152
Diana była obeznana i wykształcona.

1525
01:39:10,235 --> 01:39:15,366
Miała świetny warsztat aktorski.

1526
01:39:15,950 --> 01:39:22,623
Przyjaźniła się z Lorraine Hansberry,
Sidneyem, Ruby i Ossiem.

1527
01:39:22,706 --> 01:39:24,833
Oni byli moimi mentorami.

1528
01:39:27,378 --> 01:39:28,504
Willie był artystą.

1529
01:39:28,587 --> 01:39:32,299
Pląsał po schodach jak Barysznikow.

1530
01:39:32,383 --> 01:39:36,053
Miałem buty na takim obcasie.

1531
01:39:38,764 --> 01:39:41,058
Dziś połamałbym sobie w nich nogi.

1532
01:39:43,894 --> 01:39:46,480
<i>Gordon Parks Jr. od </i>Trzech bezlitosnych

1533
01:39:46,563 --> 01:39:49,483
<i>wypuścił w tym roku </i>Thomasine & Bushrod.

1534
01:39:49,566 --> 01:39:51,944
<i>To afrocentryczny i sielankowy western</i>

1535
01:39:52,027 --> 01:39:55,322
<i>z czarnymi akcentami</i>
<i>rodem z </i>Bonnie i Clyde.

1536
01:39:55,406 --> 01:39:58,325
<i>Wystąpiła w nim</i>
<i>para pięknych uciekinierów,</i>

1537
01:39:58,409 --> 01:40:01,412
<i>czyli Vonetta McGee i Max Julian.</i>

1538
01:40:01,495 --> 01:40:05,958
<i>Ich wspólne sceny kipiały</i>
<i>od prawdziwej chemii.</i>

1539
01:40:06,041 --> 01:40:07,584
Jak leci, panie Bushrod?

1540
01:40:09,044 --> 01:40:12,589
Dobrze, Thomasine.
Nie sądziłem, że znów cię zobaczę.

1541
01:40:14,508 --> 01:40:15,467
Oto jestem.

1542
01:40:16,093 --> 01:40:17,177
Dobrze wyglądasz.

1543
01:40:18,137 --> 01:40:19,346
Cholernie dobrze.

1544
01:40:20,180 --> 01:40:23,392
<i>Za spokojną muzyką stał Arthur Lee,</i>

1545
01:40:23,475 --> 01:40:26,103
<i>a scenariusz napisał Max Julian.</i>

1546
01:40:26,770 --> 01:40:29,773
Świetnie się bawiłem, grając w tym filmie.

1547
01:40:29,857 --> 01:40:34,737
Max Julian był wspaniały,
pomysłowy i odważny.

1548
01:40:34,820 --> 01:40:37,948
Był autorem scenariusza
i producentem filmu.

1549
01:40:38,032 --> 01:40:39,533
On tam rządził.

1550
01:40:39,616 --> 01:40:44,621
Wyszła wtedy masa filmów
spod szyldu blaxploitation,

1551
01:40:44,705 --> 01:40:48,959
ale Max był jednym z nielicznych czarnych
mającym kontrolę nad obrazem.

1552
01:40:49,043 --> 01:40:53,505
Wiedziałem, że Max i Vonetta
byli prowodyrami.

1553
01:40:54,131 --> 01:40:57,051
Max nie dawał sobie w kaszę dmuchać.

1554
01:40:58,719 --> 01:41:01,388
Tak było.

1555
01:41:01,472 --> 01:41:03,640
Mówił, że trzeba działać po swojemu.

1556
01:41:06,018 --> 01:41:11,231
<i>W adaptacji autobiografii</i>
The Education of Sonny Carson

1557
01:41:11,315 --> 01:41:15,319
<i>młody bohater obserwuje</i>
<i>ekstremalne wzorce czarnej męskości.</i>

1558
01:41:15,402 --> 01:41:19,323
<i>Sam film dryfuje</i>
<i>między poezją a brutalnością.</i>

1559
01:41:20,199 --> 01:41:23,786
<i>Tym razem Michael Campus,</i>
<i>reżyser </i>The Mack,

1560
01:41:23,869 --> 01:41:28,874
<i>opowiada historię o czarnym chłopaku,</i>
<i>który nie potrafi przechytrzyć systemu</i>

1561
01:41:29,708 --> 01:41:32,252
<i>i niemal ginie w więzieniu.</i>

1562
01:41:32,336 --> 01:41:36,840
<i>Jedyne rozwiązanie dla Sonny’ego</i>
<i>to przejść do innej bandy</i>

1563
01:41:36,924 --> 01:41:38,467
<i>i udowodnić swoją wartość.</i>

1564
01:41:38,550 --> 01:41:42,012
<i>Serce rozdziera scena,</i>
<i>w której nastoletni Sonny</i>

1565
01:41:42,096 --> 01:41:46,308
<i>przechodzi falę będącą inicjacją do gangu.</i>

1566
01:41:50,604 --> 01:41:54,066
Zadzierając z Lordami,
zadzierasz z nami. Jasne?

1567
01:41:54,149 --> 01:41:58,028
<i>Swoją ekspresywną grą</i>
<i>Clanton udowadnia, że rozumie,</i>

1568
01:41:58,112 --> 01:42:02,241
<i>jak ciężkie brzemię</i>
<i>wieloletniej przemocy dźwiga Sonny.</i>

1569
01:42:03,075 --> 01:42:06,870
Był zupełnym przeciwieństwem
tego bohatera.

1570
01:42:07,454 --> 01:42:08,705
On tylko grał.

1571
01:42:09,540 --> 01:42:14,002
Jego znajomi mogą to potwierdzić.

1572
01:42:14,086 --> 01:42:16,547
Dwa słowa i było wiadomo, jaki jest.

1573
01:42:16,630 --> 01:42:22,010
<i>W latach 1968–1978 wykorzystywano okazje.</i>

1574
01:42:22,094 --> 01:42:26,390
<i>Doskonałym przykładem jest</i>
<i>odmieniona kariera Sidneya Poitiera.</i>

1575
01:42:26,473 --> 01:42:30,227
<i>W </i>Sobotniej nocy <i>zagrał robotnika hetero.</i>

1576
01:42:30,310 --> 01:42:31,436
Dobrze się czujesz?

1577
01:42:32,062 --> 01:42:33,313
Nic mi nie jest.

1578
01:42:33,397 --> 01:42:36,400
Uwielbiam jego poczucie humoru.

1579
01:42:36,483 --> 01:42:37,609
Zapraszam panów.

1580
01:42:37,693 --> 01:42:40,279
Jest przezabawny.

1581
01:42:40,362 --> 01:42:41,864
Podoba mi się,

1582
01:42:41,947 --> 01:42:47,703
że pokazuje życie czarnych
w normalny sposób.

1583
01:42:47,786 --> 01:42:53,167
<i>Poitier potrafił nawet zagrać,</i>
<i>że źle się czuje w garniturze,</i>

1584
01:42:53,250 --> 01:42:56,336
<i>który był jego drugą skórą.</i>

1585
01:42:56,420 --> 01:43:00,799
<i>Widownia piała z zachwytu,</i>
<i>bo potrafił śmiać się z siebie.</i>

1586
01:43:00,883 --> 01:43:04,803
<i>Sidney znów był gwiazdą ekranu.</i>

1587
01:43:04,887 --> 01:43:09,391
<i>Jeśli Poitier potrafił wybić się na nowo,</i>

1588
01:43:09,474 --> 01:43:11,435
<i>to wszystko było możliwe.</i>

1589
01:43:25,741 --> 01:43:28,035
<i>Pewna perełka zwraca na siebie uwagę</i>

1590
01:43:28,118 --> 01:43:31,121
<i>w czasach przewartościowania mainstreamu.</i>

1591
01:43:31,205 --> 01:43:33,707
<i>W większości filmów widać,</i>

1592
01:43:33,790 --> 01:43:38,337
<i>jaką radość</i>
<i>czarni artyści czerpali z grania.</i>

1593
01:43:42,925 --> 01:43:46,470
<i>Bohaterowie czarnych filmów</i>
<i>mają więcej wejść</i>

1594
01:43:46,553 --> 01:43:49,431
<i>niż wszystkie filmy z lat 30.</i>

1595
01:43:49,514 --> 01:43:52,434
<i>Czasem aktorzy robili wejście kilkakrotnie</i>

1596
01:43:52,517 --> 01:43:54,978
<i>przy akompaniamencie muzyki.</i>

1597
01:43:55,062 --> 01:43:57,481
<i>Te filmy rozbudzały apetyt widzów</i>

1598
01:43:57,564 --> 01:44:03,654
<i>zupełnie jak musicale budujące napięcie</i>
<i>przed numerami tanecznymi.</i>

1599
01:44:19,753 --> 01:44:22,714
<i>Filmy z tej dekady</i>
<i>pomagały rozwijać kariery</i>

1600
01:44:22,798 --> 01:44:26,093
<i>i wypromowały czarne talenty.</i>

1601
01:44:26,176 --> 01:44:29,012
<i>Później ich potencjał zmarnowała branża.</i>

1602
01:44:29,096 --> 01:44:30,889
<i>Spójrzmy na Cleavona Little’a.</i>

1603
01:44:30,973 --> 01:44:32,975
Gdzie są białe babki?

1604
01:44:34,559 --> 01:44:36,687
<i>Jego dynamiczny polot hetero faceta</i>

1605
01:44:36,770 --> 01:44:41,066
<i>przyczynił się</i>
<i>do sukcesu </i>Płonących siodeł.

1606
01:44:41,608 --> 01:44:43,277
Czego się spodziewałeś?

1607
01:44:43,819 --> 01:44:45,153
Serdecznego powitania?

1608
01:44:45,654 --> 01:44:50,158
<i>Little nie dostał więcej głównej roli</i>
<i>na miarę swoich możliwości.</i>

1609
01:44:50,242 --> 01:44:53,328
<i>W przeciwieństwie</i>
<i>do jego kolegi Gene’a Wildera.</i>

1610
01:44:59,334 --> 01:45:02,170
<i>Ta niezwykle pozytywna nuta pochodzi</i>

1611
01:45:02,254 --> 01:45:05,590
<i>z najbardziej kasowej</i>
<i>na tamte czasy czarnej ścieżki</i>

1612
01:45:05,674 --> 01:45:08,260
<i>do musicalu od reżysera </i>Odlotu.

1613
01:45:08,343 --> 01:45:12,347
<i>Musical nie wymagał komentarza</i>
<i>ze strony zespołu,</i>

1614
01:45:12,431 --> 01:45:16,560
<i>bo wyluzowana ścieżka mówiła wszystko.</i>

1615
01:45:16,643 --> 01:45:20,439
<i>Duchowa głębia piosenek takich jak</i>
<i>„That’s the Way of the World”</i>

1616
01:45:20,522 --> 01:45:21,773
<i>tylko to potwierdza.</i>

1617
01:45:24,735 --> 01:45:27,863
<i>Wytwórnie po raz pierwszy</i>
<i>poruszyły temat niewolnictwa</i>

1618
01:45:27,946 --> 01:45:29,489
<i>w adaptacji </i>Mandingo.

1619
01:45:29,573 --> 01:45:33,243
<i>Sam obraz szokuje nieludzkim traktowaniem.</i>

1620
01:45:33,327 --> 01:45:35,412
<i>Nad adaptacją sensacyjnej książki</i>

1621
01:45:35,495 --> 01:45:38,206
<i>pracował nominowany</i>
<i>do Oscara Norman Wexler.</i>

1622
01:45:38,290 --> 01:45:42,252
<i>Na ekranie widzimy Jamesa Masona</i>
<i>z jego florydzkim akcentem.</i>

1623
01:45:42,336 --> 01:45:43,337
Leżeć.

1624
01:45:44,463 --> 01:45:45,297
Dobra.

1625
01:45:47,007 --> 01:45:50,886
<i>Nie mniej zaskakują okropne sceny rasizmu.</i>

1626
01:45:50,969 --> 01:45:54,014
<i>Filmowa obsesja</i>
<i>na punkcie czarnej seksualności</i>

1627
01:45:54,097 --> 01:45:56,308
<i>i ośmieszanie strachu białych</i>

1628
01:45:56,391 --> 01:45:59,811
<i>stały się przedmiotem fotogafii</i>
<i>Roberta Mapplethorpe’a.</i>

1629
01:46:01,480 --> 01:46:04,107
Dowód na to,
że czarny Jezus to kuzyn upiora.

1630
01:46:04,191 --> 01:46:08,070
<i>Czarne kino dalej testowało różne gatunki.</i>

1631
01:46:08,153 --> 01:46:12,908
<i>W </i>Coonskin <i>reżyser Ralph Bakshi</i>
<i>łączy grę aktorską z animacją.</i>

1632
01:46:12,991 --> 01:46:17,537
<i>W filmie występują Barry White,</i>
<i>Charles Gordone i Philip Michael Thomas.</i>

1633
01:46:17,621 --> 01:46:19,998
<i>Ten ostatni zagra w </i>Policjantach z Miami

1634
01:46:20,082 --> 01:46:21,583
<i>i wymyśli skrót EGOT.</i>

1635
01:46:21,666 --> 01:46:23,877
<i>W tym prowokującym obrazie</i>

1636
01:46:23,960 --> 01:46:28,090
<i>Bakshi szeroko komentuje</i>
<i>stosunek kina do rasy.</i>

1637
01:46:28,173 --> 01:46:31,760
<i>Parodiuje mit o króliku szelmie</i>
<i>i komiks z Krazy Katem.</i>

1638
01:46:31,843 --> 01:46:35,222
Noc w noc Malcolm ani drgnie.

1639
01:46:36,306 --> 01:46:39,476
Coonskin <i>wywołał ogromne zamieszanie.</i>

1640
01:46:39,559 --> 01:46:41,728
<i>Gorszył i bawił jednocześnie.</i>

1641
01:46:41,812 --> 01:46:43,230
<i>O to właśnie chodziło.</i>

1642
01:46:48,026 --> 01:46:50,112
Ile jeszcze zniosę?

1643
01:46:50,195 --> 01:46:53,073
<i>Na szczęście lub nie</i>
<i>jest jedyny w swoim rodzaju.</i>

1644
01:46:53,156 --> 01:46:58,620
<i>Przypadkowe i szorstkie kontakty z policją</i>
<i>były częścią czarnych żyć i filmów.</i>

1645
01:46:58,703 --> 01:47:04,042
<i>W </i>Cornbread, Earl and Me
<i>młody chłopak ginie od kuli policjanta.</i>

1646
01:47:04,126 --> 01:47:07,712
<i>Był to zaskakująco rzadko zgłębiany temat,</i>

1647
01:47:08,296 --> 01:47:10,841
<i>który czarni znali aż za dobrze.</i>

1648
01:47:16,096 --> 01:47:18,723
<i>Kulminacyjna scena z tłukącą się butelką</i>

1649
01:47:18,807 --> 01:47:21,810
<i>służy za pomysłową metaforę rozlewu krwi.</i>

1650
01:47:22,602 --> 01:47:24,688
<i>Wciąż przyprawia mnie o dreszcze.</i>

1651
01:47:25,272 --> 01:47:26,481
Cornbread!

1652
01:47:26,565 --> 01:47:29,109
To pierwowzór <i>Chłopaków z sąsiedztwa.</i>

1653
01:47:31,236 --> 01:47:33,864
<i>Cornbread, Earl and Me </i>to tragiczny film.

1654
01:47:33,947 --> 01:47:37,200
Podobnie jak <i>Chłopaki z sąsiedztwa.</i>

1655
01:47:37,784 --> 01:47:41,371
Filmy dzieli prawie 20 lat.

1656
01:47:41,997 --> 01:47:45,459
Nie jeździmy na gapę środkami komunikacji.

1657
01:47:45,542 --> 01:47:48,545
<i>Po serii filmów napakowanych akcją</i>

1658
01:47:48,628 --> 01:47:51,965
<i>zaczęto kręcić bardziej życiowe obrazy.</i>

1659
01:47:52,048 --> 01:47:55,844
Chłodne wyżyny <i>to skromna</i>
<i>czarna wersja </i>Amerykańskiego Graffiti

1660
01:47:55,927 --> 01:47:59,222
<i>o blaskach i cieniach dojrzewania.</i>

1661
01:47:59,306 --> 01:48:02,601
Film wzbogacają utwory <i>Motown.</i>

1662
01:48:02,684 --> 01:48:07,689
<i>Takiej muzyki</i>
<i>słuchaliby bohaterowie filmu w 1964 roku.</i>

1663
01:48:07,772 --> 01:48:12,569
<i>Czarna widownia z radością</i>
<i>dała się ponieść falom nostalgii.</i>

1664
01:48:13,820 --> 01:48:15,071
Leci Motown.

1665
01:48:15,822 --> 01:48:20,827
Soundtrack do życia czarnych

1666
01:48:22,329 --> 01:48:23,205
W filmach.

1667
01:48:24,748 --> 01:48:27,292
Jaka miła odmiana.

1668
01:48:32,130 --> 01:48:36,134
Na początku nakręciłem scenę,
w której biegniemy za autobusem.

1669
01:48:36,843 --> 01:48:39,846
Tak wyglądało
moje dzieciństwo na Manhattanie.

1670
01:48:39,930 --> 01:48:42,891
Ja i moja ekipa chwytaliśmy się

1671
01:48:42,974 --> 01:48:45,852
tyłu autobusu jadącego Siódmą Aleją.

1672
01:48:45,936 --> 01:48:47,312
Nigdy tego nie zapomnę.

1673
01:48:47,854 --> 01:48:49,731
To nie koniec.

1674
01:48:49,814 --> 01:48:56,696
W tamtych czasach
Siódma Aleja była wyłożona kocimi łbami,

1675
01:48:56,780 --> 01:48:59,658
więc trzymaliśmy się autobusu
z całych sił.

1676
01:49:00,408 --> 01:49:02,118
Proszę jednego hot doga.

1677
01:49:02,202 --> 01:49:05,163
<i>Turman gra komedię</i>
<i>osadzoną w rzeczywistości,</i>

1678
01:49:05,247 --> 01:49:08,333
<i>co czyni go ważną postacią w filmie,</i>

1679
01:49:08,416 --> 01:49:10,252
<i>bo nie zamęcza sobą widza.</i>

1680
01:49:10,335 --> 01:49:12,546
- Proszę keczup.
- Nie ma.

1681
01:49:13,547 --> 01:49:15,131
- Nie ma?
- Tak jest.

1682
01:49:15,215 --> 01:49:17,384
To niech pani dorzuci jakiś dodatek.

1683
01:49:17,467 --> 01:49:18,510
Nie ma.

1684
01:49:18,593 --> 01:49:20,303
- Nie ma dodatków?
- Nie.

1685
01:49:20,387 --> 01:49:21,846
- A co jest?
- Musztarda.

1686
01:49:21,930 --> 01:49:23,348
- Musztarda?
- Tak jest.

1687
01:49:23,431 --> 01:49:26,142
Taki zacny lokal, a jest tylko musztarda?

1688
01:49:26,226 --> 01:49:28,436
- Tak.
- Nie lubię musztardy. A ty?

1689
01:49:28,520 --> 01:49:30,105
Tak, lubię.

1690
01:49:30,188 --> 01:49:32,440
To zjedz ją z hot dogiem.

1691
01:49:33,650 --> 01:49:35,735
Przychodzi taki moment,

1692
01:49:35,819 --> 01:49:40,991
że życie zadziwia człowieka.

1693
01:49:41,074 --> 01:49:43,159
Nagle ktoś do mnie zadzwonił.

1694
01:49:43,243 --> 01:49:47,163
Ktoś znikąd,
nawet nie kontaktował się przez agenta.

1695
01:49:47,247 --> 01:49:49,749
I mówi mi, że Ingmar Bergman mnie szuka.

1696
01:49:50,917 --> 01:49:55,213
Powiedziałem, że nie mam ochoty na żarty,
bo siedzę po ciemku,

1697
01:49:55,297 --> 01:49:58,425
dzieciaki są głodne
i stać nas tylko na ziemniaki.

1698
01:49:59,259 --> 01:50:00,719
I rozłączyłem się.

1699
01:50:00,802 --> 01:50:03,305
Ten dzwoni znów i mówi, że to nie żart.

1700
01:50:03,388 --> 01:50:06,933
Wdział <i>Chłodne wyżyny</i>
i dlatego mnie szukał.

1701
01:50:07,601 --> 01:50:12,981
Chciał mnie do swojego filmu.

1702
01:50:13,064 --> 01:50:18,278
W jednej chwili można odbić się od dna

1703
01:50:19,237 --> 01:50:20,363
i wpaść w euforię.

1704
01:50:21,156 --> 01:50:25,452
To niewiarygodna huśtawka uczuć.

1705
01:50:31,249 --> 01:50:33,251
Chodząca ekstrawagancja.

1706
01:50:33,335 --> 01:50:37,589
<i>W 1975 Diana Ross i Billy Dee Williams</i>
<i>zadali klasycznego szyku</i>,

1707
01:50:37,672 --> 01:50:42,052
<i>przyciągając do kin</i>
<i>na romantyczny melodramat </i>Mahogany.

1708
01:50:42,135 --> 01:50:45,221
Trzeba błysnąć, pokazać swój urok.

1709
01:50:45,972 --> 01:50:49,392
Zawsze wydaje mi się,
że czarni mają potrzebę,

1710
01:50:49,476 --> 01:50:53,104
która pewnie jest uzasadniona,

1711
01:50:53,188 --> 01:50:57,901
by pokazywać swoją siłę.

1712
01:50:58,443 --> 01:51:00,862
Wrażliwość to coś wspaniałego.

1713
01:51:00,945 --> 01:51:03,698
Świetne dodaje do postaci.

1714
01:51:08,244 --> 01:51:10,038
Też za tobą tęskniłam.

1715
01:51:10,121 --> 01:51:12,832
To moje zdanie i taki już jestem.

1716
01:51:12,916 --> 01:51:16,169
Nie boję się okazywać

1717
01:51:16,961 --> 01:51:20,173
swoich uczuć.

1718
01:51:21,758 --> 01:51:24,052
Szczególnie jeśli są to silne emocje.

1719
01:51:24,135 --> 01:51:25,345
Graj, Sam.

1720
01:51:28,515 --> 01:51:32,060
<i>Soulowo-popowa grupa Bloodstone,</i>
<i>znana z albumu </i>Natural High,

1721
01:51:32,143 --> 01:51:38,108
<i>wyprodukowała wzruszający</i>
<i>i dziwny musical </i>Train Ride to Hollywood.

1722
01:51:38,191 --> 01:51:40,568
<i>Jest to pastisz filmów z lat 40.</i>

1723
01:51:40,652 --> 01:51:42,862
<i>Zespół też w nim zagrał.</i>

1724
01:51:46,074 --> 01:51:49,786
<i>Richard Pryor</i>
<i>był wybitnym krytykiem kultury.</i>

1725
01:51:49,869 --> 01:51:54,457
<i>Świadczy o tym jego album komediowy</i>
Bicentennial Nigger <i>z 1976 roku</i>

1726
01:51:54,541 --> 01:51:56,751
<i>i komentarz na temat</i> Ucieczki Logana,

1727
01:51:56,835 --> 01:52:01,256
<i>filmu science fiction</i>
<i>sprzed ery </i>Gwiezdnych wojen.

1728
01:52:01,339 --> 01:52:03,466
Obejrzałem <i>Ucieczkę Logana.</i>

1729
01:52:03,550 --> 01:52:05,969
Niby film o przyszłości,

1730
01:52:06,052 --> 01:52:07,721
a nie ma w nim czarnych.

1731
01:52:07,804 --> 01:52:10,598
Biali zaplanowali, że nas tam nie będzie?

1732
01:52:14,519 --> 01:52:18,148
Dlatego musimy robić własne filmy,
żeby nas nie wycięli.

1733
01:52:19,482 --> 01:52:23,027
Przepraszam bardzo,

1734
01:52:23,653 --> 01:52:26,573
ale nikt nie chce obrazić białych.

1735
01:52:27,240 --> 01:52:30,827
Ludzie chcą mieć białych
po swojej stronie,

1736
01:52:30,910 --> 01:52:34,748
żeby pozwalali im kręcić te filmy.

1737
01:52:37,375 --> 01:52:42,505
<i>W 1976 roku czarne filmy</i>
<i>miały zdefiniowane wzorce bohaterów,</i>

1738
01:52:42,589 --> 01:52:45,258
<i>więc mainstream znów</i>
<i>zainteresował się nimi.</i>

1739
01:52:45,341 --> 01:52:46,801
Uśmiech, gnojku.

1740
01:52:46,885 --> 01:52:51,723
Żądło<i> i </i>Szczęki
<i>przywróciły do łask białych aktorów</i>

1741
01:52:51,806 --> 01:52:53,308
<i>i były kasowymi hitami.</i>

1742
01:52:53,391 --> 01:52:58,480
<i>Oba tytuły wyprodukowali ludzie</i>
<i>od filmu </i>Willie Dynamite.

1743
01:52:58,563 --> 01:53:03,777
<i>Fabuła </i>Żądła <i>była poniekąd skopiowana</i>
<i>z książki i filmu</i> Trick Baby.

1744
01:53:03,860 --> 01:53:05,904
<i>Pod koniec roku 1976 Rocky Balboa,</i>

1745
01:53:05,987 --> 01:53:09,449
<i>bohater niemal rodem z czarnego filmu,</i>

1746
01:53:09,532 --> 01:53:12,869
<i>walczył z niezdarną parodią</i>
<i>Muhammada Alego.</i>

1747
01:53:12,952 --> 01:53:14,662
<i>Mimo że Rocky nie zwyciężył,</i>

1748
01:53:14,746 --> 01:53:17,999
<i>to dostał Oscara</i>
<i>za najlepszy film i był kasowym hitem.</i>

1749
01:53:18,082 --> 01:53:19,918
Wygląda jak wielka flaga.

1750
01:53:20,794 --> 01:53:27,342
<i>Czarny mistrz wagi ciężkiej</i>
<i>był parodią ultramęskiego Alego.</i>

1751
01:53:27,926 --> 01:53:31,262
<i>Lecz Ali używał humoru</i>
<i>jako broni wobec przeciwników,</i>

1752
01:53:31,346 --> 01:53:33,723
<i>którzy chcieli go zdominować wzrokiem.</i>

1753
01:53:33,807 --> 01:53:34,849
<i>Nie pajacował.</i>

1754
01:53:34,933 --> 01:53:38,228
<i>Pozwalał sobie na bycie lekkoduchem,</i>

1755
01:53:38,311 --> 01:53:41,064
<i>bo wiedział, że nie ma sobie równych.</i>

1756
01:53:41,147 --> 01:53:43,024
<i>Nie bał się oberwać</i>,

1757
01:53:43,107 --> 01:53:46,236
<i>co mogło przyspieszyć</i>
<i>u niego rozwój Parkinsona.</i>

1758
01:53:47,821 --> 01:53:51,032
<i>Stallone sprytnie czerpał</i>
<i>z czarnej kultury.</i>

1759
01:53:51,115 --> 01:53:53,785
<i>Boksowanie w kawał mięcha w rzeźni</i>

1760
01:53:53,868 --> 01:53:57,622
<i>i wbieganie po schodach muzeum</i>
<i>robił już Joe Frazier,</i>

1761
01:53:57,705 --> 01:54:00,667
<i>co wiemy z książki </i>Ghosts of Manila.

1762
01:54:01,543 --> 01:54:04,128
<i>Carl Weathers w roli Apollo Creeda</i>

1763
01:54:04,212 --> 01:54:09,217
<i>kulił się jak precelek,</i>
<i>by dorównać wzrostem Stallone’owi.</i>

1764
01:54:09,300 --> 01:54:12,804
<i>Aż mi strzyknęło w plecach na widok,</i>

1765
01:54:12,887 --> 01:54:15,223
<i>jak zniża się do poziomu Rocky’ego.</i>

1766
01:54:16,432 --> 01:54:21,521
<i>W 1976 mainstream w końcu odkrył,</i>

1767
01:54:21,604 --> 01:54:24,190
<i>że ludzie uwielbiają musicale.</i>

1768
01:54:26,693 --> 01:54:31,406
<i>Ścieżka do </i>Myjni samochodowej
<i>miała przebić </i>Shaft <i>i</i> Odlot.

1769
01:54:31,489 --> 01:54:35,493
<i>Mocny funk Whitfielda</i>
<i>dopełnia aspekt społeczny filmu.</i>

1770
01:54:36,536 --> 01:54:37,954
<i>Ścieżka była hitem.</i>

1771
01:54:44,752 --> 01:54:48,339
<i>Piosenkę „Something He Can Feel”</i>
<i>Curtisa Mayfielda stworzono</i>

1772
01:54:48,423 --> 01:54:50,550
<i>dla zmysłowego girlsbandu.</i>

1773
01:54:50,633 --> 01:54:53,177
<i>Skomponował ją do protoplasty </i>Dreamgirls,

1774
01:54:53,261 --> 01:54:55,763
<i>czarnej melodramy o show-biznesie </i>Błysk.

1775
01:54:55,847 --> 01:55:01,853
<i>Jestem zbyt młoda, by wyrazić</i>
<i>Czego pragnę</i>

1776
01:55:01,936 --> 01:55:05,315
<i>Miała to być trampolina</i>
<i>do kariery Lonette McKee</i>,

1777
01:55:05,398 --> 01:55:09,527
<i>Irene Cary i Philipa Michaela Thomasa.</i>

1778
01:55:10,111 --> 01:55:14,115
Błysk<i> był kontynuacją </i>Myjni samochodowej.

1779
01:55:14,198 --> 01:55:18,077
<i>Joel Schumacher chciał</i>
<i>oczarować publikę i reżyserować film.</i>

1780
01:55:18,161 --> 01:55:23,166
<i>Obraz olśnił garstkę osób,</i>
<i>a Schumacher nie stanął za kamerą.</i>

1781
01:55:24,918 --> 01:55:26,586
<i>Oto ulubieniec publiczności.</i>

1782
01:55:26,669 --> 01:55:30,924
Czarni gracze w baseball <i>opowiada</i>
<i>o czarnych ligach sportowych.</i>

1783
01:55:31,007 --> 01:55:33,676
<i>Jest też metaforą ogromnego wysiłku,</i>

1784
01:55:33,760 --> 01:55:36,346
<i>jaki czarni wkładali w zabawianie publiki.</i>

1785
01:55:36,429 --> 01:55:39,223
<i>Zawodnicy robili widowisko</i>
<i>w drodze na stadion,</i>

1786
01:55:39,307 --> 01:55:41,643
<i>a potem grali dziewięć rund w baseball.</i>

1787
01:55:41,726 --> 01:55:42,685
Cudowny film.

1788
01:55:42,769 --> 01:55:47,273
Chciałem zagrać Bingo,
bo to przezabawna postać.

1789
01:55:47,357 --> 01:55:49,734
Gwarantuje nam 200 dolarów.

1790
01:55:49,817 --> 01:55:52,737
Podziel to na 11 osób i masz…

1791
01:55:55,740 --> 01:55:56,741
kupę kasy!

1792
01:55:57,951 --> 01:56:00,078
<i>Bingo jest jak Williams.</i>

1793
01:56:00,161 --> 01:56:02,705
<i>Jest wysportowany, ma apetyt na życie.</i>

1794
01:56:02,789 --> 01:56:04,165
I pieprzy bzdury.

1795
01:56:09,587 --> 01:56:10,672
Kogo widzisz?

1796
01:56:12,006 --> 01:56:13,549
Konkretną niunię.

1797
01:56:13,633 --> 01:56:18,262
<i>Film </i>Bracia <i>z 1977 roku</i>
<i>był osobliwą próbą realizacji</i>

1798
01:56:18,346 --> 01:56:20,598
<i>politycznego melodramatu dla czarnych.</i>

1799
01:56:20,682 --> 01:56:23,059
<i>Poruszającą muzykę</i>
<i>skomponował Taj Mahal.</i>

1800
01:56:23,142 --> 01:56:27,021
<i>Bernie Casey i Vonetta McGee</i>
<i>zagrali postacie pełne ideałów,</i>

1801
01:56:27,105 --> 01:56:30,441
<i>wzorowane</i>
<i>na George’u Jacksonie i Angeli Davis.</i>

1802
01:56:30,525 --> 01:56:34,404
<i>Niestety film bardziej skupił się</i>
<i>na ich urodzie niż fabule.</i>

1803
01:56:34,988 --> 01:56:40,868
<i>Zanim Marvel i DC zajęły się na dobre</i>
<i>wiernymi adaptacjami komiksów</i>,

1804
01:56:40,952 --> 01:56:43,579
<i>do kin trafił film</i>
<i>o ulicznym superbohaterze,</i>

1805
01:56:43,663 --> 01:56:46,874
<i>czyli </i>Abar: the First Black Superman.

1806
01:56:47,375 --> 01:56:50,420
<i>W filmie pokazano instalację Watts Tower</i>

1807
01:56:50,503 --> 01:56:52,880
<i>będącą elementem świata czarnych.</i>

1808
01:56:52,964 --> 01:56:54,090
Otworzyć ogień!

1809
01:56:59,387 --> 01:57:05,852
<i>W początkowej wersji</i>
<i>posiłkowano się genezą Kapitana Ameryki.</i>

1810
01:57:05,935 --> 01:57:08,229
My, czarni, musimy wziąć się w garść

1811
01:57:08,312 --> 01:57:09,522
pod każdym względem.

1812
01:57:09,605 --> 01:57:12,400
Zrobię wszystko,
zawaham się jedynie zabić.

1813
01:57:12,483 --> 01:57:17,655
A gdybym uczynił cię niezniszczalnym?

1814
01:57:18,614 --> 01:57:21,534
<i>Zainteresowanie czarnym kinem</i>
<i>powoli się wypalało.</i>

1815
01:57:21,617 --> 01:57:24,662
<i>Formaty mające przynieść pewny zysk</i>

1816
01:57:24,746 --> 01:57:27,957
<i>stopniowo generowały go coraz mniej.</i>

1817
01:57:28,041 --> 01:57:32,503
<i>Więc lata 70. nie były dobrym momentem</i>

1818
01:57:32,587 --> 01:57:34,964
<i>na film biograficzny o bokserze,</i>

1819
01:57:35,048 --> 01:57:38,509
<i>którego lejtmotyw muzyczny</i>
<i>nieumyślnie bawił.</i>

1820
01:57:38,593 --> 01:57:42,055
<i>Dzieci są naszą przyszłością</i>

1821
01:57:42,764 --> 01:57:46,059
<i>Wychowajmy je dobrze</i>
<i>I oddajmy im ster</i>

1822
01:57:46,142 --> 01:57:51,022
<i>Pokażmy im piękno</i>
<i>Jakie noszą w sobie</i>

1823
01:57:51,105 --> 01:57:53,441
<i>Przebojowe wykonanie Houston</i>

1824
01:57:53,524 --> 01:57:57,820
<i>zmieniło ten kawałek</i>
<i>w odę do budowania wiary w siebie.</i>

1825
01:57:57,904 --> 01:58:01,866
<i>Utwór opowiada o zmianie pokoleniowej.</i>

1826
01:58:02,366 --> 01:58:06,162
<i>Od 1968 aktorzy czerpali z brawury Alego.</i>

1827
01:58:06,245 --> 01:58:09,499
<i>Lecz mainstream zaczął</i>
<i>postrzegać go inaczej</i>

1828
01:58:09,582 --> 01:58:12,126
<i>od wydania „The Greatest Love of All”.</i>

1829
01:58:14,295 --> 01:58:19,717
<i>Przed dekadą 1968–1978</i>
<i>wytwórnie nie interesowały się ścieżkami,</i>

1830
01:58:19,801 --> 01:58:22,011
<i>bo słabo się sprzedawały.</i>

1831
01:58:22,095 --> 01:58:25,056
<i>Zwykle wychodziły</i>
<i>kilka miesięcy po premierze.</i>

1832
01:58:25,139 --> 01:58:28,267
<i>Czarne filmy z lat 70.</i>
<i>przełamały ten trend.</i>

1833
01:58:28,351 --> 01:58:33,397
<i>Muzyka była czymś więcej.</i>
<i>Była syntezą myśli i dźwięku.</i>

1834
01:58:33,481 --> 01:58:38,569
<i>Artyści odmienili muzykę</i>
<i>filmową i mainstreamową na zawsze.</i>

1835
01:58:38,653 --> 01:58:41,906
<i>Muzyka filmowa</i>
<i>nabrała wartości komercyjnej.</i>

1836
01:58:41,989 --> 01:58:44,158
<i>Mnożyły się ścieżki dźwiękowe</i>

1837
01:58:44,242 --> 01:58:48,496
<i>tworzone przez czarnych</i>
<i>artystów R&B i jazzowych.</i>

1838
01:58:48,579 --> 01:58:52,792
<i>Muzycy łączyli klasykę i nowoczesność.</i>

1839
01:58:52,875 --> 01:58:58,005
<i>Mistrz perkusji Bernard Purdie</i>
<i>zaprezentował istotę funku</i>

1840
01:58:58,089 --> 01:59:00,341
<i>w czarnym filmie dla dorosłych</i> Lialeh.

1841
01:59:00,424 --> 01:59:03,970
<i>Na nagraniu słychać muzykę,</i>
<i>którą skomponował do filmu.</i>

1842
01:59:06,556 --> 01:59:09,142
<i>W końcu wytwórnie się połapały,</i>

1843
01:59:09,225 --> 01:59:13,271
<i>bo wiele hitów pochodziło</i>
<i>z czarnych filmów.</i>

1844
01:59:13,354 --> 01:59:15,356
ŚCIEŻKA DO<i> LADY ŚPIEWA BLUESA</i>

1845
01:59:15,439 --> 01:59:17,108
ŚCIEŻKA DO <i>CLAUDINE</i>

1846
01:59:18,359 --> 01:59:20,361
<i>Stigwood wyprodukował film</i>

1847
01:59:20,444 --> 01:59:23,281
<i>o białej klasie średniej,</i>
<i>którą pochłonęło disco.</i>

1848
01:59:23,781 --> 01:59:25,533
<i>Czyli czarna muzyka.</i>

1849
01:59:25,616 --> 01:59:28,286
<i>Stigwood miał też wytwórnię,</i>

1850
01:59:28,369 --> 01:59:32,832
<i>więc stworzył ścieżkę</i>
<i>ze swoimi artystami, czyli Bee Gees,</i>

1851
01:59:32,915 --> 01:59:38,087
<i>aby wypromować film</i>
<i>i oswoić publikę z czarną muzą.</i>

1852
01:59:38,171 --> 01:59:41,382
<i>Wkrótce ścieżki dźwiękowe</i>
<i>podbiły listy przebojów</i>

1853
01:59:41,465 --> 01:59:44,719
<i>wzorem muzyki z czarnych filmów.</i>

1854
01:59:44,802 --> 01:59:49,599
<i>To jedna z wielu</i>
<i>przemilczanych zasług czarnego kina.</i>

1855
01:59:49,682 --> 01:59:51,684
ŚCIEŻKA DO <i>GORĄCZKI SOBOTNIEJ NOCY</i>

1856
01:59:53,144 --> 01:59:56,856
<i>Najciekawsze elementy czarnych filmów,</i>

1857
01:59:56,939 --> 02:00:01,235
<i>czyli wejście, pewność siebie,</i>
<i>lejtmotyw zapowiadający gwiazdę,</i>

1858
02:00:01,319 --> 02:00:05,031
<i>w 1977 w końcu trafiły</i>
<i>do mainstreamowej produkcji.</i>

1859
02:00:05,114 --> 02:00:08,075
<i>GORĄCZKA SOBOTNIEJ NOCY</i>

1860
02:00:12,872 --> 02:00:16,834
<i>Każde pokolenie</i>
<i>ma swojego Elvisa lub Eminema.</i>

1861
02:00:19,378 --> 02:00:23,633
<i>John Travolta był kolejną osobą</i>
<i>w panteonie lanserów.</i>

1862
02:00:24,425 --> 02:00:28,471
<i>Epatował pewnością siebie</i>
<i>niemal tak dobrze jak czarni.</i>

1863
02:00:29,847 --> 02:00:35,269
<i>Nie tylko postać Tony’ego Manero</i>
<i>czerpała z czarnej kultury.</i>

1864
02:00:35,353 --> 02:00:38,898
<i>Ale to Travolta</i>
<i>wykorzystał ją wyśmienicie.</i>

1865
02:00:38,981 --> 02:00:44,070
<i>Dzięki ekspresyjnej grze</i>
<i>postać stała się fenomenem kulturowym.</i>

1866
02:00:44,612 --> 02:00:46,614
<i>Największym w historii.</i>

1867
02:00:47,490 --> 02:00:51,619
<i>Do 1978 roku Richard Pryor</i>
<i>wystąpił w 20 filmach.</i>

1868
02:00:51,702 --> 02:00:54,330
<i>Garstka ról w tym dorobku,</i>

1869
02:00:54,413 --> 02:00:58,125
<i>stand-upy na żywo i </i>Wattstax
<i>ukazują jego potencjał.</i>

1870
02:00:58,209 --> 02:00:59,585
Chcesz kupić radio?

1871
02:00:59,669 --> 02:01:01,921
Pół roku już mam rozwaloną szafkę,

1872
02:01:02,004 --> 02:01:04,257
a firma gówno robi, żeby ją naprawić.

1873
02:01:04,340 --> 02:01:06,968
Żeby ją otworzyć,
muszę wciskać tam palucha.

1874
02:01:07,051 --> 02:01:10,513
Zaciąłem się dwa tygodnie temu,
a rana jeszcze się goi.

1875
02:01:10,596 --> 02:01:15,309
<i>W 1978 roku wystąpił</i>
<i>w bardzo wymagającej roli</i>

1876
02:01:15,393 --> 02:01:19,647
<i>wybuchowego i przygnębionego robotnika</i>
<i>w </i>Niebieskich kołnierzykach.

1877
02:01:19,730 --> 02:01:22,984
<i>Była to jego ulubiona rola.</i>

1878
02:01:23,693 --> 02:01:26,487
Wiesz, że jesteś zasranym wieśniakiem?

1879
02:01:26,570 --> 02:01:29,031
Mam dość twojego pieprzenia.

1880
02:01:29,115 --> 02:01:31,492
Zabiję cię, skurwielu! Jasne?

1881
02:01:31,575 --> 02:01:34,120
<i>Atmosfera na planie była tak bojowa,</i>

1882
02:01:34,203 --> 02:01:37,498
<i>że można by zrobić świetny film</i>
<i>o powstawaniu tego filmu.</i>

1883
02:01:37,581 --> 02:01:42,253
<i>Rok później Pryor uwolnił się</i>
<i>z pluszowych kajdanek kina</i>

1884
02:01:42,336 --> 02:01:45,089
<i>i zaczął grać swoją najwybitniejszą rolę.</i>

1885
02:01:45,172 --> 02:01:46,007
<i>Samego siebie.</i>

1886
02:01:46,090 --> 02:01:49,802
Nie chcę już nigdy więcej widzieć policji.

1887
02:01:51,887 --> 02:01:53,014
W moim domu<i>.</i>

1888
02:01:54,390 --> 02:01:57,893
<i>Pryor wykazuje się kunsztem</i>
<i>godnym jazzowego perkusisty</i>

1889
02:01:57,977 --> 02:01:59,687
<i>w filmie </i>Live in Concert<i>.</i>

1890
02:01:59,770 --> 02:02:03,107
<i>Był Tonym Williamsem wśród komików.</i>

1891
02:02:03,941 --> 02:02:06,610
<i>Filmy produkowane przez wytwórnie</i>,

1892
02:02:06,694 --> 02:02:10,156
<i>jak</i> Czarnoksiężnik,
<i>nie wykorzystywały jego talentów.</i>

1893
02:02:10,239 --> 02:02:11,574
Oszust!

1894
02:02:12,241 --> 02:02:16,579
<i>Wydaje się, że tylko jedno</i>
<i>może ocalić czarne filmy od zapomnienia.</i>

1895
02:02:16,662 --> 02:02:18,748
Wiz wyszedł!

1896
02:02:19,415 --> 02:02:21,417
Wyruszam odnaleźć Wiza.

1897
02:02:22,043 --> 02:02:23,711
Pomoże mi wrócić do domu.

1898
02:02:24,420 --> 02:02:25,504
Jak miło.

1899
02:02:25,588 --> 02:02:29,800
<i>Czy czarne kino ocali musical</i>
<i>od wybitnego reżysera</i>

1900
02:02:29,884 --> 02:02:35,514
<i>i z piosenkarką, która stanie się</i>
<i>fenomenem popu następnej dekady?</i>

1901
02:02:35,598 --> 02:02:38,517
<i>Czy pomoże budżet równy wydatkom</i>

1902
02:02:38,601 --> 02:02:41,354
<i>na wszystkie czarne filmy z 1968 roku?</i>

1903
02:02:41,437 --> 02:02:45,274
<i>Brzmi jak dobry pomysł,</i>
<i>ale tylko na papierze.</i>

1904
02:02:45,358 --> 02:02:48,944
<i>Reżyser kręcił</i>
<i>znakomite filmy naturalistyczne,</i>

1905
02:02:49,028 --> 02:02:51,781
<i>jak </i>Serpico<i> czy </i>Pieskie popołudnie.

1906
02:02:51,864 --> 02:02:54,575
<i>Gwiazda jest o 20 lat za stara na tę rolę.</i>

1907
02:02:54,658 --> 02:02:58,537
<i>Ekspresjonizm</i>
<i>i osobisty charakter sztuki teatralnej</i>

1908
02:02:58,621 --> 02:03:01,916
<i>zastępują setki</i>
<i>niezdarnie tańczących statystów</i>

1909
02:03:01,999 --> 02:03:06,420
<i>w tandetnych i kiczowatych kostiumach.</i>

1910
02:03:06,504 --> 02:03:11,092
<i>Film pochłonął 25–40 milionów dolarów,</i>

1911
02:03:11,175 --> 02:03:13,219
<i>czyli tyle, ile zarobił</i> Odlot.

1912
02:03:13,302 --> 02:03:16,806
<i>Brakowało mu polotu</i>
<i>i energii czarnych filmów,</i>

1913
02:03:16,889 --> 02:03:18,224
<i>które odniosły sukces.</i>

1914
02:03:18,307 --> 02:03:21,018
<i>Film zwrócił tylko jedną trzecią kosztów.</i>

1915
02:03:21,102 --> 02:03:22,561
<i>Zebrał złe recenzje</i>

1916
02:03:22,645 --> 02:03:25,398
<i>jak i większość kasowych filmów.</i>

1917
02:03:25,481 --> 02:03:27,983
Czarnoksiężnik <i>nie był dochodowy.</i>

1918
02:03:28,067 --> 02:03:31,612
<i>Takim sposobem</i>
<i>wytwórnie znalazły konkretny powód,</i>

1919
02:03:31,695 --> 02:03:34,407
<i>by wycofać się z czarnego kina.</i>

1920
02:03:34,490 --> 02:03:37,493
<i>Producenci mieli tupet, by gadać,</i>

1921
02:03:37,576 --> 02:03:40,454
<i>że czarni nie chcą już</i>
<i>oglądać się w filmach.</i>

1922
02:03:40,538 --> 02:03:45,751
<i>Albo że czarni się nie widzą</i>
<i>w dramatach historycznych.</i>

1923
02:03:47,420 --> 02:03:52,425
<i>W 1978 roku biały gwiazdor</i>
<i>znów zaczął grać bohaterów</i>

1924
02:03:52,508 --> 02:03:57,012
<i>po dekadzie grania</i>
<i>udręczonych antybohaterów.</i>

1925
02:03:57,680 --> 02:04:01,183
<i>Wcielił się w bohatera</i>
<i>o stalowym spojrzeniu.</i>

1926
02:04:01,684 --> 02:04:03,894
<i>Burt Reynolds jako Hooper.</i>

1927
02:04:03,978 --> 02:04:06,188
<i>A Hooper to prawdziwy bohater.</i>

1928
02:04:06,272 --> 02:04:10,609
<i>W końcu zrozumiano to,</i>
<i>co czarne filmy pokazywały już dawno temu.</i>

1929
02:04:10,693 --> 02:04:13,529
<i>Największym mitem powtarzanym w filmach,</i>

1930
02:04:13,612 --> 02:04:16,323
<i>nawet przed twórczością D.W. Griffitha,</i>

1931
02:04:16,407 --> 02:04:18,576
<i>jest to, że chcemy być ocaleni.</i>

1932
02:04:19,201 --> 02:04:21,787
<i>Ale to często satysfakcjonujące kłamstwo.</i>

1933
02:04:21,871 --> 02:04:26,000
<i>Taki pikantny cheeseburger,</i>
<i>który jest niezdrowy i przepyszny.</i>

1934
02:04:28,127 --> 02:04:32,298
<i>Warren Beatty</i>
<i>z roli rabusia wstąpił do nieba.</i>

1935
02:04:32,381 --> 02:04:35,926
Niebiosa mogą zaczekać
<i>to powrót do punktu wyjścia,</i>

1936
02:04:36,010 --> 02:04:38,637
<i>bo remake filmu </i>Here Comes Mr. Jordon

1937
02:04:38,721 --> 02:04:43,184
<i>zaczął się od czarnego aktora</i>
<i>i Francisa Coppoli.</i>

1938
02:04:43,267 --> 02:04:44,894
<i>To przezabawny scenariusz.</i>

1939
02:04:44,977 --> 02:04:49,023
<i>Biały facet</i>
<i>zmartwychwstaje jako Bill Cosby,</i>

1940
02:04:49,106 --> 02:04:51,275
<i>ale wszyscy widzą go jako białego.</i>

1941
02:04:52,067 --> 02:04:54,487
<i>Nie wiem, czemu tego nie nakręcono.</i>

1942
02:04:54,987 --> 02:04:58,032
<i>Robert De Niro wykorzystał swój potencjał</i>

1943
02:04:58,115 --> 02:05:00,034
<i>w roli oldschoolowego mściciela.</i>

1944
02:05:00,701 --> 02:05:03,871
<i>Eastwood odłożył magnum 44,</i>
<i>by bujać się z małpami.</i>

1945
02:05:04,830 --> 02:05:09,668
<i>Rakieta wystrzelona z Kryptonu</i>
<i>przez DC Comics w 1938 roku</i>

1946
02:05:09,752 --> 02:05:12,963
<i>w końcu trafiła na ekran.</i>

1947
02:05:28,229 --> 02:05:32,441
<i>W 1978 roku ukoronowaniem dekady</i>

1948
02:05:32,525 --> 02:05:36,654
<i>było dzieło pokazywane w kinach</i>
<i>od końca poprzedniego roku.</i>

1949
02:05:37,363 --> 02:05:40,866
<i>Dokończenie tego filmu</i>
<i>zajęło reżyserowi niemal dekadę.</i>

1950
02:05:40,950 --> 02:05:43,786
<i>Pamiętajmy, że jest to praca dyplomowa.</i>

1951
02:05:43,869 --> 02:05:46,872
<i>Muzyka umiejętnie dopełnia</i>
<i>postacie i scenerię,</i>

1952
02:05:46,956 --> 02:05:49,583
<i>co pokazuje kunszt reżysera</i>,

1953
02:05:49,667 --> 02:05:52,795
<i>którego praca będzie kopiowana</i>
<i>do następnego stulecia.</i>

1954
02:05:59,969 --> 02:06:02,930
<i>SZTAMA</i>

1955
02:06:06,308 --> 02:06:09,270
<i>PRYWATKA</i>

1956
02:06:10,980 --> 02:06:15,276
<i>Burnett wykorzystuje „This Bitter Earth”</i>
<i>z uwagi na nostalgiczny ton.</i>

1957
02:06:15,359 --> 02:06:19,446
<i>Martin Scorsese odtworzył tę scenę</i>
<i>w pełni w swoim filmie.</i>

1958
02:06:24,827 --> 02:06:30,165
Jako dziecko,
podziwiałem tych ojców i nie tylko.

1959
02:06:30,249 --> 02:06:32,626
W hollywoodzkich filmach

1960
02:06:32,710 --> 02:06:36,380
wszyscy się prostytuują
lub porzucają rodzinę

1961
02:06:36,463 --> 02:06:38,757
i roi się od samotnych rodziców.

1962
02:06:38,841 --> 02:06:42,720
W rzeczywistości
ci rodzice ciężko pracowali.

1963
02:06:42,803 --> 02:06:44,179
Próbowałem być jak oni.

1964
02:06:44,263 --> 02:06:50,185
Bardzo ich szanowałem i lubiłem,
bo widziałem, jacy są.

1965
02:06:50,269 --> 02:06:54,356
Takich ludzi kino nie pokazuje.

1966
02:06:54,857 --> 02:06:58,736
To byli robociarze,
a Watts było fascynującym miejscem.

1967
02:07:00,613 --> 02:07:02,197
Na uczelni na UCLA

1968
02:07:02,281 --> 02:07:06,160
pod koniec kwartału
był przegląd Royce Hall Screenings.

1969
02:07:06,243 --> 02:07:11,290
Pokazywali najlepsze filmy
z wydziału filmowego.

1970
02:07:11,790 --> 02:07:15,628
Miałem zajęcia z Basilem Wrightem.

1971
02:07:15,711 --> 02:07:18,881
Był dokumentalistą,
nakręcił <i>Pieśń Cejlonu.</i>

1972
02:07:18,964 --> 02:07:21,258
Miałem szczęście, że mnie uczył.

1973
02:07:21,342 --> 02:07:24,345
Na jednym z tych przeglądów

1974
02:07:24,428 --> 02:07:28,682
ni w ząb nie rozumiałem,
co gadają ani co się dzieje.

1975
02:07:28,766 --> 02:07:33,228
To były czasy dzieci kwiatów, nagości,

1976
02:07:33,312 --> 02:07:37,066
bohemy w kanionie Topanga.

1977
02:07:37,149 --> 02:07:41,779
Ludzie palili trawkę,
szukali swojego „ja”.

1978
02:07:41,862 --> 02:07:44,239
Odkrywali siebie i swoją seksualność.

1979
02:07:44,740 --> 02:07:47,868
To nie były problemy mojej społeczności.

1980
02:07:57,670 --> 02:08:00,798
Killer of Sheep
<i>demonstruje potencjał medium.</i>

1981
02:08:00,881 --> 02:08:03,717
<i>Oto poeta ukazuje piękno swojej dzielnicy.</i>

1982
02:08:03,801 --> 02:08:07,012
<i>Oczywiście mainstreamowa prasa</i>
<i>go zignorowała.</i>

1983
02:08:07,096 --> 02:08:09,056
<i>Film nie został doceniony,</i>

1984
02:08:09,139 --> 02:08:12,726
<i>choć wielu zbudowało kariery</i>
<i>z kopiowania go.</i>

1985
02:08:12,810 --> 02:08:15,312
<i>Na czarnym kinie postawiono krzyżyk.</i>

1986
02:08:15,813 --> 02:08:17,398
<i>A ono wciąż walczy.</i>

1987
02:08:17,481 --> 02:08:20,275
<i>W każdej dekadzie od 1978 roku</i>

1988
02:08:20,359 --> 02:08:24,279
<i>niestrudzone czarne talenty</i>
<i>zaliczają wzloty i upadki.</i>

1989
02:08:24,363 --> 02:08:26,949
<i>Czy ci, którzy nie znają naszej historii,</i>

1990
02:08:27,032 --> 02:08:29,076
<i>są skazani na przerabianie </i>Shafta?

1991
02:08:29,576 --> 02:08:32,663
<i>Dużo mówi się o dumie z tego okresu.</i>

1992
02:08:32,746 --> 02:08:34,915
<i>Moja babcia mówiła tak:</i>

1993
02:08:34,998 --> 02:08:37,751
<i>„Wystrzegaj się dumy, bo to pułapka.</i>

1994
02:08:37,835 --> 02:08:40,671
<i>Człowiek chce tylko nosić wysoko czoło,</i>

1995
02:08:40,754 --> 02:08:42,214
<i>a to już egoizm.</i>

1996
02:08:42,297 --> 02:08:46,009
<i>Lepiej czerp przyjemność z tego,</i>
<i>co lubisz robić.</i>

1997
02:08:46,552 --> 02:08:49,221
<i>Tym warto się dzielić z innymi</i>”<i>.</i>

1998
02:08:49,722 --> 02:08:51,515
<i>W tych filmach widać,</i>

1999
02:08:51,598 --> 02:08:54,143
<i>że artyści czerpali</i>
<i>przyjemność z tworzenia.</i>

2000
02:08:54,226 --> 02:08:58,605
<i>Przekazali ją mnie i innym,</i>
<i>a my przekażemy ją dalej.</i>

2001
02:09:25,841 --> 02:09:27,551
Za tych, co odeszli.

2002
02:09:28,385 --> 02:09:32,181
Te filmy były skarbnicą nadziei

2003
02:09:32,264 --> 02:09:36,685
i empirycznym dowodem naszej egzystencji.

2004
02:09:37,186 --> 02:09:38,771
Tego, że tworzymy kulturę,

2005
02:09:39,271 --> 02:09:43,358
a nasza społeczność jest prężna i ważna.

2006
02:09:43,859 --> 02:09:47,196
Nasze głosy nie zamilkną.

2007
02:09:49,114 --> 02:09:53,494
<i>Jedna osoba symbolizowała</i>
<i>wszystkie wzloty i upadki tego okresu.</i>

2008
02:09:53,577 --> 02:09:56,705
<i>Rozchwytywany, później zapomniany,</i>

2009
02:09:56,789 --> 02:09:59,333
<i>jako jedyny</i>
<i>ze starej gwardii jeszcze grał.</i>

2010
02:09:59,416 --> 02:10:00,834
<i>Oto Sidney Poitier.</i>

2011
02:10:00,918 --> 02:10:04,463
<i>Zmienił trajektorię swojej kariery,</i>
<i>ale nie zwolnił tempa.</i>

2012
02:10:04,546 --> 02:10:08,133
<i>Ufał, że jego układ</i>
<i>z czarną publiką nie wygaśnie.</i>

2013
02:10:08,217 --> 02:10:10,594
<i>CZARNY KOWBOJ</i>

2014
02:10:10,677 --> 02:10:14,973
<i>W latach 1968–1978</i>
<i>wyreżyserował i wystąpił w pięciu filmach.</i>

2015
02:10:15,057 --> 02:10:16,975
Wierzę w moc Dobrej Nowiny.

2016
02:10:17,059 --> 02:10:21,188
<i>Każdy z tych bohaterów</i>
<i>udawał kogoś, kim nie był.</i>

2017
02:10:21,271 --> 02:10:24,149
Ufaliśmy ci! Czemu nas oszukałeś?

2018
02:10:25,442 --> 02:10:26,777
A czemu nie?

2019
02:10:26,860 --> 02:10:28,987
<i>Kiedyś go o to zapytałem.</i>

2020
02:10:29,071 --> 02:10:33,992
<i>Rozmawialiśmy kilka razy</i>,
<i>lecz zawsze odmawiał mi wywiadu.</i>

2021
02:10:34,076 --> 02:10:38,372
<i>Zapytałem, dlaczego wyreżyserował</i>
<i>pięć filmów o oszustach.</i>

2022
02:10:38,455 --> 02:10:39,373
Otwórz oczy.

2023
02:10:39,456 --> 02:10:41,250
<i>A on zaśmiał się i powiedział,</i>

2024
02:10:41,333 --> 02:10:45,045
<i>że nie potrzebuje drugiego terapeuty.</i>

2025
02:10:45,546 --> 02:10:49,967
Drzemie w tobie ogromna siła i odwaga.

2026
02:10:50,634 --> 02:10:53,303
Siła i odwaga.

2027
02:10:53,387 --> 02:10:59,268
Pokonasz każdego zawodnika na świecie.
Wygrasz mistrzostwa.

2028
02:11:01,395 --> 02:11:03,522
- Naprawdę?
- Tak.

2029
02:11:05,274 --> 02:11:08,652
<i>Czarni w Ameryce muszą pamiętać o jednym.</i>

2030
02:11:08,735 --> 02:11:11,989
<i>Postrzegamy siebie inaczej,</i>
<i>niż widzą nas inni.</i>

2031
02:11:12,072 --> 02:11:15,576
<i>Trzeba umieć określić,</i>
<i>jak różne od siebie są te portrety.</i>

2032
02:11:16,159 --> 02:11:19,079
<i>Babcia pewnie przyznałaby mi rację.</i>

2033
02:14:46,536 --> 02:14:51,541
Napisy: Aleksandra Domke-Jarre