1 00:00:40,700 --> 00:00:44,819 Planten bedekken een groot deel van het landoppervlak van onze planeet. 2 00:00:44,820 --> 00:00:49,219 Maar er is nog een andere bijzondere groene wereld 3 00:00:49,220 --> 00:00:51,020 die vaak voor ons verborgen blijft. 4 00:01:04,740 --> 00:01:08,299 Het is er een waar planten enorme uitdagingen hebben overwonnen 5 00:01:08,300 --> 00:01:10,100 om te overleven. 6 00:01:18,300 --> 00:01:21,580 De wereld van zoet water. 7 00:01:35,220 --> 00:01:41,099 Op het eerste gezicht lijkt een meer als dit alles te hebben 8 00:01:41,100 --> 00:01:44,339 wat het leven nodig heeft om te gedijen. 9 00:01:44,340 --> 00:01:47,699 Helder, zuurstofrijk water, 10 00:01:47,700 --> 00:01:50,979 veel opgeloste voedingsstoffen en mineralen 11 00:01:50,980 --> 00:01:53,619 en veel zonlicht. 12 00:01:53,620 --> 00:01:58,179 Maar in feite, stelt het leven in zoet water 13 00:01:58,180 --> 00:02:00,820 planten voor enorme problemen. 14 00:02:04,060 --> 00:02:09,739 Om te slagen, hebben planten veel van de aanpassingen moeten opgeven 15 00:02:09,740 --> 00:02:12,739 die hen zo goed op het land dienden 16 00:02:12,740 --> 00:02:16,739 en ontwikkelen iets heel nieuws en door dat te doen, 17 00:02:16,740 --> 00:02:21,819 hebben ze een aantal van de mooiste en meest bizarre 18 00:02:21,820 --> 00:02:24,500 en belangrijke leefgebieden op aarde. 19 00:02:30,180 --> 00:02:33,859 Er zijn maar weinig plaatsen waar het moeilijker is 20 00:02:33,860 --> 00:02:37,620 ​​om een permanent huis te maken dan een zoetwaterstroom zoals deze. 21 00:02:57,820 --> 00:03:03,259 Hevige stromingen druppelen over de rivierbedding 22 00:03:03,260 --> 00:03:04,780 en schuren deze schoon... 23 00:03:09,620 --> 00:03:14,099 landplanten uit hun marges slaan 24 00:03:14,100 --> 00:03:15,380 en verdrinken. 25 00:03:19,260 --> 00:03:23,220 Hoe kan een plant overleven op een plek als deze? 26 00:03:35,340 --> 00:03:38,859 Maar zelfs hier slagen sommigen erin om, 27 00:03:38,860 --> 00:03:41,620 vrij letterlijk, vol te houden. 28 00:03:46,140 --> 00:03:50,580 Ze kunnen de kale rots met opmerkelijke kracht vastgrijpen. 29 00:03:56,740 --> 00:03:59,219 Door dit vermogen kunnen planten gedijen 30 00:03:59,220 --> 00:04:02,140 in deze anders vijandige omgevingen. 31 00:04:07,620 --> 00:04:11,980 Dit is de rivier de Cano Cristales in Colombia. 32 00:04:27,700 --> 00:04:30,779 Deze planten zijn rode Macarenia, 33 00:04:30,780 --> 00:04:35,060 ook wel de Orchidee van de watervallen genoemd. 34 00:04:44,460 --> 00:04:47,899 Ze klampen zich vast aan de rivierbedding, niet met hun wortels, 35 00:04:47,900 --> 00:04:52,379 maar met hun stengels, een stuk vastgelijmd aan het rotsoppervlak 36 00:04:52,380 --> 00:04:54,580 van de krachtigste lijmen in de natuur. 37 00:05:02,500 --> 00:05:04,659 De rots zelf zal breken 38 00:05:04,660 --> 00:05:06,620 voordat deze ankers hun grip verliezen. 39 00:05:17,580 --> 00:05:22,059 Deze gevederde filamenten zijn hun gemodificeerde bladeren, 40 00:05:22,060 --> 00:05:24,939 en ze doen wat wortels normaal doen, 41 00:05:24,940 --> 00:05:27,859 verzamelen de mineralen en voedingsstoffen die ze nodig hebben 42 00:05:27,860 --> 00:05:29,700 die in het water zijn opgelost. 43 00:05:35,620 --> 00:05:39,699 Met zulke spectaculaire kleuren is het niet verwonderlijk 44 00:05:39,700 --> 00:05:43,339 dat de Cano Cristales soms wordt genoemd 45 00:05:43,340 --> 00:05:46,580 de mooiste rivier op aarde. 46 00:05:52,340 --> 00:05:56,379 Maar ter plaatse geworteld zijn is niet altijd de beste strategie 47 00:05:56,380 --> 00:05:58,380 om in een waterwereld te leven. 48 00:06:01,620 --> 00:06:04,939 Dit is een watersla 49 00:06:04,940 --> 00:06:08,020 en heeft een aantal opmerkelijke aanpassingen. 50 00:06:09,740 --> 00:06:13,259 De wortels hangen vrij, 51 00:06:13,260 --> 00:06:16,339 dus het is niet verankerd in de grond, 52 00:06:16,340 --> 00:06:19,779 en de bladeren zijn dik en sponsachtig 53 00:06:19,780 --> 00:06:22,419 en bedekt met fijne haartjes. 54 00:06:22,420 --> 00:06:25,660 De plant zelf is dus min of meer onzinkbaar. 55 00:06:34,260 --> 00:06:38,339 Door deze combinatie van eigenschappen kan de watersla 56 00:06:38,340 --> 00:06:42,659 iets wat bijna geen enkele landplant kan. 57 00:06:42,660 --> 00:06:44,140 Het kan reizen. 58 00:06:47,980 --> 00:06:52,099 Het is een vermogen dat van onschatbare waarde wordt wanneer, 59 00:06:52,100 --> 00:06:56,179 tijdens het natte seizoen, overstroomde rivieren grote snelwegen worden, 60 00:06:56,180 --> 00:06:59,060 zoals ze hier in Zuid-Amerika doen. 61 00:07:04,420 --> 00:07:08,499 Dit is de grootste binnenwaterwereld op aarde. 62 00:07:08,500 --> 00:07:09,980 De Pantanal. 63 00:07:11,380 --> 00:07:15,699 Elk jaar een paar maanden biedt het waterplanten 64 00:07:15,700 --> 00:07:18,379 ideale omstandigheden, 65 00:07:18,380 --> 00:07:23,180 maar al te snel wordt het een slagveld. 66 00:07:31,940 --> 00:07:35,780 Planten racen om hun ruimte op het oppervlak te claimen. 67 00:07:37,740 --> 00:07:42,179 De watersla breidt zijn netwerk van hangende wortels snel uit 68 00:07:42,180 --> 00:07:44,699 zodat hij voedingsstoffen gaat opnemen 69 00:07:44,700 --> 00:07:47,180 voordat andere concurrenten komen. 70 00:08:04,220 --> 00:08:06,700 Waterhyacint verschijnt. 71 00:08:09,780 --> 00:08:14,539 De bladeren worden gedragen op stengels gevuld met lucht 72 00:08:14,540 --> 00:08:17,580 die het ook vrijwel onzinkbaar maken. 73 00:08:22,820 --> 00:08:25,580 De race om de ruimte wordt heviger. 74 00:08:28,260 --> 00:08:32,059 Er komt een nieuwe concurrent, Ludwigia. 75 00:08:32,060 --> 00:08:35,780 Het verspreidt zich door een ketting van kleine vlotten te ontwikkelen. 76 00:08:37,660 --> 00:08:40,859 En strijdt om ruimte met de dicht opeengepakte bladeren 77 00:08:40,860 --> 00:08:42,660 van mozaïekplanten. 78 00:08:49,740 --> 00:08:53,820 Allen racen om zoveel mogelijk zonlicht te claimen. 79 00:09:04,060 --> 00:09:07,660 Ze bloeien snel voordat het water zich terugtrekt. 80 00:09:19,380 --> 00:09:22,900 En deze oppervlaktebewoners hebben ook concurrenten. 81 00:09:25,500 --> 00:09:28,659 Waaronder een die in de diepte heeft gewacht 82 00:09:28,660 --> 00:09:30,020 en nu in beweging is. 83 00:09:41,540 --> 00:09:43,580 Het is een monster. 84 00:10:11,620 --> 00:10:13,540 Het is goed bewapend. 85 00:10:28,860 --> 00:10:33,459 Hij maakt ruimte voor zichzelf vrij 86 00:10:33,460 --> 00:10:35,260 door een van zijn toppen te hanteren. 87 00:10:37,140 --> 00:10:38,620 Zoals een clubje. 88 00:10:44,660 --> 00:10:48,380 En nu domineert het de oppervlakte. 89 00:11:07,580 --> 00:11:11,300 Dit is een blad van de reuzenwaterlelie. 90 00:11:32,300 --> 00:11:36,219 Het breidt zich met meer dan 20 centimeter per dag uit 91 00:11:36,220 --> 00:11:37,939 en meet uiteindelijk 92 00:11:37,940 --> 00:11:39,620 ruim twee meter breed. 93 00:11:44,860 --> 00:11:50,139 Zijn immense bladeren worden ondersteund door een netwerk van met lucht gevulde stutten 94 00:11:50,140 --> 00:11:53,620 en beschermd door stekels van twee centimeter lang. 95 00:11:58,460 --> 00:12:02,659 De bladeren drijven hoog in het water en hun oppervlakken zijn bezaaid 96 00:12:02,660 --> 00:12:07,459 met kleine gaatjes, afvoeren, die ervoor zorgen dat regenwater 97 00:12:07,460 --> 00:12:09,900 stapelt zich niet op en laat ze zinken. 98 00:12:24,020 --> 00:12:28,739 Voedingsstoffen uit de vruchtbare modder eronder worden door buizen 99 00:12:28,740 --> 00:12:32,500 in de stengel gedragen om de uitzetting van het blad te voeden. 100 00:12:40,380 --> 00:12:43,859 De lelie zal de komende maanden zo'n 40 101 00:12:43,860 --> 00:12:46,980 van deze gigantische bladeren produceren. 102 00:12:56,900 --> 00:13:01,979 En terwijl elk de oppervlakte bereikt en uitzet, wordt er steeds meer licht afgenomen 103 00:13:01,980 --> 00:13:05,780 van de planten die eronder proberen te groeien. 104 00:13:18,700 --> 00:13:21,540 Concurrenten worden aan de kant geschoven. 105 00:13:45,180 --> 00:13:48,019 Sommige zijn geplet, 106 00:13:48,020 --> 00:13:49,580 of gestoken. 107 00:14:26,980 --> 00:14:31,059 Uiteindelijk drukken zijn immense bladeren hun randen 108 00:14:31,060 --> 00:14:33,219 tegen elkaar, 109 00:14:33,220 --> 00:14:37,020 het licht van de planten eronder volledig afsnijden. 110 00:14:40,140 --> 00:14:43,139 De strijd is voorbij. 111 00:14:43,140 --> 00:14:45,620 En de overwinning is totaal. 112 00:15:05,020 --> 00:15:08,860 De bevroren waterwereld van Lake Akan in het noorden van Japan. 113 00:15:13,300 --> 00:15:17,460 De thuisbasis van een van de vreemdste en meest primitieve planten. 114 00:15:20,820 --> 00:15:26,620 Het is een alg, zoals degene die zo mysterieus in onze vijvers verschijnen. 115 00:15:30,260 --> 00:15:33,540 Maar deze is echt buitengewoon. 116 00:15:39,780 --> 00:15:44,539 Elke lente laat het smeltende ijs zachte, fluweelachtige ballen 117 00:15:44,540 --> 00:15:49,540 van verweven draden vrij, Marimos genaamd. 118 00:15:53,220 --> 00:15:55,219 Deze is klein. 119 00:15:55,220 --> 00:15:56,980 Niet groter dan een walnoot. 120 00:15:58,620 --> 00:16:00,940 Maar er zijn er hier veel. 121 00:16:06,780 --> 00:16:11,060 Ze trekken de aandacht van bezoekende wilde zwanen. 122 00:16:39,460 --> 00:16:44,459 Maar er is één manier voor de Marimo om aan het gevaar te ontsnappen, 123 00:16:44,460 --> 00:16:46,820 en dat hangt af van een verandering in het weer. 124 00:16:51,460 --> 00:16:56,420 Gelukkig waait er in de lente wind over het meer... 125 00:16:58,420 --> 00:17:03,859 stromen creëren die sommige van de Marimo's buiten het bereik 126 00:17:03,860 --> 00:17:05,700 van hongerige zwanen brengen. 127 00:17:08,940 --> 00:17:11,780 Het is het begin van een opmerkelijke reis. 128 00:17:29,260 --> 00:17:33,139 Ze worden zachtjes heen en weer gedragen door de stromingen 129 00:17:33,140 --> 00:17:37,540 zodat de Marimo's steeds bolvormiger worden. 130 00:17:43,900 --> 00:17:47,580 En langzaam reizen ze naar dieper water. 131 00:18:00,340 --> 00:18:04,820 Hier zijn er grote aantallen van, zeker vele miljoenen. 132 00:18:06,500 --> 00:18:09,620 Sommige zijn zo groot als basketballen. 133 00:18:16,020 --> 00:18:18,179 Ze zijn veilig voor zwanen, 134 00:18:18,180 --> 00:18:20,539 en het water is nog ondiep genoeg 135 00:18:20,540 --> 00:18:23,179 voor wat zonlicht om hen te bereiken. 136 00:18:23,180 --> 00:18:25,140 Het lijkt me een perfect huis. 137 00:18:26,620 --> 00:18:29,459 En zo is het... 138 00:18:29,460 --> 00:18:30,500 bijna. 139 00:18:32,740 --> 00:18:37,659 Het probleem is dat deze wateren ook een fijn sediment 140 00:18:37,660 --> 00:18:40,539 bevatten dat het oppervlak van de Marimo kan verstoppen, 141 00:18:40,540 --> 00:18:42,860 het allerbelangrijkste licht afsnijden. 142 00:18:46,380 --> 00:18:49,740 Maar de Marimo's zijn niet helemaal onbeweeglijk. 143 00:18:59,180 --> 00:19:00,660 Zij dansen. 144 00:19:09,620 --> 00:19:13,819 De wind die over het oppervlak van het meer waait, creëert stromingen 145 00:19:13,820 --> 00:19:18,420 eronder die sterk genoeg zijn om de Marimo's te verplaatsen. 146 00:19:26,020 --> 00:19:28,539 Ze wrijven tegen elkaar. 147 00:19:28,540 --> 00:19:31,979 En in slechts een paar uur zachte beweging, 148 00:19:31,980 --> 00:19:34,220 zijn ze allemaal weer schoon. 149 00:19:40,700 --> 00:19:44,299 Terwijl ze ronddraaien, krijgt elk deel van hun oppervlak 150 00:19:44,300 --> 00:19:47,020 genoeg tijd in het zonlicht om te blijven groeien. 151 00:20:05,740 --> 00:20:08,500 Dit is het hart van de Amazone. 152 00:20:26,020 --> 00:20:29,779 Er zijn hier waterwerelden die zo afgelegen zijn, dat zelfs vandaag nog, 153 00:20:29,780 --> 00:20:31,900 maar weinig mensen ze ooit hebben gezien. 154 00:20:35,020 --> 00:20:39,540 Deze nauwelijks verkende zijrivier is de Rio Claro. 155 00:20:41,100 --> 00:20:44,619 En hier, wanneer de omstandigheden precies goed zijn, is het mogelijk 156 00:20:44,620 --> 00:20:47,740 om getuige te zijn van een zeldzaam en opmerkelijk schouwspel. 157 00:20:58,620 --> 00:21:03,900 De rivier is zo kristalhelder dat de bedding in het zonlicht baadt. 158 00:21:10,500 --> 00:21:15,500 Een magisch landschap van miniatuurbergen en valleien. 159 00:21:29,780 --> 00:21:34,579 Het is bedekt met pijpkruid, waaierkruid 160 00:21:34,580 --> 00:21:36,820 en stergrassen. 161 00:21:46,940 --> 00:21:49,740 Terwijl de zon aan de hemel klimt... 162 00:21:51,780 --> 00:21:56,299 gasbellen verschijnen. 163 00:21:56,300 --> 00:21:58,940 Bewijs van fotosynthese. 164 00:22:10,260 --> 00:22:12,659 Diep in de plantencellen, 165 00:22:12,660 --> 00:22:15,259 kleine structuren die chloroplasten worden genoemd 166 00:22:15,260 --> 00:22:17,300 naar het licht bewegen. 167 00:22:21,260 --> 00:22:24,939 Ze nemen kooldioxide op en gebruiken de kracht van de zon 168 00:22:24,940 --> 00:22:29,540 om de suikers te synthetiseren die de plant nodig heeft om te groeien. 169 00:22:33,940 --> 00:22:37,540 En als bijproduct geven ze zuurstof af. 170 00:22:40,420 --> 00:22:44,939 Het gas dat wij en alle andere dieren nodig hebben 171 00:22:44,940 --> 00:22:47,140 om te kunnen ademen. 172 00:23:08,660 --> 00:23:13,619 Nu, in de late namiddag, laten zuurstofbellen het rivierwater 173 00:23:13,620 --> 00:23:15,740 bruisen als champagne. 174 00:24:04,180 --> 00:24:07,699 De planten kunnen zo drijvend worden met gas 175 00:24:07,700 --> 00:24:11,139 dat ze naar de oppervlakte stijgen, 176 00:24:11,140 --> 00:24:13,140 zelfs het fundament met zich meedragen. 177 00:24:24,380 --> 00:24:27,059 Alleen in deze afgelegen waterwereld 178 00:24:27,060 --> 00:24:30,540 is dit spectaculaire natuurwonder te zien. 179 00:24:40,100 --> 00:24:42,140 Oost-Venezuela. 180 00:24:45,460 --> 00:24:49,699 Hier staan ​​rechthoekige tafelbergen bekend als tepuis 181 00:24:49,700 --> 00:24:52,140 boven het tropische woud. 182 00:24:57,060 --> 00:25:00,739 Er zijn hier meer dan 50 van dergelijke geïsoleerde bergplateaus, 183 00:25:00,740 --> 00:25:03,740 elk met een unieke plantengemeenschap. 184 00:25:08,660 --> 00:25:13,019 De stortbuien zijn zo hevig dat er zich geen grond kan ophopen 185 00:25:13,020 --> 00:25:15,659 op hun brede, rotsachtige toppen, 186 00:25:15,660 --> 00:25:18,979 en sommige planten die hier leven, moeten hun voedingsstoffen 187 00:25:18,980 --> 00:25:20,780 uit een andere bron halen. 188 00:25:28,260 --> 00:25:31,100 Dit zijn bromelia's. 189 00:25:35,580 --> 00:25:40,099 Hun bladeren hebben de vorm van een trechter en vangen regenwater op, 190 00:25:40,100 --> 00:25:42,180 dat zich in het midden ophoopt. 191 00:25:47,660 --> 00:25:52,580 Deze kleine vijver wordt gekoloniseerd door allerlei kleine dieren. 192 00:26:01,220 --> 00:26:04,899 En het is hun lichaam, wanneer ze sterven, dat een deel 193 00:26:04,900 --> 00:26:07,500 van de voedingsstoffen levert die de bromelia's nodig hebben. 194 00:26:09,700 --> 00:26:14,260 Dit zorgt voor een goede samenwerking waarin beide partijen kunnen floreren. 195 00:26:15,500 --> 00:26:17,459 Maar... 196 00:26:17,460 --> 00:26:20,219 het kan worden uitgebuit 197 00:26:20,220 --> 00:26:21,740 door een plantenroofdier. 198 00:26:52,220 --> 00:26:56,460 Deze indringende stengel behoort tot een plant die blaasjeskruid wordt genoemd. 199 00:26:58,420 --> 00:27:01,340 Het heeft ook voedingsstoffen nodig. 200 00:27:09,940 --> 00:27:14,700 En een goed gevuld Bromelia-zwembad is precies de plek om ze te vinden. 201 00:27:18,180 --> 00:27:21,500 Deze zit vol met waterdieren. 202 00:27:48,540 --> 00:27:50,980 Het blaasjeskruid begint te veranderen... 203 00:27:53,460 --> 00:27:55,740 in een jager. 204 00:27:57,900 --> 00:28:00,939 Het ontwikkelt blazen 205 00:28:00,940 --> 00:28:04,939 en verwijdert voldoende water erin 206 00:28:04,940 --> 00:28:07,380 om een ​​gedeeltelijk vacuüm te creëren. 207 00:28:11,420 --> 00:28:15,980 Elke blaas heeft een luik ernaast met trekkerharen. 208 00:28:18,660 --> 00:28:21,860 Nu hoeft alleen het blaasjeskruid nog... 209 00:28:24,060 --> 00:28:26,540 is zijn tijd afwachten. 210 00:28:46,180 --> 00:28:49,139 Er is maar één aanraking nodig, 211 00:28:49,140 --> 00:28:51,540 om het luik open te klikken... 212 00:28:54,300 --> 00:28:56,500 en zijn prooi opzuigen. 213 00:29:03,540 --> 00:29:06,420 Het is allemaal voorbij in een milliseconde. 214 00:29:16,580 --> 00:29:20,699 En nadat het zich heeft gevoed, heeft een blaasjeskruid genoeg energie 215 00:29:20,700 --> 00:29:23,459 om nog een rank te produceren 216 00:29:23,460 --> 00:29:26,460 om een ​​andere Bromelia-pool te zoeken. 217 00:29:41,860 --> 00:29:45,580 Moerassen en venen zijn ook arm aan voedingsstoffen. 218 00:29:48,460 --> 00:29:52,779 Dus verschillende planten die op dergelijke plaatsen leven, vangen ook insecten, 219 00:29:52,780 --> 00:29:54,780 als ze kunnen. 220 00:30:07,020 --> 00:30:12,899 De bladeren van Zonnedauw zijn bedekt met lange, rode haren, 221 00:30:12,900 --> 00:30:14,980 elk getipt met een druppel. 222 00:30:34,220 --> 00:30:37,299 Deze glinsterende bolletjes zijn 223 00:30:37,300 --> 00:30:39,300 in feite lijm. 224 00:30:55,900 --> 00:31:01,379 Zodra de Zonnedauw de smaak van het lichaam van hun slachtoffer detecteert, 225 00:31:01,380 --> 00:31:04,780 overspoelen ze het met spijsverteringsenzymen. 226 00:31:14,660 --> 00:31:17,540 Het kleine lichaam valt uiteen. 227 00:31:21,980 --> 00:31:25,500 En de Zonnedauw krijgt de voedingsstoffen die hij nodig heeft. 228 00:31:31,380 --> 00:31:35,019 Een andere plant heeft een nog uitgebreidere manier 229 00:31:35,020 --> 00:31:36,300 om een ​​maaltijd te vangen. 230 00:31:43,060 --> 00:31:46,779 De Venus Vliegenvanger heeft bladeren die zijn bekleed 231 00:31:46,780 --> 00:31:48,740 met in elkaar grijpende tanden. 232 00:31:54,020 --> 00:31:57,779 Het trekt insecten aan door een zoet parfum te produceren, 233 00:31:57,780 --> 00:31:59,700 net zoals een bloem dat doet. 234 00:32:02,100 --> 00:32:04,980 Het heeft ook een haartrigger. 235 00:32:17,180 --> 00:32:19,900 En er wordt weer een insect gevangen. 236 00:32:33,140 --> 00:32:36,660 Maar de techniek is ingewikkelder dan het lijkt. 237 00:32:40,620 --> 00:32:44,059 De Venus Vliegenvanger heeft een probleem. 238 00:32:44,060 --> 00:32:47,139 Het moet valse alarmen vermijden, 239 00:32:47,140 --> 00:32:52,259 dichtklappen op iets oneetbaars, zoals een regendruppel 240 00:32:52,260 --> 00:32:54,859 of een klein beetje takje. 241 00:32:54,860 --> 00:32:58,659 Dat zou zonde zijn van zowel tijd als energie. 242 00:32:58,660 --> 00:33:01,459 Dus hoe voorkomt het dat? 243 00:33:01,460 --> 00:33:05,139 Nou, het doet het door te tellen. 244 00:33:05,140 --> 00:33:07,499 Als ik deze aanraak, 245 00:33:07,500 --> 00:33:09,580 ligt daar gevoelig haar... 246 00:33:12,220 --> 00:33:14,059 Geen reactie. 247 00:33:14,060 --> 00:33:18,299 Dat kan loos alarm zijn, maar dat onthoudt de plant 248 00:33:18,300 --> 00:33:20,299 20 seconden lang. 249 00:33:20,300 --> 00:33:23,979 En als ik het binnen die tijd een tweede keer aanraak, 250 00:33:23,980 --> 00:33:27,899 is de kans veel groter dat het de moeite waard is om te eten. 251 00:33:27,900 --> 00:33:28,940 En dus... 252 00:33:31,580 --> 00:33:32,620 het sluit. 253 00:33:35,660 --> 00:33:41,259 Tot nu toe, zo goed, maar nu moet het absoluut zeker zijn 254 00:33:41,260 --> 00:33:44,179 dat het iets waard is om te eten, 255 00:33:44,180 --> 00:33:46,419 dus het blijft tellen. 256 00:33:46,420 --> 00:33:51,739 Pas nadat het vijf afzonderlijke aanrakingen met die haren heeft gedaan, 257 00:33:51,740 --> 00:33:57,139 zal het de laatste keer knijpen en dan beginnen met het produceren van de vloeistof 258 00:33:57,140 --> 00:34:01,099 van het oppervlak van het blad, dat het lichaam zal oplossen 259 00:34:01,100 --> 00:34:03,020 van zijn ongelukkige slachtoffer. 260 00:34:06,060 --> 00:34:10,139 De Vliegenvanger heeft nu genoeg energie om bloemen te produceren 261 00:34:10,140 --> 00:34:13,500 en bestuivende insecten aan te trekken. 262 00:34:23,540 --> 00:34:29,819 Wind en insecten daartussen bestuiven vrijwel alle landplanten, 263 00:34:29,820 --> 00:34:33,539 maar geen van beide methoden kan worden gebruikt door planten die leven 264 00:34:33,540 --> 00:34:35,739 geheel onder water. 265 00:34:35,740 --> 00:34:38,260 Dus sommigen leiden een dubbelleven. 266 00:34:41,660 --> 00:34:46,099 Een krijtstroom in Zuid-Engeland, en meebewegend in de stroming, 267 00:34:46,100 --> 00:34:49,460 is een plant waar deze rivieren bekend om staan. 268 00:34:50,620 --> 00:34:55,579 Dit is waterkraaienpoot, een soort waterboterbloem. 269 00:34:55,580 --> 00:34:59,299 Het grootste deel van het jaar staat hij onder water. 270 00:34:59,300 --> 00:35:02,900 En als ik deze onderwatercamera neem... 271 00:35:05,980 --> 00:35:10,099 je kunt zijn slappe stengels horizontaal zien groeien. 272 00:35:10,100 --> 00:35:13,500 Dat verkleint het risico om door de stroming te worden meegesleurd. 273 00:35:16,740 --> 00:35:20,499 Maar elke lente, wanneer het tijd is om te bloeien, produceert 274 00:35:20,500 --> 00:35:22,660 iets cruciaals anders... 275 00:35:24,980 --> 00:35:29,979 een steel die stijf genoeg is om de stroming te weerstaan 276 00:35:29,980 --> 00:35:33,260 ​​en zijn bloemen in de lucht erboven op te tillen. 277 00:35:53,420 --> 00:35:57,100 En nu kunnen ze natuurlijk hulp krijgen van insecten. 278 00:36:13,380 --> 00:36:15,939 Dus elk jaar, ten minste gedeeltelijk, 279 00:36:15,940 --> 00:36:19,500 wordt de waterkraaiennest een landplant... 280 00:36:22,500 --> 00:36:26,659 en biedt ons een van de mooiste natuurspektakels 281 00:36:26,660 --> 00:36:28,420 van de vroege Engelse zomer. 282 00:36:38,100 --> 00:36:42,179 Waterkraaiennest is niet de enige waterplant die zijn bloemen optilt 283 00:36:42,180 --> 00:36:43,220 boven het oppervlak. 284 00:36:49,140 --> 00:36:51,940 Planten doen dat over de hele wereld. 285 00:36:57,660 --> 00:37:00,580 Van de moerassen van de Pantanal... 286 00:37:05,420 --> 00:37:09,059 naar de meren van Thailand, 287 00:37:09,060 --> 00:37:12,060 ze barsten allemaal in spectaculaire bloei. 288 00:37:22,500 --> 00:37:26,540 Zodra ze zijn bestoven, produceren ze zaden. 289 00:37:38,620 --> 00:37:41,499 En nu hun bloemen hun werk hebben gedaan, 290 00:37:41,500 --> 00:37:46,140 keren sommigen terug naar een leven onder water. 291 00:37:51,700 --> 00:37:56,139 Nu moeten ze ervoor zorgen dat sommige van hun zaden 292 00:37:56,140 --> 00:37:59,740 een geschikte plek vinden om te ontkiemen. 293 00:38:13,300 --> 00:38:19,820 Biezen produceren elk jaar deze lange, bruine, fluweelachtige objecten. 294 00:38:21,060 --> 00:38:23,780 Kijk wat er gebeurt als ik er een openbreek. 295 00:38:27,300 --> 00:38:31,420 Het bevat bijna een kwart miljoen zaden. 296 00:38:39,700 --> 00:38:43,260 Elk zaadje is bevestigd aan een delicate parachute. 297 00:38:49,860 --> 00:38:53,899 Zelfs de geringste bries zal hem optillen en kan hem inderdaad 298 00:38:53,900 --> 00:38:56,260 over zeer lange afstanden dragen. 299 00:38:58,540 --> 00:39:02,699 Dus ook al zijn er maar weinig geschikte stukken zoet water, 300 00:39:02,700 --> 00:39:06,579 de kans is groot dat er tenminste één is 301 00:39:06,580 --> 00:39:08,980 komt terecht op een plek waar het kan groeien. 302 00:39:18,060 --> 00:39:21,700 Veel grotere zaden kunnen natuurlijk niet door de lucht reizen. 303 00:39:29,900 --> 00:39:32,259 Een rivier kan voor vervoer zorgen, 304 00:39:32,260 --> 00:39:37,059 maar het is een enkele reis stroomafwaarts 305 00:39:37,060 --> 00:39:39,260 dat komt vaak in de zee terecht. 306 00:39:42,660 --> 00:39:44,620 En dat is niet ideaal. 307 00:39:47,220 --> 00:39:52,580 Dus hoe kan een plant aan de rivier dit vermijden en stroomopwaarts reizen? 308 00:39:55,220 --> 00:39:58,259 Hier, langs de Bonito-rivier in Brazilië, 309 00:39:58,260 --> 00:40:02,580 slagen verschillende bomen erin om precies dat te doen. 310 00:40:09,740 --> 00:40:14,220 Ze verankeren hun zaden in het midden van zacht, zoet fruit. 311 00:40:31,340 --> 00:40:35,259 Apen, zoals deze kapucijnen, 312 00:40:35,260 --> 00:40:38,660 maken er een maaltijd van zodra ze rijp zijn. 313 00:40:43,620 --> 00:40:47,539 Maar apen zijn erg verspillende eters. 314 00:40:47,540 --> 00:40:52,179 En wat niet wordt gegeten, komt in de rivier terecht 315 00:40:52,180 --> 00:40:54,580 en wordt weggespoeld. 316 00:41:08,860 --> 00:41:10,740 Maar niet alles. 317 00:41:28,980 --> 00:41:34,019 In het vruchtseizoen verzamelen zich honderden Piraputanga-vissen 318 00:41:34,020 --> 00:41:35,860 onder deze bomen. 319 00:41:44,900 --> 00:41:49,300 Maar de Piraputanga willen meer dan de restjes van de apen. 320 00:41:51,820 --> 00:41:56,419 De felgekleurde vruchten zijn duidelijk zichtbaar, zelfs voor de vissen 321 00:41:56,420 --> 00:41:58,060 in het water eronder. 322 00:42:07,140 --> 00:42:09,979 En sommigen slagen erin om ze te claimen 323 00:42:09,980 --> 00:42:11,980 nog voordat een aap dat doet. 324 00:42:25,860 --> 00:42:28,659 Dit is geen vaardigheid die door slechts één bijzonder acrobatische 325 00:42:28,660 --> 00:42:31,419 succesvolle vis wordt beheerst. 326 00:42:31,420 --> 00:42:34,540 Veel van de Piraputanga kunnen dit. 327 00:42:40,100 --> 00:42:43,100 Dit is ook geen ramp voor de boom. 328 00:42:49,300 --> 00:42:50,700 Verre van. 329 00:42:56,700 --> 00:43:00,019 Deze Piraputanga's trekken 330 00:43:00,020 --> 00:43:03,580 vele kilometers stroomopwaarts om te paaien. 331 00:43:11,540 --> 00:43:15,339 Door de vissen te verleiden hun fruit te eten, 332 00:43:15,340 --> 00:43:18,580 hebben de bomen een perfect transportmiddel voor hun zaden. 333 00:43:20,100 --> 00:43:25,580 Met een beetje geluk worden de zaden vele kilometers stroomopwaarts afgezet. 334 00:43:43,420 --> 00:43:46,819 Dankzij het vermogen om nieuwe habitats te koloniseren, 335 00:43:46,820 --> 00:43:51,739 is een groep bloeiende planten in staat gesteld om uit zoet water te komen 336 00:43:51,740 --> 00:43:56,299 en in een wereld die er voor ons misschien hetzelfde uitziet, 337 00:43:56,300 --> 00:43:59,500 maar voor een plant cruciaal anders is. 338 00:44:02,820 --> 00:44:05,260 De veel grotere, zoutere wereld... 339 00:44:06,820 --> 00:44:08,260 de zee. 340 00:44:11,300 --> 00:44:16,900 Dit is een vrucht van een van de belangrijkste planten op aarde vandaag. 341 00:44:17,980 --> 00:44:19,500 Zeegras. 342 00:44:27,340 --> 00:44:31,219 Deze bijzondere drijft voor de kust van Formentera 343 00:44:31,220 --> 00:44:32,780 in de Middellandse Zee. 344 00:44:45,020 --> 00:44:49,819 100.000 jaar geleden zonk een zeegraszaad als dit 345 00:44:49,820 --> 00:44:52,580 hier naar de zeebodem. 346 00:45:07,580 --> 00:45:09,420 En uiteindelijk leverde het... 347 00:45:11,060 --> 00:45:12,500 een grote weide. 348 00:45:16,900 --> 00:45:21,460 Een weiland dat vandaag de dag nog steeds bloeit. 349 00:45:24,620 --> 00:45:27,420 Het deed dit door zichzelf te klonen. 350 00:45:30,660 --> 00:45:33,539 Nu meer dan tien mijl breed, 351 00:45:33,540 --> 00:45:36,179 is het niet alleen een van de grootste levende 352 00:45:36,180 --> 00:45:38,459 organismen op aarde, 353 00:45:38,460 --> 00:45:40,580 het is ook een van de oudste. 354 00:45:48,420 --> 00:45:53,060 En het ondersteunt een rijke gemeenschap van vele soorten dieren. 355 00:45:58,340 --> 00:46:01,580 Het is een soort mariene savanne geworden. 356 00:46:06,900 --> 00:46:10,219 Er leven hier nu meer dan 1.000 soorten. 357 00:46:10,220 --> 00:46:14,019 Sommigen, zoals deze elegant gecamoufleerde zeenaalden, 358 00:46:14,020 --> 00:46:16,580 leven nergens anders dan tussen het zeegras. 359 00:46:27,060 --> 00:46:30,300 Zeegras omzoomt veel van de kusten van de wereld. 360 00:46:38,100 --> 00:46:40,100 Schildpadden zijn er ook van afhankelijk. 361 00:46:45,060 --> 00:46:48,739 En dat geldt ook voor Dugong, de dieren die soms worden genoemd, 362 00:46:48,740 --> 00:46:51,580 heel toepasselijk, zeekoeien. 363 00:47:00,100 --> 00:47:04,579 Tegenwoordig speelt zeegras een cruciale rol bij het in stand houden van de gezondheid 364 00:47:04,580 --> 00:47:06,580 van onze planeet. 365 00:47:08,420 --> 00:47:11,579 Het creëert koolstofvoorraden rond zijn wortels 366 00:47:11,580 --> 00:47:13,859 met een enorme snelheid. 367 00:47:13,860 --> 00:47:17,819 35 keer sneller zelfs dan planten die op de bodem leven 368 00:47:17,820 --> 00:47:19,620 van een tropisch regenwoud. 369 00:47:23,340 --> 00:47:25,499 Hier in Formentera, 370 00:47:25,500 --> 00:47:28,779 is het mogelijk om, onder het levende zeegras, 371 00:47:28,780 --> 00:47:31,419 laag op laag van ingesloten koolstof 372 00:47:31,420 --> 00:47:35,820 die de planten de afgelopen 2000 jaar hebben verzameld. 373 00:47:42,740 --> 00:47:47,499 Zeegras wordt echter gemakkelijk vernietigd door menselijke verstoring. 374 00:47:47,500 --> 00:47:51,499 Een derde van's werelds onderwaterweiden is al verloren gegaan 375 00:47:51,500 --> 00:47:53,700 en nog veel meer zijn in verval. 376 00:48:02,020 --> 00:48:06,859 Biologen streven er nu naar om de overgebleven weilanden niet alleen te beschermen, 377 00:48:06,860 --> 00:48:08,820 maar ook te herstellen. 378 00:48:11,780 --> 00:48:14,500 Eén plant tegelijk. 379 00:48:21,660 --> 00:48:24,659 Zeegras kan een waardevolle bondgenoot zijn 380 00:48:24,660 --> 00:48:27,060 in onze strijd tegen klimaatverandering. 381 00:48:31,060 --> 00:48:35,300 Tegenwoordig worden overal waterwerelden bedreigd. 382 00:48:40,660 --> 00:48:44,219 Veel van hun bewoners verdwijnen 383 00:48:44,220 --> 00:48:47,420 zonder dat we ons zelfs maar bewust zijn van hun bestaan. 384 00:48:55,220 --> 00:48:59,419 De planten die in water groeien, vallen waarschijnlijk het minst op. 385 00:48:59,420 --> 00:49:01,939 Ze zijn zeker het minst bestudeerd. 386 00:49:01,940 --> 00:49:05,899 Maar hoe meer je weet over de problemen om op die manier te leven, 387 00:49:05,900 --> 00:49:09,060 hoe groter het wonder van hun succes. 388 00:49:10,820 --> 00:49:14,419 Ze verdienen zeker meer van onze aandacht 389 00:49:14,420 --> 00:49:15,899 en, belangrijker nog, 390 00:49:15,900 --> 00:49:17,180 onze zorg. 391 00:49:34,020 --> 00:49:37,899 Dit uitgestrekte wetland is de Pantanal. 392 00:49:37,900 --> 00:49:41,980 Het team van de Waterwereld gaat naar een slagveld met planten. 393 00:49:43,220 --> 00:49:46,420 Het huis van de gigantische waterlelie van Brazilië. 394 00:49:49,140 --> 00:49:51,859 Dit is alsof je het einde van een oorlog ziet. 395 00:49:51,860 --> 00:49:53,739 Er groeien bladeren over elkaar heen, 396 00:49:53,740 --> 00:49:56,139 bloemen gaan door bladeren. 397 00:49:56,140 --> 00:49:57,540 Ongelooflijk! 398 00:49:59,860 --> 00:50:04,339 Om dit verhaal in al zijn details vast te leggen, zou meer dan een jaar 399 00:50:04,340 --> 00:50:08,899 duren en zou een unieke Green Planet aanpak nodig zijn, zowel hier filmen, 400 00:50:08,900 --> 00:50:11,899 en, in een parallelle mini Pantanal, 401 00:50:11,900 --> 00:50:15,220 in het diepste, donkerste Devon. 402 00:50:18,820 --> 00:50:22,939 Dit is de unieke wereld van gespecialiseerde time-lapse cameraman 403 00:50:22,940 --> 00:50:24,460 Tim Shepherd. 404 00:50:27,340 --> 00:50:32,220 Tim heeft de reputatie als een plant te kunnen denken. 405 00:50:33,220 --> 00:50:37,059 Het is absoluut cruciaal dat je de plant echt gelukkig maakt. 406 00:50:37,060 --> 00:50:40,539 En om de reuzenlelie helemaal thuis te laten voelen, 407 00:50:40,540 --> 00:50:44,220 moest Tim een stukje Braziliaans wetland bouwen. 408 00:50:46,340 --> 00:50:49,100 Eerst een tank van 10.000 liter. 409 00:50:52,380 --> 00:50:56,979 Honderden bakstenen, bijna 1.000 kilo aarde 410 00:50:56,980 --> 00:50:59,379 en talloze kopjes thee later, 411 00:50:59,380 --> 00:51:01,220 de fundamenten zijn klaar. 412 00:51:02,820 --> 00:51:05,339 Tot nu toe, zo goed. 413 00:51:05,340 --> 00:51:10,459 Nu tijd om je voor te bereiden op het nieuwe groene pellet camerasysteem. 414 00:51:10,460 --> 00:51:14,019 We proberen het hoofdportaalframe in elkaar te zetten, 415 00:51:14,020 --> 00:51:17,219 zodat we het bewegende tuig erop kunnen monteren. 416 00:51:17,220 --> 00:51:20,019 Het is dus een beetje een fluitje van een cent om in principe 417 00:51:20,020 --> 00:51:22,260 alle schroeven op de juiste plaatsen te krijgen. 418 00:51:23,580 --> 00:51:27,140 Na een paar weken zijn de bouwwerken klaar. 419 00:51:28,460 --> 00:51:30,620 De vloed kan nu beginnen. 420 00:51:37,700 --> 00:51:41,019 Tim moet er zeker van zijn dat alles in de kamer wordt verwarmd 421 00:51:41,020 --> 00:51:42,860 tot tropische temperaturen... 422 00:51:47,540 --> 00:51:50,540 voordat de ster van de scène kan intrekken. 423 00:51:53,180 --> 00:51:58,620 Zorgvuldig gekweekt in de Royal Botanic Gardens in Kew, speciaal voor ons. 424 00:52:02,900 --> 00:52:06,499 Alles hangt af van deze ene plant. 425 00:52:06,500 --> 00:52:09,780 Er is geen tijd voor een tweede poging. 426 00:52:11,460 --> 00:52:14,099 En nog belangrijker voor Tim 427 00:52:14,100 --> 00:52:17,419 om zijn gast gelukkig en gezond te houden. 428 00:52:17,420 --> 00:52:19,979 Dit grote monster heeft veel voeding nodig. 429 00:52:19,980 --> 00:52:24,299 We hebben ontdekt dat we ongeveer vijf zandzakken vol compost nodig hebben, 430 00:52:24,300 --> 00:52:28,339 elke twee of drie weken, dus we laten ze gewoon een beetje zakken 431 00:52:28,340 --> 00:52:30,459 en plak ze bij de wortels vast. 432 00:52:30,460 --> 00:52:32,499 Daar ga je. 433 00:52:32,500 --> 00:52:35,899 Terwijl de reus van Devon zich vestigt, 434 00:52:35,900 --> 00:52:40,579 blijft de Pantanal-crew hun afbeeldingen maken. 435 00:52:40,580 --> 00:52:43,859 Tijd om enkele gigantische waterlelies onder water te zien. 436 00:52:43,860 --> 00:52:46,740 En ik hoop dat er geen anaconda is. 437 00:52:54,460 --> 00:52:56,200 Missie volbracht! 438 00:52:59,260 --> 00:53:01,300 De druk ligt nu bij Tim. 439 00:53:04,820 --> 00:53:09,700 Na maanden verwennerij is de reuzenlelie klaar voor actie. 440 00:53:11,820 --> 00:53:16,300 Het eerste dat moet worden gefilmd, is een bladsteel die uit de diepte oprijst. 441 00:53:18,740 --> 00:53:21,500 Gelukkig zijn er hier geen anaconda's. 442 00:53:23,780 --> 00:53:26,979 De bijzondere camera weegt ruim 40 kilo. 443 00:53:26,980 --> 00:53:29,819 Het is ineens minder zwaar geworden, wat goed is. 444 00:53:29,820 --> 00:53:33,859 Dankzij de nieuwe installatie kan Tim 445 00:53:33,860 --> 00:53:36,180 de opkomende plant in elke richting volgen. 446 00:53:41,420 --> 00:53:43,540 Wauw, gaaf! 447 00:53:45,180 --> 00:53:47,379 De technologie werkt goed, 448 00:53:47,380 --> 00:53:51,299 maar de natuur begint Tims plannen te doen ontsporen. 449 00:53:51,300 --> 00:53:53,420 We zijn verstrikt in al dat onkruid. 450 00:53:55,260 --> 00:53:59,379 Wat er gebeurt, is dat we hier een beetje een ecosysteem ontwikkelen 451 00:53:59,380 --> 00:54:03,699 en voor je het weet, krijg je massa's en massa's algen 452 00:54:03,700 --> 00:54:06,059 tussen dit alles groeien. 453 00:54:06,060 --> 00:54:08,579 Cor! 454 00:54:08,580 --> 00:54:12,699 Ik denk dat ik daar zojuist wat anaërobe gassen heb vrijgelaten. 455 00:54:12,700 --> 00:54:15,540 Nee, niet ik, de algen! 456 00:54:16,860 --> 00:54:20,900 State-of-the-art tools helpen de algen op afstand te houden. 457 00:54:32,100 --> 00:54:35,540 Net op tijd voor Tim om de lancering te filmen. 458 00:54:47,900 --> 00:54:50,779 Dat is best mooi uit het water komen, kijk eens aan! 459 00:54:50,780 --> 00:54:54,339 Tims focus kan nu verschuiven naar de strijd die 460 00:54:54,340 --> 00:54:56,180 aan de oppervlakte begint. 461 00:54:59,100 --> 00:55:02,659 Ik probeer deze nieuwe knop te filmen die op dit lelieblad uitkomt. 462 00:55:02,660 --> 00:55:06,539 Geef of neem ongeveer drie dagen om te groeien vanaf waar het nu is. 463 00:55:06,540 --> 00:55:09,499 Ergens in deze zone tussen deze twee andere bladeren. 464 00:55:09,500 --> 00:55:11,699 Ik wil dat dat ongeveer tien seconden duurt. 465 00:55:11,700 --> 00:55:14,979 Tien seconden is ongeveer 250 frames. 466 00:55:14,980 --> 00:55:17,660 Dat komt neer op ongeveer één frame per 20 minuten. 467 00:55:19,540 --> 00:55:23,059 Maar planten lezen geen scripts. 468 00:55:23,060 --> 00:55:26,860 Het is de natuur, het doet niet altijd wat je denkt dat het gaat doen. 469 00:55:32,940 --> 00:55:36,539 We hebben een paar valse starten gehad waarbij het blad uit het schot is gezwaaid 470 00:55:36,540 --> 00:55:38,821 en ergens anders heen is gegaan. 471 00:55:43,740 --> 00:55:46,380 Of het groeit gewoon een stuk sneller dan je dacht. 472 00:55:50,180 --> 00:55:52,739 Het is een uitdaging om dingen goed te krijgen. 473 00:55:52,740 --> 00:55:56,899 Maar met de combinatie van Tim's expertise en het nieuwe camerasysteem 474 00:55:56,900 --> 00:55:59,899 beginnen de resultaten er goed uit te zien. 475 00:55:59,900 --> 00:56:02,859 Ik denk dat het verschil met deze serie nu is dat we de planten 476 00:56:02,860 --> 00:56:07,659 veel meer tot leven kunnen brengen als personages en hun verhaal kunnen vertellen 477 00:56:07,660 --> 00:56:09,620 op een veel dynamischere manier. 478 00:56:11,860 --> 00:56:17,139 Het is geweldig om ze onderweg veel meer te kunnen volgen 479 00:56:17,140 --> 00:56:19,300 dat je het gedrag van een dier zou filmen. 480 00:56:26,420 --> 00:56:30,979 Deze tuigage hebben ons een heel nieuw rijk aan mogelijkheden gegeven. 481 00:56:30,980 --> 00:56:34,099 Na meer dan een jaar filmen en opnames 482 00:56:34,100 --> 00:56:36,579 van 100.000 afzonderlijke afbeeldingen, 483 00:56:36,580 --> 00:56:41,499 het geheime leven van de gigantische waterlelie en de slag om de Pantanal 484 00:56:41,500 --> 00:56:43,340 is geopenbaard. 485 00:56:49,540 --> 00:56:52,299 De volgende keer in The Green Planet, 486 00:56:52,300 --> 00:56:55,659 de steeds veranderende seizoenswereld, 487 00:56:55,660 --> 00:56:59,499 vol jagers, bedriegers 488 00:56:59,500 --> 00:57:01,340 en onwaarschijnlijke allianties. 489 00:57:04,460 --> 00:57:09,099 Planten zijn hier in een race tegen de klok. 490 00:57:09,100 --> 00:57:11,460 Tijd is alles. 491 00:57:14,060 --> 00:57:17,579 De Open Universiteit heeft een poster gemaakt 492 00:57:17,580 --> 00:57:22,459 die de vitale rol van planten voor onze planeet onderzoekt. 493 00:57:22,460 --> 00:57:25,180 Bel voor het bestellen van uw gratis exemplaar... 494 00:57:28,580 --> 00:57:34,090 of ga naar bcc.co.uk/greenplanet 495 00:57:34,100 --> 00:57:36,860 en volg de links naar de Open Universiteit.