1 00:00:02,000 --> 00:00:07,000 Downloaded from YTS.MX 2 00:00:08,000 --> 00:00:13,000 Official YIFY movies site: YTS.MX 3 00:00:27,611 --> 00:00:29,488 Ik was erg zwak. 4 00:00:36,828 --> 00:00:39,748 Ik was een zevenmaands kindje. 5 00:00:44,294 --> 00:00:47,047 Toen ze zeiden dat ik het niet zou halen… 6 00:00:49,091 --> 00:00:52,386 …kwam m'n vader thuis… 7 00:00:54,638 --> 00:00:55,722 …met een schoenendoos. 8 00:01:02,688 --> 00:01:04,857 Ze gingen me begraven. 9 00:01:12,531 --> 00:01:15,200 Ik heb in m'n leven meer… 10 00:01:15,284 --> 00:01:19,705 …dan een paar prachtige, onbeschrijflijke veranderingen meegemaakt. 11 00:01:35,554 --> 00:01:37,764 M'n wereld was eenvoudig. 12 00:01:40,809 --> 00:01:44,188 Ik wist niet wat elektriciteit was. 13 00:01:47,774 --> 00:01:54,281 Ik wist niet dat je stromend water via een buis binnenshuis kon hebben. 14 00:01:56,950 --> 00:02:00,871 Ik leerde de wereld kennen door te observeren. 15 00:02:00,954 --> 00:02:03,332 Ik zag schepsels. Vogels. 16 00:02:03,415 --> 00:02:06,668 Ik moest zelf ontdekken wat dat waren. 17 00:02:12,257 --> 00:02:19,097 Ik was het jongste kind. En ik kreeg er het meest van langs, natuurlijk. 18 00:02:19,181 --> 00:02:25,312 Ik was de jongste en ik werd vaak thuisgelaten… 19 00:02:26,605 --> 00:02:30,025 …als m'n ouders gingen werken. Ze verbouwden tomaten. 20 00:02:32,277 --> 00:02:35,572 Er was heel weinig onderwijs. 21 00:02:37,157 --> 00:02:41,203 Wat ik afwist van waarden, wat goed en slecht was… 22 00:02:41,286 --> 00:02:46,083 …en wie ik was, qua waarden, moest van m'n ouders komen. 23 00:02:47,459 --> 00:02:49,461 Ik keek altijd naar ze. 24 00:02:49,545 --> 00:02:53,590 Hoe ze elkaar behandelden. Hoe ze voor elkaar zorgden. 25 00:02:53,674 --> 00:02:55,509 Hoe ze deden tegen vrienden. 26 00:02:56,176 --> 00:02:59,179 En tegen andere mensen in het dorp. 27 00:03:00,305 --> 00:03:06,728 Ik gedroeg me zoveel mogelijk als zij omdat ik het resultaat van hun gedrag zag. 28 00:03:08,772 --> 00:03:15,279 De regering van Florida had de import van tomaten uit de Bahama's verboden. 29 00:03:16,113 --> 00:03:17,906 M'n vader verloor toen alles. 30 00:03:18,574 --> 00:03:24,288 Hij liet m'n moeder, die mij meenam, in Nassau een betaalbaar huis vinden. 31 00:03:25,706 --> 00:03:29,042 Toen we aankwamen in de haven, zag ik iets bewegen. 32 00:03:29,126 --> 00:03:32,171 Alsof er een kever de straat kwam afrijden. 33 00:03:35,591 --> 00:03:41,263 Ik vroeg m'n moeder: 'Wat is dat?' Ze zei: 'Dat is een auto.' 34 00:03:42,264 --> 00:03:44,892 Ik zei: 'Wat is een auto?' 35 00:03:45,976 --> 00:03:49,605 Ze beschreef het. Ik vond het fascinerend. 36 00:03:51,732 --> 00:03:56,945 Op straat zag ik ramen van glas met allerlei mooie dingen daarachter. 37 00:03:57,029 --> 00:03:59,114 Toen zag ik een vrouw. 38 00:03:59,198 --> 00:04:04,953 Maar ze stond tegenover een andere vrouw die precies op haar leek. 39 00:04:05,662 --> 00:04:09,958 En wat de ene vrouw deed, deed de andere ook. 40 00:04:10,918 --> 00:04:15,631 Dat was natuurlijk een spiegel. Maar ik wist niet dat die bestonden. 41 00:04:15,714 --> 00:04:19,051 Snap je? Ik wist niet wat een spiegel was. 42 00:04:20,093 --> 00:04:25,098 Ik dacht nooit na over m'n uiterlijk. Ik zag alleen wat ik zag. 43 00:04:26,225 --> 00:04:29,811 Er was een witte persoon op Cat Island. 44 00:04:29,895 --> 00:04:36,652 In Nassau zag ik andere witten, maar ze waren in de minderheid. 45 00:04:36,735 --> 00:04:41,073 De bevolking bestond voor 90 procent uit zwarten. 46 00:04:43,033 --> 00:04:46,787 Ik ging met jongens van ongeveer m'n leeftijd om. 47 00:04:46,870 --> 00:04:51,959 Binnen een paar maanden zaten drie, vier jongens in een opvoedingsgesticht. 48 00:04:52,042 --> 00:04:57,089 En m'n vader dacht dat ik waarschijnlijk ook die kant opging. 49 00:04:58,048 --> 00:04:59,967 Ik moest naar Miami, Florida. 50 00:05:03,846 --> 00:05:08,392 Toen ik op m'n 15e uit de Bahama's wegging, wist ik wie ik was. 51 00:05:08,475 --> 00:05:12,563 Ik had tienenhalf jaar op Cat Island gewoond. 52 00:05:12,646 --> 00:05:15,190 En vierenhalf jaar in Nassau. 53 00:05:15,274 --> 00:05:18,777 Toen ik in Miami, Florida aankwam, wist ik wie ik was. 54 00:05:19,611 --> 00:05:24,992 En meteen toen ik de boot afkwam, begon Florida tegen me te zeggen: 55 00:05:25,075 --> 00:05:27,202 'Je bent niet wie je denkt.' 56 00:05:27,286 --> 00:05:29,162 SLECHTS VOOR KLEURLINGEN 57 00:05:29,246 --> 00:05:34,001 Als je opgroeit op Cat Island, waar iedereen zwart is… 58 00:05:34,084 --> 00:05:39,214 …is alles wat je kent en ziet, sterk, goed en positief… 59 00:05:39,298 --> 00:05:40,549 …en zwart. 60 00:05:40,632 --> 00:05:44,303 Maar dat speelt verder helemaal niet. 61 00:05:44,386 --> 00:05:51,226 Door z'n beeld van de wereld en zichzelf stond hij zo in het leven. 62 00:05:51,310 --> 00:05:54,271 Hij dacht altijd dat hij was wie hij was. 63 00:05:54,354 --> 00:05:58,692 En soms raakte hij daardoor in de problemen, weet je wel. 64 00:05:59,359 --> 00:06:04,615 Ik moest bij m'n broer intrekken, het enige familielid dat daar woonde. 65 00:06:05,407 --> 00:06:11,622 Via hem ging ik bij het warenhuis Burdines in Miami aan de slag als bezorger. 66 00:06:11,705 --> 00:06:18,504 En ik kreeg de naam van een vrouw en fietste naar Miami Beach. 67 00:06:18,587 --> 00:06:23,967 Ik kwam aan op het adres en liep naar de voordeur… 68 00:06:24,051 --> 00:06:26,345 …en ik belde aan. 69 00:06:27,513 --> 00:06:32,726 De vrouw des huizes kwam naar buiten en zei: 'Wat doe je bij de voordeur?' 70 00:06:33,477 --> 00:06:39,191 Ik zei: 'Ik kom dit pakket bezorgen.' 71 00:06:39,274 --> 00:06:44,196 Ze snauwde: 'Ga naar de achterdeur.' En ze sloeg de deur dicht in m'n gezicht. 72 00:06:44,279 --> 00:06:49,535 Dat was de eerste keer dat ik de rassenkwestie in de VS meemaakte. 73 00:06:51,161 --> 00:06:56,333 Ik begreep 't gewoon niet. Waarom moest ik naar de achterdeur? Ze stond toch voor me? 74 00:06:56,416 --> 00:07:00,379 Maar ze sloeg de deur dicht en ik wist niet wat ik moest doen. 75 00:07:00,462 --> 00:07:05,467 En toen besloot ik het voor de deur te leggen. 76 00:07:05,551 --> 00:07:09,680 Aan 't eind van de avond ging ik naar huis, naar m'n broer. 77 00:07:10,889 --> 00:07:13,100 Het was donker toen ik aankwam. 78 00:07:14,935 --> 00:07:16,979 Er brandden geen lichten. 79 00:07:17,062 --> 00:07:20,983 Ik vroeg me af waarom niet en liep naar de voordeur. 80 00:07:21,066 --> 00:07:25,404 Z'n vrouw deed open, trok me naar binnen en gooide me op de grond… 81 00:07:25,487 --> 00:07:26,905 …en smeet de deur dicht. 82 00:07:29,116 --> 00:07:34,162 Ze zei: 'Wat heb je gedaan? Wat heb je gedaan vandaag?' 83 00:07:34,246 --> 00:07:39,334 Ik zei: 'Niets. Wat heb ik dan gedaan?' 84 00:07:40,169 --> 00:07:45,674 Ze zei: 'De Klan is hier geweest. Wat heb je vandaag gedaan?' 85 00:07:54,975 --> 00:08:00,189 Ik besloot dat ik die stad uit moest. Ik wilde weg uit die stad. 86 00:08:02,149 --> 00:08:08,405 Ik had een paar kledingstukken naar de stomerij gebracht. 87 00:08:08,488 --> 00:08:11,950 Die zat in een compleet witte buurt. 88 00:08:12,534 --> 00:08:17,998 Daarna liep ik naar de bushalte, maar de bussen gingen niet meer. 89 00:08:20,042 --> 00:08:25,714 Toen stopte er een auto pal voor me, die vol zat met politie. 90 00:08:28,759 --> 00:08:31,178 Ze vroegen: 'Wat doe je?' 91 00:08:31,261 --> 00:08:35,349 Ik zei dat ik de bus terug naar de stad wilde pakken. 92 00:08:35,432 --> 00:08:38,184 'Wat doe je hier?' Ik legde het uit. 93 00:08:38,809 --> 00:08:41,104 Hij trok z'n pistool… 94 00:08:41,188 --> 00:08:46,610 …en liet het rusten op het omlaag gedraaide autoraampje. 95 00:08:48,362 --> 00:08:51,406 En toen zette hij het tegen m'n hoofd. 96 00:08:52,741 --> 00:08:53,742 Daar. 97 00:08:55,869 --> 00:08:58,121 En hij zei tegen de anderen: 98 00:08:59,039 --> 00:09:05,629 'Wat moeten we met deze persoon doen?' Hij gebruikte eigenlijk een ander woord. 99 00:09:06,463 --> 00:09:08,590 Hij zei: 'Als we je laten gaan… 100 00:09:08,674 --> 00:09:14,054 …kun je dan helemaal teruglopen naar waar je vandaan gekomen bent… 101 00:09:15,806 --> 00:09:18,141 …zonder om te kijken? Kun je dat?' 102 00:09:19,726 --> 00:09:24,064 Ik zei: 'Ja, dat kan ik wel.' 103 00:09:25,023 --> 00:09:29,152 Hij zei: 'Als je ook maar één keer omkijkt, schieten we.' 104 00:09:32,573 --> 00:09:36,159 Iets van 50 straten lang… 105 00:09:36,243 --> 00:09:42,040 …keek ik bij elk raam even snel opzij… 106 00:09:42,124 --> 00:09:48,088 …en zag ik telkens die politieauto achter me. 107 00:09:53,510 --> 00:09:55,304 En ze bleven achter me… 108 00:09:59,141 --> 00:10:03,228 …helemaal tot het kleine straatje… 109 00:10:04,479 --> 00:10:07,858 …waar m'n familie woonde. 110 00:10:09,651 --> 00:10:12,696 En daarna reden ze gewoon door. 111 00:10:14,239 --> 00:10:17,659 Binnen een paar maanden… 112 00:10:17,743 --> 00:10:23,373 …moest ik m'n kijk op het leven helemaal bijstellen. 113 00:10:25,209 --> 00:10:28,045 Ik leerde wie er de macht had. 114 00:10:28,128 --> 00:10:33,509 En ik zag ook dat die macht toegepast werd. 115 00:10:44,686 --> 00:10:50,275 Ik wist dat ik weg moest uit die stad. Dat wist ik gewoon. 116 00:10:50,817 --> 00:10:57,407 Ik wist niet of ik ooit 'n omgeving zou vinden die anders zou zijn dan Florida. 117 00:11:00,369 --> 00:11:07,167 Ik had gehoord dat er een stad was waar we andere mogelijkheden hadden. 118 00:11:07,251 --> 00:11:08,252 New York. 119 00:11:11,672 --> 00:11:16,677 Ik kwam aan in New York op het Greyhound- busstation op 50th Street en 8th Avenue. 120 00:11:16,760 --> 00:11:23,308 Ik liep de straat op en stond helemaal paf van die stad. 121 00:11:24,059 --> 00:11:29,147 Een Afro-Amerikaanse man kwam op me af. 'Hoe gaat het?' 'Goed', zei ik. 122 00:11:29,231 --> 00:11:33,944 'Waar ga je heen?' Ik zei: 'Hoe kom ik in Harlem?' 123 00:11:34,027 --> 00:11:38,782 'O ja', zei hij. 'Die kant op en dan neem je de A train.' 124 00:11:40,951 --> 00:11:46,373 Ik vertrouwde het niet, want hij zei: 'Ga naar beneden. Die trap omlaag.' 125 00:11:49,626 --> 00:11:51,253 Ik zei: 'Oké.' 126 00:11:53,005 --> 00:11:56,633 Ik ging heel voorzichtig een paar treden omlaag. 127 00:11:56,717 --> 00:12:00,179 Toen hoorde ik een gerommel dat sterker werd. 128 00:12:00,262 --> 00:12:02,973 En opeens kwam die trein… 129 00:12:14,860 --> 00:12:17,529 Bij 116th Street stapte ik uit. 130 00:12:17,613 --> 00:12:21,283 Ik volgde de mensen die uitstapten en liep de trap op. 131 00:12:21,366 --> 00:12:25,495 En toen was ik in Harlem. 132 00:12:35,797 --> 00:12:39,676 Er liepen overal zwarten. Ik zei hallo en zij zeiden het terug. 133 00:12:39,760 --> 00:12:41,762 Ik vond dat geweldig. 134 00:12:49,895 --> 00:12:53,440 Zwarte artiesten waren alom aanwezig in Harlem. 135 00:12:53,524 --> 00:12:55,943 Je was je bewust van al dat talent. 136 00:12:56,026 --> 00:12:57,361 Zoals Ellington. 137 00:12:57,444 --> 00:12:59,488 Lena Horne. Billie Holiday. 138 00:12:59,571 --> 00:13:01,949 De supersterren liepen overal rond. 139 00:13:02,032 --> 00:13:08,539 Je wist wat een artiest toen waard was. Het was overal om je heen te zien. 140 00:13:08,622 --> 00:13:14,044 Dus dat was de sfeer die er hing toen Sidney Poitier er kwam. 141 00:13:14,127 --> 00:13:16,004 Je zocht roem en rijkdom. 142 00:13:16,088 --> 00:13:18,924 Ik zocht iets. -Je zocht. 143 00:13:19,007 --> 00:13:22,052 Maar best een lange tijd vond ik niets. 144 00:13:22,135 --> 00:13:27,808 Op de hoek van 49th Street en Broadway zat een bar-restaurant. 145 00:13:28,308 --> 00:13:30,561 Ze zochten een afwasser. 146 00:13:30,644 --> 00:13:36,066 Ik liep binnen. 'Wanneer kun je beginnen?' 'Nu meteen', zei ik. 147 00:13:36,149 --> 00:13:37,484 Hij nam me aan. 148 00:13:38,569 --> 00:13:41,655 Ze betaalden me zelfs vier dollar per avond. 149 00:13:41,738 --> 00:13:43,323 En ik kreeg te eten. 150 00:13:43,407 --> 00:13:45,701 Na m'n eerste avond gedraaid te hebben… 151 00:13:46,869 --> 00:13:48,453 …liep ik naar de bushalte. 152 00:13:48,537 --> 00:13:52,249 Ik ging slapen in de toiletten. 153 00:13:52,332 --> 00:13:55,419 Daar moest je toen vijf cent voor betalen. 154 00:13:55,502 --> 00:13:58,255 Ik deed er zo'n muntje in. Ik ging naar binnen. 155 00:13:58,338 --> 00:14:03,260 Bril omlaag, voeten tegen de deur, en zo sliep ik. 156 00:14:03,343 --> 00:14:05,888 Heel ongemakkelijk, natuurlijk. 157 00:14:07,264 --> 00:14:13,854 Op een avond zat ik net naast de keuken een krant te lezen. 158 00:14:13,937 --> 00:14:17,065 Een ober zag me daar zitten. 159 00:14:17,149 --> 00:14:20,068 Ik zei: 'Ik wil beter leren lezen.' 160 00:14:20,152 --> 00:14:23,238 Hij zei: 'Zal ik met je meelezen?' 161 00:14:23,906 --> 00:14:26,200 Elke avond… 162 00:14:26,992 --> 00:14:30,996 …kwam die man, die joodse ober… 163 00:14:31,663 --> 00:14:34,917 …naar me toe waar ik zat te lezen… 164 00:14:35,000 --> 00:14:41,924 …en hielp me tot ik echt begon te leren lezen. 165 00:14:42,007 --> 00:14:45,928 Dat was in feite het begin van een reis voor me. 166 00:14:46,011 --> 00:14:49,181 Als je niet meer vecht, ziet niemand je. 167 00:14:49,890 --> 00:14:54,061 Maar als ze zien dat je je best doet, pakt iemand je hand… 168 00:14:54,144 --> 00:14:58,982 …en geeft je dat zetje dat je nodig hebt. Dat gebeurt altijd. 169 00:15:01,318 --> 00:15:07,574 Op 125th Street in Harlem kocht ik de krant Amsterdam News. 170 00:15:07,658 --> 00:15:10,244 In die zwarte krant stonden advertenties. 171 00:15:10,327 --> 00:15:16,291 En ik had daar al eerder werk gevonden. Als afwasser, als portier… 172 00:15:16,375 --> 00:15:18,752 …en andere baantjes die ik kon doen. 173 00:15:18,836 --> 00:15:23,090 Toen zag ik: 'Acteurs gezocht.' 174 00:15:23,674 --> 00:15:28,178 En ik dacht: jeetje. Willen ze acteurs? 175 00:15:28,262 --> 00:15:31,014 Wat zou ik dan moeten doen? 176 00:15:32,307 --> 00:15:35,269 Dus ik ging erheen. Ik klopte op de deur. 177 00:15:35,352 --> 00:15:37,271 Een man deed open. 178 00:15:37,354 --> 00:15:42,401 Het was een reus van een vent. Frederick O'Neal heette hij. 179 00:15:43,068 --> 00:15:46,864 Ik liep het podium op en sloeg een bladzijde open. 180 00:15:46,947 --> 00:15:49,950 Hij deed een ander script open. Hij zat in de zaal. 181 00:15:50,033 --> 00:15:55,581 Hij zei: 'Lees de rol van John.' Ik zag 'John' staan en zei: 'Oké.' 182 00:15:56,164 --> 00:16:01,587 Hij zei: 'Waar ga je heen?' 183 00:16:01,670 --> 00:16:07,467 Hij was van slag en boos en hij gooide me eruit. 184 00:16:07,551 --> 00:16:12,181 'Verdoe m'n tijd niet en ga borden afwassen of zo.' 185 00:16:12,264 --> 00:16:14,766 En toen werd ik acteur. 186 00:16:15,267 --> 00:16:18,187 Ik zei: 'Ik word acteur. 187 00:16:18,812 --> 00:16:24,443 En dan kom ik hier terug en zal ik die man eens wat laten zien.' 188 00:16:24,526 --> 00:16:27,988 Je had een accent toen je in New York begon. 189 00:16:28,071 --> 00:16:30,991 Kun je aangeven hoe je in het begin praatte? 190 00:16:31,074 --> 00:16:35,245 Een zin zoals: 'Ik ga naar huis.' 191 00:16:36,079 --> 00:16:39,082 Als kind zeiden we vroeger: 'I gwine 'ome.' 192 00:16:39,166 --> 00:16:42,085 Dat moest veranderen als ik acteur wilde worden. 193 00:16:42,711 --> 00:16:47,841 Dus dat deed ik. Ik kocht een radio voor 14 dollar. 194 00:16:47,925 --> 00:16:51,678 En daarop zocht ik naar Norman Brokenshire. 195 00:16:51,762 --> 00:16:56,642 Norman Brokenshire was nieuwslezer. 196 00:16:57,976 --> 00:16:59,478 Z'n stem was heel mooi. 197 00:16:59,561 --> 00:17:04,233 Hoe gaat het, dames en heren? Hoe maakt u 't? Ik ben Norman Brokenshire. 198 00:17:04,316 --> 00:17:08,444 Ik luisterde naar hem. En daarna deed ik hem na. 199 00:17:08,529 --> 00:17:14,660 Ik zit al ruim 25 jaar voor microfoons, en echt, dit is inspannend werk. 200 00:17:14,742 --> 00:17:19,080 Ik kwam van m'n accent af. Bijna helemaal. 201 00:17:19,164 --> 00:17:24,377 Ik kocht boeken en slaagde er langzaam in m'n teksten te leren. 202 00:17:24,461 --> 00:17:28,966 Ik ging terug en deed auditie. En ik werd aangenomen. 203 00:17:29,049 --> 00:17:34,805 Ik gebruikte het theater, het acteren en de acteerlessen als een therapie. 204 00:17:36,557 --> 00:17:42,563 Na het werk in het Garment District of de andere 14, 18 baantjes ging ik daarheen. 205 00:17:43,397 --> 00:17:47,776 Ik had 's avonds les en daar leerde en speelde ik scènes. 206 00:17:47,860 --> 00:17:54,575 Ik was toen 17, 18 jaar en door te acteren kon ik met mezelf pronken… 207 00:17:54,658 --> 00:17:57,202 …en m'n frustraties afreageren… 208 00:17:57,286 --> 00:18:01,957 …en kon ik m'n innerlijke verwarring en andere problemen kwijt… 209 00:18:02,666 --> 00:18:04,877 …in een verzonnen personage. 210 00:18:04,960 --> 00:18:08,672 Ik had het gevoel dat ik me daardoor onderscheidde. 211 00:18:08,755 --> 00:18:10,799 Ik kon daar veel dingen zijn… 212 00:18:10,883 --> 00:18:15,512 …en ik kreeg toegang tot gebieden waar ik anders niet kon komen. 213 00:18:15,596 --> 00:18:20,017 Ik kon wraak nemen in deze wereld van illusies. 214 00:18:21,852 --> 00:18:24,313 Tiran, toon uw gelaat. 215 00:18:24,396 --> 00:18:25,731 Wat is uw naam? 216 00:18:27,024 --> 00:18:30,485 Het zwarte theater is verdwenen. 217 00:18:31,570 --> 00:18:33,113 Mijn naam is Macbeth. 218 00:18:33,197 --> 00:18:39,786 Vanaf '45 tot in de jaren 80 was het de stem van de zwarte kunst. 219 00:18:39,870 --> 00:18:45,417 American Negro Theatre was 'n voorloper van de Negro Ensemble Company en zo. 220 00:18:47,753 --> 00:18:52,841 Daar kon jong talent het toneel op en z'n kunsten beoefenen. 221 00:18:52,925 --> 00:18:54,510 Iedereen kwam kijken. 222 00:18:54,593 --> 00:18:59,806 Pas in de jaren 90 kwamen zwarte acteurs niet alleen meer van 't zwarte theater. 223 00:18:59,890 --> 00:19:02,851 Ik ging auditie doen. 224 00:19:02,935 --> 00:19:08,482 Ik zag een paar meter verderop een norse zwarte man. 225 00:19:08,565 --> 00:19:11,610 Hij leek niet erg blij om me te zien. 226 00:19:11,693 --> 00:19:17,866 Ik besefte dat die jongen voorgoed een concurrent van me zou zijn. 227 00:19:18,367 --> 00:19:22,621 Ik moest m'n wagen aan Sidneys ster vastmaken… 228 00:19:23,705 --> 00:19:26,500 …voor geweldige, hemelse ervaringen. 229 00:19:27,000 --> 00:19:30,170 En ik… -De spanning is om te snijden. 230 00:19:31,046 --> 00:19:34,091 M'n vader en Harry zijn gewoon gek op elkaar. 231 00:19:34,174 --> 00:19:38,178 Ze kennen elkaar sinds het begin bij het American Negro Theatre. 232 00:19:38,262 --> 00:19:42,140 En ze waren altijd dik bevriend. 233 00:19:42,933 --> 00:19:45,686 Maar af en toe maakten ze ruzie. 234 00:19:45,769 --> 00:19:48,730 Net als een getrouwd stel. Net als… 235 00:19:48,814 --> 00:19:52,109 Ze gaan uit elkaar. Ze gaan scheiden. En trouwen weer. 236 00:19:52,192 --> 00:19:54,278 We zijn het soms oneens. 237 00:19:54,361 --> 00:20:00,325 Dat is geen grapje. Soms zijn we het oneens over bepaalde dingen. 238 00:20:00,409 --> 00:20:06,707 Maar we wisselen ideeën uit. Ik heb in 26 jaar veel van die man geleerd. 239 00:20:06,790 --> 00:20:09,626 Hij ook iets van mij, vermoed ik. 240 00:20:10,502 --> 00:20:14,965 We zijn artiesten. Ik heb 'n ego. Hij ook. -Nou, schat. 241 00:20:18,385 --> 00:20:19,386 Dus… 242 00:20:20,345 --> 00:20:23,348 Ik was 18 en kwam van Birdland… 243 00:20:23,432 --> 00:20:29,188 …en toen zag ik Sidney, Harry Belafonte en Marlon Brando. 244 00:20:29,271 --> 00:20:33,108 O, man. Dat was echt geschiedenis. Geschiedenis. 245 00:20:33,734 --> 00:20:36,320 We waren wild. Iedereen was dat toen. 246 00:20:36,403 --> 00:20:38,697 Ze waren dol op elkaar en ruzieden met elkaar. 247 00:20:39,323 --> 00:20:43,619 Ze werden en bleven bevriend. Ze werkten nauw samen. 248 00:20:43,702 --> 00:20:45,829 En ze waren jaloers op elkaar. 249 00:20:46,705 --> 00:20:48,498 En dat zijn ze nog steeds. 250 00:20:48,582 --> 00:20:52,503 We speelden Days of Our Youth. Sidney was m'n understudy. 251 00:20:52,586 --> 00:20:58,467 We werkten voor niets, natuurlijk. Ik had een baan. Ik was conciërgehulp. 252 00:20:58,550 --> 00:21:03,138 Ze moesten een keer optreden. Harry Belafonte speelde de hoofdrol. 253 00:21:03,222 --> 00:21:07,935 Hij was ook vuilnisman. En hij moest opeens een dienst draaien. 254 00:21:08,018 --> 00:21:10,687 M'n vader nam het als understudy over. 255 00:21:10,771 --> 00:21:15,359 Er zat die avond een Broadway-producent in de zaal… 256 00:21:15,442 --> 00:21:17,694 …die acteurs zocht voor Lysistrata. 257 00:21:19,029 --> 00:21:23,659 En hij gaf m'n vader een rol. Harry was daar nogal pissig om. 258 00:21:23,742 --> 00:21:28,664 De scouts van 20th Century Fox zochten een acteur. 259 00:21:28,747 --> 00:21:33,794 Ze lieten Sidney Poitier in Californië een screentest doen en de rest is bekend. 260 00:21:33,877 --> 00:21:36,797 Elke keer als hij wat zegt, wijs ik hem erop… 261 00:21:36,880 --> 00:21:40,259 …dat z'n carrière op vuilnis berust. 262 00:21:40,342 --> 00:21:44,263 Dat kan een man verbitteren als hij geen grote carrière heeft. 263 00:21:44,346 --> 00:21:46,181 Maar ik ben wel verbitterd. 264 00:21:57,651 --> 00:21:58,819 Hoi, Lefty. -Hé, Luth. 265 00:21:58,902 --> 00:22:01,446 Kijk nou. Ik zocht jou. 266 00:22:01,530 --> 00:22:06,076 M'n carrière begon dankzij Joe Mankiewicz. 267 00:22:06,159 --> 00:22:07,828 Hallo, Brooks. -Dag, dokter. 268 00:22:07,911 --> 00:22:10,956 Hij wilde een film over zwarten in Amerika maken. 269 00:22:11,498 --> 00:22:16,837 Het was een heel interessante film. De eerste met dat onderwerp. 270 00:22:16,920 --> 00:22:21,800 Ik speelde een jonge zwarte arts in een ziekenhuis in Los Angeles. 271 00:22:21,884 --> 00:22:25,220 Ik ben dokter Brooks. -Ja, dat zeiden ze al. 272 00:22:25,304 --> 00:22:28,056 Het maakte ontzettend veel los. 273 00:22:28,140 --> 00:22:31,977 Ik wil een witte dokter. -We doen het licht wel uit. 274 00:22:32,060 --> 00:22:34,146 Heb ik geen rechten? -Nee. 275 00:22:34,229 --> 00:22:37,733 Sommige mensen in het vak hadden het lef niet… 276 00:22:37,816 --> 00:22:40,736 …om zo'n film over zwarten te maken. 277 00:22:40,819 --> 00:22:43,822 Ze waren gewend… 278 00:22:43,906 --> 00:22:48,702 …om zwarten zo oneerbiedig mogelijk neer te zetten. 279 00:22:48,785 --> 00:22:54,041 Ik kan m'n puree zonder mes eten en… -Hou op met die onzin. 280 00:22:54,124 --> 00:22:58,545 In de jaren 40 moest je grappig doen om in de filmindustrie te werken. 281 00:22:58,629 --> 00:22:59,963 Stepin Fetchit. 282 00:23:00,464 --> 00:23:01,673 Mantan Moreland. 283 00:23:01,757 --> 00:23:05,427 Mr Bill, moet dat? Kan ik bij u blijven? 284 00:23:05,511 --> 00:23:08,889 Dat kan een slecht voorbeeld voor de andere bedienden zijn. 285 00:23:08,972 --> 00:23:09,973 Natuurlijk. 286 00:23:10,057 --> 00:23:12,851 Dat waren de zwarte sterren van toen. 287 00:23:12,935 --> 00:23:15,103 Wees grappig of wegwezen. 288 00:23:15,687 --> 00:23:19,399 Mantan Moreland, Stepin Fetchit en Hattie McDaniel. 289 00:23:19,483 --> 00:23:23,237 Ik wist hoe zwaar het moet zijn geweest voor hen… 290 00:23:23,320 --> 00:23:28,075 …om bepaalde woorden te zeggen en zich op bepaalde manieren te gedragen. 291 00:23:28,784 --> 00:23:30,744 Jeff, je bent de luiste vent die ik ken. 292 00:23:31,328 --> 00:23:35,082 Mr Frank. Dat ben ik niet. Ik relaxeer alleen. 293 00:23:35,165 --> 00:23:41,505 Hollywood was echt keihard wat zwarten betrof. 294 00:23:41,588 --> 00:23:42,881 Laat me niet hier. 295 00:23:42,965 --> 00:23:47,386 Hattie McDaniel won in 1939 een Oscar. 296 00:23:47,469 --> 00:23:50,889 Ze mocht daar de hotels niet in en zo. 297 00:23:50,973 --> 00:23:54,601 En ik wist natuurlijk dat ze, door een bediende te spelen… 298 00:23:55,394 --> 00:23:57,062 …hoe goed ook… 299 00:23:57,938 --> 00:24:02,609 …precies voldeed aan wat ze van mensen zoals zij wilden. 300 00:24:02,693 --> 00:24:03,694 Ik dank u… 301 00:24:03,777 --> 00:24:08,365 Sidney heeft nooit een 'ondergeschikte' rol gespeeld. 302 00:24:08,448 --> 00:24:12,578 Hij heeft nooit grote ogen opgezet. Nooit z'n hoofd gebogen. 303 00:24:13,120 --> 00:24:15,289 Nooit iets grappigs gezegd. 304 00:24:15,372 --> 00:24:20,627 Je ziet een man in een wereld waar hij echt niet zoveel heeft te zeggen. 305 00:24:21,670 --> 00:24:24,256 Maar toch wel, blijkt. 306 00:24:25,299 --> 00:24:28,177 Bij elke dood in een ziekenhuis is het moord. 307 00:24:28,260 --> 00:24:31,305 Maar nu heb ik het gedaan. -Omdat je arts bent. 308 00:24:31,388 --> 00:24:34,308 Ik ben geen arts voor ze, maar een nikker. 309 00:24:34,892 --> 00:24:38,520 De films veranderden toen hij begon. Snap je wel? 310 00:24:38,604 --> 00:24:40,939 Zo'n broeder was er eerst niet. 311 00:24:41,023 --> 00:24:45,277 Ja, echt, hij vormde iets wat er nog niet was. 312 00:24:45,819 --> 00:24:50,782 Ik werd voortgestuwd. Ik kwam uit een echt heel arm gezin. 313 00:24:50,866 --> 00:24:53,702 Een analfabetisch gezin, uit de Caraïben. 314 00:24:54,203 --> 00:24:58,665 Dat arme, analfabetische gezin uit de Caraïben dacht dat in de VS… 315 00:24:58,749 --> 00:25:01,084 …de straten geplaveid waren met goud. 316 00:25:01,919 --> 00:25:05,506 En als je wat goud had, moest je dat naar huis sturen. 317 00:25:06,298 --> 00:25:12,304 Dat kon ik niet en daarom werd ik vreselijk neurotisch naar m'n ouders. 318 00:25:12,387 --> 00:25:17,100 Ik sloot ze buiten. Ik schreef niet, ik had niets om op te sturen. 319 00:25:17,184 --> 00:25:20,521 Hij koestert veel liefde en respect voor z'n ouders. 320 00:25:20,604 --> 00:25:24,983 Hij heeft het altijd rot gevonden dat hij acht jaar weg was. 321 00:25:26,318 --> 00:25:29,404 Ik zag m'n ouders na acht jaar terug. 322 00:25:29,488 --> 00:25:35,744 We kwamen bijeen in een bioscoop in Nassau om m'n eerste film te zien, No Way Out. 323 00:25:35,827 --> 00:25:37,246 Het is heel belangrijk. 324 00:25:37,329 --> 00:25:41,667 M'n ouders zagen voor het eerst een film. 325 00:25:42,167 --> 00:25:45,420 Het was vast een fantasie voor ze. Een droom. 326 00:25:45,504 --> 00:25:49,508 Ik weet niet hoeveel ze begrepen van het concept. 327 00:25:49,591 --> 00:25:52,135 Ze keken ademloos toe. 328 00:25:52,219 --> 00:25:57,057 Ze riepen: 'Dat is m'n jongen' en dat soort dingen. 329 00:25:57,641 --> 00:26:02,604 Na dat eerste succes ging ik weer borden afwassen in Harlem. 330 00:26:02,688 --> 00:26:06,733 Maar ik bleef in mezelf en in de toekomst geloven. 331 00:26:06,817 --> 00:26:11,321 Zozeer dat ik met de mooie jonge Juanita trouwde… 332 00:26:11,405 --> 00:26:13,115 …en m'n leven verder opbouwde. 333 00:26:13,198 --> 00:26:18,829 Al snel werd ons eerste kind geboren, en daarna kwam er nog een. 334 00:26:19,538 --> 00:26:25,252 M'n moeder was een optimist en m'n vader was een pessimist. 335 00:26:26,044 --> 00:26:29,673 Maar haar optimisme overweldigde hem. 336 00:26:29,756 --> 00:26:34,845 Zij was in staat om mensen aan te voelen en dat fascineerde hem. 337 00:26:34,928 --> 00:26:41,101 En het feit dat ze onvoorwaardelijk van mensen hield, vond hij fascinerend. 338 00:26:42,644 --> 00:26:47,191 Ik was het enige meisje en de enige zwarte… 339 00:26:47,274 --> 00:26:50,903 …in m'n jaar op de universiteit van Columbia. 340 00:26:50,986 --> 00:26:53,572 Die twee dingen zaten me al tegen, dus… 341 00:26:54,323 --> 00:26:57,034 Ik had een essay geschreven… 342 00:26:57,117 --> 00:27:01,496 …over de situatie van de zwarten en witten in de VS. 343 00:27:01,580 --> 00:27:04,541 Ze vroegen: 'Waar heb je die ideeën vandaan?' 344 00:27:04,625 --> 00:27:07,127 'Van de mensen die dat beleefd hebben.' 345 00:27:07,211 --> 00:27:11,381 Sidney had maar tot z'n negende op school gezeten. 346 00:27:11,465 --> 00:27:14,384 Hij wilde altijd nieuwe dingen leren. 347 00:27:14,468 --> 00:27:20,682 Hij wilde per se alles leren waar hij maar toe in staat was. 348 00:27:21,725 --> 00:27:28,690 Ik probeerde hem altijd dingen te leren die hij niet wist… 349 00:27:28,774 --> 00:27:30,901 …en waar hij echt iets aan had. 350 00:27:30,984 --> 00:27:37,282 Dan kon hij de films die hij kreeg aangeboden, aanvoelen en erop reageren. 351 00:27:37,366 --> 00:27:39,618 Ik zei: 'Niet alles draait om geld.' 352 00:27:40,369 --> 00:27:44,915 Hij kreeg een rol aangeboden. Van Marty Baum, geloof ik. 353 00:27:44,998 --> 00:27:50,754 En hij sloeg die rol af. Marty Baum zei: 'Dat begrijp ik niet. 354 00:27:50,838 --> 00:27:54,925 Hier verdien je meer geld mee dan wat je in een jaar verdient.' 355 00:27:55,509 --> 00:28:00,639 M'n tweede dochter werd bijna geboren. M'n tweede kind. En ik had geen geld. 356 00:28:02,808 --> 00:28:07,354 Ik zou een conciërge spelen, waar op zich niets mis mee is. 357 00:28:07,437 --> 00:28:10,941 Maar in dit script vond een moord plaats. 358 00:28:11,441 --> 00:28:14,361 En de moordenaars, de mensen die ervan wisten… 359 00:28:14,444 --> 00:28:21,201 …die de moordenaars kenden, dachten dat ik, de conciërge, het gezien had. 360 00:28:21,285 --> 00:28:25,455 In het verhaal wordt de dochter van de conciërge vermoord. 361 00:28:26,206 --> 00:28:31,712 En de conciërge krijgt geen ruimte om te uiten wat hij voelt… 362 00:28:31,795 --> 00:28:35,465 …als z'n dochter op het grasveld wordt gegooid. 363 00:28:35,549 --> 00:28:39,511 Ze veranderen het script niet om hem daarop te laten reageren. 364 00:28:41,180 --> 00:28:46,059 En hij zei: 'Reginald Poitier zou nooit toestaan… 365 00:28:46,143 --> 00:28:51,690 …dat een kind van hem op 't grasveld wordt gegooid zonder dat hij daarop reageert.' 366 00:28:51,773 --> 00:28:57,196 Hij wilde dat wat hij deed in het leven z'n vader in een goed daglicht zette. 367 00:28:57,696 --> 00:28:59,990 Als hij opkeek… 368 00:29:00,073 --> 00:29:04,953 …en z'n naam op het scherm of het billboard zag staan… 369 00:29:05,037 --> 00:29:07,539 …stond voor hem z'n vaders naam daar. 370 00:29:08,123 --> 00:29:09,917 Dat kan ik niet spelen… 371 00:29:11,043 --> 00:29:16,048 …als ik de zoon ben van de man die ik denk dat ik ben. 372 00:29:16,882 --> 00:29:18,550 Ik kan dat niet spelen… 373 00:29:18,634 --> 00:29:24,139 …als m'n moeder de moeder is die ik denk dat ze was. 374 00:29:24,223 --> 00:29:26,934 En dus slaat hij het af. 375 00:29:27,643 --> 00:29:33,982 Hij slaat het af en sluit een lening af om de ziektekosten voor z'n kind te betalen. 376 00:29:34,483 --> 00:29:37,986 Hij deed wat hij moest doen… 377 00:29:38,070 --> 00:29:43,033 …niet zozeer om wat de mensen van hem verwachtten… 378 00:29:43,116 --> 00:29:45,911 …maar om wat hij van zichzelf verwachtte. 379 00:29:46,453 --> 00:29:50,958 M'n trouw aan m'n waarden behoort m'n moeder toe. 380 00:29:57,422 --> 00:29:58,799 En m'n vader. 381 00:30:10,269 --> 00:30:13,564 Zoek dekking onder de tafel. 382 00:30:15,899 --> 00:30:22,239 Door de Koude Oorlog na WO II werd Amerika paranoïde over 't communisme… 383 00:30:22,322 --> 00:30:25,367 …wat gevolgen had op alle vlakken. 384 00:30:25,450 --> 00:30:30,330 De communisten droegen hun agenten op… 385 00:30:30,414 --> 00:30:36,253 …om Hollywood te infiltreren en het witte doek zo veel mogelijk te vergiftigen. 386 00:30:36,336 --> 00:30:38,672 Het zijn vijanden. Geen Amerikanen. 387 00:30:38,755 --> 00:30:40,382 Het zijn homoseksuelen. -Ja. 388 00:30:40,465 --> 00:30:41,884 Communisten. -Ja. 389 00:30:41,967 --> 00:30:43,385 Communisten. 390 00:30:43,468 --> 00:30:49,308 Ook slechts één communist in het BZ is één communist te veel. 391 00:30:49,391 --> 00:30:53,729 Ik ging toen net studeren aan de Howard-universiteit. 392 00:30:53,812 --> 00:30:59,818 Ik zag de McCarthy-hoorzittingen op de eerste tv die ik ooit heb gezien… 393 00:30:59,902 --> 00:31:02,237 …namelijk in het studentenhuis. 394 00:31:02,321 --> 00:31:03,697 Het was echt eng. 395 00:31:03,780 --> 00:31:09,620 De eed van trouw wordt steeds vaker geëist in 't hele land. 396 00:31:10,245 --> 00:31:14,333 Er waren lijsten van mogelijke communisten of sympathisanten. 397 00:31:14,416 --> 00:31:16,877 Paul Robeson stond er ook op. 398 00:31:16,960 --> 00:31:20,255 Bent u na Moskou nog steeds een communist? 399 00:31:20,339 --> 00:31:24,343 Hoe weet u wat ik ben? Dat weet niemand. -Bent u dat? 400 00:31:24,426 --> 00:31:26,386 Ik neem u dat kwalijk. -Pardon. 401 00:31:26,470 --> 00:31:28,096 Stelt u de vraag anders. 402 00:31:34,102 --> 00:31:36,188 Paul Robeson was… 403 00:31:36,271 --> 00:31:39,733 …cultureel de belangrijkste Afro-Amerikaan van de jaren 30. 404 00:31:39,816 --> 00:31:42,653 Hij was de grootste van de zwarte amusementswereld… 405 00:31:42,736 --> 00:31:48,033 …waar Poitier en Belafonte deel van werden. Ze keken op tegen Paul Robeson. 406 00:31:50,035 --> 00:31:54,915 Amerika vertrouwde hem niet omdat hij achter het proletariaat stond. 407 00:31:54,998 --> 00:31:56,917 'Maar dat zijn communisten.' En dus? 408 00:31:58,126 --> 00:32:01,880 Robeson wordt een fascinerend dubbel voorbeeld… 409 00:32:02,589 --> 00:32:05,425 …voor Poitier en Belafonte… 410 00:32:05,509 --> 00:32:10,806 …in hun beslissing aan welke kant ze willen staan. 411 00:32:13,308 --> 00:32:17,563 Robeson werd niet alleen tegengewerkt, maar toen hij werk vond in Europa… 412 00:32:17,646 --> 00:32:19,439 …werd z'n paspoort ingenomen. 413 00:32:19,523 --> 00:32:23,652 We zien dat mensen zo willen vechten voor hun vrijheid… 414 00:32:23,735 --> 00:32:27,072 …dat als ze het niet krijgen, ze het zelf nemen. 415 00:32:27,155 --> 00:32:33,662 Sidney zag hoe schandalig Paul Robeson werd behandeld en beledigd. 416 00:32:34,246 --> 00:32:38,041 En als je zoiets ziet gebeuren… 417 00:32:39,334 --> 00:32:41,295 …kan dat een strategie worden. 418 00:32:41,879 --> 00:32:46,884 Probeer gewoon op te letten, Santini. -Doe ik ook. 419 00:32:49,887 --> 00:32:54,308 Miller. Kom hier. Ik wil even met je praten. 420 00:32:54,391 --> 00:32:58,187 Voor Blackboard Jungle moest je een eed van trouw afleggen. 421 00:32:58,270 --> 00:33:00,022 Ja. -Waarom? 422 00:33:00,105 --> 00:33:03,942 Ik denk vooral omdat ik Paul Robeson kende… 423 00:33:04,026 --> 00:33:07,446 …en het geen geheim was dat ik hem bewonderde. 424 00:33:07,529 --> 00:33:10,782 Dat was genoeg om me verdacht te maken. 425 00:33:11,408 --> 00:33:16,371 Niet zo bescheiden doen. Je weet dat je slimmer bent dan de andere jongens. 426 00:33:16,455 --> 00:33:19,958 Ik? -Ja. En elke klas heeft een leider nodig. 427 00:33:20,042 --> 00:33:24,505 Poitier stond in Counterattack, een conservatief, waakhondachtig blad… 428 00:33:24,588 --> 00:33:30,511 …dat linkse sympathieën van bekende Amerikanen onderzocht. 429 00:33:30,594 --> 00:33:34,014 Iemand had Poitier duidelijk nauw in de gaten gehouden. 430 00:33:34,598 --> 00:33:39,353 Het beleid in ons vak was toen zo dat als je wilde werken… 431 00:33:39,436 --> 00:33:42,481 …je op heel goede voet moest staan… 432 00:33:42,564 --> 00:33:47,528 …met de mensen achter de zwarte lijsten. -Jij zei nee. 433 00:33:48,862 --> 00:33:49,988 Kom, slimme jongen. 434 00:33:50,614 --> 00:33:52,574 Wacht. Hij bedoelt mij. 435 00:33:53,075 --> 00:33:55,786 Je zet je hele carrière op het spel. 436 00:33:55,869 --> 00:33:59,373 Tegen sommige dingen moet je nee zeggen. 437 00:33:59,456 --> 00:34:03,168 M'n integriteit was belangrijker dan een politiek spelletje. 438 00:34:03,919 --> 00:34:06,421 Dat is dapper. Er stond veel op het spel. 439 00:34:06,505 --> 00:34:08,924 Het had hem z'n carrière kunnen kosten. 440 00:34:09,007 --> 00:34:13,262 Ik kan me niet voorstellen wat het toen betekende om je te uiten. 441 00:34:15,681 --> 00:34:21,812 M'n vader leerde me waar je een man echt op moest oordelen. 442 00:34:22,312 --> 00:34:26,108 Namelijk, hoe goed hij voor z'n kinderen zorgde. 443 00:34:26,190 --> 00:34:30,237 Dat is me m'n hele leven bijgebleven. 444 00:34:30,904 --> 00:34:36,243 Ik wist niet wat er verder zou gebeuren, maar ik kon niet mislukken. 445 00:34:37,411 --> 00:34:42,623 Toen belde Richard Brooks of ik Something of Value in Kenia wilde maken. 446 00:34:42,708 --> 00:34:45,835 En toen nam m'n carrière echt een vlucht. 447 00:34:45,918 --> 00:34:49,380 Zei ik tegen mezelf: 'Dit land ontwaakt… 448 00:34:49,464 --> 00:34:53,844 …en ziet dat verandering onvermijdelijk is'? 449 00:34:53,927 --> 00:34:55,429 Nee, dat zei ik niet. 450 00:34:55,512 --> 00:34:59,558 Als hier een negerkind de school inloopt… 451 00:34:59,641 --> 00:35:03,395 …moet elke fatsoenlijke, zichzelf respecterende, liefhebbende ouder… 452 00:35:03,478 --> 00:35:06,899 …z'n witte kind van die gebroken school afhalen. 453 00:35:08,066 --> 00:35:11,612 In dit Amerika van de jaren 50… 454 00:35:11,695 --> 00:35:15,991 …was een carrière zoals de mijne nog compleet onvoorstelbaar. 455 00:35:16,074 --> 00:35:20,120 Het was nooit eerder in de filmgeschiedenis gebeurd. 456 00:35:20,204 --> 00:35:22,372 Een zwarte hoofdrolspeler. 457 00:35:27,711 --> 00:35:30,589 Je hoorde hem, nikker. Kop dicht. 458 00:35:34,760 --> 00:35:37,387 Als je me weer nikker noemt, vermoord ik je. 459 00:35:38,013 --> 00:35:39,223 Begin maar. 460 00:35:40,474 --> 00:35:41,892 Kijk uit. 461 00:35:50,192 --> 00:35:56,114 Ik vond altijd dat er een band was tussen joden en zwarten. 462 00:35:56,198 --> 00:36:00,702 In The Defiant Ones is Tony Curtis de jood… 463 00:36:00,786 --> 00:36:04,248 …en Sidney Poitier, die zwart was… 464 00:36:04,331 --> 00:36:08,252 En je ziet die saamhorigheid tussen mensen in boeien. 465 00:36:08,335 --> 00:36:10,838 Dat zit in ons dna. 466 00:36:11,797 --> 00:36:14,925 The Defiant Ones was de eerste die ik zag. 467 00:36:15,008 --> 00:36:16,927 Ik was er kapot van. 468 00:36:17,010 --> 00:36:20,472 Ik hoor hem nog steeds tegen Tony Curtis zeggen: 469 00:36:20,556 --> 00:36:22,850 'Ik voel ook een naald. Ik heet niet boy.' 470 00:36:22,933 --> 00:36:27,521 Ik voel ook een naald. Joker, ik heet niet boy. 471 00:36:28,105 --> 00:36:34,820 Ik zag voor 't eerst in 'n film 'n zwarte voor zichzelf opkomen en respect eisen… 472 00:36:35,320 --> 00:36:36,738 …van een witte man. 473 00:36:36,822 --> 00:36:40,701 Als Sidney in die film besluit… 474 00:36:44,580 --> 00:36:47,082 …om z'n vrijheid op te offeren… 475 00:36:47,165 --> 00:36:48,417 Kom op. 476 00:36:48,500 --> 00:36:51,461 Ik haal het niet. Ik haal het niet. 477 00:36:51,545 --> 00:36:53,255 …voor z'n witte vriend… 478 00:36:58,927 --> 00:37:02,973 …is iets wat zwarten nog steeds niet leuk vinden en geloven. 479 00:37:03,473 --> 00:37:07,561 Het is een magic Negro moment, iets wat wel vaker voorkwam… 480 00:37:07,644 --> 00:37:10,606 The Defiant Ones is een van de grootste voorbeelden… 481 00:37:10,689 --> 00:37:15,903 …van een zwart personage dat zich opoffert of iets op het spel zet… 482 00:37:15,986 --> 00:37:20,657 …of z'n best doet om een wit personage te helpen dat gevaar loopt. 483 00:37:20,741 --> 00:37:26,413 Dat kwam jarenlang heel vaak voor in Hollywoodfilms. 484 00:37:26,914 --> 00:37:32,169 Zo wilden zij de menselijkheid en empathie van zwarten laten zien… 485 00:37:32,252 --> 00:37:33,921 …zelfs als ze het zwaar hadden. 486 00:37:35,047 --> 00:37:38,634 Maar de zwarten vonden het maar sukkels. 487 00:37:38,717 --> 00:37:41,637 Ik zette er een paar vraagtekens bij. 488 00:37:42,304 --> 00:37:44,848 'Wat zou ik gedaan hebben?' Snap je? 489 00:37:47,226 --> 00:37:48,727 Ik had het ook gedaan. 490 00:37:50,145 --> 00:37:52,439 We hebben zolang aan elkaar vastgezeten. 491 00:37:54,191 --> 00:37:56,068 Nu laat ik je niet alleen. 492 00:37:57,027 --> 00:38:02,282 James Baldwin zei tegen me: 'De witte middenklasse is er dol op… 493 00:38:02,366 --> 00:38:06,245 …maar in New York riepen de zwarten: "Terug de trein op, sukkel."' 494 00:38:06,870 --> 00:38:08,247 Wat zeg je daarop? 495 00:38:08,330 --> 00:38:12,584 Niets. Kijk, die film was toen revolutionair. 496 00:38:12,668 --> 00:38:14,044 Ja. -Weet je? 497 00:38:14,127 --> 00:38:16,964 Het is nog steeds een revolutionaire film. 498 00:38:17,756 --> 00:38:20,509 We redden het wel, Joker. 499 00:38:22,302 --> 00:38:26,849 Door The Defiant Ones kennen we Sidney Poitier… 500 00:38:26,932 --> 00:38:28,851 …als een machtig acteur. 501 00:38:28,934 --> 00:38:32,312 Hun namen stonden allebei vermeld boven de film… 502 00:38:32,396 --> 00:38:35,649 …wat betekende dat ze heel beroemd werden. 503 00:38:35,732 --> 00:38:39,987 M'n vader en Tony Curtis kregen allebei een Oscarnominatie. 504 00:38:40,070 --> 00:38:44,491 Hij kreeg als eerste zwarte een nominatie, na Hattie McDaniel. 505 00:38:44,575 --> 00:38:50,581 M'n vader kwam thuis met een plaque met die nominatie, die hij kon ophangen… 506 00:38:50,664 --> 00:38:51,957 …en dat betekende veel. 507 00:38:53,041 --> 00:38:57,671 De aandacht van de pers, de profiles, de tijdschriften… 508 00:38:57,754 --> 00:39:00,716 Hij staat op de voorkant van Ebony. Hij is een ster. 509 00:39:03,760 --> 00:39:06,388 Hij was in veel opzichten mooi. 510 00:39:06,471 --> 00:39:08,640 Ten eerste, wie glimlacht er zo? 511 00:39:08,724 --> 00:39:11,560 Alleen Brando misschien. Toch? 512 00:39:15,856 --> 00:39:21,987 Sidney is ook zo mooi omdat hij net een wandelend Yorubamasker is. 513 00:39:22,070 --> 00:39:25,908 Zo'n bronzen beeld uit Benin. Hij is net een beeldhouwwerk. 514 00:39:25,991 --> 00:39:28,827 Hij was een beeldschone man. 515 00:39:28,911 --> 00:39:32,497 Ik wilde met hem trouwen. Weet je wel? 516 00:39:32,581 --> 00:39:37,920 Hij was voor mij precies wat een zwarte man moest zijn. 517 00:39:38,003 --> 00:39:39,546 Hij was vastberaden. 518 00:39:40,047 --> 00:39:45,010 Hij begreep hoe beeldtaal werkte, wat een kracht die had. 519 00:39:45,677 --> 00:39:47,804 Ik heb mensen zien huilen. 520 00:39:47,888 --> 00:39:51,892 Ik heb vrouwen zien zwijmelen. En hun mannen ook. 521 00:39:51,975 --> 00:39:56,438 Ik zag iedereen smelten in zijn nabijheid. 522 00:39:57,022 --> 00:40:00,817 Hij was zo elegant, zo statuesk. 523 00:40:00,901 --> 00:40:04,780 Hij was echt wow. Wat filmsterren moeten zijn. 524 00:40:08,867 --> 00:40:14,748 Ik speelde Raisin in the Sun in 1959. Ik leerde Sidney goed kennen. En hij mij. 525 00:40:18,961 --> 00:40:23,257 Elke zwarte had dat gelezen. Het was zo'n stuk dat je las… 526 00:40:23,340 --> 00:40:25,551 …toen zwart werk mocht op school. 527 00:40:33,600 --> 00:40:37,312 Sidney had een bontjas of zo voor me gekocht. 528 00:40:37,813 --> 00:40:41,650 Ik zei: 'Dat wil ik niet. Ik wil alleen…' 529 00:40:42,192 --> 00:40:48,240 Ik bracht het terug en dat geld investeerde ik in Raisin in the Sun. 530 00:40:48,323 --> 00:40:53,620 Ik was de grootste investeerder in het stuk dat hij deed op Broadway. 531 00:40:54,246 --> 00:40:58,709 Ik had al op Broadway gespeeld. Ik wist niet hoe 't zou worden. Het voelde goed. 532 00:40:58,792 --> 00:41:02,629 Bij de eerste pauze kon je een speld horen vallen. 533 00:41:03,213 --> 00:41:07,384 We dachten dat het een flop was. Maar bij de tweede pauze… 534 00:41:07,926 --> 00:41:12,431 …ging de zaal er zo in op dat toen het stuk afgelopen was… 535 00:41:13,098 --> 00:41:18,145 …er naar adem werd gehapt en er geschreeuwd werd: 'Bravo'. 536 00:41:18,228 --> 00:41:19,313 Dat was geweldig. 537 00:41:20,063 --> 00:41:23,817 Ik wist dat ik voorbestemd was toen het doek viel… 538 00:41:23,901 --> 00:41:25,736 …op de première in New York. 539 00:41:25,819 --> 00:41:29,948 Na alle twijfel sinds die toevallige ontmoeting… 540 00:41:30,032 --> 00:41:35,412 …met die man van het American Negro Theatre die me de deur uitgooide. 541 00:41:35,996 --> 00:41:38,123 Die avond wist ik zeker… 542 00:41:38,207 --> 00:41:43,837 …dat ik formeel was voorgesteld aan m'n echte roeping. Ik was acteur. 543 00:41:45,672 --> 00:41:47,382 Ik heb plannen, man. 544 00:41:47,466 --> 00:41:51,094 Ik heb plannen die de hele stad op z'n kop zetten. 545 00:41:51,178 --> 00:41:52,179 Weet je wel? 546 00:41:52,262 --> 00:41:56,600 De film van het jaar erop brengt het stuk naar een groter publiek. 547 00:41:56,683 --> 00:41:59,061 Poitier speelt vol vuur. 548 00:41:59,144 --> 00:42:02,940 De rol is niet door toeval geschreven door een Afro-Amerikaanse… 549 00:42:03,023 --> 00:42:05,025 …in de mensenrechtenbeweging… 550 00:42:05,108 --> 00:42:09,404 …terwijl veel van z'n andere rollen van witte liberale mannen kwamen. 551 00:42:09,488 --> 00:42:13,700 Lorraine Hansberry wist er zwarte authenticiteit in te leggen… 552 00:42:13,784 --> 00:42:15,827 …en de Hollywoodschrijvers niet. 553 00:42:15,911 --> 00:42:19,790 Ik weet dat je een druk ventje bent. -Walter, toe. 554 00:42:21,208 --> 00:42:25,295 Niemand heeft het zo druk als studenten van kleur… 555 00:42:25,379 --> 00:42:28,215 …met je speld en witte schoenen. -Wally. 556 00:42:28,298 --> 00:42:33,136 Ik zie je met je boeken onder je arm naar je lessen lopen. 557 00:42:33,762 --> 00:42:36,473 Wat leer je daar? Waar vullen ze je hoofd mee? 558 00:42:36,557 --> 00:42:40,769 Het plafond van de mogelijkheden voor zwarten… 559 00:42:40,853 --> 00:42:44,231 …en zeker de agressieve jonge zwarte mannen… 560 00:42:44,314 --> 00:42:46,733 Je ziet hem dat belichamen. 561 00:42:46,817 --> 00:42:50,529 Er is geen groot verschil tussen Sidney in Raisin in the Sun… 562 00:42:50,612 --> 00:42:53,991 …en, weet je wel, de jongens van Boyz n the Hood. 563 00:42:54,074 --> 00:42:56,827 Man, je bent helemaal verbitterd. 564 00:42:58,620 --> 00:43:00,372 En jij? Ben jij dat niet? 565 00:43:00,873 --> 00:43:04,376 Zie je die sterren niet schitteren waar jij niet bij kunt? 566 00:43:05,419 --> 00:43:06,420 Ik heb het… 567 00:43:09,131 --> 00:43:10,132 Bitter? 568 00:43:11,049 --> 00:43:14,386 Ik ben een vulkaan. Een reus, omringd door mieren. 569 00:43:14,469 --> 00:43:17,306 Die me niet eens begrijpen. Nou? 570 00:43:17,389 --> 00:43:20,726 Je bereidt een moment voor, je weet wat je gaat doen… 571 00:43:20,809 --> 00:43:23,729 …en waar de camera staat en je bouwt de hele scène op. 572 00:43:23,812 --> 00:43:28,483 Hij had alles uitgewerkt. Het is heel moeilijk om hem niet na te doen. 573 00:43:41,330 --> 00:43:44,541 Ik was heel jong toen ik Sidney ontmoette. 574 00:43:44,625 --> 00:43:48,837 Hij had een relatie met m'n tante Diahann. Ik was een jaar of vijf. 575 00:43:49,338 --> 00:43:53,300 Ik snapte pas dat ze een relatie hadden… 576 00:43:53,383 --> 00:43:57,554 …toen ik Sidneys boek las, toen ik veel ouder was… 577 00:43:58,180 --> 00:44:02,935 …want tante Diahann praatte er toen eigenlijk niet over. 578 00:44:03,435 --> 00:44:07,648 Toen ik ouder werd, werden er gesprekken gevoerd… 579 00:44:08,440 --> 00:44:09,942 …omdat het toen wel kon. 580 00:44:10,692 --> 00:44:16,323 Ik was verbaasd dat ik het niet wist. Het lag allemaal heel gevoelig. 581 00:44:17,449 --> 00:44:19,826 Je bent zo mooi. 582 00:44:19,910 --> 00:44:24,164 Door jou voel ik me mooi. Bij jou voel ik me niet middelmatig. 583 00:44:24,248 --> 00:44:27,459 Maar heel speciaal. 584 00:44:27,543 --> 00:44:31,922 Het is een heel sexy film. Het zwart-wit is schitterend. 585 00:44:32,005 --> 00:44:34,091 Parijs is prachtig. 586 00:44:34,174 --> 00:44:37,594 Ze zitten in de grotten, die jazzgrotten, weet je wel? 587 00:44:37,678 --> 00:44:38,846 Met Paul Newman. 588 00:44:40,013 --> 00:44:41,723 En m'n tante Diahann… 589 00:44:41,807 --> 00:44:46,562 …die in die film de mooiste vrouw is die je ooit hebt gezien. 590 00:44:46,645 --> 00:44:50,566 Hij vormde met Diahann Carroll een van de mooiste filmkoppels ooit. 591 00:44:50,649 --> 00:44:53,944 Met hun trenchcoats lopen ze 's nachts door Parijs. 592 00:44:54,027 --> 00:44:57,322 Ze babbelen over de mensenrechtenbeweging en liefde. 593 00:44:57,406 --> 00:45:02,703 Blijf maar even in Parijs. Hier slaan ze je niet in elkaar als je ergens luncht. 594 00:45:02,786 --> 00:45:06,290 Op een dag kijk je uit over de oceaan en zeg je: 'Laat maar.' 595 00:45:06,790 --> 00:45:10,794 Poitier wordt een symbool voor het hele land… 596 00:45:10,878 --> 00:45:13,255 …maar maakt een persoonlijke crisis door. 597 00:45:13,338 --> 00:45:18,969 Aan de ene kant voelt hij veel liefde bij Diahann Carroll die hij thuis mist. 598 00:45:19,052 --> 00:45:20,512 Maar hij is ook vader. 599 00:45:20,596 --> 00:45:25,767 En Reginald Poitier, zijn vader, zei dat een man voor z'n gezin moet zorgen. 600 00:45:25,851 --> 00:45:29,188 Laat hij nu die waarden in de steek? 601 00:45:29,897 --> 00:45:31,648 Ik kan je niet laten gaan. 602 00:45:32,858 --> 00:45:34,234 Kom dan met me mee. 603 00:45:35,402 --> 00:45:39,281 Aan het eind van de opnames waren ze er nog niet uit. 604 00:45:39,364 --> 00:45:43,285 Ze wisten niet wat er ging gebeuren. En of ze bij elkaar bleven. 605 00:45:43,368 --> 00:45:46,330 En wat ze met hun gezinnen moesten doen. 606 00:45:46,830 --> 00:45:49,249 Hij zei dat hij weg moest. 607 00:45:49,333 --> 00:45:52,920 Hij kon niet thuis blijven… 608 00:45:53,003 --> 00:45:56,673 …hij wilde een flat, om te kunnen schrijven. 609 00:45:56,757 --> 00:45:59,092 Hij schreef nu ook. 610 00:45:59,676 --> 00:46:04,765 En natuurlijk bleek later dat er iets anders aan de hand was… 611 00:46:04,848 --> 00:46:08,060 …niet wat hij had gezegd. 612 00:46:15,025 --> 00:46:17,236 Freedom Now Movement, luister. 613 00:46:18,445 --> 00:46:24,743 Alle burgers, gaat u naar Washington. Per vliegtuig, auto of bus. 614 00:46:24,826 --> 00:46:26,203 Hoe dan ook. 615 00:46:29,331 --> 00:46:31,959 ZE KOMEN OVERAL VANDAAN 616 00:46:35,337 --> 00:46:40,300 Negers willen wat de witte burgers hebben. Al hun rechten. 617 00:46:40,384 --> 00:46:43,011 Vrijheid. 618 00:46:56,358 --> 00:47:02,281 Deze mars ondersteunt de burgerrechtenwet van president Kennedy. 619 00:47:02,364 --> 00:47:07,619 Wij waren een zuidelijke zwarte beweging, tot augustus 1963. 620 00:47:07,703 --> 00:47:14,251 Toen begon dr. King over de dromen van de Afro-Amerikanen in het Zuiden… 621 00:47:14,334 --> 00:47:19,131 …en kwamen de Hollywoodsterren erbij. 622 00:47:35,606 --> 00:47:40,027 Harry en Sidney Poitier maakten er een wereldevenement van. 623 00:47:40,110 --> 00:47:42,279 Voordat Martin Luther King iets zei. 624 00:47:44,281 --> 00:47:47,075 Dr. King kende Marlon Brando niet. 625 00:47:48,285 --> 00:47:50,370 Hij kende Paul Newman niet. 626 00:47:51,496 --> 00:47:55,792 Hollywoodsterren die meeliepen met de beweging van dr. King. 627 00:47:55,876 --> 00:48:00,047 Dat kwam door Sidney en Harry. Dat bracht ze bijeen. 628 00:48:00,130 --> 00:48:04,343 Ik heb deze hele dag in alle toespraken en op alle plakkaten… 629 00:48:04,426 --> 00:48:07,888 …steeds weer het woord 'nu, nu, nu' gehoord en gezien. 630 00:48:07,971 --> 00:48:08,972 Constant. -'Nu.' 631 00:48:09,056 --> 00:48:14,478 Die drang die vandaag zo zichtbaar was, borrelt persoonlijk al jaren in me. 632 00:48:14,561 --> 00:48:17,022 Zeker sinds ik volwassen ben. 633 00:48:17,105 --> 00:48:20,901 Ik verdiepte me uit noodzaak in de mensenrechtenbeweging. 634 00:48:20,984 --> 00:48:25,489 Ik raakte er jaren geleden in geïnteresseerd… 635 00:48:25,572 --> 00:48:29,326 …maar ik beleef het nu intenser dan ooit. 636 00:48:29,409 --> 00:48:30,994 Heren, het wordt tijd… 637 00:48:31,078 --> 00:48:33,789 Ik was onder de indruk van Sidneys activisme… 638 00:48:33,872 --> 00:48:38,961 …en ook geïnspireerd, want ik dacht: dat kan ik ook. Op m'n eigen manier. 639 00:48:39,044 --> 00:48:44,216 Al moet ik die nog wel vinden. Ik heb een stem. Die kan ik gebruiken. 640 00:48:44,299 --> 00:48:49,471 Hij kreeg veel tegenstand. Hij zou horen: 'Wie ben jij nou helemaal?' 641 00:48:49,555 --> 00:48:53,350 Dat is oneerlijk. Hij had het volste recht om z'n stem te gebruiken. 642 00:48:53,433 --> 00:48:58,188 Hij had die stem verdiend. Ook een acteur mag zich uiten. 643 00:48:58,689 --> 00:49:03,193 Door de ogen van de gemiddelde Amerikaan was het helaas… 644 00:49:04,069 --> 00:49:07,030 …onmogelijk om mij te zien. 645 00:49:07,739 --> 00:49:14,454 Soms was ik daar pissig om want daardoor kon ik niet veranderen… 646 00:49:14,955 --> 00:49:17,666 …hoe de zwarten werden behandeld. 647 00:49:18,250 --> 00:49:23,672 Hollywood was toen nog niet klaar voor meer dan één zwarte ster. 648 00:49:23,755 --> 00:49:26,258 Er was er één. De anderen waren zwarte acteurs. 649 00:49:26,341 --> 00:49:32,389 Het was een heel conservatieve industrie die het heden in gesleept moest worden… 650 00:49:32,472 --> 00:49:33,932 …wat heel lang duurde. 651 00:49:34,433 --> 00:49:39,188 Niemand is per se de volgende Sidney Portier aan het klaarstomen. 652 00:49:39,271 --> 00:49:41,398 Sidney is een heel complex. 653 00:49:41,481 --> 00:49:44,484 Het Sidney Poitier-complex. Het is een matrix. 654 00:49:44,568 --> 00:49:48,280 Racisme werkt net als die film Highlander. 655 00:49:48,363 --> 00:49:52,451 We hebben Sidney. We hebben geen andere negers nodig. 656 00:49:52,534 --> 00:49:57,706 Hij was een rassoldaat die het leger leidde voor de rest… 657 00:49:58,457 --> 00:50:03,337 …maar hij begreep heel goed dat z'n kleur hem niet bepaalde. 658 00:50:04,004 --> 00:50:09,718 Dat zei hij niet als verzet of als verklaring. 659 00:50:09,801 --> 00:50:11,595 Het was gewoon zo. 660 00:50:11,678 --> 00:50:14,806 Er hebben zoveel factoren om ons heen meegespeeld… 661 00:50:14,890 --> 00:50:21,104 …bij sommige veranderingen en keuzes die ik heb gemaakt. 662 00:50:21,188 --> 00:50:27,778 Bij sommige keuzes ging het er me persoonlijk niet zozeer om… 663 00:50:27,861 --> 00:50:30,822 …wat ik zou moeten doen, wat ik van plan was. 664 00:50:30,906 --> 00:50:35,244 Nee. Je leeft volgens… 665 00:50:35,327 --> 00:50:38,121 …de waarden die je voortstuwen. 666 00:50:52,803 --> 00:50:57,808 Deze lowbudgetfilm gaat over een zwarte klusjesman… 667 00:50:57,891 --> 00:51:02,604 …die bij een groep nonnen aankomt en een kerk voor ze bouwt. 668 00:51:02,688 --> 00:51:06,608 God is goed. Hij heeft een grote, sterke man gestuurd. 669 00:51:06,692 --> 00:51:10,279 Mij heeft hij niets gezegd. Ik ben hier toevallig. 670 00:51:10,362 --> 00:51:13,115 In '63 was ik zes jaar. 671 00:51:13,198 --> 00:51:17,035 Ik dacht: Sidney, ga daar weg. Wat moet je met die nonnen? 672 00:51:18,245 --> 00:51:22,833 Stap de auto in. Dat dacht ik toen ik zes was. 673 00:51:22,916 --> 00:51:28,922 Hij zei: 'Ze kunnen me niet genoeg betalen. Ze bieden me niets.' 674 00:51:29,006 --> 00:51:34,469 Ik zei: 'Weet je wat je kunt doen? Doe de film niet voor een salaris… 675 00:51:34,553 --> 00:51:38,515 …maar voor een deel van de opbrengst.' 676 00:51:38,599 --> 00:51:42,144 'Daar had ik nog niet aan gedacht.' 'Doe dat maar', zei ik. 677 00:51:42,227 --> 00:51:48,400 Belafonte wilde de film niet doen. Omdat hij het personage niet echt vond. 678 00:51:48,483 --> 00:51:52,905 Vreselijke film. Het ergste script dat ik ooit heb gelezen. 679 00:51:52,988 --> 00:51:55,866 Ik heb het met veel flair afgewezen. 680 00:51:56,450 --> 00:51:58,368 En Sidney Poitier deed het wel. 681 00:51:59,453 --> 00:52:01,455 Hij was geweldig in die film. 682 00:52:01,538 --> 00:52:05,542 Harry zong ook. Hij had twee carrières. Harry was goed bezig. 683 00:52:05,626 --> 00:52:10,923 Hij kon dingen afwijzen. Dat kan best als het huis is afbetaald. 684 00:52:11,006 --> 00:52:15,302 Niet rot bedoeld, maar Harry "Day-O'de" lekker onbezorgd. 685 00:52:16,887 --> 00:52:17,930 Oké? 686 00:52:20,307 --> 00:52:24,520 Ik deed Hello, Dolly! op Broadway met Pearl Bailey. 687 00:52:24,603 --> 00:52:29,942 Als er een bekende kwam kijken, vroeg ze die het podium op. 688 00:52:30,025 --> 00:52:31,610 En dan zongen ze… 689 00:52:34,863 --> 00:52:40,244 Ze vroeg Sidney het podium op. 'Kom, Sidney. Vooruit, zingen.' 690 00:52:40,327 --> 00:52:43,288 Hij zei: 'Ik kan niet zingen.' 691 00:52:43,789 --> 00:52:45,040 Oké? Vooruit. 692 00:52:47,960 --> 00:52:52,339 En zij: 'Ach, kom. Ik hoorde je brullen in Lilies of the Field.' 693 00:52:52,422 --> 00:52:54,132 En hij: 'Dat was ik niet.' 694 00:53:01,348 --> 00:53:02,432 Nou meedoen. 695 00:53:05,143 --> 00:53:08,188 De film bouwt langzaam een publiek op. 696 00:53:08,272 --> 00:53:10,691 Hij vindt weerklank in het land. 697 00:53:10,774 --> 00:53:16,071 Vooral Poitiers personage, Homer Smith, en z'n interpretatie, worden gewaardeerd. 698 00:53:16,154 --> 00:53:19,366 Hij is heel lief en vertederend in de film. 699 00:53:19,449 --> 00:53:21,493 Dat sprak de mensen ontzettend aan. 700 00:53:21,577 --> 00:53:28,125 Ik denk dat die rol een lief, geweldig, positief personage was… 701 00:53:28,208 --> 00:53:33,505 …dat terug te vinden is in het beste in alle mensen. 702 00:53:38,427 --> 00:53:39,803 Dé avond. 703 00:53:39,887 --> 00:53:44,933 Voor de 36ste keer worden de beste artiesten en prestaties onderscheiden… 704 00:53:45,017 --> 00:53:47,728 …met de felbegeerde Oscars. 705 00:53:47,811 --> 00:53:50,772 Ik was tien en woonde in Milwaukee. 706 00:53:50,856 --> 00:53:53,108 Ik keek naar die uitreiking… 707 00:53:53,192 --> 00:53:58,113 …en je zag allerlei mensen in limousines komen aanrijden en zo. 708 00:53:58,697 --> 00:54:04,703 Als er een zwarte persoon op tv kwam, zei ik letterlijk in de telefoon: 709 00:54:04,786 --> 00:54:08,207 'Kleurlingen, kleurlingen op tv. Kleurlingen. Zet aan.' 710 00:54:08,290 --> 00:54:10,000 Waardoor ik het niet zag. 711 00:54:10,667 --> 00:54:15,047 De genomineerden voor de beste acteur zijn Albert Finney in Tom Jones… 712 00:54:16,173 --> 00:54:21,053 …Richard Harris in This Sporting Life, Rex Harrison in Cleopatra… 713 00:54:23,013 --> 00:54:27,559 …Paul Newman in Hud, Sidney Poitier in Lilies of the Field. 714 00:54:29,561 --> 00:54:32,022 De winnaar is Sidney Poitier. 715 00:54:33,398 --> 00:54:37,110 Toen ik m'n naam hoorde, sprong ik op en riep: 716 00:54:37,194 --> 00:54:41,490 'Ik heb gewonnen. Ik heb gewonnen. Ik heb gewonnen.' 717 00:54:41,573 --> 00:54:43,492 Nou, ik kon er niets aan doen. 718 00:54:44,076 --> 00:54:46,912 Ik zei dat voor mezelf… 719 00:54:46,995 --> 00:54:51,667 …maar ook voor een hele hoop anderen. 720 00:54:51,750 --> 00:54:56,171 Beeld het je eens in. Dit was vóór de burgerrechtenwet. 721 00:54:56,255 --> 00:54:58,215 Kun je je die schok inbeelden? 722 00:54:58,298 --> 00:55:03,720 En die pure vreugde, die magie. 723 00:55:03,804 --> 00:55:07,975 Er gebeurde iets dat gewoonweg goddelijk was… 724 00:55:08,058 --> 00:55:12,938 …en groter was dan alles wat er verder in de zwarte gemeenschap speelde. 725 00:55:13,021 --> 00:55:16,108 Mr Portier is de eerste neger die dit wint. 726 00:55:16,191 --> 00:55:18,819 Het nieuws wordt heel warm onthaald. 727 00:55:24,658 --> 00:55:28,912 Het was een keerpunt, echt een keerpunt… 728 00:55:28,996 --> 00:55:32,457 …in een Hollywood dat ervoor had gekozen… 729 00:55:32,541 --> 00:55:36,879 …om ons, zwarte mensen… 730 00:55:37,713 --> 00:55:41,842 …compleet anders te portretteren dan hoe we waren. 731 00:55:42,384 --> 00:55:48,348 Omdat ik hiervoor een lange weg heb afgelegd… 732 00:55:49,391 --> 00:55:56,106 …ben ik natuurlijk veel verschuldigd aan ontelbaar veel mensen. 733 00:55:56,190 --> 00:56:01,236 Hij was de grote zwarte hoop voor mij. Op dat moment werd hij dat voor mij. 734 00:56:01,320 --> 00:56:06,909 Ik weet nog heel goed dat ik dacht dat als een man van kleur kon winnen… 735 00:56:06,992 --> 00:56:10,120 …wat ik dan wel niet kon bereiken. 736 00:56:10,204 --> 00:56:14,041 Ik kan u alleen maar heel hartelijk bedanken. 737 00:56:44,655 --> 00:56:48,742 Het betekende zoveel voor de mensen die na hem kwamen… 738 00:56:48,825 --> 00:56:53,121 …maar ook Sidneys ouders en grootouders, tot terug naar de slavernij. 739 00:56:53,205 --> 00:56:57,209 Wat zullen zij wel niet gevoeld hebben toen 'hij het gemaakt had'. 740 00:57:04,383 --> 00:57:08,387 Om als eerste zwarte man, van de Bahama's… 741 00:57:08,470 --> 00:57:13,600 …beste acteur te winnen in een tijd dat dat nog praktisch onmogelijk was… 742 00:57:13,684 --> 00:57:16,353 …moest je 100 keer beter zijn dan wie dan ook. 743 00:57:21,066 --> 00:57:26,572 Het was heel bijzonder, en niet omdat ik zo goed en zo puur was. 744 00:57:26,655 --> 00:57:29,950 Ik was zo goed en zo puur niet. 745 00:57:30,826 --> 00:57:34,329 Maar er zat iets in me wat ik naar buiten bracht… 746 00:57:34,413 --> 00:57:36,373 …wat in m'n moeder zat… 747 00:57:36,957 --> 00:57:42,129 …wat ze deed als moeder om mij te laten overleven. 748 00:57:44,464 --> 00:57:48,635 Ze dachten niet dat ik het zou halen. Toen ik geboren werd. 749 00:57:48,719 --> 00:57:52,639 Ik werd twee maanden te vroeg geboren. 750 00:57:53,140 --> 00:57:58,896 M'n vader ging de ochtend erop weg toen alle aanwezigen hadden besloten… 751 00:57:58,979 --> 00:58:01,648 …ook de vroedvrouw, dat ik het niet zou halen. 752 00:58:02,733 --> 00:58:08,155 Hij kwam thuis met een schoenendoos. 753 00:58:10,574 --> 00:58:11,658 En… 754 00:58:14,411 --> 00:58:17,289 …ze stonden klaar om me te begraven. 755 00:58:18,874 --> 00:58:22,961 Nou, m'n moeder wilde daar niks van horen. 'Dat gebeurt niet', zei ze. 756 00:58:23,837 --> 00:58:29,801 Ze ging het huis uit. Ze zocht overal waar mogelijk naar hulp. 757 00:58:29,885 --> 00:58:34,806 Ze kwam langs het huis van een waarzegster. 758 00:58:34,890 --> 00:58:38,268 M'n moeder zei: 'Mijn kind is net geboren. 759 00:58:38,352 --> 00:58:43,106 Hij is te vroeg geboren en ik wil dat je me over m'n zoon vertelt.' 760 00:58:44,358 --> 00:58:49,112 De waarzegster sloot haar ogen en haar gezicht vertrok. 761 00:58:49,196 --> 00:58:52,241 Haar ogen rolden heen en weer achter haar oogleden. 762 00:58:54,660 --> 00:58:58,205 Opeens vlogen de ogen van de waarzegster open… 763 00:58:58,288 --> 00:59:00,999 en ze zei: 'Maak je geen zorgen. 764 00:59:04,336 --> 00:59:05,546 Hij overleeft het. 765 00:59:06,380 --> 00:59:11,802 Hij zal bijna de hele wereld rondreizen. 766 00:59:11,885 --> 00:59:13,470 Hij wordt rijk en beroemd.' 767 00:59:14,304 --> 00:59:17,099 Ik zou haar naam wereldberoemd maken. 768 00:59:18,308 --> 00:59:21,812 Al die dingen die ze heeft gezegd… 769 00:59:23,939 --> 00:59:25,566 …zijn ook gebeurd. 770 00:59:27,818 --> 00:59:32,155 NBC News, met Chaney, Goodman, Schwerner. 771 00:59:32,239 --> 00:59:36,994 Een speciaal verslag over de drie nog steeds vermiste activisten in Mississippi. 772 00:59:37,077 --> 00:59:40,372 James Chaney, Andrew Goodman en Michael Schwerner… 773 00:59:40,455 --> 00:59:43,000 …hielpen negers registreren om te stemmen. 774 00:59:43,083 --> 00:59:45,002 Ik zat net in de beweging. 775 00:59:46,962 --> 00:59:51,758 Ik was naar de stad gelift. Ik kende ze allemaal, op Goodman na. 776 00:59:52,342 --> 00:59:53,802 Het waren leraren. 777 00:59:53,886 --> 00:59:59,850 Ze leerden mensen wat stemmen betekende. We wisten niet hoe je kon stemmen. 778 01:00:00,434 --> 01:00:04,104 Ze leerden ons de Amerikaanse Droom, vind ik. 779 01:00:04,188 --> 01:00:09,902 Stem, dan is de keus aan jou. Anders is de keus aan hen. 780 01:00:09,985 --> 01:00:13,280 Vergeet niet te stemmen, dan is de keus aan jou. 781 01:00:13,363 --> 01:00:17,326 Er is je iets engs overkomen in het zuiden. 782 01:00:17,409 --> 01:00:21,330 Ik heb er iets over gehoord, maar ik heb jou er nooit over gehoord. 783 01:00:21,413 --> 01:00:23,498 Sidney is al 26 jaar m'n vriend. 784 01:00:24,583 --> 01:00:30,422 Geen enkele ervaring heeft onze band sterker gemaakt dan dat moment. 785 01:00:31,089 --> 01:00:34,009 M'n goede vriend Harry Belafonte belde: 786 01:00:34,092 --> 01:00:40,265 'Kom mee naar Mississippi. We moeten de beweging geld bezorgen.' 787 01:00:40,349 --> 01:00:45,312 De groep in dat gebied was heel slecht bij kas en had hulp nodig. 788 01:00:45,395 --> 01:00:49,525 Hier in Mississippi behandelen we mensen met respect… 789 01:00:49,608 --> 01:00:53,946 …wie dan ook, zolang ze onze wetten niet overtreden. 790 01:00:54,029 --> 01:00:57,824 We werden overdag en 's nachts gebeld en bedreigd. 791 01:00:57,908 --> 01:01:02,621 Ze wilden Belafonte en Poitier vermoorden. 792 01:01:02,704 --> 01:01:06,333 Ze zeiden: 'We gaan die nikkers vermoorden.' 793 01:01:06,416 --> 01:01:10,546 Ik ging ervan uit dat omdat ik bevriend was met Bobby Kennedy… 794 01:01:10,629 --> 01:01:16,093 …een mededeling aan Justitie waar ik heen ging en zou verblijven… 795 01:01:16,176 --> 01:01:19,721 …ons politiebescherming zou geven. Toen we aankwamen… 796 01:01:19,805 --> 01:01:23,183 …stond er niemand om ons te beschermen. 797 01:01:23,267 --> 01:01:29,022 Er stonden twee auto's. De ene bracht ons weg, de andere was reserve. 798 01:01:29,106 --> 01:01:31,108 Niemand wilde rijden. 799 01:01:32,234 --> 01:01:33,777 Ik bood het aan. 800 01:01:33,861 --> 01:01:38,407 Na aan elkaar voorgesteld te zijn… 801 01:01:38,490 --> 01:01:41,368 …ging de bagage mijn auto in. 802 01:01:42,160 --> 01:01:48,458 Poitier en Belafonte zaten in de andere auto. 803 01:01:49,042 --> 01:01:52,713 Toen we instapten, zei iemand: 'Daar zijn ze.' 804 01:01:54,673 --> 01:01:57,968 De lichten gingen aan. Het was de Ku Klux Klan. 805 01:01:59,803 --> 01:02:01,346 We reden weg. 806 01:02:01,430 --> 01:02:07,644 Ze wilden ons inhalen, maar de derde auto hield ze tegen. 807 01:02:10,230 --> 01:02:15,861 Ze raakten de achterkant. Ik dacht: laat ze ons niet inhalen. 808 01:02:17,070 --> 01:02:20,616 Ze bleven de auto achter ons rammen… 809 01:02:20,699 --> 01:02:23,952 …om die van de weg te krijgen en bij ons te komen. 810 01:02:24,036 --> 01:02:28,957 Ze mogen ons niet inhalen. Al schieten ze me van achteren dood. 811 01:02:34,671 --> 01:02:37,966 Ze bleven van achteren tegen ons aanrijden. 812 01:02:38,550 --> 01:02:41,386 Ze kwamen er niet langs en hielden op. 813 01:02:42,638 --> 01:02:48,477 Een grote groep studenten stapte in de auto en reed de snelweg op… 814 01:02:48,560 --> 01:02:51,980 …en bracht ons met het geld naar Greenwood. 815 01:02:52,064 --> 01:02:53,774 Zo kwamen we veilig aan. 816 01:02:53,857 --> 01:02:55,859 Het leek wel een Bijbelverhaal. 817 01:02:55,943 --> 01:02:57,986 De mensen zaten in de bomen. 818 01:02:58,862 --> 01:03:03,367 En die hele straat stond vol met mensen. 819 01:03:04,284 --> 01:03:08,497 En de tranen stonden me in de ogen. 820 01:03:09,665 --> 01:03:14,753 De mensen in de bomen en op de daken… 821 01:03:15,921 --> 01:03:17,381 …dat was zo betoverend. 822 01:03:19,091 --> 01:03:24,471 Toen ze Poitier zagen, zongen ze dat lied van Lilies of the Field… 823 01:03:24,555 --> 01:03:25,639 …'Amen'. 824 01:03:28,308 --> 01:03:30,352 Het was heel bijzonder. 825 01:03:39,278 --> 01:03:44,408 En weet u, elk jaar, rond maart en april… 826 01:03:44,491 --> 01:03:49,329 …schrijven de kranten over de lange hete zomer die komt. 827 01:03:53,625 --> 01:03:57,754 Roof en moord en brandstichting hebben niets te maken met burgerrechten. 828 01:04:04,303 --> 01:04:10,601 Het is genoeg. We laten ons niet meer door witte mensen dwarszitten. Dat menen we. 829 01:04:10,684 --> 01:04:14,730 Ik weet nog heel goed dat ik een jaar of tien was… 830 01:04:14,813 --> 01:04:17,983 …in 1967, en dat was de zomer van Sidney. 831 01:04:18,066 --> 01:04:23,363 Ik zag To Sir, with Love, In the Heat of the Night en Guess Who's Coming to Dinner. 832 01:04:23,447 --> 01:04:27,659 We hadden zwarte filmsterren, maar Sidney was de eerste… 833 01:04:27,743 --> 01:04:32,831 …echte zwarte Hollywoodster. De mensen kwamen Sidney Poitier zien. 834 01:04:32,915 --> 01:04:36,919 Dat was nieuw. Witte mensen kwamen Sidney Poitier zien… 835 01:04:37,002 --> 01:04:40,756 …en wat nog belangrijker was, tijdens de burgerrechtenbeweging… 836 01:04:40,839 --> 01:04:42,758 …waar hij een voorbeeld van werd. 837 01:04:42,841 --> 01:04:47,638 De succesvolste acteur, zwarte man, 1967 en '68. 838 01:04:47,721 --> 01:04:51,433 En het hele land om hem heen stort in. 839 01:05:04,530 --> 01:05:06,031 Sta op, boy. 840 01:05:09,701 --> 01:05:11,370 Nu meteen. 841 01:05:11,453 --> 01:05:16,959 Ik was zo onder de indruk van de onaantastbare waardigheid van die vent. 842 01:05:17,042 --> 01:05:20,629 De film speelt met je verwachtingen. Hij pikt dat niet. 843 01:05:20,712 --> 01:05:25,676 Maar je vraagt je af hoelang hij het pikt voor hij ontploft. 844 01:05:26,426 --> 01:05:28,679 Je bent zeker van jezelf, niet, Virgil? 845 01:05:28,762 --> 01:05:32,558 Rare naam voor 'n nikker uit Philadelphia. Wat zeggen ze daar tegen je? 846 01:05:32,641 --> 01:05:35,602 Ze zeggen Mr Tibbs tegen me. 847 01:05:35,686 --> 01:05:37,813 'Ze zeggen Mr Tibbs tegen me.' 848 01:05:37,896 --> 01:05:42,442 Ik praatte terug tegen het scherm. De zaal was vooral zwart. 849 01:05:42,526 --> 01:05:46,697 Ze klapten erop los en waren dolenthousiast. 850 01:05:46,780 --> 01:05:51,660 Die beroemde scène in de serre als de witte plantagehouder hem slaat… 851 01:05:51,743 --> 01:05:57,499 …en Sidney hem terugslaat, dat kwam in de bioscoop in 1967 heel hard aan. 852 01:05:57,583 --> 01:06:02,629 Is Mr Colbert gisteravond rond twaalven in deze serre geweest? 853 01:06:06,592 --> 01:06:08,302 Je kon een speld horen vallen. 854 01:06:08,385 --> 01:06:10,804 Dat was de luidste stilte in een bioscoop ooit. 855 01:06:10,888 --> 01:06:12,556 Je hoorde… 856 01:06:12,639 --> 01:06:14,266 De mensen keken elkaar aan. 857 01:06:14,349 --> 01:06:17,895 De zwarten vonden het schitterend. Dat hadden ze nog nooit gezien. 858 01:06:21,607 --> 01:06:23,817 Dat was nooit eerder vertoond. 859 01:06:23,901 --> 01:06:25,485 Hij was zo bijzonder. 860 01:06:25,569 --> 01:06:27,529 Wat ga je eraan doen? 861 01:06:29,907 --> 01:06:31,158 Weet ik niet. 862 01:06:32,826 --> 01:06:34,244 Weet je wat we deden? 863 01:06:38,081 --> 01:06:44,254 Ik moest hem vol verachting aankijken en verontwaardigd weglopen. 864 01:06:44,755 --> 01:06:49,176 Dat had een andere acteur kunnen doen, maar ik niet. 865 01:06:49,259 --> 01:06:54,556 Ik herinnerde me maar al te goed hoe ik in Miami onder schot werd gehouden. 866 01:06:54,640 --> 01:06:58,685 Ik zei tegen de regisseur dat dat veranderd moest worden. 867 01:06:59,311 --> 01:07:01,605 Alleen Sidney was daartoe in staat. 868 01:07:01,688 --> 01:07:06,151 Hij was een ster. Zonder gelijke. Dat leed geen twijfel meer. 869 01:07:06,235 --> 01:07:10,113 Hij liet zich nergens door tegenhouden. 'Aan de kant.' 870 01:07:11,949 --> 01:07:15,994 Dat bleek inderdaad een hoogtepunt van de film. 871 01:07:16,078 --> 01:07:18,205 Het gaf ook de zeitgeist weer. 872 01:07:18,288 --> 01:07:23,085 Dit was de tijd in Amerika dat, in ieder geval in films… 873 01:07:23,168 --> 01:07:26,046 …we bepaalde feiten onder ogen kwamen. 874 01:07:26,129 --> 01:07:29,633 Die klap werd over de hele wereld gehoord. Het was nieuw. 875 01:07:29,716 --> 01:07:32,094 Hij is er op slag beroemd door. 876 01:07:32,177 --> 01:07:36,682 Het is een boeiende overeenkomst tussen Sidney op dat moment… 877 01:07:36,765 --> 01:07:39,268 …en wat er in de buitenwereld speelt. 878 01:07:51,947 --> 01:07:55,158 Om die zwarte man… 879 01:07:55,242 --> 01:07:59,580 …een leraar en mentor voor die kinderen te zien zijn… 880 01:07:59,663 --> 01:08:03,625 Het was voorheen altijd een witte vent die de held was… 881 01:08:03,709 --> 01:08:08,463 …en de zwarten werden, weet je wel, gered of zorgden voor problemen. 882 01:08:08,547 --> 01:08:10,966 Dit zette dat op z'n kop. 883 01:08:11,550 --> 01:08:12,634 Ga zitten. 884 01:08:14,595 --> 01:08:17,555 To Sir, With Love was m'n lievelingsfilm… 885 01:08:17,639 --> 01:08:22,269 …omdat ik papa zag… 886 01:08:22,352 --> 01:08:25,147 …reageren zoals hij dat bij ons deed. 887 01:08:25,229 --> 01:08:30,652 Hij onderwees niet alleen z'n kinderen, hij onderwees iedereen. 888 01:08:30,736 --> 01:08:32,613 Ik zag hem. 889 01:08:33,613 --> 01:08:35,908 Iedereen zag de acteur. 890 01:08:35,991 --> 01:08:37,868 Ik zag de vader. 891 01:08:37,951 --> 01:08:41,830 We gaan bepaalde normen in deze klas in acht nemen. 892 01:08:42,497 --> 01:08:44,750 Ik heet 'Sir of 'meneer Thackeray'. 893 01:08:44,832 --> 01:08:49,587 De jongedames spreek je aan met 'Miss', de jongens bij hun achternaam. 894 01:08:49,671 --> 01:08:54,510 Ik zeg altijd dat er engelen op m'n schouders zitten want ik heb zoveel geluk. 895 01:08:54,593 --> 01:08:58,680 Ik was artiest. Muzikant. Ik was zangeres. Ik had nooit geacteerd. 896 01:08:59,848 --> 01:09:01,558 M'n manager was heel slim. 897 01:09:01,642 --> 01:09:06,188 Toen ze me vroegen voor de film, zei ze: 'Ze moet 't titellied zingen.' 898 01:09:24,413 --> 01:09:25,457 Ik bedoel… 899 01:09:39,513 --> 01:09:42,640 Ik mocht die boodschap uitdragen… 900 01:09:42,724 --> 01:09:46,603 …die echt heel krachtig was. 901 01:09:46,687 --> 01:09:50,899 Het ging allemaal over liefde. Over zwarte levens die ertoe doen. 902 01:09:50,983 --> 01:09:54,194 Hij is even belangrijk als de witte leerlingen. 903 01:09:54,278 --> 01:09:58,866 Hij is zelfs belangrijker in het leven van die school… 904 01:09:58,949 --> 01:10:01,994 …dan wie ze later ook maar tegenkomen. 905 01:10:02,661 --> 01:10:08,417 Ik had al veel hits gehad en daarna heb ik ook hits gehad. 906 01:10:08,500 --> 01:10:13,213 Maar dat staat op zichzelf, want het ging niet alleen om een lied. 907 01:10:13,881 --> 01:10:19,136 Het ging om Sidney Portier en de boodschap van die film. 908 01:10:21,388 --> 01:10:23,307 Speech. 909 01:10:23,974 --> 01:10:27,144 Deze films werden niet voor zwarten gemaakt. 910 01:10:27,227 --> 01:10:31,899 Ze werden gemaakt omdat hij zich heel bewust was van het verhaal… 911 01:10:31,982 --> 01:10:36,612 …met de beweging in het achterhoofd, vooral die van dr. King. 912 01:10:36,695 --> 01:10:43,327 Maar hij is een voorloper, qua massamedia, hij bewees dat zwarten menselijk waren. 913 01:10:43,994 --> 01:10:49,666 Als je de zwartheid kunt vermenselijken en kunt normaliseren… 914 01:10:49,750 --> 01:10:55,088 …voor een wereld die niet eens dacht dat we allemaal mensen waren… 915 01:10:55,172 --> 01:10:59,676 …dan helpt dat de zaak, want daar gaat het juist allemaal om: 916 01:10:59,760 --> 01:11:03,847 laten zien dat we allemaal mensen zijn. 917 01:11:03,931 --> 01:11:08,977 John Wade Prentice. Is dat geen heerlijke naam? 918 01:11:09,061 --> 01:11:10,604 John Wade… 919 01:11:12,314 --> 01:11:14,399 Joanna Prentice word ik. 920 01:11:20,197 --> 01:11:21,406 Dit is John. 921 01:11:23,700 --> 01:11:26,411 Wat fijn om u te leren kennen. 922 01:11:27,454 --> 01:11:29,581 Vind ik ook, Mrs Drayton. 923 01:11:33,085 --> 01:11:35,254 Mrs Drayton, ik ben arts… 924 01:11:35,337 --> 01:11:40,175 …en u kunt beter even gaan zitten voor u omvalt. 925 01:11:40,259 --> 01:11:42,594 Omdat hij een neger is, denkt hij. 926 01:11:43,178 --> 01:11:48,225 Ik was 22 en Sidney was gewoon zo lief… 927 01:11:48,308 --> 01:11:50,352 …en ik was heel naïef. 928 01:11:50,435 --> 01:11:54,606 Dus toen die scène opgenomen werd, met de kus… 929 01:11:54,690 --> 01:11:58,485 …dacht ik niet dat dat veel voorstelde. 930 01:11:58,569 --> 01:12:00,988 De camera zei: 'Oké, we beginnen.' 931 01:12:01,071 --> 01:12:05,200 Toen keek ik rond in de studio… 932 01:12:05,284 --> 01:12:09,496 …en ik zag al die grimmige gezichten. 933 01:12:11,206 --> 01:12:12,833 Ik begreep het niet. 934 01:12:12,916 --> 01:12:18,755 En pas na de scène, toen ik me ging laten afschminken… 935 01:12:18,839 --> 01:12:23,051 …vroeg ik aan die vrouw: 'Wat was er aan de hand?' 936 01:12:23,802 --> 01:12:28,974 Ze zei: 'Wat ben jij naïef. Weet je dat niet?' 937 01:12:29,057 --> 01:12:31,852 Ik zei: 'Nee, ik weet het niet. Wat was er?' 938 01:12:31,935 --> 01:12:36,023 Veel mensen zullen van ons schrikken. Niet waar, Mrs Drayton? 939 01:12:36,607 --> 01:12:38,317 Ik weet wat u bedoelt. 940 01:12:38,901 --> 01:12:44,531 Het is erg makkelijk als je niet betrokken was bij die culturele botsingen… 941 01:12:44,615 --> 01:12:49,578 …om films zoals Guess Who's Coming to Dinner te bespotten… 942 01:12:49,661 --> 01:12:55,042 …en te vergeten hoe revolutionair ze waren in die tijd. 943 01:12:55,125 --> 01:12:58,629 Dit is allemaal veel te snel gegaan. Dat zei je zelf. 944 01:12:58,712 --> 01:13:03,759 Heb je aan de reacties gedacht? In 16, 17 staten overtreed je zo de wet. 945 01:13:03,842 --> 01:13:04,843 Als misdadigers. 946 01:13:04,927 --> 01:13:10,015 Die scène in die film als hij zegt: 'Jij ziet jezelf als kleurling… 947 01:13:10,098 --> 01:13:13,685 …en ik zie mezelf als man.' Dat definieert Sidney Portier. 948 01:13:14,269 --> 01:13:15,479 Jij bent m'n vader. 949 01:13:17,105 --> 01:13:19,525 Ik je zoon. Ik hou van je. 950 01:13:20,651 --> 01:13:23,529 Altijd al, en dat blijf ook zo. 951 01:13:25,697 --> 01:13:28,909 Maar jij ziet jezelf als kleurling. 952 01:13:30,244 --> 01:13:33,372 Ik zie mezelf als man. 953 01:13:35,290 --> 01:13:40,128 Hij hoefde daar niet eens te acteren, want dat is wie hij is. 954 01:13:40,212 --> 01:13:41,880 Hij zag zichzelf als man. 955 01:13:48,470 --> 01:13:53,308 Die drie films hadden succes. Hij droeg een wit overhemd en 'n stropdas. 956 01:13:53,392 --> 01:13:54,977 Zo wordt hij Sir Sidney. 957 01:13:55,060 --> 01:13:58,105 Lilies of the Field in '63 was al uniek. 958 01:13:58,188 --> 01:14:02,192 Maar nu is hij niet alleen waardig, maar hij levert ook geld op. 959 01:14:02,276 --> 01:14:06,113 Dat was nieuw in de Amerikaanse filmgeschiedenis. 960 01:14:06,196 --> 01:14:09,867 Ik vroeg: 'Ligt er al een nieuwe film voor je klaar?' 961 01:14:10,617 --> 01:14:15,789 Hij zei: 'Nee. 'Dit is waarschijnlijk m'n laatste film.' 962 01:14:16,373 --> 01:14:18,125 'Waarom?', vroeg ik. 963 01:14:18,208 --> 01:14:22,629 Hij zei: 'Omdat de zwarte mensen… 964 01:14:22,713 --> 01:14:26,675 …mijn mensen, me zien als een Oom Tom.' 965 01:14:28,635 --> 01:14:31,597 De sociale stromingen veranderden snel… 966 01:14:31,680 --> 01:14:37,769 …en bepaalde groepen van de zwarte gemeenschap keerden zich fel tegen me. 967 01:14:37,853 --> 01:14:42,149 Dat bereikte een hoogtepunt met een artikel in The New York Times: 968 01:14:42,232 --> 01:14:45,360 'Waarom zijn witte mensen zo dol op Sidney Portier?' 969 01:14:45,444 --> 01:14:48,864 '…we hebben hetzelfde oude Sidney Portiersyndroom: 970 01:14:48,947 --> 01:14:52,201 een goede vent in een compleet witte wereld.' 971 01:14:52,284 --> 01:14:58,165 Ik was voor sommigen een Oom Tom, of zelfs een huisneger… 972 01:14:58,248 --> 01:15:02,211 …omdat ik rollen speelde die het witte publiek niet eng vond… 973 01:15:02,294 --> 01:15:07,674 …en ik de nobele neger speelde die de witte liberale fantasieën vervulde. 974 01:15:07,758 --> 01:15:10,427 'Maar hij blijft al bijna 20 jaar niet echt… 975 01:15:10,511 --> 01:15:15,682 …en speelt in feite steeds opnieuw de steriele, eendimensionale held.' 976 01:15:16,308 --> 01:15:21,980 Ik ben artiest, man, Amerikaan en van deze tijd. 977 01:15:22,773 --> 01:15:25,734 Ik ben heel veel dingen, dus ik wou dat u… 978 01:15:27,027 --> 01:15:29,571 …me ook met respect behandelt. 979 01:15:30,572 --> 01:15:34,660 De eerste zijn valt niet mee. Als jij als individu… 980 01:15:35,244 --> 01:15:39,915 …je hele ras moet vertegenwoordigen… 981 01:15:40,415 --> 01:15:42,376 …dan heb je het over Jackie Robinson. 982 01:15:42,459 --> 01:15:45,963 Dan vang je alle klappen voor je hele ras op. 983 01:15:46,046 --> 01:15:51,176 Sidney moest veel klappen opvangen die Denzel niet over zich heen kreeg. 984 01:15:51,260 --> 01:15:53,971 Als je om regent vraagt, krijg je ook modder. 985 01:15:55,305 --> 01:16:00,894 Hij had brede schouders meegekregen, maar er rustte veel gewicht op. 986 01:16:00,978 --> 01:16:05,315 Het is zwaar als je alles goed moet doen. Hoe beoordeel je dat? 987 01:16:05,399 --> 01:16:08,777 Sidney was twee dingen waar ik zo van hou: 988 01:16:08,861 --> 01:16:13,657 nederig met z'n creativiteit en gracieus met z'n succes. 989 01:16:16,493 --> 01:16:19,830 Voelde je die druk? -Natuurlijk. 990 01:16:20,497 --> 01:16:22,374 Het is er altijd. 991 01:16:22,958 --> 01:16:25,919 De gemeenschap kijkt… 992 01:16:26,003 --> 01:16:30,799 …of je een boodschap uitdraagt die hun dierbaar is… 993 01:16:30,883 --> 01:16:35,053 …en ze willen bepalen of je een vertegenwoordiger bent… 994 01:16:35,137 --> 01:16:37,139 …van hun beeldvorming van jou… 995 01:16:37,222 --> 01:16:40,058 …of je wel welkom bent of niet. 996 01:16:40,767 --> 01:16:45,856 Was het eenzaam? -Eenzaam? Natuurlijk was het eenzaam. 997 01:16:46,815 --> 01:16:49,359 Het was eenzaam. 998 01:16:56,658 --> 01:17:00,913 Weten ze 't van dr. King? -We hebben… 999 01:17:00,996 --> 01:17:03,540 Ik heb erg droevig nieuws. 1000 01:17:04,166 --> 01:17:08,212 En droevig nieuws voor al onze medeburgers… 1001 01:17:09,087 --> 01:17:12,216 …en mensen over heel de wereld die vrede willen. 1002 01:17:13,008 --> 01:17:18,222 Martin Luther King is vanavond vermoord in Memphis, Tennessee. 1003 01:17:21,475 --> 01:17:26,188 NBC onderbreekt de uitzending voor een speciale mededeling. 1004 01:17:28,649 --> 01:17:32,861 Martin Luther King Jr. is vermoord… 1005 01:17:32,945 --> 01:17:36,532 …door een kogel in z'n gezicht op het balkon van z'n hotelkamer. 1006 01:17:36,615 --> 01:17:38,700 Hij stierf een uur later. 1007 01:17:39,952 --> 01:17:43,247 Ik ging met de bus in Pleasantville naar huis. 1008 01:17:43,330 --> 01:17:47,668 M'n vader wachtte op de bus aan het eind van de oprijlaan. 1009 01:17:48,836 --> 01:17:53,340 Hij stapte de bus in. Hij kon door z'n lengte bijna niet rechtop staan. 1010 01:17:54,132 --> 01:17:56,635 Hij keek naar alle kinderen. 1011 01:17:57,970 --> 01:18:04,184 Hij zei iets algemeens tegen ze, zoals: 'Een groot man is… 1012 01:18:06,353 --> 01:18:09,356 …ons ontnomen.' Zo zei hij het. 1013 01:18:09,439 --> 01:18:12,484 'We moeten z'n grootse woorden eren… 1014 01:18:12,568 --> 01:18:16,071 …en iedereen met respect en waardigheid behandelen.' 1015 01:18:16,822 --> 01:18:20,242 De kinderen waren vol ontzag. Ze keken naar hem op. 1016 01:18:20,325 --> 01:18:24,663 Toen zei papa: 'Kom, meisjes. We gaan naar huis.' 1017 01:18:24,746 --> 01:18:29,293 Want stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren. 1018 01:18:29,877 --> 01:18:35,841 We danken God voor deze leider, die bereid was te sterven, maar niet te doden. 1019 01:18:36,842 --> 01:18:41,930 In '65 werd Malcolm X vermoord in een moskee in Harlem. 1020 01:18:44,099 --> 01:18:47,644 In '68 werd Martin Luther King vermoord. 1021 01:18:48,979 --> 01:18:54,818 Onze democratie in een joods-christelijke maatschappij is brozer dan we denken. 1022 01:18:55,903 --> 01:18:59,323 Een paar culturele draden houden ons bijeen. 1023 01:19:01,241 --> 01:19:04,661 Sidney Poitier is een zo'n draad. 1024 01:19:08,498 --> 01:19:14,296 Na de moord op dr. King verandert er voor Poitier professioneel… 1025 01:19:14,379 --> 01:19:17,549 …en ook persoonlijk veel in z'n leven. 1026 01:19:17,633 --> 01:19:21,803 Op het persoonlijke vlak is hij net als zoveel Afro-Amerikanen kapot… 1027 01:19:21,887 --> 01:19:24,056 …van de moord op Martin Luther King… 1028 01:19:24,139 --> 01:19:27,643 …maar hij raakt ook verwijderd van Harry Belafonte. 1029 01:19:27,726 --> 01:19:30,521 Onmiddellijk na de moord nemen ze beiden deel… 1030 01:19:30,604 --> 01:19:33,565 …aan de discussies hoe King herdacht moet worden. 1031 01:19:33,649 --> 01:19:37,861 Belafonte wil een grote bijeenkomst in Atlanta na de begrafenis. 1032 01:19:37,945 --> 01:19:42,157 Poitier vindt dat dat de aandacht van King zou afleiden. 1033 01:19:42,241 --> 01:19:47,412 Dat leidt tot spanning en ze spreken elkaar lange tijd niet. 1034 01:19:47,496 --> 01:19:49,248 Twee heel uitgesproken mensen. 1035 01:19:49,331 --> 01:19:53,460 Kan ik dat zeggen? Ze hadden beiden heel sterke meningen. 1036 01:19:53,544 --> 01:19:56,421 En ze verborgen hun mening niet. 1037 01:19:56,922 --> 01:20:01,051 Harry wilde iets organiseren om z'n gemeenschap, denk ik… 1038 01:20:01,134 --> 01:20:05,264 …om hun verdriet en rouw te tonen en z'n leven te vieren. 1039 01:20:05,347 --> 01:20:09,476 Poitier vond terecht dat dat maar tot verwarring zou leiden. 1040 01:20:13,397 --> 01:20:18,235 Het is knap dat ze in staat waren zulke grote beslissingen moesten nemen… 1041 01:20:18,318 --> 01:20:23,031 …na zo'n onverwachte, afschuwelijke gebeurtenis, weet je wel? 1042 01:20:23,115 --> 01:20:25,242 Ik bedoel, het was een trauma. 1043 01:20:25,826 --> 01:20:31,123 Poitier en Belafonte moesten zich instellen op wat er gebeurd was. 1044 01:20:33,000 --> 01:20:37,546 Hij verliest z'n beste vriend terwijl er al zoveel gaande is. 1045 01:20:37,629 --> 01:20:41,258 Hij is gescheiden. Hij heeft een relatie met Diahann Carroll. 1046 01:20:41,842 --> 01:20:46,805 Zoals ik al zei, heeft m'n vader z'n zonen veel bijgebracht. 1047 01:20:46,889 --> 01:20:52,227 Dat vond ik heel moeilijk toen ik scheidde van m'n eerste vrouw. 1048 01:20:52,311 --> 01:20:57,274 Die breuk was een lange, pijnlijke periode waar iedereen onder leed. 1049 01:20:58,066 --> 01:21:03,447 Het was niet leuk voor m'n moeder. Dat drong het meest tot me door. 1050 01:21:05,199 --> 01:21:09,703 Ik zag de pijn van m'n vader niet, maar de hare wel. 1051 01:21:09,786 --> 01:21:12,414 De vrienden maakten keuzes… 1052 01:21:13,457 --> 01:21:19,129 …en dat was pijnlijk voor mij. Nietwaar? De meesten stonden achter hem. 1053 01:21:19,213 --> 01:21:23,800 Geen tante, geen oom zus en tante zo of peetouders meer. 1054 01:21:24,718 --> 01:21:29,681 Daar moet ik om huilen, maar de mensen die achter haar stonden… 1055 01:21:29,765 --> 01:21:31,141 …die was ik dankbaar. 1056 01:21:31,767 --> 01:21:34,686 Ik was ook verliefd op een andere vrouw… 1057 01:21:34,770 --> 01:21:40,234 …wat me een schuldgevoel gaf dat er na 11 jaar psychotherapie nog was. 1058 01:21:41,109 --> 01:21:45,697 'Mijn vrouw begrijpt me niet genoeg' was een cliché dat ik gebruikte. 1059 01:21:45,781 --> 01:21:50,202 En ik zei dat die andere vrouw haar eigen leven had. 1060 01:21:50,702 --> 01:21:56,416 Elke keer als we uit elkaar gingen, kwamen we toch weer bij elkaar. 1061 01:21:56,500 --> 01:22:01,171 En ik denk dat we lang voor het eind van de relatie inzagen… 1062 01:22:01,255 --> 01:22:05,884 …dat het geen gezonde relatie was, geen relatie… 1063 01:22:05,968 --> 01:22:09,429 …waar zelfs een goede vriendschap uit kon voortkomen. 1064 01:22:12,349 --> 01:22:16,270 Het is frappant hoe snel de popcultuur kan omslaan. 1065 01:22:16,353 --> 01:22:19,565 Van '63, Lilies of the Field, tot '68 of zoiets… 1066 01:22:19,648 --> 01:22:23,443 …is hij het grote voorbeeld van de zwarte man. 1067 01:22:23,527 --> 01:22:26,363 Er gebeuren twee dingen. Black Power komt op. 1068 01:22:33,745 --> 01:22:36,623 Nu heerst: 'Laat je horen: ik ben zwart en trots.' 1069 01:22:36,707 --> 01:22:39,334 We kwamen op als een volk. 1070 01:22:39,418 --> 01:22:42,129 Afro's, Soul Train. 1071 01:22:44,381 --> 01:22:46,216 En de blaxploitation komt. 1072 01:22:48,760 --> 01:22:50,721 Rot op. Uit de weg. 1073 01:22:55,559 --> 01:22:59,313 Eerst was hij zo revolutionair in '67 en '68… 1074 01:23:01,231 --> 01:23:04,318 …maar de nieuwe generatie zwarte mannen… 1075 01:23:04,401 --> 01:23:09,781 …vrijt met witte vrouwen op het witte doek en schiet witte mannen neer. 1076 01:23:11,700 --> 01:23:16,038 In die films over zwarten werden de witten goed te grazen genomen. 1077 01:23:16,121 --> 01:23:18,540 Daar ging het om. 1078 01:23:19,041 --> 01:23:25,839 Helaas vonden zij als zwart publiek dat Sidney niet hip was. 1079 01:23:25,923 --> 01:23:29,092 Ik vind van wel, maar het zwarte publiek… 1080 01:23:29,176 --> 01:23:33,597 …ging echt massaal naar die black exploitation films kijken. 1081 01:23:34,389 --> 01:23:37,809 Quincy Jones gaf een feest voor m'n 42ste verjaardag… 1082 01:23:38,393 --> 01:23:41,230 …en Sidney Poitier was er ook. 1083 01:23:41,313 --> 01:23:46,610 Ik liep naar beneden, ging een hoek om en daar stond hij. 1084 01:23:46,693 --> 01:23:50,656 En ik bleef stokstijf staan, want hij was m'n held. 1085 01:23:51,156 --> 01:23:57,120 Hij zei: 'Hoe gaat het, lieverd? Ik wil je al zo lang leren kennen.' 1086 01:23:59,915 --> 01:24:03,919 M'n gemoed schoot natuurlijk vol. En ik zei: 1087 01:24:04,002 --> 01:24:07,381 'Je hebt geen idee wat dit betekent voor me.' 1088 01:24:07,464 --> 01:24:11,009 De zwarte gemeenschap vond… 1089 01:24:11,718 --> 01:24:15,097 …dat ik niet zwart genoeg was en te weinig zwarte shows deed. 1090 01:24:15,180 --> 01:24:19,268 We gingen in een hoekje zitten, op dat feest voor m'n 42ste verjaardag… 1091 01:24:19,351 --> 01:24:20,561 …en hij zei: 1092 01:24:21,645 --> 01:24:24,606 'Andermans dromen wegen zwaar… 1093 01:24:25,190 --> 01:24:28,986 …dus hou je vast aan je eigen dromen. 1094 01:24:29,069 --> 01:24:31,363 En blijf daaraan trouw… 1095 01:24:32,197 --> 01:24:33,824 …dat is het belangrijkste.' 1096 01:24:33,907 --> 01:24:37,703 Dat was zo'n belangrijk moment voor me. 1097 01:24:38,287 --> 01:24:42,958 Hij vertelde wat er met hem was gebeurd. 'Is Sidney Portier zwart genoeg? 1098 01:24:43,041 --> 01:24:45,586 Is hij goed genoeg? Vertegenwoordigt hij ons?' 1099 01:24:45,669 --> 01:24:50,591 En hij vertelde dat hij daar een tijd onder geleden had. 1100 01:24:50,674 --> 01:24:54,928 Hij probeert film na film de beste beslissing te nemen… 1101 01:24:55,012 --> 01:25:00,434 …als de zoon van Reginald en Evelyn Poitier. 1102 01:25:01,059 --> 01:25:05,314 En om dan letterlijk aangevallen te worden… 1103 01:25:05,397 --> 01:25:09,443 …is een aanval op je karakter, op wie je bent, op je waarden… 1104 01:25:09,526 --> 01:25:13,280 …op wat je waard bent als man en als zwarte man. 1105 01:25:20,120 --> 01:25:23,498 Ik bereidde me voor op de film The Lost Man… 1106 01:25:24,208 --> 01:25:30,005 …en ik voelde helemaal niet aankomen dat de liefde van m'n liefde daar zou zijn. 1107 01:25:30,672 --> 01:25:35,844 M'n zus en ik zagen The Lost Man voor het eerst toen we in de 20 waren. 1108 01:25:35,928 --> 01:25:40,140 Niemand kon er eerder aankomen. Vraag me niet waarom. 1109 01:25:40,766 --> 01:25:45,187 M'n moeder was Canadese, maar woonde in Parijs en maakte Franse films… 1110 01:25:45,270 --> 01:25:47,189 …en ze dachten dat ze Frans was. 1111 01:25:50,359 --> 01:25:52,986 Toen ze gevraagd werd… 1112 01:25:53,070 --> 01:25:57,533 …vroeg ze meteen: 'Wie speelt er nog meer in?' 1113 01:25:57,616 --> 01:26:01,828 Toen ze zeiden: 'Sidney Poitier', vroeg ze: 'Wie is dat?' 1114 01:26:02,496 --> 01:26:06,375 Ze zeiden: 'Dat is Sidney Poitier. De beroemdste acteur ooit.' 1115 01:26:06,458 --> 01:26:10,420 En ik zei: 'Ik heb geen enkele film van hem gezien.' 1116 01:26:10,504 --> 01:26:16,093 Ik was toevallig in Londen. Daar draaide de film A Patch of Blue. 1117 01:26:16,176 --> 01:26:18,011 Ik dacht: 'Wat een knapperd.' 1118 01:26:18,095 --> 01:26:21,640 Ik stond toevallig op de voorkant van Vogue in Amerika… 1119 01:26:21,723 --> 01:26:24,685 …en ik zat in een film die draaide in een filmhuis. 1120 01:26:24,768 --> 01:26:28,605 Toen ging ik naar LA en leerde ik Sidney kennen. 1121 01:26:28,689 --> 01:26:33,694 Hij was heel aardig. We lunchten samen en toen was het raak. 1122 01:26:33,777 --> 01:26:38,156 Ik was toen al verloofd met iemand anders, maar… 1123 01:26:42,202 --> 01:26:43,704 Zoals je op je lippen bijt… 1124 01:26:46,415 --> 01:26:50,544 Al heel snel, toen we met de opnames begonnen… 1125 01:26:50,627 --> 01:26:55,924 …vroegen we ons af of krachten groter dan wijzelf, ons bijeen hadden gebracht. 1126 01:26:56,008 --> 01:26:59,511 Nu was ik klaar voor het liefdesverhaal… 1127 01:26:59,595 --> 01:27:04,474 …dat ik als jongen in het huwelijk van m'n ouders had gezien. 1128 01:27:05,601 --> 01:27:09,730 Dat ze een film deden, was de reden dat ze elkaar leerden kennen. 1129 01:27:09,813 --> 01:27:13,859 Zo herinner ik me dat ze elkaar hebben leren kennen. 1130 01:27:14,401 --> 01:27:17,821 Ze trouwden toen m'n zus en ik twee en vier waren. 1131 01:27:17,905 --> 01:27:22,951 M'n moeder bracht ons naar de kinderarts. Ze dachten dat ze de nanny was. 1132 01:27:23,035 --> 01:27:29,958 Thuis zei ze: 'Nu ben ik het zat. We trouwen deze week nog. 1133 01:27:30,042 --> 01:27:32,503 En daarmee uit.' En ze trouwden meteen. 1134 01:27:33,253 --> 01:27:36,256 We trouwden thuis. Midden in de ceremonie… 1135 01:27:36,340 --> 01:27:40,344 …trekt kleine Sydney van tweeënhalf aan Sidneys jas. 1136 01:27:40,427 --> 01:27:46,099 'Papa, wat doe je?' Iemand zei: 'Papa trouwt met mama, schat.' 1137 01:27:46,975 --> 01:27:50,312 En zij: 'O, oké.' En dat was dat. Toen waren we getrouwd. 1138 01:27:51,563 --> 01:27:56,902 We waren vroeger omringd door gemengde gezinnen en vrienden. 1139 01:27:56,985 --> 01:28:01,823 M'n ouders omringden ons met andere interraciale gezinnen. 1140 01:28:01,907 --> 01:28:05,536 Die kleine groep mensen kende elkaar heel goed. 1141 01:28:05,619 --> 01:28:09,331 We speelden samen, zodat het normaal voor ons was. 1142 01:28:09,414 --> 01:28:13,836 Quincy en Peggy. Kidada en Rashida. Daar gingen we het meest mee om. 1143 01:28:13,919 --> 01:28:16,880 Dat waren onze peetzussen, -ouders, -families. 1144 01:28:16,964 --> 01:28:22,386 Ze hebben ons goed beschermd tegen de ideeën daarover van buitenaf. 1145 01:28:23,387 --> 01:28:28,851 M'n vader hield ons niet uit elkaar. Hij hield de twee gezinnen niet apart. 1146 01:28:28,934 --> 01:28:30,978 Hij zei: 'Dit is mijn gezin.' 1147 01:28:31,562 --> 01:28:34,940 Hij zei tegen ons dat we bij elkaar hoorden. 1148 01:28:35,023 --> 01:28:37,943 Hij was een verdomd goede vader. 1149 01:28:38,026 --> 01:28:42,364 We zijn met z'n zessen en weet je wel, we zijn allemaal… 1150 01:28:42,447 --> 01:28:47,744 Hij zorgde voor ons allemaal. Hij was ook met twee fantastische vrouwen getrouwd. 1151 01:28:47,828 --> 01:28:53,500 En ze lijken sterk op elkaar. Joanna en m'n moeder hebben allebei een groot hart. 1152 01:28:53,584 --> 01:28:56,879 Een groot hart voor hun gezin. 1153 01:28:56,962 --> 01:29:01,758 Z'n moeder zei altijd: 'Zorg voor je kinderen, zorg voor je gezin.' 1154 01:29:02,176 --> 01:29:06,263 En dat is hij altijd blijven doen. 1155 01:29:06,847 --> 01:29:13,187 Hij heeft dat ons allemaal meegegeven, om ons elkaar te laten beschermen. 1156 01:29:15,022 --> 01:29:20,068 Begin jaren 70 kreeg Poitier een kans die z'n leven veranderde. 1157 01:29:20,152 --> 01:29:26,200 Harry Belafonte belt hem, met wie hij sinds 1968 geen contact meer heeft. 1158 01:29:26,283 --> 01:29:29,661 Hoe heb je me gevonden? -Via je paard. 1159 01:29:30,370 --> 01:29:33,582 Harry Belafonte belde: 'Ik heb een project voor je.' 1160 01:29:33,665 --> 01:29:38,587 Hij hoefde vast niets anders te zeggen. Dat zesde zintuig was genoeg: 1161 01:29:38,670 --> 01:29:41,465 'Ja, goed. Waar? Wanneer? Ik kom.' 1162 01:29:50,724 --> 01:29:53,060 Dit was Sidneys eerste regie. 1163 01:29:53,143 --> 01:29:56,355 Dat was eerst niet zo gepland. 1164 01:29:56,438 --> 01:30:00,859 Hij nam een week na de eerste opnames die verantwoordelijkheid op zich. 1165 01:30:00,943 --> 01:30:02,653 En de eerste regisseur? 1166 01:30:09,326 --> 01:30:15,624 Een week na de eerste opnames zei Harry: 'We hebben een andere regisseur nodig.' 1167 01:30:15,707 --> 01:30:19,169 Hij voelde de stof van het verhaal niet aan. Die stof… 1168 01:30:19,920 --> 01:30:25,217 …vermengde de Amerikaans-Indiaanse cultuur met de Afro-Amerikaanse. 1169 01:30:25,968 --> 01:30:28,554 In alle films waarin ik heb gespeeld… 1170 01:30:28,637 --> 01:30:34,184 …heb ik altijd de regisseur nauwkeurig geobserveerd. 1171 01:30:34,268 --> 01:30:38,856 Nadat ik dat jarenlang had gedaan… 1172 01:30:38,939 --> 01:30:42,401 …had ik veel geleerd van wat ik had gezien. 1173 01:30:46,446 --> 01:30:51,159 Ik nam het over van de regisseur en regisseerde een week lang. 1174 01:30:51,243 --> 01:30:57,124 Columbia keek wat ik die week had gedaan en stuurde me een boodschap: 1175 01:30:57,207 --> 01:31:03,088 'Blijf de regie van de film doen, het bevalt ons wat je hebt gedaan.' 1176 01:31:03,172 --> 01:31:05,299 Actie. -God zegene u. 1177 01:31:05,382 --> 01:31:09,928 Ik ben Eerwaarde Willis Oaks Rutherford van de Heilige Overtuigingskerk. 1178 01:31:10,012 --> 01:31:13,724 Waar komt u vandaan? -Sunflower County, Mississippi. 1179 01:31:13,807 --> 01:31:15,684 Cut. -Jezus. 1180 01:31:15,767 --> 01:31:17,436 Bedankt. Prima. 1181 01:31:17,519 --> 01:31:19,646 We gaan door. -Filmen. 1182 01:31:19,730 --> 01:31:22,608 Vanaf het begin? Doen we. 1183 01:31:26,069 --> 01:31:28,655 Dat was een scène uit Buck and the Preacher… 1184 01:31:28,739 --> 01:31:31,617 …die binnenkort te zien is in de bioscoop. 1185 01:31:31,700 --> 01:31:36,246 Hoe was het om Harry te regisseren? Hing hij de ster uit? Deed hij moeilijk? 1186 01:31:37,122 --> 01:31:38,790 Heel fijn dat je dat vraagt. 1187 01:31:40,250 --> 01:31:43,879 Het klikte in die film geweldig tussen Sidney en Harry. 1188 01:31:43,962 --> 01:31:47,883 Je ziet dat ze elkaar mogen. Je ziet die warmte. 1189 01:31:47,966 --> 01:31:50,844 Veel mensen zullen niet geloven… 1190 01:31:50,928 --> 01:31:54,973 …dat ik met niemand zo goed heb samengewerkt als met hem. 1191 01:31:55,557 --> 01:32:01,647 En hopelijk voor tien miljoen mensen wil ik je bedanken, oude B. 1192 01:32:04,733 --> 01:32:10,072 Als de machtigste zwarte acteur en sowieso een van de machtigste acteurs toen… 1193 01:32:10,155 --> 01:32:11,949 …was z'n regie geweldig. 1194 01:32:12,032 --> 01:32:16,453 En de film ook, want die ging over zwarten in het Westen… 1195 01:32:16,537 --> 01:32:21,416 …een nieuwe topic waar de popcultuur amper serieus aandacht aan had besteed. 1196 01:32:22,000 --> 01:32:24,962 Het was vermaak met een boodschap. 1197 01:32:25,045 --> 01:32:28,966 De zwarten hadden bijgedragen aan de opbouw van het Westen. 1198 01:32:29,466 --> 01:32:31,593 Zwarte kinderen moeten dat weten. 1199 01:32:31,677 --> 01:32:34,388 Sidney was een belangrijke filmmaker. 1200 01:32:35,055 --> 01:32:39,852 Alle films die hij… We zouden die invalshoek niet hebben. 1201 01:32:39,935 --> 01:32:43,313 Het zou zonder Sidney niet op die manier zijn verteld. 1202 01:32:43,897 --> 01:32:45,065 'Ik ben Buck.' 1203 01:32:47,192 --> 01:32:48,527 Ik ben Buck. 1204 01:32:53,532 --> 01:32:57,369 Die enorme acteur uit de jaren 60 is hij niet meer. 1205 01:32:57,452 --> 01:32:59,830 Zo'n grote ster is hij niet meer. 1206 01:32:59,913 --> 01:33:04,376 Maar z'n leidersrol in het zwarte Hollywood in de jaren 70… 1207 01:33:04,459 --> 01:33:08,380 …schept veel meer kansen voor hen die na hem komen. 1208 01:33:08,964 --> 01:33:12,050 Als er gelijkheid in ons vak heerste… 1209 01:33:12,134 --> 01:33:15,888 …zouden er 15 Sidney Poitiers en 10, 12 Belafontes zijn. 1210 01:33:15,971 --> 01:33:19,433 Of andersom: 15 Belafontes en 10… -Pas op, jij. 1211 01:33:23,437 --> 01:33:28,734 In 1969 werden we zakenpartners, samen met Paul Newman. 1212 01:33:28,817 --> 01:33:31,278 Het bedrijf heette First Artists… 1213 01:33:31,987 --> 01:33:37,367 …dat innovatief was omdat de artiesten complete creatieve controle hadden… 1214 01:33:37,451 --> 01:33:39,995 …over de films die we maakten. 1215 01:33:40,078 --> 01:33:42,372 We werden niet vooraf betaald… 1216 01:33:42,456 --> 01:33:46,126 …en we verdienden alleen als de film een succes was. 1217 01:33:46,210 --> 01:33:50,631 Het salaris kon me niet schelen. Ik wilde alleen creatieve controle. 1218 01:33:50,714 --> 01:33:53,800 Het was een eer dat ik de enige vrouw was… 1219 01:33:54,426 --> 01:33:57,971 …en ik ben heel trots dat ik met Sidney heb samengewerkt. 1220 01:33:58,055 --> 01:34:02,935 Dat productiebedrijf was een grote gok voor een zwarte man in Hollywood. 1221 01:34:04,269 --> 01:34:09,441 Ik denk dat ze vonden dat hij tevreden moest zijn met wat hij had. 1222 01:34:09,525 --> 01:34:12,486 'Je krijgt veel rollen. Wat wil je nog meer? 1223 01:34:12,569 --> 01:34:18,951 Je hoeft niet nog meer macht te verkrijgen nu je toch al werk schept.' 1224 01:34:19,034 --> 01:34:23,705 Het was gewoon nog een proactieve zet om z'n boodschap over te laten komen. 1225 01:34:24,540 --> 01:34:31,338 We wilden gewoon zelf kunnen bepalen wat voor films we wilden maken. 1226 01:34:31,421 --> 01:34:34,132 Zelf films maken, zelf het onderwerp kiezen. 1227 01:34:34,216 --> 01:34:37,636 Ik maakte Uptown Saturday Night, Let's Do It Again, A Piece of the Action. 1228 01:34:37,719 --> 01:34:39,471 Dat waren geweldige films. 1229 01:34:39,555 --> 01:34:41,557 Ik vond dat zo verdomd cool. 1230 01:34:42,224 --> 01:34:45,269 Oké? Ik vond dat zo cool toen papa regisseur werd. 1231 01:34:45,352 --> 01:34:50,816 Hij begreep de industrie, en wat er gedaan moest en kon worden. 1232 01:34:50,899 --> 01:34:55,362 Hij wist heel goed dat er eerst helemaal geen… 1233 01:34:55,445 --> 01:34:59,032 …en toen opeens wel veel Afro-Amerikanen op de set werkten. 1234 01:34:59,116 --> 01:35:01,451 Overal. Echt, overal. 1235 01:35:02,035 --> 01:35:04,788 En dat kwam door hem. 1236 01:35:04,872 --> 01:35:09,334 We willen benadrukken dat je veel zwarten werk hebt gegeven. 1237 01:35:09,418 --> 01:35:12,588 We hebben niet alleen een talentvolle zwarte cast… 1238 01:35:13,088 --> 01:35:17,968 Ja, er werken 1300 zwarten aan de film. 1239 01:35:18,051 --> 01:35:23,473 Bij het decor, en technici en zo. 1276 mensen zijn familie van me. 1240 01:35:23,974 --> 01:35:24,975 Die boffen. 1241 01:35:25,058 --> 01:35:30,272 Sidney was zwart, dus hoe moest hij die film regisseren? 1242 01:35:30,981 --> 01:35:35,569 Iedereen voor de camera was zwart en erachter wit? Dat wilde hij niet. 1243 01:35:35,652 --> 01:35:38,697 Absoluut niet. Dat gebeurde echt niet. 1244 01:35:38,780 --> 01:35:42,576 Sidney zorgde dat er zwarten… 1245 01:35:42,659 --> 01:35:45,871 …achter de camera een carrière konden opbouwen. 1246 01:35:46,455 --> 01:35:49,708 Die carrières duren langer dan voor de camera. 1247 01:35:49,791 --> 01:35:54,463 De acteur Poitier geeft nu het stokje door. 1248 01:35:54,546 --> 01:35:56,965 Het draait niet altijd meer om hem. 1249 01:35:57,049 --> 01:36:00,719 Ik heb zin om te regisseren, om zulke beslissingen te nemen. 1250 01:36:00,802 --> 01:36:04,723 Om met scripts en acteurs te werken en een sfeer op te bouwen. 1251 01:36:04,806 --> 01:36:09,770 Om een beeld te schetsen. Zulke visies heb ik niet als acteur. 1252 01:36:09,853 --> 01:36:12,981 Als acteur heb ik nu genoeg bergen verzet. 1253 01:36:16,318 --> 01:36:19,613 Ik was een avond op 3rd Avenue in New York. 1254 01:36:19,696 --> 01:36:22,824 De film Let's Do It Again draaide daar. 1255 01:36:23,408 --> 01:36:25,577 Ik bleef achter in de zaal staan. 1256 01:36:25,661 --> 01:36:29,581 De zaal zat vol en ik keek naar hun reacties. 1257 01:36:30,165 --> 01:36:35,546 Er waren zwarte vrouwen. Ze lachten zich een ongeluk. 1258 01:36:35,629 --> 01:36:40,717 Ze waren echt zo blij om die personages te zien… 1259 01:36:40,801 --> 01:36:44,179 …want het waren personages die ze konden omarmen. 1260 01:36:44,263 --> 01:36:49,643 Door die reactie wilde ik nog iets met zo'n sfeer vinden. 1261 01:36:50,310 --> 01:36:56,817 We wilden m'n komedies zo ontwerpen dat de mensen die kwamen kijken… 1262 01:36:56,900 --> 01:36:59,778 …zichzelf zouden zien… 1263 01:37:00,737 --> 01:37:02,197 …op een warme manier. 1264 01:37:02,281 --> 01:37:08,912 Sidney Portier regisseert nu komedies. Wie had dat ooit gedacht? 1265 01:37:09,413 --> 01:37:13,333 Hij is een grote komedieregisseur en hij maakt een film… 1266 01:37:13,834 --> 01:37:19,798 …met wellicht het grootste, meest charismatische zwarte komedietalent ooit. 1267 01:37:19,882 --> 01:37:26,096 Ik veroordeel u tot 125 jaar gevangenis onder de… 1268 01:37:26,180 --> 01:37:28,515 …Dienst Justitiële Inrichtingen. 1269 01:37:28,599 --> 01:37:34,062 Poitier als filmregisseur heeft geen fantastische visuele stijl. 1270 01:37:34,146 --> 01:37:36,440 Maar het spel is fantastisch. 1271 01:37:36,523 --> 01:37:43,280 Hij geeft Gene Wilder en Richard Pryor de ruimte om ongelooflijk grappig te zijn. 1272 01:37:43,363 --> 01:37:44,364 We… Ik, nee. 1273 01:37:44,448 --> 01:37:46,700 Onze advocaat zei… -Ik heb niets gedaan. 1274 01:37:46,783 --> 01:37:48,994 Ik… -Hij maakt een grap. 1275 01:37:49,077 --> 01:37:50,996 Ik zei… -Hij bedoelt wij. 1276 01:37:51,079 --> 01:37:53,624 Wij hebben niks gedaan. -Zit u hier wel goed? 1277 01:37:54,208 --> 01:37:57,753 Z'n grootste succes als regisseur was een komedie. 1278 01:37:57,836 --> 01:38:03,717 Die man die Denzel en Wesley voorgaat, geeft ons ook Robert Townsend… 1279 01:38:03,800 --> 01:38:09,056 …en Keenen Ivory Wayans, als eerste grote komedieregisseur van Hollywood. 1280 01:38:19,399 --> 01:38:21,944 Zeg papa gedag. -Dag, papa. 1281 01:38:22,528 --> 01:38:24,071 Sta stil, Anika. 1282 01:38:25,280 --> 01:38:26,907 Ik zie je wel, Sydney. 1283 01:38:29,076 --> 01:38:30,452 Wat zie je? -Jou. 1284 01:38:31,578 --> 01:38:33,747 En die moet je hebben. 1285 01:38:34,623 --> 01:38:35,999 Dat zeg je op de set. 1286 01:38:36,083 --> 01:38:39,211 Glimlach eens. Oké. 1287 01:38:39,795 --> 01:38:40,796 Sydney P.? 1288 01:38:41,922 --> 01:38:45,884 Wat ik zo mooi vind aan hem is dat heel vaak… 1289 01:38:45,968 --> 01:38:49,388 …als de carrière van een acteur afneemt… 1290 01:38:49,471 --> 01:38:53,183 …ze alles aanpakken wat maar langskomt… 1291 01:38:53,267 --> 01:38:58,522 …omdat ze mee willen blijven doen en blijven werken als acteur. 1292 01:38:58,605 --> 01:39:01,066 M'n vader heeft dat helemaal niet. 1293 01:39:02,150 --> 01:39:03,819 Ik trok me terug. 1294 01:39:03,902 --> 01:39:10,576 In het leven moet je niet op het eind beseffen… 1295 01:39:10,659 --> 01:39:16,123 …dat je je hele leven in een nauwe gang hebt doorgebracht. 1296 01:39:16,707 --> 01:39:20,210 Ik heb jarenlang een prachtige carrière gehad. 1297 01:39:20,961 --> 01:39:25,674 Ik zeg niet dat dat zo altijd was gebleven. 1298 01:39:26,633 --> 01:39:32,639 Maar zo wel, dan had ik niet de kans gehad om een vollediger man te worden. 1299 01:39:32,723 --> 01:39:35,434 Succes kan ons isoleren. 1300 01:39:36,935 --> 01:39:38,103 Dat wilde ik niet. 1301 01:39:38,187 --> 01:39:42,733 Ik wilde weten wat regisseren was, dus regisseerde ik vijf, zes films. 1302 01:39:42,816 --> 01:39:46,445 En zo heb ik ook een paar films geproduceerd. 1303 01:39:46,528 --> 01:39:50,616 Ik ben nieuwsgierig, wat me als kind veel ellende heeft bezorgd… 1304 01:39:50,699 --> 01:39:53,869 …maar als volwassene heb ik daar veel aan gehad. 1305 01:39:56,246 --> 01:39:59,583 Ik hoop dat ik altijd nieuwsgierig zal blijven. 1306 01:40:00,751 --> 01:40:04,129 Ontvanger van de Life Achievement Award van 1992… 1307 01:40:04,213 --> 01:40:05,589 …Sidney Poitier. 1308 01:40:14,932 --> 01:40:17,976 Ik zie Sidney als een vuurtoren… 1309 01:40:18,936 --> 01:40:23,899 …die ergens in 't donker op 'n kaap staat. Helder licht. 1310 01:40:24,608 --> 01:40:29,321 Ik heb hem verteld dat ik in al m'n vormende jaren… 1311 01:40:30,781 --> 01:40:34,451 …me richtte op dat licht dat hij op me scheen. 1312 01:40:36,161 --> 01:40:41,917 Geen ander baken scheen zo helder en zo zeker… 1313 01:40:43,043 --> 01:40:46,505 …en in geen ander baken geloofde ik zo sterk. 1314 01:40:47,130 --> 01:40:52,052 In de winter van 1945, 48 jaar geleden… 1315 01:40:52,719 --> 01:40:56,181 …liep Sidney Portier een klein theater in Harlem in. 1316 01:40:56,265 --> 01:40:59,309 Dat was het American Negro Theatre. 1317 01:41:02,813 --> 01:41:05,524 Sidney opende een wereld voor ons. 1318 01:41:05,607 --> 01:41:08,735 Door zijn hoge kwaliteit werd de onze hoger. 1319 01:41:09,653 --> 01:41:11,780 Ik vind hem een heel voorname man. 1320 01:41:11,864 --> 01:41:15,075 Een mooi voorbeeld van wat een man moet zijn. 1321 01:41:15,158 --> 01:41:18,245 Hij had zoveel gedaan. Hij heeft zoveel doorstaan… 1322 01:41:18,328 --> 01:41:24,209 …om uiteindelijk te kunnen zeggen: 'Ik heb alles gedaan wat ik kon doen. 1323 01:41:24,293 --> 01:41:30,090 Nu wil ik alleen terugkijken en denken: ik heb moreel het juiste gedaan.' 1324 01:41:30,174 --> 01:41:31,717 Dat heeft hij ook gedaan. 1325 01:41:31,800 --> 01:41:37,055 We zijn al jaren bevriend. Hij is de man met wie ik 't meest heb gedeeld. 1326 01:41:37,639 --> 01:41:42,644 Ik ben heel trots op wat hij heeft bereikt als artiest en als burger. 1327 01:41:43,395 --> 01:41:47,316 Ik bof ontzettend dat jij een vriend van me bent. 1328 01:41:47,399 --> 01:41:48,609 En ik hou van je. 1329 01:41:54,948 --> 01:41:58,660 De Oscar gaat naar Denzel Washington. 1330 01:42:02,414 --> 01:42:05,584 De Oscar gaat naar Halle Berry in Monster's Ball. 1331 01:42:05,667 --> 01:42:07,586 O, mijn god. 1332 01:42:07,669 --> 01:42:11,006 Dat was zo belangrijk. Van zo'n grote omvang. 1333 01:42:11,089 --> 01:42:15,344 Ik won, Denzel won, Sidney kreeg een ere-Oscar. 1334 01:42:15,427 --> 01:42:18,597 Dat zou heel veel mensen inspireren. 1335 01:42:18,680 --> 01:42:21,850 Ik dank u uit de grond van m'n hart. 1336 01:42:21,934 --> 01:42:26,396 Ik wilde Sidney al 40 jaar inhalen en nu geven ze hem er vanavond ook een. 1337 01:42:28,649 --> 01:42:30,108 Ik zag hem opstaan. 1338 01:42:31,026 --> 01:42:36,281 En vanuit de verte gaf hij me zo'n beetje het stokje door. 1339 01:42:36,365 --> 01:42:41,328 Ik blijf in uw voetstappen treden. En ik doe niets liever, meneer. 1340 01:42:41,411 --> 01:42:43,956 Ik doe niets liever. God zegene u. 1341 01:42:44,540 --> 01:42:48,752 Hij is uniek. En dat blijft zo. 1342 01:42:49,920 --> 01:42:53,006 Sidney Poitier maakt geen films. 1343 01:42:53,090 --> 01:42:56,969 Hij maakt mijlpalen. In de vooruitgang van Amerika. 1344 01:42:57,052 --> 01:43:01,306 Poitier zei dat z'n drijfveer was om een beter mens te worden. 1345 01:43:02,015 --> 01:43:05,769 En hij heeft van ons allemaal een iets beter mens gemaakt. 1346 01:43:11,692 --> 01:43:15,279 Hij is iemand die wordt geboren… 1347 01:43:16,780 --> 01:43:20,659 …om de aarde te veranderen, op te schudden… 1348 01:43:21,243 --> 01:43:24,371 …om de mensen te geven wat ze nodig hebben… 1349 01:43:24,872 --> 01:43:29,710 …zodat zij vooruitgang kunnen boeken en dingen kunnen veranderen. 1350 01:43:29,793 --> 01:43:33,964 Sidney Poitier is een extreem machtige kracht. 1351 01:43:34,464 --> 01:43:37,843 En het mooie van energie… 1352 01:43:37,926 --> 01:43:41,680 …is, zoals m'n opa zei, dat je die niet kunt doden. 1353 01:43:41,763 --> 01:43:43,974 Energie stopt nooit. 1354 01:43:44,057 --> 01:43:48,061 Alles wat Sidney heeft geschapen, is er altijd… 1355 01:43:48,145 --> 01:43:51,023 …en het blijft altijd doorgroeien. 1356 01:43:51,607 --> 01:43:55,235 En wat een mooi leven. 1357 01:43:56,778 --> 01:44:01,450 Gefeliciteerd, Oprah, van ons allemaal, voor de laatste 20 jaar… 1358 01:44:02,117 --> 01:44:08,582 …en voor je licht dat zo zacht schijnt op degenen die dat het meest nodig hebben. 1359 01:44:11,835 --> 01:44:16,757 Ik heb hem zoveel te danken. Zoals iedereen die hem heeft gekend. 1360 01:44:16,840 --> 01:44:22,137 Iedereen die iets in zich voelde bewegen of opengaan… 1361 01:44:22,221 --> 01:44:28,393 …door z'n rol in To Sir, with Love, of in Guess Who's Coming to Dinner… 1362 01:44:28,477 --> 01:44:32,022 …of dat moment dat hij de trein uitrolt… 1363 01:44:32,606 --> 01:44:35,734 …en Tony Curtis blijft bijstaan… 1364 01:44:35,817 --> 01:44:39,655 …en denkt: zou een neger dat doen? 1365 01:44:42,616 --> 01:44:44,243 Dat is zijn werk. 1366 01:44:45,077 --> 01:44:49,122 Hij heeft zoveel betekend. Meer kan ik niet zeggen. 1367 01:44:54,086 --> 01:44:57,965 Ik hou zoveel van hem. Zo ontzettend veel. 1368 01:44:58,465 --> 01:45:02,219 Echt. Hij heeft m'n leven veranderd. 1369 01:45:03,595 --> 01:45:07,808 Ik heb een lange weg afgelegd. Echt een heel lange weg. 1370 01:45:07,891 --> 01:45:09,476 Daar ben ik trots op. 1371 01:45:10,060 --> 01:45:13,647 Ik ben hier om… 1372 01:45:15,190 --> 01:45:18,861 …de beste echtgenoot, de beste opa… 1373 01:45:18,944 --> 01:45:21,780 …de beste vader, de beste overgrootvader te zijn. 1374 01:45:21,864 --> 01:45:27,035 Wat er misschien goed is aan mij, probeer ik door te geven aan hen. 1375 01:45:27,619 --> 01:45:30,414 Ik probeer echt, echt… 1376 01:45:30,497 --> 01:45:34,543 …om morgen beter te zijn… 1377 01:45:35,335 --> 01:45:38,255 …dan vandaag. Een beter mens. 1378 01:45:38,755 --> 01:45:42,134 Geen betere acteur, maar gewoon een beter mens. 1379 01:45:42,217 --> 01:45:47,222 Als ik doodga, zal ik niet bang zijn dat ik geleefd heb. 1380 01:51:27,855 --> 01:51:29,857 Vertaling: Marc de Jongh