1
00:00:07,123 --> 00:00:10,203
Lần trước, ta đã thấy cách
thời kỳ Phục Hưng biến đổi Châu Âu
2
00:00:10,283 --> 00:00:14,403
từ đống bùn và củ cải thành
khu nghỉ dưỡng sang trọng đầy tranh vẽ,
3
00:00:15,163 --> 00:00:19,523
và việc giác ngộ này dẫn tới
chuỗi các cuộc nổi dậy con người-quyền lực
4
00:00:19,603 --> 00:00:21,843
lật đổ những kẻ thống trị.
5
00:00:22,803 --> 00:00:24,403
Nhưng các cuộc cách mạng mới chỉ bắt đầu.
6
00:00:24,483 --> 00:00:27,603
Loài người lại chuẩn bị nhảy vọt lần nữa
7
00:00:27,683 --> 00:00:30,283
bằng cách sử dụng kim loại và điện.
8
00:00:30,363 --> 00:00:34,443
Tiến bộ này mở ra một kỷ nguyên mới
của tiện nghi và giải trí,
9
00:00:34,523 --> 00:00:37,522
nhưng đồng thời đe dọa sự tồn tại
của toàn bộ sự sống trên Trái Đất.
10
00:00:37,603 --> 00:00:39,403
Cho nên là lợi bất cập hại.
11
00:00:39,483 --> 00:00:42,083
Tuần này là về sự trỗi dậy
của các cỗ máy trên Trái Đất…
12
00:00:42,163 --> 00:00:44,083
DẪN CHƯƠNG TRÌNH PHIM TÀI LIỆU LANDMARK
13
00:00:44,163 --> 00:00:46,603
và trên chương trình
Cunk nói về Trái Đất.
14
00:00:54,123 --> 00:00:57,123
CUNK NÓI VỀ TRÁI ĐẤT
15
00:00:59,243 --> 00:01:01,963
TẬP BỐN: KỶ NGUYÊN MÁY MÓC
16
00:01:02,043 --> 00:01:06,203
Trong nhiều thế kỷ, mọi thứ trong tự nhiên
từ con người tới con bò,
17
00:01:06,283 --> 00:01:08,003
chạy qua lại trong đây,
18
00:01:08,643 --> 00:01:09,603
không khí trong lành.
19
00:01:10,323 --> 00:01:12,043
Nếu bạn chưa biết về không khí,
20
00:01:12,123 --> 00:01:15,363
thì nó là một hỗn hợp khí vô hình
gây nghiện tới mức,
21
00:01:15,443 --> 00:01:17,443
chúng ta sẽ có các triệu chứng
tử vong do cắt cơn
22
00:01:17,523 --> 00:01:20,083
trong vòng vài phút
khi nguồn cung ứng bị cắt bỏ.
23
00:01:21,563 --> 00:01:25,523
Sự phụ thuộc này khiến cho
đối thủ của không khí, nước, ganh tị.
24
00:01:26,043 --> 00:01:27,963
Nước cần thay đổi cuộc chơi.
25
00:01:28,043 --> 00:01:30,563
Nó cần trở nên thiết yếu
đối với chúng ta hơn,
26
00:01:30,643 --> 00:01:32,403
những chủ nhân tự nhiên của nó.
27
00:01:32,483 --> 00:01:34,043
Đó là sức nóng,
28
00:01:34,123 --> 00:01:36,803
sức nóng biến nó thành một thứ hữu dụng.
29
00:01:36,883 --> 00:01:37,923
Hơi nước.
30
00:01:38,603 --> 00:01:42,283
Hơi nước được khai thác
để vận hành toàn bộ các loại máy móc.
31
00:01:42,363 --> 00:01:45,883
Và không ở đâu cuồng hơi nước
như nước Mỹ,
32
00:01:45,963 --> 00:01:49,443
nơi nó sẽ thay đổi bộ mặt
của quốc gia này mãi mãi.
33
00:01:49,523 --> 00:01:52,483
Để hiểu vì sao,
tôi e là chúng ta phải xem bản đồ.
34
00:01:52,563 --> 00:01:55,203
Ban đầu, những kẻ nhập cư bị kẹt
ở các vùng biên của nước Mỹ,
35
00:01:55,283 --> 00:01:59,403
chưa thể chạm tới vùng trung tâm,
như cái bánh đông lạnh trong lò vi sóng.
36
00:01:59,483 --> 00:02:02,283
Nhưng người Mỹ hồi đó
không phải những kẻ khiêm tốn
37
00:02:02,363 --> 00:02:04,043
mà bây giờ họ vẫn vậy.
38
00:02:04,123 --> 00:02:07,083
Họ tin vào một thứ gọi là
Vận Mệnh Hiển Nhiên,
39
00:02:07,163 --> 00:02:10,003
một đức tin rằng toàn bộ vùng đất
đều thuộc về họ
40
00:02:10,083 --> 00:02:12,403
và Chúa muốn họ đi về phía tây
41
00:02:12,483 --> 00:02:14,242
và giành lại khỏi thổ dân Châu Mỹ
42
00:02:14,323 --> 00:02:16,283
vì ngài đã sơ ý đặt họ ở đó trước.
43
00:02:17,163 --> 00:02:19,723
Vận Mệnh Hiển Nhiên là gì?
44
00:02:19,803 --> 00:02:23,523
Vận Mệnh Hiển Nhiên là một hệ tư tưởng,
mà vào năm 1840 và thập niên 50…
45
00:02:23,603 --> 00:02:25,043
PHÓ GIÁO SƯ CHÍNH TRỊ THẾ GIỚI
46
00:02:25,123 --> 00:02:26,323
…diễn ra ở Liên Bang Mỹ,
47
00:02:26,403 --> 00:02:29,683
rằng nước Mỹ có quyền do Chúa ban
để chiếm lĩnh toàn bộ lục địa
48
00:02:29,763 --> 00:02:33,723
và truyền bá những giá trị và phẩm hạnh
từ bờ biển này qua bờ biển khác.
49
00:02:33,803 --> 00:02:35,123
Vâng. Vậy ra đó là kế hoạch của Chúa?
50
00:02:35,203 --> 00:02:36,363
Vâng, ý tưởng là như vậy.
51
00:02:36,443 --> 00:02:39,163
Việc đó không phải biến anh
thành nô lệ của Chúa sao?
52
00:02:39,243 --> 00:02:41,923
Tôi nghĩ con người ở thời đó sẽ nói
53
00:02:42,003 --> 00:02:44,363
rằng họ là những nhà truyền giáo của Chúa
trên Trái Đất,
54
00:02:44,443 --> 00:02:48,403
nên họ cảm thấy tự nguyện thực thi
các kế hoạch của ngài
55
00:02:48,483 --> 00:02:50,083
thay vì cho rằng bị ép buộc phải làm.
56
00:02:50,163 --> 00:02:52,443
Nhưng chí ít thì,
anh là con hầu của Chúa.
57
00:02:53,123 --> 00:02:56,043
Nhưng biểu hiện vận mệnh của mình
là một điều nguy hiểm.
58
00:02:56,123 --> 00:02:59,283
Bạn phải lóc cóc trong chiếc xe thồ bé tẹo
vượt qua những vùng đất gian nan
59
00:02:59,363 --> 00:03:00,563
luôn cận kề đói khát
60
00:03:00,643 --> 00:03:02,443
hoặc bị tiêu chảy đến chết
vì bệnh kiết lỵ,
61
00:03:02,523 --> 00:03:05,603
bị rắn cắn,
hoặc dân Da Đỏ chặt đầu.
62
00:03:05,683 --> 00:03:08,563
Cứ như thể sau cùng thì
Chúa không hề muốn họ làm việc này.
63
00:03:09,203 --> 00:03:12,403
Nhưng phát minh ra tàu hỏa hơi nước
đã thay đổi toàn bộ chuyện đó.
64
00:03:12,483 --> 00:03:15,163
Tàu hỏa hơi nước
cười vào mặt xe thồ.
65
00:03:15,243 --> 00:03:17,443
Không phải theo nghĩa đen.
Đây không phải sách trẻ em.
66
00:03:17,523 --> 00:03:20,883
Người Mỹ thả cỗ máy hơi nước
vào thiên nhiên hoang dã,
67
00:03:21,803 --> 00:03:25,363
lắp các tuyến đường trên khắp vùng đất
và thay đổi cán cân sức mạnh.
68
00:03:26,363 --> 00:03:30,643
Giờ đây, đánh nhau với thổ dân Châu Mỹ
có thể tiến hành ở tốc độ cao
69
00:03:30,723 --> 00:03:33,163
với sự đồng hành của dịch vụ xe tự chọn.
70
00:03:33,723 --> 00:03:37,763
Nhờ có đường sắt,
các thị trấn nhỏ mọc khắp miền Tây.
71
00:03:37,843 --> 00:03:40,563
Đó là những nơi khắc nghiệt, vô pháp…
72
00:03:40,643 --> 00:03:43,643
nơi mà công lý được gói gọn
trong họng của khẩu súng
73
00:03:43,723 --> 00:03:47,923
vì cao bồi làm tất cả
để bảo vệ đàn bò và con cái họ.
74
00:03:48,483 --> 00:03:51,123
Anh có thể giới thiệu cho chúng tôi
cái này là gì không?
75
00:03:51,203 --> 00:03:56,003
Đây là súng lục Colt Single Action
Army, khẩu Colt cỡ .45.
76
00:03:56,083 --> 00:03:57,483
Cô nạp đạn qua chỗ này.
77
00:03:57,563 --> 00:03:58,963
QUẢN LÝ SÚNG VÀ PHÁO
78
00:03:59,043 --> 00:04:01,603
Và cô phải kéo búa lại
sau mỗi phát bắn.
79
00:04:02,283 --> 00:04:05,403
Nó chỉ giết người trong thời kỳ trước,
80
00:04:05,483 --> 00:04:07,723
hay có thể giết luôn cả người hiện đại?
81
00:04:07,803 --> 00:04:09,883
Tôi e là nó chắc chắn
có thể giết cả người hiện đại.
82
00:04:09,963 --> 00:04:13,443
Nó cổ quá.
Trông như máy đồng hồ, phải không?
83
00:04:13,523 --> 00:04:15,443
- Đúng vậy.
- Đạn có bay chậm không?
84
00:04:15,523 --> 00:04:17,603
Liệu anh có thể chạy khỏi viên đạn?
85
00:04:17,683 --> 00:04:19,923
Chắc chắn là cô không thể
chạy khỏi viên đạn.
86
00:04:20,003 --> 00:04:21,643
Cô nói đúng trông giống máy đồng hồ.
87
00:04:21,723 --> 00:04:24,643
Nó rất giống đồng hồ cơ,
với bánh cóc ở bên trong.
88
00:04:25,243 --> 00:04:27,163
- Cứt chuột á?
- Bánh cóc.
89
00:04:27,243 --> 00:04:30,403
Đạn chui ra từ đâu?
Có phải qua cái ống đó?
90
00:04:30,483 --> 00:04:32,403
Đúng vậy. Đó là nòng súng.
91
00:04:32,483 --> 00:04:36,923
Tôi có thể cầm nó lên
và nhìn vào bên trong nòng súng?
92
00:04:37,003 --> 00:04:38,603
Hay nó sẽ bắn vào mắt tôi?
93
00:04:38,683 --> 00:04:40,443
Nhìn chung không nên làm thế.
94
00:04:40,523 --> 00:04:43,843
Bị bắn vào mắt chắc đau lắm à?
95
00:04:43,923 --> 00:04:47,203
Vì nó giống như một cái túi nước,
đúng không, con mắt ấy?
96
00:04:47,283 --> 00:04:49,203
Tôi đoán nó nổ và hơi nhói một tí,
97
00:04:49,283 --> 00:04:51,803
và cơ bản
thì anh vẫn có thể làm việc được.
98
00:04:51,883 --> 00:04:54,403
Tôi không biết.
Tôi nghĩ chỗ nào bị bắn cũng tệ cả.
99
00:04:54,483 --> 00:04:59,563
Sao loài người lại thấy cần
phát minh ra cỗ máy giết người như vậy?
100
00:04:59,643 --> 00:05:03,523
Anh có thể trả lời
chỉ bằng một câu ngắn gọn không?
101
00:05:04,403 --> 00:05:05,803
Vì chúng ta là người, tôi cho là vậy.
102
00:05:05,883 --> 00:05:11,323
Có vẻ ta đã được lập trình
để chiến đấu giành tài nguyên…
103
00:05:12,003 --> 00:05:14,483
- Phải rồi.
- với người khác.
104
00:05:14,563 --> 00:05:15,883
Chắc không thể tránh được đâu.
105
00:05:15,963 --> 00:05:18,083
Tôi biết. Tôi nghĩ chúng ta bị điên.
106
00:05:18,843 --> 00:05:23,203
Súng đóng vai trò lớn định hình nước Mỹ
và giết người.
107
00:05:23,843 --> 00:05:28,083
Kể cả bây giờ, sử dụng súng là một phần
không thể thiếu trong bản sắc dân tộc họ.
108
00:05:28,723 --> 00:05:32,003
Làm sao người Mỹ có quyền giết
bất cứ ai mà họ muốn bằng súng?
109
00:05:32,683 --> 00:05:33,643
Họ không có quyền đó.
110
00:05:33,723 --> 00:05:38,163
Giết người là phạm pháp ở Mỹ,
nhưng họ có quyền sở hữu vũ khí.
111
00:05:38,243 --> 00:05:40,683
- Họ có quyền "gấu" súng à.
- Chính xác.
112
00:05:40,763 --> 00:05:43,083
- Nhưng gấu đâu có tay.
- Thực ra là có.
113
00:05:43,163 --> 00:05:45,283
- Ô vậy à? Tôi nghĩ đó là chân.
- Vâng.
114
00:05:45,363 --> 00:05:48,803
Tôi không phải nhà sinh vật học,
nhưng tôi cho là khi chúng đứng,
115
00:05:48,883 --> 00:05:50,003
thì chắc đó là tay.
116
00:05:52,403 --> 00:05:55,243
Với cao bồi, súng và tàu lửa hơi nước,
117
00:05:55,323 --> 00:05:58,163
Nước Mỹ được biết đến
là vùng đất tự do,
118
00:05:58,243 --> 00:06:01,283
mà chắc hẳn là sự ngạc nhiên lớn
đối với toàn thể nô lệ.
119
00:06:01,363 --> 00:06:04,683
Chế độ nô lệ man rợ
vẫn còn phổ biến ở Mỹ,
120
00:06:04,763 --> 00:06:07,323
đặc biệt tại các bang phía Nam.
121
00:06:07,403 --> 00:06:10,203
Nhưng với suy nghĩ sâu sắc
về chủ đề này,
122
00:06:10,283 --> 00:06:13,563
người dân ở các bang phía Bắc
phát hiện ra sự thật khủng khiếp,
123
00:06:14,123 --> 00:06:17,483
rằng bên trong mỗi nô lệ
thực chất là một con người.
124
00:06:18,083 --> 00:06:21,643
Dân Bắc hỏi dân Nam
muốn sống trong nước Mỹ kiểu gì,
125
00:06:21,723 --> 00:06:24,083
kiểu mà người da trắng
bóc lột các chủng tộc khác
126
00:06:24,163 --> 00:06:26,163
khi coi họ là kẻ hạ đẳng,
127
00:06:26,243 --> 00:06:28,363
hoặc kiểu mà họ vờ như không phải thế.
128
00:06:29,163 --> 00:06:31,763
Tranh luận leo thang thành cuộc nội chiến,
129
00:06:31,843 --> 00:06:35,323
giai đoạn mà nước Mỹ
bị phân cực giống như ngày nay.
130
00:06:36,203 --> 00:06:38,803
Nội Chiến đã chia rẽ nước Mỹ, đúng không?
131
00:06:38,883 --> 00:06:40,243
Anh em chống lại anh em.
132
00:06:40,323 --> 00:06:44,163
Có ai bị mâu thuẫn đến nỗi,
họ chống lại chính mình không?
133
00:06:44,243 --> 00:06:46,083
Tôi không nghĩ vậy.
134
00:06:46,163 --> 00:06:50,443
Có thể có nhiều cuộc tranh luận mạnh mẽ
giữa các cá nhân
135
00:06:50,523 --> 00:06:51,843
đi theo phe nào,
136
00:06:51,923 --> 00:06:54,323
và tôi nghĩ đó có thể là cái
mà cô đang đề cập đến.
137
00:06:54,403 --> 00:06:57,643
Sao người ta lại nói
đó là cuộc chiến tranh hiện đại đầu tiên
138
00:06:57,723 --> 00:07:01,283
khi mà nhìn vào ảnh
thì nó xảy ra nhiều năm rồi?
139
00:07:01,363 --> 00:07:02,843
Thật thú vị khi cô nhắc tới ảnh
140
00:07:02,923 --> 00:07:05,923
vì đó là cuộc chiến đầu tiên
mà nhiếp ảnh thực sự góp phần.
141
00:07:06,963 --> 00:07:09,283
Nó là chuyện mà nhiếp ảnh
là một phần của mâu thuẫn
142
00:07:09,363 --> 00:07:11,563
và ghi lại sự bạo lực.
143
00:07:11,643 --> 00:07:14,763
Thật thú vị khi sau này tới Snappy Snaps
144
00:07:14,843 --> 00:07:17,443
để xem ai là kẻ phản bội và ai không.
145
00:07:19,003 --> 00:07:22,283
Sau bốn năm dài
chìm trong bạo lực chiến tranh,
146
00:07:22,363 --> 00:07:25,523
phe Bắc chiếm lấy phía trên,
cũng là phương Bắc.
147
00:07:25,603 --> 00:07:30,563
Đó là một chiến thắng tuyệt đối
cho vị vua phương Bắc, Abraham Lincoln.
148
00:07:31,523 --> 00:07:33,283
Abraham Lincoln là ai?
149
00:07:33,363 --> 00:07:37,243
Vì sao ông ấy có mấy hình xăm
kỳ cục trên bụng thế?
150
00:07:37,323 --> 00:07:40,003
Tôi không hiểu cô nói về hình xăm nào,
151
00:07:40,083 --> 00:07:45,163
nhưng ông ấy là tổng thống Mỹ và được
coi là tổng thống vĩ đại nhất nước Mỹ.
152
00:07:45,243 --> 00:07:49,763
Có vẻ ông ấy có một hình xăm người tuyết
và chim cổ đỏ trên bụng,
153
00:07:50,283 --> 00:07:52,403
và chim cổ đỏ có râu.
154
00:07:53,963 --> 00:07:56,523
Tôi hoàn toàn không hiểu cô nói gì.
155
00:07:57,603 --> 00:08:01,523
Khi Lincoln làm tổng thống,
chế độ nô lệ cuối cùng bị xóa bỏ
156
00:08:01,603 --> 00:08:04,203
và thay thế bằng
một định kiến chủng tộc giản đơn.
157
00:08:04,763 --> 00:08:08,083
Nhưng chuyện về Abraham Lincoln
kết thúc không có hậu.
158
00:08:08,163 --> 00:08:12,083
Năm ngày sau khi phe Bắc chiến thắng,
định mệnh khủng khiếp sập xuống đầu ông.
159
00:08:12,163 --> 00:08:15,043
Ông bị ép tới rạp hát
để xem một vở kịch.
160
00:08:15,883 --> 00:08:18,643
Ông ấy đã chấm dứt đau khổ
bởi một tay súng hào hiệp,
161
00:08:18,723 --> 00:08:21,643
nhưng tàn bạo khi mà
hồi kịch thứ ba còn chưa tới.
162
00:08:21,723 --> 00:08:24,963
Abraham Lincoln bị bắn
trong rạp hát, phải không?
163
00:08:25,043 --> 00:08:26,843
Nó ở vị trí nào thế?
164
00:08:26,923 --> 00:08:29,203
Chắc cô đang muốn nói tới vị trí
165
00:08:29,283 --> 00:08:30,323
ông đang ngồi khi bị bắn,
166
00:08:30,403 --> 00:08:34,203
đó là khu vực tổng thống
ở Nhà hát Ford tại thủ đô Washington.
167
00:08:34,283 --> 00:08:35,283
Vì sao ông ấy bị bắn?
168
00:08:35,363 --> 00:08:37,683
Có phải tại ông không chịu bỏ mũ ra không?
169
00:08:37,763 --> 00:08:39,602
Vì sẽ khá khó chịu khi ở trong rạp hát,
170
00:08:39,683 --> 00:08:41,602
mà ai đó ngồi trước mặt lại đội mũ?
171
00:08:41,683 --> 00:08:43,003
Ông ấy ngồi ở khu vực tổng thống,
172
00:08:43,082 --> 00:08:45,403
nên theo tôi biết thì
không ai ngồi phía sau ông ấy cả.
173
00:08:45,483 --> 00:08:47,923
Nhưng ông bị bắn
bởi một người tên là John Wilkes Booth,
174
00:08:48,003 --> 00:08:50,083
người theo phe Liên Minh miền Nam.
175
00:08:50,163 --> 00:08:55,123
Bị bắn vào đầu ảnh hưởng thế nào
tới khả năng lãnh đạo của Lincoln?
176
00:08:56,043 --> 00:08:59,603
Chấm dứt luôn, vì ông ấy chết
khoảng 12 tiếng sau khi bị bắn.
177
00:08:59,683 --> 00:09:00,883
Vậy là ông ấy không qua khỏi à?
178
00:09:00,963 --> 00:09:03,203
Không thể. Thật không may.
179
00:09:04,123 --> 00:09:06,683
Ánh sáng của Lincoln có thể bị dập tắt,
180
00:09:06,763 --> 00:09:09,163
nhưng nước Mỹ lại đang bừng sáng lên.
181
00:09:09,243 --> 00:09:11,603
Người Mỹ đã chơi đùa với điện
182
00:09:11,683 --> 00:09:14,483
kể từ khi Benjamin Franklin
đặc chiếc chìa khóa lên dây diều
183
00:09:14,563 --> 00:09:16,363
để mở khóa tia sét từ bầu trời.
184
00:09:17,043 --> 00:09:22,243
Sau đó năm 1878, Thomas Edison
tìm ra cách sử dụng năng lượng đó
185
00:09:22,323 --> 00:09:24,163
để tạo ra một thứ đặc biệt.
186
00:09:25,243 --> 00:09:28,723
Khó mà hình dung một thế giới
khi Edison không phát minh ra bóng đèn,
187
00:09:28,803 --> 00:09:30,123
mà kể cả bạn có hình dung được,
188
00:09:30,203 --> 00:09:32,403
thì nó cũng quá tối
để thấy được có gì trong đó.
189
00:09:32,483 --> 00:09:37,363
Làm sao con người nhìn được vào ban ngày
trước khi Edison phát minh ra đèn?
190
00:09:37,443 --> 00:09:39,003
Ánh sáng tới từ mặt trời,
191
00:09:39,083 --> 00:09:41,523
nên con người có thể nhìn vào ban ngày
nhờ có mặt trời.
192
00:09:41,603 --> 00:09:42,723
LỊCH SỬ GIA VỀ KHOA HỌC
193
00:09:42,803 --> 00:09:45,763
Họ cần bóng đèn vào ban đêm,
194
00:09:45,843 --> 00:09:48,963
khi không có mặt trời
và không thể nhìn thấy gì.
195
00:09:49,043 --> 00:09:52,443
Vậy trước khi có bóng đèn
con người dùng cái gì?
196
00:09:52,523 --> 00:09:55,203
Họ sử dụng nến hoặc dầu.
197
00:09:55,283 --> 00:09:59,723
Vậy là ban ngày chúng ta có ánh sáng
và ban đêm có nến.
198
00:09:59,803 --> 00:10:02,683
- Đúng.
- Vậy đâu cần bóng đèn nữa.
199
00:10:02,763 --> 00:10:04,963
Công trình để đời của ông ta
thật vô nghĩa.
200
00:10:05,883 --> 00:10:09,523
Một phát minh đỉnh cao khác của Edison
là máy hát đĩa.
201
00:10:22,483 --> 00:10:27,163
CHUYÊN VIÊN NGHIÊN CỨU BẢO TÀNG KHOA
HỌC, LONDON
202
00:10:29,283 --> 00:10:30,883
Ông tắt đi được không?
203
00:10:30,963 --> 00:10:31,883
Vâng, tất nhiên là được.
204
00:10:33,803 --> 00:10:36,803
Thật tuyệt diệu, phải không,
chúng ta đang ở đây,
205
00:10:36,883 --> 00:10:40,163
nhưng giọng hát tới
từ nhiều năm trước?
206
00:10:40,243 --> 00:10:42,643
Nếu tôi nói vào cái loa kèn này,
207
00:10:43,323 --> 00:10:48,043
tôi có thể hỏi người bên kia
về nơi họ đang ở như thế nào không?
208
00:10:48,123 --> 00:10:52,323
Không được đâu, vì bản thu âm
được ghi hơn 100 năm trước.
209
00:10:52,403 --> 00:10:55,323
Nhưng nó là máy hát đĩa.
Nó không giống điện thoại à?
210
00:10:55,403 --> 00:11:02,163
Máy hát đĩa theo tiếng Hy Lạp
nghĩa là "ghi chép âm thanh",
211
00:11:02,243 --> 00:11:04,563
nên nó không giống điện thoại.
212
00:11:04,643 --> 00:11:07,123
Vậy là họ có thể nghe thấy
nhưng không trả lời được.
213
00:11:08,283 --> 00:11:09,523
Không… Tôi không nói họ…
214
00:11:09,603 --> 00:11:12,563
Họ không nghe được. Chúng ta nghe họ.
Chúng ta nghe bản ghi âm của họ.
215
00:11:12,643 --> 00:11:15,323
Họ không nghe được
cũng không trả lời được.
216
00:11:15,403 --> 00:11:16,883
Vâng, họ không thể.
217
00:11:16,963 --> 00:11:18,683
Thế nó sinh ra làm gì?
218
00:11:18,763 --> 00:11:23,203
Để chúng ta có thể nghe nhạc,
giọng nói và âm thanh.
219
00:11:23,283 --> 00:11:26,843
Thế nó có ghi được những âm thanh
chưa từng xảy ra không?
220
00:11:29,363 --> 00:11:30,803
Không.
221
00:11:30,883 --> 00:11:33,083
Thế còn những âm thanh đã xảy ra trước đó?
222
00:11:34,003 --> 00:11:37,883
Âm thanh được ghi lại vào lúc đó.
223
00:11:37,963 --> 00:11:40,443
Nó không thể thu được
những gì xảy ra trong quá khứ.
224
00:11:41,003 --> 00:11:43,563
Thật lòng mà nói nó khá là hạn chế.
225
00:11:43,643 --> 00:11:46,243
Nhờ có máy hát đĩa của Edison,
226
00:11:46,323 --> 00:11:50,323
nhạc cổ điển giờ đây có thể
làm hàng triệu thính giả phát chán.
227
00:11:51,043 --> 00:11:53,523
Bà phải chơi nhạc cổ điển
trong một dàn nhạc giao hưởng.
228
00:11:53,603 --> 00:11:55,963
Bà chơi dàn nhạc giao hưởng như thế nào?
229
00:11:56,043 --> 00:11:57,283
Bà thổi nó,
230
00:11:57,363 --> 00:12:01,083
hay là giống mấy cái
mà bà kéo một cái que trên dây đàn?
231
00:12:01,163 --> 00:12:04,603
Dàn nhạc giao hưởng
không phải một nhạc cụ riêng biệt.
232
00:12:04,683 --> 00:12:05,923
Vâng.
233
00:12:06,003 --> 00:12:10,243
Dàn nhạc giao hưởng là sự giao hòa
của rất nhiều loại nhạc cụ khác nhau.
234
00:12:10,323 --> 00:12:12,923
- Vâng. Nhiều hơn một nhạc cụ.
- Nhiều hơn một nhạc cụ.
235
00:12:13,003 --> 00:12:17,483
Vậy bà cần cả hai tay và miệng
để chơi một dàn nhạc giao hưởng?
236
00:12:18,403 --> 00:12:22,963
Nhạc trưởng mới cần toàn bộ điều đó.
237
00:12:23,043 --> 00:12:24,963
Nhưng dàn nhạc giao hưởng
238
00:12:25,043 --> 00:12:29,043
là một thực thể tạo nên
từ rất nhiều nhạc cụ khác nhau.
239
00:12:29,123 --> 00:12:31,483
Vậy là bà không thể thổi
cả một dàn nhạc giao hưởng?
240
00:12:34,003 --> 00:12:36,843
Nhờ có Edison,
thế giới của âm thanh và ánh sáng
241
00:12:36,923 --> 00:12:38,883
đã bị chinh phục,
242
00:12:38,963 --> 00:12:41,723
nhưng còn một biên giới khác
vẫn ngoan cố không chịu khuất phục,
243
00:12:41,803 --> 00:12:43,363
thế giới bầu trời.
244
00:12:44,083 --> 00:12:47,403
Con người cố gắng nhiều năm
để chế tạo các cỗ máy bay,
245
00:12:47,483 --> 00:12:50,203
nhưng hầu hết các nhà tiên phong
khó đạt được tiến bộ
246
00:12:50,283 --> 00:12:53,043
sau bước thử nghiệm đầu tiên
lao vào chỗ chết của họ.
247
00:12:53,923 --> 00:12:56,723
Nhưng mọi thứ đã thay đổi khi
anh em Orville và Wilbur Wright
248
00:12:56,803 --> 00:13:01,283
lần đầu tiên thành công trước thử thách
pháp lý chống lại định luật hấp dẫn.
249
00:13:01,963 --> 00:13:04,643
Chuyến bay đầu tiên đi được bao xa?
250
00:13:04,723 --> 00:13:09,283
Vào ngày đó, khi anh em Wright
thực hiện một số chuyến bay,
251
00:13:09,363 --> 00:13:11,363
họ thông thường chỉ đi được vài chục mét.
252
00:13:11,443 --> 00:13:12,723
GIÁO SƯ CỘNG ĐỒNG KHOA HỌC
253
00:13:12,803 --> 00:13:14,323
Họ có thể đi bộ mà.
254
00:13:15,763 --> 00:13:18,723
Họ có thể, nhưng đó không phải mục đích.
255
00:13:18,803 --> 00:13:22,323
Chuyến bay đầu tiên đủ dài
để cần phải đi vệ sinh là khi nào?
256
00:13:22,403 --> 00:13:27,363
Khi các chuyến bay thương mại phát triển,
bay ở khoảng cách dài hơn
257
00:13:27,443 --> 00:13:30,883
và hành khách cần một số tiện nghi,
258
00:13:30,963 --> 00:13:32,723
như nhà vệ sinh trên máy bay.
259
00:13:32,803 --> 00:13:34,323
Đó hẳn là một khoảnh khắc chân thực,
260
00:13:34,403 --> 00:13:37,643
lần đầu tiên ai đó nhận ra
máy bay cần nhà vệ sinh.
261
00:13:38,323 --> 00:13:40,643
Điều đó còn ấn tượng hơn
anh em nhà Wright.
262
00:13:42,403 --> 00:13:46,643
Tôi chưa từng nghĩ điều đó
là đặc biệt kịch tính
263
00:13:46,723 --> 00:13:49,363
hay một phát triển thú vị.
264
00:13:49,443 --> 00:13:51,763
Sao xe đạp lại không có chỗ vệ sinh?
265
00:13:53,163 --> 00:13:55,283
Nó sẽ giúp ông khỏi phải xuống xe.
266
00:13:56,283 --> 00:13:58,123
Có lẽ tôi sẽ viết nó ra và giữ bản quyền.
267
00:13:58,843 --> 00:14:01,923
Dù không có nhà vệ sinh,
chuyến bay lịch sử của anh em nhà Wright
268
00:14:02,003 --> 00:14:04,163
đã thay đổi phương tiện này mãi mãi,
269
00:14:04,243 --> 00:14:06,803
theo cách mà giờ
vẫn chưa hoàn toàn hiểu được.
270
00:14:06,883 --> 00:14:11,123
Anh em Wright thực hiện chuyến bay
đầu tiên từ hơn 100 năm trước.
271
00:14:11,203 --> 00:14:15,723
Tại sao chúng ta vẫn chưa hiểu được
máy bay vận hành như thế nào?
272
00:14:16,723 --> 00:14:19,563
Nhưng ta đã biết. Ngày nay,
chúng ta đã hiểu cách chúng hoạt động.
273
00:14:19,643 --> 00:14:22,003
Nhưng thực tế thì chúng hoạt động thế nào?
274
00:14:22,083 --> 00:14:25,843
Nó… Chúng ta có các
phương trình toán học
275
00:14:25,923 --> 00:14:29,843
mô tả đường đi của luồng khí
qua cánh của máy bay.
276
00:14:29,923 --> 00:14:33,923
Ông có thể giải thích cách chúng hoạt động
mà không dùng đến khoa học?
277
00:14:36,563 --> 00:14:39,643
Khó mà giải thích khi không dùng khoa học,
278
00:14:39,723 --> 00:14:43,883
nhưng bởi vì hình dạng cánh máy bay,
279
00:14:43,963 --> 00:14:46,483
lực đẩy lên lớn hơn lực kéo xuống
280
00:14:46,563 --> 00:14:49,043
nên nó đẩy máy bay lên trời.
281
00:14:49,123 --> 00:14:52,243
Đó là giả thiết của ông.
Ông muốn nghe giả thiết của tôi không?
282
00:14:52,323 --> 00:14:54,763
- Được.
- Tôi nghĩ chúng chạy bằng niềm tin.
283
00:14:55,803 --> 00:14:58,723
Vì chúng ta tin máy bay có thể bay
nên chúng bay được.
284
00:14:58,803 --> 00:15:01,443
Nên truyền thông phải tiếp tục giả bộ
285
00:15:01,523 --> 00:15:03,563
không thì chúng sẽ rụng khỏi bầu trời.
286
00:15:03,643 --> 00:15:06,443
Wi-Fi cũng vậy.
Làm quái gì có thật.
287
00:15:06,963 --> 00:15:09,083
Chúng ta phải diễn cùng vở kịch câm này
288
00:15:09,163 --> 00:15:10,563
nếu không mọi thứ sẽ dừng lại.
289
00:15:11,963 --> 00:15:13,843
Bầu trời đã bị chinh phục.
290
00:15:13,923 --> 00:15:16,123
Tiếp theo đến lượt con đường.
291
00:15:17,563 --> 00:15:20,523
Khó mà nói ai là người đầu tiên
phát minh ra ô tô.
292
00:15:20,603 --> 00:15:22,203
Vì có quá nhiều người đã làm,
293
00:15:22,283 --> 00:15:25,363
trang Wikipedia thì quá dài để mà đọc.
294
00:15:25,443 --> 00:15:28,003
Nhưng may là, nó không quan trọng,
vì đến cuối cùng,
295
00:15:28,083 --> 00:15:30,763
chỉ có một người đồng hóa với xe hơi,
296
00:15:31,683 --> 00:15:34,803
người đã chế tạo ra
chiếc ô tô đỉnh cao đầu tiên.
297
00:15:34,883 --> 00:15:37,763
Tên ông ấy là Henry Model T Ford,
298
00:15:37,843 --> 00:15:40,563
và một trùng hợp đáng kinh ngạc,
xe của ông cũng tên như vậy.
299
00:15:41,843 --> 00:15:44,523
Với động cơ bốn xi lanh, 2,9 lít
300
00:15:44,603 --> 00:15:49,243
cho ra 20 mã lực và tốc độ tối đa
45 dặm một giờ,
301
00:15:49,323 --> 00:15:52,443
Model T Ford thực sự
là một chiếc ô tô tệ hại,
302
00:15:52,523 --> 00:15:54,923
tệ hơn bất cứ chiếc xe nào
mà mẹ bạn lái.
303
00:15:56,963 --> 00:15:58,963
Không có chỗ để cắm điện thoại,
304
00:15:59,043 --> 00:16:01,243
không định vị vệ tinh
hay hệ thống âm nhạc.
305
00:16:01,843 --> 00:16:03,763
Nó còn chả có nơi để cốc.
306
00:16:05,483 --> 00:16:08,563
Dù sao, nó cũng tốt hơn một con ngựa,
307
00:16:08,643 --> 00:16:11,243
vì nó không sút vào mặt bạn
nếu bạn đứng sau mông nó.
308
00:16:11,323 --> 00:16:13,963
Và không giống ở trên tàu hỏa,
bạn sẽ không thấy mình
309
00:16:14,043 --> 00:16:16,123
ngồi cạnh một gã thần kinh.
310
00:16:16,203 --> 00:16:19,963
Trừ khi bạn dừng lại cho một kẻ đi nhờ
với cái tô vít trong túi hắn.
311
00:16:23,803 --> 00:16:28,003
Nhưng thành công lớn nhất của
Henry Model T Ford không phải chiếc xe
312
00:16:28,083 --> 00:16:29,603
mà là cách nó được tạo ra.
313
00:16:30,683 --> 00:16:34,883
Thay vì thuê một người
từ từ lắp ráp toàn bộ chiếc xe,
314
00:16:34,963 --> 00:16:36,883
Ford thuê rất nhiều người
315
00:16:36,963 --> 00:16:40,163
mỗi người chỉ làm một phần nhỏ
của chiếc xe, lặp đi lặp lại.
316
00:16:40,763 --> 00:16:44,523
Đó là một cuộc cách mạng tại nơi làm việc
nhàm chán và vô vị của con người.
317
00:16:45,403 --> 00:16:48,563
Sản xuất hàng loạt đòi hỏi
nguồn nhân lực lớn.
318
00:16:48,643 --> 00:16:52,283
Hàng triệu người đổ xô tới Mỹ
để tìm kiếm giấc mơ Mỹ.
319
00:16:52,363 --> 00:16:56,403
Nhu cầu có tàu chuyên chở lớn hơn
dẫn tới phát minh ra chiếc Titan 1C,
320
00:16:56,483 --> 00:16:58,883
tàu ngầm sử dụng một lần
đầu tiên trên thế giới.
321
00:17:00,163 --> 00:17:02,363
Trong nhiều năm,
con người nhìn ra đại dương,
322
00:17:02,443 --> 00:17:04,403
mong muốn được chìm như một hòn đá,
323
00:17:04,483 --> 00:17:07,643
và chiếc Titan 1C
sẽ biến giấc mơ đó thành hiện thực.
324
00:17:08,883 --> 00:17:11,003
Đó là một thành công lớn.
325
00:17:11,083 --> 00:17:15,483
Trong chuyến hạ thủy đầu tiên, Titan 1C
đã bơi thẳng từ Southampton
326
00:17:15,563 --> 00:17:17,043
xuống đáy biển,
327
00:17:17,122 --> 00:17:19,923
nơi các nhà thám hiểm dũng cảm
có thể sống trong giàu sang
328
00:17:20,003 --> 00:17:21,963
trong một vài khoảnh khắc
nó khiến họ nhận ra
329
00:17:22,043 --> 00:17:25,203
không khí ở dưới đáy đại dương
không thể thở được.
330
00:17:27,203 --> 00:17:30,283
Chinh phục ánh sáng,
âm thanh, bầu trời, con đường,
331
00:17:30,362 --> 00:17:31,763
và đáy đại dương,
332
00:17:31,843 --> 00:17:36,123
loài người sắp khám phá ra một thứ
chưa từng nghe tới trước đây,
333
00:17:36,203 --> 00:17:39,843
nhờ có một nữ khoa học gia,
một phụ nữ, Marie Curie,
334
00:17:39,923 --> 00:17:42,043
người phụ nữ-cha đẻ của phóng xạ.
335
00:17:42,683 --> 00:17:46,963
Làm thế nào mà Marie Curie
nhận ra bà đã khám phá ra
336
00:17:47,563 --> 00:17:50,123
phóng xạ, nếu nó vô hình?
337
00:17:50,203 --> 00:17:53,963
Marie Curie phát minh ra từ phóng xạ.
338
00:17:54,043 --> 00:17:59,563
Và phóng xạ là khi các hợp chất
như radium, polonium, plutonium
339
00:17:59,643 --> 00:18:02,563
phát ra rất nhiều năng lượng
và tan rã tự nhiên.
340
00:18:02,643 --> 00:18:05,323
Vậy nó là có thật, mặc dù nó vô hình.
341
00:18:06,243 --> 00:18:09,403
Vâng, rất nhiều thứ có thật mà vô hình.
342
00:18:09,483 --> 00:18:13,643
Vậy nó giống như luân xa
và trường năng lượng.
343
00:18:13,723 --> 00:18:15,803
Giống như thứ bà có
ở phía bên trong khuôn mặt bà
344
00:18:15,883 --> 00:18:20,923
liên kết tới cung hoàng đạo của bà
và ảnh hưởng tới việc tiêu thụ gluten.
345
00:18:21,003 --> 00:18:24,123
- Chúng là thật, phải không?
- Tôi không nghĩ chúng là thật.
346
00:18:24,203 --> 00:18:25,163
Tôi nghĩ chúng là thật.
347
00:18:25,243 --> 00:18:29,683
- Rất nhiều…
- Dì Carol xếp lại luân xa của mọi người.
348
00:18:29,763 --> 00:18:31,083
Dì thu 80 bảng một giờ.
349
00:18:31,163 --> 00:18:33,403
Tôi nghĩ nếu dì ấy kiếm được số tiền đó,
350
00:18:34,163 --> 00:18:35,643
nó không phải vô nghĩa, đúng không?
351
00:18:36,443 --> 00:18:40,123
Bi kịch thay, sự tò mò của Curie
dẫn đến cái chết.
352
00:18:40,203 --> 00:18:44,323
Phơi nhiễm phóng xạ thời gian dài được cho
là nguyên nhân cái chết của bà.
353
00:18:45,083 --> 00:18:46,643
Thật không công bằng, phải không?
354
00:18:46,723 --> 00:18:52,123
Khi nhà khoa học nam, như Bruce Banner,
phơi nhiễm phóng xạ gamma,
355
00:18:52,203 --> 00:18:55,243
anh ta lại trở thành siêu anh hùng,
đúng không?
356
00:18:55,323 --> 00:18:59,123
Anh ta có truyện tranh riêng
và cả một loạt phim điện ảnh.
357
00:18:59,203 --> 00:19:01,123
Marie Curie thì bị chết.
358
00:19:01,203 --> 00:19:03,123
Anh ta trở thành Hulk.
359
00:19:03,803 --> 00:19:05,203
Không công bằng, phải không?
360
00:19:05,283 --> 00:19:07,563
Đây có phải là lỗi của chế độ gia trưởng?
361
00:19:07,643 --> 00:19:10,883
Hơn nữa, gia trưởng là gì?
362
00:19:11,603 --> 00:19:14,683
Trong khi đó, các nhà khoa học
ít nữ tính hơn
363
00:19:14,763 --> 00:19:16,963
đang tạo nên học thuyết của riêng mình.
364
00:19:17,043 --> 00:19:19,923
Nhà vật lý học và giáo sư lè lưỡi,
Albert Einstein,
365
00:19:20,003 --> 00:19:23,483
cho ra đời học thuyết tương đối,
E bằng MC bình phương,
366
00:19:23,563 --> 00:19:25,363
mà tới ngày nay, chả ai hiểu gì.
367
00:19:25,443 --> 00:19:28,603
Tôi chỉ nhắc tới nó vì
hóa ra sau này nó lại quan trọng.
368
00:19:29,363 --> 00:19:33,523
Einstein tin rằng không có gì
nhanh hơn tốc độ ánh sáng.
369
00:19:33,603 --> 00:19:35,523
Nhưng cái bóng nhanh hơn ánh sáng.
370
00:19:35,603 --> 00:19:39,083
Như nếu tôi chiếu ánh sáng
từ ngọn đuốc lên bức tường,
371
00:19:39,163 --> 00:19:41,603
- nhưng tôi giữ ngọn đuốc phía sau đầu,
- Vâng.
372
00:19:41,683 --> 00:19:44,363
bóng của tôi đến trước ánh sáng.
373
00:19:44,443 --> 00:19:46,643
Einstein giải thích việc đó như thế nào?
374
00:19:46,723 --> 00:19:50,523
Tôi nghĩ ông ấy sẽ nói
chuyện đó xảy ra quá nhanh
375
00:19:50,603 --> 00:19:51,963
nên cô không thể nhìn chính xác.
376
00:19:52,043 --> 00:19:53,683
Ông ấy lúc nào cũng có câu trả lời à?
377
00:19:54,763 --> 00:19:57,923
Thế kỷ 20 đã khởi đầu nhanh chóng,
378
00:19:58,003 --> 00:20:02,123
giới khoa học đùn ra hết phát minh này
đến phát minh khác quá nhanh,
379
00:20:02,203 --> 00:20:04,163
đến nỗi chúng tôi không thể
cùng lúc biên tập được.
380
00:20:04,243 --> 00:20:06,363
Nhưng một vài phát minh mới có mặt tối.
381
00:20:06,443 --> 00:20:08,443
Chúng có thể dùng để giết người,
382
00:20:08,523 --> 00:20:09,963
và không phải theo cách tốt.
383
00:20:10,043 --> 00:20:13,563
Chiến tranh Thế giới thứ Nhất được coi
là cuộc chiến để chấm dứt các cuộc chiến,
384
00:20:14,203 --> 00:20:16,723
dù ngày nay một số nhà sử học
vẫn cãi là không phải.
385
00:20:17,883 --> 00:20:19,723
Nhưng nó là cuộc chiến
công nghệ cao đầu tiên,
386
00:20:19,803 --> 00:20:23,643
với máy bay, súng máy, và xe tăng
387
00:20:23,723 --> 00:20:27,003
tất cả đều tham chiến
với loài người đã tạo ra chúng.
388
00:20:27,083 --> 00:20:30,883
Dù không có đức tin, hay hệ tư tưởng,
trái tim, hay linh hồn,
389
00:20:30,963 --> 00:20:33,123
các cỗ máy giết chóc đã chiến thắng.
390
00:20:33,203 --> 00:20:37,523
Tỉ số chung cuộc là
Vũ khí 20 triệu, Loài người 0.
391
00:20:38,283 --> 00:20:41,843
Khi con người chinh chiến,
lúc nào cũng rất hỗn loạn.
392
00:20:41,923 --> 00:20:44,123
Có phải có nhiều tiếng la hét không?
393
00:20:44,203 --> 00:20:48,563
Xu hướng có rất nhiều tiếng la hét.
Nó có thể là tiếng thét chỉ huy,
394
00:20:48,643 --> 00:20:52,123
nó cũng có thể là
tiếng kêu la của người chết.
395
00:20:52,203 --> 00:20:55,923
Vậy là có nguy cơ bị ù tai
cho bất cứ ai đứng gần đó.
396
00:20:56,003 --> 00:20:58,403
Thật buồn là chúng ta
vẫn tiếp tục làm như vậy.
397
00:20:59,083 --> 00:21:01,763
Tôi không định tranh luận,
398
00:21:01,843 --> 00:21:06,163
nhưng nói chung thì
chiến tranh thật đáng hổ thẹn.
399
00:21:07,043 --> 00:21:11,123
Nó có vẻ là một hoạt động đặc thù
phổ biến của loài người.
400
00:21:11,203 --> 00:21:13,083
Có lẽ nó là bản chất của chúng ta.
401
00:21:13,163 --> 00:21:16,123
Điều gì biến chúng ta thành những sinh vật
chống lại lẫn nhau như thế?
402
00:21:16,203 --> 00:21:19,803
Anh có thể trả lời
bằng một câu ngắn gọn không?
403
00:21:19,883 --> 00:21:22,443
Vì nếu không thì
họ sẽ rất bực khi biên tập.
404
00:21:23,283 --> 00:21:25,843
Sợ hãi, danh dự và lợi ích.
405
00:21:25,923 --> 00:21:28,083
Vậy sao? Đó là ba…
406
00:21:28,163 --> 00:21:29,283
Nói một cách ngắn gọn.
407
00:21:31,243 --> 00:21:32,123
Vâng.
408
00:21:33,683 --> 00:21:36,163
Tôi không biết ai biên tập nó,
nhưng sẽ phải làm việc đấy.
409
00:21:38,043 --> 00:21:41,563
Sự dã man của Chiến Tranh Thế Giới I
truyền cảm hứng rộng rãi
410
00:21:41,643 --> 00:21:44,843
cho các bài thơ chiến tranh bi thương
và văn học hòa bình,
411
00:21:44,923 --> 00:21:49,003
xuất bản hàng thập kỷ trước khi ra đời
bài quốc ca techno của Bỉ chả liên quan,
412
00:21:49,083 --> 00:21:50,363
"Quẩy Lên Nào."
413
00:21:57,763 --> 00:22:01,203
CÁC BAN NHẠC KHÁC
CÓ TÊN BẮT ĐẦU BẰNG CHỮ "T"
414
00:22:01,283 --> 00:22:04,723
BAO GỒM THE CURE, THE ISLEY BROTHERS,
VÀ THE VELVET UNDERGROUND
415
00:22:07,523 --> 00:22:11,323
KHI VIDEO NÀY PHÁT SÓNG LẦN ĐẦU,
KHÁN GIẢ SỢ NÓ LÀ THẬT
416
00:22:11,403 --> 00:22:14,523
VÀ MỨT SẼ BẮN VÀO NHÀ CỦA HỌ QUA MÀN HÌNH
417
00:22:24,483 --> 00:22:28,923
NẾU RA NGOÀI BẠN CÓ THỂ MUA CHO TÔI
MỘT LON COCA ZERO VÀ KẸO TWIX KHÔNG?
418
00:22:30,283 --> 00:22:32,883
XIN LỖI - ĐỊNH NHẮN TIN CHO NGƯỜI CHẠY BỘ
419
00:22:36,803 --> 00:22:38,923
Hàng triệu người trẻ
chết trong chiến tranh,
420
00:22:39,003 --> 00:22:42,603
nhưng may thay, loài người đã phát hiện ra
một dạng mới của đàn ông,
421
00:22:42,683 --> 00:22:43,763
đàn bà.
422
00:22:43,843 --> 00:22:46,963
Phụ nữ luôn tồn tại
trong phần nền của lịch sử,
423
00:22:47,043 --> 00:22:49,883
phần lớn được sử dụng
như thú cưng cho đàn ông,
424
00:22:49,963 --> 00:22:53,363
chấp nhận khả năng ma thuật
là nặn ra người mới
425
00:22:53,443 --> 00:22:54,763
từ cái lỗ phía trước của họ.
426
00:22:55,563 --> 00:22:57,363
Nhưng vào đầu thế kỷ 20,
427
00:22:57,443 --> 00:23:00,643
các nhà khoa học xã hội
đã khám phá một thứ phi thường,
428
00:23:00,723 --> 00:23:03,043
rằng đàn bà có thể làm
mọi việc như đàn ông
429
00:23:03,123 --> 00:23:04,883
mà không cần phải nói ra.
430
00:23:06,123 --> 00:23:07,723
Họ cũng có quyền bỏ phiếu.
431
00:23:07,803 --> 00:23:10,683
Cuối cùng thì phụ nữ có thể chọn
người đàn ông sẽ bảo họ phải làm gì.
432
00:23:10,763 --> 00:23:11,803
BỎ PHIẾU CHO PHỤ NỮ
433
00:23:11,883 --> 00:23:14,963
Phụ nữ bắt đầu rũ bỏ
trang phục truyền thống,
434
00:23:15,043 --> 00:23:19,283
ăn mặc bớt giống đồ nội thất ma ám
mà giống bọn nhóc cắm trại hơn.
435
00:23:20,243 --> 00:23:22,563
Họ uống rượu, hút thuốc
và nhảy múa tốc độ cao,
436
00:23:22,643 --> 00:23:24,403
với tốc độ khung hình khủng khiếp.
437
00:23:25,203 --> 00:23:26,563
Trong khi đó, tại Hollywood,
438
00:23:26,643 --> 00:23:29,763
một hình thức giải trí mới được phát minh,
439
00:23:29,843 --> 00:23:30,923
điện ảnh.
440
00:23:31,603 --> 00:23:34,403
Không giống như sách,
bạn không cần phải tập trung
441
00:23:34,483 --> 00:23:37,163
hay sử dụng trí tưởng tượng
để thưởng thức một bộ phim.
442
00:23:37,243 --> 00:23:41,403
Bất kỳ ai, kể cả người rất lười hoặc ngu,
cũng có thể thưởng thức
443
00:23:41,483 --> 00:23:44,563
chỉ đơn giản ngồi xuống
và nhìn vào màn hình,
444
00:23:44,643 --> 00:23:46,123
như bạn lúc này.
445
00:23:46,203 --> 00:23:50,243
Tuy vậy, điện ảnh ban đầu
hoàn toàn ngớ ngẩn, như bạn thấy.
446
00:23:50,323 --> 00:23:52,403
Nhưng nhờ có những phim như thế
447
00:23:52,483 --> 00:23:55,323
mà chúng ta có thể thấy
cuộc sống ngày xưa như thế nào.
448
00:23:55,403 --> 00:23:58,283
Mọi người di chuyển rất nhanh
và ngã rất nhiều.
449
00:23:58,963 --> 00:24:01,563
Sao mọi người trong phim cổ
di chuyển nhanh vậy?
450
00:24:01,643 --> 00:24:04,883
Có phải vì lần đầu họ quay phim
nên thấy lo lắng,
451
00:24:04,963 --> 00:24:08,363
hay vì nó là phim câm
nên họ không nghe thấy đạo diễn
452
00:24:08,443 --> 00:24:10,003
hét lên bảo họ chậm thôi?
453
00:24:10,083 --> 00:24:12,963
Nó liên quan đến khung hình của máy quay
454
00:24:13,043 --> 00:24:15,243
hồi xưa khác với bây giờ.
455
00:24:15,323 --> 00:24:16,563
Vậy đó là lỗi của chúng ta.
456
00:24:16,643 --> 00:24:18,043
Chúng ta xem quá nhanh
457
00:24:18,123 --> 00:24:20,283
nên diễn viên phải tăng tốc để đảm bảo
458
00:24:20,363 --> 00:24:22,883
họ hoàn thành toàn bộ câu chuyện
trước khi đến danh đề.
459
00:24:23,563 --> 00:24:26,563
Hẳn là họ vội lắm.
Điều gì xảy ra nếu họ không theo kịp?
460
00:24:26,643 --> 00:24:29,523
Liệu bộ phim có tới căn phòng
mà diễn viên chưa ở đó?
461
00:24:29,603 --> 00:24:31,683
Chỉ là một đoạn phim về căn phòng trống.
462
00:24:31,763 --> 00:24:35,043
Diễn viên đang ở tốc độ bình thường.
Chỉ là…
463
00:24:35,123 --> 00:24:37,163
Đó là tốc độ của việc phát lại
464
00:24:37,243 --> 00:24:39,683
khiến họ trông như
đang di chuyển rất nhanh.
465
00:24:39,763 --> 00:24:42,043
Ta có thể giao tiếp
với diễn viên trong phim
466
00:24:42,123 --> 00:24:45,523
bảo họ là không sao đâu,
họ có thể bình tĩnh lại không?
467
00:24:45,603 --> 00:24:47,683
Không, chắc giờ họ chết cả rồi.
468
00:24:49,323 --> 00:24:51,123
Phim ban đầu có phụ đề
469
00:24:51,203 --> 00:24:54,483
để mọi người có thể xem
trên điện thoại tắt tiếng,
470
00:24:54,563 --> 00:24:58,083
Nhưng chẳng bao lâu,
họ đã tìm ra cách làm âm thanh.
471
00:24:58,163 --> 00:25:01,643
Điều gì làm cô hài lòng hơn?
472
00:25:02,323 --> 00:25:04,283
Cuối cùng thì đọc đã trở nên thừa thãi.
473
00:25:04,363 --> 00:25:08,403
Kỷ nguyên dài hàng thế kỷ bạo ngược
của chữ viết đã chấm dứt.
474
00:25:09,563 --> 00:25:13,443
Nhưng bất kể loài người đang ấp ủ
một kỷ nguyên mới đầy hy vọng,
475
00:25:13,523 --> 00:25:15,403
nó sắp bị nhét vào túi đựng rác.
476
00:25:16,283 --> 00:25:18,443
Mây đen đang kéo đến khắp Châu Âu,
477
00:25:18,523 --> 00:25:22,163
với loạt phim Chiến Tranh Thế Giới
bản làm lại chuẩn bị ra mắt.
478
00:25:23,603 --> 00:25:26,563
Thế giới nhanh chóng
chìm vào một cuộc chiến toàn cầu khác.
479
00:25:27,563 --> 00:25:31,603
Và vì cuộc chiến này còn sử dụng
nhiều cỗ máy kinh khủng hơn cuộc trước,
480
00:25:31,683 --> 00:25:33,723
có vẻ không có hồi kết cho sự chém giết.
481
00:25:35,043 --> 00:25:37,523
Rồi người Mỹ có một ý tưởng.
482
00:25:37,603 --> 00:25:41,963
Thay vì thả hàng ngàn quả bom nhỏ
xuống Nhật như họ đã làm với Đức,
483
00:25:42,043 --> 00:25:44,043
sẽ thế nào khi họ thả một quả to bự?
484
00:25:44,883 --> 00:25:48,563
Sử dụng học thuyết của Einstein,
mà tôi đã khéo léo đề cập lúc trước,
485
00:25:48,643 --> 00:25:51,883
họ bắt đầu dự án Manhattan,
do những người đội mũ điều hành,
486
00:25:51,963 --> 00:25:54,003
họ nghĩ ra một thứ đáng sợ,
487
00:25:54,083 --> 00:25:56,683
một quả bom nguyên tử gọi là Cậu Bé,
488
00:25:56,763 --> 00:26:01,003
vũ khí mạnh mẽ nhất với cái tên
không chính xác nhất từng sử dụng.
489
00:26:01,083 --> 00:26:02,603
Cậu Bé mạnh đến thế nào?
490
00:26:03,243 --> 00:26:04,483
Hãy nghĩ theo cách này.
491
00:26:04,563 --> 00:26:08,803
Nếu quả bom được thả xuống nhà bạn trai cũ
Sean của tôi ở Westhoughton,
492
00:26:08,883 --> 00:26:12,163
mọi thứ từ vòng xuyến Chequerbent
trên đường A58
493
00:26:12,243 --> 00:26:14,883
tới cửa hàng hoa bên cạnh
Câu lạc bộ Golf Hart Common
494
00:26:14,963 --> 00:26:16,643
sẽ hoàn toàn bị hủy diệt.
495
00:26:17,163 --> 00:26:19,803
Vụ nổ ban đầu sẽ làm Sean bốc hơi,
496
00:26:19,883 --> 00:26:21,923
và máy điện tử thùng Pac-Man cổ điển
497
00:26:22,003 --> 00:26:25,043
mà anh ta dành toàn bộ tuần lễ
sinh nhật của tôi để phục chế
498
00:26:25,123 --> 00:26:27,483
gần như chắc chắn không thể chơi được
499
00:26:27,563 --> 00:26:29,883
vì cơn bão lửa điên cuồng theo sau đó.
500
00:26:30,483 --> 00:26:33,443
Mọi thứ từ Wigan tới Bolton
sẽ bị cháy thành than.
501
00:26:33,523 --> 00:26:35,363
Tôi đang nói về Middlebrook, bay màu.
502
00:26:35,443 --> 00:26:36,883
Bickershaw, bay màu.
503
00:26:36,963 --> 00:26:39,083
Hindley Green? Quên nó đi.
504
00:26:39,163 --> 00:26:40,283
CHIẾN THẮNG!
NHẬT BẢN ĐẦU HÀNG
505
00:26:40,363 --> 00:26:43,643
Nỗi kinh hoàng không nói nên lời
của bom nguyên tử đã chấm dứt CTTG II.
506
00:26:43,723 --> 00:26:45,163
Mọi người đã quá sức chịu đựng,
507
00:26:45,243 --> 00:26:47,843
và thế giới nhất trí
lần thứ hai trong tập phim này
508
00:26:47,923 --> 00:26:49,123
không bao giờ có chiến tranh nữa.
509
00:26:49,643 --> 00:26:51,323
Một lời hứa không bị phá vỡ
510
00:26:51,403 --> 00:26:54,603
trong suốt 52 giây ở tập năm.
511
00:26:55,163 --> 00:26:57,643
Thật nhẹ lòng, khi nhận ra
512
00:26:57,723 --> 00:27:00,443
chúng ta không còn
vũ khí nguyên tử ngày nay, phải không?
513
00:27:00,523 --> 00:27:03,203
Còn tùy xem cô đang nói
"chúng ta" là những ai.
514
00:27:03,283 --> 00:27:05,083
Người Anh có vũ khí nguyên tử
515
00:27:05,163 --> 00:27:08,563
và gần đây đã quyết định tăng thêm…
516
00:27:09,163 --> 00:27:11,483
số lượng đầu đạn mà họ sở hữu.
517
00:27:11,563 --> 00:27:15,123
Vâng, nhưng chúng rỗng, đúng không?
Toàn bộ chúng là rỗng.
518
00:27:15,203 --> 00:27:16,523
Không, không hề.
519
00:27:16,603 --> 00:27:20,643
Đó là hệ thống tên lửa hoàn chỉnh
với đầu đạn hạt nhân.
520
00:27:20,723 --> 00:27:22,323
Rất nhiều bang khác có chúng.
521
00:27:23,323 --> 00:27:26,003
Tôi e là chiến tranh hạt nhân
và nỗi đe dọa hủy diệt hạt nhân
522
00:27:26,083 --> 00:27:27,403
vẫn còn quá lớn với chúng ta.
523
00:27:37,523 --> 00:27:40,483
Được rồi. Chúng ta có thể nói
chuyện gì vui vẻ hơn không?
524
00:27:40,563 --> 00:27:41,923
Bất cứ chuyện gì cô muốn.
525
00:27:45,483 --> 00:27:46,683
Anh thích Abba không?
526
00:27:46,763 --> 00:27:47,963
- Tôi thích Abba.
- Vâng.
527
00:27:48,043 --> 00:27:49,763
- Vậy à?
- Phải.
528
00:27:49,843 --> 00:27:51,323
Anh thích bài nào nhất của Abba?
529
00:27:51,403 --> 00:27:53,643
- "Dancing Queen".
- "Dancing Queen", phải.
530
00:27:55,203 --> 00:27:56,763
Vâng, nó thật tuyệt, phải không?
531
00:27:58,043 --> 00:28:01,603
Lần tới, chúng ta sẽ xem cách
Chiến Tranh Lạnh giữa phương Đông và Tây
532
00:28:01,683 --> 00:28:03,923
đã lát nền cho nhạc rock and roll,
533
00:28:04,003 --> 00:28:05,763
rồi nó lát nền cho hippies phản văn hóa,
534
00:28:05,843 --> 00:28:09,643
để nó lát nền cho Steve Jobs lát nền
cho máy tính và điện thoại thông minh,
535
00:28:09,723 --> 00:28:11,763
và lát nền cho mạng xã hội,
536
00:28:11,843 --> 00:28:14,723
rồi lát nền để
hoàn tác tất cả các tiến bộ
537
00:28:14,803 --> 00:28:16,643
mà loài người đã tạo ra cho tới giờ.
538
00:28:18,043 --> 00:28:20,883
Mạng xã hội đã phân hóa con người,
phải không?
539
00:28:20,963 --> 00:28:23,083
Như điều đã xảy ra đối với loài gấu.
540
00:28:23,163 --> 00:28:24,363
Gấu nào?
541
00:28:24,443 --> 00:28:25,323
Gấu bắc cực.
542
00:28:48,203 --> 00:28:50,203
Biên dịch: Long Mai