1
00:00:07,163 --> 00:00:10,203
Ostatnio widzieliśmy,
jak renesans zmienił Europę
2
00:00:10,283 --> 00:00:15,083
z kupy błota
w elegancki kurort pełen obrazów
3
00:00:15,163 --> 00:00:19,523
i jak to przebudzenie doprowadziło
do szeregu powstań,
4
00:00:19,603 --> 00:00:22,083
które skopały tyłek establishmentowi.
5
00:00:22,803 --> 00:00:24,883
To był dopiero początek rewolucji.
6
00:00:24,963 --> 00:00:30,363
Ludzkość miała znów skoczyć do przodu
przez okiełzanie metalu i elektryczności.
7
00:00:30,443 --> 00:00:34,443
Postęp zapoczątkował nową erę
wygody i rozrywki,
8
00:00:34,523 --> 00:00:37,603
ale też zagroził istnieniu
wszelkiego życia na ziemi.
9
00:00:37,683 --> 00:00:39,403
To była istna huśtawka.
10
00:00:39,483 --> 00:00:43,843
W tym tygodniu nastąpi
powstanie maszyn tu, na ziemi,
11
00:00:43,923 --> 00:00:46,723
ale też w programie Świat oczami Cunk.
12
00:00:54,123 --> 00:00:57,883
ŚWIAT OCZAMI CUNK
13
00:00:59,443 --> 00:01:01,883
ODCINEK 4:
ROZWÓJ MASZYN
14
00:01:01,963 --> 00:01:06,283
Od wieków wszystko w naturze,
od ludzi po krowy,
15
00:01:06,363 --> 00:01:07,683
żyło dzięki temu…
16
00:01:08,683 --> 00:01:10,282
świeżemu powietrzu.
17
00:01:10,362 --> 00:01:14,563
Powietrze to niewidzialna mieszanka gazów
tak uzależniająca,
18
00:01:14,643 --> 00:01:20,083
że w ciągu kilku minut od odcięcia dostaw
cierpimy na śmiertelne objawy odstawienia.
19
00:01:21,603 --> 00:01:25,643
Przez tę zależność rywal powietrza,
woda, stała się zazdrosna.
20
00:01:26,203 --> 00:01:27,963
Woda musiała wejść do gry;
21
00:01:28,043 --> 00:01:32,443
stać się bardziej niezastąpiona dla nas,
jej naturalnych panów.
22
00:01:32,523 --> 00:01:36,883
Z tego myślenia zagotowała się
i zamieniła w coś użytecznego:
23
00:01:36,963 --> 00:01:37,923
parę.
24
00:01:38,763 --> 00:01:42,283
Parę wykorzystuje się do zasilania
wszelkiego rodzaju maszyn.
25
00:01:42,363 --> 00:01:45,883
Nigdzie nie przedostała się tak szaleńczo,
jak do Ameryki,
26
00:01:45,963 --> 00:01:49,483
gdzie na zawsze zmieniła oblicze kraju.
27
00:01:49,563 --> 00:01:52,563
Chyba musimy spojrzeć na mapę,
by zrozumieć czemu.
28
00:01:52,643 --> 00:01:55,603
Początkowo osadnicy trzymali się
obrzeży Ameryki,
29
00:01:55,683 --> 00:01:59,403
a środek był nietknięty,
jak mrożonka w kuchence mikrofalowej.
30
00:01:59,483 --> 00:02:04,043
Ale wtedy Amerykanie nie byli skromnymi,
banalnymi ludźmi i nadal nie są.
31
00:02:04,123 --> 00:02:07,203
Wierzyli w coś o nazwie
Objawione Przeznaczenie,
32
00:02:07,283 --> 00:02:10,043
czyli pogląd,
że cała ziemia należy do nich
33
00:02:10,123 --> 00:02:11,923
i Bóg chce, by szli na Zachód
34
00:02:12,003 --> 00:02:16,363
i przejęli ją od rdzennych Amerykanów,
którzy znaleźli się tam przypadkowo.
35
00:02:16,963 --> 00:02:19,723
Czym jest Objawione Przeznaczenie?
36
00:02:19,803 --> 00:02:23,163
Objawione Przeznaczenie
to ideologia panująca
37
00:02:23,243 --> 00:02:26,323
latach 40. i 50. XIX wieku
w Stanach Zjednoczonych,
38
00:02:26,403 --> 00:02:29,763
że Bóg dał prawo Ameryce
przejąć resztę kontynentu
39
00:02:29,843 --> 00:02:33,723
i szerzyć swoje wartości i cnoty
od oceanu do oceanu.
40
00:02:33,803 --> 00:02:36,363
- Więc to był Boży plan?
- Tak uważano.
41
00:02:36,443 --> 00:02:39,163
Czy to nie czyni z was niewolników Boga?
42
00:02:39,243 --> 00:02:41,923
Ludzie tamtych czasów powiedzieliby,
43
00:02:42,003 --> 00:02:44,363
że są Bożymi misjonarzami na ziemi.
44
00:02:44,443 --> 00:02:48,203
Czuli, że dobrowolnie wprowadzają
w życie jego zasady,
45
00:02:48,283 --> 00:02:50,083
nikt ich do tego nie zmusza.
46
00:02:50,163 --> 00:02:53,043
Ale jesteście przynajmniej dziwkami Boga.
47
00:02:53,123 --> 00:02:56,043
Jednak objawianie swego przeznaczenia
było groźne.
48
00:02:56,123 --> 00:02:59,843
Przedzieranie się przez nieznany teren
w rozklekotanym wozie
49
00:02:59,923 --> 00:03:02,923
na skraju śmierci z powodu głodu,
dyzenterii,
50
00:03:03,003 --> 00:03:05,603
ukąszenia przez węża
lub rzezi przez Apaczy.
51
00:03:05,683 --> 00:03:08,563
Tak jakby Bóg wcale nie chciał,
by to robili.
52
00:03:09,243 --> 00:03:12,443
Ale wynalazek pociągu parowego
wszystko zmienił.
53
00:03:12,523 --> 00:03:14,883
Pociąg parowy śmiał się wozowi w twarz.
54
00:03:14,963 --> 00:03:17,443
Nie dosłownie. To nie książka dla dzieci.
55
00:03:18,123 --> 00:03:21,003
Amerykanie wypuścili na wolność
silniki parowe,
56
00:03:21,803 --> 00:03:25,563
wytyczając trasy w całym kraju
i zmieniając równowagę sił.
57
00:03:26,403 --> 00:03:30,683
Teraz można było walczyć
z rdzennymi Amerykanami z dużą prędkością
58
00:03:30,763 --> 00:03:33,203
w towarzystwie wagonów restauracyjnych.
59
00:03:33,723 --> 00:03:37,763
Dzięki kolei na całym Zachodzie
powstały małe miasteczka.
60
00:03:38,403 --> 00:03:40,563
Były to twarde, bezprawne miejsca,
61
00:03:40,643 --> 00:03:43,963
gdzie doraźną sprawiedliwość
wymierzano lufą pistoletu,
62
00:03:44,043 --> 00:03:48,483
bo kowboje robili wszystko,
by chronić swoje krowy i pomocników.
63
00:03:48,563 --> 00:03:51,203
Może nam pan powiedzieć, co to jest?
64
00:03:51,283 --> 00:03:56,003
To wojskowy rewolwer jednotaktowy,
Colt 45.
65
00:03:56,083 --> 00:03:58,683
Ładujemy go tu,
66
00:03:58,763 --> 00:04:01,603
a po każdym strzale
trzeba naciągnąć kurek.
67
00:04:02,363 --> 00:04:05,203
Zabijał ludzi tylko w tamtych czasach?
68
00:04:05,283 --> 00:04:07,723
Czy może też zabijać współcześnie?
69
00:04:07,803 --> 00:04:10,363
Obawiam się, że może zabijać obecnie.
70
00:04:10,443 --> 00:04:13,443
Jest taki stary, jak stary zegar.
71
00:04:13,523 --> 00:04:17,603
Czy kule wychodzą powoli?
Czy można jakoś uciec przed kulą?
72
00:04:17,683 --> 00:04:21,643
Zdecydowanie nie.
Ale wygląda jak mechanizm zegarowy.
73
00:04:21,723 --> 00:04:25,163
Bardzo przypomina mechanizm zegara,
posiada zapadkę.
74
00:04:25,243 --> 00:04:27,163
- Zakładkę?
- Zapadkę.
75
00:04:27,243 --> 00:04:30,443
Skąd wylatują pociski?
Czy z tego kawałka rury?
76
00:04:30,523 --> 00:04:32,403
Dokładnie. Nazywamy to lufą.
77
00:04:32,483 --> 00:04:36,963
Mogę to podnieść i popatrzyć przez lufę?
78
00:04:37,043 --> 00:04:39,003
Czy też strzeli mi w oko?
79
00:04:39,083 --> 00:04:40,563
Raczej się tak nie robi.
80
00:04:40,643 --> 00:04:43,883
Czy postrzelenie w oko bolałoby?
81
00:04:43,963 --> 00:04:47,243
Bo oko to przecież taki worek na wodę.
82
00:04:47,323 --> 00:04:49,323
Założę się, że pęknie i zapiecze,
83
00:04:49,403 --> 00:04:51,803
ale w sumie można nadal funkcjonować.
84
00:04:51,883 --> 00:04:54,403
Nie ma żadnego dobrego miejsca
na postrzał.
85
00:04:54,483 --> 00:04:59,243
Czemu ludzkość odczuwa potrzebę
wynalezienia maszyn do zabijania?
86
00:04:59,763 --> 00:05:03,523
Spróbowałby pan odpowiedzieć
w miarę krótko?
87
00:05:04,443 --> 00:05:07,123
Chyba dlatego, że jesteśmy ludźmi.
88
00:05:07,203 --> 00:05:11,283
W naszą naturę jest wbudowana
walka o zasoby,
89
00:05:12,443 --> 00:05:14,323
walka z innymi ludźmi.
90
00:05:14,403 --> 00:05:15,923
Nie uciekniemy przed tym.
91
00:05:16,003 --> 00:05:18,243
Wiem. Myślę, że jesteśmy psychiczni.
92
00:05:18,843 --> 00:05:23,203
Broń odegrała ogromną rolę
w kształtowaniu Ameryki i zabijaniu ludzi.
93
00:05:23,843 --> 00:05:28,003
Nawet teraz to integralna część
ich tożsamości narodowej.
94
00:05:28,723 --> 00:05:32,003
Jak to możliwe,
że Amerykanie mają prawo zabić każdego?
95
00:05:32,683 --> 00:05:36,203
Nie mają.
Morderstwa są w Stanach nielegalne.
96
00:05:36,283 --> 00:05:38,163
Ale mają prawo posiadać broń.
97
00:05:38,243 --> 00:05:40,683
- Mogą mieć broń?
- Dokładnie.
98
00:05:40,763 --> 00:05:43,163
- Ale nie granaty.
- Granaty też mogą.
99
00:05:43,243 --> 00:05:45,323
Jak to? Myślałam, że są zabronione.
100
00:05:45,403 --> 00:05:46,923
Są nawet smaczne,
101
00:05:47,003 --> 00:05:50,523
jeśli chce ci się wydłubywać te pestki.
102
00:05:52,443 --> 00:05:55,243
Z kowbojami, bronią i pociągami parowymi,
103
00:05:55,323 --> 00:05:57,963
Ameryka stała się znana
jako kraj wolności,
104
00:05:58,043 --> 00:06:00,723
co musiało zaskoczyć
wszystkich niewolników.
105
00:06:00,803 --> 00:06:04,763
Barbarzyńska praktyka niewolnictwa
była nadal powszechna w Ameryce,
106
00:06:04,843 --> 00:06:07,363
szczególnie w stanach południowych.
107
00:06:07,443 --> 00:06:10,203
Intensywnie zastanawiając się
nad tym tematem,
108
00:06:10,283 --> 00:06:14,083
mieszkańcy północnych stanów
odkryli coś przerażającego:
109
00:06:14,163 --> 00:06:17,403
w każdym niewolniku
jest prawdziwy człowiek.
110
00:06:18,123 --> 00:06:21,643
Północ zapytała Południe,
w jakiej Ameryce chce żyć.
111
00:06:21,723 --> 00:06:26,243
Takiej, w której biali wysysają inne rasy,
traktując je jako gorsze,
112
00:06:26,323 --> 00:06:28,683
ale udają, że tak nie jest?
113
00:06:29,203 --> 00:06:32,243
Spór przerodził się w wojnę domową,
114
00:06:32,323 --> 00:06:35,483
gdy Ameryka była prawie
tak spolaryzowana jak dziś.
115
00:06:36,203 --> 00:06:40,243
Wojna secesyjna rozdarła Amerykę,
brat zwrócił się przeciw bratu.
116
00:06:40,323 --> 00:06:44,163
Czy ktoś inny był równie mocno
skonfliktowany?
117
00:06:44,243 --> 00:06:46,163
Nie sądzę.
118
00:06:46,243 --> 00:06:51,603
Możliwe, że ludzie toczyli ostre debaty,
po której stronie stanąć
119
00:06:51,683 --> 00:06:54,323
może pani odnosi się właśnie do tego.
120
00:06:54,403 --> 00:06:57,723
Czemu ludzie mówią,
że była to pierwsza nowoczesna wojna,
121
00:06:57,803 --> 00:07:01,043
skoro na zdjęciach widać,
że było to wieki temu?
122
00:07:01,123 --> 00:07:03,323
To ciekawe, że wspomina pani zdjęcia,
123
00:07:03,403 --> 00:07:07,203
bo to pierwsza wojna, w której fotografia
naprawdę odegrała rolę.
124
00:07:07,283 --> 00:07:11,563
Fotografie były częścią konfliktu,
dokumentowały przemoc.
125
00:07:11,643 --> 00:07:15,563
To musiało być ekscytujące
wywołać zdjęcia u fotografa
126
00:07:15,643 --> 00:07:17,883
i zobaczyć, które wyszły, a które nie.
127
00:07:19,083 --> 00:07:21,803
Po czterech długich latach
przemocy wojennej
128
00:07:21,883 --> 00:07:25,523
Północ stała się górą, którą zawsze była.
129
00:07:25,603 --> 00:07:30,843
Było to zwycięstwo oczywistego
króla Północy, Abrahama Lincolna.
130
00:07:31,563 --> 00:07:33,283
Kim był Abraham Lincoln?
131
00:07:33,363 --> 00:07:37,243
I dlaczego miał te wszystkie
dziwne tatuaże na brzuchu?
132
00:07:37,323 --> 00:07:40,003
Nie mam pojęcia,
o jakich tatuażach pani mówi,
133
00:07:40,083 --> 00:07:45,163
ale uważa się go za najlepszego
prezydenta USA.
134
00:07:45,243 --> 00:07:49,723
Podobno miał wytatuowanego na brzuchu
bałwana i rudzika,
135
00:07:50,403 --> 00:07:52,723
który miał wąsy.
136
00:07:54,003 --> 00:07:56,723
Naprawdę nie mam pojęcia,
o czym pani mówi.
137
00:07:57,603 --> 00:08:01,363
Skoro Lincoln był prezydentem,
w końcu zniesiono niewolnictwo
138
00:08:01,443 --> 00:08:04,243
i zastąpiono je zwykłymi
uprzedzeniami rasowymi.
139
00:08:04,803 --> 00:08:08,403
Ale historia Abrahama Lincolna
nie skończyła się szczęśliwie.
140
00:08:08,483 --> 00:08:12,123
Pięć dni po zwycięstwie Północy
spotkał go straszny los.
141
00:08:12,203 --> 00:08:15,203
Zmuszono go,
by poszedł do teatru na sztukę.
142
00:08:15,883 --> 00:08:18,843
Z nieszczęścia wybawił go
życzliwy rewolwerowiec.
143
00:08:18,923 --> 00:08:21,643
Ale niestety dopiero po trzecim akcie.
144
00:08:21,723 --> 00:08:24,403
Abrahama Lincolna postrzelono
w lożę teatralną.
145
00:08:24,483 --> 00:08:26,843
Jaka to część ciała?
146
00:08:26,923 --> 00:08:30,403
Mówi pani o fizycznej lokalizacji,
gdy go postrzelono,
147
00:08:30,483 --> 00:08:34,203
a była to loża prezydencka
w teatrze Ford w Waszyngtonie.
148
00:08:34,283 --> 00:08:37,763
Czemu go postrzelono?
Bo nie chciał zdjąć kapelusza?
149
00:08:37,842 --> 00:08:41,602
To irytujące w teatrze,
gdy ktoś przed tobą ma kapelusz.
150
00:08:41,683 --> 00:08:45,523
Był w loży prezydenckiej,
więc nikt za nim nie siedział.
151
00:08:45,602 --> 00:08:50,563
Zastrzelił go John Wilkes Booth,
który wierzył w Konfederację.
152
00:08:50,643 --> 00:08:55,123
Jak strzał w głowę wpłynął
na zdolność Lincolna do przywództwa?
153
00:08:56,043 --> 00:08:59,683
Zakończył je, bo Lincoln zmarł
jakieś 12 godzin po postrzale.
154
00:08:59,763 --> 00:09:03,403
- Więc nie mógł kontynuować?
- Nie, niestety nie jako trup.
155
00:09:04,123 --> 00:09:09,163
Światło Lincolna może i zgasło,
ale światło Ameryki wręcz przeciwnie.
156
00:09:09,243 --> 00:09:11,483
Amerykanie bawili się elektrycznością,
157
00:09:11,563 --> 00:09:14,923
odkąd Benjamin Franklin
umieścił klucz na sznurku latawca,
158
00:09:15,003 --> 00:09:16,963
by otworzyć błyskawice z nieba.
159
00:09:17,043 --> 00:09:22,403
Potem, w roku 1878, Thomas Edison odkrył,
jak wykorzystać tę energię,
160
00:09:22,483 --> 00:09:24,523
by stworzyć coś niezwykłego.
161
00:09:25,323 --> 00:09:28,723
Trudno sobie wyobrazić świat
bez żarówki Edisona.
162
00:09:28,803 --> 00:09:32,403
A nawet gdyby, byłoby zbyt ciemno,
by zobaczyć, co w nim jest.
163
00:09:32,483 --> 00:09:37,403
Jak ludzie widzieli w ciągu dnia,
nim Edison wynalazł światło?
164
00:09:37,483 --> 00:09:42,723
Światło pochodzi ze słońca,
więc za dnia ludzie wszystko widzieli.
165
00:09:42,803 --> 00:09:47,043
Żarówka była im potrzebna w nocy,
kiedy słońce nie świeci
166
00:09:47,123 --> 00:09:49,003
i nic nie widać.
167
00:09:49,083 --> 00:09:52,443
Czego ludzie używali przed żarówką?
168
00:09:52,523 --> 00:09:55,243
Świec lub lamp naftowych.
169
00:09:55,323 --> 00:09:59,723
Zatem w dzień było światło słońca,
a w nocy światło świec?
170
00:09:59,803 --> 00:10:01,243
Tak.
171
00:10:01,323 --> 00:10:04,963
Więc żarówki były zbędne.
Dzieło jego życia jest bez znaczenia.
172
00:10:05,963 --> 00:10:09,723
Kolejnym niesamowitym
wynalazkiem Edisona był fonograf.
173
00:10:22,643 --> 00:10:26,843
PRACOWNIK NAUKOWY
MUZEUM NAUKI W LONDYNIE
174
00:10:29,403 --> 00:10:32,123
- Może pan to zatrzymać?
- Oczywiście.
175
00:10:33,883 --> 00:10:36,963
To niewiarygodne, że jesteśmy tu teraz,
176
00:10:37,043 --> 00:10:40,163
ale ten głos pochodzi sprzed lat.
177
00:10:40,243 --> 00:10:43,243
Czy mogę przez tę tubę
178
00:10:43,323 --> 00:10:48,123
zapytać tę osobę, jak jest tam,
gdzie ona się znajduje?
179
00:10:48,203 --> 00:10:52,323
Nie może pani, bo to nagranie wykonano
ponad sto lat temu.
180
00:10:52,403 --> 00:10:55,323
Ale to fonograf. Nie działa jak telefon?
181
00:10:55,403 --> 00:11:02,243
Fonograf oznacza po grecku
„zapisywanie dźwięku”.
182
00:11:02,323 --> 00:11:04,563
Nie oznacza telefonu.
183
00:11:04,643 --> 00:11:07,123
Więc nas słyszą,
ale nie mogą odpowiedzieć?
184
00:11:08,283 --> 00:11:12,603
Nie powiedziałbym, że nas słyszą.
My słyszymy ich, a raczej ich nagranie.
185
00:11:12,683 --> 00:11:15,323
Nie słyszą nas i nie mogą odpowiedzieć.
186
00:11:15,403 --> 00:11:18,683
- Dokładnie tak.
- Więc jaki jest tego sens?
187
00:11:18,763 --> 00:11:23,203
Słuchanie muzyki, głosu, dźwięków.
188
00:11:23,283 --> 00:11:27,003
Czy to może nagrywać dźwięki,
których jeszcze nie było?
189
00:11:29,403 --> 00:11:30,803
Nie.
190
00:11:30,883 --> 00:11:33,203
A dźwięki, które były wcześniej?
191
00:11:34,043 --> 00:11:37,883
Jeśli nagrano je w tamtym czasie.
192
00:11:37,963 --> 00:11:40,683
To nie uchwyci czegoś,
co było w przeszłości.
193
00:11:40,763 --> 00:11:43,563
Szczerze mówiąc,
to wydaje się ograniczone.
194
00:11:43,643 --> 00:11:46,323
Dzięki pornografowi Edisona
195
00:11:46,403 --> 00:11:50,403
muzyka klasyczna mogła
zanudzać wielomilionową publiczność.
196
00:11:51,123 --> 00:11:54,043
Muzykę klasyczną trzeba grać
na orkiestrze.
197
00:11:54,123 --> 00:11:55,963
Jak się gra na orkiestrze?
198
00:11:56,043 --> 00:11:57,283
Czy dmucha się w nią
199
00:11:57,363 --> 00:12:01,083
czy też pociera struny patykiem?
200
00:12:01,163 --> 00:12:04,603
Orkiestra to nie jest żaden
konkretny instrument.
201
00:12:05,123 --> 00:12:05,963
Jasne.
202
00:12:06,043 --> 00:12:10,243
Orkiestra to połączenie
wielu różnych rodzajów instrumentów.
203
00:12:10,323 --> 00:12:13,003
Tak. Więcej niż jeden instrument.
204
00:12:13,083 --> 00:12:17,403
Więc potrzeba obu rąk i ust,
żeby grać na orkiestrze?
205
00:12:18,483 --> 00:12:22,963
Tego potrzebuje dyrygent,
206
00:12:23,043 --> 00:12:26,123
ale sama orkiestra jest bytem,
207
00:12:26,203 --> 00:12:29,043
na który składa się
wiele różnych instrumentów.
208
00:12:29,123 --> 00:12:31,683
Więc nie można dmuchać w całą orkiestrę?
209
00:12:34,043 --> 00:12:38,923
Dzięki Edisonowi
światło i dźwięk skapitulowały,
210
00:12:39,003 --> 00:12:41,883
ale pozostała inna strefa
uparcie niezdobyta:
211
00:12:41,963 --> 00:12:44,003
niebo.
212
00:12:44,083 --> 00:12:47,483
Ludzie przez lata próbowali
zbudować maszynę latającą,
213
00:12:47,563 --> 00:12:50,043
ale większość pionierów miała trudności,
214
00:12:50,123 --> 00:12:53,283
by wyjść poza pierwszy
eksperymentalny śmiertelny skok.
215
00:12:53,923 --> 00:12:57,163
Ale to się zmieniło,
gdy bracia Orville i Wilbur Wright
216
00:12:57,243 --> 00:13:01,883
podjęli pierwsze udane
legalne wyzwanie przeciw prawu grawitacji.
217
00:13:01,963 --> 00:13:04,643
Jak długi był pierwszy lot?
218
00:13:04,723 --> 00:13:09,283
W dniu, w którym bracia Wright
wykonali kilka lotów,
219
00:13:09,363 --> 00:13:12,723
każdy miał zaledwie kilkadziesiąt metrów.
220
00:13:12,803 --> 00:13:15,043
Mogli to przejść na pieszo.
221
00:13:15,843 --> 00:13:18,763
Mogli, ale nie o to chodziło.
222
00:13:18,843 --> 00:13:22,363
Kiedy odbył się pierwszy lot,
gdy potrzebna była toaleta?
223
00:13:22,443 --> 00:13:27,403
Loty komercyjne były na tyle długie,
224
00:13:27,483 --> 00:13:31,003
że pasażerowie potrzebowali
pewnych udogodnień,
225
00:13:31,083 --> 00:13:32,763
jak toaleta na pokładzie.
226
00:13:32,843 --> 00:13:37,763
Pewnie wtedy pierwszy raz ktoś zauważył,
że samolot potrzebuje toalety.
227
00:13:38,403 --> 00:13:40,843
To bardziej imponujące niż bracia Wright.
228
00:13:42,443 --> 00:13:44,323
Nigdy nie uważałem tego
229
00:13:44,403 --> 00:13:49,363
za szczególnie dramatyczny
lub ekscytujący rozwój wydarzeń.
230
00:13:49,443 --> 00:13:51,763
Czemu rower nie ma toalety?
231
00:13:53,203 --> 00:13:55,483
Oszczędziłoby to czas na zsiadanie.
232
00:13:56,323 --> 00:13:58,483
Chyba obejmę to prawem autorskim.
233
00:13:58,563 --> 00:14:02,083
Nawet bez toalety
historyczny lot braci Wright
234
00:14:02,163 --> 00:14:06,803
zmienił transport na zawsze w sposób
wciąż nie w pełni zrozumiały.
235
00:14:06,883 --> 00:14:11,123
Bracia Wright wykonali pierwszy lot
ponad sto lat temu.
236
00:14:11,203 --> 00:14:15,843
Jak to możliwe, że wciąż nie wiemy,
jak faktycznie działają samoloty?
237
00:14:16,723 --> 00:14:19,563
Ale my to wiemy.
Wiemy, jak działają samoloty.
238
00:14:19,643 --> 00:14:22,003
Zatem jak one działają?
239
00:14:22,083 --> 00:14:25,963
Konkretne równania matematyczne
opisują sposób,
240
00:14:26,043 --> 00:14:29,923
w jaki powietrze przesuwa się
względem skrzydeł samolotu.
241
00:14:30,003 --> 00:14:34,003
A może pan to wyjaśnić,
nie odwołując się do nauki?
242
00:14:36,603 --> 00:14:39,643
Ciężko jest pominąć w tym naukę.
243
00:14:40,283 --> 00:14:43,323
Z powodu kształtu skrzydeł
244
00:14:43,403 --> 00:14:46,523
siła działająca w górę
jest silniejsza od tej w dół.
245
00:14:46,603 --> 00:14:49,043
To wypycha samolot w powietrze.
246
00:14:49,123 --> 00:14:52,243
To pańska teoria. Chce pan usłyszeć moją?
247
00:14:52,923 --> 00:14:55,003
- Tak.
- One działają dzięki wierze.
248
00:14:55,763 --> 00:14:58,803
Wierzymy, że samoloty mogą latać
i dlatego to robią.
249
00:14:58,883 --> 00:15:01,403
Media muszą dalej udawać,
250
00:15:01,483 --> 00:15:04,203
bo inaczej samoloty spadną na ziemię.
251
00:15:04,283 --> 00:15:07,123
To samo jest z wi-fi.
Na pewno nie jest realne.
252
00:15:07,203 --> 00:15:11,203
Musimy dalej odstawiać tę szopkę
albo wszystko się zatrzyma.
253
00:15:12,003 --> 00:15:16,323
Niebo zostało ujarzmione.
Nadszedł czas na drogi.
254
00:15:17,603 --> 00:15:20,563
Trudno powiedzieć,
kto wynalazł pierwsze auto.
255
00:15:20,643 --> 00:15:22,243
Tak wielu ludzi próbowało,
256
00:15:22,323 --> 00:15:25,363
że strona Wikipedii jest zbyt długa,
by ją czytać.
257
00:15:25,443 --> 00:15:27,163
Ale to nie ma znaczenia,
258
00:15:27,243 --> 00:15:30,883
bo tylko jeden człowiek
stał się synonimem samochodów.
259
00:15:31,683 --> 00:15:34,843
Człowiek, który zbudował
pierwszy hitowy samochód,
260
00:15:34,923 --> 00:15:37,163
nazywał się Henry Model-T Ford.
261
00:15:37,243 --> 00:15:40,643
Niezwykłym zbiegiem okoliczności tak samo,
jak jego auto.
262
00:15:41,883 --> 00:15:44,643
Z czterema cylindrami, silnikiem 2,9,
263
00:15:44,723 --> 00:15:49,323
mocą 20 koni mechanicznych
i maksymalną prędkością 70 km na godzinę,
264
00:15:49,403 --> 00:15:52,483
Model-T Ford był naprawdę
okropnym samochodem.
265
00:15:52,563 --> 00:15:55,483
Gorszym od tego, którym jeździ twoja mama.
266
00:15:57,003 --> 00:16:01,203
Nie ma gdzie podłączyć telefonu,
brak GPS i odtwarzacza muzyki.
267
00:16:01,883 --> 00:16:04,163
Nie ma nawet uchwytu na kubek.
268
00:16:05,523 --> 00:16:08,163
Mimo to był nieznacznie lepszy od konia,
269
00:16:08,243 --> 00:16:11,323
bo nie kopnął cię w głowę,
jeśli szedłeś za nim.
270
00:16:11,403 --> 00:16:13,843
I nie siedziałeś koło psychopaty,
271
00:16:13,923 --> 00:16:16,563
jak to mogło być w pociągu.
272
00:16:16,643 --> 00:16:21,163
Chyba że zabrałeś autostopowicza
ze śrubokrętem w kieszeni.
273
00:16:23,843 --> 00:16:28,003
Największym osiągnięciem
Henry'ego Forda nie było jego auto,
274
00:16:28,083 --> 00:16:29,763
ale sposób jego wykonania.
275
00:16:30,683 --> 00:16:34,883
Zamiast zatrudnić jedną osobę
do powolnego tworzenia całego auta,
276
00:16:34,963 --> 00:16:39,243
Ford zatrudnił wielu ludzi,
którzy wykonywali jedną część,
277
00:16:39,323 --> 00:16:40,683
w kółko tę samą.
278
00:16:40,763 --> 00:16:45,043
To była rewolucja w nudnym miejscu pracy
i ludzkiej bezsensowności.
279
00:16:45,123 --> 00:16:48,563
Produkcja masowa wymagała
masowej siły roboczej.
280
00:16:48,643 --> 00:16:52,323
Miliony przybyły do USA,
by spróbować amerykańskiego snu.
281
00:16:52,403 --> 00:16:56,523
Potrzeba większych statków
doprowadziła do wynalazku Titanica,
282
00:16:56,603 --> 00:16:58,963
pierwszej jednorazowej łodzi podwodnej.
283
00:17:00,243 --> 00:17:04,683
Przez lata człowiek wpatrywał się w ocean,
chciał zniknąć w nim jak kamień,
284
00:17:04,763 --> 00:17:07,643
a Titanic spełnił to marzenie.
285
00:17:08,923 --> 00:17:11,043
Był to ogromny sukces.
286
00:17:11,122 --> 00:17:13,843
W swoim dziewiczym rejsie Titanic
287
00:17:13,923 --> 00:17:17,083
popłynął z Southampton
prosto na dno morza,
288
00:17:17,162 --> 00:17:21,003
gdzie odważni odkrywcy
mogli żyć w luksusie przez kilka chwil,
289
00:17:21,083 --> 00:17:26,243
bo tyle zajęło im odkrycie,
że na dnie oceanu nie da się oddychać.
290
00:17:27,203 --> 00:17:31,843
Pokonawszy światło, dźwięk,
niebo, drogi i dno oceanu,
291
00:17:31,923 --> 00:17:36,163
ludzkość miała wkrótce odkryć coś,
o czym nawet wcześniej nie słyszała,
292
00:17:36,243 --> 00:17:39,883
dzięki uprzejmości kobiety naukowca
„Mary Curry”,
293
00:17:39,963 --> 00:17:42,123
kobiety-ojca promieniowania.
294
00:17:42,723 --> 00:17:45,483
Jak Maria Curie zdała sobie sprawę,
295
00:17:45,563 --> 00:17:50,203
że odkryła radioaktywność,
skoro jest niewidoczna?
296
00:17:50,283 --> 00:17:53,963
Maria Curie wymyśliła słowo
„radioaktywność”.
297
00:17:54,043 --> 00:17:59,243
Radioaktywność jest wtedy, gdy substancje,
takie jak rad, polon, pluton
298
00:17:59,323 --> 00:18:02,723
wydzielają dużo energii
i naturalnie się rozpadają.
299
00:18:02,803 --> 00:18:05,643
Więc to coś realnego, choć niewidocznego.
300
00:18:06,243 --> 00:18:09,403
Wiele realnych rzeczy jest niewidocznych.
301
00:18:09,483 --> 00:18:13,723
Więc to jest jak czakry i pola energii,
302
00:18:13,803 --> 00:18:18,243
które znajdują się wewnątrz jamy ustnej,
łączą się ze znakami zodiaku
303
00:18:18,323 --> 00:18:22,043
i wpływają na sposób trawienia glutenu.
One są realne, prawda?
304
00:18:22,123 --> 00:18:25,803
- Nie sądzę, że są realne.
- Ja uważam, że są.
305
00:18:25,883 --> 00:18:31,083
Moja ciotka wyrównuje ludzkie czakry.
Bierze 80 funtów za godzinę.
306
00:18:31,163 --> 00:18:33,803
Jeśli zarabia takie pieniądze,
307
00:18:34,483 --> 00:18:36,363
to chyba nie jest bzdurą?
308
00:18:36,443 --> 00:18:40,003
Niestety, ciekawość Curie była śmiertelna.
309
00:18:40,083 --> 00:18:45,003
Długotrwałe wystawienie na promieniowanie
przyczyniło się do jej śmierci.
310
00:18:45,603 --> 00:18:49,483
To niesprawiedliwe, że gdy naukowiec,
taki jak Bruce Banner,
311
00:18:49,563 --> 00:18:52,123
zostaje wystawiony
na promieniowanie gamma,
312
00:18:52,203 --> 00:18:55,243
staje się superbohaterem, prawda?
313
00:18:55,323 --> 00:18:59,163
Dostaje własną serię komiksów i filmów.
314
00:18:59,243 --> 00:19:01,163
Marie Curie po prostu umiera.
315
00:19:01,243 --> 00:19:03,203
On stał się Hulkiem.
316
00:19:03,843 --> 00:19:07,603
To niesprawiedliwe.
Czy to wina patriarchatu?
317
00:19:07,683 --> 00:19:11,243
Czym tak naprawdę jest patriarchat?
318
00:19:11,323 --> 00:19:16,963
W międzyczasie mniej kobiecy naukowcy
pracowali nad własnymi teoriami.
319
00:19:17,043 --> 00:19:20,243
Fizyk i model pokazujący język,
Albert Einstein,
320
00:19:20,323 --> 00:19:23,323
wymyślił swoją teorię względności, E=mc2,
321
00:19:23,403 --> 00:19:25,723
której po dziś dzień nikt nie rozumie.
322
00:19:25,803 --> 00:19:29,603
Wspominam o niej tylko dlatego,
że później okazuje się ważna.
323
00:19:29,683 --> 00:19:33,523
Einstein uważał, że nic nie jest szybsze
niż prędkość światła,
324
00:19:33,603 --> 00:19:35,563
ale cień porusza się szybciej.
325
00:19:35,643 --> 00:19:39,163
Jeśli poświecę światłem latarki
na tę ścianę,
326
00:19:39,243 --> 00:19:41,643
ale będę trzymać latarką za głową,
327
00:19:41,723 --> 00:19:44,363
mój cień dotrze tam przed światłem.
328
00:19:44,443 --> 00:19:46,683
Jak Einstein by to wyjaśnił?
329
00:19:46,763 --> 00:19:52,363
Powiedziałby, że wszystko dzieje się
tak szybko, że nie można tego zobaczyć.
330
00:19:52,443 --> 00:19:54,523
Na wszystko miał odpowiedź, prawda?
331
00:19:55,163 --> 00:19:57,923
XX wiek zaczął się niesamowicie,
332
00:19:58,003 --> 00:20:01,123
gdy nauka rzucała innowacjami tak szybko,
333
00:20:01,203 --> 00:20:03,763
że nie sposób tego ogarnąć.
334
00:20:03,843 --> 00:20:06,603
Niektóre z tych wynalazków
miały ciemną stronę,
335
00:20:06,683 --> 00:20:10,443
którą można było wykorzystać
do zabijania ludzi.
336
00:20:10,523 --> 00:20:13,843
Pierwsza wojna światowa
miała zakończyć wszystkie wojny,
337
00:20:13,923 --> 00:20:16,883
ale niektórzy historycy twierdzą,
że tak nie było.
338
00:20:17,883 --> 00:20:19,963
Była to pierwsza wojna high-tech,
339
00:20:20,043 --> 00:20:23,683
z samolotami, czołgami
i karabinami maszynowymi.
340
00:20:23,763 --> 00:20:27,083
Walczyły one z istotami ludzkimi,
które je stworzyły.
341
00:20:27,163 --> 00:20:30,883
Pomimo braku przekonań,
ideologii, serc i duszy,
342
00:20:30,963 --> 00:20:33,203
maszyny do zabijania zwyciężyły.
343
00:20:33,283 --> 00:20:37,963
Końcowy wynik to 20 milionów dla maszyn,
zero dla ludzkości.
344
00:20:38,043 --> 00:20:41,883
Gdy ludzie idą na wojnę,
zawsze wygląda to dość chaotycznie.
345
00:20:41,963 --> 00:20:44,123
Czy jest przy tym dużo krzyku?
346
00:20:44,763 --> 00:20:46,603
Zazwyczaj bardzo dużo.
347
00:20:46,683 --> 00:20:49,043
Mogą to być wykrzykiwane komendy
348
00:20:49,123 --> 00:20:52,123
albo krzyki umierających ludzi.
349
00:20:52,203 --> 00:20:55,923
Więc pewnie ryzyko szumu w uszach
u każdego, kto stoi blisko.
350
00:20:56,003 --> 00:20:58,763
Szkoda, że dalej to robimy.
351
00:20:58,843 --> 00:21:01,763
Nie chcę być kontrowersyjna,
352
00:21:01,843 --> 00:21:06,283
ale ogólnie mówiąc,
wojna to po prostu wstyd.
353
00:21:07,083 --> 00:21:11,203
Wydaje się, że to dość popularne
zajęcie człowieka.
354
00:21:11,283 --> 00:21:13,083
Może jest w naszej naturze.
355
00:21:13,163 --> 00:21:16,603
Czemu zwracamy się przeciw sobie
w taki sposób?
356
00:21:16,683 --> 00:21:19,843
Mógłby odpowiedzieć pan jednym zdaniem?
357
00:21:19,923 --> 00:21:23,203
Bo inaczej redakcja się wkurzy.
358
00:21:23,283 --> 00:21:25,843
Strach, honor i interesy.
359
00:21:25,923 --> 00:21:28,003
Tak? To tylko trzy słowa.
360
00:21:28,083 --> 00:21:29,883
Podane w pigułce.
361
00:21:33,683 --> 00:21:37,163
Nie wiem, kto to redaguje,
ale to musi wystarczyć.
362
00:21:38,043 --> 00:21:40,523
Barbarzyństwo pierwszej wojny światowej
363
00:21:40,603 --> 00:21:45,003
zapoczątkowało falę wstrząsających
wierszy wojennych i pacyfistycznych,
364
00:21:45,083 --> 00:21:49,203
opublikowanych wiele lat przed wydaniem
niepowiązanego hymnu techno,
365
00:21:49,283 --> 00:21:50,363
"Pump Up the Jam".
366
00:21:57,763 --> 00:22:01,323
Inne zespoły muzyczne,
których nazwy zaczynają się od „T”:
367
00:22:01,403 --> 00:22:04,723
The Cure, The Isley Brothers,
i The Velvet Underground.
368
00:22:07,443 --> 00:22:11,323
Gdy ukazał się ten teledysk,
widzowie obawiali się, że to prawda,
369
00:22:11,403 --> 00:22:15,123
a dżem zostanie wpompowany
do ich domów przez ekran.
370
00:22:24,443 --> 00:22:29,003
Jeśli wychodzisz,
kupisz mi Colę Zero i Twixa?
371
00:22:30,243 --> 00:22:32,883
Sorry - to miał być sms do scenarzysty.
372
00:22:36,803 --> 00:22:39,083
Miliony ludzi zginęły podczas wojny,
373
00:22:39,163 --> 00:22:43,763
ale na szczęście ludzkość odkryła
nowy rodzaj człowieka: kobietę.
374
00:22:43,843 --> 00:22:46,163
Kobiety zawsze istniały w tle wydarzeń,
375
00:22:46,243 --> 00:22:49,883
przeważnie wykorzystywane
jako zwierzęta domowe dla mężczyzn,
376
00:22:49,963 --> 00:22:53,443
tolerowane przez magiczną zdolność
do wydalania nowych ludzi
377
00:22:53,523 --> 00:22:55,483
przez swój przedni otwór.
378
00:22:55,563 --> 00:22:57,523
Ale na początku XX wieku
379
00:22:57,603 --> 00:23:00,483
naukowcy społeczni
odkryli coś niesamowitego:
380
00:23:00,563 --> 00:23:05,283
że kobieta może zrobić to samo,
co mężczyzna i nie musi o tym gadać.
381
00:23:06,123 --> 00:23:07,763
Dostały też prawo głosu.
382
00:23:07,843 --> 00:23:11,803
Kobiety mogły wreszcie wybrać,
kto będzie im mówił, co mają robić.
383
00:23:11,883 --> 00:23:14,963
Kobiety rzuciły swe tradycyjne stroje,
384
00:23:15,043 --> 00:23:19,283
nie ubierały się już jak przedmiot,
ale bardziej jak chłopcy.
385
00:23:19,923 --> 00:23:24,443
Piły, paliły, tańczyły jak szalone,
przy ogromnej liczbie klatek na sekundę.
386
00:23:25,203 --> 00:23:26,603
Tymczasem w Hollywood
387
00:23:26,683 --> 00:23:30,923
rodził się zupełnie nowy rodzaj rozrywki:
kino.
388
00:23:31,563 --> 00:23:33,523
W przeciwieństwie do książki,
389
00:23:33,603 --> 00:23:37,163
przy filmie nie potrzebna była
koncentracja ani wyobraźnia.
390
00:23:37,243 --> 00:23:41,403
Każdy człowiek,
nawet bardzo leniwy lub głupi,
391
00:23:41,483 --> 00:23:46,123
mógł dobrze się bawić,
wpatrując się w ekran, tak jak wy teraz.
392
00:23:46,203 --> 00:23:49,843
Niemniej wczesne filmy
były kompletnie do dupy, jak widać.
393
00:23:50,363 --> 00:23:52,923
Ale dzięki takim filmom możemy zobaczyć,
394
00:23:53,003 --> 00:23:55,363
jak wyglądało życie w dawnych czasach.
395
00:23:55,443 --> 00:23:58,283
Wszyscy poruszali się szybko
i przewracali się.
396
00:23:59,003 --> 00:24:02,163
Czemu ludzie w tych filmach
poruszają się tak szybko?
397
00:24:02,243 --> 00:24:05,923
Byli zdenerwowani,
bo był to ich pierwszy raz przed kamerą
398
00:24:06,003 --> 00:24:08,963
i nie słyszeli, jak reżyser krzyczy,
by zwolnili,
399
00:24:09,043 --> 00:24:10,563
bo był to niemy film?
400
00:24:10,643 --> 00:24:15,243
Liczba klatek na sekundę w kamerach
była wtedy inna.
401
00:24:15,323 --> 00:24:16,603
Więc to nasza wina.
402
00:24:16,683 --> 00:24:20,043
Odtwarzamy to zbyt szybko
i aktorzy muszą przyspieszać,
403
00:24:20,123 --> 00:24:23,123
by pokazać całą historię
przed napisami końcowymi.
404
00:24:23,203 --> 00:24:26,523
Pewnie panikują.
Co się stanie, jeśli nie nadążą?
405
00:24:26,603 --> 00:24:29,803
Czy akcja przeniesie się tam,
gdzie jeszcze ich nie ma?
406
00:24:29,883 --> 00:24:31,683
Nagranie z pustego pokoju.
407
00:24:31,763 --> 00:24:34,483
Aktorzy poruszają się
z normalną prędkością.
408
00:24:34,563 --> 00:24:37,243
To prędkość odtwarzania sprawia,
409
00:24:37,323 --> 00:24:39,763
że wydają się poruszać bardzo szybko.
410
00:24:39,843 --> 00:24:42,243
Czy moglibyśmy powiedzieć aktorom,
411
00:24:42,323 --> 00:24:45,523
że wszystko jest w porządku
i mogą się uspokoić?
412
00:24:45,603 --> 00:24:47,963
Nie, bo oni już nie żyją.
413
00:24:49,323 --> 00:24:50,963
Wczesne filmy miały napisy,
414
00:24:51,043 --> 00:24:54,483
więc ludzie mogli je oglądać
bez dźwięku na telefonie.
415
00:24:54,563 --> 00:24:57,883
Ale wkrótce odkryli też, jak robić dźwięk.
416
00:24:58,523 --> 00:25:01,563
Co bardziej was zadowalało?
417
00:25:02,363 --> 00:25:04,283
Czytanie stało się zbędne.
418
00:25:04,363 --> 00:25:08,483
Wielowiekowa era tyranii
słowa pisanego wreszcie dobiegła końca.
419
00:25:09,603 --> 00:25:13,443
Ale jakiekolwiek poczucie,
że ludzkość wkracza w nową erę,
420
00:25:13,523 --> 00:25:15,843
miało zostać wyrzucone na śmieci.
421
00:25:15,923 --> 00:25:18,483
Nad Europą zbierały się ciemne chmury
422
00:25:18,563 --> 00:25:22,483
wraz z ponownym uruchomieniem
franczyzy wojny światowej.
423
00:25:23,683 --> 00:25:27,523
Wkrótce świat pogrążył się
w kolejnej globalnej wojnie,
424
00:25:27,603 --> 00:25:31,763
w której użyto jeszcze gorszej maszynerii
niż w poprzedniej,
425
00:25:31,843 --> 00:25:34,883
dlatego wydawało się,
że rzezi nie będzie końca.
426
00:25:34,963 --> 00:25:37,603
Wtedy Amerykanie wpadli na pomysł.
427
00:25:37,683 --> 00:25:42,323
Zamiast zrzucać tysiące małych bomb
na Japonię tak jak na Niemcy,
428
00:25:42,403 --> 00:25:44,843
może lepiej zrzucić jedną dużą?
429
00:25:44,923 --> 00:25:48,563
Korzystając z teorii Einsteina,
o której już mówiłam,
430
00:25:48,643 --> 00:25:52,003
mężczyźni w kapeluszach
rozpoczęli Projekt Manhattan
431
00:25:52,083 --> 00:25:54,203
i wymyślili coś przerażającego:
432
00:25:54,283 --> 00:25:56,323
bombę atomową o nazwie Little Boy,
433
00:25:56,403 --> 00:26:01,003
najbardziej potężną i niewłaściwie
nazwaną broń, jakiej kiedykolwiek użyto.
434
00:26:01,083 --> 00:26:03,203
Jak mocna była bomba Little Boy?
435
00:26:03,283 --> 00:26:04,683
Może powiem to tak:
436
00:26:04,763 --> 00:26:09,123
gdyby zrzucono ją na dom Seana,
mojego byłego chłopaka, w Westhoughton,
437
00:26:09,203 --> 00:26:12,243
wszystko od ronda Chequerbent
na drodze A58
438
00:26:12,323 --> 00:26:15,163
po kwiaciarnię obok klubu golfowego
Hart Common
439
00:26:15,243 --> 00:26:17,243
byłoby całkowicie zniszczone.
440
00:26:17,323 --> 00:26:19,843
Początkowy wybuch zmiótłby Seana,
441
00:26:19,923 --> 00:26:24,763
a z powodu burzy ognia
nie dałoby się grać w Pac-Mana
442
00:26:24,843 --> 00:26:27,563
na automacie do gry,
443
00:26:27,643 --> 00:26:30,243
który Sean odnawiał w moje urodziny.
444
00:26:30,323 --> 00:26:33,843
Wszystko od Wigan po Bolton
byłoby doszczętnie spalone.
445
00:26:33,923 --> 00:26:36,923
Middlebrook - spalony.
Bickershaw - spalony.
446
00:26:37,003 --> 00:26:39,483
O Hindley Green można zapomnieć.
447
00:26:39,563 --> 00:26:43,683
Niewypowiedziany horror bomby atomowej
zakończył drugą wojnę światową.
448
00:26:43,763 --> 00:26:47,083
Wszyscy mieli dość,
a świat po raz drugi w tym odcinku
449
00:26:47,163 --> 00:26:50,083
zgodził się,
by nigdy więcej nie było wojny.
450
00:26:50,163 --> 00:26:55,163
Obietnica, której nie złamie
przez pełne 52 sekundy w piątym odcinku.
451
00:26:55,243 --> 00:27:00,443
To pocieszające, że w obecnych czasach
nie mamy broni nuklearnej.
452
00:27:00,523 --> 00:27:03,243
To zależy, o kim pani mówi.
453
00:27:03,323 --> 00:27:05,443
Brytyjczycy mają broń nuklearną,
454
00:27:05,523 --> 00:27:08,803
a całkiem niedawno postanowili zwiększyć
455
00:27:08,883 --> 00:27:11,523
liczbę posiadanych głowic.
456
00:27:11,603 --> 00:27:15,123
Tak, ale one są puste, prawda?
W środku nic nie ma.
457
00:27:15,203 --> 00:27:20,683
Wcale nie. To w pełni sprawne
systemy rakietowe z głowicami nuklearnymi.
458
00:27:20,763 --> 00:27:22,563
Wiele innych państw też je ma.
459
00:27:23,323 --> 00:27:28,083
Obawiam się, że zagrożenie nuklearnego
zniszczenia mocno nam towarzyszy.
460
00:27:37,523 --> 00:27:40,763
Możemy porozmawiać o czymś
bardziej radosnym?
461
00:27:40,843 --> 00:27:42,403
Cokolwiek pani sobie życzy.
462
00:27:45,483 --> 00:27:47,963
- Lubi pan ABBĘ?
- Kocham ABBĘ.
463
00:27:48,043 --> 00:27:49,763
- Naprawdę?
- Tak.
464
00:27:49,843 --> 00:27:52,803
- Pana ulubiona piosenka?
- "Dancing Queen".
465
00:27:52,883 --> 00:27:53,883
"Dancing Queen".
466
00:27:55,243 --> 00:27:57,003
Jest świetna, naprawdę.
467
00:27:58,043 --> 00:28:01,723
Następnym razem zobaczymy, jak zimna wojna
468
00:28:01,803 --> 00:28:03,923
utorowała drogę dla rock and rolla,
469
00:28:04,003 --> 00:28:05,843
który utorował drogę hipisom,
470
00:28:05,923 --> 00:28:09,803
którzy utorowali drogę Steve'owi Jobsowi,
komputerom i smartfonom,
471
00:28:09,883 --> 00:28:12,043
a one mediom społecznościowym,
472
00:28:12,123 --> 00:28:14,963
które utorowały drogę
do cofnięcia wszystkiego,
473
00:28:15,043 --> 00:28:17,123
co ludzkość jak dotąd osiągnęła.
474
00:28:18,043 --> 00:28:21,003
Media społecznościowe polaryzują ludzi,
prawda?
475
00:28:21,083 --> 00:28:23,523
Tak jak stało się to z niedźwiedziami.
476
00:28:23,603 --> 00:28:25,843
- Jakimi niedźwiedziami?
- Polarnymi.
477
00:28:45,883 --> 00:28:50,883
Napisy: Sylwia Sadowska