1
00:00:07,123 --> 00:00:10,203
Dalam episod lepas, kita lihat
cara Zaman Pembaharuan mengubah Eropah
2
00:00:10,283 --> 00:00:14,403
daripada kotoran menjadi
tempat yang penuh dengan lukisan
3
00:00:15,163 --> 00:00:19,523
dan hal ini menyedarkan
ramai orang yang berkuasa
4
00:00:19,603 --> 00:00:21,843
untuk mengukuhkan kedudukan mereka.
5
00:00:22,803 --> 00:00:24,403
Namun revolusi cuma permulaan.
6
00:00:24,483 --> 00:00:27,603
Manusia akan maju
7
00:00:27,683 --> 00:00:30,283
dengan menggunakan besi dan elektrik.
8
00:00:30,363 --> 00:00:34,443
Kemajuan akan mula dalam era baru
yang mudah dan menghiburkan,
9
00:00:34,523 --> 00:00:37,522
namun juga mengugut kewujudan
semua hidupan di bumi.
10
00:00:37,603 --> 00:00:39,403
Jadi, kosong-kosong.
11
00:00:39,483 --> 00:00:42,043
Minggu ini tentang kebangkitan mesin
di bumi…
12
00:00:42,123 --> 00:00:43,803
PENYAMPAI DOKUMENTARI LANDMARK
13
00:00:43,883 --> 00:00:46,603
dan juga di Cunk On Earth.
14
00:00:59,243 --> 00:01:01,963
EPISOD EMPAT: KEBANGKITAN TEKNOLOGI
15
00:01:02,043 --> 00:01:06,203
Selama berabad, semua alam semula jadi
daripada manusia kepada lembu,
16
00:01:06,283 --> 00:01:08,003
hidup dengan ini,
17
00:01:08,643 --> 00:01:09,603
iaitu udara segar.
18
00:01:10,323 --> 00:01:12,043
Jika tidak pernah dengar tentang udara,
19
00:01:12,123 --> 00:01:15,363
ia sejenis campuran gas halimunan
yang menagihkan
20
00:01:15,443 --> 00:01:17,443
sehinggalah kita mengalami
gejala penarikan
21
00:01:17,523 --> 00:01:20,083
dalam beberapa minit
sekiranya bekalan terputus.
22
00:01:21,563 --> 00:01:25,523
Kebergantungan ini buat pesaing udara
iaitu air, cemburu.
23
00:01:26,043 --> 00:01:27,963
Air perlu tingkatkan permainannya.
24
00:01:28,043 --> 00:01:30,563
Ia perlu menjadi lebih diperlukan
oleh kita,
25
00:01:30,643 --> 00:01:32,403
iaitu tuan semula jadinya.
26
00:01:32,483 --> 00:01:34,043
Ia rasa hangat,
27
00:01:34,123 --> 00:01:36,803
kehangatan yang mengubahnya
menjadi sesuatu berguna.
28
00:01:36,883 --> 00:01:37,923
Wap.
29
00:01:38,603 --> 00:01:42,283
Wap boleh digunakan
untuk menggerakkan pelbagai jenis mesin.
30
00:01:42,363 --> 00:01:45,883
Tiada tempat yang berminat
dengan wap seperti di Amerika,
31
00:01:45,963 --> 00:01:49,443
tempat ia akan mengubah
keadaan negara itu selamanya.
32
00:01:49,523 --> 00:01:52,483
Untuk memahami sebabnya,
kita perlu melihat peta.
33
00:01:52,563 --> 00:01:55,203
Pada mulanya, peneroka terkandas
di pinggir Amerika,
34
00:01:55,283 --> 00:01:59,403
dan meninggalkan bahagian tengah
seperti pai beku dalam ketuhar gelombang.
35
00:01:59,483 --> 00:02:02,283
Namun orang Amerika ketika itu
bukan orang yang merendah diri
36
00:02:02,363 --> 00:02:04,043
sama juga macam hari ini.
37
00:02:04,123 --> 00:02:07,083
Mereka percayakan sesuatu
dipanggil Takdir Nyata,
38
00:02:07,163 --> 00:02:10,003
kepercayaan bahawa semua tanah
milik mereka
39
00:02:10,083 --> 00:02:12,403
dan Tuhan mahu mereka pergi ke Barat
40
00:02:12,483 --> 00:02:14,242
dan menuntut semula
daripada orang Asli Amerika
41
00:02:14,323 --> 00:02:16,283
yang Dia sudah silap letak.
42
00:02:16,963 --> 00:02:19,723
Apa itu Takdir Nyata?
43
00:02:19,803 --> 00:02:23,163
Takdir Nyata ialah sebuah ideologi
pada tahun 1840 dan 1850-an…
44
00:02:23,243 --> 00:02:25,043
PROFESOR MADYA DALAM POLITIK GLOBAL
45
00:02:25,123 --> 00:02:26,323
…di Amerika Syarikat,
46
00:02:26,403 --> 00:02:29,683
bahawa Amerika diberi hak oleh Tuhan
untuk ambil alih benua yang selebihnya
47
00:02:29,763 --> 00:02:33,723
dan menyebarkan nilai serta kebaikannya
dari Lautan Atlantik ke Pasifik.
48
00:02:33,803 --> 00:02:35,123
Ya. Jadi, itu rancangan Tuhan?
49
00:02:35,203 --> 00:02:36,363
Ya, itulah ideanya.
50
00:02:36,443 --> 00:02:39,163
Maksudnya kita hamba Tuhan?
51
00:02:39,243 --> 00:02:41,923
Saya rasa orang pada ketika itu
akan kata
52
00:02:42,003 --> 00:02:44,363
mereka mubaligh Tuhan di bumi
53
00:02:44,443 --> 00:02:48,403
jadi mereka rasa mereka rela hati
menggubal dasar itu
54
00:02:48,483 --> 00:02:50,083
dan bukannya dipaksa berbuat begitu.
55
00:02:50,163 --> 00:02:52,683
Namun setidaknya, awak hamba Tuhan.
56
00:02:52,763 --> 00:02:56,043
Menunjukkan takdir kita itu bahaya.
57
00:02:56,123 --> 00:02:59,283
Kita perlu meredah kawasan berbahaya
dengan gerabak yang goyah
58
00:02:59,363 --> 00:03:00,563
ketika kelaparan
59
00:03:00,643 --> 00:03:02,443
atau sakit perut akibat disenteri,
60
00:03:02,523 --> 00:03:05,603
digigit oleh ular
atau dipenggal oleh Apache.
61
00:03:05,683 --> 00:03:08,563
Ia seolah-olah Tuhan langsung
tak mahu mereka buat begini.
62
00:03:09,203 --> 00:03:12,403
Namun ciptaan kereta api wap
mengubah semua itu.
63
00:03:12,483 --> 00:03:15,163
Kereta api wap mengejek gerabak.
64
00:03:15,243 --> 00:03:17,443
Bukan betul-betul.
Ini bukan buku cerita kanak-kanak.
65
00:03:17,523 --> 00:03:20,883
Orang Amerika mengeluarkan enjin wap
66
00:03:21,803 --> 00:03:25,363
memulakan laluan daratan
dan mengubah keseimbangan kuasa.
67
00:03:26,363 --> 00:03:30,643
Sekarang, perang dengan orang Asli Amerika
boleh dilakukan dengan cepat
68
00:03:30,723 --> 00:03:33,163
dengan adanya khidmat kereta bufet.
69
00:03:33,923 --> 00:03:37,763
Dengan adanya landasan,
bandar kecil terbentuk di seluruh Barat.
70
00:03:37,843 --> 00:03:40,563
Ia tempat yang bahaya
dan tiada undang-undang,
71
00:03:40,643 --> 00:03:43,643
tempat keadilan ditegakkan
dengan hujung pistol saja
72
00:03:43,723 --> 00:03:47,923
seperti koboi yang buat apa-apa saja
untuk lindungi lembu dan orang mereka.
73
00:03:48,483 --> 00:03:51,123
Boleh awak terangkan
tentang benda ini?
74
00:03:51,203 --> 00:03:56,003
Jadi ini revolver tentera
Colt Single Action, Colt .45.
75
00:03:56,083 --> 00:03:57,483
Masukkan peluru di sini.
76
00:03:57,563 --> 00:03:58,963
PENJAGA SENJATA DAN ARTILERI
77
00:03:59,043 --> 00:04:01,603
Kita perlu naikkan pemicu
untuk setiap tembakan.
78
00:04:02,283 --> 00:04:05,403
Adakah ini akan membunuh orang
pada zaman dahulu,
79
00:04:05,483 --> 00:04:07,723
atau boleh membunuh
orang zaman sekarang juga?
80
00:04:07,803 --> 00:04:09,883
Ia semestinya boleh membunuh
orang zaman sekarang.
81
00:04:09,963 --> 00:04:13,443
Ia sangat lama.
Nampak macam sawat jam, bukan?
82
00:04:13,523 --> 00:04:15,443
- Ya.
- Pelurunya keluar perlahan-lahan?
83
00:04:15,523 --> 00:04:17,603
Boleh kita lari lebih laju
daripada peluru itu?
84
00:04:17,683 --> 00:04:19,923
Tak boleh.
85
00:04:20,003 --> 00:04:21,643
Awak boleh kata rupanya
macam sawat jam.
86
00:04:21,723 --> 00:04:24,643
Ia sama seperti mekanisme jam
dengan ratchet di dalam.
87
00:04:25,243 --> 00:04:27,163
- "Rat shit"?
- Ratchet.
88
00:04:27,243 --> 00:04:30,403
Dari mana peluru itu keluar?
Daripada lubang kecil itu?
89
00:04:30,483 --> 00:04:32,403
Ya. Itulah larasnya.
90
00:04:32,483 --> 00:04:36,923
Boleh saya pegang itu
dan tengok di hujungnya?
91
00:04:37,003 --> 00:04:38,603
Atau nanti boleh tertembak mata?
92
00:04:38,683 --> 00:04:40,443
Selalunya tak boleh.
93
00:04:40,523 --> 00:04:43,843
Jadi sakit tak kalau tertembak di mata?
94
00:04:43,923 --> 00:04:47,203
Sebab itu cuma kantung bawah mata, bukan?
95
00:04:47,283 --> 00:04:49,203
Mungkin ia cuma terkeluar
dan sakit sedikit
96
00:04:49,283 --> 00:04:51,803
tapi kita boleh saja buat kerja
macam biasa.
97
00:04:51,883 --> 00:04:54,403
Entahlah. Saya rasa
tiada tempat yang bagus untuk ditembak.
98
00:04:54,483 --> 00:04:59,563
Kenapa manusia rasa perlu
untuk cipta mesin membunuh macam ini?
99
00:04:59,643 --> 00:05:03,523
Boleh awak beri jawapan
yang ringkas dan padat?
100
00:05:04,403 --> 00:05:05,803
Sebab kita manusia.
101
00:05:05,883 --> 00:05:11,323
Nampaknya kita dicipta
untuk berjuang demi sumber…
102
00:05:12,003 --> 00:05:14,483
- Ya.
- manusia lain.
103
00:05:14,563 --> 00:05:15,883
Kita tak boleh lari daripada itu.
104
00:05:15,963 --> 00:05:18,083
Saya tahu. Saya cuma rasa kita gila.
105
00:05:19,083 --> 00:05:23,203
Senjata memainkan peranan besar
dalam membentuk Amerika dan bunuh orang.
106
00:05:23,843 --> 00:05:28,083
Sekarang pun, penggunaan senjata adalah
penting untuk identiti negara mereka.
107
00:05:28,723 --> 00:05:32,003
Kenapa orang Amerika ada hak
untuk bunuh sesiapa dengan senjata?
108
00:05:32,683 --> 00:05:33,643
Taklah.
109
00:05:33,723 --> 00:05:38,163
Pembunuhan itu salah di Amerika Syarikat,
namun mereka ada hak untuk miliki senjata.
110
00:05:38,243 --> 00:05:40,683
- Mereka ada hak untuk simpan senjata.
- Betul.
111
00:05:40,763 --> 00:05:43,083
- Tetapi beruang tiada lengan.
- Sebenarnya ada.
112
00:05:43,163 --> 00:05:45,283
- Yakah? Ingatkan itu kaki.
- Ya.
113
00:05:45,363 --> 00:05:48,803
Saya bukan ahli biologi,
tapi saya rasa apabila beruang berdiri,
114
00:05:48,883 --> 00:05:50,003
itu mungkin lengan.
115
00:05:52,403 --> 00:05:55,243
Dengan koboi, senjata
dan kereta api berwapnya,
116
00:05:55,323 --> 00:05:58,163
Amerika dikenali sebagai negara bebas
117
00:05:58,243 --> 00:06:01,283
yang mungkin mengejutkan semua hamba.
118
00:06:01,363 --> 00:06:04,683
Amalan perhambaan yang kejam
masih tersebar luas di Amerika,
119
00:06:04,763 --> 00:06:07,323
terutamanya di negeri Selatan.
120
00:06:07,403 --> 00:06:10,203
Dengan fikir masak-masak
tentang subjek itu,
121
00:06:10,283 --> 00:06:13,563
orang di negeri Utara
membuat penemuan menggerunkan,
122
00:06:14,123 --> 00:06:17,483
bahawa dalam diri setiap hamba
ialah manusia sebenar.
123
00:06:18,083 --> 00:06:21,643
Negeri Utara tanya negeri Selatan
Amerika apa yang mereka mahu diami,
124
00:06:21,723 --> 00:06:24,083
jenis orang putih
yang menumpang dengan bangsa lain
125
00:06:24,163 --> 00:06:26,163
sambil layan mereka dengan teruk,
126
00:06:26,243 --> 00:06:28,363
atau jenis yang berpura-pura
tak buat begitu.
127
00:06:29,163 --> 00:06:31,763
Perbalahan itu menjadi perang saudara,
128
00:06:31,843 --> 00:06:35,323
zaman ketika Amerika hampir
berpecah seperti hati ini.
129
00:06:36,203 --> 00:06:38,803
Perang Saudara memecahbelahkan
Amerika, bukan?
130
00:06:38,883 --> 00:06:40,243
Saudara menyerang saudara.
131
00:06:40,323 --> 00:06:44,163
Adakah semuanya berkonflik
sampai mereka saling berperang?
132
00:06:44,243 --> 00:06:46,083
Saya tak rasa begitu.
133
00:06:46,163 --> 00:06:50,443
Mungkin ada perdebatan yang kuat
dalam diri individu
134
00:06:50,523 --> 00:06:51,843
tentang nak sertai pihak mana,
135
00:06:51,923 --> 00:06:54,323
dan saya rasa mungkin itu
yang awak maksudkan.
136
00:06:54,403 --> 00:06:57,643
Kenapa orang kata
itu perang moden pertama
137
00:06:57,723 --> 00:07:01,283
sedangkan gambarnya
dah bertahun-tahun lamanya?
138
00:07:01,363 --> 00:07:02,843
Menarik yang awak rujuk gambar itu
139
00:07:02,923 --> 00:07:05,923
sebab itu perang pertama
yang ada fotografi sebenar.
140
00:07:06,963 --> 00:07:09,283
Ketika itu, gambar
sebahagian daripada konflik
141
00:07:09,363 --> 00:07:11,563
dan mendokumenkan keganasan.
142
00:07:11,643 --> 00:07:14,763
Mesti teruja untuk pergi
ke Snappy Snaps selepas itu
143
00:07:14,843 --> 00:07:17,443
dan tengok gambar yang menjadi
dan yang tak.
144
00:07:19,003 --> 00:07:22,283
Selepas empat tahun
mengalami keganasan berkaitan perang,
145
00:07:22,363 --> 00:07:25,523
negeri Utara menang dan memang begitu.
146
00:07:25,603 --> 00:07:30,803
Ia satu kemenangan untuk Raja Utara,
Abraham Lincoln.
147
00:07:31,523 --> 00:07:33,283
Siapa Abraham Lincoln?
148
00:07:33,363 --> 00:07:37,243
Kenapa dia ada banyak tatu pelik
di perutnya?
149
00:07:37,323 --> 00:07:40,003
Saya tak tahu maksud awak
dengan tatu itu,
150
00:07:40,083 --> 00:07:45,163
tetapi dia presiden AS,
mungkin presiden AS yang terbaik.
151
00:07:45,243 --> 00:07:49,763
Kononnya, dia ada tatu orang salji
dan Robin di perutnya,
152
00:07:50,283 --> 00:07:52,403
dan Robin itu ada misai.
153
00:07:53,963 --> 00:07:56,523
Saya betul-betul tak tahu maksud awak.
154
00:07:57,603 --> 00:08:01,523
Apabila Lincoln menjadi presiden,
akhirnya perhambaan dimansuhkan
155
00:08:01,603 --> 00:08:04,203
dan digantikan dengan prasangka bangsa.
156
00:08:04,763 --> 00:08:08,083
Namun kisah Abraham Lincoln
tiada penamat gembira.
157
00:08:08,163 --> 00:08:12,083
Lima hari selepas Utara menang,
takdir yang dahsyat menimpanya.
158
00:08:12,163 --> 00:08:15,043
Dia dipaksa pergi ke teater
untuk menonton drama.
159
00:08:15,883 --> 00:08:18,643
Dia dibunuh oleh penjenayah yang baik,
160
00:08:18,723 --> 00:08:21,643
namun yang zalimnya, selepas babak ketiga.
161
00:08:21,723 --> 00:08:24,963
Abraham Lincoln ditembak
di panggung teater, bukan?
162
00:08:25,043 --> 00:08:26,843
Dia ditembak di bahagian mana?
163
00:08:26,923 --> 00:08:29,203
Saya rasa maksud awak lokasi fizikal
164
00:08:29,283 --> 00:08:30,323
dia ditembak,
165
00:08:30,403 --> 00:08:34,203
iaitu di tempat duduk presiden
di Ford's Theatre, Washington, DC.
166
00:08:34,283 --> 00:08:35,283
Kenapa dia ditembak?
167
00:08:35,363 --> 00:08:37,683
Adakah kerana dia tak nak tanggalkan topi?
168
00:08:37,763 --> 00:08:39,602
Sebab dalam teater, ia akan menjengkelkan
169
00:08:39,683 --> 00:08:41,602
apabila seseorang di depan kita
pakai topi?
170
00:08:41,683 --> 00:08:43,003
Dia di tempat duduk presiden
171
00:08:43,082 --> 00:08:45,403
jadi setahu saya,
tiada sesiapa di belakang dia.
172
00:08:45,483 --> 00:08:47,923
Namun dia dibunuh oleh lelaki
bernama John Wilkes Booth,
173
00:08:48,003 --> 00:08:50,083
yang percaya dengan
Negeri-negeri Gabungan.
174
00:08:50,163 --> 00:08:55,123
Macam mana tembakan di kepala menjejaskan
kemampuan Lincoln untuk memimpin?
175
00:08:56,043 --> 00:08:59,603
Ia berakhir sebab dia mati
12 jam selepas ditembak.
176
00:08:59,683 --> 00:09:00,883
Jadi dia tak boleh teruskan?
177
00:09:00,963 --> 00:09:03,203
Tak boleh. Tidak sebagai mayat.
178
00:09:04,123 --> 00:09:06,683
Zaman Lincoln mungkin berakhir,
179
00:09:06,763 --> 00:09:09,163
tetapi Amerika mahu buat perkara
yang sebaliknya.
180
00:09:09,243 --> 00:09:11,603
Amerika mempertimbangkan elektrik
181
00:09:11,683 --> 00:09:14,483
sejak Benjamin Franklin
letak kunci pada tali layang-layang
182
00:09:14,563 --> 00:09:16,363
daripada petir dari langit.
183
00:09:17,043 --> 00:09:22,243
Pada tahun 1878, Thomas Edison
mengusahakan cara untuk guna kuasa itu
184
00:09:22,323 --> 00:09:24,163
untuk buat sesuatu yang luar biasa.
185
00:09:25,243 --> 00:09:28,723
Sukar untuk bayangkan dunia
jika Edison tak cipta mentol
186
00:09:28,803 --> 00:09:30,123
dan kalau kita bayangkan pun,
187
00:09:30,203 --> 00:09:32,403
pasti terlalu gelap untuk lihat
benda di dalamnya.
188
00:09:32,483 --> 00:09:37,363
Macam mana orang lihat ketika siang
sebelum Edison cipta lampu?
189
00:09:37,443 --> 00:09:39,003
Cahaya datang daripada matahari,
190
00:09:39,083 --> 00:09:41,523
jadi orang boleh melihat di waktu siang
kerana matahari.
191
00:09:41,603 --> 00:09:42,723
AHLI SEJARAH SAINS
192
00:09:42,803 --> 00:09:45,763
Mereka perlukan mentol pada waktu malam,
193
00:09:45,843 --> 00:09:48,963
di tempat tiada matahari
dan ketika kita tak nampak.
194
00:09:49,043 --> 00:09:52,443
Jadi apa yang orang guna
sebelum adanya mentol?
195
00:09:52,523 --> 00:09:55,203
Mereka guna lilin atau minyak.
196
00:09:55,283 --> 00:09:59,723
Jadi ada cahaya pada waktu siang
dan lilin pada waktu malam.
197
00:09:59,803 --> 00:10:02,683
- Ya.
- Jadi, kita tak perlukan mentol.
198
00:10:02,763 --> 00:10:04,963
Karya sepanjang hayatnya tak bermakna.
199
00:10:05,883 --> 00:10:09,523
Satu lagi ciptaan Edison
yang mengagumkan ialah fonografi.
200
00:10:22,483 --> 00:10:27,163
RAKAN PENYELIDIK MUZIUM SAINS, LONDON
201
00:10:29,283 --> 00:10:30,883
Boleh awak hentikan?
202
00:10:30,963 --> 00:10:31,883
Ya, boleh.
203
00:10:33,803 --> 00:10:36,803
Mengagumkan yang kita berada di sini
204
00:10:36,883 --> 00:10:40,163
tetapi suara itu datang
daripada zaman dahulu?
205
00:10:40,243 --> 00:10:42,643
Jika saya bercakap
ke dalam trumpet ini,
206
00:10:43,323 --> 00:10:48,043
boleh saya tanya seseorang
tentang keadaan mereka di sana?
207
00:10:48,123 --> 00:10:52,323
Tak boleh sebab rakaman itu dibuat
lebih 100 tahun yang lalu.
208
00:10:52,403 --> 00:10:55,323
Tapi ini fonografi.
Bukankah fungsinya sama macam telefon?
209
00:10:55,403 --> 00:11:02,163
Fonografi bermaksud
"tulisan bunyi" dalam Yunani,
210
00:11:02,243 --> 00:11:04,563
jadi ia tak bermaksud telefon.
211
00:11:04,643 --> 00:11:07,123
Jadi mereka boleh dengar kita
tapi tak boleh balas.
212
00:11:08,283 --> 00:11:09,523
Saya tak rasa mereka…
213
00:11:09,603 --> 00:11:12,563
Mereka tak boleh dengar.
Kita yang boleh dengar rakaman mereka.
214
00:11:12,643 --> 00:11:15,323
Mereka tak boleh dengar
dan balas suara kita.
215
00:11:15,403 --> 00:11:16,883
Tak boleh.
216
00:11:16,963 --> 00:11:18,683
Jadi apa gunanya?
217
00:11:18,763 --> 00:11:23,203
Supaya kita boleh dengar muzik,
suara dan bunyi.
218
00:11:23,283 --> 00:11:26,843
Bolehkah ia rakam bunyi
yang belum berlaku lagi?
219
00:11:29,363 --> 00:11:30,803
Tidak.
220
00:11:30,883 --> 00:11:33,083
Macam mana dengan bunyi
yang berlaku lebih awal?
221
00:11:34,003 --> 00:11:37,883
Jika bunyi itu dirakam pada waktu itu.
222
00:11:37,963 --> 00:11:40,443
Ia tak boleh merakam sesuatu
yang dah berlaku.
223
00:11:41,003 --> 00:11:43,563
Sejujurnya, ia agak terhad.
224
00:11:43,643 --> 00:11:46,243
Disebabkan fonografi Edison,
225
00:11:46,323 --> 00:11:50,323
muzik klasik mampu membosankan
berjuta-juta pendengar.
226
00:11:51,043 --> 00:11:53,523
Kita perlu mainkan muzik klasik
di orkestra.
227
00:11:53,603 --> 00:11:55,963
Macam mana nak mainkan orkestra?
228
00:11:56,043 --> 00:11:57,283
Adakah ia perlu ditiup,
229
00:11:57,363 --> 00:12:01,083
atau salah satu alatan yang talinya
perlu digesek dengan kayu?
230
00:12:01,163 --> 00:12:04,603
Ya. Sebenarnya, orkestra
bukan alatan tertentu.
231
00:12:04,683 --> 00:12:05,923
Ya.
232
00:12:06,003 --> 00:12:10,243
Jadi orkestra ialah gabungan pelbagai
alatan muzik yang dimainkan bersama.
233
00:12:10,323 --> 00:12:12,923
- Ya. Lebih daripada satu alatan.
- Lebih daripada satu alatan.
234
00:12:13,003 --> 00:12:17,323
Jadi perlu kedua-dua tangan
dan mulut untuk mainkan orkestra?
235
00:12:18,403 --> 00:12:22,963
Pemimpin yang perlu buat semua itu.
236
00:12:23,043 --> 00:12:24,963
Namun orkestra itu sendiri
237
00:12:25,043 --> 00:12:29,043
ialah entiti yang dibuat
daripada alatan muzik yang berbeza.
238
00:12:29,123 --> 00:12:31,483
Jadi tak boleh tiup seluruh orkestra?
239
00:12:34,003 --> 00:12:36,843
Kerana Edison, dunia cahaya dan bunyi
240
00:12:36,923 --> 00:12:38,883
telah dikuasai,
241
00:12:38,963 --> 00:12:41,723
tetapi satu lagi sempadan
belum lagi dikuasai,
242
00:12:41,803 --> 00:12:43,363
iaitu dunia langit.
243
00:12:44,083 --> 00:12:47,403
Manusia cuba bertahun-tahun
untuk bina mesin terbang,
244
00:12:47,483 --> 00:12:50,203
tapi perintis awal
mendapati sukar untuk mara
245
00:12:50,283 --> 00:12:53,043
selepas eksperimen
terjunan pertama mereka.
246
00:12:53,923 --> 00:12:56,723
Namun semua itu berubah apabila
Orville and Wilbur Wright bersaudara
247
00:12:56,803 --> 00:13:01,283
mengusahakan cabaran sah yang berjaya
terhadap hukum graviti.
248
00:13:01,963 --> 00:13:04,643
Jadi sejauh mana penerbangan pertama?
249
00:13:04,723 --> 00:13:09,283
Pada hari Wright bersaudara
jalankan beberapa penerbangan,
250
00:13:09,363 --> 00:13:11,083
jauhnya cuma beberapa kaki.
251
00:13:11,163 --> 00:13:12,723
PROFESOR SERANTA AWAM DALAM SAINS
252
00:13:12,803 --> 00:13:14,323
Mereka boleh jalan saja.
253
00:13:15,763 --> 00:13:18,723
Memang boleh, tapi bukan itu tujuannya.
254
00:13:18,803 --> 00:13:22,323
Bila penerbangan pertama yang cukup lama
untuk kita perlukan bilik air?
255
00:13:22,403 --> 00:13:27,363
Apabila penerbangan komersial berkembang,
jarak penerbangan akan jadi semakin jauh
256
00:13:27,443 --> 00:13:30,883
dan penumpang ketika itu
perlukan keselesaan
257
00:13:30,963 --> 00:13:32,723
dengan adanya bilik air.
258
00:13:32,803 --> 00:13:34,323
Pasti itu saat yang nyata
259
00:13:34,403 --> 00:13:37,643
apabila pertama kali seseorang menyedari
pesawat perlukan bilik air.
260
00:13:38,323 --> 00:13:40,643
Itu lebih mengagumkan
daripada Wright bersaudara.
261
00:13:42,403 --> 00:13:46,643
Saya tak pernah fikir itu sebagai dramatik
262
00:13:46,723 --> 00:13:49,363
atau perkembangan yang mengujakan.
263
00:13:49,443 --> 00:13:51,763
Kenapa basikal tiada bilik air?
264
00:13:53,163 --> 00:13:55,523
Jimat masa untuk kita.
265
00:13:56,283 --> 00:13:58,483
Saya mungkin akan tulis
dan letakkan hak cipta.
266
00:13:58,563 --> 00:14:01,923
Tanpa bilik air pun,
penerbangan bersejarah Wright bersaudara
267
00:14:02,003 --> 00:14:04,163
mengubah pengangkutan selamanya,
268
00:14:04,243 --> 00:14:06,803
dari segi yang masih
belum difahami sepenuhnya.
269
00:14:06,883 --> 00:14:11,123
Wright bersaudara melakukan
penerbangan pertama lebih 100 tahun lalu.
270
00:14:11,203 --> 00:14:15,723
Kenapa kita masih tak faham
cara pesawat berfungsi?
271
00:14:16,723 --> 00:14:19,563
Kita faham. Kita tahu fungsinya hari ini.
272
00:14:19,643 --> 00:14:22,003
Namun realitinya, bagaimana ia berfungsi?
273
00:14:22,083 --> 00:14:25,843
Kita ada persamaan matematik
274
00:14:25,923 --> 00:14:29,843
yang menggambarkan cara udara bergerak
di atas sayap pesawat.
275
00:14:29,923 --> 00:14:33,923
Boleh awak terangkan cara ia berfungsi
tanpa melibatkan sains?
276
00:14:36,563 --> 00:14:39,643
Sukar untuk tak jelaskan sains
di sebaliknya,
277
00:14:39,723 --> 00:14:43,883
tepi kerana bentuk sayapnya,
278
00:14:43,963 --> 00:14:46,483
daya di atas lebih besar
daripada daya di bawah
279
00:14:46,563 --> 00:14:49,043
jadi ia menolak pesawat ke udara.
280
00:14:49,123 --> 00:14:52,243
Itu teori awak.
Awak nak dengar teori saya?
281
00:14:52,323 --> 00:14:54,763
- Okey.
- Saya rasa itu disebabkan kepercayaan.
282
00:14:55,803 --> 00:14:58,723
Ia kerana kita percaya
pesawat boleh terbang.
283
00:14:58,803 --> 00:15:01,443
Jadi media perlu terus berpura-pura,
284
00:15:01,523 --> 00:15:03,563
kalau tak, ia akan jatuh dari langit.
285
00:15:03,643 --> 00:15:06,443
Sama dengan Wi-Fi.
Tak mungkin itu benar.
286
00:15:06,963 --> 00:15:09,083
Kita cuma perlu ikut pantomim ini,
287
00:15:09,163 --> 00:15:10,563
kalau tak, sia-sia saja.
288
00:15:11,963 --> 00:15:13,843
Langit telah dikuasai.
289
00:15:13,923 --> 00:15:16,123
Seterusnya, giliran jalan.
290
00:15:17,563 --> 00:15:20,523
Sukar untuk kata
orang cipta kereta pertama.
291
00:15:20,603 --> 00:15:22,203
Oleh sebab ramai yang cuba,
292
00:15:22,283 --> 00:15:25,363
halaman Wikipedia
terlalu panjang untuk dibaca.
293
00:15:25,443 --> 00:15:28,003
Mujurlah, ia tak penting
kerana akhirnya,
294
00:15:28,083 --> 00:15:30,763
seorang saja yang menjadi sinonim
dengan kereta,
295
00:15:31,683 --> 00:15:34,803
lelaki yang cipta
kereta blokbuster pertama.
296
00:15:34,883 --> 00:15:37,763
Namanya Henry Model T Ford,
297
00:15:37,843 --> 00:15:40,563
dalam kebetulan, ini kereta dia.
298
00:15:41,843 --> 00:15:44,523
Dengan enjin empat silinder, 2.9 liter
299
00:15:44,603 --> 00:15:49,243
mengepam 20 kuasa kuda
dan kelajuan 45 batu per jam,
300
00:15:49,323 --> 00:15:52,083
Model T Ford memang kereta yang teruk,
301
00:15:52,163 --> 00:15:54,923
lebih teruk daripada mana-mana kereta
yang ibu anda pandu.
302
00:15:56,963 --> 00:15:58,963
Tiada tempat untuk cas telefon anda,
303
00:15:59,043 --> 00:16:01,243
tiada navigasi satelit atau sistem muzik.
304
00:16:01,843 --> 00:16:03,763
Ia juga tak ada tempat letak cawan.
305
00:16:05,483 --> 00:16:08,563
Walau bagaimanapun, ia lebih baik
daripada kuda,
306
00:16:08,643 --> 00:16:11,243
sebab ia tak menendang
kalau anda pergi ke belakang.
307
00:16:11,323 --> 00:16:13,963
Anda sukar nak jumpa psikopat
duduk di sebelah,
308
00:16:14,043 --> 00:16:16,123
tak macam kereta api.
309
00:16:16,203 --> 00:16:19,963
Melainkan anda berhenti untuk tumpangkan
seseorang yang bawa pemutar skru.
310
00:16:23,803 --> 00:16:28,003
Namun ciptaan paling bijak
Henry Model T Ford bukanlah kereta,
311
00:16:28,083 --> 00:16:29,603
tapi cara ia dibuat.
312
00:16:30,683 --> 00:16:34,883
Daripada mengerahkan seseorang
untuk buat seluruh kereta seorang diri,
313
00:16:34,963 --> 00:16:36,883
Ford mengerahkan ramai orang
314
00:16:36,963 --> 00:16:40,163
untuk buat bahagian kecil kereta
setiap seorang, berulang kali.
315
00:16:40,763 --> 00:16:44,523
Ia satu revolusi di tempat kerja
yang bosan dan tiada makna.
316
00:16:45,123 --> 00:16:48,563
Pengeluaran besar-besaran
memerlukan tenaga kerja yang banyak.
317
00:16:48,643 --> 00:16:52,283
Berjuta-juta pergi ke AS
untuk mencapai Impian Amerika.
318
00:16:52,363 --> 00:16:56,403
Keperluan untuk kapal yang lebih besar
membawa kepada ciptaan Titan 1C,
319
00:16:56,483 --> 00:16:58,883
kapal selam sekali guna
yang pertama di dunia.
320
00:16:59,723 --> 00:17:02,363
Selama bertahun-tahun,
manusia cuma memandang laut,
321
00:17:02,443 --> 00:17:04,403
teringin untuk tenggelam macam batu,
322
00:17:04,483 --> 00:17:07,643
dan Titan 1C
akan merealisasikan impian itu.
323
00:17:08,883 --> 00:17:11,003
Ia satu kejayaan besar.
324
00:17:11,083 --> 00:17:15,483
Dalam pelayaran sulungnya,
Titan 1C berlayar dari Southampton
325
00:17:15,563 --> 00:17:17,043
ke dasar laut,
326
00:17:17,122 --> 00:17:19,923
tempat peneroka yang berani
boleh hidup dalam kemewahan
327
00:17:20,003 --> 00:17:21,963
selama beberapa ketika,
mereka mendapati
328
00:17:22,043 --> 00:17:25,203
bahawa suasana di dasar laut
tidak dapat didiami.
329
00:17:27,203 --> 00:17:30,283
Setelah menguasai cahaya,
bunyi, langit, jalan,
330
00:17:30,362 --> 00:17:31,763
dan dasar laut,
331
00:17:31,843 --> 00:17:36,123
manusia akan menemui sesuatu
yang tak pernah didengari sebelum ini,
332
00:17:36,203 --> 00:17:39,843
atas jasa ahli sains wanita, Marie Curie,
333
00:17:39,923 --> 00:17:42,043
pengasas radiasi.
334
00:17:42,683 --> 00:17:46,963
Macam mana Marie Curie sedar
dia telah menemui
335
00:17:47,563 --> 00:17:50,123
keradioaktifan
jika ia tidak dapat dilihat?
336
00:17:50,203 --> 00:17:53,963
Marie Curie mencipta
perkataan keradioaktifan.
337
00:17:54,043 --> 00:17:59,563
Keradioaktifan adalah ketika bahan
seperti radium, polonium, plutonium
338
00:17:59,643 --> 00:18:02,563
berikan banyak tenaga
dan luluh secara semula jadi.
339
00:18:02,643 --> 00:18:05,323
Jadi ia benda yang nyata
walaupun tak dapat dilihat.
340
00:18:06,243 --> 00:18:09,403
Ya, banyak benda nyata
yang tak dapat dilihat.
341
00:18:09,483 --> 00:18:13,643
Jadi ia seperti chakra dan medan tenaga.
342
00:18:13,723 --> 00:18:15,803
Macam yang dalaman wajah kita
343
00:18:15,883 --> 00:18:20,923
yang menghubungkan horoskop kita
dan mempengaruhi cara kita hadam gluten.
344
00:18:21,003 --> 00:18:21,963
Ia nyata, bukan?
345
00:18:22,043 --> 00:18:24,123
Saya tak rasa itu nyata.
346
00:18:24,203 --> 00:18:25,163
Saya rasa itu nyata.
347
00:18:25,243 --> 00:18:29,683
- Banyak…
- Mak Cik Carol saya padankan chakra.
348
00:18:29,763 --> 00:18:31,083
Upahnya 80 pound sejam.
349
00:18:31,163 --> 00:18:33,403
Saya rasa kalau dia jana wang
sebanyak itu,
350
00:18:34,163 --> 00:18:35,643
ia tak mengarut, bukan?
351
00:18:36,443 --> 00:18:40,123
Secara tragisnya,
sifat ingin tahu Curie membawa maut.
352
00:18:40,203 --> 00:18:44,323
Pendedahan jangka panjang kepada radiasi
dikatakan penyebab kepada kematiannya.
353
00:18:45,523 --> 00:18:46,643
Ia tak adil, bukan?
354
00:18:46,723 --> 00:18:52,123
Kalau ahli sains lelaki macam Bruce Banner
terdedah dengan radiasi gama,
355
00:18:52,203 --> 00:18:55,243
dia dapat jadi adiwira, bukan?
356
00:18:55,323 --> 00:18:59,123
Dia ada buku komik sendiri
dan francais filem.
357
00:18:59,203 --> 00:19:01,123
Marie Curie pula terbunuh begitu saja.
358
00:19:01,203 --> 00:19:03,123
Bruce pula boleh jadi Hulk.
359
00:19:03,803 --> 00:19:05,203
Itu tak adil, bukan?
360
00:19:05,283 --> 00:19:07,563
Bukankah ini salah patriarki?
361
00:19:07,643 --> 00:19:11,243
Juga, apa itu patriarki?
362
00:19:11,323 --> 00:19:14,683
Sementara itu, ahli sains wanita yang lain
363
00:19:14,763 --> 00:19:16,963
mengusahakan teori sendiri.
364
00:19:17,043 --> 00:19:19,923
Ahli fizik dan model lidah profesional,
Albert Einstein,
365
00:19:20,003 --> 00:19:23,483
muncul dengan teori relativiti,
persamaan E = MC kuasa dua,
366
00:19:23,563 --> 00:19:25,363
yang tiada sesiapa faham
sehingga hari ini.
367
00:19:25,443 --> 00:19:28,603
Saya cuma sebut sebab
ia akan jadi penting nanti.
368
00:19:29,363 --> 00:19:33,523
Einstein berpendapat tiada apa
yang lebih cepat daripada kelajuan cahaya.
369
00:19:33,603 --> 00:19:35,523
Tetapi bayang-bayang
lebih cepat daripada cahaya.
370
00:19:35,603 --> 00:19:39,083
Kalau saya suluh lampu ke dinding itu,
371
00:19:39,163 --> 00:19:41,603
- tapi saya letakkan di belakang,
- Ya.
372
00:19:41,683 --> 00:19:44,363
bayang-bayang saya dulu muncul
sebelum cahaya.
373
00:19:44,443 --> 00:19:46,643
Macam mana Einstein nak jelaskan itu?
374
00:19:46,723 --> 00:19:50,523
Saya rasa dia akan kata
semuanya berlaku dengan cepat
375
00:19:50,603 --> 00:19:51,963
sampai tak nampak betul-betul.
376
00:19:52,043 --> 00:19:53,683
Dia selalu ada jawapan, bukan?
377
00:19:54,763 --> 00:19:57,923
Abad ke-20 bermula dengan cepat,
378
00:19:58,003 --> 00:20:02,123
dengan sains yang muncul
dengan ciptaan demi ciptaan,
379
00:20:02,203 --> 00:20:03,683
sampai tak boleh sunting
semuanya bersama.
380
00:20:04,243 --> 00:20:06,363
Ada beberapa ciptaan ini
mempunyai sisi gelap.
381
00:20:06,443 --> 00:20:08,443
Mereka boleh digunakan untuk bunuh orang
382
00:20:08,523 --> 00:20:09,963
dan bukan dengan cara yang bagus.
383
00:20:10,043 --> 00:20:13,563
Perang Dunia Pertama dikenali sebagai
perang untuk menamatkan semua perang
384
00:20:14,203 --> 00:20:16,723
walaupun ada ahli sejarah
yang mempertikaikannya.
385
00:20:17,443 --> 00:20:19,723
Namun ia perang
berteknologi tinggi pertama,
386
00:20:19,803 --> 00:20:23,643
dengan pesawat, mesingan dan kereta kebal
387
00:20:23,723 --> 00:20:27,003
semuanya keluar untuk melawan
manusia yang menciptanya.
388
00:20:27,083 --> 00:20:30,883
Walaupun tiada kepercayaan,
ideologi, hati atau jiwa,
389
00:20:30,963 --> 00:20:33,123
mesin membunuh ini menang.
390
00:20:33,203 --> 00:20:37,523
Skor akhir ialah
senjata 20 juta, manusia kosong.
391
00:20:38,283 --> 00:20:41,843
Apabila manusia pergi berperang,
keadaan selalunya kucar-kacir.
392
00:20:41,923 --> 00:20:44,123
Ada banyak jeritan berlaku?
393
00:20:44,203 --> 00:20:46,443
Mestilah banyak
jeritan teruk yang berlaku.
394
00:20:46,523 --> 00:20:48,563
Ia mungkin arahan yang dikeluarkan,
395
00:20:48,643 --> 00:20:52,123
atau juga jeritan orang hampir mati.
396
00:20:52,203 --> 00:20:55,923
Jadi ada risiko tinitus
bagi sesiapa yang berdekatan.
397
00:20:56,003 --> 00:20:58,403
Kalau kita terus buat begitu, kasihanlah.
398
00:20:59,083 --> 00:21:01,763
Saya bukan nak jadi kontroversi
399
00:21:01,843 --> 00:21:06,163
tapi sejujurnya,
perang itu nampak macam sia-sia.
400
00:21:07,043 --> 00:21:11,123
Ia memang aktiviti manusia
tertentu yang popular.
401
00:21:11,203 --> 00:21:13,083
Mungkin itu cuma sifat kita.
402
00:21:13,163 --> 00:21:16,123
Apa yang buat kita sebagai makhluk
saling berperang macam itu?
403
00:21:16,203 --> 00:21:19,803
Boleh awak beri jawapan
dalam satu ayat ringkas?
404
00:21:19,883 --> 00:21:22,443
Sebab kalau tak,
penyunting akan rasa jengkel.
405
00:21:23,003 --> 00:21:25,843
Takut, hormat dan minat.
406
00:21:25,923 --> 00:21:28,083
Yakah? Tiga perkara itu…
407
00:21:28,163 --> 00:21:29,283
Itu kesimpulannya.
408
00:21:31,243 --> 00:21:32,123
Baiklah.
409
00:21:33,683 --> 00:21:36,163
Saya tak tahu penyunting ini,
tapi itu saja jawapannya.
410
00:21:38,043 --> 00:21:41,563
Perang Dunia Pertama yang kejam
beri ilham kepada
411
00:21:41,643 --> 00:21:44,843
banyak puisi perang mengganggu jiwa
dan kesusasteraan pencipta damai,
412
00:21:44,923 --> 00:21:49,003
yang disiarkan beberapa dekad sebelum
keluaran lagu tekno Belgium,
413
00:21:49,083 --> 00:21:50,363
"Pump Up The Jam."
414
00:21:57,763 --> 00:22:01,203
PERSEMBAHAN MUZIK LAIN
YANG NAMA MULA DENGAN "T"
415
00:22:01,283 --> 00:22:04,723
TERMASUK THE CURE, THE ISLEY BROTHERS
DAN THE VELVET UNDERGROUND
416
00:22:07,523 --> 00:22:11,323
APABILA VIDEO INI DISIARKAN PERTAMA KALI
PENONTON TAKUT IA NYATA
417
00:22:11,403 --> 00:22:14,523
DAN LAGU ITU AKAN DIPAM
KE RUMAH MEREKA MELALUI SKRIN
418
00:22:24,483 --> 00:22:28,923
JIKA ANDA KELUAR,
BOLEH BELIKAN COKE ZERO DAN TWIX?
419
00:22:30,283 --> 00:22:32,883
MAAF - ITU MESEJ KEPADA UTUSAN
420
00:22:36,803 --> 00:22:38,923
Berjuta orang muda mati ketika perang,
421
00:22:39,003 --> 00:22:42,603
tapi mujurlah manusia
telah menemui sejenis manusia baru,
422
00:22:42,683 --> 00:22:43,763
iaitu wanita.
423
00:22:43,843 --> 00:22:46,963
Wanita selalu wujud
dalam sejarah latar belakang,
424
00:22:47,043 --> 00:22:49,883
selalunya digunakan
sebagai manusia bela untuk lelaki,
425
00:22:49,963 --> 00:22:53,363
yang bertahan kerana kemampuan sakti
untuk melahirkan manusia
426
00:22:53,443 --> 00:22:54,763
dengan alat sulit mereka.
427
00:22:55,563 --> 00:22:57,363
Namun pada awal abad ke-20,
428
00:22:57,443 --> 00:23:00,643
ahli sains sosial
menemui sesuatu yang mengagumkan,
429
00:23:00,723 --> 00:23:03,043
yang wanita boleh buat
semua yang lelaki buat
430
00:23:03,123 --> 00:23:04,883
tanpa perlu bercakap tentangnya.
431
00:23:06,123 --> 00:23:07,723
Mereka juga dapat mengundi.
432
00:23:07,803 --> 00:23:10,683
Akhirnya, wanita boleh memilih
orang mana yang boleh beri mereka arahan.
433
00:23:10,763 --> 00:23:11,803
UNDIAN UNTUK WANITA
434
00:23:11,883 --> 00:23:14,963
Wanita mula bebas
daripada pakaian seragam tradisional,
435
00:23:15,043 --> 00:23:19,283
berpakaian kurang macam perabot lama
dan lebih kepada pekhemah muda.
436
00:23:20,243 --> 00:23:22,563
Mereka minum, merokok
dan menari dengan kelajuan penuh,
437
00:23:22,643 --> 00:23:24,403
pada kadar bingkai yang dahsyat.
438
00:23:25,203 --> 00:23:26,563
Sementara itu, di Hollywood,
439
00:23:26,643 --> 00:23:29,763
sejenis hiburan yang baru dicipta,
440
00:23:29,843 --> 00:23:30,923
iaitu filem.
441
00:23:31,603 --> 00:23:34,403
Kita tak perlu fokus atau guna imaginasi
442
00:23:34,483 --> 00:23:37,163
untuk menonton filem, tak seperti buku.
443
00:23:37,243 --> 00:23:41,403
Sesiapa termasuklah orang malas
atau dungu pun boleh berseronok
444
00:23:41,483 --> 00:23:44,563
dengan duduk saja dan pandang skrin,
445
00:23:44,643 --> 00:23:46,123
macam yang anda buat sekarang.
446
00:23:46,203 --> 00:23:50,243
Walaupun demikian, filem awal
semuanya teruk, seperti yang ini.
447
00:23:50,323 --> 00:23:52,403
Namun disebabkan filem awal seperti inilah
448
00:23:52,483 --> 00:23:55,323
kita dapat lihat kehidupan sebenar
pada zaman dahulu.
449
00:23:55,403 --> 00:23:58,283
Semua orang bergerak dengan cepat
dan kerap jatuh.
450
00:23:58,963 --> 00:24:01,563
Kenapa orang dalam filem lama
bergerak terlalu cepat?
451
00:24:01,643 --> 00:24:04,883
Adakah kerana itu pertama kali mereka
muncul di kamera dan gementar
452
00:24:04,963 --> 00:24:08,363
atau kerana itu filem senyap
jadi mereka tak boleh dengar pengarah
453
00:24:08,443 --> 00:24:10,003
menjerit dan suruh mereka perlahankan?
454
00:24:10,083 --> 00:24:12,963
Ia ada kaitan dengan kadar bingkai kamera
455
00:24:13,043 --> 00:24:15,243
yang berbeza dengan kamera sekarang.
456
00:24:15,323 --> 00:24:16,563
Jadi, itu salah kita.
457
00:24:16,643 --> 00:24:18,043
Kita mainkan dengan terlalu cepat
458
00:24:18,123 --> 00:24:20,283
dan para pelakon terpaksa cepatkan
untuk memastikan
459
00:24:20,363 --> 00:24:22,883
mereka dapat padatkan semua cerita
sebelum kredit akhir.
460
00:24:23,563 --> 00:24:26,563
Mesti mereka panik.
Apa berlaku jika mereka tak boleh kejar?
461
00:24:26,643 --> 00:24:29,523
Adakah filem itu dirakam
dengan pelakon yang belum muncul?
462
00:24:29,603 --> 00:24:31,683
Cuma rakaman bilik kosong.
463
00:24:31,763 --> 00:24:35,043
Pelakon cuma buat pada kelajuan biasa.
Cuma…
464
00:24:35,123 --> 00:24:37,163
Cuma kelajuan main semula
465
00:24:37,243 --> 00:24:39,683
yang buat mereka nampak
macam bergerak dengan sangat cepat.
466
00:24:39,763 --> 00:24:42,043
Bolehkah kita berkomunikasi
dengan pelakon dalam filem
467
00:24:42,123 --> 00:24:45,523
dan beritahu tak apa
dan mereka boleh bertenang?
468
00:24:45,603 --> 00:24:47,683
Tak, sekarang mereka dah mati.
469
00:24:49,323 --> 00:24:51,123
Filem awal ada sari kata
470
00:24:51,203 --> 00:24:54,483
jadi orang oleh tonton
di telefon dengan suara dimatikan.
471
00:24:54,563 --> 00:24:58,083
Namun tidak lama selepas itu,
mereka juga jumpa cara untuk buat bunyi.
472
00:24:58,163 --> 00:25:01,643
Apa yang lebih memuaskan awak?
473
00:25:02,323 --> 00:25:04,283
Bacaan itu akhirnya tak diperlukan.
474
00:25:04,363 --> 00:25:08,403
Era kezaliman tulisan yang berabad lamanya
akhirnya tamat.
475
00:25:09,563 --> 00:25:13,443
Namun ketika manusia memulakan
era baru yang penuh harapan,
476
00:25:13,523 --> 00:25:15,403
ia menjadi sia-sia.
477
00:25:16,283 --> 00:25:18,443
Kegelapan menyelubungi seluruh Eropah,
478
00:25:18,523 --> 00:25:22,163
dengan francais Perang Dunia
yang akan berlaku lagi.
479
00:25:23,603 --> 00:25:26,563
Tak lama lagi, dunia akan terlibat
dengan satu lagi perang dunia.
480
00:25:27,563 --> 00:25:31,163
Memandangkan perang ini diteruskan dengan
mesin yang lebih dahsyat daripada dulu,
481
00:25:31,243 --> 00:25:33,723
nampaknya tiada penamat
bagi pembunuhan beramai-ramai ini.
482
00:25:34,843 --> 00:25:37,523
Kemudian, orang Amerika muncul
dengan idea.
483
00:25:37,603 --> 00:25:41,963
Daripada jatuhkan banyak bom kecil
di Jepun macam mereka buat di Jerman,
484
00:25:42,043 --> 00:25:44,043
apa kata mereka jatuhkan bom yang besar?
485
00:25:44,883 --> 00:25:48,563
Dengan menggunakan teori Einstein,
yang saya sebut awal tadi,
486
00:25:48,643 --> 00:25:51,883
mereka mulakan Projek Manhattan
yang dilakukan oleh lelaki bertopi,
487
00:25:51,963 --> 00:25:54,003
yang muncul dengan sesuatu
yang menakutkan,
488
00:25:54,083 --> 00:25:56,683
bom atom dipanggil Little Boy,
489
00:25:56,763 --> 00:26:01,003
senjata paling berkuasa
dengan nama paling salah pernah digunakan.
490
00:26:01,083 --> 00:26:02,603
Sekuat mana Little Boy itu?
491
00:26:03,243 --> 00:26:04,483
Mari anggap begini.
492
00:26:04,563 --> 00:26:08,803
Jika bom itu dijatuhkan di rumah Sean,
bekas kekasih saya di Westhoughton,
493
00:26:08,883 --> 00:26:12,163
semua benda
dari bulatan Chequerbent di A58
494
00:26:12,243 --> 00:26:14,883
sehingga kedai bunga di sebelah
Kelab Golf Common
495
00:26:14,963 --> 00:26:16,643
pasti musnah semuanya.
496
00:26:17,163 --> 00:26:19,803
Letupan pertama
pasti akan buat Sean lesap,
497
00:26:19,883 --> 00:26:21,923
sementara kabinet arked Pac-Man yang lama
498
00:26:22,003 --> 00:26:25,043
yang dia pernah baiki
ketika hari jadi saya
499
00:26:25,123 --> 00:26:27,483
pasti tak boleh dimainkan
500
00:26:27,563 --> 00:26:29,883
akibat ribut api yang berlaku.
501
00:26:30,483 --> 00:26:33,443
Semua dari Wigan ke Bolton
akan musnah menjadi abu.
502
00:26:33,523 --> 00:26:35,363
Middlebrook, hilang.
503
00:26:35,443 --> 00:26:36,883
Bickershaw, hilang.
504
00:26:36,963 --> 00:26:39,083
Hindley Green? Lupakan saja.
505
00:26:39,163 --> 00:26:40,483
KEMENANGAN!
JEPUN MENYERAH
506
00:26:40,563 --> 00:26:43,643
Ketakutan bom atom
menamatkan Perang Dunia Kedua.
507
00:26:43,723 --> 00:26:45,163
Semua orang sudah muak,
508
00:26:45,243 --> 00:26:47,843
dan dunia setuju
untuk kali kedua dalam episod ini
509
00:26:47,923 --> 00:26:49,123
untuk tidak berperang lagi.
510
00:26:49,643 --> 00:26:51,323
Janji yang tidak dimungkiri
511
00:26:51,403 --> 00:26:54,603
selama 52 saat dalam episod 5.
512
00:26:55,163 --> 00:26:57,643
Tenang rasanya apabila menyedari
513
00:26:57,723 --> 00:27:00,443
sekarang, kita tak ada senjata nuklear?
514
00:27:00,523 --> 00:27:03,203
Bergantung pada orang
yang awak rujuk sebagai "kita".
515
00:27:03,283 --> 00:27:05,083
Orang British ada senjata nuklear
516
00:27:05,163 --> 00:27:08,563
dan baru-baru ini
mereka putuskan untuk tingkatkan…
517
00:27:09,163 --> 00:27:11,483
jumlah kepala peledak yang mereka miliki.
518
00:27:11,563 --> 00:27:15,123
Tapi, tapi pelurunya kosong, bukan?
Semuanya kosong.
519
00:27:15,203 --> 00:27:16,523
Taklah. Langsung tidak.
520
00:27:16,603 --> 00:27:20,643
Ia sistem misil yang berupaya penuh
dengan kepala peledak nuklear.
521
00:27:20,723 --> 00:27:22,323
Banyak negara yang memilikinya.
522
00:27:23,323 --> 00:27:26,003
Saya rasa perang nuklear
dan ancaman kemusnahan nuklear
523
00:27:26,083 --> 00:27:27,403
kekal bersama kita.
524
00:27:37,523 --> 00:27:40,483
Baiklah. Boleh kita cakap
tentang sesuatu yang lebih ceria?
525
00:27:40,563 --> 00:27:41,923
Boleh saja.
526
00:27:45,483 --> 00:27:46,683
Awak suka Abba?
527
00:27:46,763 --> 00:27:47,963
- Saya suka Abba.
- Ya.
528
00:27:48,043 --> 00:27:49,763
- Yakah?
- Ya.
529
00:27:49,843 --> 00:27:51,323
Apa lagu kegemaran Abba awak?
530
00:27:51,403 --> 00:27:53,643
- "Dancing Queen".
- Ya, "Dancing Queen".
531
00:27:55,203 --> 00:27:56,403
Ia hebat, bukan?
532
00:27:58,043 --> 00:28:01,603
Episod seterusnya, kita akan lihat
Perang Dingin antara Tidur dan Barat
533
00:28:01,683 --> 00:28:03,923
membuka jalan untuk rock n' roll,
534
00:28:04,003 --> 00:28:05,763
yang membuka jalan
untuk hippie yang berlawanan budaya,
535
00:28:05,843 --> 00:28:09,643
yang membuka jalan untuk Steve Jobs
mencipta komputer dan telefon pintar,
536
00:28:09,723 --> 00:28:11,763
yang membuka jalan untuk sosial media,
537
00:28:11,843 --> 00:28:14,723
yang membuka jalan
untuk membatalkan semua kemajuan
538
00:28:14,803 --> 00:28:16,643
yang manusia telah buat setakat ini.
539
00:28:18,043 --> 00:28:20,883
Media sosial telah
memecahbelahkan manusia, bukan?
540
00:28:20,963 --> 00:28:23,083
Seperti hal yang berlaku pada beruang.
541
00:28:23,163 --> 00:28:24,363
Beruang apa?
542
00:28:24,443 --> 00:28:25,323
Beruang kutub.
543
00:28:47,363 --> 00:28:50,043
Terjemahan sari kata oleh Rasheeqa Bahida