1
00:00:06,363 --> 00:00:11,163
De vorige keer, in dit mogelijk bekroonde
relaas over de menselijke beschaving…
2
00:00:11,243 --> 00:00:16,443
…ging het over het spirituele ontwaken
van onze voorouders, zoals tante Carol.
3
00:00:16,523 --> 00:00:20,003
Net als Carol hadden ze
spannende goeroes ontdekt.
4
00:00:20,803 --> 00:00:22,843
Maar anders dan Carol
zijn ze niet…
5
00:00:22,923 --> 00:00:26,883
…vertrokken naar een boerderij in Wales
om met acht andere vrouwen…
6
00:00:26,963 --> 00:00:33,083
…dingen te doen die ik niet mag bespreken
vanwege het politieonderzoek.
7
00:00:33,163 --> 00:00:37,723
Alles veranderde toen religieuze
boodschappen van tolerantie en vergeving…
8
00:00:37,802 --> 00:00:42,243
…de mens inspireerde eeuwenlang
te knokken als ratten in een schoen.
9
00:00:42,323 --> 00:00:48,323
Maar de geest van de wereld zou spoedig
worden verruimd door een hogere roeping.
10
00:00:49,003 --> 00:00:52,363
Er zat een renaissance aan te komen
voor de mensheid…
11
00:00:52,443 --> 00:00:58,163
…en dat was letterlijk de renaissance,
op deze planeet we nog steeds gebruiken.
12
00:00:58,243 --> 00:01:01,163
Een glimmende ruimterots,
oftewel de Aarde.
13
00:01:19,643 --> 00:01:21,563
Het is 1440…
14
00:01:21,643 --> 00:01:24,043
…niet nu, maar toen in 1440…
15
00:01:24,563 --> 00:01:27,323
…en een nieuwe uitvinding
staat warm te draaien…
16
00:01:27,403 --> 00:01:29,243
…in het bos van mogelijkheden.
17
00:01:30,283 --> 00:01:33,323
Al eeuwen eerder was in China
de drukpers uitgevonden…
18
00:01:33,403 --> 00:01:37,403
…maar dat had niemand in Europa door
totdat hij weer werd uitgevonden…
19
00:01:37,483 --> 00:01:40,363
…door een Duitser:
Johannes Steve Gutenberg.
20
00:01:40,443 --> 00:01:45,283
Deze drukpers was de eerste
in de geschiedenis, op die in China na.
21
00:01:45,363 --> 00:01:50,243
Is er eigenlijk echt iets veranderd
door deze drukpers?
22
00:01:50,323 --> 00:01:53,043
Als Gutenberg de boekdrukkunst
niet had bedacht…
23
00:01:53,123 --> 00:01:56,523
…waarmee ideeën de wereld rond
konden worden gestuurd…
24
00:01:57,323 --> 00:02:00,723
…had onze cultuur zich nooit
zo kunnen ontwikkelen.
25
00:02:00,803 --> 00:02:04,683
Dus op veel manieren is daardoor
onze moderne wereld ontstaan.
26
00:02:04,763 --> 00:02:06,923
Dus dat vindt u
een echte verandering?
27
00:02:08,563 --> 00:02:12,483
Het eerste boek dat met de pers
werd gedrukt, was de bijbel.
28
00:02:12,563 --> 00:02:14,763
Maar naast het woord van God…
29
00:02:14,843 --> 00:02:19,523
…verscheen ook het woord van weten-
schappers, filosofen en later Dan Brown.
30
00:02:19,603 --> 00:02:21,003
DE DA VINCI CODE
31
00:02:22,283 --> 00:02:26,283
Nieuwe boeken schrijven kost tijd.
Om de drukpers bezig te houden…
32
00:02:26,363 --> 00:02:31,283
…zochten mensen in het verleden naar
oud materiaal om opnieuw in te pakken.
33
00:02:32,043 --> 00:02:37,323
Zo kwam de filosofie van de oude Grieken
opeens terug in de mode.
34
00:02:37,403 --> 00:02:40,923
Het leven van de meeste mensen
was grimmig en vreugdeloos…
35
00:02:41,003 --> 00:02:44,763
…net als dat van oom Martin.
Als hobby deden ze zeer zwaar werk…
36
00:02:44,843 --> 00:02:50,483
…stierven ze aan de pest of werden ze
gemarteld. Maar ze wisten niet beter.
37
00:02:51,483 --> 00:02:54,683
Voor hen betekende
die oude Griekse filosofie…
38
00:02:54,763 --> 00:02:58,683
…geen saai tranendal
maar een geestverruimende ervaring…
39
00:02:58,763 --> 00:03:01,363
…die hun perspectief
compleet veranderde.
40
00:03:01,443 --> 00:03:03,923
Zoals toen Paul
vijf ketamine-brownies at…
41
00:03:04,003 --> 00:03:08,403
…en dacht dat hij telepathisch kon
communiceren met alle dieren op tv.
42
00:03:09,203 --> 00:03:12,803
En waar Paul werd opgesloten
voor z'n eigen veiligheid…
43
00:03:12,883 --> 00:03:16,083
…besloten onze voorouders
de wereld te veranderen.
44
00:03:21,603 --> 00:03:22,963
Dit is Florence.
45
00:03:23,043 --> 00:03:26,803
De Italianen noemen het Firenze
om toeristen om de tuin te leiden.
46
00:03:26,883 --> 00:03:30,283
Maar het is Florence, want zo
staat het op de Britse kaart.
47
00:03:31,603 --> 00:03:34,883
Florence ziet er nu
misschien rommelig uit…
48
00:03:34,963 --> 00:03:37,763
…maar was in de 15e eeuw
het epicentrum…
49
00:03:37,843 --> 00:03:41,923
…van een ongeëvenaard artistiek
en cultureel fenomeen.
50
00:03:42,003 --> 00:03:44,523
Wat was de renais-saus?
51
00:03:44,603 --> 00:03:47,163
Was het een soort ketchup uit de 16e eeuw?
52
00:03:47,243 --> 00:03:49,643
Renaissance is een Frans woord.
53
00:03:49,723 --> 00:03:52,203
Renaissance.
54
00:03:52,283 --> 00:03:55,483
'Naissance' betekent 'geboorte'.
Dus, wedergeboorte.
55
00:03:55,563 --> 00:03:59,603
Het is dus geen saus?
-Voor zover ik weet niet.
56
00:03:59,683 --> 00:04:02,243
Wat voor sauzen gebruikten ze toen?
57
00:04:02,323 --> 00:04:08,123
Culinaire geschiedenis is niet m'n
expertise, de geschiedenis van sauzen.
58
00:04:08,203 --> 00:04:10,083
U houdt dus niet zo van sauzen?
59
00:04:10,163 --> 00:04:12,443
Ik ben geen groot fan, nee.
60
00:04:14,483 --> 00:04:16,923
Is dit interview wel een goed idee?
61
00:04:18,163 --> 00:04:23,243
In die tijd werkten hier kunstenaars
die voor het eerst in de geschiedenis…
62
00:04:23,322 --> 00:04:26,882
…schilderijen maakten die mooi genoeg
waren om naar te kijken.
63
00:04:26,963 --> 00:04:30,723
Een van de meest competente schildersmeden
was Botticelli.
64
00:04:31,683 --> 00:04:33,323
Wat is dit voor schilderij?
65
00:04:33,403 --> 00:04:36,923
Dit is De Geboorte van Venus
van Alessandro Botticelli.
66
00:04:37,003 --> 00:04:40,963
Een van de beroemdste schilderijen
uit de renaissance.
67
00:04:41,043 --> 00:04:44,203
Weten we of de geboorte van Venus
er echt zo uitzag?
68
00:04:44,283 --> 00:04:49,323
Het is een afbeelding van een mythisch
figuur, dus het is metaforisch bedoeld.
69
00:04:49,403 --> 00:04:55,523
Het is het idee van een godin die ontstaat
in plaats van geboren wordt.
70
00:04:55,603 --> 00:04:57,083
Haar nek is heel lang.
71
00:04:57,163 --> 00:05:01,123
Was ze deels giraffe
of kon hij geen nekken schilderen?
72
00:05:04,443 --> 00:05:05,843
Haar nek…
73
00:05:05,923 --> 00:05:10,283
…is bedoeld als teken van schoonheid.
Daarom heeft hij haar nek langer…
74
00:05:10,363 --> 00:05:11,883
Ik zie een foutje, kijk.
75
00:05:11,963 --> 00:05:14,283
Hij blaast, waardoor haar haar opwaait.
76
00:05:14,363 --> 00:05:18,123
Maar kijk eens naar die bomen rechts.
Geen zuchtje wind.
77
00:05:18,203 --> 00:05:21,083
Volgens mij is dit met Photoshop gedaan.
78
00:05:21,163 --> 00:05:22,803
Het is allemaal nep.
79
00:05:23,483 --> 00:05:27,923
Andere kunstenaars maakten
3D-schilderijen, oftewel sculpturen.
80
00:05:28,003 --> 00:05:31,563
Het beroemdste voorbeeld daarvan
is deze blote man…
81
00:05:31,643 --> 00:05:34,243
…ook wel bekend als de David
van Michelangelo.
82
00:05:34,763 --> 00:05:37,843
Als je verder kunt kijken
dan z'n marmeren ballen…
83
00:05:37,923 --> 00:05:42,723
…zul je zien dat de rest van
Michelangelo's lijf zeer gedetailleerd is.
84
00:05:43,523 --> 00:05:46,563
Z'n ogen hebben pupillen,
net als een Furby.
85
00:05:46,643 --> 00:05:49,963
Z'n spieren lijken net echt.
Kijk die buikspieren eens.
86
00:05:50,043 --> 00:05:55,243
Sportscholen zijn dus nergens voor nodig,
want die hadden ze toen nog niet.
87
00:05:55,323 --> 00:05:58,403
Op z'n handen zijn
realistische aderen te zien…
88
00:05:58,483 --> 00:06:01,043
…die marmeren bloed
naar z'n vingers leiden.
89
00:06:01,563 --> 00:06:04,163
Ondanks al die aandacht voor details…
90
00:06:04,243 --> 00:06:07,723
…heb ik aan de achterkant gezien
dat hij geen anus heeft.
91
00:06:07,803 --> 00:06:09,803
Daar sta ik echt van te kijken.
92
00:06:09,883 --> 00:06:12,283
Misschien vond de beeldhouwer
het gênant…
93
00:06:12,363 --> 00:06:17,283
…of moest het model wat eerder weg, of
had het model in het echt ook geen anus.
94
00:06:19,123 --> 00:06:25,483
De onbetwiste meester van de renaissance
was een mens genaamd Leonardo da Vinci.
95
00:06:27,523 --> 00:06:29,523
Dit is de Mens van Vitruvius.
96
00:06:29,603 --> 00:06:34,643
Deze tekening heeft Leonardo
in ongeveer 1490 gemaakt.
97
00:06:34,723 --> 00:06:36,083
Wat is het doel ervan?
98
00:06:38,163 --> 00:06:39,723
Waarom zo'n tekening?
99
00:06:39,803 --> 00:06:44,403
Het doel was dat Leonardo wilde weten…
100
00:06:44,483 --> 00:06:49,963
…hoe hij het menselijk lichaam
in de juiste verhoudingen moest schetsen.
101
00:06:50,043 --> 00:06:53,803
Even voor de zekerheid,
jij ziet toch ook z'n pakketje?
102
00:06:54,803 --> 00:06:57,283
Is er ook een versie met onderbroek?
103
00:06:57,363 --> 00:06:59,043
O, nee.
104
00:06:59,763 --> 00:07:01,523
Hij vond het zeker prima zo.
105
00:07:01,603 --> 00:07:05,083
Het is wel een beetje onbeschoft toch?
-Nee, hoor.
106
00:07:05,163 --> 00:07:07,243
Want weet je, de schoonheid…
107
00:07:07,323 --> 00:07:11,243
…de schoonheid van het menselijk
lichaam is natuurlijk…
108
00:07:11,323 --> 00:07:13,923
Kijk naar die snikkel.
Die is toch niet mooi.
109
00:07:16,883 --> 00:07:17,723
Kijk dan.
110
00:07:18,483 --> 00:07:21,483
Leonardo vulde ook notitieblok
na notitieblok…
111
00:07:21,563 --> 00:07:25,083
…met uitvindingen die hun tijd
ver vooruit waren.
112
00:07:25,163 --> 00:07:28,243
Wat is dat?
-Een vliegmachine.
113
00:07:28,323 --> 00:07:31,083
Het lijkt wel een helikopter.
114
00:07:31,163 --> 00:07:33,123
Ziet er niet heel overtuigend uit.
115
00:07:33,203 --> 00:07:38,283
M'n vriend Paul heeft een loopband
ontworpen voor de slang van z'n verloofde.
116
00:07:38,363 --> 00:07:41,563
De schetsen daarvan
zijn veel overtuigender.
117
00:07:41,643 --> 00:07:43,363
En hij had paddo's genomen.
118
00:07:43,443 --> 00:07:46,563
De slang is uiteindelijk onthoofd
door het prototype.
119
00:07:48,723 --> 00:07:51,483
Dat was geen leuk einde
van het verjaardagsfeest.
120
00:07:52,883 --> 00:07:54,603
Hij was dus ook uitvinder…
121
00:07:54,683 --> 00:07:58,323
…maar we kennen Da Vinci vooral
vanwege z'n schilderijen.
122
00:07:58,403 --> 00:07:59,763
Dit is de Mona Lisa…
123
00:07:59,843 --> 00:08:04,003
…een schilderij dat echt bestaat
en hier aan deze muur hangt.
124
00:08:04,083 --> 00:08:07,723
Mensen zijn gefascineerd door
Mona Lisa's mysterieuze karakter.
125
00:08:07,803 --> 00:08:11,203
Net als bij alle vrouwen
zie je niet wat ze denkt.
126
00:08:12,003 --> 00:08:14,843
Naar haar kijken roept zoveel vragen op.
127
00:08:14,923 --> 00:08:17,243
Wie is ze? Waarom lacht ze?
128
00:08:17,763 --> 00:08:21,803
Heeft ze een ballon tussen haar knieën?
En zo ja, welke kleur?
129
00:08:22,403 --> 00:08:25,043
Heeft ze een vriendje? Hoe heet hij?
130
00:08:25,123 --> 00:08:27,723
Wat zit er tussen zijn knieën?
131
00:08:28,403 --> 00:08:30,283
Dat zullen we nooit weten.
132
00:08:30,363 --> 00:08:33,603
En daarom komen mensen
elk jaar weer terug…
133
00:08:33,683 --> 00:08:37,643
…om naar haar te staren en te mijmeren.
En daarna weer door te lopen.
134
00:08:38,602 --> 00:08:40,202
Z'n werk ziet er oké uit…
135
00:08:40,283 --> 00:08:44,283
…en laat zien dat hij baanbrekende
technieken uit die tijd beheerste.
136
00:08:44,363 --> 00:08:45,283
Zo staat het er.
137
00:08:45,363 --> 00:08:46,923
Voor de renaissance…
138
00:08:47,003 --> 00:08:51,523
…maakten mensen slechte 2D-schilderen.
139
00:08:51,603 --> 00:08:54,443
Kunstenaars gebruikten toen
nog geen perspectief.
140
00:08:54,523 --> 00:08:59,283
Zoals m'n vriend Paul, die ooit een ober
sloeg omdat die z'n toetje liet vallen.
141
00:08:59,883 --> 00:09:04,563
Kijk eens naar dit schilderij van het
theekransje van Jezus uit de 14e eeuw.
142
00:09:05,163 --> 00:09:07,123
Het is een platte bedoening.
143
00:09:07,203 --> 00:09:11,683
Het lijkt alsof de tafel op het deksel
van een kartonnen doos staat.
144
00:09:12,483 --> 00:09:14,723
Jezus torent er bovenuit…
145
00:09:14,803 --> 00:09:19,203
…zodat het een intiem etentje lijkt
met wat schooljongens. Niet zo handig.
146
00:09:19,283 --> 00:09:21,643
En wat zijn dat? Schalen of schelpen?
147
00:09:21,723 --> 00:09:23,403
Het is gewoon slecht gemaakt.
148
00:09:23,483 --> 00:09:25,483
Schandelijk gewoon.
149
00:09:25,563 --> 00:09:27,203
Hoort niet in een museum.
150
00:09:27,283 --> 00:09:31,123
Da Vinci heeft hetzelfde tafereel
heel anders geschilderd.
151
00:09:31,203 --> 00:09:34,003
Hij rockte het perspectief als geen ander.
152
00:09:34,083 --> 00:09:37,763
Kijk eens naar de hoeken op
Het Laatste Avondmaal, en die tafel.
153
00:09:37,843 --> 00:09:42,283
Alsof je erin kunt kruipen
en Jezus eigenhandig kunt verraden.
154
00:09:42,363 --> 00:09:46,443
Het gebruik van perspectief heeft
veel betekend voor de kunst.
155
00:09:46,523 --> 00:09:50,163
Vergelijkbaar met de release
van Crash Bandicoot eeuwen later.
156
00:09:50,243 --> 00:09:54,443
De renaissance is duidelijk van invloed
geweest op de beschaving.
157
00:09:54,523 --> 00:09:58,123
Experts moeten bepalen hoeveel invloed.
158
00:09:58,803 --> 00:10:01,643
Wat is belangrijker geweest…
159
00:10:01,723 --> 00:10:06,123
…de renaissance of
Single Ladies van Beyoncé?
160
00:10:07,323 --> 00:10:10,843
Ze hebben beide bestaansrecht
in hun eigen tijd.
161
00:10:12,683 --> 00:10:13,923
Ik vind Beyoncé enig.
162
00:10:14,003 --> 00:10:18,403
Maar de renaissance was een
allesomvattende culturele hervorming.
163
00:10:18,483 --> 00:10:21,843
En ik denk niet dat Beyoncé
zover wil gaan.
164
00:10:21,923 --> 00:10:26,883
Dus het werk van een paar witte
heteromannen wint het van dat van Beyoncé?
165
00:10:26,963 --> 00:10:29,323
Wilt u het zo formuleren?
Voor de camera?
166
00:10:31,683 --> 00:10:34,923
De renaissance heeft
zeker geesten verruimd…
167
00:10:35,003 --> 00:10:37,843
…maar zonder tv-series zoals deze…
168
00:10:38,603 --> 00:10:42,123
…wisten mensen nog steeds niets
van hun eigen planeet.
169
00:10:42,803 --> 00:10:46,723
Vraag een boer van toen waar Amerika ligt
en je krijgt geen antwoord.
170
00:10:46,803 --> 00:10:48,843
Of erger, de pest.
171
00:10:49,843 --> 00:10:52,643
In die tijd zag de kaart
er namelijk zo uit:
172
00:10:52,723 --> 00:10:59,723
alle tot dan toe ontdekte landen op een
hoop en Amerika was nergens te bekennen.
173
00:11:01,003 --> 00:11:02,683
Deze man heeft dat veranderd:
174
00:11:02,763 --> 00:11:05,803
Italiaanse zeeman en detective
Christoffel Columbo.
175
00:11:05,883 --> 00:11:11,523
Columbo dacht dat hij aan de andere kant
van de kaart op zou duiken, zoals Pac-Man.
176
00:11:11,603 --> 00:11:15,683
Zo kon hij snel naar India zeilen
en de spoken zien kwijt te raken.
177
00:11:15,763 --> 00:11:17,403
Het was een enorm risico.
178
00:11:17,483 --> 00:11:20,403
Als hij gelijk had,
zou hij miljonair worden.
179
00:11:20,483 --> 00:11:24,603
Zo niet, dan zou hij uitgelachen worden
en ook nog eens dood zijn.
180
00:11:24,683 --> 00:11:27,443
Daar kon hij mee leven,
dus hij ging op pad.
181
00:11:27,523 --> 00:11:30,003
Columbo heeft India niet gevonden…
182
00:11:30,083 --> 00:11:34,083
…maar hij kwam wel terecht in
de Nieuwe Wereld, de Aarde deel II…
183
00:11:34,163 --> 00:11:36,123
…oftewel Amerika.
184
00:11:36,203 --> 00:11:39,283
Anderen zouden al snel
in z'n voetsporen volgen.
185
00:11:41,363 --> 00:11:42,803
Dit is Plymouth.
186
00:11:42,883 --> 00:11:47,203
In 1620 stond hier een groep pelgrims
die snakte naar een beter leven.
187
00:11:47,283 --> 00:11:50,283
Logisch, want zoals ik al zei,
dit is Plymouth.
188
00:11:50,883 --> 00:11:54,043
De pelgrims sprongen
in hun watermobiel oftewel boot…
189
00:11:54,123 --> 00:11:55,803
…genaamd Starship Mayflower…
190
00:11:56,563 --> 00:12:00,443
…en zeilden dapper over deze kaart
van de Atlantische Oceaan…
191
00:12:00,523 --> 00:12:03,763
…naar de andere kant,
waar ze in Plymouth arriveerden.
192
00:12:03,843 --> 00:12:05,683
Dat kwam vast hard aan.
193
00:12:06,203 --> 00:12:09,603
Gelukkig bleek dit
een andere Plymouth te zijn.
194
00:12:09,683 --> 00:12:14,203
In eerste instantie vonden de Europese
kolonisten het leven daar zwaar.
195
00:12:14,283 --> 00:12:18,563
Ze leerden van inheemse Amerikanen
maïs te verbouwen en waar te vissen.
196
00:12:18,643 --> 00:12:23,523
Als bedankje gaven de kolonisten
hun de pokken.
197
00:12:23,603 --> 00:12:27,403
De kolonisten zouden nooit vergeten
dat ze zo goed waren geholpen…
198
00:12:27,483 --> 00:12:30,923
…al hebben ze ze jaren later
toch uitgemoord.
199
00:12:31,003 --> 00:12:34,243
Terwijl de Nieuwe Wereld
drastisch veranderde…
200
00:12:34,323 --> 00:12:38,083
…was er een doorbraak ophanden
in de Oude Wereld.
201
00:12:38,843 --> 00:12:42,483
De 17e eeuw was net begonnen
en deze maf geklede wetenschapper…
202
00:12:42,563 --> 00:12:45,883
…zou het wereldbeeld van de mens
voorgoed veranderen.
203
00:12:45,963 --> 00:12:47,483
Hij heet Galileo…
204
00:12:47,563 --> 00:12:50,403
…en is een van de weinigen
die zo beroemd is…
205
00:12:50,483 --> 00:12:55,963
…dat hij bekendstaat onder één naam,
zoals Churchill, Pepsi of Garfield.
206
00:12:56,043 --> 00:13:00,603
Galileo's volledige naam was
Galileo Figaro Magnifico, nietwaar?
207
00:13:00,683 --> 00:13:04,043
Volgens mij klopt dat niet helemaal.
208
00:13:04,123 --> 00:13:08,523
Zo staat het in de 'Dominican Rhapsody'.
-Bedoel je 'Bohemian Rhapsody'?
209
00:13:08,603 --> 00:13:09,763
Hoe heette hij dan?
210
00:13:09,843 --> 00:13:13,403
Voor zover ik weet
was z'n naam Galileo Galilei.
211
00:13:13,483 --> 00:13:16,163
Galileo Galilei?
-Klopt
212
00:13:16,243 --> 00:13:22,083
Dat is alsof ik Philomena Philomeni
zou heten. Dat klinkt best leuk.
213
00:13:22,643 --> 00:13:25,643
Galileo ontwierp een telescoop
die zo krachtig was…
214
00:13:25,723 --> 00:13:28,483
…dat hij naar blote mensen kon loeren
op de zon.
215
00:13:28,563 --> 00:13:31,603
Jemig. Alles is gigantisch.
216
00:13:31,683 --> 00:13:33,963
Heb jij al gekeken?
Het is ongelofelijk.
217
00:13:35,123 --> 00:13:38,843
Hoe heb je dat gedaan?
Ben jij de echte Galileo of een acteur?
218
00:13:40,763 --> 00:13:42,203
Had de echte het te druk?
219
00:13:42,963 --> 00:13:47,603
Deze astronomische slimmerik
deed zo'n schokkende ontdekking…
220
00:13:47,683 --> 00:13:50,043
…dat de paus zeven kleuren scheet.
221
00:13:50,123 --> 00:13:51,723
Volgens het Oude Testament…
222
00:13:51,803 --> 00:13:54,923
…draait de zon om de aarde
en niet andersom.
223
00:13:55,003 --> 00:14:00,003
Dus de kerk vond dat Galileo
de Bijbel uitmaakte voor leugenaar.
224
00:14:00,083 --> 00:14:04,923
Ze beschuldigden hem zoals het
ware christenen betaamt van ketterij…
225
00:14:05,003 --> 00:14:08,163
…en hij werd schuldig bevonden
tijdens een showproces.
226
00:14:08,243 --> 00:14:14,563
Galileo kreeg voor eeuwig huisarrest
terwijl de zon om de aarde draaide.
227
00:14:14,643 --> 00:14:20,083
De kerk dacht dat de zon om de aarde
draait, maar volgens hem was het andersom.
228
00:14:20,163 --> 00:14:22,283
Achter wie staan we eigenlijk?
229
00:14:22,363 --> 00:14:27,443
We staan achter Galileo. Volgens mij
geldt dat inmiddels ook voor de kerk.
230
00:14:27,523 --> 00:14:31,243
Zouden de zon en de aarde
niet allebei kunnen draaien?
231
00:14:31,323 --> 00:14:34,403
Dan is iedereen blij.
Zullen we het daarop houden?
232
00:14:34,923 --> 00:14:40,323
Als hij een onsterfelijkheidsmachine had
bedacht in plaats van zo'n telescoop…
233
00:14:40,403 --> 00:14:43,843
…had hij gezien dat z'n ideeën
geaccepteerd zouden worden.
234
00:14:43,923 --> 00:14:46,523
Maar helaas, zo briljant was hij niet.
235
00:14:47,803 --> 00:14:51,643
Ook in de filosofie
werden er barrières beslecht…
236
00:14:51,723 --> 00:14:54,003
…dankzij enorme denkers zoals deze man.
237
00:14:54,563 --> 00:14:57,283
Wie was Jim Des Cart?
238
00:14:57,363 --> 00:15:02,883
Ik weet niet wie Jim Des Cart is…
239
00:15:02,963 --> 00:15:06,603
…maar ik weet wel dat René Descartes
vaak wordt gezien…
240
00:15:06,683 --> 00:15:08,923
…als vader van de moderne filosofie.
241
00:15:09,003 --> 00:15:12,683
Wat bedoelde hij
met: 'Ik denk, dus ik ben'?
242
00:15:14,043 --> 00:15:19,763
Descartes bedoelde dat zelfbewustzijn…
243
00:15:19,843 --> 00:15:22,283
..assertiviteit…
244
00:15:22,363 --> 00:15:26,283
…de bepalende eigenschap is
van de menselijke identiteit.
245
00:15:26,363 --> 00:15:29,843
Wacht even, als ik denk, ben ik dus…
246
00:15:29,923 --> 00:15:33,563
…maar hoe zit het met de rest?
Denken zij, dus zijn zij?
247
00:15:33,643 --> 00:15:37,163
Hoe weet ik of zij denken en dus zijn?
248
00:15:37,243 --> 00:15:41,203
Of denk ik dat zij denken en dus zijn…
249
00:15:41,283 --> 00:15:44,683
…maar zijn ze niet echt
en denk ik dat alleen maar?
250
00:15:44,763 --> 00:15:47,323
Denk jij en ben jij daarom ook, nu?
251
00:15:48,323 --> 00:15:51,443
Ik zou niet zeggen dat mijn bestaan…
252
00:15:51,523 --> 00:15:54,763
…afhankelijk is van wat ik denk…
253
00:15:55,323 --> 00:15:59,363
…maar dat bedoelde Descartes
ook niet.
254
00:15:59,443 --> 00:16:02,083
Kun je ook denken
dat je iemand anders bent?
255
00:16:02,163 --> 00:16:05,763
Als ik bijvoorbeeld heel hard denk…
256
00:16:05,843 --> 00:16:10,523
…dat ik Eddie Murphy ben,
kan ik hem dan worden?
257
00:16:10,603 --> 00:16:14,323
En als ik hem word, wordt hij dan mij…
258
00:16:14,403 --> 00:16:16,603
…of verdwijnt hij gewoon?
259
00:16:16,683 --> 00:16:19,283
Heeft Des Carts daar iets over gezegd?
260
00:16:20,843 --> 00:16:26,283
Daar heeft Descartes volgens mij
niets over gezegd.
261
00:16:26,363 --> 00:16:27,283
Waarom niet?
262
00:16:28,403 --> 00:16:32,683
Er ontstond een intellectuele stroming
genaamd de Verlichting:
263
00:16:32,763 --> 00:16:35,523
metroseksuele rijken publiceerden essays…
264
00:16:35,603 --> 00:16:39,683
…die de horizon van de mensheid
op ongekende wijze verbreedden…
265
00:16:39,763 --> 00:16:44,403
…totdat de Belgische technoklassieker
'Pump Up The Jam' uitkwam in 1989.
266
00:17:01,043 --> 00:17:04,043
DE CLIP IS GEBASEERD OP
EEN ESSAY VAN WILLIAM GOLDMAN
267
00:17:04,123 --> 00:17:06,643
SCRIPTSCHRIJVER VAN
ALL THE PRESIDENT'S MEN
268
00:17:07,923 --> 00:17:11,323
DE NAAM TECHNOTRONIC
BESTAAT UIT 'TECHNO',
269
00:17:11,402 --> 00:17:14,243
EEN TYPE DANCE, EN 'TRONIC',
DAT 'TRONIC' BETEKENT
270
00:17:15,203 --> 00:17:21,122
ALS JE EEN VAN DE EERSTE SINGLES
KOCHT, KREEG JE ER EEN PAARD BIJ
271
00:17:22,603 --> 00:17:25,763
OP 28 DECEMBER 1879 STORTTE
DE SPOORBRUG IN DUNDEE IN
272
00:17:25,843 --> 00:17:28,763
ER VIELEN 60 DODEN
273
00:17:30,122 --> 00:17:35,483
De man die in dit schilderij vastzit
is filosoof Jean-Jacques Rousseau.
274
00:17:35,563 --> 00:17:40,323
Die naam is zo Frans dat hij net zo goed
Pierre Baguette had kunnen heten.
275
00:17:40,403 --> 00:17:42,083
Maar zo heette hij dus niet.
276
00:17:43,123 --> 00:17:47,643
Hij schreef: 'De mens is vrij geboren,
en overal bevindt hij zich in ketenen.'
277
00:17:48,163 --> 00:17:52,163
Hij wilde een samenleving waarin
mensen hun eigen lot konden bepalen.
278
00:17:52,243 --> 00:17:58,203
Die droom lokte kolonisten met hordes
en boten tegelijk naar de Nieuwe Wereld.
279
00:17:59,363 --> 00:18:03,523
Ze wilden een nieuw bestaan opbouwen
door hard te werken en zwoegen…
280
00:18:03,603 --> 00:18:06,963
…maar ontdekten al snel
dat ze daar te lui voor waren…
281
00:18:07,043 --> 00:18:10,163
…dus lieten ze mensen uit Afrika
al het werk doen.
282
00:18:10,763 --> 00:18:14,443
Je zou denken dat dit de mensen waren
die Rousseau bedoelde…
283
00:18:14,523 --> 00:18:18,843
…toen hij zei dat de mens z'n ketenen
moest afwerpen. Maar dat was niet zo.
284
00:18:18,923 --> 00:18:21,923
Zoals zoveel humanisten
had hij daar iets op bedacht.
285
00:18:22,003 --> 00:18:25,923
Hij zag slaven niet als mensen,
dus hij hoefde niets om ze te geven.
286
00:18:26,003 --> 00:18:30,883
Gelukkig raakten de kolonisten
rond deze tijd geïnteresseerd in vrijheid.
287
00:18:32,403 --> 00:18:37,283
Het ongelukkige was dat ze daarbij niet
dachten aan hun slaven, maar aan zichzelf.
288
00:18:38,003 --> 00:18:42,443
De Britse koloniën werden bestuurd
door deze koning en ets George III.
289
00:18:43,243 --> 00:18:48,403
Maar de relatie tussen het Oude Engeland
en de Nieuwe Wereld verslechterde.
290
00:18:48,483 --> 00:18:53,643
Waarom ontstonden er spanningen
tussen de Britten en de Amerikanen?
291
00:18:53,723 --> 00:18:59,363
Omdat jullie 'cookies' en 'sidewalk'
zeggen en wij 'biscuits' en 'pavement'?
292
00:18:59,443 --> 00:19:03,723
Ik vind dat soort dingen na een tijdje
irritant worden in een relatie.
293
00:19:03,803 --> 00:19:05,083
Het was nog erger.
294
00:19:05,163 --> 00:19:09,963
Groot-Brittannië besloot belastingen op
te leggen. Dat was nog nooit gebeurd.
295
00:19:10,043 --> 00:19:13,003
Ze werden het dus niet eens over geld?
296
00:19:13,083 --> 00:19:16,803
Zo is het ook gegaan
tussen mij en m'n ex Sean.
297
00:19:17,603 --> 00:19:20,963
Als we eten bestelden,
jullie zeggen 'takeout'…
298
00:19:22,003 --> 00:19:26,163
…wilde hij soms de rekening delen…
299
00:19:26,243 --> 00:19:31,203
…terwijl hij dingen bestelde als uien
bhaji's. Hij wist dat ik die niet lust.
300
00:19:31,283 --> 00:19:36,723
En hij kreeg er een slechte adem van.
Maar ik moest er wel voor betalen.
301
00:19:36,803 --> 00:19:38,683
Dat vond ik echt niet eerlijk.
302
00:19:39,323 --> 00:19:42,403
Vindt u dat eerlijk?
-Als je het zo zegt, nee.
303
00:19:42,483 --> 00:19:45,003
Nee. En zij is hoogleraar, Sean.
304
00:19:47,123 --> 00:19:52,643
Uiteindelijk besloot een groep kolonisten
in Boston in 1773 dat ze het beu was.
305
00:19:52,723 --> 00:19:57,283
Toen de mensen in Boston
boos werden op de Britten…
306
00:19:57,363 --> 00:20:01,243
…waarom hielden ze toen alleen
een driftig theekransje…
307
00:20:01,323 --> 00:20:04,643
…en sloegen ze er niet op,
zoals Britten dat zouden doen?
308
00:20:04,723 --> 00:20:10,363
Waarom doen Amerikanen altijd
zo laf, zelfs tegenwoordig nog?
309
00:20:10,443 --> 00:20:14,003
Het enige laffe was…
310
00:20:14,083 --> 00:20:19,283
…dat ze zich verkleedden als indianen
om anoniem te blijven.
311
00:20:19,363 --> 00:20:24,603
Maar zou je vrijwillig, als het niet
nodig is, naar de gevangenis gaan?
312
00:20:26,603 --> 00:20:28,883
Dat ligt aan de faciliteiten denk ik.
313
00:20:29,923 --> 00:20:32,843
Hun minachting voor onze thee
was één ding…
314
00:20:32,923 --> 00:20:36,163
…maar er zou nog iets gemeners komen.
315
00:20:36,243 --> 00:20:39,843
In 1776 besloten de leiders
van de 13 koloniën…
316
00:20:39,923 --> 00:20:44,203
…dat ze niet meer 'Brits' genoemd
wilden worden, maar 'Amerikaans'.
317
00:20:44,763 --> 00:20:48,683
Deze heteroseksuele witte superband
genaamd de Founding Fathers…
318
00:20:48,763 --> 00:20:54,243
…maakte het uit met het beroemdste bericht
ooit: de Onafhankelijkheidsverklaring.
319
00:20:54,323 --> 00:20:57,803
Al deze mannen zijn idolen geworden
voor Amerikanen.
320
00:20:57,883 --> 00:20:59,803
Voor anderen zijn ze middelmatig.
321
00:20:59,883 --> 00:21:03,723
Het werd oorlog tussen
de Amerikanen en Britten.
322
00:21:04,243 --> 00:21:06,883
Er bestond nog geen camouflagekleding…
323
00:21:06,963 --> 00:21:10,043
...dus de Britse troepen
droegen felrode jassen…
324
00:21:10,123 --> 00:21:14,083
…en werden bij bosjes neergemaaid
terwijl ze er geweldig uitzagen.
325
00:21:14,803 --> 00:21:18,523
Op dit schilderij staat een van
de belangrijkste gebeurtenissen.
326
00:21:18,603 --> 00:21:21,603
George Washington
die de Delaware oversteekt.
327
00:21:21,683 --> 00:21:26,763
Zoals je ziet moest hij de hele tijd staan
omdat hij geen stoel gereserveerd had.
328
00:21:26,843 --> 00:21:31,443
Hij is er niet in gevallen maar heeft ook
niet meegeroeid. Dat was vast irritant.
329
00:21:32,283 --> 00:21:36,443
Washington heeft gewonnen
en hij werd Amerika's eerste president.
330
00:21:36,523 --> 00:21:41,083
Het meest gerespecteerde ambt
ter wereld, tot 2016.
331
00:21:41,163 --> 00:21:45,283
Washington en de andere papa's
hebben de grondwet geschreven.
332
00:21:45,363 --> 00:21:47,723
Een handleiding
voor hun nieuwe land.
333
00:21:47,803 --> 00:21:51,483
Daar stonden zeer invloedrijke
politieke concepten in.
334
00:21:51,563 --> 00:21:55,843
Ik las ergens dat Amerika niet alleen
een land is, maar ook een idee.
335
00:21:56,563 --> 00:21:59,203
Maar het is alleen een land, toch?
336
00:21:59,283 --> 00:22:03,683
Het land is opgericht naar een idee
en is georganiseerd…
337
00:22:03,763 --> 00:22:08,043
…rondom het idee dat het een land
van vrijheid is voor iedereen.
338
00:22:08,123 --> 00:22:10,843
Ja, maar een boterham eten,
dat is een idee.
339
00:22:10,923 --> 00:22:14,763
Je fiets blauw verven, dat is een idee.
Dit doen:
340
00:22:14,843 --> 00:22:15,963
Dat is een idee.
341
00:22:16,043 --> 00:22:17,923
Amerika is gewoon een plek.
342
00:22:18,963 --> 00:22:23,603
De Revolutie veroorzaakte een schokgolf
over de wereld, laat staan de planeet.
343
00:22:23,683 --> 00:22:26,243
Vooral in Frankrijk kwam het hard aan.
344
00:22:26,323 --> 00:22:29,883
Daar zwoegde de gewone man,
oftewel 'homme', in de modder…
345
00:22:30,563 --> 00:22:34,723
…terwijl de rijken zoveel geld hadden
dat ze franjes hebben uitgevonden.
346
00:22:34,803 --> 00:22:38,683
Al snel had Jacques met de pet
genoeg van koning Lodewijk XVI…
347
00:22:38,763 --> 00:22:43,203
…en z'n identieke vrouwen Marie
en Toinette die het breed lieten hangen…
348
00:22:43,283 --> 00:22:45,803
…terwijl de armen alleen taart kregen.
349
00:22:47,043 --> 00:22:51,963
Uiteindelijk begon er in 1789
een topless revolutie.
350
00:22:52,963 --> 00:22:55,883
De koning werd afgezet
en er kwam een instrument…
351
00:22:55,963 --> 00:22:58,603
…waarmee de adel
voorgoed opgeruimd zou worden.
352
00:23:00,083 --> 00:23:02,203
De guillotine werd ontworpen…
353
00:23:02,283 --> 00:23:05,683
…als humane manier
om iemand te onthoofden…
354
00:23:05,763 --> 00:23:07,843
…voor een groep joelende omstanders.
355
00:23:07,923 --> 00:23:12,803
Het adellijke hoofd
ging door dit gat…
356
00:23:12,883 --> 00:23:16,763
…en dan viel dit scherpe blad omlaag
en hakte het hoofd af…
357
00:23:16,843 --> 00:23:19,803
…waardoor het wegschoot
van de nek en het lijf.
358
00:23:19,883 --> 00:23:22,723
Op dat moment dachten ze vast
ontsnapt te zijn...
359
00:23:22,803 --> 00:23:25,203
…maar dat fijne gevoel
duurde maar kort…
360
00:23:25,283 --> 00:23:28,443
…want enkele momenten later
kwam het hoofd terecht…
361
00:23:28,523 --> 00:23:31,083
…in deze vreselijk ruwe rieten mand.
362
00:23:32,803 --> 00:23:35,683
Kijk maar, hij is niet eens bekleed.
363
00:23:35,763 --> 00:23:40,243
Die val veroorzaakte kneuzingen
en misschien zelfs een hersenschudding.
364
00:23:40,323 --> 00:23:44,043
Het was erger geweest
je hoofd uit een koets te moeten steken...
365
00:23:44,123 --> 00:23:46,283
...en langs een gebouw te rijden.
366
00:23:46,363 --> 00:23:50,363
Desondanks had het een grote impact
op iedereen die zo onthoofd werd…
367
00:23:50,443 --> 00:23:56,003
…maar vooral op koning Lodewijk. Zonder
hoofd kon hij nooit meer een kroon dragen…
368
00:23:56,083 --> 00:23:59,763
…en ook niet elders aan de bak komen.
369
00:23:59,843 --> 00:24:04,843
Misschien heeft hij zich daarom kort
daarna uit de openbaarheid teruggetrokken.
370
00:24:04,923 --> 00:24:09,443
Dit was niet de eerste keer
dat de massa opstond tegen de elite…
371
00:24:09,523 --> 00:24:11,163
…en vast niet de laatste.
372
00:24:11,243 --> 00:24:15,283
Het lijkt erop dat het vaak de armen zijn
die de rijken omverwerpen.
373
00:24:15,363 --> 00:24:20,043
Denkt u dat miljardairs als Elon Musk zich
zorgen moeten maken over de guillotine?
374
00:24:21,163 --> 00:24:25,163
Ik denk dat door de Franse Revolutie…
375
00:24:25,243 --> 00:24:29,363
…veel machtige mensen zich
zorgen begonnen te maken.
376
00:24:29,443 --> 00:24:31,803
Elon Musk kan vast
een apparaat bedenken…
377
00:24:31,883 --> 00:24:35,403
…dat z'n hoofd elektronisch afhakt
voordat de meute arriveert.
378
00:24:35,483 --> 00:24:39,243
Jij weet hier veel meer van dan ik.
-Ik doe maar een gok.
379
00:24:40,203 --> 00:24:43,843
Frankrijk besloot kort daarna
een sterke man nodig te hebben…
380
00:24:43,923 --> 00:24:46,883
…en die kregen ze in de vorm
van keizer Napoleon.
381
00:24:46,963 --> 00:24:50,363
Geen familie van de keizerspinguïn
voor zover we weten.
382
00:24:51,083 --> 00:24:54,043
Napoleon heeft veel oorlogen
op land en zee gevoerd…
383
00:24:54,123 --> 00:24:59,083
…die veel te duur zijn om na te spelen
in historische documentaires.
384
00:25:02,003 --> 00:25:05,403
Vandaar deze geluidseffecten
onder dit schilderij.
385
00:25:05,483 --> 00:25:07,723
Dat geeft een idee van hoe het was…
386
00:25:07,803 --> 00:25:10,403
…maar we missen
nog een belangrijk ingrediënt.
387
00:25:10,483 --> 00:25:13,683
Een soundtrack van klassieke muziek
is het enige…
388
00:25:13,763 --> 00:25:16,283
…dat deze oorlogen
tot leven kan wekken.
389
00:25:23,843 --> 00:25:25,963
Zie je? Stukken beter.
390
00:25:26,843 --> 00:25:30,403
Gelukkig werd er elders hard gewerkt
aan zulke muziek…
391
00:25:30,483 --> 00:25:33,363
…door een componist genaamd Beethoven.
392
00:25:34,923 --> 00:25:39,403
Had Beethoven echt
een paard in z'n gezicht?
393
00:25:40,843 --> 00:25:42,643
Sorry, dat zei ik verkeerd.
394
00:25:42,723 --> 00:25:45,763
Ik bedoel, was Beethoven goed in muziek?
395
00:25:47,083 --> 00:25:52,523
Hij wordt gezien als de beste componist
van de westerse klassieke muziek.
396
00:25:52,603 --> 00:25:59,043
Beethoven heeft dat nummer
geschreven dat zo gaat:
397
00:25:59,123 --> 00:26:00,843
Wat betekent die tekst?
398
00:26:01,803 --> 00:26:04,843
Het is een heel sterk motief.
399
00:26:04,923 --> 00:26:06,923
Je hoort gewoon steeds 'dum'.
400
00:26:07,003 --> 00:26:11,083
Is dat een belediging voor het publiek
of is het een Duits woord?
401
00:26:11,163 --> 00:26:16,323
Beethoven heeft deze muziek geschreven
voor instrumenten.
402
00:26:16,403 --> 00:26:21,123
Dus er zitten geen teksten in.
403
00:26:21,203 --> 00:26:24,963
Geen songtekst? Hoe moeten we
dan weten waar het over gaat?
404
00:26:25,043 --> 00:26:26,603
Het gaat dus nergens over.
405
00:26:27,443 --> 00:26:30,923
Hij was heel succesvol
met z'n niksige deuntjes…
406
00:26:31,003 --> 00:26:34,723
…maar toch kreeg Beethoven te maken
met persoonlijke uitdagingen.
407
00:26:34,803 --> 00:26:39,163
Klopt het dat Beethoven in de laatste
jaren van z'n carrière dood was?
408
00:26:40,443 --> 00:26:43,683
Hij was wel doof
gedurende de helft van z'n leven.
409
00:26:43,763 --> 00:26:45,643
Nee, dood.
-Dood?
410
00:26:47,043 --> 00:26:48,243
Nee.
411
00:26:48,323 --> 00:26:52,483
Dat staat ik in de aantekeningen
van de producent. Het staat er echt.
412
00:26:53,283 --> 00:26:54,283
Even kijken.
413
00:26:55,963 --> 00:27:00,323
'In z'n latere jaren was Beethoven
zeer dood.'
414
00:27:00,403 --> 00:27:02,163
Zeer doof.
415
00:27:02,243 --> 00:27:04,203
D-O-O-F.
416
00:27:04,283 --> 00:27:10,523
Hij was natuurlijk doof toen hij dood was,
maar was hij ook doof toen hij nog leefde?
417
00:27:10,603 --> 00:27:14,723
Ja, hij was zeer doof.
-Maar niet dood?
418
00:27:14,803 --> 00:27:15,963
Hij was niet dood…
419
00:27:16,043 --> 00:27:18,763
…toen hij nog leefde?
-Nee, dat niet.
420
00:27:18,843 --> 00:27:21,163
Hoe schreef hij muziek
toen hij dood was?
421
00:27:22,523 --> 00:27:27,803
Op 26 maart 1827 was het
echt afgelopen voor Beethoven.
422
00:27:27,883 --> 00:27:30,803
Z'n genialiteit leek voor altijd
verloren te zijn.
423
00:27:30,883 --> 00:27:32,243
Tot nu.
424
00:27:32,803 --> 00:27:38,203
In Silicon Valley is z'n geest nagebouwd
en geïnstalleerd in deze slimme speaker:
425
00:27:38,283 --> 00:27:40,123
de B8-Hoven Smart Home Plus.
426
00:27:40,203 --> 00:27:41,483
We gaan 'm testen.
427
00:27:42,243 --> 00:27:45,323
B8-Hoven, componeer een nieuwe symfonie.
428
00:27:45,403 --> 00:27:46,443
Was war das?
429
00:27:47,083 --> 00:27:49,163
Componeer een nieuwe symfonie.
430
00:27:49,243 --> 00:27:50,603
Waar ben ik?
431
00:27:50,683 --> 00:27:52,923
Wat? Componeer gewoon iets.
432
00:27:53,003 --> 00:27:55,923
Mein Gott, het is donker.
Waarom spreek ik Engels?
433
00:27:56,003 --> 00:28:00,043
Ik kan m'n benen niet zien.
-Luister, speel m'n Vrijdagavond-playlist.
434
00:28:00,123 --> 00:28:02,123
Hier is de Vrijdagavond-playlist.
435
00:28:03,163 --> 00:28:05,123
Waarom doe ik dit?
436
00:28:05,203 --> 00:28:07,523
Mein Gott, verlos me uit m'n lijden.
437
00:28:12,283 --> 00:28:15,763
Binnen een tijdsbestek
van een paar honderd jaar…
438
00:28:15,843 --> 00:28:16,963
…heeft de mensheid…
439
00:28:17,043 --> 00:28:20,643
…een reeks enorme culturele
en politieke revoluties ondergaan.
440
00:28:20,723 --> 00:28:23,883
De volgende keer laat ik
een nog grotere revolutie zien.
441
00:28:23,963 --> 00:28:28,723
Een industriële revolutie gesmeed
in staal, stoom, zweet…
442
00:28:28,803 --> 00:28:32,243
…vliegtuigen, treinen, automobielen
en weer vliegtuigen.
443
00:28:32,323 --> 00:28:34,923
Er is jaren geprobeerd
een vliegtuig te maken.
444
00:28:35,563 --> 00:28:38,483
Waarom wilden we zo graag
de lucht veroveren?
445
00:28:38,563 --> 00:28:41,363
Daar is niks.
Je kunt er niet eens zitten.