1
00:00:06,043 --> 00:00:11,043
<i>‎Trong tập đầu tiên của loạt phim</i>
<i>‎trả góp sắp đoạt giải thưởng này</i>

2
00:00:11,123 --> 00:00:14,523
<i>‎tôi sẽ cho bạn thấy, lần đầu tiên</i>
<i>‎và hơn ai hết</i>

3
00:00:14,603 --> 00:00:18,283
<i>‎con người đã tự kéo mình ra khỏi</i>
<i>‎thời đại người hang động như thế nào,</i>

4
00:00:18,363 --> 00:00:21,963
<i>‎phát minh ra trồng trọt, biết suy nghĩ</i>
<i>‎và xây tam giác bằng cát,</i>

5
00:00:22,043 --> 00:00:25,363
<i>‎thậm chí còn xây dựng nên</i>
<i>‎cả thành phố mới La Mã cổ đại.</i>

6
00:00:26,243 --> 00:00:28,243
‎Nhưng đó chưa phải là
‎đoạn kết của câu chuyện,

7
00:00:28,323 --> 00:00:30,603
‎bởi vì mới có tập một thôi,
‎rõ ràng thế.

8
00:00:30,683 --> 00:00:33,763
‎Không thể phủ nhận con người
‎đã có bước tiến vượt bậc,

9
00:00:33,843 --> 00:00:35,443
‎nhưng liệu họ có tiến xa hơn,

10
00:00:35,523 --> 00:00:38,243
‎hay cần phải nằm xuống nghỉ ngơi?

11
00:00:39,323 --> 00:00:40,603
<i>‎Để đạt cấp bậc tiếp theo,</i>

12
00:00:40,683 --> 00:00:45,163
<i>‎loài người cần phải tin vào</i>
<i>‎một điều gì đó lớn hơn bản thân họ.</i>

13
00:00:45,243 --> 00:00:47,443
<i>‎Lớn hơn cả một con voi.</i>

14
00:00:48,003 --> 00:00:51,883
<i>‎Trong tập này, tôi sẽ tìm hiểu</i>
<i>‎cách con người lập ra tôn giáo,</i>

15
00:00:51,963 --> 00:00:55,123
<i>‎và chúng ta sẽ chấm dứt tranh cãi</i>
<i>‎đã nổ ra hàng thế kỷ.</i>

16
00:00:55,203 --> 00:00:58,243
‎Cái nào hay hơn,
‎Kinh Thánh hay Kinh Koran?

17
00:00:58,323 --> 00:00:59,763
‎Kinh Koran.

18
00:00:59,843 --> 00:01:01,203
‎Vậy là nó hả?

19
00:01:01,283 --> 00:01:03,483
‎Nó đều xảy ra ngay tại đây,

20
00:01:03,563 --> 00:01:06,043
‎trên hành tinh duy nhất
‎đáng để tranh đấu.

21
00:01:06,123 --> 00:01:08,203
‎Đây là <i>‎Cunk trên Trái Đất.</i>

22
00:01:15,323 --> 00:01:18,323
‎CUNK NÓI VỀ TRÁI ĐẤT

23
00:01:21,483 --> 00:01:23,483
‎TẬP HAI:
‎ĐỨC TIN ĐỐI ĐẦU

24
00:01:23,563 --> 00:01:27,083
<i>‎Thời điểm là</i>
<i>‎giữa thời La Mã trước Công Nguyên.</i>

25
00:01:27,163 --> 00:01:30,283
<i>‎Đế chế La Mã đang ở giai đoạn cực thịnh.</i>

26
00:01:30,363 --> 00:01:32,963
<i>‎Nhưng dù có những cây cột và</i>
<i>‎hình khảm hoành tráng,</i>

27
00:01:33,043 --> 00:01:35,843
<i>‎vẫn có một sự trống rỗng</i>
<i>‎ở trung tâm văn hóa La Mã.</i>

28
00:01:36,403 --> 00:01:41,283
‎Tổ chức tiệc rượu tưng bừng bất tận
‎ở các lối đi chật chội thì cũng ổn,

29
00:01:41,363 --> 00:01:43,683
‎nhưng bạn cần thêm một thứ gì đó.

30
00:01:43,763 --> 00:01:44,963
‎Và cần chổi lau nhà nữa.

31
00:01:45,603 --> 00:01:47,763
‎Con người khao khát sự khai sáng.

32
00:01:47,843 --> 00:01:51,523
‎Để tìm nó, họ cần một hình mẫu tinh thần,
‎một biểu tượng,

33
00:01:51,603 --> 00:01:53,843
‎một biểu tượng gần giống Christ.

34
00:01:53,923 --> 00:01:55,083
‎Và may mắn làm sao,

35
00:01:55,163 --> 00:01:58,003
‎một người vừa khít chuẩn bị tới.

36
00:01:58,083 --> 00:02:00,843
‎Chả ai khác ngoài quý ngài Jesus Christ.

37
00:02:01,643 --> 00:02:03,643
‎Ngài được sinh ra trong một
‎chuồng ngựa tồi tàn

38
00:02:03,723 --> 00:02:07,403
‎thật trớ trêu đó không phải là
‎môi "chuồng" ổn định cho em bé,

39
00:02:07,483 --> 00:02:10,843
‎trừ khi đó là một con lừa con,
‎mà theo các ghi chép tin rằng,

40
00:02:10,923 --> 00:02:12,403
‎Jesus không phải con lừa.

41
00:02:12,483 --> 00:02:15,603
‎Thực tế, bức họa này đã chỉ rõ,

42
00:02:15,682 --> 00:02:19,643
‎khi Christ sinh ra,
‎ngài có vầng cầu lửa quanh đầu,

43
00:02:19,723 --> 00:02:22,843
‎thứ sẽ thiêu cháy toàn bộ cỏ
‎và tóc khi ngài ra đời.

44
00:02:23,883 --> 00:02:25,603
‎Đừng lo, tôi sẽ nói về Hồi giáo sau.

45
00:02:26,723 --> 00:02:30,803
<i>‎Jesus là người Do Thái,</i>
<i>‎nhưng sớm chuyển sang nghề mộc,</i>

46
00:02:30,883 --> 00:02:33,643
<i>‎khi ngài theo cha mình bước vào</i>
<i>‎ngành công nghiệp bàn ghế sơ khai.</i>

47
00:02:35,203 --> 00:02:38,323
‎Điều trớ trêu khi Jesus Christ
‎trở thành thợ mộc

48
00:02:38,403 --> 00:02:41,803
‎là ngài được đặt tên cho hai từ
‎mà hầu như bạn sẽ la lên

49
00:02:41,883 --> 00:02:43,323
‎khi đập búa vào ngón tay mình.

50
00:02:43,403 --> 00:02:46,483
<i>‎Các học giả tin rằng</i>
<i>‎ngài là một biểu tượng lịch sử có thật,</i>

51
00:02:46,563 --> 00:02:49,483
<i>‎giống như Justin Timberlake hay Garfield.</i>

52
00:02:50,523 --> 00:02:51,923
‎Dù thế nào họ cũng nghĩ ngài là

53
00:02:52,003 --> 00:02:54,243
‎con trai ruột của Chúa
‎đã tạo ra phép màu,

54
00:02:54,323 --> 00:02:57,603
‎như là đi trên rượu
‎hoặc giúp một người điếc nhìn thấy…

55
00:02:59,203 --> 00:03:01,923
‎họ đều đồng ý rằng ngài rao giảng
‎về lòng khoan dung và vị tha,

56
00:03:02,003 --> 00:03:04,883
‎một thông điệp quan trọng đến nỗi
‎những tông đồ nhiệt huyết nhất của ngài

57
00:03:04,963 --> 00:03:07,963
‎sẵn sàng giết bất kỳ ai
‎không chịu nghe nó.

58
00:03:11,523 --> 00:03:16,403
<i>‎Ít ai nghĩ chàng thợ mộc quá khích này</i>
<i>‎lại làm chính quyền La Mã lo ngại.</i>

59
00:03:16,483 --> 00:03:20,403
‎Họ cho rằng Jesus quá nguy hiểm,
‎nên đã đóng đinh ngài.

60
00:03:20,483 --> 00:03:24,763
‎Không chỉ là chốc lát,
‎mà đóng cho đến chết.

61
00:03:25,843 --> 00:03:28,483
‎Hãy hình dung cảm xúc lẫn lộn của Christ.

62
00:03:28,563 --> 00:03:32,443
‎Ngài được cử xuống Trái Đất để cứu rỗi
‎loài người và giờ ngài ở đó,

63
00:03:32,523 --> 00:03:36,083
‎chịu đựng nỗi đau thể xác
‎vì bị đóng đinh vào thập giá,

64
00:03:36,163 --> 00:03:38,563
‎trong khi biết rằng
‎đó sẽ là một biểu tượng vĩ đại

65
00:03:38,643 --> 00:03:40,683
‎trong chiến dịch dài hạn của ngài.

66
00:03:40,763 --> 00:03:44,123
‎Jesus bị xử tử vì mọi người
‎không thích những gì ngài nói,

67
00:03:44,203 --> 00:03:48,043
‎vậy có thể coi ngài là nạn nhân nổi tiếng
‎đầu tiên của văn hóa tẩy chay?

68
00:03:49,243 --> 00:03:52,163
‎Tôi nghĩ văn hóa tẩy chay cần có…

69
00:03:52,243 --> 00:03:53,923
‎GIÁO SƯ LỊCH SỬ

70
00:03:54,003 --> 00:03:56,083
‎ý tưởng rằng con người

71
00:03:57,123 --> 00:04:00,403
‎thực sự thấy Jesus đại diện cho điều gì đó

72
00:04:00,483 --> 00:04:02,723
‎và chắc chắn họ biết nó là gì.

73
00:04:02,803 --> 00:04:04,963
‎- Xin lỗi, đó không phải câu tôi muốn hỏi.
‎- Thế à?

74
00:04:05,043 --> 00:04:06,803
‎Tôi hỏi theo nghĩa đen
‎liệu bà có coi ngài

75
00:04:06,883 --> 00:04:09,923
‎là nạn nhân nổi tiếng đầu tiên của
‎văn hóa tẩy chay trên chương trình này.

76
00:04:10,003 --> 00:04:11,443
‎Trước ống kính đằng kia.

77
00:04:13,203 --> 00:04:14,443
‎Bà biết đấy, nó chỉ là…

78
00:04:14,523 --> 00:04:18,403
‎Nó dành cho phần danh đề nối tiếp
‎với âm thanh kịch tính.

79
00:04:18,483 --> 00:04:19,523
‎Xin mời bà.

80
00:04:19,603 --> 00:04:21,683
‎Hướng về ống kính.

81
00:04:21,763 --> 00:04:23,043
‎- Được rồi, ống kính kia à?
‎- Phải.

82
00:04:24,163 --> 00:04:29,163
‎Có thể nói Jesus là nạn nhân nổi tiếng
‎đầu tiên của văn hóa tẩy chay.

83
00:04:29,243 --> 00:04:30,243
‎Tuyệt vời. Cảm ơn bà.

84
00:04:31,323 --> 00:04:35,443
<i>‎Nhưng thật kỳ diệu, khi cuộc đời Christ</i>
<i>‎có vẻ như kết thúc,</i>

85
00:04:35,523 --> 00:04:39,683
<i>‎ngài hồi sinh, nhảy múa trên đồi</i>
<i>‎và nhảy lên tận thiên đường,</i>

86
00:04:39,763 --> 00:04:43,163
<i>‎phá vỡ mọi kỷ lục thế giới</i>
<i>‎nhảy bật cao tại chỗ.</i>

87
00:04:43,963 --> 00:04:47,323
<i>‎Trong suốt quãng đời,</i>
<i>‎Jesus chỉ có 12 tông đồ,</i>

88
00:04:47,403 --> 00:04:50,643
<i>‎còn ít hơn số người theo dõi tài khoản</i>
<i>‎Instagram dở ẹc của ông bác Steve của tôi.</i>

89
00:04:50,723 --> 00:04:54,003
<i>‎Nhưng mọi thứ thay đổi</i>
<i>‎khi bài giảng của ngài được truyền bá</i>

90
00:04:54,083 --> 00:04:56,243
<i>‎dưới dạng chữ viết.</i>

91
00:04:56,323 --> 00:05:00,523
‎Sau khi chết, Jesus trở lại Trái Đất
‎dưới dạng một cuốn sách, phải không?

92
00:05:00,603 --> 00:05:03,643
‎Vì sao người Cơ Đốc lại gọi cuốn sách
‎đặc biệt đó là Kinh Thính?

93
00:05:04,643 --> 00:05:05,763
‎Kinh Thánh.

94
00:05:05,843 --> 00:05:07,443
‎Nó phát âm như vậy à?

95
00:05:07,523 --> 00:05:10,483
‎Tôi chưa từng nghe ai nói như thế.
‎Bà đọc nó như thế nào?

96
00:05:10,563 --> 00:05:13,843
‎- Kinh Thánh.
‎- Thế sao nó lại đánh vần là Kinh Thính?

97
00:05:13,923 --> 00:05:17,363
‎- Vì tôi thấy nó được viết. KINH THÍNH.
‎- Phải.

98
00:05:17,443 --> 00:05:18,803
‎- Kinh Thính.
‎- Kinh Thánh.

99
00:05:18,883 --> 00:05:23,283
<i>‎Thông điệp của Christ được truyền bá</i>
<i>‎rộng rãi và xa nhờ các tông đồ,</i>

100
00:05:23,363 --> 00:05:27,083
<i>‎gần 2.000 năm trước khi</i>
<i>‎quốc ca techno của Bỉ ra đời,</i>

101
00:05:27,163 --> 00:05:28,243
<i>‎"Quẩy Lên Nào".</i>

102
00:05:43,563 --> 00:05:46,883
‎CÁC BẢN HIT KHÁC CỦA TECHNOTRONIC BAO
‎GỒM "DẬY ĐI! (TRƯỚC KHI ĐÊM TÀN)"

103
00:05:46,963 --> 00:05:49,323
‎VÀ "NHẠC NÀY LÀ TECHNOTRONIC"

104
00:05:52,523 --> 00:05:56,443
‎"QUẨY LÊN NÀO" CÓ NHỊP ĐIỆU LÀ 125,
‎CÙNG NHỊP TIM CỦA CON MÈO ĐANG NẰM NGHỈ

105
00:05:59,043 --> 00:06:03,163
‎BÀI NÀY LÀ QUỐC CA CỦA CANADA

106
00:06:05,883 --> 00:06:08,483
‎LỜI BÀI HÁT GỢI Ý VỊ TRÍ
‎CHÔN CON THỎ VÀNG

107
00:06:08,563 --> 00:06:10,763
‎MÀ CHƯA BAO GIỜ ĐƯỢC TÌM THẤY

108
00:06:12,963 --> 00:06:16,283
‎Nhưng không phải ai cũng thích
‎thứ âm thanh đu đưa của Cơ Đốc,

109
00:06:16,363 --> 00:06:19,363
‎đặc biệt là ở La Mã,
‎nơi người Cơ Đốc bị đàn áp,

110
00:06:19,443 --> 00:06:21,003
‎theo tiếng Latin nghĩa là ngược đãi.

111
00:06:21,083 --> 00:06:22,683
‎Nếu hồi đó bạn là người Cơ Đốc,

112
00:06:22,763 --> 00:06:25,923
‎có lẽ nơi tệ nhất mà bạn ở
‎là đấu trường Colosseum,

113
00:06:26,003 --> 00:06:28,443
‎nơi thống khổ ngang với Birmingham.

114
00:06:29,803 --> 00:06:33,323
<i>‎Nơi đây người La Mã lần đầu tiên</i>
<i>‎quẳng người Cơ Đốc cho sư tử,</i>

115
00:06:33,403 --> 00:06:36,723
<i>‎chắc là để xem thông điệp hòa bình của họ</i>
<i>‎có xoa dịu con mãnh thú</i>

116
00:06:36,803 --> 00:06:38,923
<i>‎khiến chúng bớt hung dữ và nhe nanh không.</i>

117
00:06:40,043 --> 00:06:43,283
‎Nếu người Cơ Đốc thắng,
‎và ăn thịt con sư tử,

118
00:06:43,363 --> 00:06:46,003
‎họ có được đi tiếp vào vòng sau?

119
00:06:46,083 --> 00:06:49,043
‎Liệu họ có phải ăn thứ gì khác,

120
00:06:49,123 --> 00:06:51,403
‎như là cả con ngựa hay gì đó?

121
00:06:51,483 --> 00:06:53,043
‎Cô có biết là không có nhiều bằng chứng

122
00:06:53,123 --> 00:06:55,923
‎cho thấy họ đã quẳng
‎người Cơ Đốc cho sư tử.

123
00:06:56,003 --> 00:06:59,003
‎Để phục vụ chương trình, anh cứ coi như
‎rất nhiều người Cơ Đốc

124
00:06:59,083 --> 00:07:00,363
‎đã bị quăng cho sư tử nhé?

125
00:07:00,443 --> 00:07:03,203
‎Vậy sao? Nhưng điều đó không đúng.

126
00:07:03,283 --> 00:07:06,483
‎Anh có nghĩ người Cơ Đốc
‎sẽ tha thứ cho sư tử

127
00:07:06,563 --> 00:07:07,803
‎khi nó đang ăn họ?

128
00:07:07,883 --> 00:07:09,523
‎Có lẽ họ không trách lũ sư tử.

129
00:07:09,603 --> 00:07:12,723
‎Ý tôi là sư tử làm việc
‎mà bản năng của sư tử làm…

130
00:07:12,803 --> 00:07:16,683
‎Chúng ta có biết sư tử cảm thấy thế nào
‎về việc chỉ được ăn mỗi thứ được cho?

131
00:07:16,763 --> 00:07:19,283
‎Không thể vui vẻ được, phải không?

132
00:07:19,363 --> 00:07:23,323
‎Hình dung mỗi ngày, bữa trưa của anh
‎là tiếng la hét không dừng.

133
00:07:23,403 --> 00:07:25,363
‎Nó làm ảnh hưởng
‎đến sức khỏe tinh thần của anh.

134
00:07:26,003 --> 00:07:27,883
‎- Sức khỏe tinh thần của sư tử ư?
‎- Vâng.

135
00:07:30,403 --> 00:07:32,603
<i>‎Kỳ diệu là, chỉ sau vài trăm năm,</i>

136
00:07:32,683 --> 00:07:35,083
<i>‎chính người La Mã trở thành người Cơ Đốc.</i>

137
00:07:35,163 --> 00:07:36,083
<i>‎Nhưng vì sao?</i>

138
00:07:36,163 --> 00:07:40,483
‎Tiếc là, chả còn ai ở thời La Mã cổ đại
‎còn sống tới ngày hôm nay.

139
00:07:40,563 --> 00:07:44,003
‎Vì thế để hiểu được vì sao nó xảy ra,
‎chúng ta phải rà lại các văn tự cổ,

140
00:07:44,083 --> 00:07:45,603
‎như bạn vẫn làm
‎khi kết thúc một mối quan hệ.

141
00:07:46,723 --> 00:07:49,163
<i>‎Nhờ có khoa học hiện đại diễn giải,</i>

142
00:07:49,243 --> 00:07:51,763
<i>‎chúng ta biết Hoàng Đế La Mã Constantine,</i>

143
00:07:51,843 --> 00:07:54,203
<i>‎người có cái tên nghĩa là</i>
<i>‎vĩnh hằng hoặc không đổi,</i>

144
00:07:54,283 --> 00:07:57,683
<i>‎một ngày bất ngờ thay đổi</i>
<i>‎sang Cơ Đốc giáo.</i>

145
00:07:59,923 --> 00:08:02,883
‎Chẳng mấy chốc toàn bộ người La Mã
‎đã cải đạo sang Cơ Đốc giáo.

146
00:08:02,963 --> 00:08:04,043
‎Và ngay sau đó,

147
00:08:04,123 --> 00:08:06,883
‎họ đã ngừng hoàn toàn
‎việc quẳng người Cơ Đốc cho sư tử.

148
00:08:06,963 --> 00:08:08,363
‎Không ai hiểu vì sao.

149
00:08:10,643 --> 00:08:14,003
<i>‎Người La Mã đã tìm thấy Chúa</i>
<i>‎chỉ sau một đêm.</i>

150
00:08:14,083 --> 00:08:18,123
<i>‎Làm thế nào mà một tôn giáo có thể</i>
<i>‎chiến thắng chúng ta đầy bất ngờ như vậy?</i>

151
00:08:19,003 --> 00:08:22,483
‎Vì sao con người cần tin vào thứ gì đó
‎lớn hơn bản thân họ?

152
00:08:23,123 --> 00:08:26,203
‎Có phải để chúng ta
‎không thấy mình quá béo?

153
00:08:26,283 --> 00:08:28,283
‎GIÁO SƯ TRIẾT HỌC TÔN GIÁO

154
00:08:28,363 --> 00:08:32,923
‎Tôi nghĩ ý nghĩa của mục đích và giá trị

155
00:08:33,003 --> 00:08:38,563
‎cấu thành một yếu tố rất quan trọng
‎của cuộc sống hạnh phúc.

156
00:08:38,643 --> 00:08:41,563
‎Nhưng hẳn nó phải có ích,
‎nếu ông nghĩ thế giới lớn thế nào,

157
00:08:42,323 --> 00:08:44,363
‎đột nhiên ông thấy mình
‎nhỏ gọn hơn rất nhiều.

158
00:08:45,123 --> 00:08:46,363
‎Hoàn toàn có thể.

159
00:08:46,443 --> 00:08:49,763
‎Một số người đột ngột cải đạo, phải không?

160
00:08:49,843 --> 00:08:52,203
‎Bạn tôi Paul đang lái xe tới Winchester

161
00:08:52,283 --> 00:08:54,723
‎lúc đó một chiếc xe tải bị quay ngang
‎ngay trước mặt anh ấy,

162
00:08:54,803 --> 00:08:58,803
‎và anh ấy va vào nó
‎rồi mọi thứ chuyển động chậm lại.

163
00:08:58,883 --> 00:09:02,523
‎Paul, một người vô thần,
‎khi ấy cầu nguyện Jesus và nói,

164
00:09:02,603 --> 00:09:05,883
‎"Con hứa nếu con còn sống,
‎con sẽ tin vào ngài."

165
00:09:05,963 --> 00:09:10,643
‎Và anh ấy sống thật, nhưng bị dập sọ
‎và gãy cả hai chân.

166
00:09:10,723 --> 00:09:12,603
‎Vì sao Jesus lại làm thế với anh ấy?

167
00:09:12,683 --> 00:09:16,243
‎Cô vừa nêu một câu hỏi rất lớn

168
00:09:16,323 --> 00:09:18,443
‎về bản chất của số mệnh.

169
00:09:18,523 --> 00:09:20,163
‎- Vậy à?
‎- Đúng là vậy.

170
00:09:20,843 --> 00:09:24,323
‎Nếu chúng ta tin vào Chúa nhân từ,

171
00:09:24,403 --> 00:09:27,843
‎tại sao có quá nhiều cái ác trên thế giới?

172
00:09:27,923 --> 00:09:30,443
‎- Bạn của cô…
‎- Paul.

173
00:09:30,523 --> 00:09:33,163
‎Paul, tai nạn của cậu ấy,

174
00:09:33,243 --> 00:09:37,603
‎vì cái gì mà có thể đổ lỗi cho Chúa?

175
00:09:37,683 --> 00:09:39,523
‎Paul không bao giờ tha thứ cho ngài.

176
00:09:40,083 --> 00:09:42,523
‎Anh ấy nói, "Tôi mà gặp Christ,
‎thì hắn tiêu luôn."

177
00:09:45,563 --> 00:09:47,003
‎Vâng.

178
00:09:47,763 --> 00:09:50,883
<i>‎La Mã đã trở thành ngọn hải đăng</i>
<i>‎cho đức tin của người Cơ Đốc,</i>

179
00:09:50,963 --> 00:09:53,243
<i>‎nhưng thảm họa đã cận kề</i>

180
00:09:53,323 --> 00:09:56,363
<i>‎bởi vì người La Mã đã cải đạo</i>
<i>‎sang một tôn giáo của hòa bình,</i>

181
00:09:56,443 --> 00:09:58,683
<i>‎đúng vào lúc họ chìa mông ra</i>

182
00:09:58,763 --> 00:10:02,083
<i>‎cho những người chủ yếu tin vào</i>
<i>‎búa và đe.</i>

183
00:10:02,163 --> 00:10:03,523
<i>‎Họ là người Vandal,</i>

184
00:10:03,603 --> 00:10:07,283
<i>‎một bộ tộc cổ đại khét tiếng</i>
<i>‎về sự khát máu hủy diệt,</i>

185
00:10:07,363 --> 00:10:08,683
<i>‎giống như Guns N' Roses.</i>

186
00:10:13,523 --> 00:10:17,043
‎Lúc này, tôi đang đứng tại La Mã hiện đại,

187
00:10:17,123 --> 00:10:19,163
‎mà cực kỳ trùng hợp,

188
00:10:19,243 --> 00:10:21,723
‎cũng chính là khu vực cổ đại xưa kia.

189
00:10:21,803 --> 00:10:25,683
‎Và nơi đây diễn ra trận đánh kinh hoàng
‎của người Vandal vào thành phố.

190
00:10:26,323 --> 00:10:29,763
‎Đám người Vandal tràn qua chỗ đó,

191
00:10:29,843 --> 00:10:31,963
‎băng qua tiệm cà phê
‎với lão chủ thô lỗ,

192
00:10:32,043 --> 00:10:36,163
‎suốt dọc đường, chúng giết, cướp,
‎và đốt mọi thứ vừa đi qua.

193
00:10:36,243 --> 00:10:40,123
‎Ta cũng biết là các ngã tư giao thông
‎thời đó còn chưa xuất hiện,

194
00:10:40,203 --> 00:10:41,403
‎nên họ có thể hoàn toàn bỏ qua

195
00:10:41,483 --> 00:10:44,683
‎các tín hiệu đường bộ liên quan
‎trong lúc xâm lược.

196
00:10:44,763 --> 00:10:47,203
‎Chỗ bán pizza cũng không mở cửa

197
00:10:47,283 --> 00:10:50,163
‎vì họ nghĩ cuộc thảm sát
‎diễn ra vào Chủ nhật.

198
00:10:50,243 --> 00:10:53,163
‎Theo TripAdvisor,
‎nó đóng cửa vào dịp cuối tuần

199
00:10:53,243 --> 00:10:55,363
‎và không phù hợp với các nhóm lớn.

200
00:10:55,443 --> 00:10:57,803
‎Nhưng mọi thứ khác mà bạn thấy quanh đây

201
00:10:57,883 --> 00:11:00,043
‎đã hoàn toàn bị hủy diệt.

202
00:11:02,123 --> 00:11:04,883
<i>‎Cho tới lúc người Vandal</i>
<i>‎rút khỏi khu vực này của thành phố</i>

203
00:11:04,963 --> 00:11:06,203
<i>‎và tiến tới chỗ tiếp theo,</i>

204
00:11:06,283 --> 00:11:09,763
<i>‎họ không để lại gì</i>
<i>‎ngoài đống đổ nát và cứt ngựa.</i>

205
00:11:09,843 --> 00:11:12,803
‎La Mã đã bị cướp bóc, hủy diệt,

206
00:11:12,883 --> 00:11:15,043
‎có lẽ là thông tận óc.

207
00:11:15,123 --> 00:11:19,643
<i>‎Và khi thành Rome sụp đổ,</i>
<i>‎toàn bộ đế chế La Mã bị phá hủy.</i>

208
00:11:19,723 --> 00:11:23,763
‎Giai đoạn nghiệt ngã theo sau đó
‎được gọi là Tăm Tối.

209
00:11:25,923 --> 00:11:27,323
‎Ôi vãi!

210
00:11:27,403 --> 00:11:30,403
‎Tăm Tối nghe như
‎một triệu chứng, phải không?

211
00:11:31,083 --> 00:11:33,083
‎Giống như một thứ bệnh dịch.

212
00:11:33,163 --> 00:11:35,203
‎Ý cô là Thời Kỳ Tăm Tối?

213
00:11:35,283 --> 00:11:36,803
‎Ồ phải. Có phải là thế không?

214
00:11:36,883 --> 00:11:40,043
‎Nếu ý cô là một thuật ngữ cổ

215
00:11:40,123 --> 00:11:42,403
‎- chỉ thời Trung Cổ.
‎- Đúng.

216
00:11:42,483 --> 00:11:44,523
‎Nhưng chúng ta không còn dùng
‎thuật ngữ đó nữa.

217
00:11:44,603 --> 00:11:45,643
‎Ồ, không à?

218
00:11:45,723 --> 00:11:50,123
‎Nó mang hàm ý rất tiêu cực
‎về giai đoạn tăm tối và ngu dốt

219
00:11:50,203 --> 00:11:52,843
‎- và giam hãm và…
‎- Đúng là vậy.

220
00:11:52,923 --> 00:11:54,203
‎Không hẳn.

221
00:11:54,283 --> 00:11:58,123
‎Nó có những nhà tư tưởng, các sử gia,
‎nghệ sĩ và các tác giả tuyệt vời.

222
00:11:58,203 --> 00:12:00,083
‎Nhưng vẫn hơi tệ.

223
00:12:01,243 --> 00:12:03,883
<i>‎Thời kỳ Tăm Tối là một</i>
<i>‎giai đoạn đau buồn,</i>

224
00:12:03,963 --> 00:12:06,963
<i>‎suốt thời gian đó cả Châu Âu</i>
<i>‎mò mẫm trong bóng tối,</i>

225
00:12:07,043 --> 00:12:10,523
<i>‎va ống đồng vào mọi thứ</i>
<i>‎và mầm bệnh dính đầy mông.</i>

226
00:12:10,603 --> 00:12:12,883
<i>‎Hẳn nó đã làm thay đổi</i>
<i>‎đầu óc con người.</i>

227
00:12:13,563 --> 00:12:17,483
‎Mỗi khi nhìn vào thời Trung Cổ,
‎có một sự phiền muộn,

228
00:12:17,563 --> 00:12:20,443
‎nhạc bài Hey-Nonny-No
‎phát ra liên tục.

229
00:12:20,523 --> 00:12:22,763
‎- Vâng, gần như vậy.
‎- Bà biết… bản nhạc đó?

230
00:12:22,843 --> 00:12:24,003
‎Kiểu như là…

231
00:12:28,923 --> 00:12:29,803
‎Vâng.

232
00:12:39,923 --> 00:12:42,203
‎Phải, có rất nhiều nhạc như thế.

233
00:12:42,283 --> 00:12:44,963
‎Âm thanh đó từ đâu ra?
‎Sao họ không tắt nó đi?

234
00:12:45,683 --> 00:12:48,003
<i>‎Thời Kỳ Tăm Tối là một bi kịch</i>
<i>‎trong lịch sử loài người</i>

235
00:12:48,083 --> 00:12:52,523
<i>‎đẩy lùi việc ra mắt 5G</i>
<i>‎thêm hàng trăm năm.</i>

236
00:12:52,603 --> 00:12:55,323
‎Vậy chúng ta có Thời Kỳ Tăm Tối.

237
00:12:55,403 --> 00:12:57,323
‎Thế có Thời Kỳ Sáng Sủa không?

238
00:12:57,403 --> 00:13:02,923
‎Con người ở thời cận đại xác nhận,

239
00:13:03,003 --> 00:13:06,483
‎gọi nó là "Phục Hưng,"
‎đó là thời kỳ sáng sủa của họ.

240
00:13:06,563 --> 00:13:09,003
‎Và sau đó, tất nhiên,
‎chúng ta có cả một thời kỳ phía sau

241
00:13:09,083 --> 00:13:11,563
‎mà con người gọi là Thời Kỳ Khai Sáng.

242
00:13:11,643 --> 00:13:14,843
‎Nó có nằm trong tập này không,
‎hay là sẽ xuất hiện sau?

243
00:13:14,923 --> 00:13:17,323
‎Tôi cho là nó sẽ xuất hiện sau.

244
00:13:17,403 --> 00:13:19,283
‎Chúng ta đang trong tập mấy?

245
00:13:19,963 --> 00:13:23,083
‎Tôi… chắc là tập về Trung Cổ.

246
00:13:24,043 --> 00:13:27,283
‎Đúng, nhưng nó là tập ba hay tập bốn?

247
00:13:28,603 --> 00:13:30,083
‎Tôi e là mình không rõ.

248
00:13:30,163 --> 00:13:32,003
‎Chúng ta đều quên mất, đúng không?

249
00:13:32,643 --> 00:13:34,363
‎Tệ hại quá đi mất.

250
00:13:35,923 --> 00:13:40,003
‎May thay, Châu Âu không phải là nơi
‎duy nhất có lịch sử hồi đó.

251
00:13:40,083 --> 00:13:43,483
‎Các học giả tin rằng các nước khác
‎như là Nam Mỹ và Châu Á

252
00:13:43,563 --> 00:13:45,643
‎cũng có lịch sử của riêng họ,

253
00:13:45,723 --> 00:13:49,003
‎và họ giữ nền văn minh
‎theo những cách ngộ nghĩnh, kỳ lạ,

254
00:13:49,083 --> 00:13:50,523
‎của riêng họ.

255
00:13:51,683 --> 00:13:53,603
<i>‎Đây là thành phố của Chichen Itza,</i>

256
00:13:53,683 --> 00:13:56,523
<i>‎do người Maya xây dựng</i>
<i>‎và giờ là Mexico.</i>

257
00:13:56,603 --> 00:13:57,963
<i>‎Đây là trung tâm của thành phố,</i>

258
00:13:58,043 --> 00:14:00,003
<i>‎Đền Kukulkan.</i>

259
00:14:00,083 --> 00:14:01,843
‎Nếu bạn được đem tới đây 1.000 năm trước,

260
00:14:01,923 --> 00:14:03,963
‎nhiều khả năng là bạn sắp bị hiến tế

261
00:14:04,043 --> 00:14:06,443
‎để làm hài lòng Chaac,
‎vị thần mưa của người Maya.

262
00:14:06,523 --> 00:14:08,483
‎Ngày nay, có lẽ bạn chỉ ghé qua

263
00:14:08,563 --> 00:14:12,043
‎như một phần trong chuyến đi trong ngày
‎từ khu nghỉ dưỡng của Tulum.

264
00:14:13,883 --> 00:14:14,963
<i>‎Đó là nơi tôi đang ở,</i>

265
00:14:15,043 --> 00:14:17,923
<i>‎Khách sạn và Spa</i>
<i>‎Casa de Lujo năm sao.</i>

266
00:14:18,643 --> 00:14:20,123
<i>‎Nó bao gồm khu nghỉ dưỡng,</i>

267
00:14:20,203 --> 00:14:22,243
<i>‎nép mình trong bức tranh hoàn hảo</i>
<i>‎trên bờ biển Tulum,</i>

268
00:14:22,323 --> 00:14:24,523
<i>‎thực sự rất sang trọng.</i>

269
00:14:25,123 --> 00:14:28,923
‎Các phòng đều có phòng tắm riêng,
‎với tầm nhìn ra biển tuyệt đẹp,

270
00:14:29,003 --> 00:14:31,323
‎thật khó để kiếm lý do rời khỏi giường.

271
00:14:31,403 --> 00:14:34,483
<i>‎Ngoài ra, tất nhiên là bãi biển đẹp</i>
<i>‎và nắng vàng</i>

272
00:14:34,563 --> 00:14:35,963
<i>‎ngay bậc thềm cửa.</i>

273
00:14:36,763 --> 00:14:38,923
<i>‎Nếu trời quá nắng,</i>

274
00:14:39,003 --> 00:14:40,603
<i>‎có ba bể bơi để hạ nhiệt,</i>

275
00:14:40,683 --> 00:14:42,923
<i>‎bao gồm một bể dành riêng cho người lớn.</i>

276
00:14:43,003 --> 00:14:45,003
<i>‎Có rất nhiều thứ cho trẻ em,</i>

277
00:14:45,083 --> 00:14:47,203
<i>‎với Câu lạc bộ Rùa</i>
<i>‎mang đến kỳ nghỉ</i>

278
00:14:47,283 --> 00:14:50,403
<i>‎cho cuộc sống nhỏ vốn đã rất quan trọng.</i>

279
00:14:50,483 --> 00:14:53,123
<i>‎Và với năm nhà hàng tại chỗ để lựa chọn,</i>

280
00:14:53,203 --> 00:14:55,163
<i>‎bạn sẽ không bao giờ</i>
<i>‎thấy nhàm chán với đồ ăn.</i>

281
00:14:55,243 --> 00:14:58,563
<i>‎Nếu như vậy vẫn chưa đủ,</i>
<i>‎Inspiration Spa tuyệt hảo</i>

282
00:14:58,643 --> 00:15:01,043
<i>‎cung cấp các lựa chọn sức khỏe</i>
<i>‎ở đẳng cấp thế giới,</i>

283
00:15:01,123 --> 00:15:03,443
<i>‎từ giũa móng chân cho tới xoa bóp mạnh.</i>

284
00:15:04,643 --> 00:15:07,443
<i>‎Và khi mặt trời lặn,</i>
<i>‎cuộc sống về đêm bắt đầu.</i>

285
00:15:07,523 --> 00:15:10,603
<i>‎Với tất cả đồ uống chưng cất,</i>
<i>‎rượu và bia của địa phương,</i>

286
00:15:10,683 --> 00:15:12,443
<i>‎chẳng có lý do gì để chối từ.</i>

287
00:15:13,163 --> 00:15:15,883
<i>‎Nắng ấm cả ngày</i>
<i>‎và tiệc tùng thâu đêm,</i>

288
00:15:15,963 --> 00:15:17,843
<i>‎bạn sẽ không muốn về nhà.</i>

289
00:15:17,923 --> 00:15:20,643
<i>‎Philomena đã ở năm đêm</i>
<i>‎tại Khách sạn và Spa Casa de Lujo.</i>

290
00:15:20,723 --> 00:15:23,203
<i>‎Giá nghỉ dưỡng trọn gói khởi điểm</i>
<i>‎từ £200 một người một đêm,</i>

291
00:15:23,283 --> 00:15:25,523
<i>‎phòng hai người, chưa gồm thuế VAT.</i>

292
00:15:25,603 --> 00:15:26,843
<i>‎Hợp đồng điều khoản dịch vụ.</i>

293
00:15:32,883 --> 00:15:35,083
<i>‎Trong khi người Maya tôn thờ</i>
<i>‎các vị thần của họ,</i>

294
00:15:35,163 --> 00:15:37,403
<i>‎cách xa hàng ngàn dặm ở Ả Rập,</i>

295
00:15:37,483 --> 00:15:41,963
<i>‎một nhà tiên tri tên là Muhammad</i>
<i>‎đã lập ra một tôn giáo khác, Đạo Hồi.</i>

296
00:15:43,003 --> 00:15:45,923
‎Có vẻ như Đạo Hồi là một chủ đề nhạy cảm,

297
00:15:46,003 --> 00:15:49,203
‎và nhà sản xuất nói nếu tôi không
‎bám theo kịch bản trên tờ giấy này,

298
00:15:49,283 --> 00:15:52,683
‎có khả năng tôi sẽ gây ra
‎một biến cố quốc tế nghiêm trọng.

299
00:15:59,403 --> 00:16:01,083
‎Gió thổi mạnh quá.

300
00:16:01,923 --> 00:16:03,243
‎Không sao, tôi sẽ tùy biến.

301
00:16:03,843 --> 00:16:07,003
‎Vậy, ta có thể nói gì về Đạo Hồi?

302
00:16:07,683 --> 00:16:08,523
‎Điều đầu tiên…

303
00:16:08,603 --> 00:16:13,043
‎NỘI DUNG NÀY KHÔNG CÓ
‎TRONG KHU VỰC CỦA BẠN

304
00:16:23,043 --> 00:16:26,203
‎Cá nhân tôi nghĩ, không có điều gì
‎gây tranh cãi cả.

305
00:16:27,123 --> 00:16:30,763
<i>‎Đạo Hồi đại diện cho sự phá vỡ hoàn toàn</i>
<i>‎các tôn giáo trước đây</i>

306
00:16:30,843 --> 00:16:34,403
<i>‎bởi vì tòa nhà cử hành đạo</i>
<i>‎có hình dáng hơi khác biệt.</i>

307
00:16:35,963 --> 00:16:38,003
<i>‎Nó lan rộng khắp toàn cầu</i>

308
00:16:38,083 --> 00:16:41,403
<i>‎nhanh gần như bản tin Fox</i>
<i>‎nghĩ rằng giờ nó vẫn nhanh.</i>

309
00:16:42,243 --> 00:16:45,643
‎Nó là sự lan truyền không thể cưỡng lại,
‎giống như Nutella.

310
00:16:47,523 --> 00:16:51,683
‎Kinh Koran nói rằng tích lũy kiến thức
‎là một hành động đáng giá.

311
00:16:51,763 --> 00:16:53,683
‎Nên những gã siêu mọt sách Hồi giáo

312
00:16:53,763 --> 00:16:56,243
‎đã tạo ra
‎trường đại học và thư viện đầu tiên,

313
00:16:57,043 --> 00:17:00,323
‎chứa đựng toàn bộ kiến thức của thế giới

314
00:17:00,403 --> 00:17:04,123
‎mà ở thời đó, chắc hẳn là vừa vặn
‎trong một cuốn sách mỏng.

315
00:17:16,043 --> 00:17:18,683
‎Vì họ cần thêm kiến thức
‎để lấp đầy thư viện,

316
00:17:19,443 --> 00:17:23,683
‎các học giả Hồi Giáo nghiên cứu
‎toán học, giải tích, hình học,

317
00:17:23,763 --> 00:17:27,283
‎và môn nghe có vẻ Hồi giáo nhất,
‎đại số.

318
00:17:28,402 --> 00:17:31,723
<i>‎Không chịu thua kém,</i>
<i>‎Cơ Đốc giáo cũng mở rộng,</i>

319
00:17:31,803 --> 00:17:33,243
<i>‎nhờ các nhà truyền giáo.</i>

320
00:17:34,043 --> 00:17:36,723
<i>‎Nhà truyền giáo được biết đến</i>
<i>‎qua vị trí của họ,</i>

321
00:17:36,803 --> 00:17:39,443
<i>‎trong đó người cao nhất, Chúa,</i>
<i>‎ở trên đỉnh</i>

322
00:17:39,523 --> 00:17:42,243
<i>‎còn lại chúng ta</i>
<i>‎phải nằm dưới và chấp nhận.</i>

323
00:17:43,323 --> 00:17:44,603
‎Được Giáo Hoàng cử đi,

324
00:17:44,683 --> 00:17:47,563
‎các nhà truyền giáo cầm theo
‎Kinh Thánh và thập giá

325
00:17:47,643 --> 00:17:49,243
‎và khởi hành từ đây,

326
00:17:49,323 --> 00:17:52,283
‎thận trọng tiến theo con đường
‎dọc bên phải bản đồ,

327
00:17:52,843 --> 00:17:57,083
‎và cuối cùng kết thúc hành trình ở Ai Len,

328
00:17:57,163 --> 00:18:00,163
‎nơi họ truyền bá thánh điển
‎bằng cách đọc to từ…

329
00:18:01,323 --> 00:18:02,643
‎Khoan đã, tôi quên cuốn sách rồi.

330
00:18:04,603 --> 00:18:08,243
<i>‎Du hành vào thời đó</i>
<i>‎đặc biệt nguy hiểm và mệt mỏi,</i>

331
00:18:08,323 --> 00:18:10,083
<i>‎nên các nhà truyền giáo sơ khai</i>
<i>‎không hề muốn</i>

332
00:18:10,163 --> 00:18:12,883
<i>‎phải thực hiện chuyến đi hai lần,</i>
<i>‎như tôi đã làm.</i>

333
00:18:12,963 --> 00:18:13,923
‎AI LEN

334
00:18:14,003 --> 00:18:16,163
‎Nhưng khi họ tới nơi,

335
00:18:16,243 --> 00:18:19,043
‎thứ họ mang tới
‎đã thay đổi thế giới vĩnh viễn.

336
00:18:19,123 --> 00:18:20,803
‎Kinh Thánh và…

337
00:18:22,643 --> 00:18:23,763
‎Ai giấu thập giá đấy?

338
00:18:23,843 --> 00:18:27,123
<i>‎Cơ Đốc giáo là một con xoay</i>
<i>‎trong thời đại Trung Cổ,</i>

339
00:18:27,203 --> 00:18:29,483
<i>‎một ý tưởng lớn kéo dài mãi mãi.</i>

340
00:18:30,083 --> 00:18:32,923
<i>‎Nó dẫn đến sự bùng nổ</i>
<i>‎trong biểu tượng tôn giáo.</i>

341
00:18:33,003 --> 00:18:35,523
<i>‎Hình ảnh Jesus</i>
<i>‎ở khắp mọi nơi bạn thấy.</i>

342
00:18:36,963 --> 00:18:40,123
‎Trong thời Trung Cổ,
‎có rất nhiều tranh vẽ Jesus.

343
00:18:40,203 --> 00:18:42,643
‎Sao ngài có thời gian
‎để tạo dáng cho các họa sĩ?

344
00:18:42,723 --> 00:18:44,883
‎Thời gian rảnh ngài làm gì?

345
00:18:44,963 --> 00:18:48,883
‎Ngài ở khắp mọi nơi, luôn hiện diện…

346
00:18:49,963 --> 00:18:51,403
‎nói theo nghĩa bóng.

347
00:18:51,483 --> 00:18:54,443
‎Vậy họ đã vẽ ngài theo trí nhớ,

348
00:18:54,523 --> 00:18:58,083
‎như ai đó mô tả kẻ trộm
‎cho cảnh sát phác họa,

349
00:18:58,163 --> 00:19:01,363
‎nhưng kẻ trộm này là con trai của Chúa?

350
00:19:01,443 --> 00:19:05,163
‎Trong các tranh về Jesus,
‎ngài có hai dạng, phải không?

351
00:19:05,243 --> 00:19:09,483
‎Hoặc là một đứa trẻ
‎hoặc là ngài đang bị đóng đinh.

352
00:19:09,563 --> 00:19:13,043
‎Có tranh nào mô tả ngài
‎bị đóng đinh khi còn là đứa trẻ không?

353
00:19:14,603 --> 00:19:16,323
‎Không. Không.

354
00:19:16,403 --> 00:19:20,603
‎Họ đã bỏ lỡ một cơ hội,
‎để chơi bài cảm thông, phải không?

355
00:19:20,683 --> 00:19:22,883
‎Jesus có tự họa không?

356
00:19:24,843 --> 00:19:25,803
‎À…

357
00:19:25,883 --> 00:19:27,043
‎Tôi không nghĩ vậy.

358
00:19:27,123 --> 00:19:29,323
‎Chắc chắn không có ghi chép nào như vậy.

359
00:19:29,403 --> 00:19:30,883
‎Liệu có chắc không?

360
00:19:30,963 --> 00:19:33,563
‎Có thể ngài không ký tên.
‎Ngài là một người khiêm nhường mà?

361
00:19:35,523 --> 00:19:36,843
‎Ngài phần nào đó khiêm tốn.

362
00:19:36,923 --> 00:19:39,403
‎Ngài cũng nói mình là con của Chúa.

363
00:19:39,483 --> 00:19:41,043
‎Phải, ngài nên giữ im lặng chuyện đó.

364
00:19:41,683 --> 00:19:43,723
‎Thì ngài sẽ không bị giết.

365
00:19:43,803 --> 00:19:45,523
‎Đúng vậy! Rõ là tên ngốc.

366
00:19:46,163 --> 00:19:49,843
<i>‎Dĩ nhiên, Jesus không phải vị thần</i>
<i>‎duy nhất truyền cảm hứng hội họa.</i>

367
00:19:49,923 --> 00:19:52,203
<i>‎Cũng có rất nhiều tranh về Muhammad,</i>

368
00:19:52,283 --> 00:19:55,283
<i>‎nhưng nhà sản xuất phải ký một biểu</i>
<i>‎hứa sẽ không chiếu chúng.</i>

369
00:19:55,363 --> 00:19:57,083
<i>‎Tới thế kỷ 11,</i>

370
00:19:57,163 --> 00:20:00,323
<i>‎hầu hết các nước Châu Âu</i>
<i>‎đã cải đạo sang Cơ Đốc giáo,</i>

371
00:20:00,403 --> 00:20:03,443
<i>‎nhưng điều đó không ngăn họ</i>
<i>‎liên tục gây chiến với nhau.</i>

372
00:20:04,083 --> 00:20:08,323
<i>‎Rồi vào năm 1095, Giáo Hoàng Urban II</i>
<i>‎thuyết phục họ ngừng chiến,</i>

373
00:20:08,403 --> 00:20:11,883
<i>‎thay vào đó cùng nhau đoàn kết lại</i>
<i>‎và tấn công đạo Hồi.</i>

374
00:20:12,963 --> 00:20:16,683
‎Các vị vua Châu Âu đã đồng thuận và
‎phát động một chiến dịch vũ trang nhân ái

375
00:20:16,763 --> 00:20:20,043
‎để đưa thế giới Hồi giáo
‎lên đóng đinh trên thập giá.

376
00:20:20,123 --> 00:20:22,203
‎Họ gọi nó là Thập Tự Chinh.

377
00:20:22,883 --> 00:20:25,483
<i>‎Ngay sau đó, các đạo quân từ Châu Âu</i>
<i>‎hướng về phía đông,</i>

378
00:20:25,563 --> 00:20:28,643
<i>‎với hy vọng tuyên bố một cú</i>
<i>‎giải phóng quốc tế chính đáng.</i>

379
00:20:29,523 --> 00:20:31,043
‎Trong thời gian Thập Tự Chinh,

380
00:20:31,123 --> 00:20:34,803
‎các Thập Tự Quân hành quân
‎tới Jerusalem trong bộ áo giáp.

381
00:20:34,883 --> 00:20:36,523
‎Nghe có vẻ rất không thoải mái.

382
00:20:37,083 --> 00:20:38,563
‎Có phải nó được tài trợ không?

383
00:20:39,363 --> 00:20:41,923
‎Có thể nói nó được giáo hội tài trợ…

384
00:20:42,003 --> 00:20:42,883
‎Vâng.

385
00:20:43,403 --> 00:20:45,483
‎…bởi vì các cuộc hành quân đó
‎cần có tiền.

386
00:20:45,563 --> 00:20:50,203
‎Vâng. Bạn tôi Paul được tài trợ
‎để đi bộ 30 dặm tới Harrogate

387
00:20:50,283 --> 00:20:52,723
‎ăn mặc như Spider-Man cho
‎tổ chức Help For Heroes.

388
00:20:52,803 --> 00:20:57,323
‎Và hôm đó, anh ấy bị tiêu chảy kinh khủng,
‎nhưng anh ấy đã chiến đấu.

389
00:20:57,403 --> 00:21:02,483
‎Nó là thứ vừa cao quý vừa kinh tởm nhất
‎mà tôi từng thấy.

390
00:21:02,563 --> 00:21:07,363
‎Cuối cùng, các nhà tổ chức phải can thiệp,
‎nhưng anh ấy đã kêu gọi được £368.

391
00:21:07,443 --> 00:21:09,963
‎Thập Tự Quân chưa từng làm được thế,
‎phải không?

392
00:21:11,283 --> 00:21:12,123
‎Chưa.

393
00:21:12,723 --> 00:21:16,323
‎Năm 1099, người Cơ Đốc
‎chiếm được Jerusalem.

394
00:21:16,403 --> 00:21:18,723
‎Nhưng sau đó họ phạm sai lầm chiến thuật,

395
00:21:18,803 --> 00:21:20,163
‎họ về nhà mà không mang nó theo.

396
00:21:20,723 --> 00:21:24,683
<i>‎Nên người Hồi giáo, dưới sự lãnh đạo</i>
<i>‎của Saladin, lập tức hành quân lại,</i>

397
00:21:24,763 --> 00:21:27,163
<i>‎chiếm lại Jerusalem.</i>

398
00:21:27,763 --> 00:21:31,323
<i>‎Đến giờ, mọi người</i>
<i>‎bị cuốn vào Thập Tự Chinh,</i>

399
00:21:31,403 --> 00:21:33,323
<i>‎họ bắt đầu nắm bắt thường xuyên,</i>

400
00:21:33,403 --> 00:21:37,243
<i>‎đánh qua đánh lại để xem</i>
<i>‎phe nào sẽ giành Jerusalem năm nay.</i>

401
00:21:38,043 --> 00:21:40,443
‎Thập Tự Chinh nghe thật bạo lực.

402
00:21:40,523 --> 00:21:43,403
‎Sao các tôn giáo không học
‎để sống hòa bình cùng nhau

403
00:21:43,483 --> 00:21:44,763
‎như họ đã làm ở Ai Len?

404
00:21:45,803 --> 00:21:48,363
‎Tôi nghĩ nếu cô tìm được ai
‎trả lời được câu hỏi đó,

405
00:21:48,443 --> 00:21:52,843
‎thì cô chắc chắn nên
‎công khai nó càng sớm càng tốt.

406
00:21:52,923 --> 00:21:54,203
‎Phải, vâng, được thôi.

407
00:21:55,363 --> 00:21:57,643
<i>‎Trong khi Cơ Đốc và Hồi giáo</i>
<i>‎chuẩn bị bùng nổ,</i>

408
00:21:57,723 --> 00:22:01,963
<i>‎một người ở cách xa nhiều dặm quyết định</i>
<i>‎cho họ thấy thế nào là hiếu chiến.</i>

409
00:22:03,683 --> 00:22:06,723
‎Người đó là thủ lĩnh của người Mông Cổ,
‎Thành Cát Tư Hãn.

410
00:22:06,803 --> 00:22:12,203
‎Trong tiếng Mông Cổ, "Hãn" nghĩa là "vua",
‎còn "Thành Cát" nghĩa… khác.

411
00:22:13,243 --> 00:22:15,883
<i>‎Ngày nay, Thành Cát Tư Hãn</i>
<i>‎xuất hiện trong các cuộc thảo luận</i>

412
00:22:15,963 --> 00:22:17,683
<i>‎còn ít hơn Dennis Quaid,</i>

413
00:22:18,763 --> 00:22:21,003
<i>‎nhưng hồi đó,</i>
<i>‎ông ta là kẻ đáng sợ nhất Trái Đất.</i>

414
00:22:22,803 --> 00:22:25,123
<i>‎Thành Cát và người Mông Cổ</i>
<i>‎hò hét tự do</i>

415
00:22:25,203 --> 00:22:27,643
<i>‎khắp Châu Âu và Châu Á.</i>

416
00:22:27,723 --> 00:22:30,683
<i>‎Hàng triệu ngàn người</i>
<i>‎bị tàn sát không thương tiếc.</i>

417
00:22:32,043 --> 00:22:33,883
‎Rất nhiều trong số họ bị chặt đầu.

418
00:22:33,963 --> 00:22:37,043
‎Những người khác trước tiên bị chặt chân,
‎rồi đến tay hay gì đó,

419
00:22:37,123 --> 00:22:38,243
‎rồi sau đó có thể là mặt,

420
00:22:38,323 --> 00:22:40,843
‎có khi vẫn còn đang la hét
‎khi nó bay qua túp lều,

421
00:22:40,923 --> 00:22:42,243
‎hay thứ gì đó mà họ sống bên trong.

422
00:22:42,323 --> 00:22:45,403
‎Sau đó kẻ xâm lược có thể
‎lấy xác chồng lên nhau

423
00:22:45,483 --> 00:22:49,083
‎rồi luộc chúng thành súp
‎và chế tác toàn bộ xương chậu bị loại bỏ

424
00:22:49,163 --> 00:22:51,043
‎thành những cái muôi lớn để uống,

425
00:22:51,123 --> 00:22:53,763
‎rồi ngồi quanh ngọn lửa
‎xì xụp món súp máu của họ

426
00:22:53,843 --> 00:22:55,723
‎vừa cười ha hả vừa thổi.

427
00:22:55,803 --> 00:22:58,123
‎Thực sự thì điều đó quá kinh dị.

428
00:22:58,203 --> 00:23:01,643
‎Bao nhiêu máu, tính theo lít,

429
00:23:02,363 --> 00:23:06,043
‎đã đổ bởi vì Thành Cát Tư Hãn?

430
00:23:06,123 --> 00:23:09,203
‎Để tính được, cô phải biết
‎số người đã thiệt mạng.

431
00:23:09,283 --> 00:23:10,283
‎SỬ GIA

432
00:23:10,363 --> 00:23:12,363
‎- Vâng.
‎- Có nhiều câu chuyện về

433
00:23:12,443 --> 00:23:16,243
‎vài trăm lính Mông Cổ

434
00:23:16,323 --> 00:23:19,483
‎xử lý có lẽ lên tới một triệu người.

435
00:23:19,563 --> 00:23:22,443
‎- Một người có bao nhiêu lít?
‎- Tôi nghĩ là bốn.

436
00:23:22,523 --> 00:23:26,363
‎- Vậy ít nhất là 4 triệu lít?
‎- Đúng.

437
00:23:26,443 --> 00:23:28,843
‎Và dĩ nhiên là hồi đó
‎chưa có ngân hàng máu, đúng không?

438
00:23:28,923 --> 00:23:30,083
‎Phí phạm thật.

439
00:23:32,323 --> 00:23:34,083
<i>‎Với những thứ xảy ra ngay trước cửa,</i>

440
00:23:34,163 --> 00:23:38,443
<i>‎chả trách người Châu Âu</i>
<i>‎xây nhà thật kiên cố?</i>

441
00:23:38,523 --> 00:23:40,243
<i>‎Câu trả lời là không.</i>

442
00:23:43,843 --> 00:23:47,043
‎Đứng tại đây ở bất kỳ lâu đài nào,

443
00:23:47,123 --> 00:23:50,603
‎tôi không thể thôi thắc mắc
‎cuộc sống ở thời Trung Cổ như thế nào,

444
00:23:50,683 --> 00:23:53,083
‎vì thời Trung Cổ không còn diễn ra nữa,

445
00:23:53,163 --> 00:23:55,443
‎vì thế thắc mắc
‎là giải pháp duy nhất của tôi.

446
00:23:56,163 --> 00:23:57,283
‎Nhưng hãy hình dung.

447
00:23:57,363 --> 00:24:01,683
‎Tại đây, ở giữa giếng trời,
‎trên bàn bày ra một bữa tiệc.

448
00:24:01,763 --> 00:24:04,923
‎Mọi người đang cụng ly và cười nói.

449
00:24:05,003 --> 00:24:10,083
‎Trên bàn bày biện đùi nai,
‎bánh nướng chim đen,

450
00:24:10,163 --> 00:24:12,243
‎ngỗng quay đặt trong một con heo.

451
00:24:12,883 --> 00:24:14,003
‎Tràn trề.

452
00:24:14,083 --> 00:24:16,923
‎Một bát mận ở đây.
‎Tôi nghĩ đó là món phụ.

453
00:24:17,803 --> 00:24:22,283
‎Đằng này, các nông dân đang đi đi lại lại
‎trong bộ đồ xúng xính.

454
00:24:22,363 --> 00:24:25,043
‎Một hiệp sĩ… với bộ giáp kêu loảng xoảng.

455
00:24:25,763 --> 00:24:29,843
‎Ở góc này, ai đó đang
‎thổi sáo nhạc Trung Cổ.

456
00:24:30,603 --> 00:24:32,883
‎Và phía trước, một anh hề,

457
00:24:32,963 --> 00:24:35,043
‎nhảy lên nhảy xuống với cái chuông nhỏ.

458
00:24:36,683 --> 00:24:38,843
‎Có một con chằn tinh lớn đang quan sát…

459
00:24:39,883 --> 00:24:41,203
‎thưởng thức khung cảnh này.

460
00:24:42,043 --> 00:24:44,603
‎Rồi ở phía cuối này,
‎nhà vua đang ngồi trên ngai

461
00:24:44,683 --> 00:24:46,963
‎bên cạnh Hoàng Hậu, tượng và xe.

462
00:24:47,603 --> 00:24:50,043
‎Họ đang xem Merlin bị chặt đầu,

463
00:24:50,123 --> 00:24:53,683
‎lăn lông lốc dưới sàn tới đây,

464
00:24:54,923 --> 00:24:56,723
‎một con lợn rừng ăn ngấu nghiến.

465
00:24:59,563 --> 00:25:00,763
‎Kinh quá.

466
00:25:01,403 --> 00:25:02,843
‎May mà bạn không nhìn thấy.

467
00:25:03,803 --> 00:25:06,203
‎Đột nhiên, cuộc vui bị gián đoạn

468
00:25:06,283 --> 00:25:10,523
‎khi kính cửa sổ vỡ vụn
‎và một mũi tên bay vào phòng.

469
00:25:10,603 --> 00:25:12,483
‎Nó cắm phập vào bức tường này,

470
00:25:12,563 --> 00:25:14,883
‎ngay chính giữa tấm thảm Bayeux.

471
00:25:14,963 --> 00:25:17,483
‎Tiếng thở gấp ngừng lại
‎nhường chỗ cho lời xì xào,

472
00:25:17,563 --> 00:25:21,763
‎khi Thomas à Becket, đó là tôi,
‎rút mũi tên ra khỏi tường.

473
00:25:25,163 --> 00:25:26,043
‎Chờ chút.

474
00:25:26,763 --> 00:25:27,843
‎Chúa ơi.

475
00:25:30,443 --> 00:25:32,883
‎Mũi tên mang theo một thông điệp.

476
00:25:32,963 --> 00:25:36,563
‎Thomas cẩn thận gỡ thông điệp ra,
‎vứt bỏ mũi tên…

477
00:25:36,643 --> 00:25:38,003
‎- Ôi chết tiệt!
‎- Xin lỗi.

478
00:25:38,603 --> 00:25:41,643
‎…mở thông điệp ra và đọc to.

479
00:25:45,843 --> 00:25:47,523
‎Nó là từ Robin Hood,

480
00:25:47,603 --> 00:25:49,763
‎đe dọa trả đũa Hội Bàn Tròn

481
00:25:49,843 --> 00:25:51,283
‎vì những gì họ làm với Gandalf.

482
00:25:52,763 --> 00:25:55,563
‎Thêm tiếng thở gấp, gã hề ngất xỉu,

483
00:25:55,643 --> 00:26:00,243
‎những tiếng thì thầm lo lắng lấp đầy
‎không gian và to dần thành tiếng hét.

484
00:26:00,323 --> 00:26:01,843
‎Đó là sự hỗn loạn.

485
00:26:01,923 --> 00:26:03,803
‎Cây sáo trở nên thông tuệ.

486
00:26:03,883 --> 00:26:06,803
‎Con gấu nhảy múa tru lên trong đau khổ.

487
00:26:06,883 --> 00:26:10,443
‎Ai đó bắt đầu nạp lũ heo
‎vào máy bắn đá.

488
00:26:10,523 --> 00:26:13,723
‎Kẻ Xâm Lược Không Gian
‎nổi lên trong phòng,

489
00:26:13,803 --> 00:26:17,803
‎chơi đàn harpsichord
‎làm bằng ngựa thủy tinh trên sàn nhà.

490
00:26:18,963 --> 00:26:21,363
‎Cuối cùng, ở nơi này,

491
00:26:21,443 --> 00:26:24,683
‎nhà vua đứng dậy, đập búa.

492
00:26:24,763 --> 00:26:26,483
‎Ngài nói, "Trật tự, trật tự!"

493
00:26:26,563 --> 00:26:29,403
‎Nhưng bằng giọng nam trầm,
‎với khẩu âm Trung Cổ.

494
00:26:30,363 --> 00:26:32,123
‎Lâu đài trở nên im ắng.

495
00:26:33,123 --> 00:26:34,883
‎Bạn có thể nghe thấy tiếng kim rơi…

496
00:26:35,443 --> 00:26:36,883
‎không phải theo nghĩa đen.

497
00:26:36,963 --> 00:26:39,803
‎"Chặt đầu hắn!", nhà vua hô lên.

498
00:26:40,403 --> 00:26:43,403
‎Và nó phá vỡ tảng băng.
‎Mọi thứ trở lại ổn định.

499
00:26:43,483 --> 00:26:47,483
‎Gã hề đã đứng dậy,
‎âm nhạc nổi lên và chạy.

500
00:26:47,563 --> 00:26:49,643
‎Mọi người lại nốc rượu mật.

501
00:26:50,443 --> 00:26:53,083
‎Cuộc sống trong lâu đài
‎trở lại bình thường.

502
00:26:53,163 --> 00:26:56,603
‎Đúng lúc để mọi người
‎đột nhiên chết vì dịch bệnh.

503
00:26:57,443 --> 00:27:00,883
‎Dù sao thì, đó là cuộc sống
‎bên trong lâu đài của tôi.

504
00:27:01,523 --> 00:27:03,923
‎Bạn đã bao giờ suy nghĩ
‎về lâu đài của bạn chưa?

505
00:27:06,403 --> 00:27:09,083
<i>‎Nhưng con người không chỉ đơn giản</i>
<i>‎thu mình sau bức tường dày</i>

506
00:27:09,163 --> 00:27:11,763
<i>‎trong khi thánh chiến</i>
<i>‎đang diễn ra ngoài kia.</i>

507
00:27:13,163 --> 00:27:17,643
‎Tôn giáo là để đoàn kết nhân loại
‎trong sự hài hòa và nụ cười nhạt nhẽo,

508
00:27:18,203 --> 00:27:20,323
‎nhưng nó đã thành công
‎trong việc chia rẽ

509
00:27:20,403 --> 00:27:22,283
‎như một con gấu trong phòng hộ sinh.

510
00:27:23,003 --> 00:27:25,563
‎Nhưng nhà thờ này
‎và những cái khác đâu biết

511
00:27:25,643 --> 00:27:28,003
‎một kẻ thách thức đã ở cận kề.

512
00:27:28,683 --> 00:27:33,083
<i>‎Kỳ tới, chúng ta sẽ xem cách một thế hệ</i>
<i>‎nghệ sĩ và siêu trí tuệ mới trỗi dậy</i>

513
00:27:33,163 --> 00:27:35,163
<i>‎và thách thức Chúa bước vào một cuộc chiến</i>

514
00:27:35,243 --> 00:27:38,803
<i>‎trong giai đoạn mà các nhà sử học</i>
<i>‎gọi đó là thời Phục Hưng.</i>

515
00:27:39,483 --> 00:27:42,243
‎Bức tranh này thực sự đỉnh,

516
00:27:42,323 --> 00:27:45,083
‎hay chỉ là một trong những thứ
‎chúng ta nghĩ là đỉnh

517
00:27:45,163 --> 00:27:47,923
‎vì chúng ta được bảo là nó đỉnh,
‎như hải sản vậy?

518
00:28:13,043 --> 00:28:15,043
‎Biên dịch: Long Mai