1
00:00:06,043 --> 00:00:11,043
W pierwszym genialnym odcinku
tej wkrótce nagrodzonej serii
2
00:00:11,123 --> 00:00:14,603
po raz pierwszy najlepiej pokazałam wam,
3
00:00:14,683 --> 00:00:18,283
jak ludzkość wydostała się
z czasów jaskiniowców,
4
00:00:18,363 --> 00:00:22,083
wynalazła rolnictwo,
myślenie i trójkąty z piasku,
5
00:00:22,163 --> 00:00:26,163
by ostatecznie założyć
zupełnie nowe miasto: starożytny Rzym.
6
00:00:26,243 --> 00:00:30,283
Ale to nie koniec opowieści,
był to zaledwie pierwszy odcinek.
7
00:00:30,363 --> 00:00:34,043
Nie można zaprzeczyć,
że człowiek przemierzył olbrzymią drogę.
8
00:00:34,123 --> 00:00:38,283
Ale czy mógł pójść dalej?
Może był wyczerpany i musiał odpocząć?
9
00:00:39,323 --> 00:00:42,923
Aby wejść na następny poziom,
humanoid musiał uwierzyć
10
00:00:43,003 --> 00:00:47,923
w coś większego niż człowiek,
większego nawet niż słoń.
11
00:00:48,003 --> 00:00:51,883
W tym odcinku przedstawię,
jak ludzkość znalazła religię.
12
00:00:51,963 --> 00:00:55,203
Rozstrzygniemy też spór,
który toczy się od wieków:
13
00:00:55,283 --> 00:00:58,243
Co jest lepsze? Biblia czy Koran?
14
00:00:58,923 --> 00:01:01,203
- Koran.
- Tak pan uważa?
15
00:01:01,283 --> 00:01:06,043
To wszystko wydarzyło się tu,
na planecie, o którą warto walczyć.
16
00:01:06,123 --> 00:01:08,443
Zapraszam na program Świat oczami Cunk.
17
00:01:15,323 --> 00:01:18,803
ŚWIAT OCZAMI CUNK
18
00:01:21,483 --> 00:01:23,483
ODCINEK 2:
STARCIE RELIGII
19
00:01:23,563 --> 00:01:27,123
Na zegarze mamy czas rzymski p.n.e.
20
00:01:27,203 --> 00:01:30,403
Imperium Rzymskie znajduje się
w szczycie świetności.
21
00:01:30,483 --> 00:01:33,043
Jednak mimo fantazyjnych kolumn i mozaik,
22
00:01:33,123 --> 00:01:36,323
w sercu kultury rzymskiej panowała pustka.
23
00:01:36,403 --> 00:01:41,243
Wieczne, napędzane winem
orgie w vomitoriach były bardzo dobre.
24
00:01:41,323 --> 00:01:44,963
Ale w końcu potrzeba czegoś więcej.
Również mopa.
25
00:01:45,643 --> 00:01:47,843
Ludzie pragnęli oświecenia.
26
00:01:47,923 --> 00:01:51,483
Aby je znaleźć,
potrzebowali duchowego wzoru, ikony,
27
00:01:51,563 --> 00:01:53,843
postaci prawie takiej jak Chrystus.
28
00:01:53,923 --> 00:01:58,003
Tak się szczęśliwie złożyło,
że zaraz miał się pojawić ktoś taki.
29
00:01:58,083 --> 00:02:00,883
Nikt inny jak pan Jezus Chrystus.
30
00:02:01,683 --> 00:02:03,763
Narodził się w skromnej stajni,
31
00:02:03,843 --> 00:02:07,403
co nie jest dobrym środowiskiem
dla niemowlęcia,
32
00:02:07,483 --> 00:02:12,403
chyba że dla małego osła,
ale według źródeł Jezus nim nie był.
33
00:02:12,483 --> 00:02:15,643
W rzeczywistości,
jak wynika z tego obrazu,
34
00:02:15,723 --> 00:02:19,683
gdy Chrystus się narodził,
miał nad głową magiczny płonący krąg,
35
00:02:19,763 --> 00:02:23,123
który mógł podpalić całe siano
i włosy łonowe.
36
00:02:23,883 --> 00:02:26,643
Nie martwcie się,
o islamie powiem później.
37
00:02:26,723 --> 00:02:30,603
Jezus urodził się jako Żyd,
ale szybko nawrócił się na stolarkę.
38
00:02:30,683 --> 00:02:34,363
Pomagał swemu tacie
w prymitywnym przemyśle meblarskim.
39
00:02:35,243 --> 00:02:38,323
To ironiczne,
że Jezus Chrystus został stolarzem,
40
00:02:38,403 --> 00:02:40,283
bo nazwano go dwoma słowami,
41
00:02:40,363 --> 00:02:43,923
które pewnie wykrzykniesz
po uderzeniu młotkiem w kciuk.
42
00:02:44,003 --> 00:02:47,643
Uczeni uważają,
że był prawdziwą postacią historyczną,
43
00:02:47,723 --> 00:02:49,803
jak Justin Timberlake czy Garfield.
44
00:02:50,683 --> 00:02:54,603
Nieważne, czy uznają go za Syna Bożego,
który dokonywał cudów,
45
00:02:54,683 --> 00:02:57,803
takich jak chodzenie po winie
lub uzdrowienia…
46
00:02:59,163 --> 00:03:02,043
Wiemy,
że głosił tolerancję i przebaczenie,
47
00:03:02,123 --> 00:03:05,083
przesłanie tak ważne,
że jego najgorliwsi wyznawcy
48
00:03:05,163 --> 00:03:08,803
w końcu zaczęli zabijać każdego,
kto nie chciał tego słuchać.
49
00:03:11,523 --> 00:03:16,403
Nic dziwnego, że ten radykalny drwal
przestraszył rzymskie władze.
50
00:03:16,483 --> 00:03:20,403
Uważali Jezusa za tak niebezpiecznego,
że kazali go ukrzyżować.
51
00:03:20,483 --> 00:03:24,763
I to nie tylko trochę, ale na śmierć.
52
00:03:25,803 --> 00:03:28,483
Wyobraźcie sobie
sprzeczne emocje Chrystusa.
53
00:03:28,563 --> 00:03:31,483
Został wysłany na ziemię,
aby ocalić ludzkość.
54
00:03:31,563 --> 00:03:36,163
A jednak znosił tu fizyczną agonię,
gdy przybito go do krzyża,
55
00:03:36,243 --> 00:03:40,683
ale wiedział, że to będzie świetne logo
dla jego długoterminowej kampanii.
56
00:03:40,763 --> 00:03:44,323
Ludzie zabili Jezusa,
bo nie podobało im się to, co mówił.
57
00:03:44,403 --> 00:03:48,043
Czy możemy nazwać go
pierwszą ofiarą kultury wykluczenia?
58
00:03:49,363 --> 00:03:53,923
Moim zdaniem w kulturze wykluczenia
konieczne jest,
59
00:03:54,003 --> 00:03:57,043
by ludzie naprawdę dostrzegli,
60
00:03:57,123 --> 00:04:02,723
że Jezus coś popierał i byli pewni,
że wiedzą, co to jest.
61
00:04:02,803 --> 00:04:06,803
Tak naprawdę nie pytałam.
Chcę wiedzieć, czy dla celów tego programu
62
00:04:06,883 --> 00:04:10,363
może go pani nazwać
pierwszą ofiarą kultury wykluczenia?
63
00:04:10,443 --> 00:04:11,963
Do tamtej kamery?
64
00:04:13,203 --> 00:04:18,443
Proszę to powiedzieć głośno i dosadnie.
65
00:04:18,523 --> 00:04:21,643
Do tamtej kamery.
66
00:04:21,723 --> 00:04:24,122
- Dobrze, do tamtej kamery?
- Tak.
67
00:04:24,203 --> 00:04:29,163
Można powiedzieć, że Jezus był
pierwszą ofiarą kultury wykluczenia.
68
00:04:29,243 --> 00:04:31,243
Świetnie. Dziękuję.
69
00:04:31,323 --> 00:04:35,683
Gdy wydawało się,
że życie Chrystusa się skończyło,
70
00:04:35,763 --> 00:04:39,803
on cudownie się odrodził,
tańczył na wzgórzu i wskoczył do nieba,
71
00:04:39,883 --> 00:04:43,443
bijąc przy tym wszystkie rekordy świata
w skoku z miejsca.
72
00:04:43,523 --> 00:04:46,803
Za życia Jezus miał tylko 12 naśladowców.
73
00:04:46,883 --> 00:04:50,643
To mniej niż mało inspirujące konto
mego wujka na Instagramie.
74
00:04:50,723 --> 00:04:54,563
Ale to się zmienia, gdy jego nauki
zaczynają się rozprzestrzeniać
75
00:04:54,643 --> 00:04:56,243
w formie spisanego słowa.
76
00:04:56,323 --> 00:05:00,523
Po śmierci Jezus wrócił na ziemię
w formie książki, prawda?
77
00:05:00,603 --> 00:05:04,563
Czemu chrześcijanie mówią
na tę specjalną książkę „Bibla”?
78
00:05:04,643 --> 00:05:07,443
- Chyba Biblia?
- Tak się to mówi?
79
00:05:07,523 --> 00:05:10,483
Nigdy tego nie słyszałam.
Może pani powtórzyć?
80
00:05:10,563 --> 00:05:13,843
- Biblia.
- Byłam przekonana, że Bibla.
81
00:05:13,923 --> 00:05:17,363
Nawet widziałam to słowo: B-I-B-L-A.
82
00:05:17,443 --> 00:05:18,803
No tak, Biblia.
83
00:05:18,883 --> 00:05:23,323
Apostołowie daleko i szeroko
rozprzestrzenili przesłanie Chrystusa,
84
00:05:23,403 --> 00:05:28,243
prawie 2000 lat przed belgijskim
hymnem techno „Pump Up the Jam”.
85
00:05:43,523 --> 00:05:47,483
TECHNOTRONIC MIAŁ INNE HITY:
„GET UP! (BEFORE THE NIGHT IS OVER)”
86
00:05:47,563 --> 00:05:49,283
I „THIS BEAT IS TECHNOTRONIC”
87
00:05:52,483 --> 00:05:56,443
„PUMP UP THE JAM” MA BPM 125,
TYLE SAMO CO SERCE KOTA W SPOCZYNKU
88
00:05:59,043 --> 00:06:03,243
TA PIOSENKA JEST HYMNEM NARODOWYM
KANADY.
89
00:06:05,883 --> 00:06:09,123
TEKST MÓWI O LOKALIZACJI
ZAKOPANEGO ZŁOTEGO ZAJĄCA.
90
00:06:09,203 --> 00:06:10,763
NIGDY GO NIE ZNALEZIONO.
91
00:06:12,963 --> 00:06:16,323
Nie wszyscy docenili
brzmienie chrześcijaństwa,
92
00:06:16,403 --> 00:06:19,443
zwłaszcza w Rzymie,
gdzie chrześcijan prześladowano,
93
00:06:19,523 --> 00:06:21,163
czyli „mszczono się”.
94
00:06:21,243 --> 00:06:26,003
Najgorszym miejscem dla chrześcijanina
było wtedy Koloseum,
95
00:06:26,083 --> 00:06:28,843
obszar nędzy równy Birmingham.
96
00:06:29,803 --> 00:06:33,283
To tu Rzymianie rzucali chrześcijan
lwom na pożarcie,
97
00:06:33,363 --> 00:06:37,003
by zobaczyć, czy bestie posłuchają
pacyfistycznego przesłania
98
00:06:37,083 --> 00:06:39,203
i będą mniej wściekłe i gryzące.
99
00:06:40,083 --> 00:06:46,003
Gdyby chrześcijanin wygrał i zjadł lwa,
przeszedłby do następnej rundy?
100
00:06:46,083 --> 00:06:51,403
Może musiałby zjeść coś innego,
na przykład całego konia?
101
00:06:51,483 --> 00:06:55,923
Nie ma wielu dowodów na to,
że rzucono lwom dużo chrześcijan.
102
00:06:56,003 --> 00:07:00,403
Czy dla tego programu może pan udawać,
że było ich bardzo dużo?
103
00:07:00,483 --> 00:07:03,043
Naprawdę? Ale to wymysł.
104
00:07:03,123 --> 00:07:07,483
Czy chrześcijanie wybaczyliby lwom
zjedzenie ich?
105
00:07:07,563 --> 00:07:09,523
Prawdopodobnie nie winili lwów.
106
00:07:09,603 --> 00:07:13,163
Lwy robiły to, co w leży w ich naturze.
107
00:07:13,243 --> 00:07:16,683
Wiemy, jak czuły się lwy,
jedzą tylko jedną rzecz?
108
00:07:16,763 --> 00:07:19,283
To chyba nie było zabawne?
109
00:07:19,363 --> 00:07:23,243
Proszę sobie wyobrazić,
że pana codzienny lunch wciąż by krzyczał.
110
00:07:23,323 --> 00:07:26,003
To miałoby wpływ
na pana zdrowie psychiczne.
111
00:07:26,083 --> 00:07:28,763
- Zdrowie psychiczne lwów.
- Tak.
112
00:07:30,083 --> 00:07:32,643
To niewiarygodne, że w ciągu kilkuset lat
113
00:07:32,723 --> 00:07:36,123
Rzymianie sami stali się chrześcijanami.
Ale dlaczego?
114
00:07:36,203 --> 00:07:40,483
Niestety żaden mieszkaniec
starożytnego Rzymu już nie żyje.
115
00:07:40,563 --> 00:07:44,083
Aby znaleźć odpowiedź,
trzeba przeszukać starożytne teksty,
116
00:07:44,163 --> 00:07:46,723
tak jak to się robi to na końcu związku.
117
00:07:46,803 --> 00:07:49,243
Dzięki współczesnej nauce czytania wiemy,
118
00:07:49,323 --> 00:07:54,283
że rzymski cesarz Konstantyn,
którego imię oznacza niezmienny,
119
00:07:54,363 --> 00:07:58,003
pewnego dnia niespodziewanie
przyjął chrześcijaństwo.
120
00:07:59,923 --> 00:08:03,603
Wkrótce wszyscy Rzymianie
nawrócili się na chrześcijaństwo
121
00:08:03,683 --> 00:08:06,883
i zaraz potem przestali
rzucać chrześcijan lwom.
122
00:08:06,963 --> 00:08:09,163
Nikt nie wie dlaczego.
123
00:08:10,643 --> 00:08:14,043
Rzymianie znaleźli Boga
praktycznie z dnia na dzień.
124
00:08:14,123 --> 00:08:18,203
Co takiego jest w religii,
że może nas tak raptownie pozyskać?
125
00:08:19,003 --> 00:08:23,043
Dlaczego ludzie muszą wierzyć
w coś większego niż oni sami?
126
00:08:23,123 --> 00:08:26,203
Nie czujemy się wystarczająco potężni?
127
00:08:26,283 --> 00:08:32,923
Uważam, że poczucie celu i wartości
128
00:08:33,003 --> 00:08:38,563
to bardzo ważny element
szczęśliwego życia.
129
00:08:38,643 --> 00:08:40,082
Ale to musi pomagać.
130
00:08:40,163 --> 00:08:44,123
Gdy pomyślisz, jaki świat jest wielki,
nagle czujesz się malutki.
131
00:08:45,243 --> 00:08:46,363
To możliwe.
132
00:08:46,443 --> 00:08:49,763
Niektórzy ludzie przeżywają
nagłe religijne nawrócenie.
133
00:08:49,843 --> 00:08:54,723
Mój kumpel Paul jechał do Winchesteru,
gdy ciężarówka złożyła się w scyzoryk.
134
00:08:54,803 --> 00:08:58,763
Pędził w jej kierunku,
wszystko toczyło się w zwolnionym tempie.
135
00:08:58,843 --> 00:09:02,523
Paul nigdy nie był religijny,
ale wtedy powiedział do Jezusa:
136
00:09:02,603 --> 00:09:05,883
„Obiecuję, że jeśli to przeżyję,
uwierzę w ciebie”.
137
00:09:05,963 --> 00:09:10,603
Przeżył, ale miał pękniętą czaszkę
i złamane obie nogi.
138
00:09:10,683 --> 00:09:12,603
Czemu Jezus zrobił to dla niego?
139
00:09:13,163 --> 00:09:18,403
Poruszyła pani bardzo znaczącą kwestię
natury opatrzności.
140
00:09:18,483 --> 00:09:20,163
- Doprawdy?
- Tak.
141
00:09:20,843 --> 00:09:24,283
Jeśli wierzymy w dobrego Boga,
142
00:09:24,363 --> 00:09:28,403
dlaczego na świecie jest tyle zła?
143
00:09:28,483 --> 00:09:33,163
Do jakiego stopnia pani znajomy, Paul,
144
00:09:33,243 --> 00:09:37,603
może obarczać Boga winą za ten wypadek?
145
00:09:37,683 --> 00:09:39,483
Paul nigdy mu nie wybaczył.
146
00:09:39,563 --> 00:09:43,363
Powiedział, że jeśli kiedykolwiek
spotka Chrystusa, zabije go.
147
00:09:45,603 --> 00:09:47,003
Rozumiem.
148
00:09:47,803 --> 00:09:50,843
Rzym stał się latarnią
wiary chrześcijańskiej.
149
00:09:50,923 --> 00:09:53,643
Ale katastrofa czaiła się tuż za rogiem,
150
00:09:53,723 --> 00:09:56,603
bo Rzymianie nawrócili się
na religię pokoju,
151
00:09:56,683 --> 00:09:58,723
by dostać po dupie od ludzi,
152
00:09:58,803 --> 00:10:02,083
którzy wierzyli głównie
w młoty i rozwalanie.
153
00:10:02,163 --> 00:10:03,603
Byli to Wandalowie,
154
00:10:03,683 --> 00:10:06,803
starożytne plemię
znane z apetytu na demolkę,
155
00:10:06,883 --> 00:10:08,683
podobnie jak Guns N' Roses.
156
00:10:13,483 --> 00:10:17,003
Znajduję się tej chwili
we współczesnym Rzymie.
157
00:10:17,083 --> 00:10:21,723
To niesamowity zbieg okoliczności,
że znajduje się on tu, gdzie starożytny.
158
00:10:21,803 --> 00:10:26,243
To tu miał miejsce
przerażający napad Wandalów na miasto.
159
00:10:26,323 --> 00:10:29,803
Hordy Wandalów przetoczyły się tędy,
160
00:10:29,883 --> 00:10:33,523
obok kawiarni z nieuprzejmym personelem,
aż do tego miejsca,
161
00:10:33,603 --> 00:10:36,163
po drodze zabijając, plądrując i paląc.
162
00:10:36,243 --> 00:10:40,123
Wiemy, że w tamtych czasach
nie było tu skrzyżowania,
163
00:10:40,203 --> 00:10:44,683
więc podczas inwazji mogli bezpiecznie
zignorować sygnalizację świetlną.
164
00:10:44,763 --> 00:10:46,963
Tamta pizzeria byłaby zamknięta,
165
00:10:47,043 --> 00:10:50,203
bo według źródeł
napaść miała miejsce w niedzielę.
166
00:10:50,283 --> 00:10:53,163
TripAdvisor podaje,
że w weekend jest zamknięta,
167
00:10:53,243 --> 00:10:55,883
poza tym nie nadaje się dla dużych grup.
168
00:10:55,963 --> 00:11:00,283
Wszystko inne, co tu widzimy,
zostałoby całkowicie zniszczone.
169
00:11:02,083 --> 00:11:06,163
Zanim Wandalowie przetoczyli się
z tej części miasta do następnej,
170
00:11:06,243 --> 00:11:09,763
zostawili po sobie tylko zniszczenie
i końskie gówna.
171
00:11:09,843 --> 00:11:15,043
Rzym splądrowano, zniszczono,
właściwie rozjebano na strzępy.
172
00:11:15,123 --> 00:11:19,203
Gdy Rzym upadł,
całe Cesarstwo Rzymskie było kaput.
173
00:11:19,283 --> 00:11:23,963
Potem nastąpił ponury okres,
który stał się znany jako „ciemnywiek”.
174
00:11:25,923 --> 00:11:27,323
Cholera!
175
00:11:27,403 --> 00:11:31,003
„Ciemnywiek” brzmi trochę jak objawy,
prawda?
176
00:11:31,083 --> 00:11:33,083
Coś takiego, jak zaraza.
177
00:11:33,163 --> 00:11:36,803
- Mówi pani o ciemnych wiekach?
- Dokładnie tak.
178
00:11:36,883 --> 00:11:42,403
Użyła pani przestarzałego określenia
na określenie średniowiecza.
179
00:11:42,483 --> 00:11:45,683
- Nie używamy go już.
- Dlaczego?
180
00:11:45,763 --> 00:11:48,043
Bo ma bardzo negatywne konotacje
181
00:11:48,123 --> 00:11:51,683
mrocznego, ignoranckiego i ciemnego czasu.
182
00:11:51,763 --> 00:11:54,203
- Ale tak było.
- Nie całkiem.
183
00:11:54,283 --> 00:11:58,643
Żyli wtedy fantastyczni myśliciele,
historycy, artyści i autorzy.
184
00:11:58,723 --> 00:12:00,923
Ale wszystko było gówniane.
185
00:12:01,003 --> 00:12:03,963
Ciemne wieki były przygnębiającą epoką.
186
00:12:04,043 --> 00:12:06,963
Cała Europa błąkała się po omacku,
187
00:12:07,043 --> 00:12:10,483
hacząc wszędzie piszczelami
i zarażając się chorobami.
188
00:12:10,563 --> 00:12:13,483
Ludzie mieli namieszane w głowie.
189
00:12:13,563 --> 00:12:16,163
Ilekroć myśli się o czasach średniowiecza,
190
00:12:16,243 --> 00:12:20,443
słyszy się irytującą,
wciąż dźwięczącą muzykę.
191
00:12:20,523 --> 00:12:24,163
- Tak, zgadza się.
- To nie muzyka, ale coś w stylu…
192
00:12:28,963 --> 00:12:30,083
Tak.
193
00:12:39,963 --> 00:12:42,203
Tak, dokładnie tak.
194
00:12:42,283 --> 00:12:45,203
Skąd dochodził ten dźwięk?
Nie mogli go wyłączyć?
195
00:12:45,283 --> 00:12:48,323
Ciemne wieki były tragedią
dla postępu ludzkości.
196
00:12:48,403 --> 00:12:52,523
Wstrzymały wprowadzenie 5G o setki lat.
197
00:12:52,603 --> 00:12:57,323
Więc mamy ciemne wieki.
Czy były też jasne wieki?
198
00:12:57,403 --> 00:13:02,003
Stwierdzenie, że ich epoka była światłem,
wysunęli ludzie
199
00:13:02,083 --> 00:13:06,563
we wczesnym okresie nowożytnym,
tak zwanym renesansie.
200
00:13:06,643 --> 00:13:11,563
Oczywiście mamy epokę późniejszą,
którą ludzie nazwali oświeceniem.
201
00:13:11,643 --> 00:13:14,843
Czy to w tym odcinku,
czy pojawi się później?
202
00:13:14,923 --> 00:13:17,323
Raczej pojawi się później.
203
00:13:17,403 --> 00:13:19,883
Który teraz jest odcinek?
204
00:13:19,963 --> 00:13:23,083
Chyba ten o ciemnych wiekach.
205
00:13:24,043 --> 00:13:27,883
Tak, ale odcinek trzeci czy czwarty?
206
00:13:28,603 --> 00:13:32,563
- Nie bardzo wiem.
- Obydwie się pogubiłyśmy.
207
00:13:32,643 --> 00:13:35,003
To cholernie niefajne.
208
00:13:36,283 --> 00:13:39,923
Na szczęście nie tylko Europa
miała wtedy historię.
209
00:13:40,003 --> 00:13:43,603
Eksperci wierzą, że kraje takie,
jak Ameryka Południowa i Azja
210
00:13:43,683 --> 00:13:45,643
miały swoją własną historię.
211
00:13:45,723 --> 00:13:50,523
Utrzymywali cywilizację na swój własny,
zabawny, obcy sposób.
212
00:13:51,803 --> 00:13:53,443
Oto miasto Chichen Itza,
213
00:13:53,523 --> 00:13:56,523
założone przez Majów
na terenie obecnego Meksyku.
214
00:13:56,603 --> 00:13:59,603
A to jego centrum, świątynia Kukulkana.
215
00:13:59,683 --> 00:14:01,683
Tysiąc lat temu z pewnością
216
00:14:01,763 --> 00:14:05,083
zostalibyście złożeni tu w ofierze,
by udobruchać Chaca,
217
00:14:05,163 --> 00:14:06,763
majańskiego boga deszczu.
218
00:14:06,843 --> 00:14:10,043
Dziś pewnie byłaby to
przyjemna jednodniowa wycieczka
219
00:14:10,123 --> 00:14:12,003
z pobliskiego kurortu, Tulum.
220
00:14:13,923 --> 00:14:18,323
Zatrzymałam się w pięciogwiazdkowym
Casa de Lujo Hotel i Spa.
221
00:14:18,403 --> 00:14:22,603
Ten ośrodek all-inclusive,
położony na malowniczym wybrzeżu,
222
00:14:22,683 --> 00:14:25,043
to prawdziwy luksus.
223
00:14:25,123 --> 00:14:28,963
Wszystkie pokoje są z łazienkami
i wspaniałym widokiem na ocean.
224
00:14:29,043 --> 00:14:31,523
Naprawdę nie ma po co wychodzić z łóżka,
225
00:14:31,603 --> 00:14:36,683
chyba że zobaczyć piękną plażę
i wciąż świecące słońce.
226
00:14:36,763 --> 00:14:40,603
Jeśli przygrzewa zbyt mocno,
są trzy baseny,
227
00:14:40,683 --> 00:14:42,923
jeden wyłącznie dla dorosłych.
228
00:14:43,003 --> 00:14:46,483
Jest też dużo basenów dla najmłodszych
i Żółwi Klub,
229
00:14:46,563 --> 00:14:50,403
co daje im świetne wakacje
w ich rzekomo ważnym, małym życiu.
230
00:14:50,483 --> 00:14:55,163
Jest też pięć restauracji,
czyli jedzenie nigdy wam się nie znudzi.
231
00:14:55,243 --> 00:14:58,523
Oszałamiające spa
oferuje światowej klasy zabiegi,
232
00:14:58,603 --> 00:15:03,523
od piłowania paznokci
po energiczne wcieranie.
233
00:15:04,283 --> 00:15:07,483
Gdy zachodzi słońce,
zaczyna się nocne życie.
234
00:15:07,563 --> 00:15:10,603
Lokalne alkohole,
wina i piwa wliczone w cenę,
235
00:15:10,683 --> 00:15:13,043
nie ma co sobie żałować.
236
00:15:13,123 --> 00:15:17,843
Z takimi rozrywkami dzień i noc
nie chce się wracać do domu.
237
00:15:17,923 --> 00:15:21,203
Philomena spędziła pięć dni
w Casa de Lujo Hotel i Spa.
238
00:15:21,283 --> 00:15:25,683
Ceny all-inclusive zaczynają się
od £200 za osobę za dobę bez VAT-u.
239
00:15:25,763 --> 00:15:27,803
Mają zastosowanie ogólne warunki.
240
00:15:32,883 --> 00:15:37,443
Majowie czcili swoich bogów,
a tysiące kilometrów dalej, w Arabii,
241
00:15:37,523 --> 00:15:42,123
prorok o imieniu Mahomet
zakładał inną religię, islam.
242
00:15:42,963 --> 00:15:45,923
Islam z pozoru wydaje się
delikatnym tematem.
243
00:15:46,003 --> 00:15:49,243
Według producentów
muszę trzymać się ściśle scenariusza,
244
00:15:49,323 --> 00:15:53,323
bo inaczej wywołam
poważny incydent międzynarodowy.
245
00:15:59,443 --> 00:16:03,163
Szczerze mówiąc, niezły podmuch.
W porządku, dam sobie radę.
246
00:16:03,883 --> 00:16:08,523
Co można powiedzieć o islamie?
Z jednej strony…
247
00:16:08,603 --> 00:16:12,043
TA ZAWARTOŚĆ JEST NIEDOSTĘPNA
NA TWOIM TERYTORIUM
248
00:16:23,043 --> 00:16:26,563
…w ogóle nie myślę,
że jest kontrowersyjny.
249
00:16:27,123 --> 00:16:30,883
Islam stanowił radykalne zerwanie
z poprzednimi religiami,
250
00:16:30,963 --> 00:16:34,563
bo wykorzystywane do niego budynki
miały nieco inny kształt.
251
00:16:35,963 --> 00:16:39,243
Bardzo szybko rozprzestrzeniał się
na cały świat.
252
00:16:39,323 --> 00:16:42,163
Kanał Fox News myśli,
że robi to równie szybko.
253
00:16:42,243 --> 00:16:46,243
Najwyraźniej trudno było mu się oprzeć,
jak Nutelli.
254
00:16:47,523 --> 00:16:51,723
Koran nazywa gromadzenie wiedzy
czynem godnym.
255
00:16:51,803 --> 00:16:56,483
Muzułmańscy mega frajerzy stworzyli
pierwsze uniwersytety i biblioteki
256
00:16:57,043 --> 00:17:00,283
zawierające całą wiedzę świata,
257
00:17:00,363 --> 00:17:04,923
która, szczerze mówiąc,
dziś zmieściłaby się w jednej broszurze.
258
00:17:16,043 --> 00:17:18,963
Potrzeba było dużo wiedzy,
by zapełnić biblioteki,
259
00:17:19,043 --> 00:17:22,162
więc muzułmańscy erudyci
zajęli się matematyką.
260
00:17:22,243 --> 00:17:27,763
Rachunkowość, geometria
i najbardziej islamsko brzmiąca algebra.
261
00:17:28,443 --> 00:17:34,003
Aby nie dać się prześcignąć,
misjonarze szerzyli chrześcijaństwo.
262
00:17:34,083 --> 00:17:36,723
Misjonarze głosili swoje stanowisko,
263
00:17:36,803 --> 00:17:39,443
że wielki człowiek, Bóg jest na szczycie,
264
00:17:39,523 --> 00:17:43,243
a reszta z nas musi się wyluzować
i po prostu to przyjąć.
265
00:17:43,323 --> 00:17:47,563
Wysłani przez papieża,
misjonarze wzięli Biblię i krzyż
266
00:17:47,643 --> 00:17:52,803
i wyruszyli stąd,
mozolnie przemierzając całą mapę.
267
00:17:52,883 --> 00:17:57,083
I w końcu trafili aż tu, do Irlandii,
268
00:17:57,163 --> 00:18:01,243
gdzie rozpowszechniali słowo,
czytając na głos z…
269
00:18:01,323 --> 00:18:03,683
Chwila, zapomniałam książki.
270
00:18:04,603 --> 00:18:08,243
Podróż była wtedy
wyjątkowo niebezpieczna i wyczerpująca,
271
00:18:08,323 --> 00:18:11,923
więc pierwsi misjonarze nie chcieli
podejmować jej dwukrotnie,
272
00:18:12,003 --> 00:18:13,043
podobnie jak ja.
273
00:18:14,043 --> 00:18:16,163
Ale gdy dotarli do celu,
274
00:18:16,243 --> 00:18:19,083
ich przesłanie zmieniło świat na zawsze.
275
00:18:19,163 --> 00:18:21,563
Biblia i…
276
00:18:22,643 --> 00:18:23,843
Kto zabrał krzyż?
277
00:18:23,923 --> 00:18:27,163
Chrześcijaństwo było fidget spinnerem
średniowiecza,
278
00:18:27,243 --> 00:18:30,003
Szał na nie miał trwać wiecznie.
279
00:18:30,083 --> 00:18:33,003
Doprowadziło do rozkwitu
ikonografii religijnej.
280
00:18:33,083 --> 00:18:35,923
Wizerunki Jezusa były dosłownie wszędzie.
281
00:18:36,963 --> 00:18:40,123
W średniowieczu było wiele obrazów Jezusa.
282
00:18:40,203 --> 00:18:44,723
Jak znalazł czas, by pozować artystom?
Jaka była jego dyspozycyjność?
283
00:18:45,603 --> 00:18:48,883
On był zawsze i wszędzie,
284
00:18:50,043 --> 00:18:51,403
mówiąc przenośnie.
285
00:18:51,483 --> 00:18:54,443
Więc malowali go z pamięci,
286
00:18:54,523 --> 00:18:58,123
jak ktoś opisujący intruza
policyjnemu rysownikowi,
287
00:18:58,203 --> 00:19:01,363
ale tym intruzem był Boży syn?
288
00:19:01,443 --> 00:19:05,163
Na starych obrazach Jezus występuje
w dwóch postaciach, prawda?
289
00:19:05,243 --> 00:19:09,483
Albo jako niemowlę, albo ukrzyżowany.
290
00:19:09,563 --> 00:19:13,163
Czy jakieś obrazy przedstawiają go
jako ukrzyżowane dziecko?
291
00:19:14,643 --> 00:19:16,923
Nie.
292
00:19:17,003 --> 00:19:20,843
A można było wspaniale zagrać
na ludzkim współczuciu.
293
00:19:20,923 --> 00:19:23,163
Czy Jezus kiedyś namalował siebie?
294
00:19:25,923 --> 00:19:29,763
Nie sądzę.
Na pewno nie mówią o tym żadne źródła.
295
00:19:29,843 --> 00:19:34,003
Skąd ta pewność?
Może nie podpisał obrazu, był skromny.
296
00:19:35,523 --> 00:19:39,483
Był skromny po części.
Ostatecznie mówił, że jest synem Bożym.
297
00:19:39,563 --> 00:19:43,803
- Tak, mógł to przemilczeć.
- Wtedy by go nie zabili.
298
00:19:43,883 --> 00:19:46,083
Właśnie. Ale idiota.
299
00:19:46,163 --> 00:19:49,843
Jezus nie był jedynym bóstwem,
które inspirowało sztukę.
300
00:19:49,923 --> 00:19:52,003
Jest też wiele obrazów Mahometa.
301
00:19:52,083 --> 00:19:55,803
Ale nasz producent musiał się zobowiązać,
że ich nie pokażemy.
302
00:19:55,883 --> 00:20:00,403
Do XI wieku większość krajów w Europie
przeszła na chrześcijaństwo,
303
00:20:00,483 --> 00:20:04,203
co nie powstrzymało ich
od ciągłego toczenia ze sobą wojen.
304
00:20:04,283 --> 00:20:08,283
W roku 1095 papież Urban II
przekonał ich do zaprzestania walk,
305
00:20:08,363 --> 00:20:12,883
zjednoczenia się w harmonii
i zaatakowania muzułmanów.
306
00:20:12,963 --> 00:20:17,043
Królowie europejscy rozpoczęli
zbrojną akcję charytatywną,
307
00:20:17,123 --> 00:20:20,243
by siłą dostarczyć krucyfiksy
światu islamskiemu.
308
00:20:20,323 --> 00:20:22,203
Nazwali to „wyprawą krzyżową”.
309
00:20:22,923 --> 00:20:25,523
Armie europejskie skierowały się
na wschód,
310
00:20:25,603 --> 00:20:28,843
mając nadzieję wymierzyć
sprawiedliwego kopniaka.
311
00:20:29,603 --> 00:20:34,883
Podczas krucjat krzyżowcy przebyli w zbroi
całą drogę do Jerozolimy.
312
00:20:34,963 --> 00:20:38,683
To brzmi naprawdę niekomfortowo.
Czy mieli sponsorów?
313
00:20:39,483 --> 00:20:43,283
Powiedziałabym, że sponsorem był Kościół.
314
00:20:43,363 --> 00:20:46,243
Ponieważ tę ekspedycję
trzeba było sfinansować.
315
00:20:46,803 --> 00:20:50,563
Mój kumpel odbył sponsorowany
50-kilometrowy marsz do Harrogate
316
00:20:50,643 --> 00:20:53,083
w stroju Spider Mana dla Help for Heroes.
317
00:20:53,163 --> 00:20:57,323
Tego dnia miał okropną biegunkę,
ale dzielnie walczył.
318
00:20:57,403 --> 00:21:02,483
To najbardziej szlachetna,
ale i obrzydliwa rzecz, jaką widziałam.
319
00:21:02,563 --> 00:21:07,363
Organizatorzy musieli interweniować,
ale zebrał 368 funtów.
320
00:21:07,443 --> 00:21:10,563
Krzyżowcy nigdy nie zrobili
czegoś takiego.
321
00:21:11,363 --> 00:21:12,643
Nie.
322
00:21:12,723 --> 00:21:16,323
W 1099 roku chrześcijanie
zdobyli Jerozolimę,
323
00:21:16,403 --> 00:21:20,643
ale popełnili wtedy błąd taktyczny.
Wrócili do domu bez niej.
324
00:21:20,723 --> 00:21:23,243
Więc muzułmanie pod przywództwem Saladyna
325
00:21:23,323 --> 00:21:27,043
rozpoczęli krucjatę zwrotną,
odbijając Jerozolimę.
326
00:21:27,763 --> 00:21:31,363
Wtedy już wszyscy byli
naprawdę zaangażowani w krucjaty.
327
00:21:31,443 --> 00:21:34,563
Zaczęli więc regularnie je organizować,
328
00:21:34,643 --> 00:21:37,963
aby zobaczyć,
kto zdobędzie Jerozolimę w danym roku.
329
00:21:38,043 --> 00:21:40,403
Krucjaty brzmią bardzo brutalnie.
330
00:21:40,483 --> 00:21:44,763
Czemu religie nie mogą nauczyć się
żyć razem pokojowo, tak jak w Irlandii?
331
00:21:45,843 --> 00:21:50,483
Jeśli znajdzie pani kogoś,
kto zna odpowiedź na to pytanie,
332
00:21:51,483 --> 00:21:54,523
- musi to pani szybko nagłośnić.
- Dobrze, w porządku.
333
00:21:55,363 --> 00:21:58,083
Gdy chrześcijanie i muzułmanie
szli na noże,
334
00:21:58,163 --> 00:22:03,043
ktoś oddalony o tysiące kilometrów
pokazał, jak właściwie podżegać do wojny.
335
00:22:03,683 --> 00:22:06,723
Był to władca imperium mongolskiego,
Czyngis-chan.
336
00:22:06,803 --> 00:22:12,203
W języku mongolskim chan znaczy „król”,
a czyngis - „coś innego”.
337
00:22:13,283 --> 00:22:18,683
Obecnie Czyngis-chan pojawia się
w rozmowach rzadziej niż Dennis Quaid,
338
00:22:18,763 --> 00:22:21,843
ale wtedy siał postrach na ziemi.
339
00:22:22,803 --> 00:22:25,323
Czyngis i jego Mongołowie
zaczęli bez trudu
340
00:22:25,403 --> 00:22:27,643
mongolizować Europę i Azję.
341
00:22:27,723 --> 00:22:30,883
Bezlitośnie wymordowali
miliony tysięcy ludzi.
342
00:22:32,043 --> 00:22:33,963
Wielu z nich odcięto głowy.
343
00:22:34,043 --> 00:22:37,163
Innym najpierw odrąbano nogi, potem ręce.
344
00:22:37,243 --> 00:22:40,283
A potem może głowę,
która pewnie wciąż krzyczała,
345
00:22:40,363 --> 00:22:42,243
leżąc na podłodze chaty.
346
00:22:42,323 --> 00:22:45,523
Wtedy najeźdźcy być może rąbali zwłoki,
347
00:22:45,603 --> 00:22:47,043
gotowali na nich zupę,
348
00:22:47,123 --> 00:22:51,043
a z kości miednicowych robili
chochle do jedzenia.
349
00:22:51,123 --> 00:22:55,803
Potem przy ognisku siorbali krwawą zupę,
śmiali się i puszczali bąki.
350
00:22:55,883 --> 00:22:58,483
To naprawdę nie było w porządku.
351
00:22:58,563 --> 00:23:02,243
Ile litrów krwi
352
00:23:02,323 --> 00:23:06,043
przelano przez Czyngis-chana?
353
00:23:06,123 --> 00:23:10,843
Trzeba by znać liczbę zabitych ludzi.
354
00:23:10,923 --> 00:23:16,283
Krążyły historie o kilkuset
mongolskich żołnierzach,
355
00:23:16,363 --> 00:23:19,603
którzy zabili nawet milion ludzi.
356
00:23:19,683 --> 00:23:21,763
Ile litrów krwi ma człowiek?
357
00:23:21,843 --> 00:23:25,283
- Myślę, że cztery.
- Czyli około cztery miliony litrów.
358
00:23:25,363 --> 00:23:26,363
Tak.
359
00:23:26,443 --> 00:23:30,323
Wtedy nie było banków krwi.
Co za marnotrawstwo.
360
00:23:32,283 --> 00:23:34,243
Biorąc pod uwagę sytuację,
361
00:23:34,323 --> 00:23:38,603
czy to takie dziwne, że Europejczycy
zaczęli budować ufortyfikowane domy?
362
00:23:38,683 --> 00:23:41,403
Oczywiście, że nie.
363
00:23:43,883 --> 00:23:46,363
Stoję tu teraz w jakimś zamku
364
00:23:46,443 --> 00:23:50,603
i wciąż się zastanawiam,
jak wyglądało życie w średniowieczu.
365
00:23:50,683 --> 00:23:55,443
Te czasy już minęły,
więc mogę się tylko zastanawiać.
366
00:23:56,163 --> 00:23:57,403
Wyobraźcie to sobie.
367
00:23:57,483 --> 00:24:01,643
Tu, w środkowym atrium,
stoły zastawione na ucztę.
368
00:24:01,723 --> 00:24:04,923
Ludzie stukają się kubkami do piwa
i śmieją.
369
00:24:05,003 --> 00:24:10,123
Na stole mamy udziec z dziczyzny,
zapiekankę z kosa,
370
00:24:10,203 --> 00:24:12,763
pieczoną gęś we wnętrzu świni,
371
00:24:12,843 --> 00:24:14,163
Pełen wypas.
372
00:24:14,243 --> 00:24:16,963
Tu miseczka pełna śliwek.
To chyba przystawka.
373
00:24:17,763 --> 00:24:22,283
Tutaj wieśniacy przechadzają się
w swoich strojach.
374
00:24:22,363 --> 00:24:25,163
Rycerz w pobrzękującej zbroi.
375
00:24:25,763 --> 00:24:30,043
W tym rogu ktoś gra
średniowieczną muzykę fletową.
376
00:24:30,603 --> 00:24:35,363
A tu błazen podskakuje
w kostiumie z małymi dzwoneczkami.
377
00:24:36,683 --> 00:24:41,483
Jest też coś jakby wielki ogr,
który obserwuje i cieszy się widokiem.
378
00:24:42,163 --> 00:24:46,723
A w tym końcu król siedzi na tronie
obok królowej, gońca i wieży.
379
00:24:47,603 --> 00:24:50,683
Patrzą, jak Merlinowi odcina się głowę,
380
00:24:50,763 --> 00:24:53,683
która toczy się po podłodze
do tego miejsca,
381
00:24:54,883 --> 00:24:57,003
gdzie jakiś dzik ją pożera.
382
00:24:59,683 --> 00:25:02,843
Obrzydliwość.
Macie szczęście, że tego nie widzicie.
383
00:25:03,843 --> 00:25:06,163
Nagle zabawa zostaje przerwana,
384
00:25:06,243 --> 00:25:10,523
gdy pęka szyba w oknie
i do pokoju wlatuje strzała.
385
00:25:10,603 --> 00:25:14,883
Uderza w tę ścianę,
w sam środek Tkaniny z Bayeux.
386
00:25:14,963 --> 00:25:18,083
Słychać westchnienia,
które przeradzają się w szepty,
387
00:25:18,163 --> 00:25:21,843
gdy Thomas à Becket, czyli ja,
wyciąga strzałę ze ściany.
388
00:25:25,123 --> 00:25:26,323
Chwileczkę.
389
00:25:27,043 --> 00:25:28,363
Jezu Chryste.
390
00:25:30,523 --> 00:25:32,843
Strzała zawiera wiadomość.
391
00:25:32,923 --> 00:25:36,843
Thomas ostrożnie wyjmuje wiadomość,
wyrzuca strzałę…
392
00:25:36,923 --> 00:25:38,523
- Kurwa!
- Przepraszam.
393
00:25:38,603 --> 00:25:41,483
…rozwija wiadomość i czyta ją na głos.
394
00:25:45,843 --> 00:25:47,523
To od Robin Hooda.
395
00:25:47,603 --> 00:25:51,563
Grozi zemstą na Okrągłym Stole za to,
co zrobili Gandalfowi.
396
00:25:52,803 --> 00:25:55,523
Kolejne westchnienia. Błazen mdleje.
397
00:25:55,603 --> 00:26:00,283
Zmartwione pomruki stają się głośniejsze
i zamieniają się w krzyki.
398
00:26:00,363 --> 00:26:01,843
Robi się chaos.
399
00:26:01,923 --> 00:26:03,803
Flet zaczyna się złościć.
400
00:26:03,883 --> 00:26:06,883
Tańczący niedźwiedź wyje z bólu.
401
00:26:06,963 --> 00:26:10,483
Ktoś zaczyna ładować świnie do katapulty.
402
00:26:10,563 --> 00:26:13,763
Kosmiczny najeźdźca przelatuje
przez pokój,
403
00:26:13,843 --> 00:26:17,443
strzelając szklanymi pociskami w podłogę.
404
00:26:19,083 --> 00:26:21,363
Wreszcie, w tamtym końcu sali
405
00:26:21,443 --> 00:26:24,123
wstaje król, uderzając młotkiem.
406
00:26:24,843 --> 00:26:29,443
Krzyczy: „Spokój!” głębokim męskim
głosem ze średniowiecznym akcentem.
407
00:26:30,363 --> 00:26:32,323
W zamku zapada cisza.
408
00:26:33,243 --> 00:26:36,923
Prawie słychać spadającą szpilkę.
409
00:26:37,003 --> 00:26:39,723
„Chcemy jego głowy!” - krzyczy król.
410
00:26:40,403 --> 00:26:43,403
To przełamuje lody.
Wszystko wraca do normy.
411
00:26:43,483 --> 00:26:47,483
Błazen wstaje na nogi.
Znów słychać muzykę.
412
00:26:47,563 --> 00:26:50,403
Wszyscy wesoło popijają miód.
413
00:26:50,483 --> 00:26:53,083
Życie na zamku wraca do normy.
414
00:26:53,163 --> 00:26:56,643
W samą porę,
by za chwilę wymrzeć od zarazy.
415
00:26:57,443 --> 00:27:01,483
Tak właśnie wyglądało życie na moim zamku.
416
00:27:01,563 --> 00:27:04,003
Czy kiedykolwiek myśleliście o waszym?
417
00:27:06,363 --> 00:27:09,323
Ale ludzie nie mogli kulić się
za grubymi murami,
418
00:27:09,403 --> 00:27:12,203
gdy na zewnątrz wciąż toczyły się
święte wojny.
419
00:27:13,203 --> 00:27:18,123
Religia miała jednoczyć ludzkość
w harmonii i beztroskim uśmiechu.
420
00:27:18,203 --> 00:27:22,883
Zamiast tego rozerwała ją na strzępy,
jak niedźwiedzicę na oddziale położniczym.
421
00:27:22,963 --> 00:27:26,083
Ani ten kościół,
ani jemu podobne nie wiedzieli,
422
00:27:26,163 --> 00:27:28,603
że konkurent czaił się za rogiem.
423
00:27:28,683 --> 00:27:33,003
W następnym odcinku przyjrzymy się
nowemu pokoleniu artystów i mózgowców,
424
00:27:33,083 --> 00:27:35,163
które rzuciło wyzwanie Bogu
425
00:27:35,243 --> 00:27:38,963
w epoce zwanej przez historyków
renesansem.
426
00:27:39,683 --> 00:27:42,243
Czy ten obraz jest naprawdę dobry,
427
00:27:42,323 --> 00:27:44,803
czy też tylko myślimy, że jest dobry,
428
00:27:44,883 --> 00:27:47,963
bo ktoś nam to powiedział,
tak jak o owocach morza?
429
00:28:08,003 --> 00:28:13,003
Napisy: Sylwia Sadowska