1 00:00:06,043 --> 00:00:11,043 In het eerste deel van deze binnenkort met prijzen bekroonde serie… 2 00:00:11,123 --> 00:00:14,523 …liet ik je voor het eerst en beter dan anderen zien… 3 00:00:14,603 --> 00:00:18,283 …hoe de mensheid het holentijdperk achter zich liet… 4 00:00:18,363 --> 00:00:21,963 …de landbouw, denken en zanddriehoeken uitvond… 5 00:00:22,043 --> 00:00:26,163 …en uiteindelijk het gloednieuwe Oude Rome stichtte. 6 00:00:26,243 --> 00:00:30,443 Maar na één aflevering was het verhaal natuurlijk nog niet af. 7 00:00:30,523 --> 00:00:33,723 De mens had het ontzettend ver geschopt. 8 00:00:33,803 --> 00:00:38,283 Kon er nog een schepje bovenop of was hij moe en toe aan een dutje? 9 00:00:39,323 --> 00:00:45,163 Mensachtigen moesten gaan geloven in iets wat groter was dan de mens zelf. 10 00:00:45,243 --> 00:00:47,923 Groter zelfs dan de olifant zelf. 11 00:00:48,003 --> 00:00:51,883 In deze aflevering leg ik uit hoe de mens religie ontdekte… 12 00:00:51,963 --> 00:00:55,123 …en beslechten we een eeuwenoude discussie. 13 00:00:55,203 --> 00:00:58,803 Welke is beter, de Bijbel of de Koren? 14 00:00:58,883 --> 00:01:01,203 De Koran. -Die dus? 15 00:01:01,283 --> 00:01:06,043 Het gebeurde hier, op de enige planeet die het nog waard is om voor te vechten. 16 00:01:06,123 --> 00:01:08,243 Dit is Cunk on Earth. 17 00:01:23,563 --> 00:01:27,083 De tijd is half over Rome na Christus. 18 00:01:27,163 --> 00:01:30,283 Het Romeiniete Rijk is op z'n grootst. 19 00:01:30,363 --> 00:01:32,963 Maar ondanks de pilaren en mozaïeken… 20 00:01:33,043 --> 00:01:36,323 …was er leegte in het hart van de Romeinse cultuur. 21 00:01:36,403 --> 00:01:41,283 Bezopen deelnemen aan eindeloze orgies in krappe vomitoria is leuk… 22 00:01:41,363 --> 00:01:45,523 …maar uiteindelijk heb je meer nodig. En een zwabber. 23 00:01:45,603 --> 00:01:50,483 Mensen zochten verlichtiging en hadden een spiritueel rolmodel nodig… 24 00:01:50,563 --> 00:01:53,843 …een icoon, een bijna Christus-achtig figuur. 25 00:01:53,923 --> 00:01:57,963 Gelukkig was er precies zo iemand in aantocht: 26 00:01:58,043 --> 00:02:00,883 de enige echte Mr Jezus Christus. 27 00:02:01,643 --> 00:02:07,403 Hij werd geboren in een stal, wat geen stabiele omgeving was voor een baby… 28 00:02:07,483 --> 00:02:12,403 …tenzij het een baby-ezel is, wat Jezus volgens bronnen niet was. 29 00:02:12,483 --> 00:02:15,603 Zoals op dit schilderij te zien is… 30 00:02:15,682 --> 00:02:19,643 …is Jezus geboren met een brandende cirkel om z'n hoofd… 31 00:02:19,723 --> 00:02:23,803 …waardoor al het hooi en schaamhaar vlam vatte. 32 00:02:23,883 --> 00:02:26,123 Geen zorgen, de islam komt zo. 33 00:02:26,723 --> 00:02:30,803 Jezus werd als jood geboren, maar bekeerde zich tot timmerman… 34 00:02:30,883 --> 00:02:35,043 …toen hij z'n vader navolgde in de stoel- en tafelindustrie. 35 00:02:35,123 --> 00:02:38,323 Het ironische aan Jezus als timmerman… 36 00:02:38,403 --> 00:02:43,883 …is dat hij vernoemd is naar de woorden die je roept als een hamer je duim raakt. 37 00:02:43,963 --> 00:02:48,483 Geleerden geloven dat hij echt bestaan heeft, net als Justin Timberlake… 38 00:02:48,563 --> 00:02:50,123 …en Garfield. 39 00:02:50,203 --> 00:02:54,723 Ongeacht of hij echt de zoon van God was die wonderen verrichtte… 40 00:02:54,803 --> 00:02:58,363 …zoals op wijn lopen of een dove man weer laten zien… 41 00:02:59,123 --> 00:03:03,443 …was z'n boodschap van verdraagzaamheid en vergeving zo belangrijk… 42 00:03:03,523 --> 00:03:08,603 …dat z'n volgelingen iedereen vermoordden die er niet naar wilde luisteren. 43 00:03:11,523 --> 00:03:16,403 Niet zo gek dus dat deze houtsmid de Romeinse autoriteiten zorgen baarde. 44 00:03:16,483 --> 00:03:20,403 Ze vonden Jezus zo gevaarlijk dat ze hem kruisigden. 45 00:03:20,483 --> 00:03:24,763 En niet een beetje, maar helemaal tot aan de dood. 46 00:03:25,803 --> 00:03:28,483 Het moet een dubbel gevoel geweest zijn. 47 00:03:28,563 --> 00:03:31,443 Het was zijn taak om de mensheid te redden… 48 00:03:31,523 --> 00:03:36,083 …maar hij stond aan het kruis ondraaglijke pijnen uit… 49 00:03:36,163 --> 00:03:40,683 …wetende dat dit een perfect logo zou zijn voor z'n campagne. 50 00:03:40,763 --> 00:03:44,123 Jezus is vermoord om wat hij zei. 51 00:03:44,203 --> 00:03:49,163 Zou je hem het eerste slachtoffer van de cancelcultuur kunnen noemen? 52 00:03:49,243 --> 00:03:53,923 Dat zou alleen kunnen onder de voorwaarde… 53 00:03:54,003 --> 00:04:00,403 …dat mensen Jezus echt zagen als iemand die ergens voor stond… 54 00:04:00,483 --> 00:04:02,723 …en precies wisten wat dit was. 55 00:04:02,803 --> 00:04:04,963 Sorry, dat was geen vraag. 56 00:04:05,043 --> 00:04:10,363 Ik wil graag dat u hem het eerste slachtoffer van de cancelcultuur noemt. 57 00:04:10,443 --> 00:04:11,963 In die camera. 58 00:04:13,203 --> 00:04:18,403 We willen een paar rake citaten hebben voor tijdens de aftiteling. 59 00:04:18,483 --> 00:04:21,683 Toe maar. In die camera. 60 00:04:21,763 --> 00:04:24,083 Oké, in deze camera? 61 00:04:24,163 --> 00:04:29,163 Je zou Jezus zelfs het eerste slachtoffer van de cancelcultuur kunnen noemen. 62 00:04:29,243 --> 00:04:31,243 Top, bedankt. 63 00:04:31,323 --> 00:04:35,443 Maar net toen het leven van Jezus voorbij leek te zijn… 64 00:04:35,523 --> 00:04:39,683 …respawnde hij, en sprong hij al dansend op naar de hemel… 65 00:04:39,763 --> 00:04:43,443 …waardoor hij alle hoogspringrecords verbeterde. 66 00:04:43,523 --> 00:04:47,323 Tijdens z'n leven had Jezus maar 12 volgelingen… 67 00:04:47,403 --> 00:04:50,643 …nog minder dan m'n oom Steve op Instagram. 68 00:04:50,723 --> 00:04:56,203 Maar dat veranderde toen z'n leer zich op papier begon te verspreiden. 69 00:04:56,283 --> 00:05:00,523 Jezus kwam na z'n dood terug in de vorm van een boek, toch? 70 00:05:00,603 --> 00:05:04,563 Waarom noemen christenen dat boek de Bibbel? 71 00:05:04,643 --> 00:05:07,443 De Bijbel. -Spreek je het zo uit? 72 00:05:07,523 --> 00:05:10,483 Ik hoor het voor het eerst. Hoe zeg je het? 73 00:05:10,563 --> 00:05:13,843 Bijbel. -Waarom spel je het dan als 'bibbel'? 74 00:05:13,923 --> 00:05:17,363 Ik heb het uitgeschreven gezien. B-I-J-B-E-L. 75 00:05:17,443 --> 00:05:18,803 Bibbel. -Bijbel. 76 00:05:18,883 --> 00:05:23,283 De boodschap van Jezus werd verspreid door de apostelen… 77 00:05:23,363 --> 00:05:28,243 …bijna 2000 jaar voor het Belgische technonummer 'Pump Up the Jam'. 78 00:05:43,523 --> 00:05:47,483 Andere hits van Technotronic zijn 'Get Up! (Before the Night is Over)'… 79 00:05:47,563 --> 00:05:49,203 …en 'This Beat is Technotronic' 80 00:05:52,483 --> 00:05:56,443 'Pump Up the Jam' heeft een bpm van 125, de hartslag van een kat in rust 81 00:05:59,043 --> 00:06:03,163 Dit nummer is het volkslied van Canada 82 00:06:05,883 --> 00:06:10,763 De tekst bevat aanwijzingen naar een begraven gouden haas die nooit gevonden is 83 00:06:12,963 --> 00:06:16,283 Maar niet iedereen was blij met het christendom. 84 00:06:16,363 --> 00:06:21,003 In Rome werden christenen vervolgd. Dat is Latijn voor 'uitgekotst'. 85 00:06:21,083 --> 00:06:25,923 Als je toen christen was, kon je beter uit de buurt van het Colosseum blijven. 86 00:06:26,003 --> 00:06:28,843 Die plek was net zo ellendig als Birmingham. 87 00:06:29,723 --> 00:06:33,323 Hier gooiden de Romeinen christenen voor de leeuwen… 88 00:06:33,403 --> 00:06:39,203 …mogelijk om te zien of hun pacifisme de beesten minder agressief kon maken. 89 00:06:40,043 --> 00:06:46,003 Als een christen won en een leeuw opat, ging hij dan door naar de volgende ronde? 90 00:06:46,083 --> 00:06:51,403 En moest hij dan iets anders opeten, zoals een heel paard of zo? 91 00:06:51,483 --> 00:06:55,923 Er is amper bewijs dat er veel christenen voor de leeuwen zijn gegooid. 92 00:06:56,003 --> 00:07:00,363 Kunt u voor de vorm even doen alsof het er een heleboel waren? 93 00:07:00,443 --> 00:07:03,083 Maar dat klopt niet. 94 00:07:03,163 --> 00:07:07,803 Zouden christenen het de leeuwen vergeven hebben dat ze ze opaten? 95 00:07:07,883 --> 00:07:12,683 Ze namen het ze vast niet kwalijk. Ze deden wat ze van nature doen. 96 00:07:12,763 --> 00:07:16,683 Hoe vonden de leeuwen het dat ze maar één ding te eten kregen? 97 00:07:16,763 --> 00:07:19,283 Dat kan geen pretje geweest zijn. 98 00:07:19,363 --> 00:07:23,323 Stel je voor dat je lunch elke dag aan het gillen was. 99 00:07:23,403 --> 00:07:28,643 Dat beïnvloedt je geestelijke gezondheid. -De geestelijke gezondheid van leeuwen? 100 00:07:30,083 --> 00:07:36,083 Een paar eeuwen later waren de Romeinen zelf christen geworden. Maar waarom? 101 00:07:36,163 --> 00:07:40,483 Helaas zijn geen van de inwoners van het Oude Rome nog in leven. 102 00:07:40,563 --> 00:07:44,003 Daarom moeten we oude teksten doorpluizen… 103 00:07:44,083 --> 00:07:46,643 …net als na een relatiebreuk. 104 00:07:46,723 --> 00:07:49,163 Dankzij ons moderne leesvermogen… 105 00:07:49,243 --> 00:07:54,243 …weten we dat keizer Constantijn, wat 'constant' of 'onveranderlijk' betekent… 106 00:07:54,323 --> 00:07:58,003 …op een dag onverwachts overstapte op het christendom. 107 00:07:59,883 --> 00:08:02,843 Al snel hadden alle Romeinen zich bekeerd. 108 00:08:02,923 --> 00:08:06,923 En kort daarna gooiden ze geen christenen meer voor de leeuwen. 109 00:08:07,003 --> 00:08:08,843 Niemand weet waarom. 110 00:08:10,643 --> 00:08:14,043 Van de ene op de andere dag hadden ze God gevonden. 111 00:08:14,123 --> 00:08:18,883 Hoe kan het toch dat we ons zo makkelijk door religie laten verleiden? 112 00:08:18,963 --> 00:08:23,043 Waarom willen mensen geloven in een hogere macht? 113 00:08:23,123 --> 00:08:26,203 Omdat we ons dan minder dik voelen? 114 00:08:26,283 --> 00:08:32,923 Ik denk dat het gevoel dat het bestaan zin heeft en waardevol is… 115 00:08:33,003 --> 00:08:38,563 …in grote mate bijdraagt aan iemands levensgeluk. 116 00:08:38,643 --> 00:08:42,243 Maar als je denkt aan hoe groot de wereld is… 117 00:08:42,323 --> 00:08:44,962 …voel je je ineens een stuk slanker. 118 00:08:45,043 --> 00:08:46,363 Dat zou kunnen. 119 00:08:46,443 --> 00:08:49,763 Sommige mensen bekeren zich heel plotseling, hè? 120 00:08:49,843 --> 00:08:54,723 M'n maat Paul werd op weg naar Winchester afgesneden door een vrachtwagen. 121 00:08:54,803 --> 00:08:58,803 En vlak voor de botsing bewoog alles in slow motion. 122 00:08:58,883 --> 00:09:02,523 En Paul, die niet gelovig was, zei toen tegen Jezus: 123 00:09:02,603 --> 00:09:05,883 'Als ik dit overleef, geloof ik in je.' 124 00:09:05,963 --> 00:09:10,643 Hij overleefde het, maar brak z'n schedel en allebei z'n benen. 125 00:09:10,723 --> 00:09:12,603 Waarom doet Jezus zoiets? 126 00:09:12,683 --> 00:09:18,443 Je werpt een heel belangrijke vraag op over Goddelijke voorzienigheid. 127 00:09:18,523 --> 00:09:20,763 O ja? -Nou en of. 128 00:09:20,843 --> 00:09:24,323 Als we in een goede God geloven… 129 00:09:24,403 --> 00:09:28,403 …waarom is er dan zo veel kwaad in de wereld? 130 00:09:28,483 --> 00:09:30,443 Jouw vriend… -Paul. 131 00:09:30,523 --> 00:09:33,163 Paul. Zijn ongeluk… 132 00:09:33,243 --> 00:09:37,603 In hoeverre kun je God daarvan de schuld geven? 133 00:09:37,683 --> 00:09:40,003 Paul heeft het hem nooit vergeven. 134 00:09:40,083 --> 00:09:43,363 Hij zei: 'Als ik Jezus zie, is hij er geweest.' 135 00:09:45,563 --> 00:09:47,003 Juist. 136 00:09:47,763 --> 00:09:50,883 Rome was een baken van het christelijk geloof… 137 00:09:50,963 --> 00:09:53,243 …maar er was rampspoed op komst. 138 00:09:53,323 --> 00:09:56,363 De Romeinen hadden zich nog niet bekeerd… 139 00:09:56,443 --> 00:10:02,083 …of ze werden ingeblikt door mensen die vooral in hamers en beuken geloofden. 140 00:10:02,163 --> 00:10:07,083 Dit waren de Vandalen, een groep die berucht was om z'n vernielzucht… 141 00:10:07,163 --> 00:10:08,683 …net als Guns N' Roses. 142 00:10:13,523 --> 00:10:17,043 Momenteel sta ik op, en ook in, het moderne Rome… 143 00:10:17,123 --> 00:10:21,723 …wat zich toevallig op dezelfde plek bevindt als de oude versie. 144 00:10:21,803 --> 00:10:26,243 Hier vond de angstaanjagende aanval van de Vandalen plaats. 145 00:10:26,323 --> 00:10:31,963 De Vandalen stormden langs de koffietent met het onbeschofte personeel… 146 00:10:32,043 --> 00:10:36,163 …helemaal hierheen, moordend, plunderend en brand stichtend. 147 00:10:36,243 --> 00:10:40,123 We weten ook dat die kruising er toen nog niet was… 148 00:10:40,203 --> 00:10:44,683 …dus ze konden de verkeersborden tijdens hun invasie negeren. 149 00:10:44,763 --> 00:10:50,163 Die pizzatent was ook niet open, want het schijnt op een zondag gebeurd te zijn… 150 00:10:50,243 --> 00:10:55,843 …en volgens TripAdvisor is hij dan dicht, en sowieso niet geschikt voor groepen. 151 00:10:55,923 --> 00:11:00,803 Maar alles wat hier verder te zien is, was compleet verwoest. 152 00:11:02,083 --> 00:11:06,163 Toen de Vandalen naar het volgende deel van de stad trokken… 153 00:11:06,243 --> 00:11:09,763 …hadden ze een spoor van paardenschijt achtergelaten. 154 00:11:09,843 --> 00:11:12,803 Rome was leeggeroofd, verwoest… 155 00:11:12,883 --> 00:11:15,043 …keihard verkracht. 156 00:11:15,123 --> 00:11:19,643 En toen Rome gevallen was, stortte het hele Romeinse Rijk in. 157 00:11:19,723 --> 00:11:24,163 De sombere periode die volgde werd 'de donkreeuwen' genoemd. 158 00:11:27,403 --> 00:11:33,083 Donkreeuwen klinkt als een symptoom, hè? Iets wat met de pest te maken had. 159 00:11:33,163 --> 00:11:36,803 Bedoel je de donkere middeleeuwen? -O, is dat het? 160 00:11:36,883 --> 00:11:42,403 Als je doelt op de ouderwetse term voor de vroege middeleeuwen. 161 00:11:42,483 --> 00:11:45,643 We gebruiken die term niet meer. -Niet? 162 00:11:45,723 --> 00:11:51,803 Het suggereert dat het een donkere, onwetende en achterlijke periode was. 163 00:11:51,883 --> 00:11:54,203 Dat was het ook. -Niet echt. 164 00:11:54,283 --> 00:11:58,123 Je had geweldige denkers, kunstenaars en schrijvers. 165 00:11:58,203 --> 00:12:00,923 Maar er was geen zak aan. 166 00:12:01,003 --> 00:12:06,963 Het was een deprimerende tijd waarin heel Europa rondstrompelde in het donker… 167 00:12:07,043 --> 00:12:10,523 …steeds z'n schenen stootte en vieze ziektes opliep. 168 00:12:10,603 --> 00:12:13,483 Mensen werden vast gillend gek. 169 00:12:13,563 --> 00:12:20,443 In de middeleeuwen speelden ze constant van die vervelende 'hey nonny no'-muziek. 170 00:12:20,523 --> 00:12:24,003 Dat klopt. -Van die muziek die… 171 00:12:39,923 --> 00:12:42,203 Ja, dat hoorde je heel veel. 172 00:12:42,283 --> 00:12:45,203 Konden ze dat geluid niet uitzetten? 173 00:12:45,283 --> 00:12:48,003 In de middeleeuwen stond de mensheid stil… 174 00:12:48,083 --> 00:12:52,443 …waardoor de uitrol van 5G honderden jaren vertraging opliep. 175 00:12:52,523 --> 00:12:57,323 De donkere middeleeuwen hebben we gehad. Waren er ook lichte middeleeuwen? 176 00:12:57,403 --> 00:13:03,883 Door mensen in de vroegmoderne tijd, de renaissance, werd beweerd… 177 00:13:03,963 --> 00:13:06,523 …dat zij in het lichte tijdperk leefden. 178 00:13:06,603 --> 00:13:11,083 En de periode erna noemde men natuurlijk 'de verlichting'. 179 00:13:11,163 --> 00:13:14,843 Zit dat in deze aflevering of komt dat later aan bod? 180 00:13:14,923 --> 00:13:17,323 Ik denk dat het later aan bod komt. 181 00:13:17,403 --> 00:13:19,883 In welke aflevering zitten we nu? 182 00:13:19,963 --> 00:13:23,963 Waarschijnlijk in de aflevering over de middeleeuwen. 183 00:13:24,043 --> 00:13:28,443 Ja, maar de hoeveelste aflevering is dat precies? 184 00:13:28,523 --> 00:13:30,083 Dat weet ik niet. 185 00:13:30,163 --> 00:13:34,843 We zijn allebei volledig de weg kwijt, hè? Wat een klotezooi. 186 00:13:35,923 --> 00:13:40,003 Maar Europa was gelukkig niet het enige land met een verleden. 187 00:13:40,083 --> 00:13:45,643 Kenners denken nu dat Zuid-Amerika en Azië ook een verleden hadden. 188 00:13:45,723 --> 00:13:50,523 En zij ontwikkelden zich op hun eigen exotische, buitenlandse wijze. 189 00:13:51,683 --> 00:13:56,523 Dit is de stad Chichén Itzá, gebouwd door de Maya's in het huidige Mexico. 190 00:13:56,603 --> 00:13:59,523 En dit is de Tempel van Kukulcan. 191 00:13:59,603 --> 00:14:01,843 Duizend jaar geleden… 192 00:14:01,923 --> 00:14:06,763 …werd je hier waarschijnlijk geofferd aan Chaac, de Mayagod van de regen. 193 00:14:06,843 --> 00:14:12,563 Tegenwoordig is het een leuk dagje uit als je in 't vakantieoord Tulum verblijft. 194 00:14:13,883 --> 00:14:18,323 Daar logeer ik ook, in het vijfsterrenhotel Casa de Lujo. 195 00:14:18,403 --> 00:14:25,043 Dit all-inclusive resort aan de pittoreske kust van Tulum is het toonbeeld van luxe. 196 00:14:25,123 --> 00:14:28,883 Met een eigen badkamer en schitterend uitzicht op zee… 197 00:14:28,963 --> 00:14:31,323 …is er haast geen reden om op te staan. 198 00:14:31,403 --> 00:14:36,603 Behalve natuurlijk het prachtige strand en de constante zonneschijn. 199 00:14:36,683 --> 00:14:40,603 Als het te warm wordt, zijn er drie zwembaden om in af te koelen… 200 00:14:40,683 --> 00:14:42,923 …waaronder een voor volwassenen. 201 00:14:43,003 --> 00:14:45,003 De kleintjes zitten ook goed. 202 00:14:45,083 --> 00:14:50,403 De Turtle Club bezorgt ze de vakantie van hun zogenaamd belangrijke leventje. 203 00:14:50,483 --> 00:14:55,163 En met vijf restaurants om uit te kiezen verveelt het eten u nooit. 204 00:14:55,243 --> 00:15:01,043 Daarbij biedt de fraaie Inspiration Spa eersteklas wellnessbehandelingen… 205 00:15:01,123 --> 00:15:04,083 …van teennagels vijlen tot hardhandig wrijven. 206 00:15:04,163 --> 00:15:07,443 En als de zon ondergaat, begint het nachtleven. 207 00:15:07,523 --> 00:15:13,043 Alle drank zit bij de prijs inbegrepen, dus u hoeft zich niet in te houden. 208 00:15:13,123 --> 00:15:17,843 Met al die zonneschijn en feestjes zult u nooit meer naar huis willen. 209 00:15:17,923 --> 00:15:20,643 Philomena's verblijf telde vijf nachten. 210 00:15:20,723 --> 00:15:25,523 Prijzen zijn vanaf 200 pond per persoon per nacht, exclusief btw. 211 00:15:25,603 --> 00:15:27,563 Lees vooraf de voorwaarden. 212 00:15:32,803 --> 00:15:35,163 Terwijl de Maya's hun goden vereerden… 213 00:15:35,243 --> 00:15:41,083 …stichtte de profeet Mohammed in Arabië een andere religie: 214 00:15:41,163 --> 00:15:42,803 de islam. 215 00:15:42,883 --> 00:15:45,923 De islam is nogal een gevoelig onderwerp. 216 00:15:46,003 --> 00:15:49,203 Als ik me niet woordelijk aan dit script hou… 217 00:15:49,283 --> 00:15:53,363 …kan ik een ernstig internationaal conflict veroorzaken. 218 00:15:59,403 --> 00:16:01,803 Valt dat even tegen. 219 00:16:01,883 --> 00:16:03,763 Ik improviseer wel wat. 220 00:16:03,843 --> 00:16:07,443 Wat kunnen we over de islam zeggen? 221 00:16:07,523 --> 00:16:08,523 Allereerst… 222 00:16:08,603 --> 00:16:13,043 DIT FRAGMENT IS NIET BESCHIKBAAR IN UW LAND 223 00:16:23,043 --> 00:16:26,563 Ikzelf vind dat helemaal niet controversieel. 224 00:16:27,123 --> 00:16:30,763 De islam brak radicaal met voorgaande religies… 225 00:16:30,843 --> 00:16:35,283 …omdat de gebouwen waarin het plaatsvond een iets andere vorm hadden. 226 00:16:35,963 --> 00:16:42,163 Het breidde zich bijna net zo snel uit als het volgens Fox News nu nog steeds doet. 227 00:16:42,243 --> 00:16:46,043 Het was blijkbaar onweerstaanbaar, net als Nutella. 228 00:16:47,523 --> 00:16:51,603 Volgens de Koran was het vergaren van kennis cruciaal. 229 00:16:51,683 --> 00:16:56,963 Islamitische mega-nerds richtten de eerste universiteiten en bibliotheken op… 230 00:16:57,043 --> 00:17:00,323 …waarin alle kennis ter wereld werd bewaard… 231 00:17:00,403 --> 00:17:04,923 …wat op dat moment waarschijnlijk in één foldertje paste. 232 00:17:16,043 --> 00:17:19,323 Omdat ze meer kennis nodig hadden… 233 00:17:19,402 --> 00:17:23,683 …verdiepten moslims zich in wiskunde, calculus, geometrie… 234 00:17:23,763 --> 00:17:27,763 …en de meest islamitisch klinkende wetenschap: al-gebra. 235 00:17:28,362 --> 00:17:33,963 Het christendom verspreidde zich intussen ook, met behulp van missionarissen. 236 00:17:34,043 --> 00:17:36,723 Zij stonden bekend om hun houding. 237 00:17:36,803 --> 00:17:39,443 De grote man, God, bevond zich bovenop… 238 00:17:39,523 --> 00:17:43,243 …en wij moesten het liggend ondergaan. 239 00:17:43,323 --> 00:17:49,243 Missionarissen namen de Bijbel en het kruis mee, en vertrokken vanaf hier. 240 00:17:49,323 --> 00:17:52,763 Ze baanden zich een weg dwars over de kaart… 241 00:17:52,843 --> 00:17:57,083 …en belandden uiteindelijk helemaal hier in Ierland… 242 00:17:57,163 --> 00:18:01,163 …waar ze Gods woord verkondigden door voor te lezen uit de… 243 00:18:01,243 --> 00:18:03,043 Ik ben het boek vergeten. 244 00:18:04,603 --> 00:18:08,243 Reizen was destijds uiterst gevaarlijk en zwaar… 245 00:18:08,323 --> 00:18:13,803 …dus de missionarissen wilden de tocht niet twee keer hoeven afleggen. 246 00:18:13,883 --> 00:18:19,043 Eenmaal gearriveerd, veranderden ze de wereld met wat ze hadden meegenomen: 247 00:18:19,123 --> 00:18:21,563 de Bijbel en het… 248 00:18:22,563 --> 00:18:23,763 Waar is het kruis? 249 00:18:23,843 --> 00:18:27,123 Het christendom was de fidget spinner van z'n tijd… 250 00:18:27,203 --> 00:18:30,003 …een grote rage die nooit zou verdwijnen. 251 00:18:30,083 --> 00:18:35,763 Het leidde tot religieuze iconografie. Overal zag je afbeeldingen van Jezus. 252 00:18:36,963 --> 00:18:40,123 Er waren veel schilderijen van Jezus. 253 00:18:40,203 --> 00:18:44,883 Hoe kan hij zo vaak geposeerd hebben? Hoe zag z'n agenda eruit? 254 00:18:44,963 --> 00:18:48,883 Nou ja, hij was overal. 255 00:18:49,883 --> 00:18:51,403 Figuurlijk gezien. 256 00:18:51,483 --> 00:18:54,443 Dus ze schilderden hem uit het hoofd… 257 00:18:54,523 --> 00:18:58,083 …zoals een compositietekenaar een inbreker tekent… 258 00:18:58,163 --> 00:19:01,363 …alleen was deze inbreker de zoon van God. 259 00:19:01,443 --> 00:19:05,163 Jezus wordt maar op twee manieren afgebeeld, hè? 260 00:19:05,243 --> 00:19:09,483 Als baby of terwijl hij gekruisigd wordt. 261 00:19:09,563 --> 00:19:13,843 Is hij weleens afgebeeld als baby die gekruisigd wordt? 262 00:19:15,243 --> 00:19:16,923 Nee. 263 00:19:17,003 --> 00:19:20,603 Dat is dan een gemiste kans. Zoiets wekt medelijden. 264 00:19:20,683 --> 00:19:23,763 Heeft Jezus zichzelf weleens geschilderd? 265 00:19:25,883 --> 00:19:29,323 Ik geloof het niet. Daar zijn geen bewijzen van. 266 00:19:29,403 --> 00:19:34,443 Misschien signeerde hij z'n werk niet. Hij was best bescheiden, toch? 267 00:19:34,523 --> 00:19:39,403 Tot op zekere hoogte. Hij noemde zichzelf wel de zoon van God. 268 00:19:39,483 --> 00:19:43,723 Dat had hij stil kunnen houden. -Dan was hij niet vermoord. 269 00:19:43,803 --> 00:19:46,083 Ja, wat een sukkel. 270 00:19:46,163 --> 00:19:49,843 Jezus was niet de enige god waarvan kunst werd gemaakt. 271 00:19:49,923 --> 00:19:55,283 Er zijn ook veel portretten van Mohammed, maar die mogen we niet laten zien. 272 00:19:55,363 --> 00:20:00,323 In de 11e eeuw hingen de meeste Europese landen het christendom aan… 273 00:20:00,403 --> 00:20:04,003 …maar dat weerhield ze er niet van om oorlog te voeren. 274 00:20:04,083 --> 00:20:09,963 In 1095 haalde paus Urbanus 2 ze over vrede te sluiten, in harmonie te leven… 275 00:20:10,043 --> 00:20:12,883 …en samen de moslims aan te vallen. 276 00:20:12,963 --> 00:20:16,723 Europese koningen zetten een gewapende benefiet op touw… 277 00:20:16,803 --> 00:20:20,043 …om de islamieten van kruizen te voorzien. 278 00:20:20,123 --> 00:20:22,203 Ze noemden het Kruis Aid. 279 00:20:22,843 --> 00:20:25,523 Europese legers trokken naar het oosten… 280 00:20:25,603 --> 00:20:29,443 …om de mensen daar er eens goed van langs te geven. 281 00:20:29,523 --> 00:20:34,803 De kruisvaarders gingen helemaal naar Jeruzalem in hun harnas. 282 00:20:34,883 --> 00:20:39,163 Dat klinkt heel oncomfortabel. Werden ze gesponsord? 283 00:20:39,243 --> 00:20:43,323 In zekere zin werden ze gesponsord door de kerk. 284 00:20:43,403 --> 00:20:46,243 Want er was geld voor nodig. 285 00:20:46,323 --> 00:20:52,723 M'n maat Paul deed ooit een sponsorloop naar Harrogate verkleed als Spider-Man. 286 00:20:52,803 --> 00:20:57,323 Hij had die dag vreselijke diarree, maar hij zette toch door. 287 00:20:57,403 --> 00:21:02,483 Het was een van de nobelste maar smerigste dingen die ik ooit heb gezien. 288 00:21:02,563 --> 00:21:07,363 De organisatie greep uiteindelijk in, maar hij had 368 pond ingezameld. 289 00:21:07,443 --> 00:21:10,563 Dat hebben de kruisvaarders nooit gedaan, hè? 290 00:21:11,283 --> 00:21:12,643 Nee. 291 00:21:12,723 --> 00:21:16,323 In 1099 veroverden de christenen Jeruzalem. 292 00:21:16,403 --> 00:21:20,643 Maar ze maakten een tactische fout: Ze namen het niet mee naar huis. 293 00:21:20,723 --> 00:21:27,683 Dus de moslims, onder leiding van Saladin, vochten terug en heroverden Jeruzalem. 294 00:21:27,763 --> 00:21:33,323 Iedereen was bezeten van de kruistochten, dus werden ze regelmatig gehouden. 295 00:21:33,403 --> 00:21:37,883 Elk jaar werd er gevochten om te kijken wie Jeruzalem zou winnen. 296 00:21:37,963 --> 00:21:40,443 De kruistochten klinken gewelddadig. 297 00:21:40,523 --> 00:21:45,763 Waarom kunnen religies niet net als in Ierland vredig naast elkaar bestaan? 298 00:21:45,843 --> 00:21:52,843 Als je daar het antwoord op vindt, moet je het zo snel mogelijk bekendmaken. 299 00:21:52,923 --> 00:21:54,523 Oké, prima. 300 00:21:55,363 --> 00:22:01,883 Eén man besloot de christenen en moslims te laten zien wat échte oorlog was. 301 00:22:03,603 --> 00:22:06,723 Dat was de leider van de Mongolen, Genghis Khan. 302 00:22:06,803 --> 00:22:12,203 'Khan' is Mongools voor 'koning', en 'Genghis' is… iets anders. 303 00:22:13,243 --> 00:22:18,203 Tegenwoordig komt Genghis Khan minder vaak ter sprake dan Dennis Quaid… 304 00:22:18,283 --> 00:22:21,523 …maar destijds werd hij door iedereen gevreesd. 305 00:22:22,803 --> 00:22:27,163 Genghis en z'n Mongolen hielden flink huis in Europa en Azië. 306 00:22:27,243 --> 00:22:31,203 Miljoenduizenden mensen werden genadeloos afgeslacht. 307 00:22:32,043 --> 00:22:33,843 Velen werden onthoofd. 308 00:22:33,923 --> 00:22:37,083 Bij anderen werden de benen afgehakt, dan een arm… 309 00:22:37,163 --> 00:22:42,243 …en dan hun gezicht, dat nog gilde als het door hun hut vloog. 310 00:22:42,323 --> 00:22:46,883 De indringers hakten hun lijken in mootjes en trokken er soep van… 311 00:22:46,963 --> 00:22:51,043 …en bewerkten hun bekkens tot lepels om mee te eten. 312 00:22:51,123 --> 00:22:55,723 Daarna zaten ze bij de haard hun soep op te slurpen en dom te lachen. 313 00:22:55,803 --> 00:22:58,123 Het kon echt niet door de beugel. 314 00:22:58,203 --> 00:23:02,283 Hoeveel bloed, uitgedrukt in liters… 315 00:23:02,363 --> 00:23:06,043 …is er dankzij Genghis Khan vergoten? 316 00:23:06,123 --> 00:23:10,843 Dan moet je weten hoeveel mensen er vermoord zijn. 317 00:23:10,923 --> 00:23:16,243 Er bestaan verhalen van een paar honderd Mongoolse soldaten… 318 00:23:16,323 --> 00:23:19,483 …die een miljoen mensen hebben gedood. 319 00:23:19,563 --> 00:23:22,483 Hoeveel liter zit er in een mens? -4,5, denk ik. 320 00:23:22,563 --> 00:23:26,363 Dus op z'n minst 4,5 miljoen liter. -Ja. 321 00:23:26,443 --> 00:23:30,323 En er waren nog geen bloedbanken. Wat een verspilling. 322 00:23:32,243 --> 00:23:38,443 Is het zo vreemd dat met al die onrust Europeanen burchten gingen bouwen? 323 00:23:38,523 --> 00:23:40,643 Het antwoord is nee. 324 00:23:43,843 --> 00:23:47,043 Als hier nu zo sta in een of ander kasteel… 325 00:23:47,123 --> 00:23:51,323 …kan ik niet anders dan me afvragen hoe het leven toen was. 326 00:23:51,403 --> 00:23:56,083 De middeleeuwen zijn namelijk voorbij, dus dat is m'n enige optie. 327 00:23:56,163 --> 00:24:01,683 Stel je voor: Hier, in het atrium, waren de tafels gedekt voor een feestmaal. 328 00:24:01,763 --> 00:24:04,923 Mensen slaan hun kroezen tegen elkaar en lachen. 329 00:24:05,003 --> 00:24:10,083 De tafel staat vol met hertenbouten, vleespasteien… 330 00:24:10,163 --> 00:24:14,003 …gebraden gans in een varken. Alles erop en eraan. 331 00:24:14,083 --> 00:24:17,723 Een schaaltje pruimen. Dat zal een bijgerecht zijn. 332 00:24:17,803 --> 00:24:22,283 Hier lopen boeren op en neer in hun zondagse kleren. 333 00:24:22,363 --> 00:24:25,643 Een ridder wandelt voorbij in z'n harnas. 334 00:24:25,723 --> 00:24:30,523 In deze hoek speelt iemand middeleeuwse fluitmuziek. 335 00:24:30,603 --> 00:24:35,563 En voor hem springt een hofnar op en neer in z'n pak met bellen. 336 00:24:36,683 --> 00:24:39,763 Een oger-achtig wezen kijkt toe… 337 00:24:39,843 --> 00:24:41,923 …en moet erom lachen. 338 00:24:42,003 --> 00:24:44,603 Aan deze kant zit de koning op z'n troon… 339 00:24:44,683 --> 00:24:47,483 …naast de koningin, een loper en een toren. 340 00:24:47,563 --> 00:24:50,043 Het hoofd van Merlijn wordt afgehakt… 341 00:24:50,123 --> 00:24:54,083 …en rolt over de vloer naar deze plek… 342 00:24:54,883 --> 00:24:57,403 …waar wilde zwijnen het oppeuzelen. 343 00:24:59,563 --> 00:25:01,323 Walgelijk. 344 00:25:01,403 --> 00:25:03,723 Wees maar blij dat je niks ziet. 345 00:25:03,803 --> 00:25:06,203 Het plezier wordt ruw verstoord… 346 00:25:06,283 --> 00:25:10,523 …wanneer een raam barst en een pijl naar binnen vliegt. 347 00:25:10,603 --> 00:25:14,883 Hij boort zich in deze muur, in het midden van het tapijt van Bayeux. 348 00:25:14,963 --> 00:25:17,483 Men schrikt en begint te fluisteren… 349 00:25:17,563 --> 00:25:21,963 …terwijl Thomas à Becket, dat ben ik, de pijl uit de muur trekt. 350 00:25:25,123 --> 00:25:26,643 Momentje. 351 00:25:26,723 --> 00:25:28,203 Allejezus. 352 00:25:30,443 --> 00:25:32,883 Er zit een briefje aan de pijl. 353 00:25:32,963 --> 00:25:37,403 Thomas haalt het er voorzichtig af, gooit de pijl weg… 354 00:25:37,483 --> 00:25:38,523 Sorry. 355 00:25:38,603 --> 00:25:41,923 …ontrolt het briefje en leest het voor. 356 00:25:45,843 --> 00:25:47,483 Het is van Robin Hood. 357 00:25:47,563 --> 00:25:52,163 Hij zweert wraak op de Ronde Tafel voor wat hij Gandalf heeft aangedaan. 358 00:25:52,763 --> 00:25:55,563 Nog een schrikreactie. De nar valt flauw. 359 00:25:55,643 --> 00:26:00,243 Bezorgd gemompel stijgt op en wordt luider en veranderd in gegil. 360 00:26:00,323 --> 00:26:03,723 Het is chaos. De fluit slaat op hol. 361 00:26:03,803 --> 00:26:06,803 Een dansende beer jankt het uit. 362 00:26:06,883 --> 00:26:10,443 Iemand begint varkens op een katapult te leggen. 363 00:26:10,523 --> 00:26:13,723 Een ruimtemannetje zweeft voorbij… 364 00:26:13,803 --> 00:26:17,723 …en schijt een klavecimbel van glazen paarden op de vloer. 365 00:26:18,963 --> 00:26:24,683 Eindelijk staat aan deze kant de koning op, terwijl hij met z'n hamer slaat. 366 00:26:24,763 --> 00:26:30,283 Hij schreeuwt: 'Orde, orde.' Maar met zware stem in een middeleeuws accent. 367 00:26:30,363 --> 00:26:33,043 Het wordt stil in het kasteel. 368 00:26:33,123 --> 00:26:35,363 Je kunt een speld horen vallen. 369 00:26:35,443 --> 00:26:36,883 Maar niet letterlijk. 370 00:26:36,963 --> 00:26:40,323 'Zijn kop eraf', schreeuwt de koning. 371 00:26:40,403 --> 00:26:43,403 En dat breekt het ijs. Alles is weer goed. 372 00:26:43,483 --> 00:26:47,483 De nar is overeind gekomen. Er wordt muziek gespeeld. 373 00:26:47,563 --> 00:26:50,243 Iedereen zit gezellig aan de mede. 374 00:26:50,323 --> 00:26:53,083 Alles is weer bij het oude. 375 00:26:53,163 --> 00:26:56,723 Waarna iedereen plots dood neervalt door de pest. 376 00:26:57,443 --> 00:27:01,443 Hoe dan ook, zo zag het leven in mijn kasteel eruit. 377 00:27:01,523 --> 00:27:03,923 Heb jij er weleens over nagedacht? 378 00:27:06,403 --> 00:27:12,563 Maar mensen konden zich niet eeuwig blijven verschuilen voor de oorlog. 379 00:27:13,163 --> 00:27:18,123 Het geloof had de mensheid in harmonie en minzame blikken moeten verbinden… 380 00:27:18,203 --> 00:27:22,923 …maar het had het verscheurd, als een beer in een kraamkliniek. 381 00:27:23,003 --> 00:27:28,603 Maar deze kerk, en andere met hem, kwamen voor een grote uitdaging te staan. 382 00:27:28,683 --> 00:27:33,123 Volgende keer zien we hoe een nieuwe generatie slimmeriken opstond… 383 00:27:33,203 --> 00:27:35,163 …en de strijd aanbond met God… 384 00:27:35,243 --> 00:27:39,403 …tijdens de periode die historici nu al 'de renaissance' noemen. 385 00:27:39,483 --> 00:27:42,243 Is dit schilderij echt goed… 386 00:27:42,323 --> 00:27:47,963 …of wordt ons alleen wijsgemaakt dat het goed is, zoals bij zeevruchten?