1
00:00:08,443 --> 00:00:13,003
Bu, bizim gezegenimiz. Dünya.
2
00:00:13,082 --> 00:00:16,203
Şu anda ayağımı bastığım gezegenden
söz ediyorum.
3
00:00:16,283 --> 00:00:19,803
Bu programı uçakta
ya da bir binadan düşerken izlemiyorsanız
4
00:00:19,883 --> 00:00:22,243
muhtemelen siz de
ayağınızı Dünya’ya basıyorsunuz.
5
00:00:22,803 --> 00:00:26,843
Bu inanılmaz hikâyede insanların dünyamızı
6
00:00:26,923 --> 00:00:29,723
bunun gibi anlamsız
organizmalarla dolu bir gezegenden
7
00:00:29,803 --> 00:00:32,523
bunun gibi modern bir şeye
nasıl dönüştürdüğünü konuşacağız.
8
00:00:32,603 --> 00:00:36,043
Bunu sadece ellerini,
hayal gücünü, aletleri
9
00:00:37,043 --> 00:00:42,043
elektriği ve interneti kullanarak
nasıl yaptığını konuşacağız.
10
00:00:42,803 --> 00:00:45,723
Bu yolculuk beni
dünyanın dört bir köşesine götürecek.
11
00:00:45,803 --> 00:00:48,643
Tabii para
ve pandemi şartları elverdiği sürece.
12
00:00:49,283 --> 00:00:52,923
Türümüzün en muazzam başarılarını
yakından inceleyeceğiz.
13
00:00:53,003 --> 00:00:54,083
ASLAN KRAL
14
00:00:54,163 --> 00:00:56,083
Sorular da soracağım…
15
00:00:56,163 --> 00:00:57,083
Kimsin sen?
16
00:00:57,163 --> 00:01:00,483
Hem de ileri gelen akademisyenlere,
zekiciklere ve uzmancılara.
17
00:01:00,563 --> 00:01:04,243
Onlar da insan uygarlığının
gizemini çözmeme yardımcı olacaklar.
18
00:01:04,323 --> 00:01:07,763
Niye "Piramitlerin nasıl inşa edildiği
gizemini koruyor" deniyor?
19
00:01:07,843 --> 00:01:11,323
Sonuçta bir üçgenin içine dizilmiş
kocaman tuğlalardan ibaret değil mi?
20
00:01:12,803 --> 00:01:15,403
Bu, sadece
yaşadığımız gezegenin hikâyesi değil.
21
00:01:15,483 --> 00:01:19,043
Bu, üstünde yaşadığımız Dünya'nın
hikâyesi. Ya da her ikisi.
22
00:01:19,123 --> 00:01:21,283
Bendeniz Philomena Cunk’la
23
00:01:21,363 --> 00:01:25,003
birlikte inşa ettiğimiz
dünyaya şöyle bir bakmaya var mısınız?
24
00:01:25,083 --> 00:01:27,803
Cunk on Earth başlıyor.
25
00:01:42,443 --> 00:01:44,603
BIRINCI BÖLÜM:
BAŞLANGIÇTA NE VARDI?
26
00:01:44,683 --> 00:01:47,883
Milyarlarca yıl boyunca
dünyada hiçbir medeniyet yoktu.
27
00:01:47,963 --> 00:01:51,723
Sadece birlikte takılan hayvanlar,
bitkiler ve gazlar vardı.
28
00:01:51,803 --> 00:01:54,763
Eminim o zamanlar güzeldi
ama sıkıcıydı da.
29
00:01:55,443 --> 00:02:00,003
Sonra tüm bunları değiştirecek
bir yaratık ortaya çıktı. İnsanoğlu.
30
00:02:00,643 --> 00:02:05,883
İlk insan bize benziyor muydu?
Bizim gibi etten mi meydana geliyordu?
31
00:02:05,963 --> 00:02:10,123
Dana eti ya da domuz eti gibi özel bir adı
var mıydı?
32
00:02:10,203 --> 00:02:13,123
Bildiğimiz kadarıyla
bizimle aynı şeyden meydana geliyorlardı.
33
00:02:13,203 --> 00:02:17,163
Bizim kemiklerimiz var
ve onlarda da aynı kemikler vardı.
34
00:02:17,243 --> 00:02:21,443
Bizimki gibi kemiklerinin üstünü kaplayan
bir nevi et olduğunu varsayıyoruz.
35
00:02:21,523 --> 00:02:24,763
Ama özel bir ismi varsa da ben bilmiyorum.
36
00:02:24,843 --> 00:02:28,123
-Yani bildiğimiz et mi?
-Bildiğimiz et, evet.
37
00:02:28,203 --> 00:02:32,203
İnsan eti için özel bir marka adı
bulmak zordur herhalde, değil mi?
38
00:02:34,283 --> 00:02:35,123
Horf?
39
00:02:37,283 --> 00:02:38,723
Kalın kaşları olduğu
40
00:02:38,803 --> 00:02:41,683
ve "ugg" dedikleri için
ilk insanları aptal sanıyoruz.
41
00:02:41,763 --> 00:02:44,723
Ama aslında hepsi de öncü mucitlerdi.
42
00:02:45,963 --> 00:02:47,843
İlk aletleri onlar kullanmıştı.
43
00:02:47,923 --> 00:02:51,443
Günümüzde bile çoğu erkek
bunu nasıl yapacağını bilmiyor.
44
00:02:51,523 --> 00:02:54,683
Bu yüzden de bir başkasını,
yani gerçek bir adamı çağırıyorlar.
45
00:02:56,763 --> 00:03:01,523
İlk insan dört ayak üzerinde
yürürken nasıl alet yapmıştı ki?
46
00:03:01,603 --> 00:03:04,763
Çok uzun süre dört ayak üstünde
yürümediklerini düşünüyoruz.
47
00:03:04,843 --> 00:03:09,003
En azından son iki milyon yıldır
iki ayak üstünde yürüdüklerinden eminiz.
48
00:03:09,083 --> 00:03:13,843
Peki aletleri ön ayaklarıyla mı
yoksa arka ayaklarıyla mı yapmışlardır?
49
00:03:13,923 --> 00:03:17,563
Ayaklarıyla bir şeyler yapma konusunda
başarılı olduklarını düşünmüyorum.
50
00:03:17,643 --> 00:03:20,563
Bu yüzden de aletleri
ön ayaklarıyla yapmışlardır.
51
00:03:20,643 --> 00:03:23,483
Anladım. Yani bacak demek gerekirse
üst bacak diyoruz.
52
00:03:23,563 --> 00:03:27,123
Evet, alet yapmak için üst bacaklarını
kullandıklarını düşünüyorum.
53
00:03:27,203 --> 00:03:30,043
Ya da bugünkü isimleriyle
kolları ve elleriyle.
54
00:03:30,763 --> 00:03:33,803
İcat ettikleri şeylerden biri de ateşti.
55
00:03:33,883 --> 00:03:36,563
Bu sayede
geceleri görebiliyorlar, ısınabiliyorlar
56
00:03:36,643 --> 00:03:40,163
ve zaten sıkıcı olan
hayatlarını daha da uzatıyorlardı.
57
00:03:40,243 --> 00:03:43,843
Ama uzun ve sıkıcı gecelerde
yapacak bir şey bulmaları gerekiyordu.
58
00:03:43,923 --> 00:03:46,283
O şey de sanattı.
59
00:03:48,923 --> 00:03:51,163
Şu anda bir mağaraya giriyorum.
60
00:03:51,243 --> 00:03:53,603
Ama yanlışlıkla
ya da kurt olduğum için değil.
61
00:03:54,283 --> 00:03:58,683
Sırf yapımcılar
buraya gelmemi istedikleri için buradayım.
62
00:03:58,763 --> 00:04:00,563
Amaç, mağara resimlerine bakmak.
63
00:04:02,003 --> 00:04:07,883
Bu ve benzeri mağara resimleri
dünyadaki ilk uygarlık örneklerinden biri.
64
00:04:10,083 --> 00:04:11,843
Merak etmeyin, zamanla gelişiyor.
65
00:04:12,723 --> 00:04:14,323
İlk mağara ressamları
66
00:04:14,403 --> 00:04:17,363
ellerinin altında ne varsa
onları çiziyordu.
67
00:04:17,443 --> 00:04:21,203
Kendi elleri gibi.
Daha sonra hikâyelere geçtiler.
68
00:04:21,283 --> 00:04:24,963
Başlarda öylece duran
inekler gibi sıkıcı şeyler çiziyorlardı.
69
00:04:25,523 --> 00:04:26,843
Ama daha sonra
70
00:04:26,923 --> 00:04:29,883
bunun gibi dövüş sahneleri
çizmeye başladılar.
71
00:04:29,963 --> 00:04:32,283
İnsan, İneğe Karşı 2B.
72
00:04:32,363 --> 00:04:33,323
Mağara adamı için
73
00:04:33,403 --> 00:04:36,723
bu, Hızlı ve Öfkeli 7’nin
yaşattığı heyecana eş değerdi.
74
00:04:38,043 --> 00:04:41,123
Mağara resimlerinden
filme uyarlanan oldu mu?
75
00:04:41,203 --> 00:04:44,403
Gerçi hakları satın almaları
imkânsız sanırım.
76
00:04:44,483 --> 00:04:49,003
Sinema, mağara resimlerinden
çok daha sonra ortaya çıktı.
77
00:04:49,083 --> 00:04:53,403
O zaman bir mağara resmi görüp de
"İnanmıyorum, şahane bir hikâye.
78
00:04:53,483 --> 00:04:56,563
Steven Spielberg’e söyleyelim,
filmini yapsın" demediniz mi?
79
00:04:56,643 --> 00:04:58,763
Mağaradaki tek bir duvar resminden
80
00:04:58,843 --> 00:05:01,923
bir buçuk saat sürecek
bir hikâye bulmak zor olurdu.
81
00:05:02,003 --> 00:05:05,643
Bazıları, bu resimlerin gelecek savaşlarda
şans getirmesi amacıyla
82
00:05:05,723 --> 00:05:08,643
dini bir eylem olarak
çizildiğini düşünüyor.
83
00:05:08,723 --> 00:05:11,563
İnsanların ineklerle
niye savaştığını bilmiyoruz.
84
00:05:11,643 --> 00:05:13,483
Ne yazık ki asla öğrenemeyeceğiz de.
85
00:05:13,563 --> 00:05:17,723
Hatta muhtemelen ne o ressamın
ne de ineklerin ismini öğrenebileceğiz.
86
00:05:17,803 --> 00:05:21,123
Çünkü bunu çizen kişi
çok büyük ihtimalle ölmüştür.
87
00:05:22,043 --> 00:05:25,443
Her gün avlanmak başa belaydı.
88
00:05:25,523 --> 00:05:29,523
Ta ki birinin aklına
bitkileri de yeme fikri gelene kadar.
89
00:05:29,603 --> 00:05:33,043
Hem bitkileri yakalamak
daha kolaydı çünkü kaçamıyorlardı.
90
00:05:34,443 --> 00:05:39,363
Bu tembellik durumu
tarımın icadını tetikledi.
91
00:05:39,443 --> 00:05:42,803
Bu, büyük bir gelişmeydi
ama artık hayat daha tehlikeliydi.
92
00:05:42,883 --> 00:05:47,203
Çünkü etrafta bırakılmış tarım aletlerinin
üstüne düşebilirdiniz.
93
00:05:48,003 --> 00:05:51,203
İlk çiftçiler buğday yetiştirip
ekmek yapmayı öğrendi.
94
00:05:51,843 --> 00:05:54,923
Bunun yanı sıra arpa,
bezelye ve mercimek de yetiştirdiler.
95
00:05:55,003 --> 00:05:58,683
Böylece ekmeğin içine koyabilecekleri
bir vegan köfte olacaktı.
96
00:05:58,763 --> 00:06:00,923
Ama neyse ki buna gerek kalmadı.
97
00:06:02,003 --> 00:06:04,483
Çünkü bir de bunu, çiti icat etmişlerdi.
98
00:06:04,563 --> 00:06:06,443
Hayvanları bir yerde
tutmak için kullanılan
99
00:06:06,523 --> 00:06:08,243
ileri teknoloji ürünü tahta bir makine.
100
00:06:08,963 --> 00:06:12,483
İnsanlar hemen koyun,
tavuk ve keçileri hapsetmeye başladı.
101
00:06:12,563 --> 00:06:15,443
Tabii bir numaralı
düşmanları ineği de unutmamalıyız.
102
00:06:15,523 --> 00:06:19,323
Çiftlikler, hayvanat bahçelerine
benziyordu ama hayvanat bahçesinde
103
00:06:19,403 --> 00:06:22,523
tipini beğendiğin hayvanı öldürüp
yemek diye bir şey yok.
104
00:06:22,603 --> 00:06:25,683
Tabii hayvanat bahçesi
maddi olarak sıkıntıdaysa
105
00:06:25,763 --> 00:06:28,083
ve sahipleri umudunu yitirmişse başka.
106
00:06:28,163 --> 00:06:31,403
İnsanlar yiyemediği
ya da binemediği hayvanları
107
00:06:31,483 --> 00:06:34,003
eğer güzellerse evcilleştirmeye başladı.
108
00:06:34,083 --> 00:06:37,003
İlk insan, arkadaşlık etmesi için
köpeği evcilleştirdi.
109
00:06:38,123 --> 00:06:40,923
Niye kedimiz varsa onun için de
kedileri evcilleştirdi.
110
00:06:41,003 --> 00:06:46,123
Tarihte ilk defa hayatı
"rahat" diye betimlemek mümkündü.
111
00:06:46,203 --> 00:06:51,203
İnsanlar düzgün evlerde yaşıyordu
ve bir süre sonra şehirler oluştu.
112
00:06:51,283 --> 00:06:54,883
Dünyadaki ilk şehrin kalıntıları arasında
yürüdüğüme inanmak çok güç.
113
00:06:54,963 --> 00:06:56,243
Çünkü orada yürümüyorum.
114
00:06:56,323 --> 00:07:00,043
O dediğim yer Irak’ta, hem uzak
hem de manyak tehlikeli bir yer.
115
00:07:00,123 --> 00:07:02,683
Ama kalıntılar
bunun gibi bir şeye benziyor.
116
00:07:02,763 --> 00:07:06,563
Yani şu an kazara söylememiş olsam
orada olmadığımı asla anlamazdınız.
117
00:07:08,043 --> 00:07:11,083
Günümüzde toz ve tuğlalardan oluşan
kasvetli bir yer.
118
00:07:11,163 --> 00:07:15,003
Ama eski halini görmek için
modern bilgisayarları kullanırsak
119
00:07:15,083 --> 00:07:18,723
sonuçların nefes kesici olduğunu
görebiliriz.
120
00:07:18,803 --> 00:07:21,523
Uygarlık başlamış bile.
121
00:07:21,603 --> 00:07:24,083
Uygarlığı kim icat etti?
122
00:07:24,763 --> 00:07:31,603
Uygarlık öyle icat edilen
ya da bir anda başlayan bir şey değildi.
123
00:07:31,683 --> 00:07:36,243
İlk insanların tarıma başlamalarıyla,
şehirler kurmalarıyla
124
00:07:36,323 --> 00:07:43,083
ve yasalar koymalarıyla
uygarlıktan söz etmeye başlıyoruz.
125
00:07:43,163 --> 00:07:46,323
Bunlar, dünyanın farklı yerlerinde
yavaş yavaş meydana geldi.
126
00:07:46,403 --> 00:07:48,403
Yani birden bire icat edilmedi.
127
00:07:48,483 --> 00:07:53,403
Yani ismini vermek istemeyen
tek bir kişi falan yok mu?
128
00:07:53,483 --> 00:07:54,603
Yok.
129
00:07:55,203 --> 00:07:58,163
Ama eğer varsa
bu şekilde devam etmemiz hiç olmaz.
130
00:07:58,243 --> 00:07:59,683
Neye devam etmemiz olmaz?
131
00:07:59,763 --> 00:08:03,683
Eğer isminin açıklanmasını istemeyen
tek bir adam varsa
132
00:08:03,763 --> 00:08:05,963
o işte bir sakatlık olabilir,
öyle değil mi?
133
00:08:06,763 --> 00:08:09,803
Uygarlık, ismi bilinmeyen kişi
veya kişiler tarafından
134
00:08:09,883 --> 00:08:12,323
Mezopotamya’da icat edildi.
135
00:08:12,403 --> 00:08:15,483
Ama o kişiler her kimse
zamanlarının çok ötesindelermiş.
136
00:08:15,563 --> 00:08:18,963
Mezopotamyalılar
bizim günümüzde sahip olduğumuz
137
00:08:19,043 --> 00:08:20,683
herhangi bir şeye sahip miydi?
138
00:08:20,763 --> 00:08:22,443
-Evet.
-Ne gibi?
139
00:08:23,123 --> 00:08:27,523
Silah, mücevher, tapınak, hayvan.
140
00:08:27,603 --> 00:08:31,723
Anladım. Ama ben ayak,
kaş falan gibi şeyler anlamında sormuştum.
141
00:08:31,803 --> 00:08:33,643
-Evet.
-Vardı yani.
142
00:08:34,203 --> 00:08:38,043
Onlarda da organların ve deliklerin hepsi
143
00:08:38,123 --> 00:08:40,363
ve birlikte çalışan
diğer parçalar da vardı.
144
00:08:40,443 --> 00:08:43,003
İçlerinde de
dışlarında da benzer şeyler vardı.
145
00:08:43,082 --> 00:08:45,602
Yani onlarda da
bizdeki delikler kadar delik vardı.
146
00:08:45,683 --> 00:08:48,923
Bilimsel açıdan değerlendirirsek
bundan eminiz, evet.
147
00:08:50,163 --> 00:08:55,763
En çok kullandıkları uygulamalardan biri
günümüzde de kullandığımız bir şey.
148
00:08:56,363 --> 00:08:57,563
Çember.
149
00:08:57,643 --> 00:09:01,043
Tekerlek,
sizin gibilere biraz karmaşık gelebilir.
150
00:09:01,603 --> 00:09:04,523
Ama çalışma prensibi aslında çok basit.
151
00:09:05,803 --> 00:09:07,683
Buradaki çember
152
00:09:07,763 --> 00:09:11,523
ortasından dışarı doğru
fırlayan şeyin etrafında dönüyor.
153
00:09:11,603 --> 00:09:17,083
Buradaki jant da
zemine doğru baskı yapıyor.
154
00:09:17,163 --> 00:09:22,883
Bu baskı, gezegenin geri gidip
sizden uzaklaşmasını sağlıyor.
155
00:09:22,963 --> 00:09:29,363
İleri gidiyormuşsunuz hissi veriyor ki
aslen zaten öyle oluyor.
156
00:09:30,243 --> 00:09:33,763
Tekerlek, insanların seyahat edip
ticaret yapmasını kolaylaştırdı.
157
00:09:33,843 --> 00:09:37,003
Ama önce kaç adet nesneleri olduğunu
saymaları gerekiyordu.
158
00:09:37,083 --> 00:09:40,683
Bu da trajik icat matematiğin
ortaya çıkmasına sebep oldu.
159
00:09:40,763 --> 00:09:42,923
Hadi matematik ve rakamlardan söz edelim.
160
00:09:43,003 --> 00:09:45,723
Eski zamanlarda
rakamların değeri daha mı azdı?
161
00:09:45,803 --> 00:09:48,403
Yoksa bugünkülerle aynıydı
ama daha mı büyüktü?
162
00:09:49,323 --> 00:09:53,483
Eski zamanlarda da
rakamların değeri şimdikiyle aynıydı.
163
00:09:53,563 --> 00:09:55,803
İnsanların o zaman da
bir şeyler sayması gerekiyordu.
164
00:09:55,883 --> 00:09:58,843
Peki bizdeki kadar çok sayıları var mıydı?
165
00:09:58,923 --> 00:10:04,203
Mesela bir ila 700 arasını düşünelim
ve 700 de en yüksek sayı tabii.
166
00:10:04,283 --> 00:10:08,723
700 hiçbir zaman en büyük sayı değildi.
İstediğiniz kadar çok sayabilirsiniz.
167
00:10:08,803 --> 00:10:13,483
Hayır, YouTube’da izledim.
700’den sonra sayılar tekrarlıyor.
168
00:10:13,563 --> 00:10:17,323
Ama farklı isimler verdikleri için
artmaya devam ediyor sanıyorsunuz.
169
00:10:17,403 --> 00:10:18,763
Linkini göndereyim mi?
170
00:10:19,403 --> 00:10:22,923
Sayılar en fazla 700'e kadar gittiği için
171
00:10:23,003 --> 00:10:26,283
insanların sayım için
yardımcı olacak bir şeye ihtiyacı doğdu.
172
00:10:26,363 --> 00:10:28,043
İşte bu da o zaman devreye girdi.
173
00:10:28,123 --> 00:10:30,243
Bunun ismi abaküs.
174
00:10:31,203 --> 00:10:36,043
Atalarımız abaküs sayesinde
kaç tane eşyaları olduğunu sayabiliyordu.
175
00:10:36,123 --> 00:10:41,883
Buradan paranın nakit olarak
icadına geçiş de hiç zor olmadı.
176
00:10:41,963 --> 00:10:45,483
Eski insanlar hayatı kolaylaştırmak için
para birimlerini icat etti.
177
00:10:45,563 --> 00:10:48,443
Ama bunu yaparken
yanlışlıkla kapitalizmi de icat ettiler.
178
00:10:48,523 --> 00:10:50,203
Kapitalizm de herkesi öldürecek.
179
00:10:50,283 --> 00:10:53,443
Affedersin. Bu, soru değildi.
Twitter’da okumuştum sadece.
180
00:10:54,243 --> 00:10:56,083
Rakamları fethetmeyi başaran insan
181
00:10:56,163 --> 00:11:02,363
daha da sıkıcı olan bir şey icat etti,
yani yazıyı.
182
00:11:02,923 --> 00:11:07,043
Yazının icadı önemli bir gelişme miydi
183
00:11:07,123 --> 00:11:10,403
yoksa rap metal gibi eften püften
bir şey miydi?
184
00:11:10,483 --> 00:11:14,003
Bana kalırsa yazı düşüncesi oluştuğunda,
yazı ortaya çıktığında
185
00:11:14,083 --> 00:11:15,883
artık onu kimse durduramazdı.
186
00:11:15,963 --> 00:11:18,403
O zaman rap metal’den
çok daha önemli yani?
187
00:11:18,483 --> 00:11:21,243
-Evet, çok daha büyük.
-Peki ya acid jazz?
188
00:11:23,403 --> 00:11:25,403
Bence yazı ondan da daha önemli.
189
00:11:25,483 --> 00:11:28,723
Sadece acid jazz hakkındaki düşünceni
merak etmiştim. Bu nedir?
190
00:11:28,803 --> 00:11:30,443
Bu bir replika. Gerçek değil.
191
00:11:30,523 --> 00:11:31,963
Çivi yazısıyla yazılmış
192
00:11:32,043 --> 00:11:36,523
bir Mezopotamya kil tabletinin
orijinalini temsilen burada duruyor.
193
00:11:36,603 --> 00:11:39,963
Dünyada kil tabletlere yazılmış
ilk yazı formu.
194
00:11:40,043 --> 00:11:43,563
Kitap olarak değerlendirirsek kapağının
çok sıkıcı olduğu söylenebilir, değil mi?
195
00:11:43,643 --> 00:11:46,083
Düzgün bir şekilde açıldığını bile
sanmıyorum.
196
00:11:46,163 --> 00:11:49,203
Yoksa her şeyi dış görünüşüne göre mi
değerlendiriyorsunuz?
197
00:11:49,283 --> 00:11:52,683
-Evet, öyle.
-Bu üzücü ve yanlış bir bakış açısı.
198
00:11:52,763 --> 00:11:57,763
Biri bu yazılanları bağırarak okusaydı
ilk sesli kitap sayılır mıydı?
199
00:12:02,483 --> 00:12:03,363
Hayır.
200
00:12:05,323 --> 00:12:07,043
Yazı, dünyayı değiştirdi.
201
00:12:07,123 --> 00:12:11,843
Artık sırf içine hapsolduğu kafanın sahibi
öldü diye düşünceler yok olmayacaktır.
202
00:12:13,083 --> 00:12:16,483
Bunun yerine
düşüncelerinizi yazıya dökebiliyordunuz
203
00:12:16,563 --> 00:12:21,123
ve herhangi biri gelip o fikirleri
kendi beynine yükleyebiliyordu.
204
00:12:21,203 --> 00:12:23,603
Hem de kablosuz bir şekilde
gözleri vasıtasıyla
205
00:12:23,683 --> 00:12:25,003
beyinlerine naklederek.
206
00:12:25,803 --> 00:12:29,803
İnanılmaz ama binlerce yıl önce
icat edilmesine rağmen
207
00:12:29,883 --> 00:12:32,963
yazı hâlâ varlığını sürdürüyor.
208
00:12:33,043 --> 00:12:35,643
İnternette izlediğimiz videoların
altındaki yorumlarda.
209
00:12:35,723 --> 00:12:40,043
Aynı yerde günümüzde kullanılan bir başka
insan yapımı dile rastlayabilirsiniz.
210
00:12:40,123 --> 00:12:41,203
Emoji.
211
00:12:41,283 --> 00:12:45,603
Ya da emojileri icat eden
Antik Mısırlıların deyimiyle hiyeroglif.
212
00:12:46,243 --> 00:12:50,003
Hiyeroglif kodlarla
hikâyeler anlatıyorlardı.
213
00:12:50,083 --> 00:12:52,483
Marvel çizgi romanlarından
daha mantıklıydı.
214
00:12:52,563 --> 00:12:56,603
Yaşayan insanların tadını çıkartması için
kamuya açık alanlara çizilmesi yerine
215
00:12:56,683 --> 00:13:00,723
Mısırlılar bu çizgi romanları
ölüleri eğlendirmek için
216
00:13:00,803 --> 00:13:02,843
mezar duvarlarına çiziyordu.
217
00:13:02,923 --> 00:13:06,563
Bu mezarlar da tarihin en bilinen
218
00:13:06,643 --> 00:13:10,243
ve elbette bir de en sivri binalarında
yer alıyor.
219
00:13:10,323 --> 00:13:11,843
Piramitlerden söz ediyorum.
220
00:13:12,403 --> 00:13:15,723
Günümüzde piramitlere
bakınca insan ilk olarak bu binaların
221
00:13:15,803 --> 00:13:19,803
kare şeklindeki temelin üstüne
oturtulmuş üçgenler olduğunu düşünüyor.
222
00:13:19,883 --> 00:13:23,563
Bu şeklin de kesin bir adı vardır
ama cidden kimse ne olduğunu bilmiyor.
223
00:13:23,643 --> 00:13:26,683
Bu da piramitlerin
hâlâ çözülemeyen pek çok gizeminden biri.
224
00:13:26,763 --> 00:13:32,123
Piramitler neden bu şekilde?
Evsizler üzerlerinde uyumasın diye mi?
225
00:13:32,203 --> 00:13:34,923
Antik Mısır’da çok fazla evsiz olduğunu
düşünmüyorum.
226
00:13:35,003 --> 00:13:38,283
-Yok muydu?
-Hayır, insanlar birbirlerini kollar
227
00:13:38,363 --> 00:13:40,723
-ve birbirlerine yardım ederlerdi.
-Anladım.
228
00:13:40,803 --> 00:13:44,283
Yağmur yağınca da iyi oluyordur.
Su, üzerinden akıp gider.
229
00:13:44,363 --> 00:13:46,523
Mısırlılar piramitleri nasıl yaptı?
230
00:13:46,603 --> 00:13:48,803
En tepeden başlayıp
aşağı doğru mu gittiler
231
00:13:48,883 --> 00:13:50,763
yoksa aşağıdan başlayıp yukarı doğru mu?
232
00:13:50,843 --> 00:13:53,243
Aşağıdan başlayıp
tepeye doğru ilerlemiş olmalılar.
233
00:13:53,323 --> 00:13:55,883
Çünkü tepeden başlayıp
aşağı doğru inmek imkânsız.
234
00:14:00,003 --> 00:14:02,963
Mısırlılar, hayatlarında yapabilecekleri
en önemli şeyin
235
00:14:03,043 --> 00:14:04,403
ölmek olduğunu düşünüyorlardı.
236
00:14:04,483 --> 00:14:08,363
Ne kadar önemli biriysen
ölümün de o kadar karmaşık olmalıydı.
237
00:14:08,443 --> 00:14:11,563
Mısırlı krallara firavun denirdi.
238
00:14:11,643 --> 00:14:15,483
Öldükleri zaman da Scooby-Doo'da
görünmek için mumyalanıyorlardı.
239
00:14:16,203 --> 00:14:20,923
Antik Mısırlılar
kafayı ölülere takmışlardı, değil mi?
240
00:14:21,003 --> 00:14:24,923
Ama şimdi onlar da ölü.
Hâlâ aynı şekilde mi düşünüyorlardır?
241
00:14:25,603 --> 00:14:28,323
Antik Mısırlılar
kafayı ölülere takmamıştı.
242
00:14:28,403 --> 00:14:31,843
Hatta aslen kafayı hayata takmışlardı.
Yaşamak istiyorlardı
243
00:14:31,923 --> 00:14:35,123
ve ölünce tekrar canlanacaklarından
emin olmak istiyorlardı.
244
00:14:35,203 --> 00:14:37,403
Bu yüzden mumyalama işlemi yapılıyordu.
245
00:14:37,483 --> 00:14:42,203
Peki insanları nasıl mumyalıyorlardı?
Bana süreci anlatır mısınız?
246
00:14:42,283 --> 00:14:46,203
Ölü bir beden önlerine geldiğinde
bedeni bir masaya yatırırlardı.
247
00:14:46,283 --> 00:14:49,723
Sonra cesedi yıkar
ve işe beyni çıkartmakla başlarlardı.
248
00:14:49,803 --> 00:14:53,883
Sonra da vücudun
orta kısmını kesip açarlardı.
249
00:14:53,963 --> 00:14:56,723
Çürüyeceklerini düşündükleri her şeyi
çıkarırlardı.
250
00:14:56,803 --> 00:14:59,283
İçine tuz doldurup cesedi kuruturlardı.
251
00:14:59,363 --> 00:15:03,003
Sonra da bandajlara sararlardı
ve cesedi mumyalamış olurlardı.
252
00:15:03,083 --> 00:15:05,563
Yani Gwyneth Paltrow’un
haftalık olağan spa’sında
253
00:15:05,643 --> 00:15:07,843
yaptırdıklarından çok farklı değil.
254
00:15:07,923 --> 00:15:10,883
Daha önce
bisiklet süren bir mumya olmuş mudur?
255
00:15:10,963 --> 00:15:14,843
Bildiğim kadarıyla hayır.
Hem Antik Mısırlılarda bisiklet yoktu.
256
00:15:14,923 --> 00:15:17,043
-Doğru.
-Yol da yoktu.
257
00:15:17,123 --> 00:15:20,483
Bu yüzden bisikletleri olamazdı
çünkü bisiklet sürecek yer yoktu.
258
00:15:20,563 --> 00:15:24,283
Bunu niye sorduğumu bilmiyorum
ama aklıma başka bir şey gelmemişti.
259
00:15:27,003 --> 00:15:31,163
Mısır’ın firavunları tapınak
ve mezarlarıyla bir miras bırakmış olsa da
260
00:15:31,243 --> 00:15:35,443
suyun öte yanında çok daha büyük
ve cazip bir imparatorluk yeşilleniyordu.
261
00:15:35,523 --> 00:15:38,443
İngilizce ismiyle Greece, yani Yunanistan,
müzikal olan Grease değil.
262
00:15:38,523 --> 00:15:41,643
İşte medeniyetin doğumu
burada gerçekleşmişti.
263
00:15:41,723 --> 00:15:45,043
Antik Yunanlar bugün bile kullandığımız
pek çok şeyi icat etmişti.
264
00:15:45,123 --> 00:15:46,763
Bunlara tıp ve zeytin de dahil.
265
00:15:46,843 --> 00:15:51,443
Elbette yok olan pek çok şey de var.
Mesela demokrasi ve sütunlar.
266
00:15:52,083 --> 00:15:57,283
Bu etkileyici kalıntıların yanı sıra
Antik Yunanlar kültürü de geliştirdi.
267
00:15:57,363 --> 00:16:01,963
Örnek olarak yoğurt
ve sıkıcı tiyatro işleri diyebiliriz.
268
00:16:02,043 --> 00:16:04,203
Yunanlar, trajediye bayılırdı.
269
00:16:04,283 --> 00:16:09,323
Trajedilerde insanların ölmesi
ya da intihar etmesi gibi acı şeyler olur.
270
00:16:09,403 --> 00:16:13,123
Ama Yunan trajedileri
çok uzun zaman önceydi.
271
00:16:13,203 --> 00:16:16,083
Onların başlarına gelenler
günümüzde hâlâ acı verici mi?
272
00:16:16,163 --> 00:16:21,763
Elbette acı verici çünkü trajediler
bize insanlarla ilgili hikâyeler anlatır.
273
00:16:21,843 --> 00:16:24,323
Bu hikâyeleri
kendimizle bağdaştırabiliyoruz.
274
00:16:24,403 --> 00:16:27,803
İyi de uzun zaman önceydi.
Niye şimdi umurumda olsun ki?
275
00:16:27,883 --> 00:16:32,643
Tekrar ediyorum, trajediler
genelde insanların durumunu konu alır.
276
00:16:32,723 --> 00:16:35,443
Bugün bile
yanlışlıkla kendi babanı öldürüp
277
00:16:35,523 --> 00:16:39,043
annenle evlendiğini fark
etsen moralin epey bozulur herhâlde.
278
00:16:39,683 --> 00:16:41,123
Oedipus’un durumu buydu.
279
00:16:41,203 --> 00:16:42,403
Taş kalpliyim belki
280
00:16:42,483 --> 00:16:45,643
ama Antik Yunanlıların başlarına gelenler
umurumda değil.
281
00:16:46,443 --> 00:16:47,763
Buna üzüldüm.
282
00:16:47,843 --> 00:16:51,683
-Senin umurunda mı?
-Aslında epey umurumda. Çünkü işim bu.
283
00:16:52,283 --> 00:16:53,243
Arkadaşım Paul
284
00:16:53,323 --> 00:16:57,043
sakıncalı bir seks oyunu sonucu
bir tarafına patates kaçan
285
00:16:57,123 --> 00:16:59,403
bir adamla ilgili bir hikâye yazmıştı.
286
00:16:59,483 --> 00:17:01,283
Hatta şiir formunda yazmıştı.
287
00:17:01,363 --> 00:17:04,443
Ölen yok belki ama bence korkunç bir şey.
288
00:17:04,523 --> 00:17:06,483
Bu da trajedi sayılır mı?
289
00:17:06,563 --> 00:17:09,003
Yoksa trajedi olması için
patatesin kök salıp
290
00:17:09,083 --> 00:17:11,083
o kişiyi öldürmesi mi gerekirdi?
291
00:17:11,162 --> 00:17:14,043
Kulağa çok talihsiz bir olay gibi geliyor.
292
00:17:14,122 --> 00:17:15,923
Ama trajedi olabilmesi için gereken
293
00:17:16,003 --> 00:17:19,043
o her dönemde geçerli
olma özelliğini taşıdığını sanmam.
294
00:17:19,122 --> 00:17:21,323
Paul gerçekten olduğunu söyledi.
295
00:17:21,402 --> 00:17:23,803
Cidden, son zamanlarda
bu yüzden çok zorlandı.
296
00:17:23,882 --> 00:17:25,043
Artık tatili hak etti.
297
00:17:27,043 --> 00:17:29,923
Ayrıca Yunanlar aptal insanlar için
298
00:17:30,003 --> 00:17:32,642
spor olarak bilinen
bir tür tiyatro icat etti.
299
00:17:32,723 --> 00:17:35,043
Sonra da Yunanistan’ın
kazanmasını sağlamak için
300
00:17:35,123 --> 00:17:38,083
başka ülkeleri çağırmadıkları
Olimpiyat Oyunlarını başlattılar.
301
00:17:38,723 --> 00:17:42,643
İlk Olimpiyatlarda
yarışmacılar çırılçıplak mücadele ederdi.
302
00:17:42,723 --> 00:17:45,923
Bunun bir nedeni atletik yapının
bir erdem olarak görülmesiydi
303
00:17:46,003 --> 00:17:48,683
ama daha çok
likranın henüz icat edilmemiş olmasıydı.
304
00:17:48,763 --> 00:17:53,443
Duyduğuma göre ilk Olimpiyatlarda
yarışmacılar çıplak olurmuş.
305
00:17:54,123 --> 00:17:56,443
Çıplak bir şekilde yarışıyorlardı.
306
00:17:56,523 --> 00:18:02,363
Bazı durumlarda bu durumun oldukça
erotik olduğuna dair yazılar da var.
307
00:18:02,443 --> 00:18:05,283
Güreşte öyle eğilip kıvrıldıkları için
308
00:18:05,363 --> 00:18:07,963
popo delikleri de dâhil
her yerleri görünüyordu o zaman.
309
00:18:08,043 --> 00:18:11,083
Oditoryumda onları izleyenler için
bunu sansürleyemezler miydi?
310
00:18:11,163 --> 00:18:13,123
En azından bir bez parçasıyla falan.
311
00:18:13,203 --> 00:18:16,843
Ya da eğildiklerinde insanlara
gözlerini kapatmaları söylenebilirdi.
312
00:18:19,003 --> 00:18:23,123
-Bana kalırsa bu pek işe yaramazdı.
-Ama popo delikleri bile görünüyordur.
313
00:18:23,723 --> 00:18:26,163
Bazı durumlarda birileri görmüş olabilir.
314
00:18:26,243 --> 00:18:28,683
Zeus bunu onaylıyor muydu peki?
315
00:18:30,843 --> 00:18:34,563
Ama belki de Yunanların
icat ettiği en meşhur güreş türü de
316
00:18:34,643 --> 00:18:36,163
zihinsel güreş olmalı.
317
00:18:36,243 --> 00:18:40,163
Felsefe temelde
düşünme konusunu düşünmektir.
318
00:18:40,243 --> 00:18:43,083
Kulağa vakit kaybı gibi geliyor ki
zaten öyle.
319
00:18:43,163 --> 00:18:48,003
Ama bir filozof o kayıp zamanın
aslen hiç var olmadığı savını savunabilir.
320
00:18:48,083 --> 00:18:50,323
Siz de o sırada
o filozofla konuşmaktan bıkıp
321
00:18:50,403 --> 00:18:52,163
bir paket bisküvi açarsınız muhtemelen.
322
00:18:53,923 --> 00:18:56,323
Bunlar Antik Yunan filozoflar.
323
00:18:56,403 --> 00:18:59,523
Gerçek filozoflar değil tabii
çünkü hepsi artık çürümüştür.
324
00:18:59,603 --> 00:19:01,403
Şanslıysanız diş görebilirsiniz.
325
00:19:01,483 --> 00:19:04,523
Bunlar, o filozofların
taştan yapılmış akıllı simülasyonları.
326
00:19:05,203 --> 00:19:07,203
Yunan filozoflar dünyadaki yaşama dair
327
00:19:07,283 --> 00:19:09,443
cüretkar ve yeni
teoriler ortaya atmaya başladı.
328
00:19:09,523 --> 00:19:12,083
Uzun yıllardır yeni çalışmaları
olmamasına rağmen
329
00:19:12,163 --> 00:19:15,243
bugün hepsinin ismini
bilmemizin sebebi de bu.
330
00:19:15,323 --> 00:19:18,483
Sokrates, Pisagor.
331
00:19:18,563 --> 00:19:21,123
Şuradaki, bu adam.
332
00:19:22,043 --> 00:19:23,643
Bu da Eflatun.
333
00:19:23,723 --> 00:19:26,803
Gördüğünüz gibi
ölümünden seneler sonra bile
334
00:19:26,883 --> 00:19:28,283
derin düşüncelere dalmış
335
00:19:28,363 --> 00:19:31,003
ve beyninde
akıllı teoriler oluşturmaya çalışıyor.
336
00:19:31,083 --> 00:19:35,203
Keşke beyninin yanına mikrofon tutup
içinden geçenleri kendimiz duyabilseydik.
337
00:19:35,283 --> 00:19:38,043
Ama duyamıyoruz.
Duysaydık bile Yunanca olurdu.
338
00:19:38,123 --> 00:19:40,483
Prodüksiyon ekibimizde Yunanca bilen yok.
339
00:19:41,323 --> 00:19:44,003
Eflatun, bilgeliğini
340
00:19:44,083 --> 00:19:47,843
tüm zamanların en etkili düşünürlerinden
biri olan öğrencisine aktardı.
341
00:19:47,923 --> 00:19:49,083
Yani Aristo’ya.
342
00:19:49,163 --> 00:19:52,243
Aristo bir sürü zekice laf etmiş,
değil mi?
343
00:19:52,323 --> 00:19:55,963
Benim en sevdiğim lafı
"Kimse izlemiyormuş gibi dans etmelisin."
344
00:19:56,043 --> 00:19:59,523
Bu söz çok doğru
ve her şeye uygulanabiliyor.
345
00:20:00,723 --> 00:20:04,603
Çünkü benim öz güvenim
bazen biraz hassaslaşıyor.
346
00:20:04,683 --> 00:20:07,563
Karşıdan bakınca
epey öz güvenli görünüyorum, evet.
347
00:20:07,643 --> 00:20:10,603
Ama bazen uzmanlarla konuşurken
348
00:20:10,683 --> 00:20:15,523
salak olduğumu düşünmelerinden korkuyorum.
349
00:20:15,603 --> 00:20:20,843
Kimse izlemiyormuş gibi
dans etmeyi düşünmek bana iyi geliyor.
350
00:20:20,923 --> 00:20:22,603
Bir lütuf gibi.
351
00:20:22,683 --> 00:20:25,603
Aristo’nun bunu
düşünmesini sağlayan şey neydi?
352
00:20:26,723 --> 00:20:30,283
Aristo’nun kimse izlemezken
dans etme konusuyla ilgili
353
00:20:30,363 --> 00:20:33,043
böyle bir şey
söylediğine dair bir bilgim yok.
354
00:20:33,123 --> 00:20:36,803
-Böyle bir şey söylediğini sanmam.
-Söyledi ama, değil mi?
355
00:20:36,883 --> 00:20:38,723
Söylediyse bile ben bilmiyorum.
356
00:20:38,803 --> 00:20:41,563
Neden bilmiyorum
ama bunu söylediğini sanmıyorum.
357
00:20:42,763 --> 00:20:45,563
Söylemiş olma ihtimali olan
benzer şeyler var mı?
358
00:20:47,243 --> 00:20:50,043
Mesela öz güvenle ilgili bir şey?
359
00:20:52,363 --> 00:20:54,563
-Hiç sanmıyorum.
-Peki.
360
00:20:57,323 --> 00:20:58,243
Tamam.
361
00:21:00,403 --> 00:21:03,603
Filozofların ne söylediği konusunda
uzmanlar hemfikir olmayabilir.
362
00:21:03,683 --> 00:21:07,163
Ama bu Yunan öncülerin düşünce
tarzımızı değiştirdiği de bir gerçek.
363
00:21:07,963 --> 00:21:10,203
Kafasının yarılmasına sebep olacak kadar
364
00:21:10,283 --> 00:21:13,043
büyük bir fikir ortaya atan filozof
oldu mu hiç?
365
00:21:13,123 --> 00:21:14,483
Bildiğim kadarıyla olmadı.
366
00:21:14,563 --> 00:21:17,963
İnsan beyni borulardan
meydana gelir, bilirsin? Filozoflar…
367
00:21:18,043 --> 00:21:20,283
-Hayır, bilmiyorum.
-Bunu bilmiyor muydun?
368
00:21:20,363 --> 00:21:23,243
-Bilmiyordum.
-Tamam, bak, beynimiz borularla dolu.
369
00:21:23,323 --> 00:21:26,443
Filozofların aklına
birtakım fikirler gelir.
370
00:21:26,523 --> 00:21:31,603
Sonra da beyinlerindeki borulardan
dışarı çıkartmaya çalışırlar ya hani.
371
00:21:31,683 --> 00:21:35,443
Aklına kocaman bir fikir gelince
bu fikri parçalayıp bezelye büyüklüğünde
372
00:21:35,523 --> 00:21:37,763
küçük fikirlere dönüştürmek
daha doğru değil mi?
373
00:21:37,843 --> 00:21:40,843
Böylece her birini
birbiri ardına çıkartırlar.
374
00:21:40,923 --> 00:21:42,523
Ya da acıya göğüs gerip
375
00:21:42,603 --> 00:21:45,363
kocaman bir pıhtı halinde çıkartmak
daha mı doğru?
376
00:21:45,443 --> 00:21:48,043
Yani dişlerini sıkıp
can havliyle düşünürler mi?
377
00:21:48,763 --> 00:21:53,843
Bu, felsefedeki iki genel eğilimi
betimlemek için
378
00:21:53,923 --> 00:21:56,283
çok ilginç iki ayrı yol.
379
00:21:56,363 --> 00:21:59,763
İlki daha analitik olan tarz.
380
00:21:59,843 --> 00:22:04,923
Yani sorunları tek lokmalık
olacak şekilde parçalara ayırmak.
381
00:22:05,003 --> 00:22:06,003
Bezelye gibi.
382
00:22:06,083 --> 00:22:09,323
Diğeri de daha sentetik bir yaklaşım.
383
00:22:09,403 --> 00:22:12,843
Bu yaklaşım da
daha büyük perspektifleri benimsiyor.
384
00:22:12,923 --> 00:22:15,843
Yani karakterizasyonunuz
385
00:22:16,523 --> 00:22:20,083
aslında güncel felsefedeki iki ana ögeyi
386
00:22:20,163 --> 00:22:23,963
oldukça ilgi çekici bir
detaylı açıklamayla ortaya koyuyor.
387
00:22:24,043 --> 00:22:25,763
-Bu iyi bir şey mi?
-Şahane.
388
00:22:25,843 --> 00:22:26,723
Güzel.
389
00:22:28,403 --> 00:22:32,603
Bu esnada Antik Yunanistan
dünyanın dört bir yanına yayılıyordu.
390
00:22:32,683 --> 00:22:35,123
Bunu sağlayan da bu adamdı.
Büyük İskender.
391
00:22:35,203 --> 00:22:38,643
Büyük İskender 20 yaşında kral oldu.
392
00:22:38,723 --> 00:22:41,883
Orta Doğu boyunca seferler düzenledi
393
00:22:41,963 --> 00:22:46,363
ve 30 yaşına geldiğinde
Yunanistan’dan Hindistan’a kadar uzanan
394
00:22:46,443 --> 00:22:49,963
bir imparatorluğu vardı.
Peki, saçları nasıldı?
395
00:22:51,083 --> 00:22:52,083
Bilemiyorum.
396
00:22:54,443 --> 00:22:58,083
Ve kendi imparatorluğundaki
tek mega-star İskender değildi.
397
00:22:58,163 --> 00:23:02,363
Çin’deki büyük boylar
Qin Shi Huang tarafından birleştirilmişti.
398
00:23:02,443 --> 00:23:05,843
Qin Shi Huang, kendi imparatorluğunu kuran
ilk çizgi film karakteri
399
00:23:05,923 --> 00:23:08,003
ve Çin Seddi'ni yapan hükümdardı.
400
00:23:08,083 --> 00:23:14,323
Çin Seddi'nin uzaydan duyulabilen
yapı olduğu söyleniyor.
401
00:23:15,243 --> 00:23:17,803
Evet de sesi duyulmuyor.
402
00:23:17,883 --> 00:23:22,523
Uzaydan görüldüğü söyleniyor
ama bu doğru değil.
403
00:23:23,123 --> 00:23:25,003
Yani uzaydan görünmüyor mu?
404
00:23:25,083 --> 00:23:28,923
Çinli astronotlar Çin Seddi'ni
uzaydan görmeye çalıştı ama başaramadılar.
405
00:23:29,003 --> 00:23:33,323
Göremediler. O zaman kuvvet alanı gibi.
Görünmez bir duvar bu.
406
00:23:33,403 --> 00:23:38,083
Sadece uzaydan görünmüyor.
Yeryüzündeyken elbette görebilirsiniz.
407
00:23:38,163 --> 00:23:41,883
Çok tuhaf, öyle değil mi?
O büyük gizemlerden biri bu mu?
408
00:23:41,963 --> 00:23:44,483
Çin’in çatısı olup
olmadığını biliyor muyuz peki?
409
00:23:45,403 --> 00:23:48,843
-Çin Çatısı diye bir şey var mı?
-Hayır, çatı falan yok.
410
00:23:50,043 --> 00:23:55,643
Çin İmparatorluğu yoğun yaratıcılığın
ve felsefi düşüncenin güç merkezi gibiydi.
411
00:23:55,723 --> 00:23:59,163
Hepsi tarihi belgelerde yer alıyor.
Bu belgeler
412
00:23:59,243 --> 00:24:02,203
Belçika’nın tekno marşı
"Pump Up the Jam"in çıkmasından
413
00:24:02,283 --> 00:24:03,763
yüzyıllar önce yazılmıştı.
414
00:24:39,483 --> 00:24:42,803
Yunanların da Çinlilerin de
imparatorluğu vardı.
415
00:24:42,883 --> 00:24:46,403
Ama imparatorluk deyince
çoğumuzun aklına büyük olan gelir.
416
00:24:46,483 --> 00:24:48,883
Yıldız Savaşları ya da Roma.
417
00:24:48,963 --> 00:24:51,323
Konumuz tarih olduğuna göre
sanırım cevap Roma olacak.
418
00:24:51,403 --> 00:24:52,683
Roma İmparatorluğu'nun
419
00:24:52,763 --> 00:24:55,843
egemenliği ele geçirmesini sağlayan lider
Jül Sezar’dı.
420
00:24:55,923 --> 00:24:59,203
Kendisi, Polanski’ye kadar
en kötü şöhretli Romalıydı.
421
00:24:59,283 --> 00:25:04,643
Günümüzde Roma hakkında hâlâ
çok şey bilmemizi sağlayan şey Vikipedi.
422
00:25:05,283 --> 00:25:08,403
Vikipedi’nin Romalılarla ilgili
çok şey bilmesinin nedeni de
423
00:25:08,483 --> 00:25:10,163
Pompeii’de olanlar.
424
00:25:12,483 --> 00:25:15,803
Pompeii o kadar ileriydi ki
kendi volkanı vardı.
425
00:25:15,883 --> 00:25:18,643
Volkan kelimesi de
Öfkeli Tepe’nin Latincesi.
426
00:25:18,723 --> 00:25:22,003
Seneler boyunca insanlar
ve volkanlar ahenk içinde yaşadı.
427
00:25:22,083 --> 00:25:26,283
Ama o uğursuz günde
araları bozuldu ve volkan da patlayıverdi.
428
00:25:26,363 --> 00:25:29,363
Böylece Pompeii
kalın bir kül katmanı altına gömüldü.
429
00:25:29,883 --> 00:25:32,843
Günlük hayat olduğu gibi donmuştu.
430
00:25:32,923 --> 00:25:36,403
Sanki birileri büyülü bir şekilde
zamanın akışını durdurmuş
431
00:25:36,483 --> 00:25:38,563
ve etrafa toz saçmış gibi.
432
00:25:38,643 --> 00:25:41,243
O sırada ölümcül bir olaydı ama bu olay
433
00:25:41,323 --> 00:25:45,643
Romalıların nasıl yaşadığı konusunda
arkeologlara değerli bilgiler vermişti.
434
00:25:45,723 --> 00:25:51,283
Volkan sayesinde sıradan Romalıların
cildinin gri ve kel olduğunu
435
00:25:51,363 --> 00:25:54,083
ve vakitlerini
şaşırtıcı derece tozlu evlerinde
436
00:25:54,163 --> 00:25:56,003
yatarak geçirdiklerini biliyoruz.
437
00:25:56,083 --> 00:25:59,043
Ama Roma hayatının
ne kadar sofistike olduğunu gösteren
438
00:25:59,123 --> 00:26:00,723
bazı unsurları da korumuştu.
439
00:26:00,803 --> 00:26:04,803
Bunlara su tesisatı ve oral seks gibi
hayatın lüksleri de dâhildi.
440
00:26:04,883 --> 00:26:08,123
Roma İmparatorluğu
zamanının çok ötesindeydi.
441
00:26:08,203 --> 00:26:11,123
İnsanlar birçok şeyi
Romalıların icat ettiğini sanıyor.
442
00:26:11,203 --> 00:26:15,043
Ama Romalılar aslen başkalarının
yaptığı şeyleri kusursuzlaştırmıştı.
443
00:26:15,123 --> 00:26:19,203
Birkaç şey sayacağım.
Sen de bunu Romalılar mı icat etti
444
00:26:19,283 --> 00:26:22,643
yoksa o şeyi yalnızca kusursuzlaştırdı mı,
onu söyle.
445
00:26:22,723 --> 00:26:23,683
Sına beni.
446
00:26:23,763 --> 00:26:26,803
-Alttan ısıtma.
-İcat ettiler.
447
00:26:27,963 --> 00:26:30,443
-Takvim.
-Kusursuzlaştırdılar.
448
00:26:31,803 --> 00:26:35,723
Duvara çarptın.
Yani sıradakine cevap veremeyeceksin.
449
00:26:35,803 --> 00:26:36,803
Yollar.
450
00:26:36,883 --> 00:26:42,043
Yolu, Persler icat etmişti,
yani pek çok insan yollardan haberdardı.
451
00:26:42,123 --> 00:26:44,723
Ama önceki yanlıştı,
buna cevap veremezsin.
452
00:26:44,803 --> 00:26:47,163
-Beton.
-İcat ettiler.
453
00:26:48,123 --> 00:26:51,763
-Alfabe.
-Kesinlikle onlar icat etmedi.
454
00:26:51,843 --> 00:26:54,763
Muhtemelen
kusursuzlaştıran da onlar değildi.
455
00:26:54,843 --> 00:26:57,043
-Birini seçmen gerek.
-Öyle mi?
456
00:26:59,083 --> 00:27:03,083
-Kusursuzlaştırdı demek yanlış…
-Anal beyazlaştırma.
457
00:27:03,643 --> 00:27:05,723
-Ne?
-Anal beyazlaştırma.
458
00:27:06,523 --> 00:27:07,643
Anal beyazlaştırma…
459
00:27:10,363 --> 00:27:13,483
-Hangisi olduğuna dair fikrim yok.
-Hadi ama, bir dene.
460
00:27:13,563 --> 00:27:15,803
-Ne olduğunu bilmiyorum.
-Kıçını beyazlatmak demek.
461
00:27:15,883 --> 00:27:18,243
-Öyle mi?
-Evet, rengini açtırmak demek.
462
00:27:18,923 --> 00:27:20,883
Bizim orada öyle bir şey yok ama neyse.
463
00:27:20,963 --> 00:27:23,043
Bunu ne yaptıklarını bilmiyorum. Pas.
464
00:27:23,123 --> 00:27:25,843
İcat mı ettiler, kusursuzlaştırdılar mı?
Pas yok.
465
00:27:28,323 --> 00:27:31,963
-Beyazlatmak mı?
-Evet. Kıç deliğini beyazlatmak.
466
00:27:35,723 --> 00:27:38,243
Tamam. O zaman icat ettiler diyeceğim.
467
00:27:39,723 --> 00:27:42,763
Sadece birkaç 1.000 yıl önce
468
00:27:42,843 --> 00:27:45,683
insanlar da
hayvanlar gibi mağaralarda yaşıyordu.
469
00:27:45,763 --> 00:27:49,603
Ama şimdi bir çok teknolojik
ve kültürel gelişmeden sonra
470
00:27:49,683 --> 00:27:52,043
insan gibi şehirlerde yaşayabiliyoruz.
471
00:27:52,123 --> 00:27:55,803
Antik Roma’ya bakınca
atalarımızın kendilerini neredeyse
472
00:27:55,883 --> 00:27:59,203
James Corden kadar
züppe hissetmiş olmalarına hak veriyorum.
473
00:27:59,283 --> 00:28:01,203
Ancak Roma İmparatorluğu o ana kadarki
474
00:28:01,283 --> 00:28:03,843
en büyük zorlukla karşılaşacağını
henüz bilmiyordu.
475
00:28:03,923 --> 00:28:08,363
Barış elçisi, Yüce İsa Mesih.
Namıdiğer Tanrı’nın oğlu.
476
00:28:09,163 --> 00:28:12,763
Bir sonraki bölümde dini
ve dinin nasıl yayıldığını inceleyeceğiz.
477
00:28:12,843 --> 00:28:16,483
Meme’ler gibi ama yanında kendine has
hayat tarzı ve kıyafeti de var.
478
00:28:16,563 --> 00:28:21,523
Tarihin en önemli iki kitabı olan
İncil'i ve Kur'an’ı inceleyeceğiz
479
00:28:21,603 --> 00:28:24,963
ve "En iyisi hangisi?" sorusuna
cevap arayacağız.
480
00:28:45,003 --> 00:28:50,003
Alt yazı çevirmeni: Fatma Şebnem Özgür