1
00:00:06,340 --> 00:00:11,304
NETFLIX - SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:20,188 --> 00:00:23,941
Najpotężniejsze drapieżniki
stąpające po Ziemi.

3
00:00:27,320 --> 00:00:29,989
Ale potrzeba czegoś więcej
niż brutalnej siły…

4
00:00:35,119 --> 00:00:36,746
by dotrzeć na szczyt.

5
00:00:38,331 --> 00:00:40,166
Dzięki niezwykłej inteligencji

6
00:00:41,334 --> 00:00:44,253
i wykorzystywaniu każdej okazji

7
00:00:45,880 --> 00:00:49,926
niedźwiedzie rządzą
najbardziej nieprzyjaznymi terenami.

8
00:00:55,056 --> 00:00:58,684
Ale młode nie rodzą się
z umiejętnościami przetrwania.

9
00:01:00,937 --> 00:01:02,438
Trzeba je ich nauczyć.

10
00:01:04,857 --> 00:01:08,152
Niedźwiedzicę czeka trudne zadanie,

11
00:01:08,236 --> 00:01:11,614
by przygotować młode
na stawienie czoła światu.

12
00:01:19,914 --> 00:01:22,208
NIEDŹWIEDZIE

13
00:01:25,169 --> 00:01:28,422
MASSACHUSETTS, USA

14
00:01:32,468 --> 00:01:34,679
Zamknięte w lodowym uścisku

15
00:01:36,514 --> 00:01:38,015
północne lasy

16
00:01:38,975 --> 00:01:40,059
trwają w bezruchu.

17
00:01:42,186 --> 00:01:43,146
Panuje tu cisza.

18
00:01:44,897 --> 00:01:46,691
Nic nie wskazuje na to,

19
00:01:48,192 --> 00:01:50,111
że pod śnieżną kołdrą

20
00:01:50,903 --> 00:01:53,447
śpi olbrzymka.

21
00:02:02,331 --> 00:02:03,791
Oddycha powoli.

22
00:02:09,422 --> 00:02:11,966
Jej serce bije tylko osiem razy na minutę.

23
00:02:15,344 --> 00:02:17,388
Od jesieni nic nie jadła.

24
00:02:20,016 --> 00:02:21,392
Od trzech miesięcy

25
00:02:21,976 --> 00:02:25,646
ta samica niedźwiedzia czarnego
jest w stanie hibernacji.

26
00:02:29,901 --> 00:02:31,652
Co jeszcze bardziej cudowne…

27
00:02:34,572 --> 00:02:40,036
trzy tygodnie temu
obudziła się na chwilkę, by urodzić

28
00:02:40,703 --> 00:02:41,954
trzy młode.

29
00:02:48,878 --> 00:02:52,673
Każde z nich waży tyle, co puszka zupy.

30
00:03:00,932 --> 00:03:04,310
Samica żyje tylko dzięki zapasom tłuszczu,

31
00:03:05,102 --> 00:03:07,021
ale dzieci nie będą głodne.

32
00:03:09,565 --> 00:03:11,234
Jej mleko jest tak odżywcze,

33
00:03:12,401 --> 00:03:14,362
że już są dwa razy większe.

34
00:03:19,408 --> 00:03:23,037
Ta sama historia dzieje się
w całej Ameryce Północnej.

35
00:03:25,539 --> 00:03:28,709
Ponad pół miliona
hibernujących niedźwiedzi.

36
00:03:29,669 --> 00:03:30,753
Pod ziemią.

37
00:03:32,964 --> 00:03:35,383
Albo schowane pod zwalonymi drzewami.

38
00:03:38,052 --> 00:03:40,930
Niektóre, o dziwo,
na otwartej przestrzeni.

39
00:03:46,519 --> 00:03:50,773
Młode przytulają się do matki,
której ciepło zapewnia im bezpieczeństwo.

40
00:03:56,988 --> 00:04:01,242
Ale ta mama
wybrała najprzytulniejszą gawrę.

41
00:04:08,749 --> 00:04:10,751
Gdy nadejdzie wiosna,

42
00:04:11,502 --> 00:04:13,421
rozpocznie się jej ciężka praca.

43
00:04:16,549 --> 00:04:18,092
Wychowanie niedźwiedzia

44
00:04:18,801 --> 00:04:20,886
kształtuje całe jego życie.

45
00:04:27,601 --> 00:04:30,271
Istnieje tylko osiem gatunków niedźwiedzi.

46
00:04:36,736 --> 00:04:39,196
Zamieszkują azjatyckie dżungle

47
00:04:39,947 --> 00:04:42,241
i lodowe połacie Arktyki.

48
00:04:44,493 --> 00:04:48,539
Niektóre są zaskakująco małe,
wielkości psa.

49
00:04:49,248 --> 00:04:52,752
Inne ważą prawie tonę.

50
00:04:55,504 --> 00:04:58,215
Choć są klasyfikowane jako mięsożercy,

51
00:04:58,299 --> 00:05:01,135
większość je wszystko,
co wpadnie im w łapy.

52
00:05:04,013 --> 00:05:07,600
Ale tego,
jak znaleźć odpowiednie pożywienie,

53
00:05:08,225 --> 00:05:10,728
może nauczyć jedynie oddana matka.

54
00:05:13,105 --> 00:05:15,858
Każdy niedźwiedzi dom
stawia inne wyzwania.

55
00:05:22,156 --> 00:05:26,160
Inteligencja jest tak samo ważna jak siła

56
00:05:27,536 --> 00:05:29,413
w kontekście przetrwania.

57
00:05:39,256 --> 00:05:40,633
Arktyczna zima.

58
00:05:43,969 --> 00:05:44,929
Nieprzyjazna.

59
00:05:47,264 --> 00:05:48,224
Martwa.

60
00:05:50,559 --> 00:05:53,020
Jednak nie do końca.

61
00:05:54,647 --> 00:05:58,359
SVALBARD, NORWEGIA

62
00:06:13,165 --> 00:06:17,795
Nawet w temperaturze minus 40 stopni
niedźwiedź polarny nie narzeka na zimno

63
00:06:18,712 --> 00:06:20,423
dzięki podwójnemu futru

64
00:06:21,006 --> 00:06:23,968
i warstwie tłuszczu
grubości ręki mężczyzny.

65
00:06:29,765 --> 00:06:32,268
Te niedźwiedzie nie zapadają w sen zimowy.

66
00:06:33,185 --> 00:06:35,855
Zima to dla nich sezon polowań.

67
00:06:39,567 --> 00:06:41,694
Foki to ich ulubiona zdobycz,

68
00:06:42,862 --> 00:06:46,740
wykorzystują więc swój niesamowity węch,

69
00:06:46,824 --> 00:06:49,493
by wykryć je
z odległości wielu kilometrów.

70
00:06:56,959 --> 00:06:59,170
Ten samiec wyczuł zapach,

71
00:06:59,962 --> 00:07:01,964
ale to nie foki.

72
00:07:03,674 --> 00:07:05,468
To inne niedźwiedzie.

73
00:07:10,598 --> 00:07:14,810
Samce niedźwiedzi są znane z tego,
że zabijają obce młode.

74
00:07:17,521 --> 00:07:22,234
Te młode, znajdujące się pod opieką matki,
nie są takie bezbronne.

75
00:07:23,652 --> 00:07:26,530
Lepiej jednak zachować dystans.

76
00:07:31,911 --> 00:07:34,121
Zanim pójdą na swoje,

77
00:07:34,205 --> 00:07:36,957
muszą udoskonalić umiejętności łowieckie.

78
00:07:41,837 --> 00:07:43,923
Nadarza się okazja,

79
00:07:44,924 --> 00:07:47,760
by mama pokazała, jak to się robi.

80
00:08:05,110 --> 00:08:06,695
Podejście pod wiatr.

81
00:08:09,114 --> 00:08:10,699
Kamuflaż.

82
00:08:15,621 --> 00:08:17,581
Zakrada się na odpowiedni zasięg.

83
00:08:58,330 --> 00:09:00,249
Każde udane polowanie sprawia,

84
00:09:00,332 --> 00:09:04,169
że młode stają się
silniejsze i mądrzejsze.

85
00:09:07,423 --> 00:09:11,218
Gdy młode opuszczą matkę,
te lekcje zadecydują

86
00:09:11,802 --> 00:09:13,887
o ich życiu i śmierci.

87
00:09:23,564 --> 00:09:26,984
MASSACHUSETTS, USA

88
00:09:27,943 --> 00:09:31,280
Niedźwiedzie zaczynają naukę,
gdy tylko opuszczają gawrę.

89
00:09:41,915 --> 00:09:45,044
U rodziny niedźwiedzi czarnych
w końcu nadeszła wiosna.

90
00:09:46,503 --> 00:09:49,256
Wzywa je zew natury.

91
00:09:55,179 --> 00:09:59,099
Mama od jesieni
straciła ponad 45 kilogramów tłuszczu,

92
00:09:59,850 --> 00:10:01,518
prawie połowę swojej wagi,

93
00:10:02,102 --> 00:10:04,021
więc jest gotowa ruszyć na łowy.

94
00:10:06,607 --> 00:10:12,488
Jednak najedzonym mlekiem szczeniakom
nie śpieszy się aż tak bardzo jak jej.

95
00:10:19,036 --> 00:10:21,372
To zupełnie nowy świat.

96
00:10:23,957 --> 00:10:26,043
Wspinaczka przychodzi naturalnie.

97
00:10:27,169 --> 00:10:30,547
Choć otoczenie
stanowi niezły tor przeszkód.

98
00:10:48,691 --> 00:10:50,192
Już od samego początku

99
00:10:52,444 --> 00:10:53,987
mogą liczyć na pomoc mamy.

100
00:10:57,616 --> 00:11:02,246
Ona sama jest żywicielką,
nauczycielką i obrończynią.

101
00:11:04,540 --> 00:11:06,375
To duża odpowiedzialność.

102
00:11:07,126 --> 00:11:10,337
Około jedna trzecia młodych
nie dożywa roku.

103
00:11:17,136 --> 00:11:19,513
Jednym z największych niebezpieczeństw

104
00:11:20,431 --> 00:11:21,932
są inne niedźwiedzie.

105
00:11:23,308 --> 00:11:26,812
ALASKA, USA

106
00:11:30,607 --> 00:11:33,986
Niedźwiedzie brunatne,
zwane czasem grizzly,

107
00:11:34,069 --> 00:11:36,905
przybyły w góry
ze swoich zimowych kryjówek.

108
00:11:39,199 --> 00:11:42,870
Zbierają się na przybrzeżnych łąkach,
by posilić się turzycą.

109
00:11:44,455 --> 00:11:48,292
Niedźwiedzie nie bronią terytorium
jak koty czy psy,

110
00:11:49,334 --> 00:11:51,587
ale i tak wiedzą, kto tu rządzi.

111
00:11:56,633 --> 00:11:59,094
Ten stary, dominujący samiec

112
00:11:59,178 --> 00:12:02,556
lata temu wywalczył sobie
najbardziej urodzajne miejsce.

113
00:12:10,522 --> 00:12:12,483
Musi szybko nabrać masy,

114
00:12:13,692 --> 00:12:16,487
by sprostać każdemu,
kto odważy się go wyzwać

115
00:12:16,570 --> 00:12:18,655
podczas okresu godowego.

116
00:12:28,874 --> 00:12:32,628
Ta trawa jest zaskakująco bogata
w białko budujące mięśnie.

117
00:12:37,591 --> 00:12:40,719
Ale jeśli jesteś mądrzejszy
niż przeciętny niedźwiedź,

118
00:12:40,803 --> 00:12:43,514
znajdziesz jeszcze bogatsze pożywienie.

119
00:12:50,354 --> 00:12:56,193
Ta mama zabiera swoje młode
na ekskluzywną kolację.

120
00:13:03,408 --> 00:13:06,870
Błotnista plaża nie wygląda obiecująco.

121
00:13:13,085 --> 00:13:16,922
Odrobina kopania
może jednak pozwolić odkryć skarb.

122
00:13:23,262 --> 00:13:25,013
Po znalezieniu małży

123
00:13:25,848 --> 00:13:27,599
trzeba je otworzyć.

124
00:13:28,475 --> 00:13:30,769
Mama robi to zaskakująco delikatnie.

125
00:13:36,650 --> 00:13:39,027
Nie wszystkie niedźwiedzie tak potrafią.

126
00:13:40,112 --> 00:13:42,155
Nauczyła się tego od swojej mamy.

127
00:13:43,198 --> 00:13:45,117
Teraz przekazuje wiedzę dalej.

128
00:13:50,247 --> 00:13:51,498
W czasie odpływu

129
00:13:51,582 --> 00:13:55,127
utalentowany amator małż
może zdobyć setkę takich smakołyków.

130
00:14:00,966 --> 00:14:02,968
To dużo lepszy zastrzyk białka

131
00:14:03,051 --> 00:14:05,512
niż podczas jedzenia trawy na łące.

132
00:14:10,809 --> 00:14:15,022
Lekcja, którą otrzymała córka,
zapewni jej przewagę w życiu.

133
00:14:34,416 --> 00:14:35,459
Intruz.

134
00:14:39,421 --> 00:14:40,714
Czas się wycofać.

135
00:14:43,842 --> 00:14:45,385
Kolejna ważna lekcja.

136
00:14:46,094 --> 00:14:48,639
Unikaj konfrontacji,
jeśli jest taka opcja.

137
00:14:51,892 --> 00:14:55,103
Wściekły niedźwiedź to potężny żywioł.

138
00:15:08,784 --> 00:15:10,494
Nawet gdy walczy z większymi,

139
00:15:11,203 --> 00:15:13,038
nie stawiaj na jego porażkę.

140
00:15:15,874 --> 00:15:17,834
Ani przeciw jego pazurom.

141
00:15:19,503 --> 00:15:23,048
Mają do 10 centymetrów długości
i stanowią przerażającą broń.

142
00:15:25,801 --> 00:15:28,762
Ale to też wielofunkcyjne narzędzie.

143
00:15:30,180 --> 00:15:31,473
Kolce do wspinaczki.

144
00:15:33,600 --> 00:15:34,726
Łopaty.

145
00:15:35,560 --> 00:15:36,812
Czekany.

146
00:15:37,688 --> 00:15:39,356
A nawet sztućce.

147
00:15:41,900 --> 00:15:44,236
A kiedy trzeba się podrapać,

148
00:15:46,029 --> 00:15:47,447
nie ma nic lepszego.

149
00:15:49,741 --> 00:15:53,996
Jedne z najdłuższych pazurów
należą do najmniejszych niedźwiedzi.

150
00:15:56,206 --> 00:15:58,959
Choć dziesięć razy mniejszy niż grizzly,

151
00:15:59,042 --> 00:16:03,046
niedźwiedź malajski
jest specjalistą od przetrwania w dżungli.

152
00:16:04,589 --> 00:16:08,135
BORNEO, MALEZJA

153
00:16:10,178 --> 00:16:14,016
Znalezienie pożywienia
w gąszczu roślinności nie jest łatwe.

154
00:16:20,647 --> 00:16:23,900
Ale z niemal niezrównanym węchem…

155
00:16:27,237 --> 00:16:29,156
może polegać na nosie.

156
00:16:51,219 --> 00:16:54,222
Wykrył niedaleko źródło słodkiego aromatu.

157
00:16:55,557 --> 00:16:58,310
Jest tylko jeden problem.

158
00:17:00,020 --> 00:17:02,022
Znajduje się ono na samej górze.

159
00:17:05,692 --> 00:17:07,736
Cztery piętra w górę.

160
00:17:09,863 --> 00:17:13,325
Ale niedźwiedzie malajskie kochają miód.

161
00:17:18,622 --> 00:17:21,333
Dobrze, że są też mistrzami wspinaczki.

162
00:17:28,465 --> 00:17:32,677
Te długie, zakrzywione pazury
zapewniają doskonały chwyt,

163
00:17:33,678 --> 00:17:37,557
a postura psa zapewnia lekkość i zwinność.

164
00:17:38,308 --> 00:17:39,142
Ale

165
00:17:40,310 --> 00:17:42,229
szczeka na złe drzewo.

166
00:17:46,441 --> 00:17:47,776
A teraz

167
00:17:48,777 --> 00:17:50,529
ma już konkurencję.

168
00:18:02,207 --> 00:18:03,959
Ale czy na pewno?

169
00:18:08,922 --> 00:18:12,926
Niedźwiedzie malajskie uwielbiają
jeść larwy w spróchniałych kłodach.

170
00:18:26,690 --> 00:18:31,403
Gdy drugi niedźwiedź jest rozkojarzony,
pojawia się szansa na zmianę drzewa.

171
00:18:47,002 --> 00:18:50,255
Pszczoły są wściekłe,
ale na szczęście nie mają żądeł.

172
00:18:53,341 --> 00:18:54,467
Nareszcie.

173
00:18:56,595 --> 00:18:58,221
Trafił w dziesiątkę.

174
00:19:03,810 --> 00:19:06,688
Te pazury spisują się też
przy wybieraniu miodu.

175
00:19:13,486 --> 00:19:16,406
A język o długości 25 centymetrów
załatwi resztę.

176
00:19:22,954 --> 00:19:25,624
Jeśli chodzi
o szukanie pożywienia w dżungli,

177
00:19:25,707 --> 00:19:28,543
niedźwiedzie malajskie mają do tego nosa.

178
00:19:37,219 --> 00:19:40,680
Ale im więcej lasów
cierpi z powodu rolnictwa…

179
00:19:42,933 --> 00:19:45,518
tym więcej niedźwiedzi malajskich
traci dom.

180
00:19:48,605 --> 00:19:52,776
I stają się narażone na kłusownictwo
na potrzeby medycyny tradycyjnej.

181
00:19:55,487 --> 00:19:58,031
To najmniej liczny gatunek niedźwiedzi.

182
00:20:02,035 --> 00:20:03,328
Jest ich nawet mniej

183
00:20:03,995 --> 00:20:06,748
niż najbardziej tajemniczych niedźwiedzi.

184
00:20:36,444 --> 00:20:39,906
SYCZUAN, CHINY

185
00:20:41,700 --> 00:20:45,161
Panda wielka spędza większość życia,

186
00:20:45,245 --> 00:20:47,330
jedząc tylko jedną rzecz.

187
00:20:50,166 --> 00:20:51,084
Bambus.

188
00:20:55,880 --> 00:21:00,260
Może wylegiwać się przez 12 godzin,
obżerając się nim.

189
00:21:03,388 --> 00:21:06,641
Stanowi on 99 procent jej diety.

190
00:21:11,604 --> 00:21:13,523
To jedyny niedźwiedź

191
00:21:13,606 --> 00:21:16,526
z przeciwstawnym palcem
podobnym do kciuka.

192
00:21:18,945 --> 00:21:22,324
Jest idealny
do robienia hot dogów z bambusa.

193
00:21:23,825 --> 00:21:27,370
Ta dieta wegetariańska
wydaje się dziwnym wyborem.

194
00:21:27,454 --> 00:21:29,414
Pandy ewoluowały, by jeść mięso.

195
00:21:33,043 --> 00:21:37,088
Ale ponieważ bambusa jest mnóstwo
i rośnie przez cały rok,

196
00:21:37,172 --> 00:21:41,134
przez miliony lat
przerzuciły się na łatwiejszą opcję.

197
00:21:43,970 --> 00:21:48,725
Problem w tym, że ich żołądek
nie potrafi go w pełni strawić.

198
00:21:51,144 --> 00:21:54,814
Panda musi mnóstwo jeść, by przeżyć.

199
00:21:56,733 --> 00:21:58,193
Nie robi wiele więcej.

200
00:22:08,370 --> 00:22:12,415
Kiedy ludzie wycięli
lasy bambusowe w Azji,

201
00:22:13,208 --> 00:22:15,502
pandy utraciły pożywienie

202
00:22:16,294 --> 00:22:18,838
i znalazły się na krawędzi zagłady.

203
00:22:21,758 --> 00:22:24,260
Taka specjalistyczna dieta to wyjątek.

204
00:22:26,096 --> 00:22:29,224
Większość niedźwiedzi
ma zdecydowanie ciekawszy gust.

205
00:22:34,437 --> 00:22:37,941
MINNESOTA, USA

206
00:22:38,775 --> 00:22:41,069
Lasy na granicy z Kanadą

207
00:22:41,694 --> 00:22:44,781
są domem dla dziesiątek tysięcy
niedźwiedzi czarnych.

208
00:22:46,199 --> 00:22:50,620
Jest środek lata,
a ta matka prowadzi młode na żer.

209
00:22:52,163 --> 00:22:55,417
Trzyma je blisko siebie,
pomrukując delikatnie.

210
00:22:59,587 --> 00:23:02,215
Półroczne szczeniaki są ciekawskie.

211
00:23:07,846 --> 00:23:10,306
Ale ciągle naiwne.

212
00:23:19,023 --> 00:23:22,444
Mama musi być ich oczami i uszami.

213
00:23:31,911 --> 00:23:33,663
Jej niski pomruk mówi im,

214
00:23:34,497 --> 00:23:35,915
że coś jest nie tak.

215
00:23:45,383 --> 00:23:46,301
Samiec.

216
00:23:48,261 --> 00:23:52,182
Może zabić jej młode
i zmusić do ponownego spółkowania.

217
00:23:56,311 --> 00:23:59,314
Gdy mama warczy, czas się schować.

218
00:24:18,124 --> 00:24:22,212
Ostrzega samca,
ale ten pozostaje na to głuchy.

219
00:24:27,550 --> 00:24:29,844
Ten kaszel oznacza „wspinajcie się”.

220
00:24:51,950 --> 00:24:56,788
Teraz mama musi zachować zimną krew
i nie cofnąć się ani na krok.

221
00:25:03,419 --> 00:25:07,423
Dopóki samiec nie zrozumie,
że nie wolno z nią zadzierać.

222
00:25:21,312 --> 00:25:23,064
Od opuszczenia gawry

223
00:25:23,731 --> 00:25:26,150
mama zachęcała młode do wspinaczki.

224
00:25:29,571 --> 00:25:30,738
Opłaciło się.

225
00:25:35,201 --> 00:25:39,539
Pozostaną na drzewie,
póki nie upewni się, że teren jest czysty.

226
00:25:43,668 --> 00:25:46,212
Pojawia się szansa
na trening wspinaczkowy,

227
00:25:47,171 --> 00:25:50,049
podczas gdy mama łapie zasłużoną drzemkę.

228
00:26:08,901 --> 00:26:10,236
Ale nie śpi za długo.

229
00:26:11,863 --> 00:26:13,114
Zbliża się jesień

230
00:26:13,698 --> 00:26:16,242
i cała rodzina musi się najeść.

231
00:26:21,748 --> 00:26:23,666
Na bardziej wrogich terenach

232
00:26:23,750 --> 00:26:27,545
znalezienie pożywienia i wody
to całoroczna walka.

233
00:26:32,383 --> 00:26:35,053
ANDY, PERU

234
00:26:37,180 --> 00:26:40,308
Te szczyty mogą wyglądać
na niezdatne do zamieszkania.

235
00:26:42,310 --> 00:26:44,437
Ale dla kilku niedźwiedzi andyjskich

236
00:26:45,396 --> 00:26:46,397
stanowią dom.

237
00:26:47,815 --> 00:26:51,110
To jedyny gatunek niedźwiedzia
w Ameryce Południowej.

238
00:26:52,904 --> 00:26:54,739
Prawdziwy Paddington.

239
00:26:57,450 --> 00:27:00,203
Ale nie potrzebuje tu
płaszcza i kapelusza.

240
00:27:01,120 --> 00:27:03,539
Najwyższe góry blokują chmury…

241
00:27:07,960 --> 00:27:10,963
tworząc wysokogórską pustynię.

242
00:27:17,679 --> 00:27:21,224
Czasem deszcz nie pada tu
przez osiem miesięcy.

243
00:27:32,068 --> 00:27:36,864
To jedyne naturalne źródło wody
w promieniu wielu kilometrów.

244
00:27:39,409 --> 00:27:42,078
Bujna oaza.

245
00:27:55,842 --> 00:27:58,136
Mógłby tu siedzieć cały dzień.

246
00:28:03,516 --> 00:28:05,768
Gdy samiec zajmuje łazienkę,

247
00:28:06,436 --> 00:28:09,021
inni muszą radzić sobie inaczej.

248
00:28:24,495 --> 00:28:26,581
Ta matka pokazuje swojemu młodemu,

249
00:28:26,664 --> 00:28:29,834
że nawet pień drzewa
może pomóc w przetrwaniu.

250
00:28:30,918 --> 00:28:34,255
Ma potężne szczęki
w stosunku do swoich rozmiarów

251
00:28:34,338 --> 00:28:37,967
i łatwo rozrywa drewno,
by dostać się do wilgoci w środku.

252
00:28:47,226 --> 00:28:51,898
Jest tak mało jedzenia i wody,
że musi oszczędzać energię.

253
00:28:52,690 --> 00:28:54,275
Często odpoczywa.

254
00:28:57,403 --> 00:29:01,908
Nad ziemią jest dużo chłodniej,
ale wątłe drzewa nie dają wiele wsparcia.

255
00:29:03,618 --> 00:29:07,246
Robi więc coś,
czego nie potrafią inne niedźwiedzie.

256
00:29:14,796 --> 00:29:16,672
Sama sobie ścieli łóżko.

257
00:29:25,973 --> 00:29:32,021
Ta pomysłowość pomaga jej przetrwać
aż do pojawienia się deszczu.

258
00:29:36,609 --> 00:29:38,361
Naturalna klimatyzacja.

259
00:29:40,988 --> 00:29:42,198
Ładnie i wygodnie.

260
00:29:44,075 --> 00:29:46,744
Idealne miejsce na sjestę.

261
00:29:50,164 --> 00:29:52,542
ALASKA, USA

262
00:29:52,625 --> 00:29:56,045
Na dalekiej północy
życie jest mniej spokojne.

263
00:30:00,967 --> 00:30:02,718
Dominujący grizzly.

264
00:30:03,803 --> 00:30:07,431
Od wiosny przybiera na wadze
około kilograma dziennie.

265
00:30:08,891 --> 00:30:10,560
Ale to za mało.

266
00:30:14,105 --> 00:30:17,191
Rządzi tu,
bo jest największy i najgroźniejszy.

267
00:30:17,984 --> 00:30:22,154
Kontroluje najlepsze żerowiska
i spółkuje z miejscowymi samicami.

268
00:30:29,829 --> 00:30:31,873
Ale po dziesięciu latach władzy

269
00:30:32,999 --> 00:30:35,334
zaczyna tracić swój urok.

270
00:30:57,315 --> 00:31:00,610
Czeka go jeszcze większy problem.

271
00:31:15,791 --> 00:31:18,628
Młodszy samiec, który wyczuł jego słabość.

272
00:31:32,350 --> 00:31:35,227
Szef musi zaimponować samicom

273
00:31:36,103 --> 00:31:39,023
i pokazać młodemu, kto tu rządzi.

274
00:31:41,984 --> 00:31:43,569
Kowbojski chód.

275
00:31:51,702 --> 00:31:54,246
Powinien robić piorunujące wrażenie.

276
00:31:58,751 --> 00:31:59,961
Problem w tym,

277
00:32:01,545 --> 00:32:04,340
że młody jest ogromny.

278
00:32:13,933 --> 00:32:15,810
Ale samice obserwują

279
00:32:17,937 --> 00:32:19,605
i nie można się wycofać.

280
00:33:13,117 --> 00:33:15,828
Stary przywódca leży na deskach.

281
00:33:27,840 --> 00:33:30,384
Na łące zmienia się zarząd.

282
00:33:31,844 --> 00:33:33,637
Ze skutkiem natychmiastowym.

283
00:33:42,229 --> 00:33:44,482
To koniec rządów starego szefa.

284
00:33:51,280 --> 00:33:53,741
Samica dokonała mądrego wyboru,

285
00:33:53,824 --> 00:33:57,745
czekając na silniejszego niedźwiedzia,
który spłodzi jej młode.

286
00:34:00,831 --> 00:34:04,376
Nowy szef spędzi długie, ciepłe dni,
ciesząc się zwycięstwem.

287
00:34:07,463 --> 00:34:13,010
Ale jeszcze dalej na północ
samo przetrwanie lata to poważna walka.

288
00:34:17,681 --> 00:34:22,520
Każdego roku, gdy Arktyka się ociepla,
lód morski cofa się na północ.

289
00:34:36,075 --> 00:34:40,454
Niedźwiedzie polarne utknęły na lądzie,
na którym nie ma pożywienia.

290
00:34:48,295 --> 00:34:51,215
Przez zmiany klimatu lód topnieje szybciej

291
00:34:52,383 --> 00:34:54,510
i niedźwiedzie są dłużej głodne.

292
00:34:57,138 --> 00:35:01,600
Mama musi zrobić wszystko,
by utrzymać rodzinę przy życiu.

293
00:35:06,564 --> 00:35:10,234
Nawet jeśli oznacza to
podjęcie znacznego ryzyka.

294
00:35:13,237 --> 00:35:18,409
Na północnym wybrzeżu Alaski
łowcy wielorybów zostawiają stosy kości.

295
00:35:20,744 --> 00:35:25,082
Głodne niedźwiedzie zbierają się tu,
by znaleźć coś dla siebie.

296
00:35:28,878 --> 00:35:31,922
Tolerują się nawzajem. W pewnym stopniu.

297
00:35:38,012 --> 00:35:42,141
Mama wie, że jej młode
są bezbronne wśród rozdrażnionych samców.

298
00:35:48,105 --> 00:35:51,650
Ale groźba głodu jest jeszcze gorsza.

299
00:35:57,948 --> 00:36:02,661
Młode muszą nauczyć się
radzić sobie w takich trudnych sytuacjach,

300
00:36:03,204 --> 00:36:06,165
jeśli chcą przetrwać
dłuższe i gorętsze lato.

301
00:36:12,463 --> 00:36:15,424
Mimo tego uważa się,
że populacja tych niedźwiedzi

302
00:36:15,507 --> 00:36:18,802
spadnie o jedną trzecią
w ciągu następnych kilku dekad.

303
00:36:26,894 --> 00:36:29,230
Jednak nie tylko one są zagrożone.

304
00:36:31,190 --> 00:36:36,654
Sześciu z ośmiu gatunków niedźwiedzi
grozi wyginięcie.

305
00:36:38,906 --> 00:36:40,407
Największym zagrożeniem

306
00:36:41,242 --> 00:36:42,743
jest utrata siedlisk.

307
00:36:48,958 --> 00:36:51,126
Wiele z nich jest prześladowanych.

308
00:36:54,505 --> 00:36:56,799
Ale nie jest za późno, by je ocalić.

309
00:36:58,509 --> 00:37:01,345
By chronić dziką przyrodę,
której potrzebują…

310
00:37:04,390 --> 00:37:07,351
i pomagać niedźwiedziom, ratując je,

311
00:37:07,434 --> 00:37:08,894
rehabilitując

312
00:37:10,062 --> 00:37:11,647
i wypuszczając na wolność.

313
00:37:22,032 --> 00:37:23,909
Udowodniono, że to działa.

314
00:37:25,369 --> 00:37:31,208
Projekty hodowlane i ochrona lasów
podwoiły populację dzikich pand.

315
00:37:33,752 --> 00:37:39,008
Jeśli zrobimy niedźwiedziom miejsce,
ich zdolność do adaptacji załatwi resztę.

316
00:37:41,385 --> 00:37:45,222
O ile będą miały kogoś,
kto wskaże im drogę.

317
00:37:57,818 --> 00:38:00,529
Jesień pomalowała całą Amerykę Północną.

318
00:38:02,614 --> 00:38:05,284
Niedźwiedzice czarne
muszą zrobić coś jeszcze,

319
00:38:05,367 --> 00:38:07,119
by przygotować młode na zimę.

320
00:38:09,038 --> 00:38:11,749
Celują w wysokokaloryczne potrawy.

321
00:38:14,335 --> 00:38:18,756
W dobrym roku żołędzie dostarczają
mnóstwo węglowodanów i tłuszczu.

322
00:38:24,053 --> 00:38:26,513
Ale kiedy w dziczy nie ma dość jedzenia,

323
00:38:27,222 --> 00:38:28,974
biorą kolację na wynos.

324
00:38:31,769 --> 00:38:35,647
Kierują się do miast,
by jak najlepiej wykorzystać jedzenie,

325
00:38:35,731 --> 00:38:37,066
które wyrzucamy.

326
00:38:41,153 --> 00:38:44,573
W miejskiej dżungli czy w dziczy,

327
00:38:44,656 --> 00:38:47,534
niedźwiedzie polegają
na swojej zaradnej naturze,

328
00:38:47,618 --> 00:38:49,161
by nakarmić się jesienią.

329
00:38:53,374 --> 00:38:57,252
Im większy niedźwiedź,
tym bardziej epicka uczta.

330
00:38:59,463 --> 00:39:02,758
KAMCZATKA, ROSJA

331
00:39:04,051 --> 00:39:08,347
Niedźwiedzie brunatne,
najbardziej rozprzestrzeniony gatunek

332
00:39:08,430 --> 00:39:11,892
żyjący w całej Ameryce Północnej,
Europie i Azji.

333
00:39:19,024 --> 00:39:22,236
Największe żyją tam,
gdzie jest mnóstwo jedzenia.

334
00:39:23,362 --> 00:39:27,449
Na tym wulkanicznym półwyspie
żyje ich około dziesięciu tysięcy.

335
00:39:30,202 --> 00:39:35,124
Ale niedługo na pół roku
wszystko przykryje tu śnieg.

336
00:39:36,750 --> 00:39:41,171
Aby przetrwać tak długą hibernację,
muszą podwoić swoją wagę.

337
00:39:43,632 --> 00:39:45,968
Jest tylko jeden sposób.

338
00:39:46,969 --> 00:39:48,303
Wyprawa na ryby.

339
00:40:02,025 --> 00:40:07,114
Co roku miliony łososi w trakcie tarła
dostarczają niedźwiedziom ucztę.

340
00:40:15,456 --> 00:40:17,416
Duży samiec może pochłonąć

341
00:40:17,499 --> 00:40:21,628
oszałamiające
sto tysięcy kilokalorii dziennie.

342
00:40:22,171 --> 00:40:24,965
To 300 cheeseburgerów.

343
00:40:26,717 --> 00:40:28,510
Nazywamy to hiperfagią.

344
00:40:29,094 --> 00:40:30,429
Mogą jeść

345
00:40:30,512 --> 00:40:31,722
i jeść,

346
00:40:32,306 --> 00:40:35,809
i jeść bez poczucia sytości.

347
00:40:39,438 --> 00:40:41,982
Zmieniają tę ucztę na zapasy tłuszczu.

348
00:40:42,608 --> 00:40:44,735
To paliwo na nadchodzącą zimę.

349
00:40:54,369 --> 00:40:57,206
Każdy niedźwiedź żyje inaczej.

350
00:41:00,167 --> 00:41:02,794
Ale jest coś, co je łączy.

351
00:41:06,173 --> 00:41:10,594
To czas, jaki poświęcają matki
na przekazywanie wiedzy potomstwu.

352
00:41:16,183 --> 00:41:19,353
Prowadzą je przez wszystkie pory roku

353
00:41:21,188 --> 00:41:23,982
i w tym tkwi sekret
powodzenia niedźwiedzi.

354
00:41:26,527 --> 00:41:29,238
Bez względu na to, czy na jałowej pustyni,

355
00:41:30,906 --> 00:41:34,743
czy podczas kolejnej arktycznej zimy.

356
00:41:48,215 --> 00:41:51,927
Młode niedźwiedzie czarne
świętują pierwszy rok życia.

357
00:41:55,430 --> 00:41:56,557
Są znowu w gawrze,

358
00:41:57,849 --> 00:41:59,643
ich akumulatory są naładowane…

359
00:42:03,063 --> 00:42:05,065
i przełączyły się w tryb czuwania.

360
00:42:11,738 --> 00:42:16,326
W cieple i bezpieczeństwie
będą spać spokojnie do powrotu wiosny.

361
00:42:19,121 --> 00:42:21,540
Przytulone do mamy.

362
00:43:08,754 --> 00:43:10,672
Napisy: Tomasz Suchoń