1
00:00:06,299 --> 00:00:11,220
NETFLIX - SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:34,077 --> 00:00:35,620
Władcy nieba.

3
00:00:44,879 --> 00:00:46,422
Symbole wolności.

4
00:00:50,927 --> 00:00:52,970
Niezrównani łowcy.

5
00:00:57,767 --> 00:01:01,771
Myślimy o ptakach drapieżnych
jako o bezwzględnych zabójcach.

6
00:01:06,776 --> 00:01:09,153
Ale jest też druga strona medalu.

7
00:01:12,490 --> 00:01:14,408
Są niespodziewanie inteligentne.

8
00:01:16,119 --> 00:01:17,870
Zaskakująco się adaptują.

9
00:01:22,041 --> 00:01:23,668
I są bardziej troskliwe,

10
00:01:24,293 --> 00:01:26,003
niż się spodziewacie.

11
00:01:34,345 --> 00:01:38,474
PTAKI DRAPIEŻNE

12
00:01:39,809 --> 00:01:44,147
GÓRNA MISSISIPI, USA

13
00:01:48,609 --> 00:01:49,819
Jest środek zimy.

14
00:01:53,865 --> 00:01:57,243
Samica bielika amerykańskiego ma skurcze.

15
00:02:02,373 --> 00:02:05,084
Jej jaja wykluwają się po 35 dniach.

16
00:02:10,131 --> 00:02:11,632
Wysiaduje je teraz,

17
00:02:12,967 --> 00:02:14,886
by młode pojawiły się na wiosnę.

18
00:02:21,017 --> 00:02:24,770
Ale o tej porze roku
pogoda szybko się zmienia.

19
00:02:41,704 --> 00:02:45,750
Niechronione jaja
zamarzłyby w kilka minut.

20
00:02:53,507 --> 00:02:56,219
Ale bieliki amerykańskie są twarde.

21
00:03:00,598 --> 00:03:03,976
Zrobi wszystko, by chronić jaja.

22
00:03:12,318 --> 00:03:13,861
Ale nie jest w tym sama.

23
00:03:19,450 --> 00:03:21,244
To jej życiowy partner.

24
00:03:26,123 --> 00:03:31,295
Para, która poświęciła życie
wychowaniu kolejnego pokolenia myśliwych.

25
00:03:38,594 --> 00:03:44,100
Istnieje ponad 300 gatunków
ptaków drapieżnych.

26
00:03:45,101 --> 00:03:48,938
Od największych o rozpiętości skrzydeł
sięgającej trzech metrów,

27
00:03:50,273 --> 00:03:53,859
po najmniejsze, nie większe od motyla.

28
00:03:55,903 --> 00:03:59,240
Tam, gdzie żyją, rządzą całym niebem.

29
00:04:00,408 --> 00:04:02,285
Od gęstej dżungli

30
00:04:03,703 --> 00:04:05,621
po zamarzniętą Arktykę.

31
00:04:07,123 --> 00:04:08,499
Od suchych pustyń…

32
00:04:10,876 --> 00:04:12,795
aż po wysokie góry.

33
00:04:14,255 --> 00:04:16,757
Wszystkie z nich to mięsożercy

34
00:04:17,717 --> 00:04:19,802
dysponujący tą samą bronią.

35
00:04:21,804 --> 00:04:24,473
Sposób ich polowania
i różnorodność pożywienia

36
00:04:25,975 --> 00:04:31,564
stworzyły niesamowitą kolekcję
powietrznych zabójców.

37
00:04:34,608 --> 00:04:38,612
FOREST OF DEAN, WIELKA BRYTANIA

38
00:04:41,741 --> 00:04:43,451
Brak przestrzeni do lotu

39
00:04:44,994 --> 00:04:46,954
i wiele miejsc do ukrycia

40
00:04:47,913 --> 00:04:51,167
sprawiają, że polowanie
jest tu prawie niemożliwe.

41
00:04:53,252 --> 00:04:56,422
Ale nie dla króla lasu.

42
00:05:05,890 --> 00:05:07,224
To jastrząb zwyczajny.

43
00:05:13,314 --> 00:05:15,858
Uzbrojony we wszystkie
potrzebne narzędzia.

44
00:05:19,028 --> 00:05:21,030
Przeszywające widzenie obuoczne,

45
00:05:22,782 --> 00:05:25,493
ostry, haczykowaty dziób
do rozrywania ofiar

46
00:05:27,036 --> 00:05:31,290
i duże, zakrzywione szpony
do ich chwytania.

47
00:05:35,461 --> 00:05:37,129
To podstawowe wyposażenie.

48
00:05:40,049 --> 00:05:41,675
To, co go wyróżnia,

49
00:05:42,593 --> 00:05:45,054
to sposób polowania na ofiarę.

50
00:05:55,731 --> 00:05:56,982
Kilka machnięć

51
00:05:58,567 --> 00:06:00,486
i osiąga 50 km/h.

52
00:06:02,988 --> 00:06:05,616
Żadne zwierzę nie przyspiesza tak szybko.

53
00:06:09,662 --> 00:06:13,332
Używając ogona jako hamulca,
potrafi skręcić niemal w miejscu.

54
00:06:16,419 --> 00:06:18,045
Skrócone skrzydła

55
00:06:18,796 --> 00:06:20,673
wcisną się w każdą szczelinę.

56
00:06:24,093 --> 00:06:26,971
Musi zaatakować cel,
nim zdąży się on schować.

57
00:06:40,860 --> 00:06:43,946
Niski lot pozwala pozostać w ukryciu.

58
00:06:54,248 --> 00:06:56,500
Jeśli nie uda się za pierwszym razem…

59
00:06:58,544 --> 00:07:00,421
jastrzębie są nie tylko zwinne…

60
00:07:04,049 --> 00:07:05,384
ale też cierpliwe.

61
00:07:24,904 --> 00:07:27,990
Jastrzębie żyjące w lasach
na całej półkuli północnej

62
00:07:28,073 --> 00:07:31,535
zawdzięczają swoje powodzenie
niesamowitej zwinności.

63
00:07:34,622 --> 00:07:36,707
Ale jeśli chodzi o czystą prędkość…

64
00:07:38,792 --> 00:07:39,960
kolejny drapieżnik

65
00:07:41,128 --> 00:07:42,379
nie ma sobie równych.

66
00:07:48,093 --> 00:07:50,054
To najszybsze zwierzę na Ziemi,

67
00:07:51,472 --> 00:07:53,057
sokół wędrowny.

68
00:08:02,316 --> 00:08:05,486
Osiąga prędkość ponad 380 km/h,

69
00:08:06,779 --> 00:08:07,905
pikując na ofiarę.

70
00:08:13,118 --> 00:08:18,082
Sokoły wędrowne są tak skuteczne,
że można je znaleźć na całym świecie.

71
00:08:19,625 --> 00:08:23,337
WYE VALLEY, WIELKA BRYTANIA

72
00:08:24,630 --> 00:08:27,049
Ich ulubionym środowiskiem są klify.

73
00:08:29,009 --> 00:08:32,221
Z nich można z łatwością zauważyć
potencjalną ofiarę.

74
00:08:38,978 --> 00:08:45,234
I tworzą prądy wstępujące,
dzięki którym sokoły nabierają wysokości,

75
00:08:45,317 --> 00:08:47,236
zanim zaatakują z góry.

76
00:09:01,875 --> 00:09:06,130
Powodzenie większości ptaków drapieżnych
zależy od umiejętności latania.

77
00:09:08,924 --> 00:09:10,050
WYSOKI WELD, RPA

78
00:09:10,134 --> 00:09:13,178
Ale zawsze jest ktoś,
kto musi się wyłamać.

79
00:09:20,060 --> 00:09:22,479
Poznajcie samicę sekretarza.

80
00:09:28,485 --> 00:09:30,529
Nie jest to typowy ptak drapieżny.

81
00:09:36,535 --> 00:09:37,786
To drapieżnik

82
00:09:38,746 --> 00:09:40,080
na szczudłach.

83
00:09:43,208 --> 00:09:45,753
Ma wzrost siedmioletniego dziecka.

84
00:09:51,383 --> 00:09:53,052
Umie latać,

85
00:09:53,927 --> 00:09:56,430
ale woli się przechadzać.

86
00:09:58,932 --> 00:10:01,560
Do 30 kilometrów dziennie.

87
00:10:12,321 --> 00:10:14,740
Długie nogi nie służą tylko do chodzenia.

88
00:10:16,158 --> 00:10:18,285
Pomagają też zajrzeć w wysoką trawę.

89
00:10:30,172 --> 00:10:32,341
Wygląda trochę niezgrabnie…

90
00:10:35,719 --> 00:10:37,054
ale to tylko pozory.

91
00:10:50,818 --> 00:10:52,736
Ten kopniak jest zabójczy.

92
00:10:56,448 --> 00:10:59,493
Uwalnia 20 kilogramów siły

93
00:11:00,619 --> 00:11:02,413
szybciej niż mgnienie oka.

94
00:11:03,831 --> 00:11:05,916
Musi działać szybko.

95
00:11:06,917 --> 00:11:10,713
Ten żywy welociraptor jest także mamą.

96
00:11:15,634 --> 00:11:18,470
Ma dwa prawie dorosłe pisklęta.

97
00:11:19,346 --> 00:11:20,973
Są bez przerwy głodne.

98
00:11:28,772 --> 00:11:31,400
Obowiązki wychowawcze
bielika amerykańskiego

99
00:11:31,483 --> 00:11:32,985
są coraz trudniejsze.

100
00:11:44,204 --> 00:11:49,376
Gdy tylko śnieg znika,
nadchodzi magiczna chwila.

101
00:11:53,922 --> 00:11:56,592
Wykluwają się dwa pisklaki.

102
00:12:07,811 --> 00:12:09,146
Niezależnie od pogody…

103
00:12:13,442 --> 00:12:14,526
i o każdej porze…

104
00:12:17,362 --> 00:12:19,656
mama chroni je najlepiej, jak potrafi.

105
00:12:21,241 --> 00:12:25,412
Ale z tymi szponami
musi zachować ostrożność.

106
00:12:30,083 --> 00:12:32,544
Dorosłe osobniki na zmianę wysiadują jaja

107
00:12:34,421 --> 00:12:35,839
i zdobywają pożywienie.

108
00:12:46,308 --> 00:12:50,437
Zamienne rodzicielstwo
daje młodym najlepszy start.

109
00:13:01,406 --> 00:13:05,244
Cztery dni później
wykluwa się ostatnie pisklę.

110
00:13:08,455 --> 00:13:11,291
Najstarsze pisklę
waży dwa razy więcej od niego.

111
00:13:12,584 --> 00:13:16,755
Jeśli rodzice nie zapewnią mu
znaczącej ilości pożywienia,

112
00:13:17,798 --> 00:13:21,134
najmłodsze z rodzeństwa
nie przeżyje zbyt długo.

113
00:13:24,221 --> 00:13:27,599
Ptaki drapieżne
są najbardziej bezbronne w gnieździe.

114
00:13:32,896 --> 00:13:36,733
{\an8}PUSTYNIA KALAHARI, AFRYKA POŁUDNIOWA

115
00:13:36,817 --> 00:13:40,028
{\an8}Pisklęta wkrótce zginą
na tej spieczonej pustyni…

116
00:13:42,447 --> 00:13:44,992
chyba że znajdą schronienie przed słońcem.

117
00:13:49,496 --> 00:13:53,333
Tkacze budują wielkie zbiorowe gniazda.

118
00:13:57,546 --> 00:14:00,340
W środku jest
do dziewięciu stopni chłodniej.

119
00:14:03,886 --> 00:14:06,597
Nie tylko tkacze na tym korzystają.

120
00:14:10,434 --> 00:14:14,187
Ich gniazdo zwabiło
parę sokolików czerwonookich.

121
00:14:15,731 --> 00:14:18,525
Te jedne
z najmniejszych drapieżników świata,

122
00:14:18,609 --> 00:14:22,863
a zarazem niecodzienni dzicy lokatorzy,
wykorzystują ciężką pracę tkaczy.

123
00:14:29,912 --> 00:14:33,332
Czasem je nawet zjadają.

124
00:14:37,127 --> 00:14:39,379
Mówiąc o sąsiadach z piekła rodem,

125
00:14:41,006 --> 00:14:43,842
tkacze mają jeszcze większe problemy.

126
00:14:46,428 --> 00:14:50,933
Ten tętniący życiem ul
przyciąga różne drapieżniki.

127
00:15:17,209 --> 00:15:19,544
Tkacze wydają się bezbronne,

128
00:15:21,171 --> 00:15:23,298
ale dysponują siłami bezpieczeństwa…

129
00:15:32,891 --> 00:15:35,435
zdolnymi odeprzeć każdy atak.

130
00:15:57,457 --> 00:15:59,710
Sokoliki są wielkości ludzkiej pięści,

131
00:16:00,669 --> 00:16:02,921
ale potrafią zadać nokautujący cios.

132
00:16:19,563 --> 00:16:23,942
Na szczęście ci zaciekli wojownicy
okazują pewną powściągliwość.

133
00:16:25,777 --> 00:16:28,196
Zabijają tylko kilka tkaczy na sezon.

134
00:16:29,823 --> 00:16:33,493
Zwykle w okolicy
jest mnóstwo innego pożywienia.

135
00:16:38,290 --> 00:16:42,502
Życie z dobrze znanym wrogiem
to dla tkaczy mniejsze zło.

136
00:16:44,004 --> 00:16:47,591
A dla małych sokolików
to doskonałe rozwiązanie,

137
00:16:47,674 --> 00:16:51,553
zapewniające pokarm i schronienie
na jałowej pustyni.

138
00:17:06,318 --> 00:17:10,572
AMAZONIA, GUJANA FRANCUSKA

139
00:17:12,532 --> 00:17:15,035
W tym odległym zakątku
Ameryki Południowej…

140
00:17:17,245 --> 00:17:18,997
życie jest tak zróżnicowane,

141
00:17:19,706 --> 00:17:22,542
że każde stworzenie
potrzebuje swojego kąta.

142
00:17:38,767 --> 00:17:41,103
Na szczycie łańcucha pokarmowego

143
00:17:41,186 --> 00:17:44,022
znajduje się tu
siedmiokilogramowa harpia wielka.

144
00:17:46,775 --> 00:17:51,321
Ale inny tutejszy ptak drapieżny
stosuje trochę nietypowe techniki.

145
00:17:54,991 --> 00:17:57,369
To karakara białobrzucha.

146
00:18:01,081 --> 00:18:03,375
Gdy karakary wyczuwają zagrożenie,

147
00:18:04,626 --> 00:18:06,461
informują o nim wszystkich.

148
00:18:11,049 --> 00:18:14,511
To wystarczy, by odstraszyć
najgroźniejszego drapieżnika.

149
00:18:26,481 --> 00:18:31,486
Uważa się je za najbardziej towarzyskie
i najinteligentniejsze drapieżniki.

150
00:18:33,196 --> 00:18:38,160
Dzięki tej kombinacji mogą pokonać ofiarę,
której nawet harpia by nie tknęła.

151
00:18:47,961 --> 00:18:48,962
Osy.

152
00:18:54,050 --> 00:18:56,178
Najlepiej zostawić je w spokoju.

153
00:19:02,642 --> 00:19:04,186
Ale dzięki współpracy

154
00:19:05,437 --> 00:19:07,772
karakary opracowują plan.

155
00:19:13,987 --> 00:19:16,323
Po pierwsze, bezpośrednie podejście.

156
00:19:24,372 --> 00:19:26,166
Gdy gniazdo się poruszy,

157
00:19:27,751 --> 00:19:30,670
żądlące owady wściekle zaatakują.

158
00:19:36,051 --> 00:19:38,511
Pora na bezczelne włamanie z kradzieżą.

159
00:19:43,350 --> 00:19:45,227
Potrzeba odwagi, by to zrobić.

160
00:19:52,859 --> 00:19:54,486
Ale odrobina odwagi

161
00:19:55,904 --> 00:19:57,280
w zupełności wystarczy.

162
00:20:02,202 --> 00:20:04,579
Jeśli jedna karakara zniesie ból,

163
00:20:05,413 --> 00:20:08,917
w końcu osy porzucą gniazdo.

164
00:20:17,926 --> 00:20:22,305
Te papieropodobne konstrukcje
są pożywne jak tektura…

165
00:20:26,434 --> 00:20:28,103
ale w ich wnętrzach

166
00:20:28,895 --> 00:20:31,356
czekają pulchne, soczyste larwy.

167
00:20:37,737 --> 00:20:41,199
Odwaga jednej karakary
przynosi korzyść całej drużynie.

168
00:20:44,911 --> 00:20:48,873
Gdy się nasyci, reszta podzieli się łupem.

169
00:20:54,629 --> 00:20:56,214
W samą porę.

170
00:21:03,888 --> 00:21:06,266
Życie w lesie deszczowym jest ciężkie.

171
00:21:10,895 --> 00:21:13,106
Ale karakary mają przewagę nad innymi

172
00:21:14,149 --> 00:21:16,735
dzięki wytrwałości i pracy zespołowej.

173
00:21:23,658 --> 00:21:26,786
Większość ptaków drapieżnych
nie współpracuje ze sobą.

174
00:21:33,626 --> 00:21:37,005
Nawet w gnieździe
konkurencja jest zacięta.

175
00:21:41,426 --> 00:21:45,847
Pisklęta bielików amerykańskich
rosną o 20 procent każdego dnia.

176
00:21:52,729 --> 00:21:55,815
Ale najmłodsze ma problem, by nadążyć.

177
00:22:00,487 --> 00:22:01,780
Podczas karmienia

178
00:22:02,822 --> 00:22:04,824
zawsze jest na końcu kolejki.

179
00:22:11,414 --> 00:22:16,127
Za dwa miesiące
pisklęta muszą być dziesięć razy większe

180
00:22:16,211 --> 00:22:17,837
i gotowe do lotu.

181
00:22:21,007 --> 00:22:26,596
Ale jeśli zabraknie pożywienia,
starsze rodzeństwo zaatakuje młodsze.

182
00:22:29,641 --> 00:22:32,060
Trzy pisklęta rzadko są w stanie przeżyć.

183
00:22:37,357 --> 00:22:42,612
Rodzice ciężko pracują,
by utrzymać dzieci przy życiu.

184
00:22:49,786 --> 00:22:51,037
GÓRY SMOCZE, RPA

185
00:22:51,121 --> 00:22:55,834
Znalezienie wystarczającej ilości pokarmu
to dla ptaków drapieżnych ciągła walka.

186
00:22:58,878 --> 00:23:01,589
Choć niektóre
sprawiają wrażenie, że to łatwe.

187
00:23:11,891 --> 00:23:13,726
Sępy używają termiki,

188
00:23:15,186 --> 00:23:18,648
słupów ciepłego powietrza,
by nabrać wysokości.

189
00:23:22,026 --> 00:23:25,905
Kiedy już ją osiągną,
potrafią przelecieć 160 kilometrów

190
00:23:25,989 --> 00:23:28,533
bez najmniejszego ruchu skrzydeł.

191
00:23:33,913 --> 00:23:38,501
Po drodze wykorzystują
świetny wzrok do szukania pożywienia.

192
00:23:48,386 --> 00:23:50,638
Sępy to padlinożercy.

193
00:24:00,273 --> 00:24:03,234
Ucztowanie na zwłokach
przyniosło im złą sławę,

194
00:24:03,318 --> 00:24:07,280
ale to jedyne ptaki drapieżne,
które nigdy nie zabijają.

195
00:24:10,950 --> 00:24:14,662
Wykonują niezbędną pracę
jako ekipa sprzątająca.

196
00:24:20,502 --> 00:24:23,796
Wygląda to na chaos,
ale panuje tu hierarchia.

197
00:24:25,423 --> 00:24:29,802
W samej Afryce Południowej
żyje dziewięć gatunków sępów.

198
00:24:30,512 --> 00:24:32,805
Każdy odgrywa swoją rolę.

199
00:24:34,349 --> 00:24:36,518
Najpierw zawodnicy wagi średniej.

200
00:24:37,185 --> 00:24:38,728
Sępy afrykańskie.

201
00:24:46,694 --> 00:24:53,535
Stadnie pożerają większość padliny,
organy wewnętrzne i mięso.

202
00:25:02,043 --> 00:25:04,087
Teraz zawodnicy wagi ciężkiej.

203
00:25:05,838 --> 00:25:11,302
Sępy uszate ważą ponad siedem kilogramów
i są jednymi z największych w Afryce.

204
00:25:13,638 --> 00:25:17,141
Gdy się pojawiają,
wszyscy schodzą im z drogi.

205
00:25:20,979 --> 00:25:24,399
Ich potężne dzioby
rozrywają więzadła i skórę,

206
00:25:25,650 --> 00:25:30,196
udostępniając kolejne części padliny
dla ostatnich w kolejce.

207
00:25:32,407 --> 00:25:33,616
To waga lekka.

208
00:25:36,160 --> 00:25:38,746
Sępy brunatne na ringu trzymają się lin.

209
00:25:39,414 --> 00:25:43,585
Wykradają resztki,
cierpliwie czekając na swoją kolej.

210
00:25:47,005 --> 00:25:48,631
Gdy wszyscy skończą,

211
00:25:49,591 --> 00:25:52,510
ich małe dzioby oczyszczają kości do cna.

212
00:25:55,847 --> 00:26:00,018
Sępy odwalają brudną robotę,
by utrzymać naszą planetę w czystości.

213
00:26:03,855 --> 00:26:06,608
Ich żołądki są kwaśne jak akumulatory

214
00:26:06,691 --> 00:26:10,111
i neutralizują zjadane bakterie i wirusy.

215
00:26:11,821 --> 00:26:16,159
Likwidują miejsca do rozmnażania
dla owadów roznoszących choroby.

216
00:26:23,458 --> 00:26:24,959
Potrzebujemy sępów,

217
00:26:26,210 --> 00:26:28,129
ale ich liczebność szybko spada.

218
00:26:29,255 --> 00:26:34,969
W ciągu zaledwie 15 lat
zginęło 97 procent sępów w Indiach.

219
00:26:36,638 --> 00:26:42,852
Otruły się, żywiąc się padliną bydła
leczonego Diklofenakiem.

220
00:26:45,521 --> 00:26:48,608
Kiedy dzikie psy zajęły ich miejsce,

221
00:26:48,691 --> 00:26:53,237
wzrosła liczba przypadków wścieklizny,
gruźlicy i wąglika.

222
00:26:55,907 --> 00:26:58,576
Podobny los spotkał inne ptaki drapieżne.

223
00:27:01,037 --> 00:27:05,291
W latach 50. XX wieku
DDT było popularnym środkiem owadobójczym.

224
00:27:06,292 --> 00:27:09,879
Miało jednak druzgocący wpływ
na jaja bielików amerykańskich

225
00:27:10,672 --> 00:27:14,008
i prawie wytępiło ten ikoniczny gatunek.

226
00:27:16,594 --> 00:27:21,015
Gdy ludzie zdali sobie sprawę
z wpływu tego środka, wycofano go.

227
00:27:22,308 --> 00:27:27,188
W ciągu 50 lat
populacja bielików wzrosła siedmiokrotnie.

228
00:27:32,402 --> 00:27:35,279
Ale wiele ptaków drapieżnych
jest wciąż w opałach.

229
00:27:39,283 --> 00:27:43,830
Są prześladowane jako zagrożenie
dla bydła i zwierzyny łownej.

230
00:27:45,623 --> 00:27:47,458
Gdy ich siedliska są niszczone,

231
00:27:49,293 --> 00:27:51,170
tracą pożywienie i schronienie.

232
00:27:54,507 --> 00:27:57,677
Ale nie wszystkie tak cierpią
we współczesnym świecie.

233
00:28:02,432 --> 00:28:06,477
LONDYN, WIELKA BRYTANIA

234
00:28:09,981 --> 00:28:13,234
Nie wygląda to
na wymarzony świat dla drapieżnika.

235
00:28:18,156 --> 00:28:20,074
Ale to kraina możliwości

236
00:28:21,033 --> 00:28:23,578
dla tych,
którzy potrafią się przystosować.

237
00:28:28,708 --> 00:28:30,209
W samym sercu miasta

238
00:28:30,793 --> 00:28:36,799
stoją słynne kominy elektrowni Battersea,
wysokie na ponad 100 metrów.

239
00:28:39,469 --> 00:28:42,722
To dom dla pary sokołów wędrownych.

240
00:28:46,476 --> 00:28:49,228
Betonowe ściany elektrowni to ich klify.

241
00:28:55,610 --> 00:28:57,779
Życie w mieście ma swoje zalety.

242
00:29:03,576 --> 00:29:08,080
Jest tu tyle światła,
że sokoły mogą polować nocą.

243
00:29:17,965 --> 00:29:21,427
Para rozdziela się,
by pokryć większy teren.

244
00:29:29,143 --> 00:29:34,440
Samica sokoła to większa,
bardziej doświadczona nocna łowczyni.

245
00:29:45,201 --> 00:29:48,204
Jej wzrok jest
ponad dwa razy ostrzejszy od naszego

246
00:29:49,205 --> 00:29:51,332
dzięki oczom tak dużym,

247
00:29:51,999 --> 00:29:54,293
że stykają się ze sobą w czaszce.

248
00:29:56,420 --> 00:29:59,590
Kołysząc głową, namierza swój cel.

249
00:30:01,801 --> 00:30:05,304
Ale ściganie gołębi w mieście
niesie za sobą ryzyko.

250
00:30:09,183 --> 00:30:12,061
Pikowanie wśród tylu budynków
jest niebezpieczne.

251
00:30:16,607 --> 00:30:20,528
Zmusza to miejskie sokoły
do polowania w trudniejszy sposób.

252
00:30:31,873 --> 00:30:33,207
Rozpoczyna się pościg.

253
00:30:35,960 --> 00:30:39,630
Drapieżnik i ofiara
mają bardziej wyrównane szanse.

254
00:30:47,013 --> 00:30:48,806
Ale nawet bez pikowania,

255
00:30:50,433 --> 00:30:51,934
nawet w nocy…

256
00:30:56,814 --> 00:31:00,151
ten wspaniały myśliwy
rzadko daje się wymanewrować.

257
00:31:08,492 --> 00:31:12,371
Sokoły wędrowne rozprzestrzeniły się
po miastach całego świata,

258
00:31:13,331 --> 00:31:15,249
od Nowego Jorku po Sydney.

259
00:31:17,293 --> 00:31:21,130
Z każdym sezonem lęgowym
ich populacja rośnie.

260
00:31:31,349 --> 00:31:33,142
W gnieździe bielików

261
00:31:34,310 --> 00:31:36,228
pisklęta przeszły długą drogę.

262
00:31:37,563 --> 00:31:39,106
Cała trójka.

263
00:31:40,191 --> 00:31:42,068
Wszystkie rosną w siłę.

264
00:31:44,445 --> 00:31:47,949
W końcu rosną im sterówki.

265
00:31:50,159 --> 00:31:54,163
Przetrwanie piskląt
to testament mamy i taty.

266
00:31:56,165 --> 00:31:59,085
Pracowali niestrudzenie przez pół roku.

267
00:32:03,130 --> 00:32:05,383
Ale teraz przynoszą mniej pożywienia…

268
00:32:07,551 --> 00:32:11,514
dając młodym do wiadomości,
że pora opuścić gniazdo.

269
00:32:15,977 --> 00:32:18,396
Sztuka latania wymaga treningu.

270
00:32:27,738 --> 00:32:29,407
Warunki muszą sprzyjać.

271
00:32:34,245 --> 00:32:38,040
Gdy się przejaśnia,
są o wiele bardziej zdeterminowane.

272
00:32:49,719 --> 00:32:52,722
Ale świat poza gniazdem
jest nowy i dezorientujący.

273
00:33:02,815 --> 00:33:05,651
Inne ptaki
są wrogo nastawione do drapieżników.

274
00:33:08,863 --> 00:33:11,449
Młode boją się
zapuszczać daleko od rodziny.

275
00:33:14,452 --> 00:33:15,703
Nabranie pewności…

276
00:33:17,496 --> 00:33:18,789
wymaga czasu.

277
00:33:22,668 --> 00:33:27,006
To dopiero początek
długiej podróży w dorosłość.

278
00:33:34,847 --> 00:33:38,768
Na szczęście przez jakiś czas
rodzice będą mieli je na oku.

279
00:33:44,315 --> 00:33:48,069
Ptaki drapieżne
nie są urodzonymi mordercami.

280
00:33:50,821 --> 00:33:53,532
Potrzebują czasu
na doskonalenie umiejętności.

281
00:33:57,661 --> 00:34:04,168
Od trzech miesięcy pisklęta sekretarza
otrzymywały wszystko od rodziców.

282
00:34:07,004 --> 00:34:10,424
Teraz muszą same o siebie zadbać.

283
00:34:15,429 --> 00:34:17,765
Jedno młode prowadzi atak.

284
00:34:22,019 --> 00:34:23,604
Rodzeństwo idzie za nim.

285
00:34:25,397 --> 00:34:26,524
Pora na polowanie.

286
00:34:30,528 --> 00:34:32,655
Tu potrzebna jest spostrzegawczość

287
00:34:33,405 --> 00:34:35,032
i spora ilość chodzenia.

288
00:34:40,996 --> 00:34:43,624
Niełatwo coś złapać.

289
00:35:07,773 --> 00:35:09,441
W końcu się udało.

290
00:35:11,861 --> 00:35:14,738
Ale jedna mała jaszczurka
to ledwie przekąska.

291
00:35:18,117 --> 00:35:20,411
Na szczęście jest jeszcze mama.

292
00:35:30,129 --> 00:35:33,215
Będzie karmiła młode
przez kolejne dwa miesiące…

293
00:35:35,718 --> 00:35:37,344
by fajtłapowata młodzież

294
00:35:38,679 --> 00:35:40,639
nauczyła się zabójczych metod,

295
00:35:42,391 --> 00:35:43,642
tak jak mama.

296
00:35:48,230 --> 00:35:51,233
Niewiele ptaków ma tak oddanych rodziców.

297
00:35:56,906 --> 00:36:00,826
Ptaki drapieżne spędzają kawał życia
na wychowywaniu młodych.

298
00:36:03,829 --> 00:36:05,873
Zapewniają ochronę

299
00:36:06,832 --> 00:36:08,500
i z trudem zdobywają pokarm,

300
00:36:10,002 --> 00:36:11,462
by pewnego dnia

301
00:36:12,296 --> 00:36:16,592
ich pisklęta mogły
przetrwać na własną rękę.

302
00:36:22,681 --> 00:36:27,061
GÓRNA MISSISIPI, USA

303
00:36:27,144 --> 00:36:28,229
Późna jesień.

304
00:36:32,691 --> 00:36:36,403
Setki bielików amerykańskich
przybyły z daleka…

305
00:36:38,822 --> 00:36:41,575
by polować na migrujące ptactwo wodne.

306
00:36:46,413 --> 00:36:49,291
Młode orły muszą nabrać siły.

307
00:36:55,422 --> 00:36:58,342
Nie dostaną więcej jałmużny od rodziców.

308
00:37:01,512 --> 00:37:04,223
Muszą patrzeć i się uczyć.

309
00:37:08,936 --> 00:37:13,941
Szybując pod wiatr,
dorosły osobnik wybiera moment uderzenia.

310
00:37:16,110 --> 00:37:18,362
Łyski amerykańskie szybko znikają.

311
00:37:21,699 --> 00:37:23,826
Ale w końcu muszą się wynurzyć.

312
00:37:34,253 --> 00:37:35,796
Trudno złapać zdobycz.

313
00:37:37,256 --> 00:37:39,675
A jeszcze trudniej ją utrzymać.

314
00:37:48,183 --> 00:37:50,936
Lepiej się poddać, niż zaryzykować walkę.

315
00:37:57,109 --> 00:37:59,862
Czas wykorzystać
zdobytą wiedzę w praktyce.

316
00:38:19,840 --> 00:38:23,218
Sztuczka polega na tym,
żeby zaskoczyć którąś łyskę.

317
00:38:26,722 --> 00:38:28,223
Łatwo powiedzieć.

318
00:38:40,194 --> 00:38:42,488
Z każdym nieudanym chwytem…

319
00:38:44,490 --> 00:38:46,742
z każdą łyską, która uciekła…

320
00:38:48,702 --> 00:38:50,371
dopracowuje wyczucie czasu

321
00:38:51,830 --> 00:38:53,415
i kąt natarcia.

322
00:39:11,642 --> 00:39:13,185
Nareszcie.

323
00:39:16,355 --> 00:39:18,482
Ale jest tak skupiony na ucieczce,

324
00:39:19,733 --> 00:39:21,193
że popełnia błąd.

325
00:39:23,362 --> 00:39:24,405
A teraz

326
00:39:26,156 --> 00:39:27,908
ma już konkurencję.

327
00:39:34,206 --> 00:39:37,751
Młody chce odzyskać swoją nagrodę.

328
00:39:46,093 --> 00:39:48,512
Ale to nie jego dzień.

329
00:39:51,056 --> 00:39:53,267
A dni są coraz krótsze.

330
00:39:57,896 --> 00:39:59,773
Gdy temperatura spada,

331
00:39:59,857 --> 00:40:02,818
orły potrzebują więcej energii,
by utrzymać ciepło.

332
00:40:06,280 --> 00:40:08,532
Ale on nadal nic nie upolował.

333
00:40:11,785 --> 00:40:15,414
Mniej niż połowa młodych orłów
przeżywa pierwszą zimę.

334
00:40:19,626 --> 00:40:22,045
Teraz albo nigdy.

335
00:40:47,571 --> 00:40:48,697
Tym razem…

336
00:40:51,116 --> 00:40:52,701
nie odpuszcza.

337
00:41:01,627 --> 00:41:03,587
Zaledwie kilka miesięcy temu

338
00:41:03,670 --> 00:41:07,132
te orły pojawiły się na świecie
jako bezbronne pisklęta.

339
00:41:08,717 --> 00:41:13,096
Dzięki instynktowi zabójcy
i niesamowitemu oddaniu ich rodziców

340
00:41:14,056 --> 00:41:17,726
stały się
pełnoprawnymi ptakami drapieżnymi.

341
00:41:22,773 --> 00:41:26,360
Białe upierzenie głowy pojawi się
dopiero po pięciu latach.

342
00:41:29,112 --> 00:41:32,741
Wtedy będą gotowe założyć własną rodzinę…

343
00:41:37,412 --> 00:41:39,289
i przekazać swoje umiejętności…

344
00:41:41,917 --> 00:41:43,585
kolejnemu pokoleniu.

345
00:42:33,051 --> 00:42:34,928
Napisy: Tomasz Suchoń