1
00:00:06,257 --> 00:00:11,345
BİR NETFLIX BELGESEL DİZİSİ

2
00:00:21,898 --> 00:00:24,692
<i>Bizim kendi hayvan familyamız.</i>

3
00:00:32,658 --> 00:00:33,659
<i>Akıllı.</i>

4
00:00:40,875 --> 00:00:41,793
<i>Hassas.</i>

5
00:00:44,128 --> 00:00:48,091
<i>Yabani kuzenlerimizi tanıdıkça…</i>

6
00:00:51,886 --> 00:00:55,890
<i>…ne kadar sıra dışı olduklarını</i>
<i>daha iyi öğreniyoruz.</i>

7
00:01:02,814 --> 00:01:06,400
<i>İnsansılar hayatta kalma oyununda</i>
<i>ustalaşmakla kalmadı,</i>

8
00:01:07,151 --> 00:01:10,404
<i>oynanış şeklini de baştan yazdı.</i>

9
00:01:13,449 --> 00:01:16,119
İNSANSILAR

10
00:01:23,751 --> 00:01:24,794
<i>Orman.</i>

11
00:01:28,089 --> 00:01:31,008
<i>İnsansı familyasının doğduğu yer</i>

12
00:01:32,969 --> 00:01:35,972
<i>ve bugün yaşayan tüm yabani insansıların</i>

13
00:01:36,055 --> 00:01:37,515
<i>yaşam alanı.</i>

14
00:01:46,649 --> 00:01:48,901
<i>Ayrıca iki yaşından küçük</i>

15
00:01:49,610 --> 00:01:51,320
<i>bu oğlan yavrusunun da</i>

16
00:01:51,988 --> 00:01:53,990
<i>hayatta kalmayı öğrendiği yer.</i>

17
00:01:57,743 --> 00:01:59,745
<i>O bir şempanze.</i>

18
00:02:01,038 --> 00:02:03,457
<i>En yakın hayvan akrabamız.</i>

19
00:02:07,795 --> 00:02:10,548
<i>Gelecek aylarda keşfedeceği şeyler</i>

20
00:02:10,631 --> 00:02:13,301
<i>tüm hayatını şekillendirecek.</i>

21
00:02:16,554 --> 00:02:20,600
<i>150'den fazla şempanzeden oluşan bir</i>
<i>toplulukta yaşadığı için</i>

22
00:02:20,683 --> 00:02:23,603
<i>diğer hayvanlardan korkmasına</i>
<i>pek gerek yok.</i>

23
00:02:25,438 --> 00:02:28,900
<i>En büyük mücadelesini</i>
<i>kendi türüyle yaşayacak.</i>

24
00:02:35,072 --> 00:02:38,451
<i>Bizler gibi şempanzelerin de</i>
<i>farklı kişilikleri vardır.</i>

25
00:02:42,455 --> 00:02:45,625
<i>Kime güveneceğini bilmesi gerek.</i>

26
00:02:51,964 --> 00:02:54,926
<i>Annesinin arkadaşları</i>
<i>destekleyici ve kibar.</i>

27
00:02:57,053 --> 00:02:59,722
<i>Kendisinden büyük bazı çocuklarla</i>
<i>oynamak da eğlenceli.</i>

28
00:03:02,642 --> 00:03:06,479
<i>En çok yetişkin erkeklere</i>
<i>karşı temkinli olmalı.</i>

29
00:03:08,397 --> 00:03:10,691
<i>Bu iki yaşlı adam hep bir aradalar</i>

30
00:03:10,775 --> 00:03:12,735
<i>ve ona hep iyi davranıyorlar.</i>

31
00:03:19,492 --> 00:03:20,618
<i>Ama bu erkek</i>

32
00:03:21,869 --> 00:03:23,037
<i>bir zorba.</i>

33
00:03:39,053 --> 00:03:41,013
<i>İzlediği yıldırma politikasıyla…</i>

34
00:03:43,849 --> 00:03:47,228
<i>…statü kazanmaya çalışıyor.</i>

35
00:04:16,382 --> 00:04:17,717
<i>Şempanzeler için</i>

36
00:04:17,800 --> 00:04:20,636
<i>şiddet, hayatın bir parçasıdır.</i>

37
00:04:24,932 --> 00:04:28,728
<i>Ancak bu güç mücadeleleri</i>
<i>sadece vahşetten ibaret olmaz.</i>

38
00:04:29,979 --> 00:04:31,314
<i>Ve bu yavru</i>

39
00:04:31,397 --> 00:04:34,442
<i>kayda değer bir şeye tanık olmak üzere.</i>

40
00:04:37,945 --> 00:04:40,072
<i>İki yaşlı erkek de</i>

41
00:04:40,156 --> 00:04:41,741
<i>o zorba kadar iri değil.</i>

42
00:04:46,537 --> 00:04:47,997
<i>Yine de</i>

43
00:04:48,080 --> 00:04:50,124
<i>boyun eğmeyi reddediyorlar.</i>

44
00:05:23,532 --> 00:05:26,911
<i>Zorba çok güçlü,</i>
<i>o yüzden ilk erkek geri çekiliyor.</i>

45
00:05:28,621 --> 00:05:30,164
<i>Ama arkadaşı hücum ediyor.</i>

46
00:05:35,461 --> 00:05:37,338
<i>Şimdi ilki de geri döndü.</i>

47
00:05:40,633 --> 00:05:42,718
<i>Zorba ikisini birden yenemez.</i>

48
00:05:42,802 --> 00:05:45,137
<i>Fırsat varken kaçma vakti.</i>

49
00:05:54,313 --> 00:05:56,440
<i>İkisinden biri yaralandı.</i>

50
00:06:01,445 --> 00:06:03,739
<i>Ama acısını tek başına çekmeyecek.</i>

51
00:06:22,800 --> 00:06:25,010
<i>Bu hayvan toplumunda…</i>

52
00:06:27,179 --> 00:06:30,724
<i>…en iri ya da</i>
<i>en saldırgan olmanıza gerek yok.</i>

53
00:06:34,520 --> 00:06:35,646
<i>Dostlara</i>

54
00:06:36,230 --> 00:06:37,231
<i>ihtiyacınız var.</i>

55
00:06:41,694 --> 00:06:44,196
<i>Ne kadar müttefikiniz varsa o kadar iyi.</i>

56
00:06:49,034 --> 00:06:50,703
<i>Ama o dostları edinebilmek</i>

57
00:06:50,786 --> 00:06:52,746
<i>kişiliğinize bağlı.</i>

58
00:06:55,207 --> 00:06:58,961
<i>Bir yavru, insansı familyasının</i>

59
00:06:59,044 --> 00:07:01,172
<i>başarılı bir üyesi olmak için</i>

60
00:07:01,255 --> 00:07:03,174
<i>yolunu kendi bulmalı.</i>

61
00:07:09,680 --> 00:07:15,686
<i>Bu familyada dünyanın</i>
<i>en sofistike hayvanları mevcut.</i>

62
00:07:19,440 --> 00:07:22,109
<i>İlk olarak büyük insansı maymunlar var.</i>

63
00:07:22,985 --> 00:07:24,862
<i>Şempanzeler,</i>

64
00:07:25,404 --> 00:07:26,947
<i>cüce şempanzeler,</i>

65
00:07:27,823 --> 00:07:29,742
<i>üç orangutan türü…</i>

66
00:07:31,744 --> 00:07:33,537
<i>…iki goril türü</i>

67
00:07:34,872 --> 00:07:38,125
<i>ve bir insan türü var.</i>

68
00:07:39,001 --> 00:07:42,338
<i>Hepimizin kendine has özellikleri var.</i>

69
00:07:43,923 --> 00:07:45,966
<i>Özel bir omuz eklemi sayesinde</i>

70
00:07:46,592 --> 00:07:52,139
<i>kollarımızla asılabiliyor</i> <i>ve dalların</i>
<i>ucundaki meyvelere ulaşabiliyoruz.</i>

71
00:07:54,141 --> 00:07:56,810
<i>Ve sallanabiliyoruz.</i>

72
00:07:59,021 --> 00:08:02,983
<i>Afrika veya Asya'daki</i>
<i>hiçbir maymun bunu yapamaz.</i>

73
00:08:04,985 --> 00:08:09,990
<i>Sallanırken kuyruk dengeyi bozar.</i>
<i>O yüzden insansıların kuyruğu yoktur.</i>

74
00:08:11,534 --> 00:08:15,412
<i>Sallanmayı en iyi becerenler</i> <i>gibonlardır.</i>

75
00:08:18,457 --> 00:08:20,251
<i>Gibongiller olarak bilinirler.</i>

76
00:08:21,168 --> 00:08:23,003
<i>Asya ormanlarında</i>

77
00:08:23,087 --> 00:08:25,172
<i>en az 18 farklı tür yaşar.</i>

78
00:08:28,050 --> 00:08:32,137
<i>Daha ziyade maymun ebatlarındadırlar</i>
<i>ve çok çeviktirler.</i>

79
00:08:44,441 --> 00:08:47,820
<i>İnsansıların beyni ve bedeni</i>
<i>çoğu maymundan daha büyüktür.</i>

80
00:08:51,323 --> 00:08:54,451
<i>Büyük insansı maymunların boyutuysa</i>

81
00:08:54,535 --> 00:08:57,288
<i>bambaşka bir seviyeye ulaşır.</i>

82
00:08:59,331 --> 00:09:01,333
<i>Bu da biraz sorun yaratabilir.</i>

83
00:09:03,168 --> 00:09:07,423
SEPİLOK
MALEZYA

84
00:09:10,426 --> 00:09:11,885
<i>Orangutanlar,</i>

85
00:09:11,969 --> 00:09:15,431
<i>ağaçta yaşayan hayvanların en büyüğüdür.</i>

86
00:09:17,433 --> 00:09:21,520
<i>Yetişkin erkekler</i>
<i>yaklaşık 77 kilo kadardır.</i>

87
00:09:22,354 --> 00:09:24,565
<i>Yetişkin bir insana benzer şekilde.</i>

88
00:09:27,985 --> 00:09:30,529
<i>Babanızın şunu yaptığını düşünsenize.</i>

89
00:09:38,370 --> 00:09:40,289
<i>Bu genç orangutan</i>

90
00:09:40,372 --> 00:09:43,667
<i>tırmanma tekniğini hâlâ geliştiriyor.</i>

91
00:09:47,171 --> 00:09:51,091
<i>Orangutanlar,</i>
<i>kaplanlarla birlikte evrilmiştir.</i>

92
00:09:58,140 --> 00:10:01,185
<i>O yüzden de yerden uzak durmanın</i>

93
00:10:01,268 --> 00:10:02,811
<i>eşsiz bir yolunu buldular.</i>

94
00:10:28,587 --> 00:10:32,383
<i>Sırıkla atlama çok az çaba gerektirir</i>

95
00:10:32,966 --> 00:10:36,637
<i>ve ağır olmalarının</i>
<i>nimetlerinden faydalanmalarını sağlar.</i>

96
00:10:56,573 --> 00:10:59,576
<i>Ama ormanın devasa ağaçlarına tırmanmak</i>

97
00:10:59,660 --> 00:11:01,537
<i>daha yorucu</i>

98
00:11:02,371 --> 00:11:04,248
<i>ve daha risklidir.</i>

99
00:11:10,671 --> 00:11:14,675
<i>Bu ağaçlar</i>
<i>20 katlı bir binadan daha yüksek.</i>

100
00:11:20,264 --> 00:11:22,808
<i>Ve genelde en iyi meyve de</i>

101
00:11:23,767 --> 00:11:25,769
<i>en tepedeki dallarda olur.</i>

102
00:11:28,981 --> 00:11:31,900
<i>Orangutanlar bile hata yapabilir.</i>

103
00:11:37,781 --> 00:11:40,242
<i>Çoğunda, önceki düşüşlerinden miras kalan</i>

104
00:11:41,285 --> 00:11:43,412
<i>iyileşmiş kırıklar vardır.</i>

105
00:12:13,066 --> 00:12:15,652
<i>Ama orangutanlar</i>

106
00:12:15,736 --> 00:12:17,196
<i>iyi öğrencilerdir.</i>

107
00:12:20,824 --> 00:12:24,912
<i>Sadece en iyi yiyeceğin</i>
<i>nerede olduğunu hatırlamakla kalmaz,</i>

108
00:12:27,206 --> 00:12:30,542
<i>oraya ulaşmak için en güvenli rotaların</i>
<i>üç boyutlu</i>

109
00:12:30,626 --> 00:12:32,711
<i>zihinsel haritalarını da oluşturur.</i>

110
00:12:42,763 --> 00:12:45,724
<i>Beyin gücü büyük bir avantaj sağlar…</i>

111
00:12:48,769 --> 00:12:51,396
<i>…ve takım çalışmasına odaklanıldığında</i>

112
00:12:52,105 --> 00:12:54,983
<i>müthiş sonuçlar doğurur.</i>

113
00:13:01,198 --> 00:13:05,077
<i>Anne ve yavrusu</i>
<i>bir grup erkek şempanzeyi takip ediyor.</i>

114
00:13:10,374 --> 00:13:11,875
<i>Yiyecek arıyorlar.</i>

115
00:13:14,253 --> 00:13:16,922
<i>Ama bu normal bir yiyecek arayışı değil.</i>

116
00:13:32,104 --> 00:13:35,190
<i>Şempanzeler ete bayılır.</i>

117
00:13:41,947 --> 00:13:46,493
<i>Normaldeki vejetaryen beslenmelerinde</i>
<i>olmayan besin maddelerini içerir.</i>

118
00:13:54,126 --> 00:13:57,337
<i>Anne ve yavrusu da</i>
<i>paylarına bir şey düşer diye umuyor.</i>

119
00:14:05,012 --> 00:14:07,472
<i>Kızıl gerazaları yakalamak zordur.</i>

120
00:14:09,182 --> 00:14:11,059
<i>Ama şempanzeler</i>

121
00:14:11,143 --> 00:14:14,062
<i>birlikte çalışarak şanslarını artırıyor.</i>

122
00:14:45,344 --> 00:14:48,138
<i>Bu ikisi yol tıkayıcı.</i>

123
00:14:48,221 --> 00:14:51,016
<i>Kaçış yollarını kesmek için</i>
<i>harekete geçiyorlar.</i>

124
00:14:51,725 --> 00:14:54,603
<i>Diğeri de pusu kurmaya gidiyor.</i>

125
00:14:56,813 --> 00:14:59,441
<i>Kovalayan, hamlesini yapabilir artık.</i>

126
00:15:50,283 --> 00:15:53,036
<i>Bu olağanüstü takım çalışması</i>

127
00:15:53,120 --> 00:15:55,747
<i>yüzde 80'lik bir başarı oranı sağlıyor.</i>

128
00:15:56,748 --> 00:15:59,167
<i>Tüm büyük kedilerden çok daha iyi.</i>

129
00:16:01,086 --> 00:16:02,963
<i>Ama bu şempanzeler</i>

130
00:16:03,046 --> 00:16:04,965
<i>o kadar becerikli avcılardır ki</i>

131
00:16:05,048 --> 00:16:08,385
<i>bölgedeki maymun nüfusunu yok etmiştir.</i>

132
00:16:10,262 --> 00:16:12,889
<i>Aşırıya kaçma özelliği olan tek insansılar</i>

133
00:16:12,973 --> 00:16:14,725
<i>insanlar değildir.</i>

134
00:16:17,185 --> 00:16:22,607
<i>Et bulmak zorlaştığı için</i>
<i>daha da kıymetli hâle geldi.</i>

135
00:16:27,654 --> 00:16:30,365
<i>Et bulamayanların dilenmesi gerekiyor.</i>

136
00:16:32,492 --> 00:16:34,411
<i>Bunu da kibarca yapmalılar.</i>

137
00:16:40,000 --> 00:16:42,169
<i>Et, yiyecekten öte bir şey.</i>

138
00:16:42,252 --> 00:16:44,046
<i>Ayrıca sosyal bir para birimi.</i>

139
00:16:46,757 --> 00:16:48,383
<i>İyi bir avcı olmak</i>

140
00:16:49,342 --> 00:16:52,596
<i>sınıf atlamanın başka bir yolu.</i>

141
00:16:58,435 --> 00:17:01,730
<i>Erkek bir insansının başarısı genellikle</i>

142
00:17:01,813 --> 00:17:04,649
<i>ihtiyaçları karşılama yeteneğine bağlıdır.</i>

143
00:17:13,992 --> 00:17:18,497
KHAO YAI
TAYLAND

144
00:17:22,000 --> 00:17:24,461
<i>Beyaz elli gibonlar.</i>

145
00:17:33,345 --> 00:17:36,098
<i>Çoğumuz gibi çiftler hâlinde yaşarlar.</i>

146
00:17:39,476 --> 00:17:43,355
<i>Her gün</i>
<i>birbirlerine olan aşklarını şakırlar.</i>

147
00:17:45,774 --> 00:17:47,818
<i>Ama bildiğimiz üzere,</i>

148
00:17:47,901 --> 00:17:49,444
<i>ilişkiler biraz</i>

149
00:17:50,779 --> 00:17:51,863
<i>karmaşık olabilir.</i>

150
00:17:58,120 --> 00:18:00,914
<i>Esmer, dört yaşında bir genç…</i>

151
00:18:05,418 --> 00:18:07,671
<i>…ve onun sarışın abisi.</i>

152
00:18:09,506 --> 00:18:11,716
<i>Yakın zamanda babalarını kaybettiler.</i>

153
00:18:13,718 --> 00:18:14,678
<i>Onun yüzünden.</i>

154
00:18:19,432 --> 00:18:21,268
<i>Birçok hayvan familyasında</i>

155
00:18:21,351 --> 00:18:24,437
<i>yeni üvey babalar,</i>
<i>kendi çocuklarını yetiştirmek için</i>

156
00:18:24,521 --> 00:18:29,317
<i>mevcut olan gençleri ihmal eder,</i>
<i>onlara zulmeder ve hatta onları öldürür.</i>

157
00:18:32,946 --> 00:18:36,158
<i>Ama şu anda</i>
<i>bu kardeşlerin yardıma ihtiyacı var</i>

158
00:18:37,742 --> 00:18:40,662
<i>ve tutunacakları tek dal üvey babaları.</i>

159
00:18:44,166 --> 00:18:45,792
<i>Yılın bu zamanında</i>

160
00:18:45,876 --> 00:18:47,711
<i>çok az ağaç meyve verir.</i>

161
00:18:50,463 --> 00:18:52,257
<i>Ellerinde sadece bir ağaç var.</i>

162
00:18:54,467 --> 00:18:56,469
<i>Bölgelerinin sınırında,</i>

163
00:18:57,637 --> 00:18:59,306
<i>düşmanlarının hemen yanında.</i>

164
00:19:03,185 --> 00:19:06,021
<i>Aile çok temkinli yaklaşıyor.</i>

165
00:19:17,866 --> 00:19:20,577
<i>Komşu gruptan bir erkek.</i>

166
00:19:36,468 --> 00:19:38,428
<i>Yollarını kapatıyor.</i>

167
00:19:47,145 --> 00:19:50,607
<i>Üvey baba, düşmanını ses çıkararak</i>
<i>korkutmaya çalışıyor.</i>

168
00:19:56,071 --> 00:19:58,531
<i>Ama komşusu geri adım atmıyor.</i>

169
00:20:05,872 --> 00:20:07,374
<i>Üvey baba saldırıyor.</i>

170
00:20:09,000 --> 00:20:10,502
<i>Düşmanı panikliyor.</i>

171
00:20:36,278 --> 00:20:37,696
<i>Üvey baba yaklaşıyor.</i>

172
00:20:46,663 --> 00:20:49,499
<i>Çaresizce son bir saldırıyı göze alıyor.</i>

173
00:21:06,808 --> 00:21:11,521
<i>Üvey baba, yeni ailesi için</i>
<i>çok önemli bir yemek elde etti.</i>

174
00:21:23,158 --> 00:21:25,201
<i>Belki de o kadar kötü değildir.</i>

175
00:21:30,081 --> 00:21:34,461
<i>Gibonlar genellikle üvey çocuklarına</i>
<i>şaşırtıcı bir şefkat gösterir.</i>

176
00:21:40,508 --> 00:21:41,926
<i>Kim bilir?</i>

177
00:21:42,010 --> 00:21:44,971
<i>Bir gün</i>
<i>onların desteğine de ihtiyacı olabilir.</i>

178
00:21:48,308 --> 00:21:50,810
<i>Uzun vadeli bir strateji</i>
<i>fayda getirebilir.</i>

179
00:21:52,354 --> 00:21:55,148
<i>Çoğu insansı 40'lı yaşlara kadar yaşar.</i>

180
00:21:57,525 --> 00:22:00,862
<i>Aile hayatları da</i>
<i>karmaşık bir hâl alabilir.</i>

181
00:22:03,031 --> 00:22:07,452
<i>Özellikle de en büyük insansı için.</i>

182
00:22:24,135 --> 00:22:25,929
<i>Bir dağ gorili.</i>

183
00:22:32,143 --> 00:22:33,853
<i>Gümüş sırtlı bir goril</i>

184
00:22:35,730 --> 00:22:37,232
<i>ve ailesinin reisi.</i>

185
00:22:40,026 --> 00:22:41,986
<i>Çok da geniş bir aile.</i>

186
00:22:43,780 --> 00:22:45,365
<i>Dört eş…</i>

187
00:22:47,367 --> 00:22:49,369
<i>…üç ergen…</i>

188
00:22:51,621 --> 00:22:52,789
<i>…iki bebek…</i>

189
00:22:57,627 --> 00:22:59,462
<i>…ve huysuz bir dede.</i>

190
00:23:12,392 --> 00:23:16,354
<i>Baba, köpek dişleriyle donanmış…</i>

191
00:23:18,773 --> 00:23:21,151
<i>…200 kiloluk bir yarma.</i>

192
00:23:23,778 --> 00:23:27,365
<i>Buna rağmen,</i>
<i>şaşırtıcıdır ama nazik de bir dev</i>

193
00:23:28,032 --> 00:23:31,161
<i>ve neredeyse tamamen vejetaryen.</i>

194
00:23:32,996 --> 00:23:35,373
<i>Bu ormandaki en kolay seçenektir bu.</i>

195
00:23:37,959 --> 00:23:39,419
<i>Ne zaman acıksalar</i>

196
00:23:39,502 --> 00:23:42,964
<i>tek yapmaları gereken ağaca doğru uzanmak.</i>

197
00:23:45,049 --> 00:23:48,052
<i>Salata kâsesinde yaşamak gibi.</i>

198
00:23:56,769 --> 00:23:59,189
<i>Ama bu kadar sebze yiyince</i>

199
00:23:59,272 --> 00:24:01,691
<i>sindirmesi de vakit alır.</i>

200
00:24:07,530 --> 00:24:12,368
<i>Dağ gorilleri günün en az üçte birini</i>
<i>dinlenerek geçirir.</i>

201
00:24:13,953 --> 00:24:15,580
<i>Ya da dinlenmeye çalışarak.</i>

202
00:24:25,381 --> 00:24:27,217
<i>Sinekler tam bir baş belasıdır.</i>

203
00:24:28,092 --> 00:24:30,762
<i>Çocuklarsa daha da beter.</i>

204
00:25:11,386 --> 00:25:14,138
<i>Sert erkek imajına rağmen</i>

205
00:25:15,223 --> 00:25:17,350
<i>babanın yumuşacık bir kalbi vardır.</i>

206
00:25:26,943 --> 00:25:28,403
<i>Ama bazen</i>

207
00:25:30,029 --> 00:25:31,197
<i>sevdikleri için</i>

208
00:25:31,906 --> 00:25:33,283
<i>savaşmak zorunda kalır.</i>

209
00:25:38,288 --> 00:25:39,914
<i>İşte o zaman boyutu</i>

210
00:25:40,873 --> 00:25:42,875
<i>büyük önem kazanır.</i>

211
00:25:46,921 --> 00:25:47,964
<i>Bir rakip</i>

212
00:25:49,841 --> 00:25:51,801
<i>ve sürüsü.</i>

213
00:26:08,568 --> 00:26:10,486
<i>Babanın kaybedecek çok şeyi var.</i>

214
00:26:12,572 --> 00:26:14,699
<i>Eşleri çalınabilir,</i>

215
00:26:15,617 --> 00:26:17,785
<i>çocukları öldürülebilir.</i>

216
00:26:19,829 --> 00:26:22,498
<i>Bir kavga onun hayatına bile mal olabilir.</i>

217
00:26:30,506 --> 00:26:32,550
<i>Bazen bir güç gösterisi</i>

218
00:26:32,634 --> 00:26:34,719
<i>düşmanları caydırmaya yeter.</i>

219
00:26:45,480 --> 00:26:47,690
<i>Baba onları uzaklaştırmaya çalışıyor.</i>

220
00:26:49,233 --> 00:26:50,902
<i>Ama rakibin desteği var.</i>

221
00:26:50,985 --> 00:26:52,987
<i>Tüm ailesi.</i>

222
00:26:59,077 --> 00:27:00,495
<i>Rakip taarruza geçiyor.</i>

223
00:27:06,292 --> 00:27:09,379
<i>Babanın zayıflık göstermek gibi</i>
<i>bir lüksü yok.</i>

224
00:27:14,634 --> 00:27:16,094
<i>Rakip geri çekiliyor.</i>

225
00:27:35,738 --> 00:27:37,073
<i>Baba</i>

226
00:27:37,156 --> 00:27:39,909
<i>sevdiği aile hayatına dönebilir artık.</i>

227
00:27:48,376 --> 00:27:50,628
<i>En iyi, dokunarak ifade edilen</i>

228
00:27:50,712 --> 00:27:52,046
<i>bir sevgi.</i>

229
00:27:56,259 --> 00:27:58,344
<i>Tımar, insansı toplumunu</i>

230
00:27:58,428 --> 00:28:01,139
<i>bir arada tutan sıkı bağdır.</i>

231
00:28:08,312 --> 00:28:11,023
<i>Dostluk ve iyilik göstergesi olarak</i>

232
00:28:11,733 --> 00:28:13,109
<i>görülebilir. </i>

233
00:28:16,362 --> 00:28:19,449
<i>Büyük bir ihtimam</i>
<i>ve dikkatle yapıldığında…</i>

234
00:28:22,285 --> 00:28:26,038
<i>…mutluluk hormonlarının</i>
<i>salgılanmasına neden olur.</i>

235
00:28:29,917 --> 00:28:31,544
<i>İnsansılar buna</i>

236
00:28:31,627 --> 00:28:34,130
<i>ve yarattığı dostluğa büyük istek duyar.</i>

237
00:28:38,217 --> 00:28:41,846
{\an8}<i>Bu yüzden bir insansı türünün</i>
<i>hayatının çoğunu</i>

238
00:28:41,929 --> 00:28:44,515
{\an8}<i>yalnız geçirmesi şaşırtıcıdır.</i>

239
00:28:44,599 --> 00:28:46,225
{\an8}GUNUNG PALUNG
ENDONEZYA

240
00:28:52,106 --> 00:28:55,067
<i>Bir Borneo orangutanı.</i>

241
00:28:56,652 --> 00:28:59,447
<i>Sadece tamamen olgunlaşmış erkeklerde</i>

242
00:28:59,530 --> 00:29:01,783
<i>bu yanak çıkıntıları vardır.</i>

243
00:29:04,035 --> 00:29:06,621
<i>Uzun çağrılarını yönlendirmesine</i>

244
00:29:06,704 --> 00:29:08,039
<i>yaradığı düşünülüyor.</i>

245
00:29:21,135 --> 00:29:24,347
<i>Ormanın dört bir yanına dağılmış</i>

246
00:29:24,931 --> 00:29:26,933
<i>diğer orangutanlara sesleniyor.</i>

247
00:29:42,490 --> 00:29:43,950
<i>Bazı bilim insanları,</i>

248
00:29:44,033 --> 00:29:48,287
<i>orangutanların bir zamanlar</i>
<i>goriller gibi yakın yaşadığına inanıyor.</i>

249
00:29:49,455 --> 00:29:51,707
<i>Bu yanak çıkıntılı erkekler de</i>

250
00:29:51,791 --> 00:29:56,504
<i>gümüş sırtlıların yaptığı gibi</i>
<i>bir dişi grubunu koruyor.</i>

251
00:29:58,923 --> 00:30:01,968
<i>Sonrasında, yaklaşık dört milyon yıl önce</i>

252
00:30:02,677 --> 00:30:04,178
<i>iklim değişti.</i>

253
00:30:05,263 --> 00:30:08,516
<i>Ağaçlar artık her yıl meyve vermiyordu.</i>

254
00:30:09,976 --> 00:30:12,645
<i>Birçok hayvan açlıkla karşı karşıya kaldı.</i>

255
00:30:16,107 --> 00:30:17,483
<i>Orangutan aileleri</i>

256
00:30:18,067 --> 00:30:21,028
<i>yeterli yiyecek bulmak için</i>

257
00:30:21,112 --> 00:30:22,363
<i>bölünüp dağıldı.</i>

258
00:30:34,041 --> 00:30:36,752
<i>Artık yalnız yaşıyorlar.</i>

259
00:30:40,298 --> 00:30:42,508
<i>Ama tamamen de değil.</i>

260
00:30:45,845 --> 00:30:49,682
<i>Bu yavru daha bir aylık.</i>

261
00:30:51,350 --> 00:30:54,896
<i>Sekiz yıl boyunca annesiyle kalacak.</i>

262
00:30:57,648 --> 00:31:02,028
<i>Bizim dışımızdaki tüm insansılar içindeki</i>
<i>en uzun çocukluk süresi.</i>

263
00:31:08,618 --> 00:31:13,497
<i>Hayatta kalmanın</i>
<i>tüm sırlarını öğretmek uzun zaman alır.</i>

264
00:31:19,921 --> 00:31:22,173
<i>Hangi çiçekler yenebilir…</i>

265
00:31:30,723 --> 00:31:34,018
<i>…çürümüş odundan</i>
<i>termitler nasıl çıkarılır…</i>

266
00:31:40,399 --> 00:31:44,737
<i>…ve zor zamanlarda,</i>
<i>meyve veren ağaçlar nerede bulunur gibi.</i>

267
00:32:02,463 --> 00:32:05,132
<i>Erkeğin çağrısı cevapsız kaldı.</i>

268
00:32:10,262 --> 00:32:13,641
<i>Başka bir orangutanla karşılaşmadan</i>

269
00:32:13,724 --> 00:32:16,727
<i>günler, hatta haftalar geçirebilir.</i>

270
00:32:23,317 --> 00:32:26,362
<i>Hislerini tam olarak bilen kimse yok.</i>

271
00:32:29,615 --> 00:32:31,784
<i>Ama belki de arada bir,</i>

272
00:32:32,535 --> 00:32:35,955
<i>insansı genlerinin derinliklerinde</i>

273
00:32:36,038 --> 00:32:39,333
<i>bir arkadaşının dokunuşunu arzuluyordur.</i>

274
00:32:48,050 --> 00:32:50,177
<i>Ancak en sosyal insansıların bile</i>

275
00:32:50,261 --> 00:32:53,723
<i>yalnız kalmayı seçtiği</i>

276
00:32:53,806 --> 00:32:55,391
<i>zamanlar vardır.</i>

277
00:33:08,404 --> 00:33:10,489
<i>Bugün anne ve yavrusu,</i>

278
00:33:10,573 --> 00:33:13,617
<i>bölgelerinin sınırına yakın bir yerde</i>

279
00:33:15,327 --> 00:33:17,371
<i>huzur ve sükûnet buldular.</i>

280
00:33:20,249 --> 00:33:22,334
<i>Şempanze toplumunun</i>

281
00:33:22,418 --> 00:33:24,462
<i>stresinden uzaktalar.</i>

282
00:33:34,305 --> 00:33:35,723
<i>Bir sınır devriyesi.</i>

283
00:33:37,433 --> 00:33:40,686
<i>Komşu gruptan erkekler.</i>

284
00:33:54,950 --> 00:33:56,035
<i>Alarm durumu.</i>

285
00:34:00,664 --> 00:34:02,083
<i>Sessizlik.</i>

286
00:34:13,385 --> 00:34:14,929
<i>Daha fazla meyve ağacının</i>

287
00:34:15,012 --> 00:34:18,140
<i>kontrolünü ele geçirme görevindeler.</i>

288
00:34:19,809 --> 00:34:22,978
<i>Bunu başarmak için de öldürecekler.</i>

289
00:34:26,816 --> 00:34:28,776
<i>Yavrulara da kıyacaklar.</i>

290
00:34:35,366 --> 00:34:37,368
<i>Anne, bir terslik olduğunu anladı.</i>

291
00:35:00,015 --> 00:35:01,600
<i>En iyisi ses çıkarmamak.</i>

292
00:36:19,887 --> 00:36:21,180
<i>Kıl payı kurtuldular.</i>

293
00:36:34,401 --> 00:36:39,740
<i>Savaş, bizimki kadar</i>
<i>şempanze hayatının da bir parçası.</i>

294
00:36:42,576 --> 00:36:46,914
<i>Ama en yakın akrabalarımızın hepsi</i>
<i>bu kadar saldırgan değil.</i>

295
00:36:53,545 --> 00:36:56,215
<i>Kongo Nehri'nin hemen üstünde,</i>

296
00:36:56,715 --> 00:37:00,719
<i>DNA'mızın neredeyse</i>
<i>yüzde 99'nun aynı olduğu bir insansı var.</i>

297
00:37:02,096 --> 00:37:05,391
WAMBA
DEMOKRATİK KONGO CUMHURİYETİ

298
00:37:12,773 --> 00:37:14,608
<i>Şempanzeler gibi</i>

299
00:37:14,692 --> 00:37:17,820
<i>cüce şempanzeler de</i>
<i>büyük topluluklar hâlinde yaşar.</i>

300
00:37:32,584 --> 00:37:36,255
<i>Cüce şempanze erkekleri de</i>
<i>diğerlerini korkutmak için</i>

301
00:37:36,338 --> 00:37:38,382
<i>güç gösterileri yapar.</i>

302
00:37:52,646 --> 00:37:56,358
<i>Bu erkek çok agresif davranıyor.</i>

303
00:38:04,825 --> 00:38:07,244
<i>Dişilerin de canına yetti artık.</i>

304
00:38:22,343 --> 00:38:23,927
<i>Cüce şempanzeler arasında</i>

305
00:38:24,011 --> 00:38:26,472
<i>en güçlü ittifakı dişiler kurar.</i>

306
00:38:28,891 --> 00:38:31,685
<i>Bu da onları güçlü kılıyor.</i>

307
00:38:36,899 --> 00:38:38,859
<i>Dişi şempanzelerin aksine</i>

308
00:38:39,610 --> 00:38:42,071
<i>erkekler tarafından yönetilmezler.</i>

309
00:38:44,573 --> 00:38:46,367
<i>Bu cüce şempanze yavrusu</i>

310
00:38:46,450 --> 00:38:49,661
<i>annesi tarafından zorbalardan korunacak.</i>

311
00:38:51,872 --> 00:38:55,000
<i>Savaşa girme ihtimali de pek yok.</i>

312
00:38:56,418 --> 00:38:59,421
<i>Cüce şempanze toplulukları</i>
<i>arasındaki münasebetler</i>

313
00:38:59,505 --> 00:39:01,048
<i>çoğunlukla barışçıl geçer.</i>

314
00:39:09,640 --> 00:39:11,850
<i>Şempanzelerden çok farklıdırlar.</i>

315
00:39:13,102 --> 00:39:15,104
<i>Ve kimse nedenini bilmiyor.</i>

316
00:39:25,572 --> 00:39:28,033
<i>Bu yavru şempanze büyüdükçe</i>

317
00:39:29,034 --> 00:39:33,539
<i>genç cüce şempanzelerin asla korkması</i>
<i>gerekmeyen tehlikelerle karşılaşacak.</i>

318
00:39:42,714 --> 00:39:47,803
<i>Ama gerçek bir insansının yapacağı gibi</i>
<i>elinden geleni yapıyor.</i>

319
00:39:50,931 --> 00:39:52,266
<i>Kim bilir?</i>

320
00:39:52,349 --> 00:39:55,436
<i>Bu, onlarca yıl sürecek</i>
<i>güzel bir dostluğun</i>

321
00:39:56,687 --> 00:39:58,147
<i>başlangıcı olabilir.</i>

322
00:40:03,861 --> 00:40:05,446
<i>Ama hem onların</i>

323
00:40:06,071 --> 00:40:07,906
<i>hem de tüm familyanın geleceği</i>

324
00:40:08,740 --> 00:40:09,867
<i>en güçlü</i>

325
00:40:11,118 --> 00:40:13,787
<i>insansının ellerinde.</i>

326
00:40:16,582 --> 00:40:19,126
<i>Yabani kuzenlerimizi öldürüyoruz.</i>

327
00:40:20,878 --> 00:40:22,379
<i>Onları kafese tıkıyoruz.</i>

328
00:40:24,631 --> 00:40:26,467
<i>Yuvalarını yok ediyoruz.</i>

329
00:40:31,638 --> 00:40:35,184
<i>Ama böylesine zorluklara rağmen</i>

330
00:40:36,143 --> 00:40:38,896
<i>insansılar bizi</i>

331
00:40:38,979 --> 00:40:40,481
<i>hâlâ şaşırtabiliyor.</i>

332
00:40:41,356 --> 00:40:45,319
BOSSOU
GİNE

333
00:40:45,402 --> 00:40:48,655
<i>İnsan yerleşimleriyle çevrili,</i>

334
00:40:48,739 --> 00:40:51,783
<i>neredeyse bir düzine</i>
<i>futbol sahası genişliğinde</i>

335
00:40:51,867 --> 00:40:54,369
<i>ıssız bir orman alanı.</i>

336
00:40:57,206 --> 00:40:58,332
<i>Sıra dışı bir</i>

337
00:40:58,415 --> 00:41:01,502
<i>şempanze grubuna ev sahipliği yapıyor.</i>

338
00:41:06,840 --> 00:41:08,926
<i>Neredeyse her gün</i>

339
00:41:09,009 --> 00:41:11,887
<i>bizim dünyamıza girmek zorunda kalıyorlar.</i>

340
00:41:46,797 --> 00:41:51,260
<i>Şempanzelerin bizi nasıl algıladığını</i>
<i>ancak tasavvur edebiliriz.</i>

341
00:42:00,060 --> 00:42:03,605
<i>Tedbirli olmak için</i>
<i>çok geçerli sebepleri var.</i>

342
00:42:13,115 --> 00:42:16,535
<i>Ama ucunda büyük ödüller de var.</i>

343
00:42:24,251 --> 00:42:28,630
<i>Şeker açısından bu kadar zengin olan</i>
<i>yetiştirilmiş meyvelerin tadı</i>

344
00:42:29,548 --> 00:42:31,550
<i>inanılmaz güzel olmalı.</i>

345
00:43:00,662 --> 00:43:04,958
<i>Bu şempanzeler, insanların arasında</i>
<i>gizlice hareket etmeyi…</i>

346
00:43:07,377 --> 00:43:11,965
<i>…ve bu zorlu yeni dünyadan</i>
<i>en iyi şekilde faydalanmayı öğrendi.</i>

347
00:43:15,052 --> 00:43:16,386
<i>Palmiye meyvesi.</i>

348
00:43:17,763 --> 00:43:22,643
<i>En iyi kısmı, protein ve kalori</i>
<i>açısından zengin iç çekirdeği.</i>

349
00:43:24,978 --> 00:43:26,313
<i>Ama bir sorun var.</i>

350
00:43:28,982 --> 00:43:31,777
<i>Sert bir kabukla çevrili.</i>

351
00:43:34,988 --> 00:43:38,408
<i>Ona ulaşmak ustalık ister.</i>

352
00:43:56,218 --> 00:43:58,845
<i>Kabuklu yemiş kırmak</i>
<i>bize basit görünebilir</i>

353
00:44:00,138 --> 00:44:02,391
<i>ama hayvan davranışları açısından</i>

354
00:44:03,266 --> 00:44:05,644
<i>devrim niteliğindedir.</i>

355
00:44:13,652 --> 00:44:20,409
<i>Bu özellikleri, insansıları alet kullanan</i>
<i>seçkin bir grubun en zirvesine taşıyor.</i>

356
00:44:23,453 --> 00:44:25,956
<i>İnsansılar yuva yapar.</i>

357
00:44:31,670 --> 00:44:32,713
<i>Şemsiye yapar.</i>

358
00:44:37,676 --> 00:44:38,760
<i>Çubuk.</i>

359
00:44:43,306 --> 00:44:45,475
<i>Mızrak bile.</i>

360
00:44:52,232 --> 00:44:54,484
<i>Bossou'daki bu gruba</i>

361
00:44:54,568 --> 00:44:55,902
<i>ender rastlanır.</i>

362
00:45:00,282 --> 00:45:04,453
<i>Ekinlerimizden faydalanmak için</i>
<i>birden fazla araç geliştirdiler.</i>

363
00:45:06,621 --> 00:45:08,999
<i>Çekiçlerin ve örslerin yanı sıra</i>

364
00:45:09,082 --> 00:45:11,084
<i>bunu da icat ettiler.</i>

365
00:45:13,003 --> 00:45:14,129
<i>Bir havan.</i>

366
00:45:17,257 --> 00:45:22,012
<i>Yenmesi daha kolay olsun diye</i>
<i>palmiye özünü ezmekte kullanıyorlar.</i>

367
00:45:24,181 --> 00:45:27,851
<i>Bu topluluğa özgü bir davranış.</i>

368
00:45:32,689 --> 00:45:36,735
<i>Diğer şempanze topluluklarına</i>
<i>büyük zarar veren</i>

369
00:45:36,818 --> 00:45:40,322
<i>kaçak avcı tuzaklarını</i>
<i>devre dışı bırakmayı bile öğrendiler.</i>

370
00:45:43,158 --> 00:45:48,705
<i>Ancak bu büyük başarılara rağmen</i>
<i>sayıları azalmaya devam ediyor.</i>

371
00:45:50,248 --> 00:45:53,835
<i>Sadece yedi Bossou şempanzesi mevcut.</i>

372
00:45:58,256 --> 00:46:02,093
<i>Grupta kalan tek genç, çaresiz bir şekilde</i>

373
00:46:03,720 --> 00:46:05,597
<i>oyun arkadaşları arzuluyor.</i>

374
00:46:16,107 --> 00:46:18,485
<i>Pascal Goumi bu bölgede yaşıyor</i>

375
00:46:19,319 --> 00:46:21,613
<i>ama bir tehlike arz etmiyor.</i>

376
00:46:26,076 --> 00:46:30,789
<i>Bir saha araştırmacısı olarak</i>
<i>bu şempanzeyi doğduğundan beri tanıyor.</i>

377
00:46:34,084 --> 00:46:37,796
<i>Arkadaş olduklarını söylemek yalan olmaz.</i>

378
00:46:42,050 --> 00:46:46,179
<i>Dostluk,</i>
<i>insansı başarısı için o kadar önemlidir ki</i>

379
00:46:46,263 --> 00:46:49,933
<i>türler arası sınırların bile</i>
<i>ötesine geçebilir.</i>

380
00:46:56,773 --> 00:46:59,192
<i>Ama artık gezegene</i>

381
00:46:59,276 --> 00:47:01,152
<i>insanlar hükmediyor.</i>

382
00:47:05,907 --> 00:47:08,118
<i>Dostlarımız olan insansılara</i>

383
00:47:08,201 --> 00:47:09,452
<i>çok az yer bıraktık.</i>

384
00:47:12,873 --> 00:47:16,585
<i>Ve onlara bakmakla</i>
<i>yükümlü olduğumuzu unuttuk.</i>

385
00:47:20,881 --> 00:47:23,216
<i>Sonuçta bu,</i>

386
00:47:23,717 --> 00:47:25,302
<i>bizim de ailemiz.</i>

387
00:48:13,391 --> 00:48:15,268
Alt yazı çevirmeni: Verda Tuna