1
00:00:10,553 --> 00:00:13,431
Amerykańscy żołnierze
podnieśli flagę USA nad Kandaharem.

2
00:00:13,514 --> 00:00:15,016
Nie jest to zwykła flaga.

3
00:00:15,099 --> 00:00:17,685
Powiewała ona nad strefą zero
w Nowym Jorku

4
00:00:17,769 --> 00:00:19,062
i podpisali ją krewni

5
00:00:19,145 --> 00:00:21,856
ofiar ataków na World Trade Center.

6
00:00:21,939 --> 00:00:24,275
Tymczasem na ulicach afgańskiego miasta

7
00:00:24,358 --> 00:00:26,527
życie zaczyna wracać do normy

8
00:00:26,611 --> 00:00:29,530
po upadku twardego reżimu muzułmańskiego.

9
00:00:30,782 --> 00:00:32,200
Gdy wyzwolono Kandahar,

10
00:00:32,283 --> 00:00:36,579
dla przywódców talibów,
który pozostali w Afganistanie

11
00:00:36,662 --> 00:00:40,583
i liderów Al-Kaidy,

12
00:00:40,666 --> 00:00:41,918
którzy tam byli,

13
00:00:42,001 --> 00:00:44,253
stało się jasne, że to już koniec.

14
00:00:44,921 --> 00:00:49,008
KANDAHAR, AFGANISTAN
PO UPADKU TALIBÓW

15
00:00:51,219 --> 00:00:56,307
Gdyby talibowie mogli odpowiedzieć
na żądania USA

16
00:00:56,390 --> 00:00:59,185
i przekazać bin Ladena

17
00:00:59,268 --> 00:01:02,563
i gdyby zniszczyli bazy wojskowe
Al-Kaidy

18
00:01:02,647 --> 00:01:03,981
w Afganistanie

19
00:01:04,065 --> 00:01:06,859
i nie wpuścili ich do kraju,

20
00:01:07,443 --> 00:01:10,696
Amerykanie nie weszliby do Afganistanu.

21
00:01:13,366 --> 00:01:15,326
Ich porażka była nieunikniona.

22
00:01:16,410 --> 00:01:21,290
Mówiliśmy talibom,
że nie będą w stanie oprzeć się

23
00:01:21,374 --> 00:01:25,336
inwazji w miastach.

24
00:01:25,878 --> 00:01:27,964
Że będą musieli je opuścić.

25
00:01:28,756 --> 00:01:31,092
Że powinni zmienić strategię.

26
00:01:32,802 --> 00:01:36,222
Że ich centra wojskowe
nie będą w stanie się bronić.

27
00:01:36,305 --> 00:01:38,224
I zostaną szybko zniszczone.

28
00:01:39,892 --> 00:01:42,937
Większość ludzi uznała,
że to koniec wojny.

29
00:01:44,647 --> 00:01:49,360
Niestety, pokonanie Al-Kaidy,
reżimu talibów

30
00:01:49,443 --> 00:01:51,279
i Afganistanu

31
00:01:51,362 --> 00:01:54,824
i zniszczenie komórek terrorystycznych
na całym świecie

32
00:01:54,907 --> 00:01:59,495
było dla ludzi w Waszyngtonie
tylko krokiem do następnej wojny.

33
00:01:59,996 --> 00:02:01,122
Tym razem w Iraku.

34
00:02:04,750 --> 00:02:10,214
Zaczęliśmy wycofywać zasoby
z tej uzasadnionej bitwy

35
00:02:10,840 --> 00:02:13,092
o zemstę za 11 września

36
00:02:13,759 --> 00:02:16,679
i przenosić je do kraju,
który nie miał z tym nic wspólnego.

37
00:02:19,182 --> 00:02:20,516
Na mój rozkaz

38
00:02:20,600 --> 00:02:24,687
siły koalicyjne zaczęły atakować
wybrane cele wojskowe,

39
00:02:25,271 --> 00:02:28,149
by osłabić potencjał bojowy
Saddama Husajna.

40
00:02:37,700 --> 00:02:39,702
NETFLIX — SERIAL DOKUMENTALNY

41
00:03:19,242 --> 00:03:22,495
CZĘŚĆ IV
DOBRA WOJNA

42
00:03:27,708 --> 00:03:28,918
KABUL, AFGANISTAN

43
00:03:29,001 --> 00:03:33,798
Koniec 2001 roku
był w Afganistanie okresem optymizmu

44
00:03:33,881 --> 00:03:35,508
i wiary w potencjał kraju,

45
00:03:35,591 --> 00:03:38,636
bo wychodził z mrocznych lat

46
00:03:38,719 --> 00:03:41,764
okresu od 1996 do 2001 roku.

47
00:03:41,847 --> 00:03:46,143
Jakby odsunięto zasłony
i wpadło światło słoneczne.

48
00:03:46,227 --> 00:03:48,771
Afgańczycy dostrzegli szansę.

49
00:03:49,438 --> 00:03:51,315
Po raz pierwszy dźwięk muzyki,

50
00:03:51,399 --> 00:03:55,528
zakazanej w czasach reżimu talibów,
znów niesie się po ulicach.

51
00:03:55,611 --> 00:03:58,322
Mężczyźni czekają w kolejkach,
by zgolić brody,

52
00:03:58,406 --> 00:04:00,741
które dotąd były obowiązkowe.

53
00:04:00,825 --> 00:04:03,536
W sercach Afgańczyków
zapłonęła nowa nadzieja,

54
00:04:03,619 --> 00:04:06,539
zwłaszcza gdy przybyła
społeczność międzynarodowa.

55
00:04:07,873 --> 00:04:11,294
Po odejściu talibów
wracają mieszkańcy Kabulu.

56
00:04:11,377 --> 00:04:14,297
Ci, którzy nie tolerowali
nietolerancji talibów,

57
00:04:14,380 --> 00:04:17,258
wracają do domów, by znów żyć w stolicy.

58
00:04:18,217 --> 00:04:20,594
Po upadku talibów
przybyliśmy do Kabulu.

59
00:04:20,678 --> 00:04:24,390
Przywiozłam ze sobą burkę,
by ją nosić w stolicy.

60
00:04:24,473 --> 00:04:28,978
Ale wiele kobiet nie nosiło burek,
bo Kabul nie był już pod kontrolą talibów.

61
00:04:29,061 --> 00:04:31,439
Mogłam wyjść na ulicę

62
00:04:31,522 --> 00:04:34,734
bez obawy, że pobiją mnie talibowie.

63
00:04:34,817 --> 00:04:38,529
Wreszcie mogłam odetchnąć.

64
00:04:44,869 --> 00:04:49,040
Armia Stanów Zjednoczonych
świetnie sobie radzi z toczeniem wojen

65
00:04:49,123 --> 00:04:51,292
i pokonywaniem wrogów.

66
00:04:51,375 --> 00:04:55,171
Ale nie zawsze radzi sobie z tym,
co przychodzi później.

67
00:04:55,880 --> 00:05:01,844
I gdy talibowie zostali wyparci
z Kabulu i Kandaharu,

68
00:05:01,927 --> 00:05:04,055
a potem z kraju,

69
00:05:04,680 --> 00:05:08,976
armia USA nie miała planu na to,
co ma robić dalej.

70
00:05:11,979 --> 00:05:14,690
Jak pomóc ustabilizować ten kraj?

71
00:05:14,774 --> 00:05:17,485
Jak zapewnić mu podstawowe usługi?

72
00:05:17,568 --> 00:05:21,113
Jak wprowadzić go do współczesnego świata?

73
00:05:23,407 --> 00:05:26,619
Nie było jasne,

74
00:05:26,702 --> 00:05:29,663
co i kiedy chcemy zrobić.

75
00:05:30,414 --> 00:05:32,750
Chcieliśmy tylko być pewni,

76
00:05:32,833 --> 00:05:36,837
że co by się nie działo w Afganistanie,
już nigdy nie będzie bazą

77
00:05:36,921 --> 00:05:40,591
do ataków na naszą ojczyznę.

78
00:05:41,175 --> 00:05:43,844
I tu zaczęły się spory.

79
00:05:43,928 --> 00:05:45,137
Ja uważałem,

80
00:05:46,097 --> 00:05:48,891
że jeśli chcemy to osiągnąć,
trzeba budować to państwo.

81
00:05:48,974 --> 00:05:52,520
Trzeba mieć linie komunikacyjne,

82
00:05:53,562 --> 00:05:57,650
dobre drogi,
po których mogą poruszać się wojska

83
00:05:57,733 --> 00:06:01,153
i po których rolnicy
dojadą z produktami na targ.

84
00:06:01,237 --> 00:06:04,573
A minimaliści mówili:
„Nie obchodzi nas to.

85
00:06:05,116 --> 00:06:07,201
Po prostu wyjedźmy”.

86
00:06:08,702 --> 00:06:10,371
To była doktryna Rumsfelda.

87
00:06:10,454 --> 00:06:13,082
Przy minimalnym nakładzie sił obalić reżim

88
00:06:13,165 --> 00:06:16,544
i wyjechać.

89
00:06:16,627 --> 00:06:18,212
Nie przejmować się resztą.

90
00:06:18,295 --> 00:06:21,215
Jeśli za 10 lat będzie trzeba wrócić,
to wrócimy.

91
00:06:25,010 --> 00:06:30,391
W grudniu 2001 roku generał Tommy Franks,
dowódca wojny w Afganistanie,

92
00:06:30,474 --> 00:06:33,144
zostaje wezwany przez Rumsfelda i słyszy:

93
00:06:33,227 --> 00:06:37,648
„Musimy odwiedzić prezydenta Busha
na jego ranczu w Crawford w Teksasie.

94
00:06:38,482 --> 00:06:40,985
Przedstawisz mu opcje działań w Iraku”.

95
00:06:42,069 --> 00:06:45,656
To było tuż po bitwie o Tora Bora.

96
00:06:45,739 --> 00:06:49,034
Wciąż szukają bin Ladena.
Stabilizują Afganistan.

97
00:06:49,118 --> 00:06:52,663
I ten sam generał dostaje rozkaz:

98
00:06:52,746 --> 00:06:55,416
„Musimy skupić się na Iraku”.

99
00:06:55,499 --> 00:06:58,335
Sekretarz obrony
spotkał się z liderami NATO,

100
00:06:58,419 --> 00:07:00,754
by omówić sposoby walki z terroryzmem.

101
00:07:00,838 --> 00:07:03,757
Jedyny sposób,
by zwalczyć tę globalną siatkę,

102
00:07:03,841 --> 00:07:05,759
to dotrzeć do jej źródła.

103
00:07:06,635 --> 00:07:10,014
Źródła wywiadowcze, tajne przekazy

104
00:07:10,097 --> 00:07:12,475
oraz zeznania aresztowanych

105
00:07:13,392 --> 00:07:16,937
wskazują na to, że Saddam Husajn
wspiera terrorystów,

106
00:07:18,105 --> 00:07:20,232
w tym członków Al-Kaidy.

107
00:07:20,316 --> 00:07:25,488
Powiedzieliśmy wprost,
że Al-Kaida nie ma relacji z Irakiem.

108
00:07:27,823 --> 00:07:31,118
A wiele osób mówiło:
„Ma. Jest ich pełno w Iraku.

109
00:07:31,202 --> 00:07:34,246
Zajmijmy się nimi
przy okazji wojny w Afganistanie”.

110
00:07:35,247 --> 00:07:37,208
Błąd. Duży błąd.

111
00:07:38,542 --> 00:07:40,753
Wielu drapieżnych neokonserwatystów

112
00:07:40,836 --> 00:07:44,048
w administracji Busha

113
00:07:44,131 --> 00:07:47,218
uważało, że błędem było
zostawiać Husajna u władzy

114
00:07:47,301 --> 00:07:49,220
po I wojnie w Zatoce Perskiej.

115
00:07:49,303 --> 00:07:52,640
Że USA powinny pozbyć się go
dekadę wcześniej.

116
00:07:53,140 --> 00:07:55,059
Że przegapiły okazję.

117
00:07:55,809 --> 00:07:59,563
I chcieli to zmienić.

118
00:08:00,814 --> 00:08:03,776
Na szczycie ONZ
próbowaliśmy przekonać cały świat,

119
00:08:04,818 --> 00:08:08,656
że Saddam i bin Laden
pracują nad bronią masowego rażenia.

120
00:08:09,240 --> 00:08:11,408
Tego dotyczyła mowa Colina Powella.

121
00:08:12,493 --> 00:08:14,370
Pragnę zwrócić państwa uwagę

122
00:08:14,453 --> 00:08:17,373
na potencjalnie
bardzo niebezpieczny związek

123
00:08:17,456 --> 00:08:21,043
między Irakiem
a siatką terrorystyczną Al-Kaidy.

124
00:08:21,126 --> 00:08:24,672
Związek, który łączy
klasyczne organizacje terrorystyczne

125
00:08:24,755 --> 00:08:26,465
z nowoczesnymi metodami zabijania.

126
00:08:29,218 --> 00:08:31,637
Wiedzieliśmy, że to bzdura.

127
00:08:32,555 --> 00:08:33,847
Ale pomyśleliśmy:

128
00:08:33,931 --> 00:08:36,267
„Może mają większą wiedzę”.

129
00:08:36,350 --> 00:08:39,228
Potem dowiedzieliśmy się,
skąd ona pochodzi.

130
00:08:39,311 --> 00:08:41,397
Od Ibn as-Szajcha al-Libiego.

131
00:08:41,480 --> 00:08:44,608
Gdy go schwytali,
torturowali go tak długo,

132
00:08:45,109 --> 00:08:50,114
aż przyznał, że bin Laden i Saddam
pracowali nad bronią masowego rażenia.

133
00:08:50,197 --> 00:08:53,659
Sekretarz Powell powiedział,
że informacje pochodzą

134
00:08:53,742 --> 00:08:55,077
od al-Libiego.

135
00:08:55,160 --> 00:08:58,914
Znam historię wysokiego rangą
członka grupy terrorystycznej,

136
00:08:58,998 --> 00:09:03,627
który opowiadał o tym,
że Irak szkolił Al-Kaidę.

137
00:09:04,128 --> 00:09:07,256
Na szczęście, ta osoba została zatrzymana.

138
00:09:07,339 --> 00:09:09,133
I opowiedziała nam o tym.

139
00:09:09,216 --> 00:09:13,137
W Zatoce Perskiej
stacjonuje 65 000 żołnierzy amerykańskich.

140
00:09:13,220 --> 00:09:14,888
Jeśli prezydent wyda rozkaz,

141
00:09:14,972 --> 00:09:19,435
ta liczba wzrośnie do 250 000
w kilka tygodni.

142
00:09:19,518 --> 00:09:21,979
Stany Zjednoczone wyraziły się jasno.

143
00:09:22,479 --> 00:09:27,151
Nie możemy akceptować tego,
że Husajn i jego terrorystyczni sojusznicy

144
00:09:27,234 --> 00:09:30,904
wykorzystają broń masowego rażenia
przeciw nam lub sojusznikom.

145
00:09:30,988 --> 00:09:34,783
Polityka mojego rządu,
naszego rządu, tej administracji

146
00:09:34,867 --> 00:09:36,160
to zmiana reżimu.

147
00:09:36,243 --> 00:09:38,370
Nie pozwolimy, by najgorsi przywódcy

148
00:09:38,454 --> 00:09:40,706
grozili nam najgorszą bronią.

149
00:09:40,789 --> 00:09:44,251
Nie będziemy uchylać się przed wojną.

150
00:09:45,002 --> 00:09:48,213
Inspekcje to nie wszystko.

151
00:09:48,297 --> 00:09:51,008
Wyzwolony Irak może pokazać siłę wolności,

152
00:09:51,091 --> 00:09:53,135
która zmieni Bliski Wschód,

153
00:09:53,218 --> 00:09:57,097
przynosząc nadzieję i rozwój
milionom ludzi.

154
00:09:57,181 --> 00:10:00,267
Od San Francisco, przez Oregon, po Tampę

155
00:10:00,351 --> 00:10:02,728
ludzie protestują przeciw wojnie.

156
00:10:02,811 --> 00:10:05,898
Uważam, że wojna z Irakiem to błąd.

157
00:10:06,732 --> 00:10:09,485
Społeczeństwo niemal jednogłośnie poparło

158
00:10:09,568 --> 00:10:13,405
działania zbrojne w Afganistanie
po 11 września.

159
00:10:14,406 --> 00:10:16,742
Z Irakiem było zupełnie inaczej.

160
00:10:16,825 --> 00:10:19,328
Irak nas nie zaatakował.

161
00:10:19,411 --> 00:10:23,082
Toczyła się zaciekła debata publiczna
na temat tego,

162
00:10:23,165 --> 00:10:27,044
co zrobić z Irakiem
i czy w ogóle coś robić.

163
00:10:28,337 --> 00:10:30,881
Sekretarz obrony powiedział,

164
00:10:30,964 --> 00:10:35,844
że jak by nie zaprzeczali Irakijczycy,
mają broń masowego rażenia.

165
00:10:35,928 --> 00:10:38,806
Broń masowego rażenia
w rękach Saddama Husajna

166
00:10:38,889 --> 00:10:43,060
w połączeniu z kontaktami z terrorystami,
w tym z Al-Kaidą,

167
00:10:43,143 --> 00:10:46,230
to zagrożenie zbyt duże, by je tolerować.

168
00:10:47,731 --> 00:10:49,358
Nie ma wątpliwości,

169
00:10:49,441 --> 00:10:52,444
że dziennikarze powinni
sceptycznie podchodzić

170
00:10:52,528 --> 00:10:54,863
do marketingowej gadki ludzi Busha

171
00:10:54,947 --> 00:10:58,325
o broni masowego rażenia w Iraku

172
00:10:58,409 --> 00:11:01,370
i o tym, że Saddam Husajn chce jej użyć.

173
00:11:02,454 --> 00:11:04,498
Wywiad amerykański uważa,

174
00:11:04,581 --> 00:11:10,921
że Saddam Husajn ma zapasy wąglika
i toksyny botulinowej,

175
00:11:11,004 --> 00:11:14,633
jednej z najbardziej zabójczych trucizn
znanych człowiekowi.

176
00:11:14,717 --> 00:11:19,012
Ma kontakty z terrorystami
w Sudanie i Afganistanie.

177
00:11:19,096 --> 00:11:23,100
Atta nawiązał kontakt z irackim dyplomatą.

178
00:11:23,976 --> 00:11:27,563
Mamy dowody na obecność członków Al-Kaidy

179
00:11:27,646 --> 00:11:29,690
w Iraku.

180
00:11:29,773 --> 00:11:31,942
Mówiąc wprost, nie ma wątpliwości,

181
00:11:32,776 --> 00:11:36,321
że Saddam Husajn ma broń masowego rażenia.

182
00:11:36,405 --> 00:11:39,867
Upieram się, że istnieje zależność

183
00:11:39,950 --> 00:11:42,286
między Saddamem i Al-Kaidą,

184
00:11:42,369 --> 00:11:46,665
bo jest między nimi zależność.

185
00:12:01,722 --> 00:12:04,641
Główny inspektor ONZ ds. broni
przedstawił raport.

186
00:12:04,725 --> 00:12:09,605
Inspektorzy ONZ nie znaleźli dowodów
na obecność BMR w Iraku.

187
00:12:09,688 --> 00:12:13,609
Gdy pojechaliśmy do Iraku i okazało się,
że to wszystko bzdura,

188
00:12:14,985 --> 00:12:19,823
jeden wielki fałsz,
pytali al-Libiego: „Czemu kłamałeś?”.

189
00:12:19,907 --> 00:12:22,993
On na to: „Torturowaliście mnie.
Dałem wam, czego chcieliście”.

190
00:12:26,246 --> 00:12:27,664
MAJ 2003 ROKU

191
00:12:27,748 --> 00:12:30,083
W maju 2003 roku

192
00:12:30,167 --> 00:12:35,964
Rumsfeld udał się do Kabulu
i ogłosił koniec operacji bojowych.

193
00:12:36,048 --> 00:12:41,178
Tego samego dnia Bush odwiedził
lotniskowiec u wybrzeży San Diego,

194
00:12:41,261 --> 00:12:43,806
by ogłosić: „Zadanie w Iraku wykonane”.

195
00:12:43,889 --> 00:12:47,518
Administracja Busha zaplanowała to,

196
00:12:47,601 --> 00:12:52,314
by jednego dnia ogłosić,
że wojny dobiegły końca.

197
00:12:52,397 --> 00:12:54,233
Oczywiście, byli w błędzie.

198
00:12:54,316 --> 00:12:57,820
Siły porządkowe w Iraku
zmywają krew z ulic

199
00:12:57,903 --> 00:13:01,406
po zamachu, w którym zginęli
3 żołnierze USA i ponad 20 Irakijczyków.

200
00:13:01,490 --> 00:13:03,867
Zaatakowaliśmy Irak, bo sądziliśmy,

201
00:13:03,951 --> 00:13:05,911
że mają broń masowego rażenia.

202
00:13:05,994 --> 00:13:07,120
Jednak nie mieli.

203
00:13:07,204 --> 00:13:12,292
Wygląda na to, że nie było tam
broni masowego rażenia.

204
00:13:12,376 --> 00:13:13,961
Mówił pan, że wie, gdzie jest.

205
00:13:14,461 --> 00:13:18,173
Nie. Mówiłem, że wiem,
które miejsca podejrzewamy…

206
00:13:18,257 --> 00:13:21,009
Mówił pan, że wie.
W pobliżu Tikritu, Bagdadu

207
00:13:21,093 --> 00:13:24,555
i na północ, wschód, południe i zachód.
To pana słowa.

208
00:13:24,638 --> 00:13:27,307
Pojechaliśmy do Iraku,

209
00:13:27,391 --> 00:13:30,269
ze względu na broń masowego rażenia.

210
00:13:30,352 --> 00:13:33,689
Okazało się, że to nieprawda.

211
00:13:33,772 --> 00:13:37,734
Liczba zabitych żołnierzy
przekroczyła 2000.

212
00:13:39,486 --> 00:13:44,616
Nie tylko szło nam źle w Iraku,
ale sam powód ataku był zły.

213
00:13:44,700 --> 00:13:46,243
To nie była prawda.

214
00:13:49,246 --> 00:13:51,957
Okazuje się, że żaden z powodów,

215
00:13:52,040 --> 00:13:55,627
uzasadniających wojnę w Iraku,
nie był prawdziwy.

216
00:13:55,711 --> 00:13:58,839
To chyba przesada.

217
00:13:59,464 --> 00:14:03,635
Nie chodziło tylko
o broń masowego rażenia.

218
00:14:06,096 --> 00:14:07,764
To nie był jedyny powód.

219
00:14:08,265 --> 00:14:12,060
Saddam Husajn to brutalny dyktator,

220
00:14:12,144 --> 00:14:15,105
uzależniony od broni masowego rażenia.

221
00:14:16,398 --> 00:14:18,650
Gdyby rozumiał kryzys,

222
00:14:18,734 --> 00:14:21,570
który sprowadził na siebie i swoich ludzi

223
00:14:21,653 --> 00:14:24,865
w wyniku pracy
nad bronią masowego rażenia…

224
00:14:24,948 --> 00:14:29,786
Mógł potajemnie przekazać BMR terrorystom,
którzy użyją jej przeciw nam.

225
00:14:30,913 --> 00:14:36,501
Naruszyli rezolucje ONZ 16 razy.
16 różnych rezolucji.

226
00:14:37,586 --> 00:14:41,340
Nie podporządkowali się.
Nie wpuścili inspektorów…

227
00:14:41,423 --> 00:14:44,384
To było niezgodne

228
00:14:44,468 --> 00:14:48,555
z przynajmniej 16 rezolucjami ONZ.

229
00:14:48,639 --> 00:14:53,518
Prezydent Bush uznał,
że to powinno mieć konsekwencje.

230
00:14:56,313 --> 00:15:00,233
Narcyzm strategiczny to tendencja
do definiowania świata w relacji do nas

231
00:15:00,317 --> 00:15:02,277
i zakładania, że nasze działania

232
00:15:02,361 --> 00:15:05,072
będą decydujące dla pomyślnego wyniku.

233
00:15:05,155 --> 00:15:07,741
A choć ludzie często zastanawiają się:

234
00:15:07,824 --> 00:15:10,911
„Czy powinniśmy byli
atakować Irak w 2003 roku?”,

235
00:15:10,994 --> 00:15:13,246
myślę, że warto raczej zastanowić się:

236
00:15:13,330 --> 00:15:17,376
„Kto u licha myślał, że to będzie łatwe?
I na jakiej podstawie?”.

237
00:15:19,753 --> 00:15:24,341
Wiele decyzji politycznych,
które podjęto w latach 2003 i 2004,

238
00:15:24,424 --> 00:15:28,971
jeszcze pogorszyło i tak trudną sytuację.

239
00:15:29,054 --> 00:15:31,932
Szkoda, że dane wywiadowcze nie były inne.

240
00:15:32,015 --> 00:15:35,268
Gdyby były trafne,
nie byłoby wojny w Iraku?

241
00:15:35,352 --> 00:15:38,355
Czy gdyby miał broń masowego rażenia,
byłaby wojna?

242
00:15:38,438 --> 00:15:41,191
- Jasne.
- Nie. Gdybyście wiedzieli, że nie ma.

243
00:15:41,274 --> 00:15:42,776
Aha, rozumiem.

244
00:15:44,027 --> 00:15:48,532
To ciekawe pytanie. Trudno mi to ocenić.

245
00:15:48,615 --> 00:15:50,784
Nie chcę spekulować.

246
00:15:51,576 --> 00:15:56,331
PONAD 4400 AMERYKAŃSKICH ŻOŁNIERZY
I OKOŁO 200 000 OBYWATELI IRAKU

247
00:15:56,415 --> 00:16:00,669
ZGINĘŁO W WOJNIE W IRAKU.

248
00:16:03,005 --> 00:16:05,215
Patrząc na dwie ostatnie dekady,

249
00:16:05,298 --> 00:16:12,097
trudno nie zauważyć, że inwazja na Irak
zaczęła podminowywać nasze sukcesy

250
00:16:12,180 --> 00:16:13,890
w wojnie z terroryzmem.

251
00:16:15,559 --> 00:16:19,771
Ta inwazja nie tylko potwierdzała
narrację bin Ladena,

252
00:16:19,855 --> 00:16:23,567
że państwa zachodu, pod wodzą USA,
toczą wojnę z islamem

253
00:16:23,650 --> 00:16:28,321
i zamierzają najechać państwa muzułmańskie
i je okupować,

254
00:16:28,822 --> 00:16:30,657
ale w dodatku

255
00:16:30,741 --> 00:16:33,660
obrazy
wyświetlane na ekranach telewizorów,

256
00:16:33,744 --> 00:16:35,829
ukazujące Abu Ghurajb,

257
00:16:35,912 --> 00:16:38,290
nadawały nowy wymiar

258
00:16:38,373 --> 00:16:42,210
twierdzeniom USA, że wyzwalają Irak.

259
00:16:43,253 --> 00:16:46,214
Wojsko tłumaczy
te zdjęcia amerykańskich żołnierzy,

260
00:16:46,298 --> 00:16:49,468
maltretujących irakijskich więźniów,
jako jednostkowe przypadki,

261
00:16:49,551 --> 00:16:52,137
ale ile osób wiedziało, co się dzieje

262
00:16:52,220 --> 00:16:55,015
w więzieniu Abu Ghurajb pod Bagdadem?

263
00:16:58,393 --> 00:17:00,812
To, że zaatakowaliśmy Irak,

264
00:17:00,896 --> 00:17:03,565
zostało przez wielu uznane

265
00:17:03,648 --> 00:17:07,903
za jeden z największych błędów
w polityce zagranicznej w historii USA.

266
00:17:14,409 --> 00:17:16,369
AFGANISTAN

267
00:17:16,453 --> 00:17:19,831
Gdy spojrzymy wstecz i zastanowimy się,
co poszło nie tak,

268
00:17:19,915 --> 00:17:24,127
dla mnie największym punktem zwrotnym
była wojna w Iraku.

269
00:17:24,211 --> 00:17:28,465
W latach 2001 i 2002 Afganistan był…

270
00:17:29,049 --> 00:17:31,676
żywy, pełen nadziei, szczęśliwy.

271
00:17:31,760 --> 00:17:33,470
To było naprawdę niesamowite.

272
00:17:34,262 --> 00:17:40,268
Ale potem wiele zasobów, uwagi,
żołnierzy, w tym oddziałów specjalnych,

273
00:17:40,352 --> 00:17:41,603
przerzucono do Iraku.

274
00:17:42,771 --> 00:17:46,358
Kilka lat później zaczyna się
wielkie odrodzenie talibów.

275
00:17:46,942 --> 00:17:50,904
Te dwa wydarzenia są powiązane.

276
00:17:56,618 --> 00:17:59,913
Teraz mamy dwie złe wojny naraz.

277
00:17:59,996 --> 00:18:03,458
A administracja z trudem panuje
nad obiema jednocześnie.

278
00:18:03,542 --> 00:18:06,253
A dla reszty administracji Busha

279
00:18:06,336 --> 00:18:10,298
Irak był głównym celem,
a Afganistan dodatkiem.

280
00:18:10,382 --> 00:18:15,720
NOWY JORK

281
00:18:21,601 --> 00:18:24,271
Nie mówili po angielsku.

282
00:18:24,354 --> 00:18:27,065
Twój sąsiad mógł być kimkolwiek.

283
00:18:32,195 --> 00:18:34,614
Urodziłem się w 1948 roku.

284
00:18:35,824 --> 00:18:39,744
Miałem wizję. Usłyszałem:
„Feisal, pojedziesz do Ameryki

285
00:18:39,828 --> 00:18:41,788
i spędzisz tam resztę życia.

286
00:18:43,582 --> 00:18:47,878
Twoim zadaniem będzie
przedstawienie islamu i jego duchowości

287
00:18:48,461 --> 00:18:50,338
w amerykańskim języku”.

288
00:18:52,215 --> 00:18:56,136
Idea Ameryki jest piękna.

289
00:18:57,095 --> 00:19:00,098
Idea równości wszystkich ludzi

290
00:19:00,182 --> 00:19:03,226
to bardzo głęboka prawda

291
00:19:03,310 --> 00:19:07,063
i wyraża to

292
00:19:07,147 --> 00:19:11,318
uniwersalny przekaz wszystkich religii.

293
00:19:19,701 --> 00:19:24,331
Po 11 września odkryłem,
że w takich chwilach kryzysu

294
00:19:24,414 --> 00:19:30,337
ludzie uważani za rzeczników
lub przywódców społeczności wyznaniowych,

295
00:19:30,837 --> 00:19:34,090
muszą się zaangażować, wyjaśnić.

296
00:19:36,551 --> 00:19:42,515
Miałem wizję stworzenia
muzułmańskiego centrum.

297
00:19:43,767 --> 00:19:47,020
Muzułmańskiej wersji YMCA.

298
00:19:47,520 --> 00:19:52,859
Miały tam być zajęcia sportowe,
wykłady, rozmowy, panele dyskusyjne,

299
00:19:53,360 --> 00:19:56,363
by zachęcić ludzi różnych wyznań

300
00:19:56,446 --> 00:20:00,492
do spędzania razem czasu, poznania się,
wspólnej zabawy i tak dalej.

301
00:20:00,575 --> 00:20:03,411
Tak rodzi się poczucie wspólnoty.

302
00:20:04,829 --> 00:20:07,332
Spodziewamy się wielu uczestników protestu

303
00:20:07,415 --> 00:20:11,795
przeciw ośrodkowi islamskiemu,
którego budowę niedawno zatwierdzono

304
00:20:11,878 --> 00:20:13,588
kilka kroków od strefy zero.

305
00:20:13,672 --> 00:20:17,425
- Bitwa o meczet przy strefie zero…
- Meczet przy strefie zero…

306
00:20:17,509 --> 00:20:19,844
- Meczet strefy zero…
- Meczet…

307
00:20:19,928 --> 00:20:21,763
Tak zwany meczet strefy zero.

308
00:20:21,846 --> 00:20:23,348
Meczet strefy zero.

309
00:20:23,932 --> 00:20:28,103
Stacja Fox News wiedziała,
że nazwanie nas „meczetem strefy zero”

310
00:20:28,603 --> 00:20:33,525
wywoła kontrowersje. I o to im chodziło.

311
00:20:34,359 --> 00:20:36,987
Ich argumenty nie były logiczne.

312
00:20:37,070 --> 00:20:41,616
Istnieją podejrzenia, że budowa meczetu
to operacja Bractwa Muzułmańskiego.

313
00:20:41,700 --> 00:20:44,494
Nazywamy to centrum werbunkowym szariatu,

314
00:20:44,577 --> 00:20:46,079
bo właśnie to robi.

315
00:20:46,162 --> 00:20:49,249
Jeśli postawią meczet tu,

316
00:20:49,332 --> 00:20:53,712
w cieniu World Trade Center,
którego jeszcze nie odbudowaliśmy,

317
00:20:53,795 --> 00:20:54,754
co będzie dalej?

318
00:20:54,838 --> 00:20:58,508
Żadnego meczetu.
Nie tutaj, nie teraz, nigdy.

319
00:20:58,591 --> 00:20:59,968
Żadnego meczetu!

320
00:21:00,677 --> 00:21:02,262
Meczet jest niestosowny

321
00:21:02,345 --> 00:21:06,433
ze względu na cierpienie
rodzin ofiar z 11 września.

322
00:21:07,517 --> 00:21:11,604
Tworzy to jeszcze więcej podziałów,
gniewu, nienawiści.

323
00:21:11,688 --> 00:21:14,190
To jak napluć nam w twarz.
Niech budują gdzie indziej.

324
00:21:14,274 --> 00:21:19,070
Nie powinniśmy budować meczetu,
by nagradzać terrorystów.

325
00:21:19,154 --> 00:21:21,906
STREFA ZERO TO NEKROPOLIA
ŻADNYCH MECZETÓW NA ŚWIĘTEJ ZIEMI

326
00:21:23,908 --> 00:21:27,370
Byłem zmuszony
zrezygnować z tego projektu.

327
00:21:33,710 --> 00:21:34,919
To było bolesne.

328
00:21:36,046 --> 00:21:37,047
Bardzo bolesne.

329
00:21:39,883 --> 00:21:45,388
Bo wiedziałem, że to byłby ogromny sukces…

330
00:21:48,099 --> 00:21:50,560
To byłby model

331
00:21:51,478 --> 00:21:56,358
dla budowania
społeczności ponad podziałami

332
00:21:56,858 --> 00:22:01,988
z poszanowaniem różnic
i tworzeniem wspólnoty.

333
00:22:03,031 --> 00:22:06,242
Wyobraźcie sobie,
że rozwiązujemy ten problem w USA.

334
00:22:06,326 --> 00:22:08,870
Ile dobra by z tego wynikło?

335
00:22:19,339 --> 00:22:22,050
2008 ROK

336
00:22:24,886 --> 00:22:29,682
Do tej pory
wydaliśmy ponad 600 miliardów dolarów.

337
00:22:30,266 --> 00:22:34,729
Zginęły ponad 4000 osób,
30 000 zostało rannych.

338
00:22:34,813 --> 00:22:37,190
A przede wszystkim,

339
00:22:37,273 --> 00:22:39,984
z perspektywy bezpieczeństwa kraju,

340
00:22:40,068 --> 00:22:44,239
Al-Kaida się odradza
i jest najsilniejsza od 2001 roku.

341
00:22:44,864 --> 00:22:46,574
Straciliśmy cel z oczu.

342
00:22:47,158 --> 00:22:50,495
Gdy Barack Obama walczył o prezydenturę,

343
00:22:50,578 --> 00:22:55,583
ta młoda, charyzmatyczna osoba,
która nigdy nie służyła w wojsku,

344
00:22:55,667 --> 00:22:58,837
mówiła jasno i wyraźnie,

345
00:22:58,920 --> 00:23:03,341
że wojna w Iraku była pomyłką
i po wygranych wyborach

346
00:23:03,425 --> 00:23:05,552
wycofa stamtąd wojska.

347
00:23:05,635 --> 00:23:09,305
Nie mógł być przeciwny obu wojnom.

348
00:23:09,389 --> 00:23:15,645
Więc dla niego Irak był złą wojną,
a Afganistan był dobrą wojną.

349
00:23:15,728 --> 00:23:19,566
Afgańczycy pragną lepszej przyszłości.

350
00:23:19,649 --> 00:23:20,775
Ale ponownie

351
00:23:20,859 --> 00:23:24,154
widzimy nadzieję na nowy dzień
przyćmioną przez przemoc.

352
00:23:24,237 --> 00:23:27,282
Wojna afgańska miała być wojną,
którą zrobi dobrze.

353
00:23:27,365 --> 00:23:31,369
Po ośmiu latach, gdy nie zawsze mieliśmy

354
00:23:31,870 --> 00:23:36,374
zasoby lub strategię,
by dokończyć zadanie,

355
00:23:36,458 --> 00:23:38,251
ja chcę to skończyć.

356
00:23:40,753 --> 00:23:42,380
Ale co dzieje się dalej?

357
00:23:42,922 --> 00:23:45,592
Kilka miesięcy po inauguracji Obamy

358
00:23:45,675 --> 00:23:48,678
rachunek w Afganistanie się zmienia.

359
00:23:49,304 --> 00:23:51,806
Do Kabulu jedzie Stan McChrystal.

360
00:23:51,890 --> 00:23:55,310
Ma rozkaz ocenić sytuację na miejscu

361
00:23:55,393 --> 00:23:56,686
i zdać raport.

362
00:23:56,769 --> 00:24:00,106
„Czego potrzebujesz,
by odwrócić losy tej wojny?”.

363
00:24:00,190 --> 00:24:03,443
To bardzo trudne,
czasem wymaga cierpliwości

364
00:24:03,526 --> 00:24:07,655
i czasem trzeba być gotowym
na większe ryzyko.

365
00:24:08,156 --> 00:24:11,367
Przygotowuje ściśle tajną ocenę,

366
00:24:11,451 --> 00:24:14,871
w której rekomenduje
zwiększenie liczby wojsk.

367
00:24:14,954 --> 00:24:19,751
Maksymalnie prosi nawet o 90 000
dodatkowych żołnierzy.

368
00:24:19,834 --> 00:24:23,129
Przedział optymalny zakłada 30 000.

369
00:24:24,631 --> 00:24:26,299
Obama ma problem,

370
00:24:26,799 --> 00:24:31,679
bo mówił, że Afganistan to dobra wojna.

371
00:24:31,763 --> 00:24:35,183
Że zmieni jej przebieg.

372
00:24:35,266 --> 00:24:40,730
A teraz doświadczony generał mówi,
że potrzebuje nie 10 000 żołnierzy,

373
00:24:41,231 --> 00:24:43,775
ale dziesiątek tysięcy żołnierzy.

374
00:24:44,484 --> 00:24:50,281
Dodatkowe 40 000 podnosi liczbę żołnierzy
w Afganistanie do 100 000.

375
00:24:50,365 --> 00:24:53,326
To ogromny nakład środków

376
00:24:53,409 --> 00:24:57,956
w okresie kryzysu ekonomicznego.

377
00:24:58,039 --> 00:25:00,917
ZAJĘCIE OBIEKTU
NA SPRZEDAŻ

378
00:25:01,000 --> 00:25:05,171
To nowe podejście
opierało się na tłumieniu rewolty,

379
00:25:05,255 --> 00:25:09,300
w skrócie nazywanym COIN. Okropny skrót.

380
00:25:11,511 --> 00:25:13,555
Dzień dobry.

381
00:25:15,181 --> 00:25:18,560
Czym to się różni od walki z terroryzmem?

382
00:25:19,060 --> 00:25:22,689
Antyterroryzm jest taktyczny.
Chodzi o zapobieganie atakom.

383
00:25:22,772 --> 00:25:26,150
O zabicie, pojmanie lub aresztowanie
złych gości.

384
00:25:26,234 --> 00:25:29,028
O utrudnianie działania terrorystom

385
00:25:29,112 --> 00:25:32,699
i wzmacnianie celów, w które mogą uderzyć.

386
00:25:32,782 --> 00:25:35,535
Tłumienie rewolty wygląda inaczej.

387
00:25:35,618 --> 00:25:39,539
To nie tylko zapobieganie terroryzmowi
i atakom,

388
00:25:39,622 --> 00:25:42,834
ale też taka rekalibracja społeczeństw,

389
00:25:42,917 --> 00:25:48,381
by ideologia, która rodzi chęć
dołączenia do ruchów ekstremistycznych

390
00:25:48,464 --> 00:25:50,842
i dokonywania aktów przemocy,

391
00:25:50,925 --> 00:25:53,886
była zmieniana
lub kierowana w inną stronę.

392
00:25:54,554 --> 00:25:57,223
Próbuje się odmienić społeczeństwo,

393
00:25:57,307 --> 00:26:01,603
by proces myślowy,
który prowadzi do rekrutacji terrorystów

394
00:26:01,686 --> 00:26:04,772
i radykalizacji, został stłumiony

395
00:26:04,856 --> 00:26:07,734
lub wyeliminowany przez głębokie zmiany,

396
00:26:07,817 --> 00:26:11,613
które dają lepsze rządy, edukację,
powszechniejszą piśmienność

397
00:26:11,696 --> 00:26:14,449
i wyższy standard życia.

398
00:26:20,913 --> 00:26:25,418
Rozpoczynają się intensywne narady

399
00:26:25,501 --> 00:26:28,463
prezydenta i jego gabinetu wojennego.

400
00:26:29,172 --> 00:26:31,507
Spotykają się
w pokoju dowodzenia Białego Domu.

401
00:26:31,591 --> 00:26:36,512
Przy stole zasiadają
najlepsi doradcy Obamy.

402
00:26:36,596 --> 00:26:40,058
U boku ma ówczesnego wiceprezydenta,
Joego Bidena.

403
00:26:40,141 --> 00:26:42,185
Są też sekretarz obrony Bob Gates,

404
00:26:42,268 --> 00:26:44,896
sekretarz stanu Hillary Clinton,

405
00:26:44,979 --> 00:26:46,773
dyrektor CIA.

406
00:26:46,856 --> 00:26:51,361
Toczy się konstruktywna dyskusja.
Dowódcy wojskowi przekonują,

407
00:26:51,444 --> 00:26:55,698
że trzeba zaangażować dodatkowe siły.

408
00:26:58,201 --> 00:27:01,537
Biden i inni sugerowali alternatywę,

409
00:27:01,621 --> 00:27:04,749
skupioną bardziej na Al-Kaidzie.

410
00:27:11,172 --> 00:27:13,716
Cel był dużo precyzyjniejszy.

411
00:27:15,051 --> 00:27:17,553
Momentami sytuacja stawała się napięta.

412
00:27:17,637 --> 00:27:19,806
Generałowie i prezydent Biden

413
00:27:19,889 --> 00:27:22,558
nie pałali do siebie wielką miłością.

414
00:27:26,354 --> 00:27:30,692
Decyzja prezydenta była kompromisem
między tym, czego chcieli generałowie

415
00:27:30,775 --> 00:27:34,070
a tym, co doradzał wiceprezydent Biden.

416
00:27:36,114 --> 00:27:38,908
Mówi wojskowym dwie rzeczy.

417
00:27:38,991 --> 00:27:42,370
Że ta misja
musi być bardzo skoncentrowana.

418
00:27:42,453 --> 00:27:46,624
I że zwiększy liczebność wojsk
tylko na 18 miesięcy.

419
00:27:46,708 --> 00:27:49,168
Potem żołnierze muszą wracać do domu.

420
00:27:49,252 --> 00:27:50,795
Nakłada więc limit czasu.

421
00:27:50,878 --> 00:27:54,424
Prezydent wysłał też
silny zespół na Kapitol,

422
00:27:54,507 --> 00:27:57,927
który bronił
kontrowersyjnej decyzji prezydenta

423
00:27:58,010 --> 00:28:01,889
na temat wycofania wojsk
do lipca 2011 roku.

424
00:28:01,973 --> 00:28:06,185
Wysyłamy niewłaściwy sygnał
przyjaciołom i wrogom.

425
00:28:06,269 --> 00:28:08,896
A także mężczyznom i kobietom,

426
00:28:08,980 --> 00:28:10,440
którzy chcą tam wygrać.

427
00:28:12,483 --> 00:28:14,193
Wojna to rywalizacja woli.

428
00:28:14,277 --> 00:28:17,613
Przekazaliśmy wrogom
czas naszego wycofania.

429
00:28:17,697 --> 00:28:19,907
Poinformowaliśmy z wyprzedzeniem,

430
00:28:19,991 --> 00:28:23,286
ilu będziemy mieć żołnierzy
i co zamierzają robić.

431
00:28:23,369 --> 00:28:25,997
To tak, jakbyśmy spisali
scenariusz tej wojny

432
00:28:26,080 --> 00:28:28,833
i dali go wrogom,

433
00:28:28,916 --> 00:28:31,169
licząc, że się do niego dostosują.

434
00:28:31,252 --> 00:28:32,253
Profesjonaliści,

435
00:28:32,754 --> 00:28:37,425
oficerowie tacy jak ja,
salutują i wykonują.

436
00:28:37,508 --> 00:28:38,926
I to właśnie zrobiliśmy.

437
00:28:40,511 --> 00:28:41,387
JAMES LAPORTA

438
00:28:44,849 --> 00:28:47,977
Nie czytałem wiadomości.
Nie znałem się na polityce.

439
00:28:48,060 --> 00:28:51,898
Wiedziałem, że nas zaatakowano,
ale nie wiedziałem, kto to zrobił.

440
00:28:51,981 --> 00:28:54,650
Nie rozumiałem środowiska politycznego

441
00:28:54,734 --> 00:28:56,277
wokół 11 września.

442
00:28:56,360 --> 00:28:58,196
Chciałem po prostu

443
00:28:58,279 --> 00:28:59,947
służyć mojej ojczyźnie.

444
00:29:04,285 --> 00:29:06,746
Więc 10 dni po skończeniu szkoły średniej

445
00:29:06,829 --> 00:29:08,664
wstąpiłem do piechoty morskiej.

446
00:29:09,916 --> 00:29:11,584
Wysłano mnie do Afganistanu.

447
00:29:12,168 --> 00:29:14,378
2009 ROK

448
00:29:15,087 --> 00:29:17,840
2 LIPCA 2009 ROKU

449
00:29:17,924 --> 00:29:19,842
Nasz dowódca wygłosił przemowę

450
00:29:19,926 --> 00:29:22,970
w stylu: „Cały świat patrzy na was”.

451
00:29:25,515 --> 00:29:27,892
Pora zmienić w Afganistanie zasady gry.

452
00:29:27,975 --> 00:29:31,979
Zmusić talibów, by reagowali na nas,
a nie my na nich.

453
00:29:32,814 --> 00:29:36,108
Próbował zaszczepić nam powagę tej chwili,

454
00:29:36,192 --> 00:29:37,860
że to historyczny moment.

455
00:29:38,361 --> 00:29:42,156
Że to będzie ważne wydarzenie
w wojnie afgańskiej.

456
00:29:42,240 --> 00:29:45,076
- Że jesteście częścią historii.
- Tak.

457
00:29:54,043 --> 00:29:54,877
Przepraszam.

458
00:29:55,711 --> 00:29:57,380
AFGANISTAN
PAKISTAN

459
00:29:57,463 --> 00:30:01,592
Wysłaliśmy największą grupę helikopterów
od czasu wojny w Wietnamie.

460
00:30:03,594 --> 00:30:05,179
Mój pierwszy dzień.

461
00:30:05,263 --> 00:30:07,640
Pamiętam każdą chwilę z lotu śmigłowcem.

462
00:30:07,723 --> 00:30:09,934
Byliśmy ściśnięci jak sardynki.

463
00:30:10,017 --> 00:30:12,562
Jeden prawie siedział na drugim.

464
00:30:14,355 --> 00:30:16,315
Było czuć olej napędowy.

465
00:30:16,399 --> 00:30:18,317
Nie słyszałem własnych myśli.

466
00:30:19,277 --> 00:30:22,029
Z tyłu głowy mieliśmy przemowy dowódców.

467
00:30:22,113 --> 00:30:23,447
Mówili nam:

468
00:30:24,031 --> 00:30:27,577
„Rozejrzyjcie się. Niektórzy ludzie,
którzy stoją obok was,

469
00:30:27,660 --> 00:30:28,786
mogą nie wrócić”.

470
00:30:29,287 --> 00:30:31,956
Wiedzieliśmy, że czeka nas strzelanina.

471
00:30:34,458 --> 00:30:38,588
W 2009 roku talibowie dominowali.

472
00:30:38,671 --> 00:30:40,172
Szli ku zwycięstwu.

473
00:30:42,633 --> 00:30:47,054
Mieliśmy mapy, które pokazywały,
kto kontroluje dany dystrykt

474
00:30:47,138 --> 00:30:50,725
w różnych prowincjach Afganistanu.

475
00:30:50,808 --> 00:30:55,187
I dystrykty stopniowo zaczęły
przybierać kolor

476
00:30:55,271 --> 00:30:57,607
przypisany talibom i podobnym grupom.

477
00:31:00,943 --> 00:31:04,322
Kampania wojenna,
którą prowadzimy w Afganistanie,

478
00:31:04,405 --> 00:31:06,949
zakończy się
w ciągu następnych 18 miesięcy.

479
00:31:07,533 --> 00:31:09,368
I jak wielu z nas przewidywało,

480
00:31:09,452 --> 00:31:12,538
będzie trudniej, nim zacznie być łatwiej.

481
00:31:20,838 --> 00:31:22,131
2 lipca 2009 roku.

482
00:31:23,549 --> 00:31:26,052
Przez pierwsze 20 czy 30 minut było cicho…

483
00:31:30,848 --> 00:31:33,267
a potem zaczęli do nas strzelać.

484
00:31:33,351 --> 00:31:36,520
Ruszać się! Nie zatrzymujemy się.

485
00:31:36,604 --> 00:31:38,731
Szybciej! Ruchy!

486
00:31:38,814 --> 00:31:41,651
Atakowali nas z takiej odległości,

487
00:31:41,734 --> 00:31:44,946
że nawet nie widziałem, skąd strzelano.

488
00:31:45,905 --> 00:31:47,907
Szybko! Są na szczycie budynku.

489
00:31:47,990 --> 00:31:51,035
Brzmią jak petardy, ale są bardzo blisko.

490
00:31:54,830 --> 00:31:58,209
Nie wiemy, kto jest dobry, a kto zły.

491
00:31:58,876 --> 00:32:01,128
Talibowie nie noszą mundurów.

492
00:32:01,212 --> 00:32:03,631
Wtapiają się w miejscową ludność.

493
00:32:03,714 --> 00:32:06,425
- Skąd strzelają?
- Strzelają do nas.

494
00:32:07,176 --> 00:32:08,761
- Dobrze się kryją.
- Nie widać ich.

495
00:32:08,844 --> 00:32:10,054
- Kurwa!
- Nie widać.

496
00:32:10,137 --> 00:32:12,264
Dostaliśmy informację, że idą PJ.

497
00:32:12,348 --> 00:32:13,557
Czyli medycy.

498
00:32:14,892 --> 00:32:19,146
Skoro szli do nas, to ktoś oberwał.

499
00:32:20,815 --> 00:32:22,316
- Już!
- Mam go!

500
00:32:26,862 --> 00:32:29,615
Postrzelonym był starszy kapral…

501
00:32:32,743 --> 00:32:33,577
Przepraszam.

502
00:32:36,372 --> 00:32:40,126
Starszy kapral Charles „Seth” Sharp
z Adairsville w Georgii.

503
00:32:40,209 --> 00:32:42,628
- Dawaj, Sharp!
- Kiedy będzie śmigłowiec?

504
00:32:43,295 --> 00:32:45,715
- No już! Dawaj, Sharp!
- Dawaj, mały.

505
00:32:46,674 --> 00:32:47,508
Sharp!

506
00:32:48,009 --> 00:32:53,723
Koledzy z oddziału go wołają.
Krzyczą: „Obudź się, Sharp”.

507
00:32:53,806 --> 00:32:55,099
A on się nie budzi.

508
00:32:56,017 --> 00:32:57,393
Krew cieknie na ziemię.

509
00:32:57,476 --> 00:32:59,687
- Musimy iść. Chodźcie.
- Sharp.

510
00:32:59,770 --> 00:33:03,399
Wreszcie go podnieśli.
Marines ponieśli go drogą.

511
00:33:03,482 --> 00:33:07,153
Wnieśli go do budynku.
Sanitariusze zaczęli go reanimować.

512
00:33:07,653 --> 00:33:08,946
Sharp się wykrwawia.

513
00:33:10,781 --> 00:33:12,116
Nie przeżył.

514
00:33:18,539 --> 00:33:19,915
„Co ja tu robię?”.

515
00:33:21,667 --> 00:33:25,129
Nie mieliśmy pojęcia, co robimy.
Nie znaliśmy celu.

516
00:33:29,425 --> 00:33:33,929
Nie wystrzeliłem ani razu
do 31 lipca 2009 roku.

517
00:33:38,601 --> 00:33:43,939
Gość wychodzi zza osłony z AK-47.

518
00:33:44,440 --> 00:33:46,025
Intencje miał jasne.

519
00:33:46,817 --> 00:33:51,572
Wycelowałem nisko
i poprowadziłem po nim serię.

520
00:33:53,657 --> 00:33:56,327
Dużo myślałem o tym dniu. 31 lipca.

521
00:33:56,869 --> 00:34:01,832
Osoba, którą zastrzeliłem,
nie wyglądała na więcej niż 15 lat.

522
00:34:05,002 --> 00:34:08,464
Zastanawiałem się,
co nas tam sprowadziło.

523
00:34:08,964 --> 00:34:10,174
Kto to był?

524
00:34:11,383 --> 00:34:15,262
Naprawdę byli talibami
czy zmuszono ich do walki?

525
00:34:17,181 --> 00:34:20,601
A gdyby ktoś najechał mój kraj?
Strzelałbym do niego?

526
00:34:23,229 --> 00:34:27,149
Jaka jest różnica
między sowiecką okupacją Afganistanu

527
00:34:27,233 --> 00:34:29,401
a amerykańską okupacją?

528
00:34:30,236 --> 00:34:31,403
Jest jakaś różnica?

529
00:34:31,904 --> 00:34:33,614
Możemy jedną nazwać okupacją…

530
00:34:33,697 --> 00:34:35,699
BYŁY PRZYWÓDCA MUDŻAHEDINÓW

531
00:34:35,783 --> 00:34:36,867
…a drugiej nie?

532
00:34:38,661 --> 00:34:42,414
Afgańczycy walczą
z amerykańską obecnością w Afganistanie

533
00:34:42,498 --> 00:34:47,086
z taką samą motywacją jak z Sowietami.

534
00:34:47,169 --> 00:34:51,507
Te dżihady się nie różnią.
Nie ma różnicy między tymi okupacjami.

535
00:34:51,590 --> 00:34:53,676
Nie ma różnicy

536
00:34:53,759 --> 00:34:58,514
między tymi dwoma oporami
przeciwko okupacji.

537
00:35:01,016 --> 00:35:04,979
Wczoraj nazywali nas
bojownikami o wolność.

538
00:35:05,062 --> 00:35:11,694
Gdy robimy dziś to samo, jesteśmy wrogami

539
00:35:11,777 --> 00:35:14,947
i terrorystami.

540
00:35:25,499 --> 00:35:26,417
Dostał ktoś?

541
00:35:27,459 --> 00:35:29,962
Zagrożenie minami-pułapkami było tak duże,

542
00:35:30,045 --> 00:35:34,758
że na każdej zmianie mieliśmy osoby
po dwóch, trzech i czterech amputacjach.

543
00:35:34,842 --> 00:35:37,219
We wtorek zmarł żołnierz amerykański

544
00:35:37,303 --> 00:35:41,307
w wyniku ran odniesionych po wybuchu
miny-pułapki w Afganistanie.

545
00:35:41,390 --> 00:35:43,809
To kolejna śmierć po tym,
gdy siedmiu żołnierzy

546
00:35:43,893 --> 00:35:47,563
zginęło w poniedziałek w Afganistanie
w trzech różnych atakach.

547
00:35:48,564 --> 00:35:51,775
Prowincja Helmand to błoto.
Łatwo zakopać tam minę,

548
00:35:51,859 --> 00:35:54,528
czyli dzbanek pełen wybuchowego proszku

549
00:35:54,612 --> 00:35:57,656
z detonatorem i zapalnikiem.

550
00:35:57,740 --> 00:35:58,949
Prosta konstrukcja.

551
00:35:59,992 --> 00:36:03,495
Talibowie twierdzili,
że zakopują je w ciągu kilku minut.

552
00:36:03,579 --> 00:36:06,832
Zasypywali minę ziemią,
polewali ją wodą,

553
00:36:06,916 --> 00:36:10,085
a ponieważ jest tam gorąco,
po jakichś 10 minutach

554
00:36:10,169 --> 00:36:12,421
mógłbym powiedzieć: „Tu jest mina”,

555
00:36:12,504 --> 00:36:16,800
a nic by na to nie wskazywało.

556
00:36:16,884 --> 00:36:19,345
Więc przy każdym kroku

557
00:36:19,428 --> 00:36:22,056
obawiałeś się, że możesz nadepnąć na minę.

558
00:36:22,932 --> 00:36:26,352
Były w przedsionkach, alejkach,
rowach, wszędzie.

559
00:36:30,189 --> 00:36:32,942
Wyobrażasz sobie,
że nadeptujesz na coś takiego

560
00:36:33,025 --> 00:36:35,653
i całego cię rozrywa.

561
00:36:35,736 --> 00:36:38,113
Okropne uczucie.

562
00:36:39,114 --> 00:36:41,742
Ponieważ musieli bardzo uważać na miny,

563
00:36:41,825 --> 00:36:44,787
przejście kilku kilometrów
trwało długie godziny.

564
00:36:45,287 --> 00:36:47,790
A talibowie widzieli ich z daleka.

565
00:36:55,214 --> 00:36:58,425
Marines mieli szeroki wachlarz
ładunków wybuchowych,

566
00:36:58,509 --> 00:37:00,261
między innymi MICLIC.

567
00:37:00,344 --> 00:37:04,807
To taka dziesięciometrowa skarpeta
z granatem co pół metra.

568
00:37:08,644 --> 00:37:09,895
Fajne to było.

569
00:37:10,688 --> 00:37:13,315
To oczyszczało krótki odcinek.

570
00:37:16,318 --> 00:37:18,988
Tak poruszali się po wioskach koło Sangin.

571
00:37:19,071 --> 00:37:22,116
Często niszcząc budynki Afgańczyków,

572
00:37:22,616 --> 00:37:26,120
by przejść bezpiecznie kolejne 10 m.

573
00:37:26,203 --> 00:37:28,414
Ale dziura.

574
00:37:28,497 --> 00:37:31,292
Niezła. Jestem z siebie dumny.

575
00:37:32,334 --> 00:37:35,087
Dlatego wielu Afgańczyków,
zwłaszcza w Sangin, mówiło mi:

576
00:37:35,170 --> 00:37:39,800
„Talibowie tego nie robią.
Od dawna obiecujecie nam bezpieczeństwo,

577
00:37:39,883 --> 00:37:42,011
a jest coraz gorzej”. I było.

578
00:37:52,062 --> 00:37:55,232
Jestem dziennikarzem śledczym
w The Washington Post.

579
00:37:55,733 --> 00:37:59,361
Dostałem cynk, że Michael Flynn
odbył rozmowę

580
00:37:59,445 --> 00:38:02,948
z inspektorem generalnym ds. Afganistanu
na temat wojny.

581
00:38:03,449 --> 00:38:06,368
Pomyśleliśmy:
„Sprawdźmy, co powiedział Flynn”.

582
00:38:06,452 --> 00:38:09,872
Flynn miał reputację
szczerego i bezpośredniego.

583
00:38:10,372 --> 00:38:12,499
Wnieśliśmy pozew do sądu.

584
00:38:13,000 --> 00:38:17,046
Trochę to trwało,
ale dostaliśmy zapis tej rozmowy.

585
00:38:18,630 --> 00:38:22,009
Wszystkie działania zawodzą.

586
00:38:24,053 --> 00:38:27,222
Czy w Afganistanie naprawdę jest lepiej
niż było?

587
00:38:29,683 --> 00:38:32,561
Talibowie odbili Mardżę,

588
00:38:32,644 --> 00:38:34,646
wkrótce odbiją Laszkargah.

589
00:38:35,147 --> 00:38:38,400
Jego krytyka jest miażdżąca.
Mówi, jak to wygląda

590
00:38:38,484 --> 00:38:40,402
i że ludzie dowodzący tą wojną

591
00:38:40,486 --> 00:38:42,780
nie mówią prawdy o tym, jak jest.

592
00:38:42,863 --> 00:38:47,451
I tak jest od 2002 roku do dziś.

593
00:38:49,119 --> 00:38:51,705
Wszyscy świetnie się spisali.

594
00:38:52,206 --> 00:38:53,040
Naprawdę?

595
00:38:53,540 --> 00:38:57,544
Skoro świetnie nam idzie,
czemu wygląda na to, że przegrywamy?

596
00:38:58,504 --> 00:39:00,255
Całkowicie zaprzecza temu,

597
00:39:00,756 --> 00:39:03,467
co władze USA mówią publicznie od lat.

598
00:39:05,594 --> 00:39:10,432
Była jedna wersja,
powtarzana Amerykanom rok po roku.

599
00:39:10,516 --> 00:39:12,559
Że wszystko jest dobrze.

600
00:39:13,519 --> 00:39:16,271
Czy USA wygrywają wojnę w Afganistanie?

601
00:39:16,355 --> 00:39:19,566
W minionym roku zrobiliśmy duży postęp.

602
00:39:19,650 --> 00:39:23,987
Odnieśliśmy wiele sukcesów w tej misji.

603
00:39:24,071 --> 00:39:26,323
Jesteśmy na dobrej drodze do celu.

604
00:39:27,366 --> 00:39:33,038
Mimo że ci ludzie cały czas wiedzieli,
że są poważne problemy,

605
00:39:33,122 --> 00:39:35,207
które nie pozwalają nam wygrać.

606
00:39:35,958 --> 00:39:40,129
Potem okazało się, że inspektor generalny
rozmawiał z setkami ludzi

607
00:39:40,212 --> 00:39:42,464
w ramach programu „Wnioski na przyszłość”.

608
00:39:44,425 --> 00:39:46,593
Rozpoczęliśmy trzyletnią walkę

609
00:39:46,677 --> 00:39:48,762
z inspektorem generalnym.

610
00:39:48,846 --> 00:39:53,517
Ale w końcu zdobyliśmy notatki
z ponad 400 rozmów

611
00:39:53,600 --> 00:39:55,769
i transkrypcje zapisów audio

612
00:39:55,853 --> 00:39:58,981
z rozmów z ludźmi
zaangażowanymi w tę wojnę.

613
00:40:01,692 --> 00:40:04,695
Nie najeżdżamy biednych krajów,
by je wzbogacać.

614
00:40:04,778 --> 00:40:07,739
Ani autorytarnych,
by robić z nich demokracje.

615
00:40:07,823 --> 00:40:10,200
Najeżdżamy brutalne kraje,
by je pacyfikować.

616
00:40:10,284 --> 00:40:13,203
A w Afganistanie nam się nie udało.

617
00:40:16,915 --> 00:40:20,043
Był tam generał z Wielkiej Brytanii,
David Richards.

618
00:40:20,127 --> 00:40:21,628
Był dowódcą NATO

619
00:40:21,712 --> 00:40:26,925
sił sojuszu w Afganistanie
w latach 2006 i 2007.

620
00:40:27,009 --> 00:40:30,012
Powiedział podczas rozmowy:
„Nie mieliśmy strategii.

621
00:40:30,095 --> 00:40:31,763
Nie było pełnej strategii.

622
00:40:31,847 --> 00:40:34,641
Mieliśmy wiele taktyk. Ale nie strategię”.

623
00:40:34,725 --> 00:40:37,060
Dowódca mówi, że nie mieli strategii.

624
00:40:37,769 --> 00:40:39,605
Kolejny generał, jego następca,

625
00:40:39,688 --> 00:40:42,441
Dan McNeill. Czterogwiazdkowy generał.

626
00:40:43,442 --> 00:40:45,152
„Nie mieliśmy strategii.

627
00:40:46,111 --> 00:40:50,365
Próbowałem nakłonić ludzi,
by określili mi cele, zanim tam pojadę”.

628
00:40:50,449 --> 00:40:54,453
Pytał ludzi w Białym Domu lub NATO
i nikt nie umiał odpowiedzieć.

629
00:40:55,204 --> 00:40:58,415
Nie mieliśmy strategii
ani definicji wygranej.

630
00:40:58,499 --> 00:41:00,876
To byli generałowie dowodzący tą wojną.

631
00:41:00,959 --> 00:41:04,296
Czytanie tych wypowiedzi
było zdumiewające.

632
00:41:04,379 --> 00:41:10,552
Nie to słyszeli Amerykanie rok po roku.
Słyszeli coś przeciwnego.

633
00:41:11,136 --> 00:41:13,764
To Chris Kolenda. Mówi o korupcji.

634
00:41:13,847 --> 00:41:16,016
Mówi: „Do 2006 roku

635
00:41:16,099 --> 00:41:20,270
rząd afgański stał się kleptokracją”.

636
00:41:20,354 --> 00:41:23,565
Dalej mówi: „Lubię porównywać to do raka.

637
00:41:24,191 --> 00:41:26,318
Drobna korupcja jest jak rak skóry.

638
00:41:26,401 --> 00:41:29,530
Są na to sposoby
i raczej nic ci nie będzie.

639
00:41:30,614 --> 00:41:34,660
Korupcja w ministerstwach
jest jak rak jelita grubego.

640
00:41:34,743 --> 00:41:38,497
Gorzej, ale jeśli wykryjesz to na czas,
będzie dobrze.

641
00:41:38,997 --> 00:41:42,668
Ale kleptokracja jest jak rak mózgu.
To śmiertelne”.

642
00:41:42,751 --> 00:41:45,837
Mówi, że w 2006 roku
to była już kleptokracja.

643
00:41:45,921 --> 00:41:48,632
Kraj miał śmiertelnego raka mózgu.

644
00:41:51,260 --> 00:41:54,096
Strategia wyjścia USA z Afganistanu

645
00:41:54,179 --> 00:41:58,225
opierała się na rozwoju afgańskiej armii.

646
00:41:58,725 --> 00:42:00,310
Teoria wyglądała dobrze.

647
00:42:00,394 --> 00:42:03,730
Pomóżmy im zbudować armię na wzór naszej,

648
00:42:03,814 --> 00:42:05,274
bo na tym się znamy.

649
00:42:05,774 --> 00:42:09,903
Problem w tym,
że w Afganistanie to nie działało.

650
00:42:15,284 --> 00:42:18,662
Wysoki poziom analfabetyzmu
wśród Afgańczyków

651
00:42:18,745 --> 00:42:21,540
oznaczał, że podczas szkolenia rekrutów

652
00:42:21,623 --> 00:42:23,542
na obozach szkoleniowych

653
00:42:24,042 --> 00:42:29,673
musieliśmy ich uczyć czytać i pisać
na poziomie pierwszej klasy podstawówki.

654
00:42:29,756 --> 00:42:31,508
To był tak podstawowy poziom.

655
00:42:32,009 --> 00:42:33,844
Wdrażaliśmy więc

656
00:42:33,927 --> 00:42:37,973
minimalny poziom piśmienności
u afgańskich żołnierzy,

657
00:42:38,056 --> 00:42:40,350
prowadząc przy tym szkolenia bojowe

658
00:42:40,434 --> 00:42:43,979
i ucząc ich
prowadzenia operacji wojskowych.

659
00:42:46,940 --> 00:42:49,693
Palili skręty w trakcie bitew.

660
00:42:49,776 --> 00:42:51,653
Nie nosili sprzętu ochronnego.

661
00:42:51,737 --> 00:42:53,739
Często popełniali przestępstwa.

662
00:42:53,822 --> 00:42:57,451
Sprzedawali paliwo, broń i pojazdy,
które im przydzielano.

663
00:43:00,370 --> 00:43:02,331
Odwiedzałem z nimi posterunki.

664
00:43:02,414 --> 00:43:05,334
Żołnierze byli tak naćpani,
że nie mogli wstać.

665
00:43:05,417 --> 00:43:06,460
Drzemali.

666
00:43:08,712 --> 00:43:11,757
Powszechne było,
zwłaszcza na południu i wschodzie,

667
00:43:11,840 --> 00:43:15,093
że niekiedy żołnierze,

668
00:43:15,177 --> 00:43:19,139
ale dużo częściej policjanci,
mieli chłopców od herbaty.

669
00:43:23,727 --> 00:43:26,188
Marines byli w bazach na spotkaniach,

670
00:43:26,271 --> 00:43:28,774
a ci chłopcy podawali im herbatę.

671
00:43:29,274 --> 00:43:33,111
Mieli 11, 12 czy 13 lat.

672
00:43:33,195 --> 00:43:37,949
Często bardzo ładni.
I wszyscy doskonale wiedzieli,

673
00:43:38,033 --> 00:43:42,454
że ci chłopcy byli służącymi za dnia,
a niewolnikami seksualnymi w nocy.

674
00:43:44,247 --> 00:43:48,210
Tych młodych chłopców
porywała lokalna policja

675
00:43:48,293 --> 00:43:50,087
właśnie do tego celu.

676
00:43:53,507 --> 00:43:57,052
Oficjalna narracja była wtedy taka,
że talibowie są źli,

677
00:43:57,135 --> 00:44:01,890
a afgańska policja, armia i rząd są dobrzy
i wygrywamy.

678
00:44:02,849 --> 00:44:05,602
Zwykli Afgańczycy uważali inaczej.

679
00:44:08,772 --> 00:44:11,983
Wydaliśmy za dużo pieniędzy, za szybko,

680
00:44:12,067 --> 00:44:15,487
w zbyt małym kraju,
ze zbyt małym nadzorem.

681
00:44:15,570 --> 00:44:18,281
SIGAR to biuro inspektorów generalnych.

682
00:44:18,365 --> 00:44:23,787
Naszym zadaniem jest nadzorować,
jak wydawane są pieniądze

683
00:44:23,870 --> 00:44:25,789
na odbudowę Afganistanu.

684
00:44:25,872 --> 00:44:29,501
Skupiamy się na oszustwach,
marnotrawstwie i nadużyciach.

685
00:44:29,584 --> 00:44:32,754
Jesteśmy w Afganistanie od 18 lat.

686
00:44:33,880 --> 00:44:35,716
Wydaliśmy na tę odbudowę więcej

687
00:44:35,799 --> 00:44:38,301
niż na plan Marshalla,
by odbudować Europę.

688
00:44:40,554 --> 00:44:41,722
Gdy tam dotarłem,

689
00:44:41,805 --> 00:44:45,267
większość pieniędzy wydawano
niemal bez nadzoru.

690
00:44:46,601 --> 00:44:50,105
Z tych 140 miliardów dolarów

691
00:44:50,188 --> 00:44:53,859
około 80%
poszło na kwestie bezpieczeństwa.

692
00:44:54,443 --> 00:44:57,571
Pensje policji, zatrudnianie policjantów,

693
00:44:57,654 --> 00:45:02,743
zakup mundurów, naboi, broni,
hospitalizację.

694
00:45:05,662 --> 00:45:10,125
Lokalni politycy, lokalni watażkowie,
dostawali wszystkie kontrakty.

695
00:45:10,667 --> 00:45:14,504
Zwykli Afgańczycy widzą,
że władza jest w rękach tych,

696
00:45:14,588 --> 00:45:19,468
którzy dostają pieniądze od rządu USA,
od sojuszników.

697
00:45:19,551 --> 00:45:21,678
I zarabiają bardzo dobrze.

698
00:45:24,639 --> 00:45:28,852
Natrafiliśmy na wiele kontraktów,
które były katastrofą.

699
00:45:28,935 --> 00:45:30,979
Jedną z największych

700
00:45:31,062 --> 00:45:35,650
był zakup wojskowych samolotów
dla Afgańczyków.

701
00:45:35,734 --> 00:45:39,613
Nazywały się G.222.
To były małe samoloty transportowe.

702
00:45:40,113 --> 00:45:42,908
Wydaliśmy na to
około 400 milionów dolarów.

703
00:45:42,991 --> 00:45:46,411
Kupiliśmy je ze złomowiska we Włoszech.

704
00:45:46,495 --> 00:45:48,288
Włosi zgłosili ofertę.

705
00:45:48,371 --> 00:45:50,415
Nie nadawały się do lotu.

706
00:45:51,041 --> 00:45:53,084
PREZENTACJA G.222
2002 ROK

707
00:45:53,168 --> 00:45:54,878
To była katastrofa.

708
00:45:54,961 --> 00:45:58,715
Wszystkie samoloty trzeba było zezłomować.

709
00:45:59,966 --> 00:46:04,513
Kolejny przykład, tak zwany MilCon,

710
00:46:04,596 --> 00:46:06,097
konstrukcja militarna,

711
00:46:06,181 --> 00:46:08,475
to projekt zwany „64K”.

712
00:46:09,476 --> 00:46:12,187
Budynek o powierzchni
64 000 stóp kwadratowych.

713
00:46:12,270 --> 00:46:16,316
To była kwatera główna,
wybudowana w Camp Leatherneck.

714
00:46:16,399 --> 00:46:21,238
Generał marines, który dowodził
uderzeniem na południu,

715
00:46:21,321 --> 00:46:24,616
powiedział wojskowym:
„Nie chcę jej. Nie będę jej używał.

716
00:46:24,699 --> 00:46:27,536
Nie będzie mnie tu, gdy powstanie.
Nie budujcie”.

717
00:46:27,619 --> 00:46:28,954
A oni i tak zbudowali.

718
00:46:29,037 --> 00:46:32,916
To była porażka za 36 milionów dolarów.

719
00:46:32,999 --> 00:46:35,001
- Nigdy jej nie użyto?
- Nie.

720
00:46:37,587 --> 00:46:41,216
Zamierzano zainwestować
w branżę kaszmirową w Afganistanie.

721
00:46:42,551 --> 00:46:43,969
- Tak.
- O co chodziło?

722
00:46:45,262 --> 00:46:49,558
Jednym z ich pomysłów było przywiezienie

723
00:46:49,641 --> 00:46:54,479
rzadkich, włoskich, białych kóz,

724
00:46:54,563 --> 00:46:58,567
które miały się krzyżować z lokalnymi

725
00:46:58,650 --> 00:47:02,070
i tworzyć szczęśliwe kozy.

726
00:47:02,571 --> 00:47:04,990
To miało wspomóc przemysł kaszmirowy.

727
00:47:05,073 --> 00:47:06,992
Chcieli szybkich efektów.

728
00:47:07,075 --> 00:47:09,286
Osoba, którą do tego zatrudniono,

729
00:47:09,369 --> 00:47:12,747
bo znała się na hodowli kóz

730
00:47:12,831 --> 00:47:14,124
i branży kaszmirowej,

731
00:47:14,207 --> 00:47:18,169
odeszła, bo powiedziała,
że nie da się zrobić w rok czy dwa tego,

732
00:47:18,253 --> 00:47:19,254
co wymaga dekady.

733
00:47:19,337 --> 00:47:20,463
Z tego co wiemy,

734
00:47:20,547 --> 00:47:23,383
wiele kóz trzeba było zabić,
bo były chore.

735
00:47:23,466 --> 00:47:29,931
Nie wytrzymały warunków hodowli
albo klimatu.

736
00:47:30,015 --> 00:47:30,974
Część zjedzono.

737
00:47:31,057 --> 00:47:34,853
Rok później
nie znaleźliśmy żadnej z tych kóz.

738
00:47:38,732 --> 00:47:41,443
Wojsko amerykańskie

739
00:47:41,526 --> 00:47:46,823
postanowiło zapewnić afgańskiej armii
mundury maskujące.

740
00:47:48,909 --> 00:47:52,913
Pozwoliliśmy,
by generał dowodzący armią afgańską

741
00:47:52,996 --> 00:47:56,625
wybrał wzór munduru i kamuflażu.

742
00:47:57,125 --> 00:48:01,546
Spodobał mu się wzór kamuflażu,
zwany leśną zielenią.

743
00:48:03,131 --> 00:48:07,552
Problem w tym, że lasy porastają
niecałe 4% terenu Afganistanu.

744
00:48:07,636 --> 00:48:10,555
Poza tym wybrał wzór,

745
00:48:10,639 --> 00:48:14,142
do którego armia USA nie ma praw.

746
00:48:14,225 --> 00:48:17,479
Musieliśmy dodatkowo zapłacić
za prawa do tego wzoru.

747
00:48:18,229 --> 00:48:20,440
Zapłaciliśmy więc

748
00:48:20,523 --> 00:48:24,152
o 30 czy 40% więcej niż za zwykły mundur.

749
00:48:24,235 --> 00:48:28,740
Kupiliśmy afgańskiej armii
drogie mundury z niewłaściwym kamuflażem.

750
00:48:30,742 --> 00:48:34,829
Ciągle pytano mnie,
ile zmarnowaliśmy pieniędzy.

751
00:48:35,330 --> 00:48:40,335
Grupa zadaniowa przyjrzała się temu
i spytała: „Czy to marnotrawstwo?

752
00:48:40,418 --> 00:48:43,004
Oszustwo? Czy zwykła głupota?”.

753
00:48:44,130 --> 00:48:49,302
Przyjrzeliśmy się tylko
70 lub 60 miliardom.

754
00:48:49,803 --> 00:48:56,059
I stwierdziliśmy, że około 30% tej kwoty

755
00:48:56,142 --> 00:49:00,480
można uznać za oszustwo,
marnotrawstwo lub nadużycie.

756
00:49:03,900 --> 00:49:06,111
HAMID KARZAJ
PREZYDENT AFGANISTANU

757
00:49:06,194 --> 00:49:09,823
Karzaj był prezydentem przez 13 lat.

758
00:49:09,906 --> 00:49:11,032
To długo.

759
00:49:11,950 --> 00:49:13,034
Za długo.

760
00:49:13,118 --> 00:49:15,453
Karzaj zaczynał jako dobrze ułożony,

761
00:49:15,537 --> 00:49:19,040
łagodny, lokalny przywódca z Kandaharu.

762
00:49:19,541 --> 00:49:25,005
A 13 lat później kończył kadencję
jako niezwykle potężny,

763
00:49:25,088 --> 00:49:27,465
arogancki potentat,

764
00:49:27,549 --> 00:49:32,178
kierujący niesamowicie skorumpowaną

765
00:49:32,262 --> 00:49:35,682
organizacją przestępczą
w postaci afgańskiego rządu.

766
00:49:39,102 --> 00:49:40,812
Amerykanie nadali temu nazwę.

767
00:49:40,895 --> 00:49:43,690
Wojsko ma skrót na wszystko.

768
00:49:44,566 --> 00:49:47,694
Nazywali afgański rząd VICE.

769
00:49:47,777 --> 00:49:53,033
Jako skrót od: „Pionowo Zintegrowana
Organizacja Przestępcza”.

770
00:49:54,617 --> 00:49:58,788
Karzaj był równie skorumpowany
jak cała reszta.

771
00:49:58,872 --> 00:50:01,750
Ale on kierował tą grupą i ją chronił.

772
00:50:01,833 --> 00:50:05,378
My, Amerykanie, uznaliśmy,
moim zdaniem błędnie,

773
00:50:05,462 --> 00:50:08,548
że jest niezastąpiony
i nie możemy go denerwować.

774
00:50:08,631 --> 00:50:12,802
Musimy dać mu, czego chce
i czego potrzebuje. I dawaliśmy.

775
00:50:13,386 --> 00:50:17,599
Stworzyliśmy tę potworną bestię,
która żerowała na zwykłych Afgańczykach

776
00:50:17,682 --> 00:50:20,643
i pchała ich w ręce talibów.

777
00:50:21,436 --> 00:50:22,270
ARIZONA DAILY STAR

778
00:50:22,353 --> 00:50:24,064
UDZIAŁ USA W AFGAŃSKIEJ KORUPCJI

779
00:50:24,647 --> 00:50:26,691
Naszą pomocą i kontraktami

780
00:50:26,775 --> 00:50:31,112
wzmocniliśmy największe drapieżniki
w afgańskim społeczeństwie.

781
00:50:31,196 --> 00:50:35,742
Drapieżniki, które odpowiadały
za załamanie prawa, porządku

782
00:50:35,825 --> 00:50:39,120
i bezpieczeństwa,
co doprowadziło do odrodzenia talibów.

783
00:50:40,997 --> 00:50:43,875
CZERWIEC 2010 ROKU

784
00:50:47,212 --> 00:50:50,924
Moją brygadę wysłano w okolice Kandaharu.

785
00:50:54,094 --> 00:50:57,180
Im bliżej byliśmy, tym było gorzej.

786
00:51:01,184 --> 00:51:04,437
Spotkaliśmy tych, którzy opuszczali rejon,
który my przejmowaliśmy.

787
00:51:04,521 --> 00:51:08,858
Gadałem z jednym z nich.
Był bardzo wychudzony.

788
00:51:08,942 --> 00:51:10,944
Miał bardzo czerwoną twarz.

789
00:51:11,027 --> 00:51:15,865
Mówił: „Stracicie tam ludzi.

790
00:51:15,949 --> 00:51:19,869
Część z was zginie”.

791
00:51:19,953 --> 00:51:23,331
Mówili: „Jeśli szukacie kłopotów,

792
00:51:23,414 --> 00:51:25,917
to tu je znajdziecie”.

793
00:51:28,128 --> 00:51:32,215
Dotarliśmy do maleńkiej placówki
na odludziu.

794
00:51:32,298 --> 00:51:35,635
Najbardziej wiejskie klimaty,
jakie widziałem.

795
00:51:35,718 --> 00:51:37,762
Jak z dziecięcej Biblii.

796
00:51:38,346 --> 00:51:42,600
Lepianki, pola makowe, rzędy winogron.

797
00:51:48,648 --> 00:51:52,569
Chłopaki, których zastąpiliśmy,
wylecieli dyscyplinarnie.

798
00:51:52,652 --> 00:51:56,114
Odcięte rękawy, brody.

799
00:51:56,197 --> 00:51:59,117
Działali praktycznie bez nadzoru.

800
00:52:01,828 --> 00:52:05,248
Jeśli zarzuty się potwierdzą,
był to pluton z piekła rodem.

801
00:52:05,748 --> 00:52:09,169
Pięciu żołnierzy
oskarżono o zabijanie afgańskich cywilów

802
00:52:09,252 --> 00:52:12,881
tylko dlatego, że mogli.
Kolejne siedem osób ich kryło.

803
00:52:12,964 --> 00:52:17,594
Do tego okaleczanie zwłok,
strzelanie do afgańskich cywilów,

804
00:52:17,677 --> 00:52:21,306
palenie haszyszu i pobicie szeregowca,
który to zgłosił.

805
00:52:22,432 --> 00:52:25,935
To ci goście, którzy zabijali cywilów.

806
00:52:26,019 --> 00:52:29,480
Zabijali i okaleczali ciała.
Miejscowi wiedzieli o tym.

807
00:52:29,564 --> 00:52:32,317
A potem dowiedział się cały świat.

808
00:52:34,068 --> 00:52:38,448
Przejmowaliśmy rejon,
w którym Amerykanie nie byli lubiani.

809
00:52:39,449 --> 00:52:43,703
Nigdy nie wyjaśniono nam dokładnie,
na czym polegała misja.

810
00:52:52,795 --> 00:52:55,590
Kilka miesięcy później
poszliśmy do wioski,

811
00:52:55,673 --> 00:53:00,261
gdzie podobno zaczął się ruch talibów.

812
00:53:04,724 --> 00:53:09,604
Gdy wracaliśmy, zamachowiec-samobójca
wszedł w naszą formację i się wysadził.

813
00:53:13,608 --> 00:53:17,237
Był ubrany jak miejscowy rolnik,

814
00:53:17,320 --> 00:53:20,073
niósł wiązkę drewna

815
00:53:20,156 --> 00:53:23,993
i zdziesiątkował środkową część
naszej formacji.

816
00:53:26,454 --> 00:53:28,831
To był dla nas zimny prysznic.

817
00:53:28,915 --> 00:53:31,417
Od tej chwili wszystko się zmieniło.

818
00:53:32,752 --> 00:53:37,173
Zabił pięć osób.
Trzech Amerykanów i dwóch Afgańczyków.

819
00:53:38,883 --> 00:53:43,513
To całkowicie zmieniło nasze podejście
do wojny w Afganistanie,

820
00:53:43,596 --> 00:53:46,557
nasze relacje z miejscowymi

821
00:53:46,641 --> 00:53:51,062
i zabiło nasze idealistyczne podejście

822
00:53:51,145 --> 00:53:55,275
do tej misji.

823
00:53:59,404 --> 00:54:02,282
Od tej chwili, gdy podchodził cywil,

824
00:54:02,365 --> 00:54:04,951
choćby się przywitać,
celowaliśmy do niego.

825
00:54:09,163 --> 00:54:11,249
Trudno zdobyć tak czyjąś sympatię.

826
00:54:20,049 --> 00:54:25,096
W młodości uczono mnie,
że jesteśmy najlepszym krajem na świecie.

827
00:54:25,179 --> 00:54:26,973
Że ludzie atakują nas,

828
00:54:27,056 --> 00:54:30,768
bo nam zazdroszczą
i nienawidzą naszej wolności.

829
00:54:32,729 --> 00:54:35,898
Zostałam oficerem w 2011 roku.

830
00:54:39,610 --> 00:54:41,612
Gdy stacjonowałam w Afganistanie,

831
00:54:41,696 --> 00:54:45,116
naprawdę wierzyłam, że jesteśmy tam,
by pomóc Afgańczykom.

832
00:54:47,452 --> 00:54:51,039
Ale nie da się użyć
instytucji stworzonej do przemocy

833
00:54:51,122 --> 00:54:54,208
do budowania
zdrowej i bezpiecznej społeczności.

834
00:54:58,296 --> 00:55:02,008
Widziałam kiedyś,
jak dowódca kompanii piechoty płakał.

835
00:55:02,091 --> 00:55:04,010
To rzadkość w armii.

836
00:55:04,510 --> 00:55:06,471
Dostał misję:

837
00:55:07,472 --> 00:55:11,225
„Masz zbudować relacje
z ludźmi w okolicy”.

838
00:55:11,309 --> 00:55:12,185
I tak zrobił.

839
00:55:12,268 --> 00:55:17,398
W ciągu roku zyskał ich zaufanie
i bardzo się z nimi zbliżył.

840
00:55:17,899 --> 00:55:22,320
A potem kazano mu
zniszczyć wszystko, co zbudował.

841
00:55:26,407 --> 00:55:32,205
Rozpłakał się w swoim biurze,
bo wiedział,

842
00:55:33,122 --> 00:55:36,709
podobnie jak ja,
jaka to zdrada wobec Afgańczyków,

843
00:55:36,793 --> 00:55:40,004
którym mieliśmy pomagać i służyć.

844
00:55:40,880 --> 00:55:44,801
Możesz jej powiedzieć?
Nie chcę przestraszyć dzieci.

845
00:55:44,884 --> 00:55:47,428
Rozumiesz? Powiedz im, co zrobimy.

846
00:55:48,638 --> 00:55:51,557
Może na początku zmiany mieliśmy szansę.

847
00:55:51,641 --> 00:55:55,019
Ale pod koniec
zdecydowanie nas nie lubili.

848
00:55:56,604 --> 00:56:00,274
Zrozumieli,
że nie zależy nam na Afganistanie.

849
00:56:02,527 --> 00:56:04,278
Stąd to hasło,

850
00:56:04,362 --> 00:56:08,074
chętnie powtarzane przez żołnierzy
z okresu po 11 września:

851
00:56:08,157 --> 00:56:11,244
„Robię to dla ludzi
po mojej lewej i prawej.

852
00:56:11,744 --> 00:56:13,413
Jesteśmy kompanią braci”.

853
00:56:15,373 --> 00:56:19,752
To twój cel.
Walczysz tylko o to, by nie umrzeć.

854
00:56:21,921 --> 00:56:24,382
W tym zamachu samobójczym

855
00:56:24,465 --> 00:56:29,178
zginął jeden z najmłodszych żołnierzy
w naszym plutonie.

856
00:56:32,473 --> 00:56:36,894
Byłem medykiem i pół godziny
przed tym, gdy nas ostrzelali,

857
00:56:36,978 --> 00:56:40,815
ten żołnierz mówi do mnie:
„Doktorze, nie chcę zginąć”.

858
00:56:41,482 --> 00:56:44,777
To był naprawdę twardy dzieciak,
ale mówił do mnie:

859
00:56:44,861 --> 00:56:47,905
„Słuchaj. Nie chcę zginąć”.

860
00:56:48,406 --> 00:56:52,368
Pół godziny później,
gdy znalazłem jego ciało,

861
00:56:52,452 --> 00:56:57,582
poczułem się, jakby mówił wtedy:
„Nie pozwól mi umrzeć”.

862
00:57:02,253 --> 00:57:05,339
Przez brak spójnej narracji

863
00:57:05,423 --> 00:57:07,133
podczas tych wojen,

864
00:57:07,216 --> 00:57:12,013
żołnierze biorą na siebie odpowiedzialność
za rzeczy, które nie są ich winą.

865
00:57:12,096 --> 00:57:17,393
Wojna ogranicza się
do ich własnych, przerażających przeżyć.

866
00:57:17,477 --> 00:57:19,437
To była moja wojna.

867
00:57:23,274 --> 00:57:25,735
I na mojej wojnie byłem tym złym.

868
00:57:29,363 --> 00:57:33,284
Narracja, którą stworzył mój mózg,

869
00:57:33,367 --> 00:57:39,290
była historią medyka,
który nie uratował kolegi.

870
00:57:43,377 --> 00:57:45,671
Nasz sierżant zebrał nas i mówi:

871
00:57:45,755 --> 00:57:49,759
„Teraz czeka was najtrudniejsza część.
Powrót do domu”.

872
00:57:52,094 --> 00:57:54,096
Myślimy: „Co?

873
00:57:54,805 --> 00:57:56,891
O czym ty mówisz?

874
00:57:56,974 --> 00:57:59,185
Najtrudniejsza część się skończyła”.

875
00:57:59,810 --> 00:58:03,773
Ale on mówi:
„Najtrudniejsze dopiero przed wami i…”.

876
00:58:04,524 --> 00:58:05,358
Jezu.

877
00:58:07,610 --> 00:58:09,153
„Jest to powrót do domu”.

878
00:58:09,237 --> 00:58:12,657
Nikt z nas nie rozumiał, co miał na myśli.

879
00:58:14,492 --> 00:58:16,577
A miał całkowitą rację.

880
00:58:17,495 --> 00:58:18,913
Miał rację.

881
00:58:20,289 --> 00:58:22,416
KOCHAMY CIĘ, SYNU!!!

882
00:58:24,168 --> 00:58:28,089
Dopiero później zobaczyłem,
jak bardzo się zmieniłem.

883
00:58:29,048 --> 00:58:31,884
Po dziś dzień…

884
00:58:35,846 --> 00:58:39,934
Część mnie umarła w Afganistanie…

885
00:58:41,769 --> 00:58:43,312
i nigdy jej nie odzyskam.

886
00:58:44,772 --> 00:58:49,569
Pewnej nocy,
w wieży strażniczej w Afganistanie,

887
00:58:49,652 --> 00:58:51,988
pojąłem, czym jest amerykańska wolność.

888
00:58:52,071 --> 00:58:54,657
Co w tym kraju znaczy „wolność”?

889
00:58:54,740 --> 00:59:00,413
To wolność udawania.
Uważamy, że nasze iluzje nam się należą.

890
00:59:00,496 --> 00:59:02,748
Strzelają z lewej strony ściany!

891
00:59:02,832 --> 00:59:03,666
Widzę ich.

892
00:59:03,749 --> 00:59:06,752
A gdy jedziesz do Afganistanu,

893
00:59:06,836 --> 00:59:09,714
zasłona opada.

894
00:59:15,595 --> 00:59:16,429
Kurwa!

895
00:59:23,561 --> 00:59:25,813
Zabiją nas. Załatw ich!

896
00:59:27,315 --> 00:59:28,941
Wracaj! Już!

897
00:59:30,776 --> 00:59:31,611
Kurwa!

898
00:59:33,279 --> 00:59:35,239
Ej! Pomóż mi!

899
00:59:38,326 --> 00:59:40,286
W końcu udało mi się zadzwonić.

900
00:59:41,287 --> 00:59:44,707
Myślałem, że usłyszę:
„Bardzo za tobą tęsknię”.

901
00:59:44,790 --> 00:59:46,876
I takie tam.

902
00:59:46,959 --> 00:59:48,753
Nie. Dzwonię do domu

903
00:59:49,587 --> 00:59:53,466
i słyszę: „No. Wszystko gra. Imprezuję.

904
00:59:53,549 --> 00:59:55,676
Dobrze się bawię”.

905
00:59:56,177 --> 00:59:58,179
Nawet nie pyta, co tam u mnie.

906
00:59:59,305 --> 01:00:00,806
Wtedy zrozumiałem,

907
01:00:00,890 --> 01:00:03,559
że ludzie mają w dupie to,
co tu robimy.

908
01:00:04,185 --> 01:00:05,019
Bo…

909
01:00:06,812 --> 01:00:09,565
nikt już nawet nie mówi o 11 września,

910
01:00:10,608 --> 01:00:13,319
a to jedyny powód, dla którego tu jestem.

911
01:00:18,616 --> 01:00:21,202
To najdłuższa wojna w historii Ameryki.

912
01:00:24,664 --> 01:00:27,208
I nikt nie wie, jak z tego wybrnąć.

913
01:00:35,132 --> 01:00:37,802
Na wczesnych etapach wojny w Afganistanie

914
01:00:37,885 --> 01:00:41,013
można było zlokalizować bin Ladena

915
01:00:41,097 --> 01:00:42,515
w regionie Tora Bora.

916
01:00:43,265 --> 01:00:46,185
Gdy przegapiliśmy tę szansę,

917
01:00:46,268 --> 01:00:51,315
nigdy już nie byliśmy tak blisko

918
01:00:51,399 --> 01:00:53,067
jego zlokalizowania

919
01:00:53,150 --> 01:00:56,987
i przeprowadzenia operacji,
która pozwoli postawić go przed sądem.

920
01:00:58,906 --> 01:01:03,869
CIA zgłosiła się do Białego Domu
w okolicach Święta Pracy w 2010 roku.

921
01:01:03,953 --> 01:01:07,456
I poinformowała prezydenta,
że mają wiele poszlak.

922
01:01:09,333 --> 01:01:11,544
Pytania kłębią się głowach.

923
01:01:11,627 --> 01:01:15,047
Możliwe, że to Osama bin Laden.

924
01:02:14,398 --> 01:02:17,359
Napisy: Paweł Awdejuk