1 00:00:12,472 --> 00:00:16,601 Patlama bölgesindeki enkaz yığını hâlâ manzarayı yaralıyor. 2 00:00:17,393 --> 00:00:21,314 Cesetleri aramak öncelik olsa da üzücü bir iş. 3 00:00:22,774 --> 00:00:27,487 Kendimi ceset bulmaya hazırladığımı sanmıyorum. 4 00:00:29,655 --> 00:00:31,491 Hiç rahat bir his değil. 5 00:00:32,283 --> 00:00:35,995 Kazarken yaşam belirtisi buluyorsun. 6 00:00:36,079 --> 00:00:39,624 Mesela birinin aile resmine denk geliyorsun 7 00:00:39,707 --> 00:00:42,960 ya da ayakkabı buluyorsun ve ayakkabı bulunca diyorsun ki, 8 00:00:43,044 --> 00:00:45,296 "Siktir. Ayakkabının ardında biri olmalı. 9 00:00:45,379 --> 00:00:47,423 Mesele bunu istemiyor olmanız değil, 10 00:00:48,966 --> 00:00:52,512 o noktada, hayatta olduğunu düşünmüyor olmanız. 11 00:00:56,099 --> 00:01:01,521 Polis teşkilatının en önemli görevinin 12 00:01:01,604 --> 00:01:05,399 insanları enkazdan çıkarmak, kim olduklarını bulmak 13 00:01:05,900 --> 00:01:09,904 ve ailelerine sevdiklerini bulduğumuzu bildirmek olacağını biliyordum. 14 00:01:19,455 --> 00:01:23,251 En zor şeylerden biri kayıpların posterleriydi 15 00:01:25,002 --> 00:01:29,215 ve öldüler mi, mahsur mu kaldılar, insanların bunu bilmemeleriydi. 16 00:01:29,924 --> 00:01:31,551 Bulunmalarını istiyorlardı. 17 00:01:34,220 --> 00:01:38,850 Oğlum Mark Zeppelin'i. 104. katta çalışıyordu. 18 00:01:38,933 --> 00:01:41,811 Bir yerden çıkacak mı diye bekliyorum. Hepsi bu… 19 00:01:41,894 --> 00:01:43,896 Dün işte miydi biliyor musunuz? 20 00:01:43,980 --> 00:01:48,109 Evet, işteydi. Tam dokuzda beni işten aradı. 21 00:01:48,192 --> 00:01:50,987 Beni sevdiğini söyledi, bir daha haber almadım. 22 00:01:51,487 --> 00:01:56,033 Onu gören olursa ya da bir şey bilen varsa adı Andrew Stern. 23 00:01:56,117 --> 00:01:58,995 Bir bilgisi olan varsa lütfen, 24 00:01:59,078 --> 00:02:03,875 karısı, annesi, hepimiz haber almayı bekliyoruz. 25 00:02:03,958 --> 00:02:07,336 Müsaade eder misiniz, arkadaşlar geçsin. 26 00:02:07,420 --> 00:02:11,716 Başta kayıp olarak geçen ben de dâhil bir sürü itfaiyeci vardı. 27 00:02:12,925 --> 00:02:16,095 Başlangıçta insanların hâlâ yaşıyor olabileceğini düşündüğümüzde 28 00:02:16,179 --> 00:02:18,764 canlı kurtarabileceklerimizi bulmak için 29 00:02:19,432 --> 00:02:22,852 çok büyük riskler alıyorduk tabii. 30 00:02:27,356 --> 00:02:29,984 Kendinizi yerimize koyun. Aile ferdiniz olduğunu düşünün. 31 00:02:30,067 --> 00:02:32,486 Bu itfaiyecilerin hepsi bizim kardeşimiz. 32 00:02:32,570 --> 00:02:37,408 Buradaki tüm polis memurları kardeşimiz ve sivilleri de korumaya yemin ettik. 33 00:02:39,994 --> 00:02:43,789 Arama kurtarma ekipleri bazen dört, beş, altı kat yüksekliğindeki 34 00:02:43,873 --> 00:02:46,334 tepeciklerin üstünde duruyordu. 35 00:02:46,417 --> 00:02:51,756 Patlama bölgesinde yangınlar aylarca devam etti. 36 00:02:55,301 --> 00:02:57,136 Orada olduğumuz süre boyunca 37 00:02:57,220 --> 00:03:00,223 çökme riski olan binalar vardı. 38 00:03:00,306 --> 00:03:04,810 Düdük sesini duyarsan hemen dışarı çıkman söylenirdi 39 00:03:04,894 --> 00:03:07,647 çünkü bir bina çökebilirdi. 40 00:03:07,730 --> 00:03:09,357 Düdük birkaç kez çaldı. 41 00:03:10,608 --> 00:03:14,403 Tehlikenin geçtiği sinyali verildiğindeyse herkes geri gelirdi. 42 00:03:16,614 --> 00:03:21,869 Kadavra köpekleri, itfaiyeciler, polis memurları vardı. 43 00:03:21,953 --> 00:03:25,081 Her gün benimle aşağı inen bir iki kişi vardı. 44 00:03:26,457 --> 00:03:31,337 Morgdaki Detektif Bürosu'nun denetmenlerinden biriydim. 45 00:03:33,130 --> 00:03:38,261 İşimiz cesetleri bulmak, kimliklerini tespit etmek, 46 00:03:38,344 --> 00:03:40,554 sonra da ailelerine bildirmekti. 47 00:03:42,556 --> 00:03:45,101 Morga getirildiklerinde 48 00:03:45,184 --> 00:03:47,770 kimlik belirleme süreci başlardı. 49 00:03:48,604 --> 00:03:52,775 20 yıl önce yapılan çoğu kimlik tespiti 50 00:03:52,858 --> 00:03:57,697 parmak izleri, diş kayıtları, dövmeler, yara izleri 51 00:03:57,780 --> 00:04:02,285 ya da bulabildiğimiz diğer tanımlayıcı izler aracılığıyla yağılırdı. 52 00:04:02,368 --> 00:04:06,956 DNA haftalar sonra geldi, o da o zaman kullanılabilirse. 53 00:04:10,418 --> 00:04:14,672 NY POLİS TEŞKİLATI ACİL SERVİS BİRİMİ 54 00:04:14,755 --> 00:04:18,759 Kardeşime ve bana kayıp olduğu resmen söylenmedi. 55 00:04:18,843 --> 00:04:21,470 Çok beklediğimizi hatırlıyorum sadece. 56 00:04:22,096 --> 00:04:25,182 Babamın üç telsiz dinleme gibi bir alışkanlığı vardı. 57 00:04:25,266 --> 00:04:26,559 Merkezin, itfaiyenin 58 00:04:26,642 --> 00:04:29,353 ve Özel Harekât Birimi'nin telsizini dinlerdi. 59 00:04:29,437 --> 00:04:31,981 11 Eylül'ün haberini duyunca 60 00:04:32,064 --> 00:04:34,650 Queens'den Manhattan'a gitmiş. 61 00:04:35,026 --> 00:04:35,985 11 EYLÜL 2001 62 00:04:36,068 --> 00:04:39,238 Babam İkinci Kule'ye girecek kurtarma ekibindeydi. 63 00:04:39,322 --> 00:04:41,824 "Görüşürüz" deyip İkinci Kule'ye girmiş, 64 00:04:41,907 --> 00:04:45,536 sonra ikinci kulenin çöktüğünü duyduk, 65 00:04:45,619 --> 00:04:46,996 tek bildiğimiz bu. 66 00:04:50,374 --> 00:04:54,295 Bruce ilk uçak çarpar çarpmaz gönderildi. 67 00:04:56,130 --> 00:04:57,465 Gece yarısıydı. 68 00:04:58,007 --> 00:05:01,385 Biri mutfaktaki kapıya vurdu. 69 00:05:01,469 --> 00:05:04,388 Gelen Bruce'un teğmeni Charlie'ydi. 70 00:05:04,472 --> 00:05:07,933 O da itfaiyeci ve arkadaşımız. 71 00:05:08,517 --> 00:05:09,352 Ve… 72 00:05:10,936 --> 00:05:14,899 Charlie biraz havadan sudan konuştu, 73 00:05:14,982 --> 00:05:19,820 ben de sonunda "Ne diyeceksen de" dedim. 74 00:05:20,404 --> 00:05:23,699 Kayıp olduklarını söyledi. 75 00:05:25,659 --> 00:05:29,872 Paskalya'da arayıp üzerinde 41. Birim yazan aletler 76 00:05:29,955 --> 00:05:34,210 ve muhtemelen Bruce'un cesedini bulduklarını söylediler. 77 00:05:34,919 --> 00:05:40,132 Gelip onu çıkardıklarını görmek isteyip istemediğimi sordular. 78 00:05:40,216 --> 00:05:42,676 "Hayır" dedim. 79 00:05:42,760 --> 00:05:45,679 Bu görüntüyü hafızama kazımak istemiyordum. 80 00:05:48,307 --> 00:05:51,936 Çünkü öldüğü gerçeğini hiçbir şey değiştirmeyecekti. 81 00:05:57,024 --> 00:06:00,444 Ailemiz nispeten erkenden cenaze yapmaya karar verdi. 82 00:06:01,237 --> 00:06:06,951 Böyle durumlarda New York Polis Teşkilatı "kayıp diziliş"inde helikopter uçurur. 83 00:06:07,451 --> 00:06:09,453 Helikopter yukarıda uçarken 84 00:06:09,537 --> 00:06:12,164 babamı temelli kaybettiğim, 85 00:06:12,790 --> 00:06:14,875 babamın geri gelmeyeceği, 86 00:06:15,376 --> 00:06:17,586 her şeyin bittiği kafama dank etti. 87 00:06:17,670 --> 00:06:19,547 NY İTFAİYE TEŞKİLATI, MOTOR 252 88 00:06:19,630 --> 00:06:22,591 Ne amcamı ne babamı bulabildik. 89 00:06:28,556 --> 00:06:33,352 11 Eylül'de toplam 343 itfaiyeci, 90 00:06:34,186 --> 00:06:38,566 37 Liman Başkanlığı polis memuru 91 00:06:39,567 --> 00:06:42,903 ve 23 New York polis memuru öldü. 92 00:06:43,863 --> 00:06:45,698 Yani toplam 403 ilk müdahaleci. 93 00:06:45,781 --> 00:06:48,117 BİRİM ŞEFİ NY İTFAİYE TEŞKİLATI 2. BİRİM 94 00:06:48,200 --> 00:06:51,745 ABD tarihinde hiç bu kadar çok ilk müdahaleci kaybedilmedi. 95 00:07:02,131 --> 00:07:04,675 Maalesef bugüne dek 96 00:07:04,758 --> 00:07:07,678 insanların yüzde 40'ının kimliği belirlenemedi, 97 00:07:08,345 --> 00:07:09,763 belki hiç belirlenemeyecek. 98 00:07:22,526 --> 00:07:24,653 NETFLIX BELGESEL DİZİSİ 99 00:08:04,860 --> 00:08:09,198 3. KISIM KARANLIK TARAF 100 00:08:15,704 --> 00:08:17,414 JACOB K. JAVITS FENERAL BİNASI 101 00:08:17,498 --> 00:08:18,832 FBI SAHA OFİSİ 102 00:08:18,916 --> 00:08:23,170 11 Eylül sabahı ikinci uçak çarptığında oradaydık. 103 00:08:28,384 --> 00:08:30,761 Binaya girmeyi başardık 104 00:08:30,844 --> 00:08:35,891 ve binanın lobisinde amirlerimizden biri bize durumu anlattı. 105 00:08:37,393 --> 00:08:40,729 Bizim ekibe bu vakada çalışma fırsatı verilmişti 106 00:08:40,813 --> 00:08:43,566 ve gelen bilgileri koordine etmeye çalışıyorduk. 107 00:08:43,649 --> 00:08:46,944 Ama tabii ilk günlerde ve haftalarda 108 00:08:47,027 --> 00:08:50,406 New York ofisindeki, FBI'daki herkes 109 00:08:50,489 --> 00:08:52,366 vaka üzerinde çalışıyordu. 110 00:08:55,828 --> 00:08:58,956 O gün neler olduğunu, saldırıyı kimin gerçekleştirdiğini, 111 00:08:59,039 --> 00:09:01,709 arkasında kimin olduğunu öğrenmek istiyorduk. 112 00:09:01,792 --> 00:09:05,546 Ama daha da önemlisi tekrar yaşanmayacağından 113 00:09:05,629 --> 00:09:07,464 emin olmak istiyorduk. 114 00:09:07,548 --> 00:09:10,175 O yüzden her bir bilgiyi araştırıyorduk. 115 00:09:13,721 --> 00:09:16,599 Ben de. Tek istediğim Washington'dan gitmek. 116 00:09:17,099 --> 00:09:19,852 77 sefer sayılı uçak Pentagon'a çarptı. 117 00:09:19,935 --> 00:09:25,316 O uçaktaki beş hava korsanı hakkındaki her şeyi araştırmak için 118 00:09:25,399 --> 00:09:28,402 77 sefer sayılı uçağın ekibine atanmıştım. 119 00:09:30,863 --> 00:09:33,282 DULLES ULUSLARARASI HAVAALANI DULLES, VIRGINIA 120 00:09:33,365 --> 00:09:36,910 77 sefer sayılı uçak Kuzey Virginia'daki Dulles Havaalalanı'ndan kalktı. 121 00:09:38,245 --> 00:09:42,541 O günkü diğer tüm uçaklar gibi Batı Kıyıları'na gidiyordu. 122 00:09:43,876 --> 00:09:47,296 Her uçakta, pilot hava korsanı vardı. 123 00:09:48,297 --> 00:09:50,924 77 sefer sayılı uçaktaki Hani Hanjour'du. 124 00:09:51,008 --> 00:09:52,426 Bir de bizim deyimimizle 125 00:09:52,509 --> 00:09:55,638 pilot olmayan ya da kaba kuvvet kullanan hava korsanları vardı. 126 00:09:55,721 --> 00:09:57,848 Yolcuları zapt etmek için 127 00:09:57,931 --> 00:10:02,561 güç ve kuvvet uygulamaktan sorumlu olanlardı bunlar. 128 00:10:04,563 --> 00:10:08,776 Böylece pilot hava korsanları kokpite erişim sağlayıp 129 00:10:08,859 --> 00:10:10,861 uçağın kontrolünü ele geçirilebildi. 130 00:10:11,362 --> 00:10:15,324 77 sefer sayılı uçakta bu kaba kuvvet kullanan hava korsanları 131 00:10:15,407 --> 00:10:21,121 Khalid al-Mihdhar, Salem al-Hazmi, Nawaf al-Hazmi, bu ikisi kardeşti, 132 00:10:21,205 --> 00:10:22,831 bir de Majed Moqed idi. 133 00:10:26,502 --> 00:10:31,882 Takım, hava korsanlarının neredeyse günlük aktivitelerini 134 00:10:31,965 --> 00:10:34,593 bulmak için çok zaman harcadı. 135 00:10:35,594 --> 00:10:39,973 Attıkları her adımı takip etmeye çalıştık. 136 00:10:43,811 --> 00:10:45,938 Khalid al-Mihdhar ve Nawaf al-Hazmi, 137 00:10:46,021 --> 00:10:49,775 Afganistan'daki bir El-Kaide eğitim kampına gitmişlerdi. 138 00:10:52,569 --> 00:10:55,614 O zamanlar El-Kaide'nin "Uçak Operasyonu" dediği 139 00:10:55,698 --> 00:11:01,829 operasyona katılmak için bin Ladin tarafından seçilmişlerdi. 140 00:11:06,041 --> 00:11:10,045 Daha önce hiç Amerika'da yaşamamışlardı. 141 00:11:10,129 --> 00:11:12,089 Hiç ABD'de bulunmamışlardı. 142 00:11:12,172 --> 00:11:15,509 Pek İngilizce bilmiyorlardı. 143 00:11:15,592 --> 00:11:20,973 Ama 1999'un sonlarında 11 Eylül saldırılarının mimarı 144 00:11:21,056 --> 00:11:24,059 Halid Şeyh Muhammed yüzünden 145 00:11:24,143 --> 00:11:27,229 Amerika yolculuklarına başladılar. 146 00:11:27,813 --> 00:11:30,899 MALEZYA 147 00:11:30,983 --> 00:11:34,445 Kuala Lumpur'a geçtiler. 148 00:11:38,449 --> 00:11:41,368 CIA, El-Kaide tehdidi için gitgide daha fazla endişeleniyordu 149 00:11:42,077 --> 00:11:47,040 ve Ocak 200'de Malezya'da Kuala Lumpur'da toplantı olduğunu öğrendi. 150 00:11:47,833 --> 00:11:50,794 Hava korsanları Al-Mihdhar ve al-Hazmi bu toplantıya katıldı. 151 00:11:51,295 --> 00:11:54,465 ABD'ye doğru yola çıkmadan önce yıl boyunca yapılan toplantıların 152 00:11:54,548 --> 00:11:57,843 sonuncularındandı, eğitim de görmüşlerdi. 153 00:12:00,554 --> 00:12:03,140 CIA, ABD vizelerinin olduğunu bile öğrendi. 154 00:12:05,684 --> 00:12:07,811 Khalid al-Mihdhar ve Nawaf al-Hazmi 155 00:12:07,895 --> 00:12:11,857 Amerika'ya giren ilk hava korsanları oldu. 156 00:12:12,816 --> 00:12:13,650 FBI İLANI 157 00:12:13,734 --> 00:12:17,279 Bin Ladin birçok kez ABD'ye savaş ilan ettiğinden 158 00:12:17,362 --> 00:12:19,740 CIA, bin Ladin'in müritlerini izliyordu. 159 00:12:19,823 --> 00:12:21,784 BİN LADİN ABD'YE SALDIRI ÇAĞRISINDA BULUNDU 160 00:12:22,618 --> 00:12:25,913 Malezya'daki bu toplantı önemli bir başlangıç noktasıydı. 161 00:12:25,996 --> 00:12:28,999 Bu saldırıyı gerçekleştirmekle sorumlu olan insanlar 162 00:12:29,082 --> 00:12:33,378 hem saldırının onayını aldılar hem de başarılı olması için 163 00:12:33,462 --> 00:12:36,507 gerekli gördükleri çeşitli mekanizmaları 164 00:12:36,590 --> 00:12:40,469 ya da planın farklı aşamalarını devreye soktular. 165 00:12:40,552 --> 00:12:43,263 Amerika'ya vizeyle girmenin en iyi yolunun 166 00:12:43,347 --> 00:12:47,434 uçuş akademisine katılan öğrenciler olduğuna karar vermişlerdi. 167 00:12:49,019 --> 00:12:52,856 CIA GENEL MERKEZİ 168 00:12:52,940 --> 00:12:54,858 Bu bireylerin kısa süre sonra 169 00:12:54,942 --> 00:12:57,694 Amerika'ya vardıkları bilgisi 170 00:12:57,778 --> 00:13:01,824 FBI'a zamanında bildirilmiyor. 171 00:13:01,907 --> 00:13:03,784 FBI GENEL MERKEZİ WASHINGTON 172 00:13:03,867 --> 00:13:05,702 O zamanki sisteme göre 173 00:13:05,786 --> 00:13:08,330 CIA yurt dışı istihbarata bakıyordu, 174 00:13:08,413 --> 00:13:11,250 FBI da ABD içindeki terörle mücadeleyle ilgileniyordu. 175 00:13:12,084 --> 00:13:16,129 O yüzden nedense bilgi akışı gerçekleşmeyebiliyordu. 176 00:13:17,381 --> 00:13:23,303 Bir ara CIA'in FBI'yı bilgilendirdiği bir muhtıra bile yazıldı. 177 00:13:23,387 --> 00:13:25,013 Ama gönderilmedi. 178 00:13:25,514 --> 00:13:27,766 -Muhtırayı göndermediler mi? -Gönderilmedi. 179 00:13:29,893 --> 00:13:32,855 O zamanlar ABd hükûmeti doğru düzgün işleseydi 180 00:13:32,938 --> 00:13:35,107 ve FBI ve CIA sistemleri birleşmiş olsaydı 181 00:13:35,190 --> 00:13:38,610 o adamların Malezya'da toplantı yapan El-Kaideliler olduğu, 182 00:13:38,694 --> 00:13:43,240 ABD'ye geldikleri ve iyi işler peşinde olmayabilecekleri anlaşılırdı. 183 00:13:43,323 --> 00:13:44,741 Ama öyle olmadı. 184 00:13:47,077 --> 00:13:50,455 Bir şey paylaşılmış olsaydı 185 00:13:50,539 --> 00:13:53,709 herkesin bağlantıyı kuracağından emin değilim. 186 00:13:54,543 --> 00:13:58,046 Bir boşluk, bir kusur 187 00:13:58,130 --> 00:14:01,383 paylaşım eksikliği vardı ve bazıları bunu gösterip 188 00:14:01,466 --> 00:14:04,845 "Bilseydik durdurabilirdik" diyor. 189 00:14:04,928 --> 00:14:07,431 Tamam. Belki. 190 00:14:07,514 --> 00:14:10,767 MOHAND EL-ŞEHRİ ONAYLANMIŞ VİZE BAŞVURUSU 191 00:14:10,851 --> 00:14:12,394 23 EKİM 2000 192 00:14:12,477 --> 00:14:15,397 BİR TERÖR ÖRGÜTÜ ÜYESİ YA DA TEMSİLCİSİ MİSİNİZ? HAYIR. 193 00:14:15,480 --> 00:14:17,107 Kaçırılmış bir fırsattı. 194 00:14:17,190 --> 00:14:19,526 CIA o bilgiyi FBI'a zamanında verseydi… 195 00:14:19,610 --> 00:14:20,777 FBI, ESKİ SORUMLU AJAN 196 00:14:21,361 --> 00:14:24,615 …o iki bireyi izlemeye başlayabilirdik. 197 00:14:26,116 --> 00:14:28,869 Terör soruşturmalarında her ipucunun araştırılmasından 198 00:14:29,536 --> 00:14:34,416 her soruşturma adımının kullanılmasından bahsediyoruz. 199 00:14:34,499 --> 00:14:37,502 Her tür bilgide böyle yapılırdı, 200 00:14:37,586 --> 00:14:39,671 hele de El-Kaide casuslarının 201 00:14:39,755 --> 00:14:42,841 ABD'ye geldiği düşünülürse. 202 00:14:46,803 --> 00:14:49,139 Sanırım 12 Eylül'deydi, 203 00:14:49,222 --> 00:14:52,851 Dulles Havaalanı'nda bir Toyota Corolla bulundu. 204 00:14:52,935 --> 00:14:57,356 Arabanın ruhsatı Nawaf al-Hazmi üzerineydi ve San Diego adresi vardı. 205 00:14:57,439 --> 00:15:00,609 FBI, San Diego'daki adresi araştırdı. 206 00:15:01,860 --> 00:15:02,861 15 OCAK 2001 207 00:15:04,571 --> 00:15:07,574 15 Ocak'ta Los Angeles'a geldiklerini biliyoruz. 208 00:15:07,658 --> 00:15:11,244 1 Şubat'ta Los Angeles'taki bir restoranda görülüyorlar. 209 00:15:11,328 --> 00:15:14,289 Orada Omar al-Bayoumi adında bir Suudi'yle buluşuyorlar. 210 00:15:15,290 --> 00:15:18,377 Omar al-Bayoumi gizemli ve tuhaf biri. 211 00:15:18,460 --> 00:15:22,798 Derslere gitmiyor gibi görünen bir yüksek lisans öğrencisi. 212 00:15:22,881 --> 00:15:27,094 Bir taraf aracılığıyla Suudi hükûmetinden ödeme alıyor 213 00:15:27,177 --> 00:15:28,512 ama çalışmıyor gibi. 214 00:15:29,221 --> 00:15:30,931 Paraya ihtiyacı yok gibi. 215 00:15:31,014 --> 00:15:33,642 Saldırılarla alakası olmadığını düşünenler bile 216 00:15:33,725 --> 00:15:37,229 Suudi istihbarat servisi için bir tür casus olduğunu düşündü. 217 00:15:37,312 --> 00:15:41,942 Tam teşekküllü bir istihbarat memuru değil ama bir tür muhbir ya da gözlemleyici. 218 00:15:43,068 --> 00:15:47,239 Hava korsanlarına rastlayıp San Diego'da yaşadığını söylüyor. 219 00:15:47,322 --> 00:15:51,034 Yolları oraya düşerse onu bulmalarını söylüyor. 220 00:15:51,118 --> 00:15:52,744 Onlar da öyle yapıyor. 221 00:15:54,329 --> 00:15:56,206 Omar yerleşmelerine yardım ediyor. 222 00:15:56,289 --> 00:15:57,124 4 ŞUBAT 2000 223 00:15:57,207 --> 00:16:00,002 Banka hesabı açmalarına yardım ediyor. 224 00:16:00,085 --> 00:16:03,422 Ailesiyle birlikte yaşadığı apartman kompleksinde 225 00:16:03,505 --> 00:16:05,340 daire almalarına yardım ediyor. 226 00:16:07,384 --> 00:16:11,805 İslami misafirperverlik için yaptığını, onlara yardım etmek istediğini söylüyor. 227 00:16:11,888 --> 00:16:15,308 Ama tesadüfen karşılaşmadıklarına dair şüpheler vardı. 228 00:16:15,392 --> 00:16:17,394 Bu ayarlanmış olmalıydı. 229 00:16:19,062 --> 00:16:22,691 Önemli başka biriyle de vakit geçirdiler. Anwar al-Awlaki ile. 230 00:16:22,774 --> 00:16:25,736 O zamanlarda San Diego'da yaşayan Yemenli bir imam. 231 00:16:25,819 --> 00:16:29,656 Birkaç yıl sonra önemli bir El-Kaide lideri oldu. 232 00:16:31,074 --> 00:16:32,409 10 MAYIS 2000 233 00:16:32,993 --> 00:16:34,453 Al-Hazmi ve al-Mihdhar 234 00:16:34,536 --> 00:16:37,664 2000 yılının yazında bir misafirhaneye taşınıyor 235 00:16:37,748 --> 00:16:40,959 İşin garibi, orayı da bir FBI muhbiri işletiyordu. 236 00:16:42,002 --> 00:16:46,506 FBI muhbiri, bir evde tek başına yaşayan ihtiyar, dul bir adamdı. 237 00:16:46,590 --> 00:16:50,260 Konuk olarak yanında kalan bir dizi geç Müslüman oldu. 238 00:16:50,761 --> 00:16:52,596 LEMON GROVE ŞEHRİNE HOŞ GELDİNİZ 239 00:16:52,679 --> 00:16:54,431 Şüpheli değildiler. 240 00:16:54,514 --> 00:16:59,728 Kimsenin polise ya da yetkililere gitmesine 241 00:16:59,811 --> 00:17:03,732 sebep olacak bir şey yapmazlardı. 242 00:17:03,815 --> 00:17:05,567 San Diego'da kalırken 243 00:17:05,650 --> 00:17:08,570 Nawaf al-Hazmi normal bir hayat yaşıyordu gibiydi. 244 00:17:08,653 --> 00:17:13,950 Bir iki hafta benzin istasyonunda çalıştı. Arkadaşlarıyla futbol oynadı. 245 00:17:18,497 --> 00:17:21,416 San Diego'dayken uçuş dersi almaya kalktılar. 246 00:17:21,500 --> 00:17:25,462 İngilizceleri yönergeleri anlayacak kadar iyi değildi. 247 00:17:26,671 --> 00:17:29,257 Dil yetileri yüzünden 248 00:17:29,341 --> 00:17:32,552 ikisi de uçuş eğitiminde başarılı olamadı, 249 00:17:32,636 --> 00:17:35,555 onun yerine kaba kuvvet kullanan hava korsanı oldular. 250 00:17:36,681 --> 00:17:37,766 ZEKERİYA MUSAVİ 251 00:17:37,849 --> 00:17:39,559 Zekeriya Musavi, Fransız. 252 00:17:39,643 --> 00:17:42,604 Birleşik Krallık'ta kalmış ve Afganistan'da eğitim almış. 253 00:17:43,980 --> 00:17:46,691 O da ABD'de uçuş okuluna gitmiş. 254 00:17:46,775 --> 00:17:49,486 Çok dengesiz, konuşkan biri ve deli gibi davranışları 255 00:17:49,569 --> 00:17:51,238 çok dikkat çekmiş. 256 00:17:51,321 --> 00:17:53,615 Uçağı nasıl indireceğini öğrenmeyi 257 00:17:53,698 --> 00:17:56,326 istemediğini söylediği söyleniyordu. 258 00:17:56,409 --> 00:18:00,705 Sadece uçmayı öğrenmek istemiş. Hemen büyük uçaklara geçmek istemiş. 259 00:18:08,630 --> 00:18:11,091 Ayrıca kokpit videoları almış. 260 00:18:11,174 --> 00:18:12,968 ABD - MUSAVİ DAVASINDAKİ KANIT 261 00:18:13,051 --> 00:18:16,388 Hava korsanlarının bazıları da aynı satıcıdan aynı videoları 262 00:18:16,471 --> 00:18:18,140 satın almıştı. 263 00:18:22,018 --> 00:18:25,188 Göçmenlik bürosu onu gözaltına aldı. 264 00:18:25,272 --> 00:18:31,444 Göçmenlik ve Vatandaşlık Bürosu o yıl Ağustos ayında onu tutuklamasa 265 00:18:31,528 --> 00:18:36,575 11 Eylül'deki hava korsanlarından biri olabileceğine inanılıyordu. 266 00:18:37,742 --> 00:18:39,369 Bu da kaçırılmış bir fırsat 267 00:18:39,452 --> 00:18:42,539 çünkü onu 11 Eylül planının koordinatörlerinden olan 268 00:18:42,622 --> 00:18:45,584 Remzi bin el-Şib'e bağlayan bilgiler vardı. 269 00:18:45,667 --> 00:18:47,169 Almanya'da bir adam. 270 00:18:47,752 --> 00:18:50,672 FBI'ın adamın bilgisayarına erişimi olsaydı 271 00:18:50,755 --> 00:18:54,426 planı önceden bulmamızı sağlayabilirdi. 272 00:18:54,509 --> 00:18:56,970 MUHAMMED ATTA 11 EYLÜL HAVA KORSANLARININ LİDERİ 273 00:18:58,388 --> 00:19:01,933 Operasyonun başı sayılan Muhammed Atta 274 00:19:02,017 --> 00:19:04,769 her şeyin hazır olduğunu doğrulamak için 275 00:19:04,853 --> 00:19:06,688 Remzi bin El-Şib'le 276 00:19:06,771 --> 00:19:08,440 ve El-Kaide'den gelen 277 00:19:08,523 --> 00:19:11,359 diğer lojistik destek unsurlarıyla görüştü. 278 00:19:11,443 --> 00:19:12,694 USAME BİN LADİN 279 00:19:12,777 --> 00:19:15,614 EL-KAİDE ASKERÎ LİDERİ EL-KAİDE KIDEMLİ ÜSTEĞMENİ 280 00:19:15,697 --> 00:19:17,824 HALİD ŞEYH MUHAMMED PLANIN MİMARI 281 00:19:17,908 --> 00:19:22,078 ZEKERİYA MUSAVİ - OLASI HAVA KORSANI REMZİ BİN EL-ŞİB - İŞ BİRLİKÇİ 282 00:19:22,162 --> 00:19:24,414 MUHAMMED ATTA HAVA KORSANLARININ LİDERİ 283 00:19:24,497 --> 00:19:27,542 15 kaba kuvvet kullanan ve 4 pilottan oluşan 284 00:19:27,626 --> 00:19:29,085 19 hava korsanının hepsi 285 00:19:29,961 --> 00:19:31,963 dikkatle seçilmişti. 286 00:19:32,464 --> 00:19:35,217 El-Kaide'nin çok güvendiği, 287 00:19:35,300 --> 00:19:39,596 Amerika'nın göbeğine saldırmak gibi imkânsız görünen bir operasyondan 288 00:19:39,679 --> 00:19:42,098 vazgeçmeyecek insanlardı hepsi. 289 00:19:46,770 --> 00:19:49,814 Bu operasyon için en az üç yıl detaylı planlama, 290 00:19:49,898 --> 00:19:51,858 dünya çapında toplantılar, 291 00:19:51,942 --> 00:19:54,444 elle seçilmiş 19 hava korsanı ve pilot… 292 00:19:54,527 --> 00:19:56,279 ZIAD JARRAH - MUHAMMED ATTA 293 00:19:56,905 --> 00:19:59,282 …hareketlerinin planlanması gerekiyordu. 294 00:20:01,993 --> 00:20:03,411 7 EYLÜL 2001 295 00:20:03,495 --> 00:20:07,082 11 Eylül'den önceki günlerden 296 00:20:07,165 --> 00:20:11,002 hava korsanı ekiplerinin kalkış şehirlerine yakın olmak için 297 00:20:11,086 --> 00:20:12,796 taşındıklarını görüyoruz. 298 00:20:12,879 --> 00:20:16,758 77 sefer sayılı uçağın hava korsanları 299 00:20:16,841 --> 00:20:21,304 Dulles Havaalanı'na yakın olmak için New Jersey'den Maryland'e geliyor. 300 00:20:21,805 --> 00:20:25,850 93 sefer sayılı uçağın ekibi, uçağın kalktığı Newark Havaalanı'na 301 00:20:25,934 --> 00:20:28,103 yakın bir yere taşınıyor. 302 00:20:28,186 --> 00:20:31,856 11 ve 175 sefer sayılı uçakların hava korsanları da 303 00:20:31,940 --> 00:20:33,858 Boston bölgesine taşınıyor. 304 00:20:34,442 --> 00:20:36,152 11 Eylül sabahı 305 00:20:36,236 --> 00:20:38,822 tüm ekipler havaalanına varıyor. 306 00:20:39,656 --> 00:20:41,157 Hepsi kendi havaalanında… 307 00:20:41,241 --> 00:20:42,575 DULLES HAVAALANI 11 EYLÜL 2001 308 00:20:42,659 --> 00:20:43,618 …güvenlikten geçiyor. 309 00:20:43,702 --> 00:20:46,997 Kısa bıçaklar taşıdıklarına inanıyoruz, 310 00:20:47,080 --> 00:20:49,541 uçaklara sokulması yasak değildi, 311 00:20:49,624 --> 00:20:52,294 o yüzden hiç sorun çıkmadan güvenlikten geçip… 312 00:20:52,377 --> 00:20:54,462 PORTLAND ULUSLARARASI HAVALİMANI 11 EYLÜL 2001 313 00:20:54,546 --> 00:20:55,797 …uçaklarına bindiler. 314 00:20:59,384 --> 00:21:02,929 80'lerde ve 90'larda siyasi irade yoktu. 315 00:21:03,013 --> 00:21:08,226 Canlı bombalar, kaçırılan uçaklar, hepsi yurt dışında. 316 00:21:08,310 --> 00:21:09,811 Az miktarda zayiat. 317 00:21:09,894 --> 00:21:11,980 Kötüler, kanlılar, can sıkıyorlar 318 00:21:12,063 --> 00:21:14,941 ama ulusal güvenli meselesi değil. 319 00:21:15,692 --> 00:21:18,987 11 Eylül'den önce John Ashcroft önceliklerimizi saydı. 320 00:21:19,070 --> 00:21:20,739 Bunlara odaklanacaktık. 321 00:21:20,822 --> 00:21:25,744 Öncelikler de silahlar, uyuşturucu, vatandaşlık hakları, mahkûm koruma. 322 00:21:25,827 --> 00:21:26,953 Sonra diyorsun ki, 323 00:21:27,037 --> 00:21:30,623 "Saldırıya uğrayacağız. Terörizm nerede?" 324 00:21:30,707 --> 00:21:35,086 Listede aşağılardaydı. Sırasını unuttum, 15 idi galiba. 325 00:21:35,587 --> 00:21:38,590 İnanamamıştım. Buna inanamamıştım. 326 00:21:46,514 --> 00:21:49,934 15 EYLÜL 2001 327 00:21:52,687 --> 00:21:56,816 Tüm Ulusal Güvenlik ekibi Camp David'de başarısızlıkları konuşuyor. 328 00:21:57,317 --> 00:22:02,030 Bir süredir bu ülkede yaşayıp bu saldırıyı planlayan insanlar vardı. 329 00:22:02,113 --> 00:22:05,825 İstihbaratımız daha iyi olmalıydı. Daha iyi bilgi toplamalıydık. 330 00:22:05,909 --> 00:22:07,202 Bunu nasıl yapacaktık? 331 00:22:07,285 --> 00:22:09,454 Birini yakaladığımızda 332 00:22:09,537 --> 00:22:12,374 en güvenilir bilgiyi almamızı sağlayacak 333 00:22:12,457 --> 00:22:14,250 bir sorgu yöntemi var mıydı? 334 00:22:20,548 --> 00:22:26,638 Harekâttan, belirli seçeneklerden ya da ileride kullanacağımız eylemlerden… 335 00:22:26,721 --> 00:22:27,806 16 EYLÜL 2001 336 00:22:27,889 --> 00:22:30,058 …bahsetmem uygun düşmez. 337 00:22:30,141 --> 00:22:34,270 Fakat dünyadaki en iyi ordu bizim ordumuz tabii ki. 338 00:22:34,354 --> 00:22:37,315 Çok çeşitli yetenekleri var. 339 00:22:38,650 --> 00:22:44,614 Bu genel görev ve stratejiye ilişkin görevler verilebilir. 340 00:22:44,697 --> 00:22:47,784 Karanlık tarafı da boşlamamalıyız. 341 00:22:47,867 --> 00:22:51,538 Gölgelerin arasında, istihbarat dünyasında zaman harcamalıyız. 342 00:22:52,038 --> 00:22:55,333 Başarılı olacaksak burada yapılması gerekenlerin çoğunun 343 00:22:55,417 --> 00:22:56,751 sessizce, tartışmadan, 344 00:22:56,835 --> 00:23:01,089 istihbarat örgütlerimizde mevcut olan tüm kaynak ve yöntemler kullanılarak 345 00:23:01,172 --> 00:23:02,215 yapılması gerekecek. 346 00:23:04,676 --> 00:23:09,889 Cheney'nin Özel Kalem olduğu Ford dönemindeki Beyaz Saray'da 347 00:23:09,973 --> 00:23:15,687 Dick Cheney, Anayasa kapsamında başkanın gücü konusunda 348 00:23:15,770 --> 00:23:17,939 çok sağlam bir görüş geliştirdi. 349 00:23:18,022 --> 00:23:22,735 Özellikle de ulusal güvenlik ve savaşa ilişkin güçler konusunda. 350 00:23:23,570 --> 00:23:26,948 Temel görüşü de konu savaş ve ulusal güvenlik olduğunda 351 00:23:27,031 --> 00:23:28,700 yetkinin başkanda olduğu. 352 00:23:29,242 --> 00:23:31,619 Gerekli gördüğü şeyi yapabilir. 353 00:23:32,245 --> 00:23:34,581 Kongre engel olamaz. 354 00:23:34,664 --> 00:23:37,417 Kongre engel olursa da başkan görmezden gelebilir. 355 00:23:37,500 --> 00:23:38,543 Hukuki görüşü buydu. 356 00:23:40,003 --> 00:23:43,673 Başkanın harp zamanındaki güçlerine ilişkin görüşü mutlakiyetçiydi. 357 00:23:44,340 --> 00:23:48,720 Yani amacımıza ulaşmak için elimizdeki tüm imkânları kullanmamız 358 00:23:48,803 --> 00:23:51,097 çok önemli olacak. 359 00:23:53,600 --> 00:23:55,268 Bu beni korkuttu. 360 00:23:55,351 --> 00:23:58,771 Amerika Birleşik Devletleri'nin başkan yardımcısının… 361 00:23:58,855 --> 00:24:01,316 …bir televizyon programında… 362 00:24:01,399 --> 00:24:02,984 CEZAİ SORUŞTURMA GÖREV GÜCÜ 363 00:24:03,067 --> 00:24:06,362 …halkı sakinleştirmesi, baskıyı azaltması gereken yerde 364 00:24:06,446 --> 00:24:09,449 baskıyı artırdığını duymak korkutucuydu. 365 00:24:09,532 --> 00:24:13,745 Bize zarar verecek şeyler yapmamızdan korktum. 366 00:24:14,746 --> 00:24:18,708 Şunu biliyorum ki duygusalken mantığa yer yoktur 367 00:24:19,209 --> 00:24:21,252 ve kötü kararlar verilir. 368 00:24:23,505 --> 00:24:26,549 Terörle başa çıkamayız. Anlaşmayla bitmeyecek. 369 00:24:26,633 --> 00:24:29,219 Barış içinde beraber yaşanmayacak. 370 00:24:29,302 --> 00:24:32,305 Pazarlık yok. Zirve yok. 371 00:24:32,847 --> 00:24:35,225 Teröristlerle ortak bildiri yok. 372 00:24:41,439 --> 00:24:43,900 MEZAR-I ŞERİF ARALIK 2001 373 00:24:45,610 --> 00:24:48,613 Hayır. El-Kaide üyesi değilim. Öğrenciyim. 374 00:24:49,113 --> 00:24:52,492 Tutuklular düzgün davranıyor. 375 00:24:52,575 --> 00:24:54,786 Sadece gerekli olan gücü kullanıyoruz. 376 00:24:54,869 --> 00:24:57,163 Onlara saygılı davranıyoruz. 377 00:25:00,583 --> 00:25:04,546 2001'de Afganistan'da bir sürü mahkûm yakalanmaya başladı. 378 00:25:05,296 --> 00:25:06,464 İngilizce. 379 00:25:06,548 --> 00:25:10,677 Muhabir ben. Al Jazeera Report'tan televizyon muhabiri. 380 00:25:12,262 --> 00:25:14,097 Beni dinle. Kumandanla konuş. 381 00:25:14,180 --> 00:25:17,559 Ben All Jazeera Report'tanım. Kandahar'dan geldim. 382 00:25:17,642 --> 00:25:20,436 Kameram vardı, Kunduz'da kaybettim. 383 00:25:20,520 --> 00:25:22,355 Mücahit değilim. Bak. 384 00:25:22,897 --> 00:25:26,150 ABD, belli bir profile uyanları 385 00:25:26,234 --> 00:25:29,821 ihbar etmeleri için Pakistanlılara ve Afganlara… 386 00:25:29,904 --> 00:25:32,198 KIDEMLİ AVUKAT ANAYASAL HAKLAR MERKEZİ 387 00:25:32,282 --> 00:25:34,826 …büyük para ödülleri teklif ediyordu. 388 00:25:39,497 --> 00:25:44,294 Afganistan'a broşür dağıttık, üstünde şöyle yazıyordu: 389 00:25:44,794 --> 00:25:48,339 "Bunları ihbar ederseniz zengin olursunuz. 390 00:25:50,258 --> 00:25:52,468 İnsanların kimliğini söylerseniz 391 00:25:52,552 --> 00:25:56,723 köyünüzü, ailenizi, kabilenizi bir yıl beslemeye yetecek kadar para." 392 00:25:57,348 --> 00:25:59,100 İnsanları yakaladık. 393 00:25:59,601 --> 00:26:02,061 Yüzlerce insan yakaladık. 394 00:26:03,605 --> 00:26:05,064 İnsanları yakalayınca 395 00:26:05,148 --> 00:26:07,734 seçenekler sınırlı, öldüremezsin de. 396 00:26:08,234 --> 00:26:12,155 Salmak istemiyorsun çünkü yine seninle savaşacaklar. 397 00:26:12,238 --> 00:26:16,367 Yakaladıklarımızı ne yapacağımıza dair bir karar vermeliydik. 398 00:26:17,243 --> 00:26:20,913 General Tommy Franks, Afganları orada uzun süre kalmayacağımıza 399 00:26:20,997 --> 00:26:23,958 temin etmek için Afganistan'da kapladığımız alanın 400 00:26:24,042 --> 00:26:26,669 sınırlı olması gerektiğini düşünüyordu. 401 00:26:26,753 --> 00:26:29,464 Cezaevleri ya da büyük bir cezaeviyle 402 00:26:29,547 --> 00:26:33,176 büyük bir alan kaplamak mantıklı değildi. 403 00:26:33,259 --> 00:26:35,136 O yüzden bu fikri eledik. 404 00:26:35,219 --> 00:26:37,055 Başka ülkelerle konuştuk. 405 00:26:37,138 --> 00:26:40,892 Bu teröristleri geri istemediler. Onu da eledik. 406 00:26:40,975 --> 00:26:42,435 ABD CEZAEVİ LEAVENWORTH, KANSAS 407 00:26:42,518 --> 00:26:45,647 Sonra Amerika'ya döndük. Çok sınırlı tartışmalar oldu 408 00:26:45,730 --> 00:26:47,899 ama Leavenworth, Alcatraz… 409 00:26:47,982 --> 00:26:51,694 -Alcatraz mı? Orada… -Biz… Çok sınırlı. 410 00:26:51,778 --> 00:26:54,280 Biri fikir olarak öne sürmüş olabilir. 411 00:26:54,364 --> 00:26:57,659 Florence, Colorado'daki yüksek güvenlikli cezaevini düşündük. 412 00:26:57,742 --> 00:27:03,539 Ama siyasi olarak 11 Eylül'ün üstünden sadece haftalar geçmişti. 413 00:27:04,332 --> 00:27:07,377 Amerikalılar bunu anlar mı, bilemedik. 414 00:27:10,713 --> 00:27:13,007 Amerika'ya getirdiklerimizin 415 00:27:13,091 --> 00:27:16,219 edineceği haklar da bizi endişelendirdi. 416 00:27:18,846 --> 00:27:21,474 Ordudan beni arayıp dediler ki 417 00:27:21,974 --> 00:27:25,478 "Hapishane işine giriyoruz. Sen de gelmek ister misin?" 418 00:27:25,561 --> 00:27:28,064 Neler olacağını, ne olacağını bilmiyorduk. 419 00:27:28,147 --> 00:27:30,817 KÜBA 420 00:27:30,900 --> 00:27:33,361 GUANTANAMO KÖRFEZİ 421 00:27:33,444 --> 00:27:35,405 MAHKÛMLAR KÜBA'YA VARDI 422 00:27:35,488 --> 00:27:37,615 OCAK 2002 423 00:27:37,699 --> 00:27:42,787 Pentagon, Guantanamo'da gözaltı merkezi kurmaya karar verdi. 424 00:27:46,040 --> 00:27:48,584 Guantanamo, Küba topraklarında. 425 00:27:48,668 --> 00:27:50,878 Küba'nın güneydoğu köşesinde. 426 00:27:53,131 --> 00:27:55,800 1898'de İspanyol-Amerikan Savaşı'na son veren anlaşma, 427 00:27:55,883 --> 00:27:57,719 Küba'yı bağımsız yaptı. 428 00:27:57,802 --> 00:28:01,222 Ama anlaşmaya göre Guantanamo bizimdi. 429 00:28:01,305 --> 00:28:04,434 Hukuken kalıcı olarak kiralanmıştı diyebiliriz. 430 00:28:04,517 --> 00:28:07,061 Teknik olarak oradaki toprakları kiralıyorduk 431 00:28:07,145 --> 00:28:08,855 ama bir tek biz iptal edebiliriz. 432 00:28:10,064 --> 00:28:11,482 Dışişleri Bakanlığı'na 433 00:28:11,566 --> 00:28:14,569 uzayın hukuki dengini bulun, denmiş. 434 00:28:14,652 --> 00:28:18,698 Guantanamo da öyle olacaktı. Hiçbir kanun olmayan bir yer. 435 00:28:19,282 --> 00:28:22,660 Yasal bir "Sahipsiz Toprak"tı orası. 436 00:28:26,789 --> 00:28:31,627 Bir iki günlük tur için Guantanamo'ya uçtuk. 437 00:28:31,711 --> 00:28:34,756 Biz oradayken bazı mahkûmları uçağa bindirdiler. 438 00:28:35,465 --> 00:28:36,674 OCAK 2002 439 00:28:36,758 --> 00:28:38,468 Ve tutukluların olduğu 440 00:28:38,551 --> 00:28:44,515 çok can alıcı bir video çıktı, 441 00:28:44,599 --> 00:28:48,519 belki de uçağa bindirilen tutukluların olduğu. 442 00:28:49,228 --> 00:28:52,982 Zincirlenmiştiler, kafalarında torba vardı, 443 00:28:53,483 --> 00:28:56,736 birbirlerine bağlıydılar 444 00:28:56,819 --> 00:29:02,658 ve yürütülüyorlardı, hiç insani görünmüyordu. 445 00:29:03,826 --> 00:29:08,247 Hangarda biri "Kimi gönderiyorlar?" diye sordu. 446 00:29:08,748 --> 00:29:11,876 "Kötünün kötüsünü gönderiyorlar" dedi. 447 00:29:12,376 --> 00:29:14,420 İlk 20 adamdan bahsediyorlardı. 448 00:29:14,921 --> 00:29:16,756 Bunlar iyi insanlar değil. 449 00:29:16,839 --> 00:29:19,091 Birçoğu Guantanamo Körfezi'nden ayrılmadan önce 450 00:29:19,175 --> 00:29:21,803 bir Amerikalıyı öldürmek istediğini belirtti. 451 00:29:22,303 --> 00:29:24,388 Onlara bu memnuniyeti vermeyeceğiz. 452 00:29:24,472 --> 00:29:31,145 Uçaklarda Hannibal Lecter gibi tipleri, intihara eğilimli, tutucu teröristleri 453 00:29:31,229 --> 00:29:33,856 getirdiklerini düşünenler vardı. 454 00:29:33,940 --> 00:29:38,277 Bu insanlar C-17'yi düşürmek için arkadaki hidrolik hatları çiğner. 455 00:29:38,778 --> 00:29:41,864 Yere bağlanmışlardı, dimdik oturmaları gerekiyordu, 456 00:29:41,948 --> 00:29:45,618 kafalarında torba vardı ve gözlük, kulak tıkacı, fırın eldiveni gibi 457 00:29:45,701 --> 00:29:48,162 çeşitli uyaran yoksunluğu yöntemine maruz bırakılmış, 458 00:29:48,246 --> 00:29:49,956 farklı yerlerden zincirlenmişlerdi. 459 00:29:50,039 --> 00:29:53,835 Sonra da kargo gibi Guantanamo'ya götürüldüler. 460 00:29:59,006 --> 00:30:03,135 Dünya bu 20 adamı yaklaşık 10 gün sonra gördü. 461 00:30:03,219 --> 00:30:07,306 Pentagon, bu 20 adamın hücredeki resimlerini paylaştı. 462 00:30:08,474 --> 00:30:10,434 İşte bunlar onlar. Bu ilk gün. 463 00:30:10,518 --> 00:30:13,020 -Diz çökmüşler. Evet… -Dik çökmüşler. 464 00:30:13,521 --> 00:30:15,690 O fotoğrafta 20 insan var. 465 00:30:15,773 --> 00:30:17,316 Yirmisi de görünüyor. 466 00:30:17,400 --> 00:30:20,778 Pentagon o fotoğrafı çeşitli sebeplerle yayınladı 467 00:30:21,279 --> 00:30:26,617 ve Avrupa bunu iğrenç buldu ve "işkence" olduğunu düşündü. 468 00:30:28,369 --> 00:30:33,291 Uçaklar dolusu insanlar geldikçe 469 00:30:33,374 --> 00:30:35,877 kötünün kötüsü olmadığını anladık. 470 00:30:36,377 --> 00:30:40,006 Bizim takip ettiğimiz El-Kaide şüphelileri değildi bunlar. 471 00:30:40,089 --> 00:30:43,301 Benim deyimimle bunlar yoksul çiftçilerdi. 472 00:30:44,093 --> 00:30:46,178 Harp meydanında ele geçirilmemişlerdi. 473 00:30:46,262 --> 00:30:47,805 Bunlar ödül kurbanlarıydı. 474 00:30:49,432 --> 00:30:53,644 Guantanamo'nun başında Pentagon'dan haber geldi, 475 00:30:53,728 --> 00:30:56,981 "Ne yaparsanız yapın, onlara mahkûm demeyin." 476 00:30:57,064 --> 00:30:58,691 Çünkü onlara mahkûm denirse 477 00:30:58,774 --> 00:31:01,319 savaş esirlerini koruyan Cenevre Sözleşmesi kapsamında 478 00:31:01,402 --> 00:31:02,987 muamele görmeleri gerekir. 479 00:31:03,070 --> 00:31:06,616 O yüzden mahkûmlarımız değil, tutuklularımız var. 480 00:31:10,786 --> 00:31:14,206 Rütbeli Taliban üyeleri ya da El-Kaide üyeleri olduğunuzdan 481 00:31:14,290 --> 00:31:16,083 şüphelenildiği için buradasınız. 482 00:31:16,584 --> 00:31:20,630 Masum olduğunu, bu örgütlere üye olmadığını söyleyenler oldu. 483 00:31:20,713 --> 00:31:23,174 Sizlere şunu söylüyorum, Amerika'da kanunlar var, 484 00:31:23,257 --> 00:31:25,468 dinlenecek ve adil yargılanacaksınız. 485 00:31:25,551 --> 00:31:28,638 -Cenevre Sözleşmesi bize yol gösteriyor. -O ne demek? 486 00:31:28,721 --> 00:31:32,767 Yani Washington'dan gelen öğütleri dinliyoruz. 487 00:31:32,850 --> 00:31:35,728 Onlara insanca davrandığımızı göreceksiniz. 488 00:31:38,397 --> 00:31:41,609 Sızdırılan bir muhtırada Cenevre Sözleşmesi'ndeki 489 00:31:41,692 --> 00:31:44,862 maddeler için "acayip" kelimesini kullanmışsınız. 490 00:31:44,946 --> 00:31:47,073 Bunu niye yazdınız? Ne kastettiniz? 491 00:31:47,156 --> 00:31:50,201 "Acayip" kelimesini kullanmamın sebebi 492 00:31:50,284 --> 00:31:53,579 Cenevre Sözleşmesi'nin yazıldığı zamanda 493 00:31:53,663 --> 00:31:55,581 savaşların ülkeler arasında olmasıydı, 494 00:31:55,665 --> 00:32:00,461 El-Kaide gibi terörist gruplar gibi ülke olmayan devletler arasında değil. 495 00:32:04,882 --> 00:32:08,302 Avukatlar olarak, Adalet Bakanı John Ashcroft'un 496 00:32:08,386 --> 00:32:11,138 bir muhtırasına dayanarak bir karara vardık. 497 00:32:11,222 --> 00:32:12,473 El-Kaide, 498 00:32:12,556 --> 00:32:15,685 Cenevre Sözleşmesi'ni imzalayan bir ulus devlet olmadığından 499 00:32:15,768 --> 00:32:17,561 sözleşme geçerli olmamalıydı. 500 00:32:17,645 --> 00:32:22,108 Taliban da savaş esiri koruma hakkını kaybetmişti 501 00:32:22,191 --> 00:32:25,027 çünkü bu korumaya sahip olabilmek için 502 00:32:25,111 --> 00:32:27,154 savaşırken üniforma giymeli, 503 00:32:27,238 --> 00:32:28,656 açıkça silah taşımalı, 504 00:32:28,739 --> 00:32:30,825 hiyerarşik bir yapıyla savaşmalısın 505 00:32:31,409 --> 00:32:35,246 ve ayrım gözetmeksizin sivilleri öldürüp 506 00:32:35,329 --> 00:32:37,039 Cenevre Sözleşmesi kapsamında 507 00:32:37,123 --> 00:32:40,126 savaş esiri olmanın faydasını görmeyi bekleyemezsin. 508 00:32:42,336 --> 00:32:45,798 Bush yönetiminin 2002'de terörle savaştaki tutukluların 509 00:32:45,881 --> 00:32:49,385 uluslararası hukuk kapsamında hiçbir hakkı olmadığına, 510 00:32:49,468 --> 00:32:53,389 onların önemsiz olduğuna dair aldığı karar doğru değil. 511 00:32:53,472 --> 00:32:56,350 Aslında Cenevre Sözleşmesi onları koruyor. 512 00:32:56,434 --> 00:33:00,021 Cenevre Sözleşmesi'nde "Umumi Hükümler, Madde 3" var. 513 00:33:01,480 --> 00:33:04,942 Temel insan haklarından mahrumlar, avukata erişimleri yok, 514 00:33:05,026 --> 00:33:06,569 ihzar müzekkeresi yok. 515 00:33:08,404 --> 00:33:15,119 Tutuklular ısıya, güneşe, rüzgâra, böceklere maruz bırakıldılar. 516 00:33:15,703 --> 00:33:17,121 İki kova vardı. 517 00:33:17,204 --> 00:33:21,125 Bir kovada içme suyu vardı, diğeriyse dışkı içindi. 518 00:33:21,709 --> 00:33:23,627 Üstü kapalıydı, 519 00:33:24,128 --> 00:33:28,466 üç tarafları tel örgüyle kaplıydı ve giriş çıkış için bir kapı vardı. 520 00:33:29,216 --> 00:33:32,636 Askerî köpek kulübesi denebilirdi yani. 521 00:33:35,347 --> 00:33:36,974 Beyaz Saray'dan, 522 00:33:37,058 --> 00:33:40,269 bilhassa Başkan Yardımcısı'nın ofisinden çıkan 523 00:33:40,352 --> 00:33:43,230 eş zamanlı bir girişim vardı, işkenceyi benimsemek. 524 00:33:43,314 --> 00:33:46,859 Bu, olayları ne abartmak ne de basitleştirmek olur. 525 00:33:47,359 --> 00:33:49,153 2002'den itibaren 526 00:33:49,236 --> 00:33:53,407 ilk öncelikli tutuklular yakalandı. Ebu Zübeyde adında bir adam. 527 00:33:53,491 --> 00:33:55,326 EBU ZÜBEYDE'NİN YAKALANMASI 28 MART 2002 528 00:33:55,409 --> 00:33:58,537 Afganistan'da El-Kaide'ye, Taliban'a katılacaklar için 529 00:33:58,621 --> 00:34:01,749 konaklama yeri olan bir pansiyon işletiyordu. 530 00:34:01,832 --> 00:34:05,044 O yüzden çok değerli istihbaratı vardı. 531 00:34:05,127 --> 00:34:08,172 Gelip giden bir sürü insan tanıyordu. 532 00:34:08,255 --> 00:34:12,968 FBI onu sorgulamaya başlayıp birçok istihbarat aldı. 533 00:34:13,052 --> 00:34:16,514 Hatta FBI ajanı Ali Soufan yaralarına bakıyor, 534 00:34:16,597 --> 00:34:20,392 dostluğa dayalı sorgu yöntemleri geliştiriyordu. 535 00:34:20,476 --> 00:34:22,978 Bunun için mümkün olduğunca karşındakini tanıyorsun, 536 00:34:23,062 --> 00:34:24,396 o da sana güveniyor. 537 00:34:25,523 --> 00:34:28,484 Bu insanları tutuklayıp onlarla konuşmaya başladık, 538 00:34:28,567 --> 00:34:31,028 sorgulamak çok da zor değil. 539 00:34:31,112 --> 00:34:32,571 ESKİ FBI AJANI 540 00:34:32,655 --> 00:34:34,740 Pek çok farklı sorgulama biçimi var 541 00:34:34,824 --> 00:34:38,160 ve ABD hükûmetinde bunun için eğitim alıyoruz. 542 00:34:38,244 --> 00:34:42,998 İnsanlardan istihbarat almak için eğitim alıyoruz. 543 00:34:43,082 --> 00:34:46,502 Amerika'daki kolluk güçleri bunu hep yapıyor. 544 00:34:46,585 --> 00:34:49,338 CIA, ordu, FBI, 545 00:34:49,421 --> 00:34:53,384 hepimiz Doğu Afrika'daki elçiliğin bombalanmasına dair, 546 00:34:53,467 --> 00:34:55,136 USS Cole'un bombalanmasına dair, 547 00:34:55,219 --> 00:34:59,974 ve dünya çapındaki çeşitli planların sorgularda bulunduk. 548 00:35:00,057 --> 00:35:01,350 Soufan çok başarılı oluyor, 549 00:35:01,433 --> 00:35:04,603 hatta Halid Şeyh Muhammed'in kimliğini tespit ediyor. 550 00:35:06,147 --> 00:35:09,775 11 Eylül'ün fikir babası olarak her yerde haberi yapıldığından 551 00:35:09,859 --> 00:35:10,818 unutmak kolay. 552 00:35:10,901 --> 00:35:14,196 Ama 2002'in ilkbaharında bile 553 00:35:14,280 --> 00:35:17,324 11 Eylül'ü kimin düzenlediğini bilmiyorduk. 554 00:35:17,408 --> 00:35:19,076 HALİD ŞEYH MUHAMMED FİKİR BABASI 555 00:35:19,160 --> 00:35:21,787 Bu bilgiyi veren ilk kişi Ebu Zübeyde idi. 556 00:35:21,871 --> 00:35:23,497 THE OBSERVER (İNGİLTERE) 557 00:35:23,581 --> 00:35:26,876 FBI'ın adamdan bilgi almadaki başarısı fark ediliyor, 558 00:35:26,959 --> 00:35:32,006 o yüzden Ebu Zübeyde'yi alıp o zamanlar "geliştirilmiş sorgu yöntemleri" denen 559 00:35:32,089 --> 00:35:34,758 şeylere maruz bırakmaya başlıyorlar. 560 00:35:36,218 --> 00:35:38,137 İşkence programı yaratmak için 561 00:35:38,220 --> 00:35:42,308 11 Eylül'den sonraki ilk birkaç ayda başlayan 562 00:35:42,391 --> 00:35:44,351 bu eş zamanlı çaba, 563 00:35:44,435 --> 00:35:47,354 ilk deney faresini kullanma fırsatını kaçırmadı. 564 00:35:48,147 --> 00:35:52,484 Ebu Zübeyde'yi yakalamak bizim için çok önemliydi. 565 00:35:52,568 --> 00:35:56,155 Halid Şeyh Muhammed'i yakalamak bizim için çok önemliydi. 566 00:35:56,238 --> 00:35:58,282 BEYAZ SARAY ÖZEL KALEMİ, 2001-2006 567 00:35:58,365 --> 00:36:02,119 Bu öncelikli hedefler çok önemliydi. 568 00:36:02,828 --> 00:36:07,666 Ulusal Güvenlik Konseyi, geliştirilmiş sorgulama yöntemlerini 569 00:36:08,375 --> 00:36:10,377 inceleme kararı aldı. 570 00:36:10,461 --> 00:36:14,089 George Tenet ve CIA öneriler bulmakla görevlendirildi. 571 00:36:14,173 --> 00:36:15,591 CIA DİREKTÖRÜ, 1996-2004 572 00:36:15,674 --> 00:36:19,553 Alışılagelmiş olanın ne olduğu konusunda net bir rehberlik almak önemliydi. 573 00:36:19,637 --> 00:36:22,681 Adalet Bakanlığı, CIA'ye yol göstermek için 574 00:36:22,765 --> 00:36:24,516 hukuki görüşler tasarladı. 575 00:36:25,267 --> 00:36:28,187 ADALET BAKANLIĞI'NIN CIA'E MUHTIRASI KONU: SORGU YÖNTEMLERİ 576 00:36:28,270 --> 00:36:30,439 BU ON YÖNTEM: YAKADAN TUTMAK, DUVARA ATMAK, 577 00:36:30,522 --> 00:36:32,900 YÜZÜNÜ TUTMAK, YÜZE TOKAT ATMAK, DAR ALANDA TUTMAK, 578 00:36:32,983 --> 00:36:34,401 DUVARA DOĞRU DİKİLMEK… 579 00:36:34,485 --> 00:36:37,696 Başkan bu konuda bilgilendirilirken ben toplantıdaydım. 580 00:36:37,780 --> 00:36:40,908 Amerika'ya yapılacak bir sonraki saldırıyı 581 00:36:40,991 --> 00:36:44,036 engelleyebileceğimiz beklentisiyle 582 00:36:44,119 --> 00:36:48,749 geliştirilmiş sorgulama yöntemlerinin uygun denetimle kullanımına izin verdi. 583 00:36:54,255 --> 00:36:58,509 Bu geliştirilmiş sorgulama yöntemleri zorla 24 saat çıplak durmak, 584 00:36:58,592 --> 00:37:01,762 24 saat aydınlıkta durmak, 24 saat soğukta durmak, 585 00:37:01,845 --> 00:37:03,597 24 saat karanlıkta durmak gibi şeyler. 586 00:37:03,681 --> 00:37:08,644 Su işkencesi, kullanılan en kötü ünlü ve en bilinen yöntemlerden. 587 00:37:09,270 --> 00:37:15,567 Nahoş ya da kötü olmadıklarını söylemiyorum tabii 588 00:37:15,651 --> 00:37:17,152 ama mesela duvara atmak. 589 00:37:17,236 --> 00:37:20,864 Duvara atma tekniğinde boyunları yaralanmasın diye 590 00:37:20,948 --> 00:37:24,535 boyunlarına başlık takılıyor. 591 00:37:24,618 --> 00:37:28,789 Güvenli olmayan, çökecek bir duvara dayayıp 592 00:37:28,872 --> 00:37:30,541 duvara doğru itiyorsun. 593 00:37:30,624 --> 00:37:34,128 Yüze tokatta da avcun açık olması gerekiyordu. 594 00:37:34,211 --> 00:37:37,131 Elin yüzden çok uzakta olamazdı 595 00:37:37,214 --> 00:37:40,092 ve sadece yanağa vurabiliyordun. 596 00:37:40,175 --> 00:37:43,554 Karına tokatta da avuç açık olmalıydı 597 00:37:43,637 --> 00:37:47,099 ve el, göbekten çok uzak olamazdı. 598 00:37:47,182 --> 00:37:52,271 Sanırım göbek deliği ile meme uçlarının arasına vurulabiliyordu. 599 00:37:52,980 --> 00:37:56,483 Yapılabilecekler hakkında çok detaylı yönergeler vardı. 600 00:37:56,567 --> 00:37:59,820 İşkence Karşıtı kanunun başlangıcı olan 601 00:37:59,903 --> 00:38:03,198 işkence karşıtı sözleşmeye baktık. 602 00:38:03,282 --> 00:38:06,327 Adalet Bakanlığı'nın o zamanki Ceza Dairesi Başkanı 603 00:38:06,410 --> 00:38:09,496 işkence, sadece bahsi bile 604 00:38:09,580 --> 00:38:13,000 insanın tüylerini ürperten eylemdir demiş. 605 00:38:13,083 --> 00:38:16,295 Mesela tırnağın altına iğne sokmak, 606 00:38:16,378 --> 00:38:19,590 göz yuvarını delmek, 607 00:38:19,673 --> 00:38:22,801 genital bölgeye elektrik şoku uygulamak. 608 00:38:22,885 --> 00:38:24,762 Biz buna yaklaşmamıştık bile. 609 00:38:28,974 --> 00:38:31,769 FBI'da 25 buçuk yıl kaldım. 610 00:38:32,269 --> 00:38:34,355 11 Eylül zamanında 611 00:38:34,438 --> 00:38:39,318 Terörle Mücadele'den sorumlu ilk Müdür Yardımcısı idim. 612 00:38:40,319 --> 00:38:43,989 Direktör Mueller, Beyaz Saray'daki bir bilgilendirmeden sonra 613 00:38:44,073 --> 00:38:45,824 beni ofisine çağırıp şöyle dedi: 614 00:38:45,908 --> 00:38:49,620 "Şu ülkeye iki ajan göndermemiz gerek." 615 00:38:49,703 --> 00:38:54,458 Ben de "Peki, tamam. Hallederiz. Ne oldu?" dedim. 616 00:38:54,541 --> 00:38:56,752 "Zübeyde'yi bulmuşlar" dedi. 617 00:38:56,835 --> 00:39:00,422 Ben de dedim ki "Ne güzel. Dönmesini istiyorduk zaten. 618 00:39:00,506 --> 00:39:03,258 Onunla görüşürüz. İkiden fazla ajan lazım. 619 00:39:03,342 --> 00:39:06,595 Bir grup ayarlarız." "Hayır, iki ajan gönder" dedi. 620 00:39:07,429 --> 00:39:10,057 "Onu geri getireceğiz, değil mi?" dedim. 621 00:39:10,140 --> 00:39:12,643 "Hayır. Ajans onu tutmak istemiyor" dedi. 622 00:39:12,726 --> 00:39:15,562 Ben de dedim ki "Çok ilginç." 623 00:39:16,230 --> 00:39:21,026 Bizim ne işimiz olur ajansa… 624 00:39:21,110 --> 00:39:23,612 Birini buraya getirmeyeceğiz. 625 00:39:23,695 --> 00:39:27,783 Dedim ki "Ne yapabileceklerini ve muhtemelen yapacaklarını anlıyorum. 626 00:39:27,866 --> 00:39:29,785 Buna bulaşmamıza gerek yok." 627 00:39:29,868 --> 00:39:32,913 "Evet, var. Onlara yardım etmeliyiz" dedi. 628 00:39:33,414 --> 00:39:35,499 "Buna katılıyor olamazlar" dedim. 629 00:39:35,582 --> 00:39:37,835 "Başkana yardım ederiz, dedim" dedi. 630 00:39:37,918 --> 00:39:41,463 Ben de "Başkanı arayıp bunu yapmayacağımızı söyle. 631 00:39:41,547 --> 00:39:44,591 Çünkü bir düşün. İmajımızı ve Amerikan halkını. 632 00:39:44,675 --> 00:39:46,051 Eşkıya değiliz biz. 633 00:39:46,135 --> 00:39:49,638 Böyle bir şey yaparak itibarımızı mahvedebiliriz" dedim. 634 00:39:50,889 --> 00:39:56,562 ESKİ FBI DİREKTÖRÜ ROBERT MUELLER YORUM TALEBİMİZİ REDDETTİ. 635 00:39:59,398 --> 00:40:01,567 Adamların konuşacağına inanmadılar. 636 00:40:02,151 --> 00:40:04,528 Basmakalıp bir yaklaşım olacak 637 00:40:04,611 --> 00:40:07,448 bir program geliştirmek istediler. 638 00:40:07,531 --> 00:40:10,534 Bir, iki, üç, dört ve adam her şeyi anlatacak. 639 00:40:10,617 --> 00:40:14,913 Dünya böyle işlemiyor. İnsan doğası böyle işlemiyor. 640 00:40:16,832 --> 00:40:19,460 Korku siyaseti yerleşmişti. 641 00:40:20,627 --> 00:40:24,298 Benim ve herkesin içindeki o korku 642 00:40:24,381 --> 00:40:27,217 toplumu öyle zehirlemişti ki 643 00:40:27,301 --> 00:40:30,804 Amerika'yı eşsiz yapan şeylere sırt çevrilmişti. 644 00:40:33,474 --> 00:40:35,893 CIA Genel Müfettişi 2004'de 645 00:40:36,393 --> 00:40:38,979 geliştirilmiş sorgulama yöntemleri sayesinde 646 00:40:39,062 --> 00:40:41,607 gerçekleşmesi yakın tek bir tehdidi bile 647 00:40:42,774 --> 00:40:45,569 önlediklerini kanıtlayamadıkları sonucuna vardı. 648 00:40:45,652 --> 00:40:46,570 Kanıt yok mu? 649 00:40:46,653 --> 00:40:50,908 Kanıt yok. Bunu söyleyen de ben değilim, CIA'in kendisi. 650 00:40:52,367 --> 00:40:54,703 İşkencede önemli bir nokta var. 651 00:40:54,786 --> 00:40:59,374 İşkence sonucunda boyun eğilir, iş birliği yapılmaz. 652 00:40:59,875 --> 00:41:03,962 Boyun eğmeyle iş birliğinin farkı şu. Boyun eğmede 653 00:41:04,463 --> 00:41:09,218 kişi işkencenin bitmesi için size duymak istediklerinizi söyler. 654 00:41:09,301 --> 00:41:10,969 Gerçeği söylemez. 655 00:41:12,221 --> 00:41:14,765 İş birliğinde gerçeği öğrenirsiniz. 656 00:41:16,475 --> 00:41:19,853 ABD SENATOSU İSTİHBARAT KOMİTESİ 9 ARALIK 2014 657 00:41:21,396 --> 00:41:23,148 11 Eylül faillerini bulma… 658 00:41:23,232 --> 00:41:25,192 SENATÖR JOHN MCCAIN (C) ARIZONA 659 00:41:25,275 --> 00:41:27,861 …ya da yeni saldırı ve vahşetleri önlemede 660 00:41:27,945 --> 00:41:30,864 az sayıda yararlı istihbarat sağladı. 661 00:41:32,407 --> 00:41:37,496 Geliştirilmiş yöntemlerin, yani kısacası su işkencesinin 662 00:41:37,579 --> 00:41:42,834 çok sayıda değerli istihbarat üretmediğini öne süren herkes 663 00:41:42,918 --> 00:41:45,087 gerçekle yüzleşmiyor demektir. 664 00:41:46,630 --> 00:41:50,801 Ülke olarak kim olduğumuz, neyin temsil edip neye inandığımız 665 00:41:50,884 --> 00:41:52,928 beni çok endişelendiriyor. 666 00:41:53,011 --> 00:41:55,097 Amerika, dünyadaki diğer ülkelere 667 00:41:55,180 --> 00:41:58,642 her zaman örnek ve ilham kaynağı olmuştur. 668 00:41:58,725 --> 00:42:00,811 Eğer işkence uygular… 669 00:42:00,894 --> 00:42:02,020 MCCAIN'İN GÖRÜŞÜ 670 00:42:02,104 --> 00:42:04,356 …ve Amerika'nın imajını zayıflatan, 671 00:42:04,439 --> 00:42:08,777 hatta kötüleyen şeyler yapar ve düşmanlarımızı teşvik edersek 672 00:42:08,860 --> 00:42:12,823 gelecekte çok büyük sonuçları olabilir. 673 00:42:12,906 --> 00:42:17,077 Başka bir çatışmada terör örgütü olmayan bir düşman 674 00:42:17,160 --> 00:42:21,123 Amerikalıları esir alırsa olacakları düşünün. 675 00:42:21,206 --> 00:42:25,460 Bizim yaptığımız şeyi yapabileceklerini düşünürler. 676 00:42:27,212 --> 00:42:29,506 Anlamam çok uzun sürdü. 677 00:42:29,590 --> 00:42:33,635 Guantanamo Körfezi ve özellikle de oradaki cezaevi, 678 00:42:34,219 --> 00:42:40,892 Vietnam Savaşı'ndan beri ilk çıkış olmayan askerî girişimdi. 679 00:42:40,976 --> 00:42:45,355 Yüzlerce Taliban ve El-Kaide şüphelisi şu an ABD nezaretinde. 680 00:42:45,439 --> 00:42:48,066 Buna Afganistan'dan Guantanamo Körfezi, Küba'daki 681 00:42:48,150 --> 00:42:51,111 ABD Deniz Üssü'ne bugün getirilen 30 kişi de dâhil. 682 00:42:51,194 --> 00:42:55,991 Böylece buradaki sayı 110 oldu, daha da artacak. 683 00:42:57,534 --> 00:43:00,162 Bu hikâye nasıl bitecek, kimse bilmiyordu. 684 00:43:09,338 --> 00:43:11,757 Bize nasıl böyle gizlice yaklaştılar? 685 00:43:13,383 --> 00:43:16,970 Kesinlikle ABD istihbaratının başarısızlığı. 686 00:43:20,140 --> 00:43:22,893 Bugün yukarıdan geçen bir jet yolcu uçağını görmek, 687 00:43:23,727 --> 00:43:25,270 bir siren sesi, 688 00:43:25,854 --> 00:43:28,690 hatta sabah postası bile şüphe uyandırıyor. 689 00:43:29,983 --> 00:43:35,155 New York bugün de korkunun cephesinde, terörist histerinin hendeklerindeydi. 690 00:43:35,739 --> 00:43:39,076 Rockefeller Center'da NBC'de şarbon korkusu yaşandı. 691 00:43:39,159 --> 00:43:40,994 İnsan kendini savunmasız hissediyor 692 00:43:41,078 --> 00:43:43,955 çünkü ne olacak, nerede olacak, bilmiyoruz. 693 00:43:50,796 --> 00:43:53,298 11 Eylül'den sonra Camp David'deki hafta sonunda 694 00:43:53,799 --> 00:43:58,011 başkana yetkililerin, imkânların nerelerde eksik olduğunu 695 00:43:58,512 --> 00:44:00,681 ve bunun tekrar yaşanmasını önlemek 696 00:44:00,764 --> 00:44:04,309 ve 11 Eylül'de yaşananların sorumlularını cezalandırmak için 697 00:44:04,393 --> 00:44:06,061 neyin gerektiğini anlattık. 698 00:44:06,144 --> 00:44:09,564 Bu da Vatanseverlik Yasası gibi şeyleri tetikledi. 699 00:44:10,315 --> 00:44:12,025 26 EKİM 2001 700 00:44:12,109 --> 00:44:16,029 Vatanseverlik Yasası, 11 Eylül'ün sonrasında artmaya başlayan… 701 00:44:16,113 --> 00:44:18,532 MÜDÜR AMERİKAN İSLAM İLİŞKİLERİ KONSEYİ 702 00:44:18,615 --> 00:44:21,535 …büyük bir gözetleme girişiminin tek bir parçası. 703 00:44:24,246 --> 00:44:27,958 Masumlara karşı gerçekleştirilen bu şiddet içeren eylemler 704 00:44:29,501 --> 00:44:32,212 İslam inancının temel ilkelerini ihlal etmektedir. 705 00:44:32,963 --> 00:44:36,717 Amerikalı vatandaşlarımın bunu anlaması çok önemli. 706 00:44:38,510 --> 00:44:42,222 Amerika, milyonlarca Müslüman'ı vatandaşımız olarak görüyor 707 00:44:42,305 --> 00:44:47,686 ve Müslümanların ülkemize çok değerli katkıları var. 708 00:44:47,769 --> 00:44:53,316 Müslümanlar doktor, avukat, hukuk profesörü, 709 00:44:53,400 --> 00:44:57,404 ordu mensubu, girişimci, esnaf, 710 00:44:57,487 --> 00:44:58,864 anne ve babalar 711 00:44:58,947 --> 00:45:01,199 ve saygıyla yaklaşılmalılar. 712 00:45:02,617 --> 00:45:05,954 Başkan Bush "Birkaç kişinin yaptıkları yüzünden 713 00:45:06,037 --> 00:45:09,040 tüm dini suçlamıyoruz" derken bile… 714 00:45:09,124 --> 00:45:11,835 AMERİKAN SİVİL ÖZGÜRLÜKLER BİRLİĞİ MİLLÎ GÜVENLİK PROJESİ 715 00:45:11,918 --> 00:45:13,837 …hükûmet bunu yapıyordu. 716 00:45:15,172 --> 00:45:17,466 Başkan Bush, Vatanseverlik Yasası'nı 717 00:45:17,549 --> 00:45:20,761 cuma günü Beyaz Saray'ın Doğu Odası'nda onayladı. 718 00:45:22,053 --> 00:45:26,057 11 Eylül'den sonra ülkenin istihbaratının başarısız olduğuna dair 719 00:45:26,141 --> 00:45:28,685 konuşmalar görüp duymaya başladık. 720 00:45:28,769 --> 00:45:30,562 Ajanslar birbirleriyle konuşmuyordu. 721 00:45:30,645 --> 00:45:34,107 Bu hava korsanları nasıl ülkeye girdiler, 722 00:45:34,191 --> 00:45:37,402 eğitim aldılar, uçaklara bindiler ve kimse fark etmedi? 723 00:45:37,486 --> 00:45:41,490 Bugün itibariyle bilgi paylaşımına ilişkin kanunları değiştiriyoruz. 724 00:45:42,449 --> 00:45:43,909 Yine bir o kadar önemli, 725 00:45:44,618 --> 00:45:49,247 terörle savaşan çeşitli ajansımızın kültürünü değiştiriyoruz. 726 00:45:50,332 --> 00:45:55,921 Hızla ve korkutucu bir şekilde kolluk güçleri ve gözetlemeye yapılan 727 00:45:56,004 --> 00:45:59,800 yatırımları artırmaya başladık. 728 00:46:00,383 --> 00:46:03,428 Kütüphane hükmü sayesinde kütüphane kayıtlarına ulaşıp 729 00:46:03,512 --> 00:46:05,222 ne okuduğumuzu görebiliyorlar. 730 00:46:05,722 --> 00:46:10,393 Bir madde de izinsiz ve gizlice girilerek yapılan aramalar. 731 00:46:10,477 --> 00:46:13,230 Vatanseverlik Yasası, polisin evimize girip 732 00:46:13,313 --> 00:46:15,482 bize söylemeden çıkmasına izin verdi. 733 00:46:15,565 --> 00:46:20,195 İçeri gir, sessizce etrafa bakın, istediğimi bırak, 734 00:46:20,278 --> 00:46:23,532 istediğimi al, erişebileceğim bir belge de yok. 735 00:46:24,324 --> 00:46:27,285 Federal ajanlar, terör örgütleriyle bağ var mı diye 736 00:46:27,369 --> 00:46:30,872 Washington banliyösündeki Müslüman ev ve iş yerlerini aradı. 737 00:46:33,625 --> 00:46:36,211 Müslüman olarak kırıcı olmasını geçtim, 738 00:46:36,294 --> 00:46:38,839 Amerikalı olarak kırıcı. 739 00:46:38,922 --> 00:46:40,966 Haklar Bildirgesi'nde yüceltilen 740 00:46:41,049 --> 00:46:45,387 mahremiyet hakkı olarak anladığımız şeyin özüne aykırı. 741 00:46:46,638 --> 00:46:49,599 ULUSAL GÜVENLİK AJANSI GENEL MERKEZİ FORT MEADE, MARYLAND 742 00:46:49,683 --> 00:46:54,771 Ulusal Güvenlik Ajansı Pentagon'un, Savunma Bakanlığı'nın bir parçası. 743 00:46:54,855 --> 00:46:57,607 Ayrıca Amerika'nın yurt dışındaki hasımlarının 744 00:46:57,691 --> 00:47:00,068 her türlü elektronik gözetlemesinden… 745 00:47:00,151 --> 00:47:02,529 NEW YORK TIMES MUHABİRİ, 1998-2017 746 00:47:02,612 --> 00:47:03,864 …sorumlu olan ajans. 747 00:47:03,947 --> 00:47:09,286 1952'de Başkan Truman tarafından başkanlık emriyle yaratıldı. 748 00:47:09,786 --> 00:47:12,914 ABD'nin İkinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleştirdiği 749 00:47:12,998 --> 00:47:16,293 savaş dönemi şifre çözümlemesinin bir sonucuydu. 750 00:47:16,376 --> 00:47:19,546 Yıllar içinde büyüyüp 751 00:47:19,629 --> 00:47:23,842 daha önce görülmemiş boyuttaki büyük bir modern siber güvenlik, 752 00:47:23,925 --> 00:47:26,469 siber saldırı, şifre çözümleme, 753 00:47:26,553 --> 00:47:31,141 elektronik gizli dinleme kuruluşuna dönüştü. 754 00:47:31,224 --> 00:47:35,103 Dünyada daha büyük böyle bir ajans yok. 755 00:47:38,315 --> 00:47:41,026 11 Eylül'den öncesi ve sonrası var. 756 00:47:43,820 --> 00:47:47,490 İnsanları kötülükten koruması gereken bir ajansın parçasıydım. 757 00:47:47,574 --> 00:47:49,701 ULUSAL GÜVENLİK AJANSI 758 00:47:49,784 --> 00:47:52,537 İşteki ilk günümde… 759 00:47:53,455 --> 00:47:56,124 Her söyleyişimde tüylerim diken diken oluyor. 760 00:47:56,207 --> 00:47:59,419 Şu an bile hissediyorum çünkü o gün hep aklımda. 761 00:47:59,920 --> 00:48:05,675 11 Eylül, yeni görev yerime ilk gittiğim gündü. 762 00:48:07,093 --> 00:48:10,513 O günü saniyesi saniyesine, dakikası dakikasına, 763 00:48:11,014 --> 00:48:12,641 saati saatine hatırlıyorum. 764 00:48:16,102 --> 00:48:19,147 Ama o sabah bilmediğim şey 765 00:48:19,898 --> 00:48:24,027 hükûmetin en yüksek makamlarında alınan gizli kararlar 766 00:48:24,736 --> 00:48:27,238 ve hükûmetin ulusal güvenlik adı altında 767 00:48:28,365 --> 00:48:31,368 neler yapmaya gönüllü olduğuydu. 768 00:48:33,161 --> 00:48:37,499 Yasa dışı olarak neler yapmaya gönüllü oldukları. 769 00:48:41,086 --> 00:48:42,087 ADALET BAKANLIĞI 770 00:48:42,170 --> 00:48:45,507 Jack Goldsmith, Adalet Bakanı Yardımcısı, 771 00:48:45,590 --> 00:48:47,092 hukuk danışmanlığı ofisi. 772 00:48:47,634 --> 00:48:52,639 Temelde Stellar Wind programı hakkında bilgi almak üzere Beyaz Saray'a gittim. 773 00:48:52,722 --> 00:48:55,850 David Addington'ın ofisine gittim. Programı o anlattı. 774 00:48:55,934 --> 00:48:57,894 Başkan yardımcısının danışmanının 775 00:48:57,978 --> 00:49:01,231 bana gizli istihbarat programını anlatması sıra dışıydı. 776 00:49:01,314 --> 00:49:05,944 Programın orijinal yetki belgeleri Addington'ın ofisindeki kasaydı. 777 00:49:06,027 --> 00:49:08,029 "Çok şaşırmaya hazır ol" dedi. 778 00:49:08,113 --> 00:49:10,991 "İnanmayacağın bir şey öğreneceksin" dedi. 779 00:49:13,410 --> 00:49:16,454 Hemen, yani günler, haftalar içinde 780 00:49:16,538 --> 00:49:21,292 Stellar Wind adındaki bir program için sözlü yetki veriliyordu. 781 00:49:22,877 --> 00:49:26,381 Ulusal Güvenlik Ajansı'nın olağanüstü gücünü alıp 782 00:49:27,632 --> 00:49:31,678 yalnızca yurt dışına değil, yurt içine de doğrultuyorlardı. 783 00:49:35,932 --> 00:49:37,350 Stellar Wind neydi? 784 00:49:38,393 --> 00:49:40,687 Dikkatli olmalıyım. Hâlâ gizli olan kısımlar var. 785 00:49:40,770 --> 00:49:43,773 Büyük kısmının anavatanda gerçekleştiği 786 00:49:43,857 --> 00:49:47,318 geniş meta veri ve içerik toplamayı içeren 787 00:49:47,402 --> 00:49:52,949 yetkisiz telefon dinleme programı diyeyim. 788 00:49:56,286 --> 00:49:58,621 Bir çağrı yapıldığında ne zaman alındığını, 789 00:49:58,705 --> 00:50:01,458 nerede yapıldığını ve alındığını, ne kadar sürdüğünü 790 00:50:01,541 --> 00:50:03,835 takip eden bir bilgisayar olduğunu düşünün. 791 00:50:03,918 --> 00:50:05,545 Meta veri budur işte. 792 00:50:06,588 --> 00:50:10,216 Stellar Wind programının tabiri caizse üç kategorisi vardı. 793 00:50:10,300 --> 00:50:13,303 İlk kategori, CIA'deki kıdemli bir ajan 794 00:50:13,386 --> 00:50:15,680 telefon görüşmesindeki bir kişinin 795 00:50:15,764 --> 00:50:20,894 El-Kaide üyesi veya o örgüte bağlı olduğuna inandığında 796 00:50:20,977 --> 00:50:24,814 telefon iletişiminin içeriğinin toplanması. 797 00:50:25,774 --> 00:50:28,735 Diğer iki kategori, içerik toplamayla ilgili değil. 798 00:50:28,818 --> 00:50:30,028 Meta veriyle ilgili, 799 00:50:30,111 --> 00:50:32,655 ikinci kategori de telefon meta verisi. 800 00:50:32,739 --> 00:50:34,866 Orada görüşmenin içeriğini görmüyorsun 801 00:50:34,949 --> 00:50:38,536 ama aranan numarayı ve belki de görüşme sürenini görüyorsun. 802 00:50:39,329 --> 00:50:42,332 Üçüncü kategori, e-posta meta verisi toplanması. 803 00:50:42,415 --> 00:50:44,793 E-postayı kime gönderdiğiniz ve kimden geldiği. 804 00:50:45,752 --> 00:50:49,255 Temek fikir şuydu. Şüphelenilmeyen insanlardan bile toplanan 805 00:50:49,339 --> 00:50:52,383 bu büyük meta veri koleksiyonu sayesinde 806 00:50:53,259 --> 00:50:56,763 teröristlere ilişkin bulduğunuz küçük kanıtları 807 00:50:56,846 --> 00:51:00,350 bir araya getirmenizi sağlayacak bir ağ kurabilirdiniz 808 00:51:00,433 --> 00:51:03,978 ve bir sonraki 11 Eylül'ü önleyecek bir bilgi havuzunuz olurdu. 809 00:51:04,062 --> 00:51:05,522 Teori hep buydu. 810 00:51:08,066 --> 00:51:10,944 Dijital çağdayız. Veri için boğuluyoruz. 811 00:51:11,027 --> 00:51:14,989 Ulusal Güvenlik Ajansı da "Alabileceğimizi alalım. 812 00:51:15,073 --> 00:51:18,159 Baksana ne kadar kolay. Hepsini alalım." dedi. 813 00:51:19,327 --> 00:51:23,331 Hükûmet Verizon'lar, AT&T gibi şirketlerle 814 00:51:23,414 --> 00:51:26,626 veri için çok gizli olan 815 00:51:26,709 --> 00:51:31,047 uzun süreli özel sözleşmeler yaptı. 816 00:51:31,881 --> 00:51:37,428 Geldiler ve "Bakana kadar ihlal etmiş olmuyoruz" dediler. 817 00:51:38,596 --> 00:51:42,350 Bu, dördüncü ek maddeyi ezip geçmek demek. 818 00:51:43,309 --> 00:51:44,936 DÖRDÜNCÜ EK MADDE 819 00:51:45,019 --> 00:51:46,187 Haklar Bildirgesi'nde 820 00:51:46,271 --> 00:51:51,067 dördüncü ek madde bize evimizde mahremiyet hakkı tanıyor 821 00:51:51,151 --> 00:51:55,405 ve hükûmet yetkililerinin hiçbir onay veya yetkileri olmadan 822 00:51:55,488 --> 00:51:58,741 evimize girip istediklerini almalarına 823 00:51:58,825 --> 00:52:03,413 engel olabilmemizi sağlıyor. 824 00:52:03,955 --> 00:52:06,291 Ve bu hükûmetin evinize 825 00:52:06,791 --> 00:52:11,546 izinsiz baskın yapmasının elektronik versiyonuydu. 826 00:52:14,174 --> 00:52:16,759 Direktör Mueller bir bilgilendirmeden geldi. 827 00:52:16,843 --> 00:52:20,638 Beni arayıp şöyle dedi: "Dale, özel bir program var. 828 00:52:20,722 --> 00:52:22,974 Senin… Kimsenin haberi yok. 829 00:52:23,057 --> 00:52:25,852 ABD hükûmetinde haberi olan 4, 5, 6 kişi vardır." dedi. 830 00:52:25,935 --> 00:52:30,148 "Öyle mi? Nedir peki?" dedim. "Söyleyemem. Git" dedi. 831 00:52:30,231 --> 00:52:32,525 Ertesi sabah Pentagon'a gittim, 832 00:52:32,609 --> 00:52:36,529 güvenli bir yerde toplantı oldu ve bilgilendirildim. 833 00:52:36,613 --> 00:52:39,574 Geri dönüp direktöre şöyle dedim: 834 00:52:39,657 --> 00:52:41,534 "Bu işe yarar mı, bilmiyorum." 835 00:52:41,618 --> 00:52:45,079 Pek içime sinmemişti. "Bu uzun sürmeyecek" dedim. 836 00:52:45,163 --> 00:52:47,540 "Kimseye söylemeye iznin yok" dedi. 837 00:52:48,166 --> 00:52:49,209 UGA GENEL MERKEZİ 838 00:52:49,292 --> 00:52:53,421 Bunun ürününü gördüm, sonucunu gördüm. 839 00:52:54,130 --> 00:52:57,967 Size şunu söyleyeyim, bundan verimli hiçbir sonuç alınmadı. 840 00:53:01,888 --> 00:53:03,723 Zamanında anlamadım ama makamım 841 00:53:03,806 --> 00:53:05,683 her altı, yedi haftada bir 842 00:53:05,767 --> 00:53:08,394 programın yasallığını onaylamakla sorumluydu. 843 00:53:09,938 --> 00:53:15,026 Programın asıl sorunu, Dış İstihbarat Gözetleme Yasası'nı 844 00:53:15,109 --> 00:53:17,612 hiçe sayıyor gibi görünmesiydi. 845 00:53:18,112 --> 00:53:20,323 Bu çok karmaşık bir yasa 846 00:53:20,406 --> 00:53:25,453 ama ilk bakışta olanlara izin vermiyor gibiydi. 847 00:53:26,913 --> 00:53:30,541 Kongre'ye gidip bu kanunları değiştirmektense 848 00:53:30,625 --> 00:53:32,627 Bush idaresi bazılarını hiçe saydı 849 00:53:32,710 --> 00:53:37,215 ve bazılarını da kaçınabilecekleri şekilde yorumladı. 850 00:53:40,718 --> 00:53:43,304 MART 2004 851 00:53:43,888 --> 00:53:47,767 Mart 2004'te Hukuk Danışmanlığı Ofisi'nin yeni müdürü Jack Goldsmith 852 00:53:48,434 --> 00:53:52,772 Stellar Wind'in bazı yönleri hakkında endişesi olduğunu belirtti. 853 00:53:52,855 --> 00:53:57,277 "Stellar Wind'in bu yönü için hukuki destek bulamıyorum, 854 00:53:57,360 --> 00:53:59,404 son vermemiz gerekebilir" dedi. 855 00:53:59,487 --> 00:54:01,239 -Yani… -Programa mı? 856 00:54:01,322 --> 00:54:02,240 Bir şeye. 857 00:54:04,325 --> 00:54:08,663 Yaklaşık yarısının devam edebileceğine, 858 00:54:08,746 --> 00:54:11,791 diğer yarısının devam edemeyeceğine karar vermiştim. 859 00:54:11,874 --> 00:54:14,168 Hiçbir hukuki gerekçe bulamamıştım. 860 00:54:16,713 --> 00:54:19,549 Beyaz Saray'a 861 00:54:21,050 --> 00:54:26,306 gözetleme programının büyük kısmına onay veremeyeceğimi bildirdiğimde 862 00:54:26,389 --> 00:54:30,852 David Addington bana hiç olmadığı kadar kızıp şöyle dedi: 863 00:54:32,020 --> 00:54:34,689 "Bunu yaparsan bir sonraki saldırıda ölen 864 00:54:34,772 --> 00:54:37,275 100.000 insan senin yüzünden ölmüş olur." 865 00:54:38,818 --> 00:54:42,905 Bence yanıldığımı ve böyle olacağını düşündü. 866 00:54:42,989 --> 00:54:45,241 Bana bunu söylemesine gerek yoktu. 867 00:54:45,325 --> 00:54:48,995 Ben de öyle hissediyordum ve beni çok kaygılandırıyordu. 868 00:54:50,330 --> 00:54:54,167 Andy Card'ı aradığımı hatırlıyorum. Andy tatilden erken döndü. 869 00:54:55,293 --> 00:54:58,880 Başkan yardımcısı, George Tenet ve Michael Hayden'la görüştük 870 00:54:58,963 --> 00:55:00,006 ve bunu konuştuk. 871 00:55:00,089 --> 00:55:02,717 Bu çok önemli, çok mühim bir programdı. 872 00:55:02,800 --> 00:55:05,511 Muhtemelen hükûmetimizin bilgi toplamadaki 873 00:55:05,595 --> 00:55:07,847 en önemli ve en etkili programlarından biriydi. 874 00:55:07,930 --> 00:55:11,267 Bir şeye son vereceğimiz düşüncesi 875 00:55:11,351 --> 00:55:12,435 çok ciddiydi. 876 00:55:16,105 --> 00:55:18,900 Adalet Bakanı Ashcroft kararımı onayladı, 877 00:55:18,983 --> 00:55:24,072 ki bu müthiş bir şeydi çünkü Ashcroft Hukuk Danışmanlığı Ofisi'nin tavsiyesiyle 878 00:55:24,155 --> 00:55:26,240 daha kapsamlı programı onaylıyordu. 879 00:55:26,324 --> 00:55:29,327 Yaptığı çok cesurcaydı çünkü geri çekilmiş oluyordu. 880 00:55:29,410 --> 00:55:33,247 Bundan memnun değildi ama karşı çıkmadı ve ikna oldu. 881 00:55:33,331 --> 00:55:36,167 ACİL SERVİS HASTANE GİRİŞİ 882 00:55:36,250 --> 00:55:40,296 Ashcroft imzalayıp katıldığını söyledikten saatler sonra 883 00:55:40,380 --> 00:55:43,466 akut pankreatit sebebiyle hastaneye gitti. 884 00:55:47,220 --> 00:55:50,515 Safra kesesinin alınması gerekiyordu, 885 00:55:50,598 --> 00:55:51,933 ameliyat olmalıydı. 886 00:55:52,433 --> 00:55:56,437 Çok hastaydı, kurtulup kurtulmayacağı belli değildi. 887 00:55:58,856 --> 00:56:02,485 Tarih yaklaşıyordu… Sanırım mevcut yetkilendirme 888 00:56:02,568 --> 00:56:06,072 11 Mart'ta sona erecekti. 889 00:56:06,155 --> 00:56:09,992 Toplamada bir aksaklık olduğunda ne kaçıracağını bilemezsin. 890 00:56:11,369 --> 00:56:13,329 Ben de başkanla konuştum. 891 00:56:13,413 --> 00:56:17,917 Büyük bir şey olabileceğine dair söylentiler duyduğumuz için 892 00:56:18,000 --> 00:56:19,252 o da endişeliydi. 893 00:56:19,335 --> 00:56:22,672 O yetkilendirmede Adalet Bakanlığı'nın imzası olmazsa 894 00:56:22,755 --> 00:56:26,759 şebeke operatörleri muhtemelen iş birliği yapmayacaktı. 895 00:56:27,635 --> 00:56:30,555 -Ashcroft'u aramalıydık. -Hastaneye gideceksiniz. 896 00:56:30,638 --> 00:56:32,306 Hastaneye gideceğiz. 897 00:56:34,684 --> 00:56:38,062 Başkan, Alberto ve benden hastaneye gidip 898 00:56:38,146 --> 00:56:40,440 ona olanları anlatmamızı istedi. 899 00:56:40,523 --> 00:56:42,900 Önceden imzaladığı bir belgeyi götürüp 900 00:56:42,984 --> 00:56:44,652 imzalar mı diye soracaktık. 901 00:56:46,404 --> 00:56:51,075 Hemen hastaneye gittim, hızla merdivenleri çıkıp odasına girdim. 902 00:56:51,159 --> 00:56:53,578 Ashcroft yoğun bakımdaydı. 903 00:56:53,661 --> 00:56:54,871 Tüpler takılıydı. 904 00:56:54,954 --> 00:56:59,041 Gözleri neredeyse kapalıydı ve çok solgun görünüyordu. 905 00:56:59,125 --> 00:57:01,127 Hiç iyi görünmüyordu. 906 00:57:03,629 --> 00:57:05,840 Geleli beş, on dakika oldu olmadı, 907 00:57:05,923 --> 00:57:11,053 Alberto Gonzales ve Beyaz Saray Özel Kalemi Andrew Card geldi. 908 00:57:12,722 --> 00:57:15,600 Ellerinde Stellar Wind onayı vardı 909 00:57:15,683 --> 00:57:18,686 ve Ashcroft'tan imzalamasını istediler. 910 00:57:19,520 --> 00:57:23,983 Andy ile John Ashcroft'un odasına çıktık, John yatakta yatıyordu. 911 00:57:24,066 --> 00:57:28,279 Tabii ki çok güçsüz ve solgun görünüyordu. 912 00:57:28,362 --> 00:57:31,491 Ne konuştuğumuzu anladığından bile emin değildim. 913 00:57:31,574 --> 00:57:32,909 Kendinde değildi. 914 00:57:32,992 --> 00:57:35,369 Pek konuşmadı ve çok kötü görünüyordu. 915 00:57:35,453 --> 00:57:37,455 Ne olacağından emin değildim. 916 00:57:38,164 --> 00:57:42,418 Gelip böyle bir talepte bulundular ve çok sıra dışı bir şey oldu. 917 00:57:42,502 --> 00:57:44,712 Hayret ettim, Ashcroft 918 00:57:44,795 --> 00:57:50,176 kendini yataktan çok hafif kaldırdı 919 00:57:50,259 --> 00:57:51,385 ve şöyle dedi: 920 00:57:52,762 --> 00:57:56,265 "Adalet Bakanlığı'nın verdiği karara katılıyorum." 921 00:57:56,349 --> 00:57:59,977 Yoğun Bakım'daki odasına gelip onu rahatsız etmelerinin 922 00:58:00,811 --> 00:58:04,398 hiç hoşuna gitmediğini açıkça ifade etti. 923 00:58:04,482 --> 00:58:06,442 Sonra yine yatağa düştü. 924 00:58:07,777 --> 00:58:10,446 O an öleceğinden emindim. 925 00:58:12,198 --> 00:58:14,200 Adalet Bakanlığı'nın vardığı kanı 926 00:58:14,283 --> 00:58:15,826 bu şeyin, 927 00:58:16,452 --> 00:58:19,080 bu programın meşru bir şekilde işlemediğiydi. 928 00:58:19,163 --> 00:58:22,083 Bu da Beyaz Saray'ın onun fikrini değiştirmek için 929 00:58:22,166 --> 00:58:23,376 gösterdiği çabaydı. 930 00:58:25,086 --> 00:58:27,171 Ona teşekkür edip çıktık. 931 00:58:27,255 --> 00:58:32,677 Arabaya döndüğümüzde Addington'a iyi geçmediğini söyledik. 932 00:58:32,760 --> 00:58:34,011 İmza alamamıştık. 933 00:58:36,597 --> 00:58:39,350 Başkan Bush programı yeniden onayladı. 934 00:58:39,433 --> 00:58:41,852 Tavsiyemize karşı geldi, böyle bir imtiyazı var. 935 00:58:41,936 --> 00:58:43,563 ABD başkanı sonuçta. 936 00:58:47,024 --> 00:58:49,068 Yürütme Organı yok olmak üzereydi. 937 00:58:49,151 --> 00:58:52,822 Adalet Bakanlığı'nda istifalar olacaktı. 938 00:58:53,739 --> 00:58:55,116 Program ortaya çıkardı. 939 00:58:55,199 --> 00:58:57,702 Yönetim için her şey daha kötü olurdu, 940 00:58:57,785 --> 00:59:00,037 ulusal güvenlik cephesinde de. 941 00:59:00,788 --> 00:59:02,456 Sanırım bu yüzden vazgeçtiler. 942 00:59:06,502 --> 00:59:11,424 Birçok açıdan böyle bir şey Amerikan tarihinde hiç yaşanmadı. 943 00:59:11,507 --> 00:59:14,969 Beyaz Saray'ın ketumluğu ve kontrolü 944 00:59:15,052 --> 00:59:19,765 beni son derece öfkelendirmişti. 945 00:59:19,849 --> 00:59:22,643 Programı detaylıca ve gerçekten incelememizi 946 00:59:22,727 --> 00:59:24,812 aslında istemediklerini düşündüm. 947 00:59:24,895 --> 00:59:26,939 İstedikleri cevabı almışlardı 948 00:59:27,023 --> 00:59:29,692 ve sonrasında incelenmesini istemediler. 949 00:59:30,443 --> 00:59:32,653 Beyaz Saray dürüstmüş gibi gelmedi. 950 00:59:37,658 --> 00:59:41,287 Ben farklı kanallar aracılığıyla içeriden her şeyi ifşa ettim. 951 00:59:42,246 --> 00:59:46,500 Programa erişimi olan avukatla yüzleştim. 952 00:59:46,584 --> 00:59:49,795 Ulusal Güvenlik Ajansı'nın Genel Müfettişi'ne bildirdim. 953 00:59:49,879 --> 00:59:53,507 Şubat 2006'da yurt içindeki toplu gözetleme rejimi hakkındaki 954 00:59:53,591 --> 00:59:56,260 gizli olmayan bilgilerle basına gittim. 955 00:59:56,344 --> 00:59:58,679 BİLGİ SIZDIRMA DAVASINDA ESKİ UGA YETKİLİSİ SUÇLANDI 956 00:59:58,763 --> 01:00:01,474 Benim için hayatı zorlaştırmaya karar verdiler. 957 01:00:03,017 --> 01:00:07,772 Ama hepimizin ahlaki muhakemesi var. Hepimiz kendi seçimimizi yapabiliriz. 958 01:00:07,855 --> 01:00:12,068 Yaşananlara ne tepki vereceğimizi de kendimiz seçebiliriz. 959 01:00:14,612 --> 01:00:17,823 Tarihe tanıklık ettim, olağanüstü bir dönemdi 960 01:00:17,907 --> 01:00:20,743 ve karanlıktan çıktım. 961 01:00:20,826 --> 01:00:24,747 Öylece oturup bunların olmasını beklemeyecektim. 962 01:00:25,247 --> 01:00:27,249 Ömrüm boyunca pişmanlık duyardım. 963 01:00:29,126 --> 01:00:33,631 Stellar Wind programı tartışmalıydı ama kanun değişmedi. 964 01:00:33,714 --> 01:00:37,218 Hatta Kongre, gözetleme kanununu yeniledi 965 01:00:37,301 --> 01:00:39,720 ve bazı açılarken gözetleme güçlerini genişletti. 966 01:00:40,554 --> 01:00:43,182 Obama idaresi bazı politikaları falan değiştirdi 967 01:00:43,265 --> 01:00:45,309 ama temel kanun aynı kaldı. 968 01:00:49,730 --> 01:00:54,193 Kısacası, hükûmetin büyük çaplı gözetleme güçleri devam etti 969 01:00:54,276 --> 01:00:58,406 ve ortaya çıkmasından sonra bile büyük ölçüde yeniden onaylandı. 970 01:01:00,574 --> 01:01:04,203 11 Eylül'den sonra çok agresif davrandıkları 971 01:01:04,286 --> 01:01:06,372 ve korktukları bariz ortada. 972 01:01:06,914 --> 01:01:10,376 Düşmanın ne yaptığını bilmediklerini düşündüler. 973 01:01:11,168 --> 01:01:14,922 Panik içinde bilgi toplamak için ellerinden geleni yaptılar. 974 01:01:15,423 --> 01:01:20,136 Ama bunu bariz şekilde yasa dışı yollarla yaptılar. 975 01:01:24,724 --> 01:01:29,186 Kısıtlama olmayan güç, her zaman kötüye kullanılır. 976 01:01:33,482 --> 01:01:37,653 11 Eylül insanların hoşgörülü olmak istememesine sebep oldu. 977 01:01:38,154 --> 01:01:42,491 Daha açık sözlü olmam gerekirse, insanların pestilini çıkarmak istediler. 978 01:01:42,992 --> 01:01:45,953 Sebebi öfkeydi. Siz 3.000 kişiyi öldürmüş birinin 979 01:01:46,036 --> 01:01:48,164 pestilini çıkarmak istemez miydiniz? 980 01:01:48,873 --> 01:01:50,374 Kim öfkeli değildi ki? 981 01:01:51,333 --> 01:01:54,211 Ama lider seçme sebebimiz bu. Sakin kalmaları, 982 01:01:54,295 --> 01:01:59,049 toplumun düzenleyici ilkesi olarak ele aldığımız değerleri 983 01:01:59,133 --> 01:02:01,594 koruyacak vizyona sahip olmaları için. 984 01:02:01,677 --> 01:02:04,930 Mevcut kriz geçtikten sonra yaşadığımız dünya, 985 01:02:05,014 --> 01:02:07,266 eskisinden tamamen farklı olmasın diye 986 01:02:07,349 --> 01:02:11,061 bunları koruması için seçiyoruz. 987 01:02:12,271 --> 01:02:13,397 Babaya sarıl. 988 01:02:14,231 --> 01:02:18,319 Amerikan ordusundan binlerce kişi daha uzaklara doğru yola çıkıyor. 989 01:02:19,528 --> 01:02:23,824 Liseden mezun olduktan on gün sonra Deniz Piyadeleri'ne katıldım. 990 01:02:27,745 --> 01:02:29,246 Neye bulaştığımı 991 01:02:29,330 --> 01:02:31,749 ancak çatışmaya ilk girdiğim gün anladım. 992 01:03:32,476 --> 01:03:34,436 Alt yazı çevirmeni: Yasemin Memiş