1
00:00:12,472 --> 00:00:16,601
Ziemię w strefie zero
wciąż pokrywają góry gruzu.

2
00:00:17,393 --> 00:00:21,314
Poszukiwanie zwłok jest najważniejsze,
ale to koszmarne zadanie.

3
00:00:22,774 --> 00:00:27,487
Chyba nigdy nie byłem psychicznie gotowy,
by znaleźć ciało.

4
00:00:29,655 --> 00:00:31,491
To nie jest przyjemne uczucie.

5
00:00:32,283 --> 00:00:35,995
Gdy kopiesz i znajdujesz ślady życia,

6
00:00:36,079 --> 00:00:39,624
takie jak czyjeś zdjęcia rodzinne.

7
00:00:39,707 --> 00:00:42,960
Albo buty. Znajdujesz but i myślisz:

8
00:00:43,044 --> 00:00:45,296
„Czyjaś noga będzie w tym bucie”.

9
00:00:45,379 --> 00:00:47,340
Nie to, że tego nie chcesz…

10
00:00:48,966 --> 00:00:52,512
ale na tym etapie myślisz już,
że nie żyją.

11
00:00:56,099 --> 00:01:01,521
Wiedziałam,
że najważniejszym zadaniem policji

12
00:01:01,604 --> 00:01:05,399
będzie wydostawanie ciał,
ich identyfikacja

13
00:01:05,900 --> 00:01:09,904
i zawiadamianie rodzin
o znalezieniu ich bliskich.

14
00:01:19,455 --> 00:01:23,251
Najtrudniej było patrzeć
na wywieszone zdjęcia zaginionych

15
00:01:25,002 --> 00:01:27,713
i ludzi, którzy nie wiedzieli,
czy żyją,

16
00:01:27,797 --> 00:01:31,551
czy tkwią pod gruzem.
Chcieli tylko, by ich znaleziono.

17
00:01:34,220 --> 00:01:38,850
Mój syn to Mark Zeppelin.
Pracował na 104. piętrze.

18
00:01:38,933 --> 00:01:41,811
Czekam, by sprawdzić, czy się pojawi.
Tylko tyle…

19
00:01:41,894 --> 00:01:43,896
Poszedł wczoraj do pracy?

20
00:01:43,980 --> 00:01:48,109
Tak. Zadzwonił do mnie równo o dziewiątej.

21
00:01:48,192 --> 00:01:50,987
Powiedział, że mnie kocha i tyle.

22
00:01:51,487 --> 00:01:56,033
Jeśli ktoś go widział albo coś słyszał,
nazywa się Andrew Stern.

23
00:01:56,117 --> 00:01:58,995
Jeśli ktoś coś wie, proszę o kontakt.

24
00:01:59,078 --> 00:02:01,289
Jego żona, matka

25
00:02:01,372 --> 00:02:03,875
i inni czekają na wieści o nim.

26
00:02:03,958 --> 00:02:07,336
Proszę się cofnąć i przepuścić tych ludzi.

27
00:02:07,420 --> 00:02:11,716
Na początku wielu strażaków
traktowano jako zaginionych. W tym mnie.

28
00:02:12,925 --> 00:02:16,095
Gdy sądziliśmy jeszcze,
że ktoś mógł przeżyć,

29
00:02:16,179 --> 00:02:18,764
podejmowaliśmy wielkie ryzyko,

30
00:02:19,432 --> 00:02:22,852
by odnaleźć ocalałych.

31
00:02:27,356 --> 00:02:29,984
Proszę zrozumieć, to była nasza rodzina.

32
00:02:30,067 --> 00:02:32,486
Każdy z tych strażaków to nasz brat.

33
00:02:32,570 --> 00:02:34,780
Każdy policjant to nasz brat.

34
00:02:34,864 --> 00:02:37,408
A cywili przysięgaliśmy chronić.

35
00:02:40,036 --> 00:02:42,747
Ekipy ratownicze stały na stertach gruzu,

36
00:02:42,830 --> 00:02:46,334
które miały czasem kilka pięter wysokości.

37
00:02:46,417 --> 00:02:51,756
A ogień płonął w strefie zero
jeszcze przez długie miesiące.

38
00:02:55,301 --> 00:02:57,136
Gdy tam pracowaliśmy,

39
00:02:57,220 --> 00:03:00,223
nieustannie istniało ryzyko
zawalenia budynków.

40
00:03:00,306 --> 00:03:04,810
Od początku instruowano nas,
że jeśli usłyszymy gwizdek,

41
00:03:04,894 --> 00:03:07,605
mamy uciekać, bo budynek może się zawalić.

42
00:03:07,688 --> 00:03:09,357
Gwizdek było słychać nieraz.

43
00:03:10,608 --> 00:03:14,403
Ale gdy zagrożenie mijało,
wszyscy wracali.

44
00:03:16,614 --> 00:03:18,658
Były tam psy do poszukiwań zwłok,

45
00:03:18,741 --> 00:03:21,869
strażacy i policjanci.

46
00:03:21,953 --> 00:03:25,081
Kilku z nich schodziło ze mną
każdego dnia.

47
00:03:26,457 --> 00:03:31,337
Nadzorowałam prace w kostnicy
z ramienia Biura Detektywistycznego.

48
00:03:33,130 --> 00:03:38,261
Mieliśmy odnajdywać ciała,
identyfikować je

49
00:03:38,344 --> 00:03:40,554
i powiadamiać bliskich.

50
00:03:42,556 --> 00:03:44,976
Gdy zwłoki trafiały do kostnicy,

51
00:03:45,476 --> 00:03:48,062
zaczynaliśmy identyfikację.

52
00:03:48,604 --> 00:03:52,775
Dwadzieścia lat temu robiło się to głównie

53
00:03:52,858 --> 00:03:58,823
za pomocą odcisków palców,
rejestrów dentystycznych, tatuaży, blizn

54
00:03:58,906 --> 00:04:02,285
i innych znaków szczególnych.

55
00:04:02,368 --> 00:04:06,956
W tamtych czasach na wyniki DNA
czekało się tygodniami.

56
00:04:10,418 --> 00:04:14,672
THOMAS LANGONE
NOWOJORSKA JEDNOSTKA SŁUŻB RATUNKOWYCH

57
00:04:14,755 --> 00:04:18,759
Nie dostaliśmy z bratem
oficjalnej informacji o jego zaginięciu.

58
00:04:18,843 --> 00:04:21,470
Pamiętam tylko ciągłe czekanie.

59
00:04:22,096 --> 00:04:25,182
Mój ojciec słuchał trzech częstotliwości.

60
00:04:25,266 --> 00:04:29,353
Częstotliwości policyjnej, strażackiej
i operacji specjalnych.

61
00:04:29,437 --> 00:04:31,981
11 września usłyszał wezwanie

62
00:04:32,064 --> 00:04:34,650
i pojechał z Queens na Manhattan.

63
00:04:35,943 --> 00:04:39,238
Przydzielono go do grupy,
która weszła do drugiej wieży.

64
00:04:39,322 --> 00:04:41,824
Powiedział: „Na razie”, wbiegł do środka,

65
00:04:41,907 --> 00:04:45,536
a potem usłyszeliśmy,
że ta wieża się zawaliła.

66
00:04:45,619 --> 00:04:46,996
I tyle wiemy.

67
00:04:50,374 --> 00:04:54,295
Bruce ruszył do akcji,
gdy tylko uderzył pierwszy samolot.

68
00:04:56,130 --> 00:04:57,465
Było koło północy.

69
00:04:58,007 --> 00:05:01,385
Usłyszałam pukanie do kuchennych drzwi.

70
00:05:01,469 --> 00:05:04,388
To był dowódca Bruce'a, Charlie.

71
00:05:04,472 --> 00:05:07,933
Był przyjacielem rodziny.
I był z nim drugi strażak.

72
00:05:08,517 --> 00:05:09,352
I…

73
00:05:10,936 --> 00:05:14,899
Charlie prowadził ze mną uprzejmą rozmowę

74
00:05:14,982 --> 00:05:19,820
i w końcu mówię mu: „Powiedz to wreszcie”.

75
00:05:20,404 --> 00:05:23,699
Powiedział, że zaginęli.

76
00:05:25,659 --> 00:05:29,872
Na Wielkanoc zadzwonili i powiedzieli mi,
że znaleźli narzędzia

77
00:05:29,955 --> 00:05:34,210
z oznaczeniami 41 drużyny i ciało.
Podejrzewali, że to Bruce.

78
00:05:34,919 --> 00:05:40,132
Pytali, czy chcę przyjechać i go zobaczyć.

79
00:05:40,216 --> 00:05:42,676
Powiedziałam: „Nie”.

80
00:05:42,760 --> 00:05:45,679
Nie chciałam mieć w głowie tego obrazu.

81
00:05:48,307 --> 00:05:51,936
Bo nic nie mogło zmienić faktu, że zginął.

82
00:05:57,024 --> 00:06:00,444
Nasza rodzina
dość wcześnie zorganizowała pogrzeb.

83
00:06:01,237 --> 00:06:06,951
Policja przeleciała helikopterami
w tak zwanej „formacji zaginionych”.

84
00:06:07,451 --> 00:06:09,453
I dopiero gdy nade mną leciały,

85
00:06:09,537 --> 00:06:12,164
dotarło do mnie, że taty już nie ma,

86
00:06:12,790 --> 00:06:14,875
że nie wróci

87
00:06:15,376 --> 00:06:17,378
i to już koniec.

88
00:06:17,878 --> 00:06:19,463
PETER LANGONE
WÓZ 252

89
00:06:19,547 --> 00:06:22,591
Nigdy nie odnaleziono ani ojca, ani wujka.

90
00:06:28,556 --> 00:06:33,352
11 września zginęło 343 strażaków,

91
00:06:34,186 --> 00:06:38,566
37 policjantów z zarządu portów

92
00:06:39,567 --> 00:06:42,903
i 23 funkcjonariuszy nowojorskiej policji.

93
00:06:43,863 --> 00:06:46,657
Łącznie 403 ratowników.

94
00:06:46,740 --> 00:06:51,745
Nigdy w historii USA
nie zginęło tylu ratowników jednocześnie.

95
00:07:02,131 --> 00:07:04,675
Niestety, po dziś dzień

96
00:07:04,758 --> 00:07:09,680
nie zidentyfikowano 40% ofiar.
I być może nigdy się to nie uda.

97
00:07:22,526 --> 00:07:24,653
NETFLIX — SERIAL DOKUMENTALNY

98
00:08:05,027 --> 00:08:09,198
CZĘŚĆ III
PO MROCZNEJ STRONIE

99
00:08:15,704 --> 00:08:17,164
BUDYNEK FEDERALNY

100
00:08:17,248 --> 00:08:18,707
BIURO FBI W NOWYM JORKU

101
00:08:18,791 --> 00:08:23,170
11 września rano byliśmy na miejscu,
gdy uderzył drugi samolot.

102
00:08:28,384 --> 00:08:30,761
Wbiegliśmy do budynku

103
00:08:30,844 --> 00:08:35,891
i w holu dostaliśmy informacje
od przełożonego.

104
00:08:37,393 --> 00:08:40,729
Mieliśmy możliwość
poprowadzenia tej sprawy

105
00:08:40,813 --> 00:08:43,524
i staraliśmy się
koordynować napływające dane.

106
00:08:43,607 --> 00:08:46,944
Ale praktycznie każdy
w nowojorskim oddziale,

107
00:08:47,027 --> 00:08:50,406
każdy w FBI,

108
00:08:50,489 --> 00:08:52,366
pracował wtedy nad tą sprawą.

109
00:08:55,828 --> 00:08:58,455
Chcieliśmy ustalić, co się wtedy stało,

110
00:08:58,539 --> 00:09:01,709
kto przeprowadził te ataki,
kto za tym stoi.

111
00:09:01,792 --> 00:09:05,546
Ale głównie chcieliśmy dopilnować,
by nie było drugiej fali.

112
00:09:05,629 --> 00:09:07,464
By to się nie powtórzyło.

113
00:09:07,548 --> 00:09:10,175
Sprawdzaliśmy więc każdy trop.

114
00:09:13,721 --> 00:09:16,682
Ja też. Chcę tylko
wydostać się z Waszyngtonu.

115
00:09:17,433 --> 00:09:19,852
Lot 77 uderzył w Pentagon.

116
00:09:19,935 --> 00:09:23,355
Przydzielono mnie
do zespołu zajmującego się lotem 77.

117
00:09:23,439 --> 00:09:26,650
Mieliśmy dowiedzieć się wszystkiego

118
00:09:26,734 --> 00:09:28,402
o pięciu porywaczach.

119
00:09:30,863 --> 00:09:33,115
MIĘDZYNARODOWY PORT LOTNICZY W DULLES

120
00:09:33,198 --> 00:09:36,910
Lot nr 77 wystartował z lotniska w Dulles
w Wirginii Północnej.

121
00:09:38,245 --> 00:09:42,541
Jak wszystkie loty tego dnia,
kierował się na Zachodnie Wybrzeże.

122
00:09:43,876 --> 00:09:47,296
W każdym z tych samolotów
byli porywacze-piloci.

123
00:09:48,297 --> 00:09:50,924
Na pokładzie lotu 77 był to Hani Handżur.

124
00:09:51,008 --> 00:09:52,885
Innych nazywaliśmy

125
00:09:52,968 --> 00:09:55,638
„porywaczami bez licencji”
lub „porywaczami siłowymi”.

126
00:09:55,721 --> 00:09:57,848
Ich zadaniem było

127
00:09:57,931 --> 00:10:02,561
użycie siły, by opanować pasażerów…

128
00:10:04,563 --> 00:10:08,776
By porywacze-piloci
mogli dostać się do kokpitu

129
00:10:08,859 --> 00:10:10,819
i przejąć kontrolę nad samolotem.

130
00:10:11,362 --> 00:10:15,324
Na pokładzie lotu 77 porywaczami siłowymi

131
00:10:15,407 --> 00:10:21,121
byli Khalid al-Mihdhar,
bracia Salem i Nawaf al-Hazmi

132
00:10:21,205 --> 00:10:22,831
i Majed Moqed.

133
00:10:26,502 --> 00:10:29,546
Nasz zespół poświęcił dużo czasu
na zbudowanie

134
00:10:29,630 --> 00:10:34,593
niemal codziennego
harmonogramu zajęć porywaczy.

135
00:10:35,594 --> 00:10:39,973
Próbowaliśmy śledzić każdy krok,
który wykonali.

136
00:10:43,686 --> 00:10:48,482
Khalid al-Mihdhar i Nawaf al-Hazmi
byli na obozie szkoleniowym Al-Kaidy

137
00:10:48,565 --> 00:10:49,775
w Afganistanie…

138
00:10:52,569 --> 00:10:55,614
Zostali wybrani przez bin Ladena

139
00:10:55,698 --> 00:11:01,829
do udziału w akcji, którą w Al-Kaidzie
nazywano „Operacją samolotową”.

140
00:11:06,041 --> 00:11:10,045
Nic nie wiedzieli o życiu w USA.

141
00:11:10,129 --> 00:11:12,089
Nigdy nie byli w Stanach.

142
00:11:12,172 --> 00:11:15,509
Bardzo słabo mówili po angielsku.

143
00:11:15,592 --> 00:11:20,973
Ale pod koniec roku 1999,
kierowani przez Chalida Szajcha Muhammada,

144
00:11:21,056 --> 00:11:24,059
architekta ataków z 11 września,

145
00:11:24,143 --> 00:11:27,229
wyruszyli w podróż
do Stanów Zjednoczonych.

146
00:11:27,813 --> 00:11:30,899
MALEZJA

147
00:11:30,983 --> 00:11:34,445
Dotarli do Kuala Lumpur.

148
00:11:38,449 --> 00:11:41,368
CIA, zaniepokojona zagrożeniem
ze strony Al-Kaidy,

149
00:11:42,077 --> 00:11:47,040
dowiaduje się o spotkaniu
w Kuala Lumpur w styczniu 2000 roku.

150
00:11:47,833 --> 00:11:50,794
Byli tam porywacze al-Mihdhar i al-Hazmi.

151
00:11:51,295 --> 00:11:54,423
To było jedno z ich ostatnich spotkań

152
00:11:54,506 --> 00:11:57,843
przed wyjazdem do Stanów.

153
00:11:57,926 --> 00:12:00,471
ALMIHDHAR, KHALID

154
00:12:00,554 --> 00:12:03,140
CIA dowiedziała się, że mają wizy do USA.

155
00:12:05,684 --> 00:12:07,811
Khalid al-Mihdhar i Nawaf al-Hazmi

156
00:12:07,895 --> 00:12:11,857
byli pierwszymi porywaczami,
którzy dostali się na teren USA.

157
00:12:13,734 --> 00:12:17,279
CIA śledziła zwolenników bin Ladena,

158
00:12:17,362 --> 00:12:20,032
bo wypowiadał on wojnę Stanom

159
00:12:20,115 --> 00:12:21,784
wiele razy.

160
00:12:22,618 --> 00:12:25,913
To spotkanie w Malezji
było punktem startowym.

161
00:12:25,996 --> 00:12:28,999
Ludzie, których zadaniem

162
00:12:29,082 --> 00:12:33,378
było przeprowadzenie tych ataków,
dostali zielone światło

163
00:12:33,462 --> 00:12:36,507
i uruchomiono mechanizmy,

164
00:12:36,590 --> 00:12:38,008
gałęzie tego spisku,

165
00:12:38,091 --> 00:12:40,469
które były kluczowe dla jego realizacji.

166
00:12:40,552 --> 00:12:44,848
To tam ustalili,
jak najłatwiej będzie dotrzeć do Stanów.

167
00:12:44,932 --> 00:12:47,434
Jako uczniowie akademii lotniczych.

168
00:12:49,019 --> 00:12:52,856
SIEDZIBA CIA

169
00:12:52,940 --> 00:12:54,858
Informacja o tym,

170
00:12:54,942 --> 00:12:57,694
że te osoby dotarły do Stanów

171
00:12:57,778 --> 00:13:01,824
nie została w porę przekazana FBI.

172
00:13:03,742 --> 00:13:05,702
System działał wtedy tak,

173
00:13:05,786 --> 00:13:08,330
że CIA zajmowała się wywiadem za granicą,

174
00:13:08,413 --> 00:13:11,208
a FBI walczyło z terroryzmem w kraju.

175
00:13:12,084 --> 00:13:16,129
I były problemy z przepływem informacji.

176
00:13:17,381 --> 00:13:19,424
Sporządzono nawet notatkę,

177
00:13:19,508 --> 00:13:23,303
wedle której CIA miała przekazać FBI
informacje o podejrzanych.

178
00:13:23,387 --> 00:13:25,013
Ale tak się nie stało.

179
00:13:25,514 --> 00:13:27,766
- Nie wysłali notatki?
- Nie.

180
00:13:29,893 --> 00:13:32,855
Gdyby rząd USA
funkcjonował wtedy prawidłowo,

181
00:13:32,938 --> 00:13:37,317
a systemy były zintegrowane,
byłoby jasne, że to ludzie z Al-Kaidy,

182
00:13:37,401 --> 00:13:39,903
których śledzono na spotkaniach w Malezji,

183
00:13:39,987 --> 00:13:43,240
a teraz są w USA i pewnie coś knują.

184
00:13:43,323 --> 00:13:44,741
Ale tak się nie stało.

185
00:13:47,077 --> 00:13:50,455
Nie wiem,
czy udostępnienie tych danych sprawiłoby,

186
00:13:50,539 --> 00:13:53,709
że wszyscy powiązaliby fakty.

187
00:13:54,543 --> 00:13:58,046
Była taka luka,

188
00:13:58,130 --> 00:14:01,383
brak wymiany danych,
na który teraz można wskazać

189
00:14:01,466 --> 00:14:04,845
i powiedzieć: „Gdybyśmy wiedzieli,
zapobieglibyśmy temu”.

190
00:14:04,928 --> 00:14:07,431
Dobra. Być może.

191
00:14:07,514 --> 00:14:13,103
ZATWIERDZONY WNIOSEK O WIZĘ
MOHANDA AL-SHEHRIEGO, 23 PAŹDZIERNIKA 2000

192
00:14:15,397 --> 00:14:17,107
To była stracona szansa.

193
00:14:17,190 --> 00:14:20,777
Gdyby CIA dostarczyła te informacje FBI
na czas,

194
00:14:21,361 --> 00:14:24,615
zaczęlibyśmy śledzić te osoby.

195
00:14:26,116 --> 00:14:28,869
Mówiliśmy o sprawdzaniu każdej poszlaki,

196
00:14:29,536 --> 00:14:34,416
wyczerpaniu każdej możliwości
w dochodzeniu antyterrorystycznym.

197
00:14:34,499 --> 00:14:37,502
Postąpilibyśmy tak z każdą informacją,

198
00:14:37,586 --> 00:14:42,841
zwłaszcza wiedząc, że członkowie Al-Kaidy
przybyli do Stanów Zjednoczonych.

199
00:14:46,803 --> 00:14:49,139
To był chyba 12 września.

200
00:14:49,222 --> 00:14:52,851
Na lotnisku w Dulles znaleziono auto
marki Toyota Corolla.

201
00:14:52,935 --> 00:14:57,356
Auto zarejestrowano na Nawafa al-Hazmiego.
Na adres w San Diego.

202
00:14:57,439 --> 00:15:00,609
FBI sprawdziło ten adres.

203
00:15:01,610 --> 00:15:02,861
15 STYCZNIA 2000 ROKU

204
00:15:02,945 --> 00:15:04,488
LAX

205
00:15:04,571 --> 00:15:07,574
Wiemy, że przybyli do Los Angeles
15 stycznia.

206
00:15:07,658 --> 00:15:11,244
Pierwszego lutego
widziano ich w restauracji w Los Angeles.

207
00:15:11,328 --> 00:15:14,289
Spotkali się z Saudyjczykiem,
Omarem al-Bajumim.

208
00:15:15,290 --> 00:15:18,377
Omar al-Bajumi to tajemnicza
i dziwna postać.

209
00:15:18,460 --> 00:15:22,798
To student, który nie chodzi na zajęcia.

210
00:15:22,881 --> 00:15:27,010
Saudyjski rząd płaci mu
za pośrednictwem wykonawcy,

211
00:15:27,094 --> 00:15:28,512
ale nigdzie nie pracuje.

212
00:15:29,221 --> 00:15:30,931
Nie potrzebuje pieniędzy.

213
00:15:31,014 --> 00:15:33,642
Nawet jeśli nie był zaangażowany w ataki,

214
00:15:33,725 --> 00:15:37,229
uważano go za saudyjskiego szpiega.

215
00:15:37,312 --> 00:15:41,942
Nie pełnoprawnego oficera wywiadu,
ale jakiegoś informatora czy obserwatora.

216
00:15:43,068 --> 00:15:47,239
Spotyka się z porywaczami,
mówi im, że mieszka w San Diego.

217
00:15:47,322 --> 00:15:51,034
Zachęca, by się z nim skontaktowali,
jeśli kiedyś tam będą.

218
00:15:51,118 --> 00:15:52,744
I tak robią.

219
00:15:54,329 --> 00:15:57,124
Pomaga im się tam odnaleźć.

220
00:15:57,207 --> 00:16:00,002
Pomaga im otworzyć konto bankowe.

221
00:16:00,085 --> 00:16:03,422
Znaleźć mieszkanie na tym samym osiedlu,

222
00:16:03,505 --> 00:16:05,340
na którym mieszka z rodziną.

223
00:16:07,384 --> 00:16:10,262
Mówi, że to muzułmańska gościnność.

224
00:16:10,345 --> 00:16:11,680
Że chciał tylko pomóc.

225
00:16:11,763 --> 00:16:15,308
Ale podejrzewano,
że to nie było przypadkowe spotkanie.

226
00:16:15,392 --> 00:16:17,394
Że to było ustawione.

227
00:16:19,062 --> 00:16:22,691
Spotkali się też z inną kluczową postacią,
Anwarem al-Awlakim.

228
00:16:22,774 --> 00:16:25,736
To imam z Jemenu,
który mieszkał wtedy w San Diego.

229
00:16:25,819 --> 00:16:29,656
Potem został ważnym przywódcą Al-Kaidy.

230
00:16:31,074 --> 00:16:32,409
10 MAJA 2000 ROKU

231
00:16:32,993 --> 00:16:37,664
Al-Hazmi i al-Mihdhar wynajmują kwatery
latem 2000 roku.

232
00:16:37,748 --> 00:16:41,043
Jak na ironię, te pokoje wynajmował im
informator FBI.

233
00:16:42,002 --> 00:16:46,506
Ten informator był starszym wdowcem,
mieszkającym samotnie.

234
00:16:46,590 --> 00:16:50,260
Wielu młodych muzułmanów
wynajmowało u niego kwatery.

235
00:16:50,761 --> 00:16:52,387
LEMON GROVE WITA

236
00:16:52,471 --> 00:16:54,431
Nie budzili podejrzeń.

237
00:16:54,514 --> 00:16:59,728
Nie robili nic, co skłoniłoby kogoś

238
00:16:59,811 --> 00:17:03,732
do wezwania policji czy innych służb.

239
00:17:03,815 --> 00:17:05,567
Przebywając w San Diego

240
00:17:05,650 --> 00:17:08,528
Nawaf al-Hazmi
na pozór prowadził normalne życie.

241
00:17:08,612 --> 00:17:11,073
Pracował na stacji benzynowej.

242
00:17:11,156 --> 00:17:13,950
Grał w piłkę z kolegami.

243
00:17:18,455 --> 00:17:21,416
W San Diego próbowali zapisać się
na kurs pilotażu.

244
00:17:21,500 --> 00:17:25,462
Ale ich angielski był za słaby.

245
00:17:26,671 --> 00:17:29,257
Przez ograniczenia językowe

246
00:17:29,341 --> 00:17:32,552
żaden z nich nie przeszedł kursu latania.

247
00:17:32,636 --> 00:17:35,555
Zostali więc porywaczami siłowymi.

248
00:17:36,681 --> 00:17:37,682
ZACARIAS
MOUSSAOUI

249
00:17:37,766 --> 00:17:39,559
Zacarias Moussaoui to Francuz.

250
00:17:39,643 --> 00:17:42,604
Przebywał w Anglii
i szkolił się w Afganistanie.

251
00:17:43,980 --> 00:17:46,775
Również zapisał się do szkoły pilotażu.

252
00:17:46,858 --> 00:17:49,486
Nerwowy, gadatliwy facet.
Trochę stuknięty.

253
00:17:49,569 --> 00:17:51,238
Wzbudzał podejrzenia.

254
00:17:51,321 --> 00:17:53,615
Mówił między innymi,

255
00:17:53,698 --> 00:17:56,326
że nie interesuje go nauka lądowania.

256
00:17:56,409 --> 00:17:57,661
Chce tylko latać.

257
00:17:57,744 --> 00:18:00,705
I od razu chciał latać dużymi samolotami.

258
00:18:08,630 --> 00:18:10,966
Kupował nagrania z pokładów samolotów.

259
00:18:11,049 --> 00:18:13,927
Identyczne nagrania,

260
00:18:14,010 --> 00:18:18,140
od tego samego sprzedawcy,
kupowali też inni porywacze.

261
00:18:22,018 --> 00:18:25,188
Aresztowały go służby imigracyjne.

262
00:18:25,272 --> 00:18:31,444
Uważa się, że mógł być
jednym z porywaczy z 11 września,

263
00:18:31,528 --> 00:18:36,575
gdyby w sierpniu
nie aresztował go urząd imigracyjny.

264
00:18:37,742 --> 00:18:39,202
Kolejna stracona szansa,

265
00:18:39,286 --> 00:18:43,707
bo istniały informacje,
które łączyły go z Ramzim bin al-Shibhem,

266
00:18:43,790 --> 00:18:45,584
koordynatorem ataków.

267
00:18:45,667 --> 00:18:47,169
To był facet z Niemiec.

268
00:18:47,752 --> 00:18:50,672
Gdyby FBI uzyskało dostęp
do jego komputera,

269
00:18:50,755 --> 00:18:52,174
mogłoby to umożliwić

270
00:18:52,257 --> 00:18:54,968
wczesne wykrycie całego spisku.

271
00:18:55,051 --> 00:18:56,970
MUHAMMAD ATA
GŁÓWNY PORYWACZ

272
00:18:58,388 --> 00:19:03,393
Muhammad Ata, dowódca tej operacji,
spotkał się z Ramzim bin al-Shibhem

273
00:19:03,476 --> 00:19:08,023
i innymi członkami Al-Kaidy,
zapewniającymi wsparcie logistyczne,

274
00:19:08,523 --> 00:19:11,359
by potwierdzić, że wszystko jest gotowe.

275
00:19:11,443 --> 00:19:12,694
OSAMA BIN LADEN

276
00:19:12,777 --> 00:19:15,614
DOWÓDCA SIŁ ZBROJNYCH AL-KAIDY
STARSZY PORUCZNIK AL-KAIDY

277
00:19:15,697 --> 00:19:17,824
ARCHITEKT SPISKU

278
00:19:17,908 --> 00:19:22,245
POTENCJALNY PORYWACZ
WSPÓŁSPISKOWIEC

279
00:19:22,329 --> 00:19:24,331
GŁÓWNY PORYWACZ

280
00:19:24,414 --> 00:19:26,499
Wśród 19 porywaczy

281
00:19:26,583 --> 00:19:29,085
było 15 siłowych i 4 pilotów.

282
00:19:29,961 --> 00:19:31,963
Starannie ich dobrano.

283
00:19:32,464 --> 00:19:35,217
To byli ludzie, którym Al-Kaida ufała.

284
00:19:35,300 --> 00:19:39,596
Którzy nie przestraszą się operacji,
która wydawała się niemożliwa.

285
00:19:39,679 --> 00:19:42,098
Uderzenia w serce Stanów Zjednoczonych.

286
00:19:46,770 --> 00:19:49,814
To wymagało
co najmniej trzech lat planowania,

287
00:19:49,898 --> 00:19:51,858
spotkań na całym świecie,

288
00:19:51,942 --> 00:19:56,279
starannego doboru 19 porywaczy i pilotów,

289
00:19:56,905 --> 00:19:59,032
zarządzania ich ruchami.

290
00:20:01,993 --> 00:20:03,411
7 WRZEŚNIA 2001 ROKU

291
00:20:03,495 --> 00:20:07,082
W dniach poprzedzających 11 września

292
00:20:07,165 --> 00:20:09,834
grupy porywaczy
zaczynają się przemieszczać,

293
00:20:09,918 --> 00:20:12,796
by być bliżej miast,
z których mają startować.

294
00:20:12,879 --> 00:20:16,758
Porywacze lotu 77 przenoszą się

295
00:20:16,841 --> 00:20:21,304
z New Jersey do Maryland,
by być bliżej lotniska w Dulles.

296
00:20:21,805 --> 00:20:25,850
Porywacze lotu 93
przemieścili się bliżej lotniska w Newark,

297
00:20:25,934 --> 00:20:28,103
skąd startował lot 93.

298
00:20:28,186 --> 00:20:31,856
A porywacze lotów 11 i 175

299
00:20:31,940 --> 00:20:33,858
pojechali w okolice Bostonu.

300
00:20:34,442 --> 00:20:36,152
Rankiem 11 września

301
00:20:36,236 --> 00:20:39,030
wszyscy porywacze
pojawiają się na lotniskach.

302
00:20:40,156 --> 00:20:43,326
Przechodzą kontrolę.

303
00:20:43,910 --> 00:20:46,830
Sądzimy, że mieli ze sobą małe noże,

304
00:20:46,913 --> 00:20:49,541
które można było wnosić do samolotu,

305
00:20:49,624 --> 00:20:52,794
więc przeszli kontrolę bez problemu

306
00:20:53,503 --> 00:20:55,797
i weszli na pokład.

307
00:20:59,384 --> 00:21:02,929
W latach 80. i 90.
nie było takiej woli politycznej.

308
00:21:03,013 --> 00:21:05,348
Bomby podkładały jednostki,

309
00:21:05,432 --> 00:21:08,226
porywano samoloty,
ale to działo się za granicą.

310
00:21:08,310 --> 00:21:09,811
Ofiar było niewiele.

311
00:21:09,894 --> 00:21:14,941
To były paskudne i uciążliwe sytuacje,
ale nie kwestia bezpieczeństwa narodowego.

312
00:21:15,692 --> 00:21:18,987
Przed 11 września John Ashcroft ogłosił:
„Oto priorytety.

313
00:21:19,070 --> 00:21:20,739
Na tym się skupimy”.

314
00:21:20,822 --> 00:21:25,744
Priorytetami były broń, narkotyki,
prawa człowieka i ochrona więźniów.

315
00:21:25,827 --> 00:21:26,953
I zastanawiasz się:

316
00:21:27,037 --> 00:21:30,623
„A co z terroryzmem?
Przecież nas zaatakują”.

317
00:21:30,707 --> 00:21:35,086
Ten temat był nisko na liście priorytetów.
Chyba był na 15 pozycji.

318
00:21:35,587 --> 00:21:38,590
Nie mogłem w to uwierzyć.

319
00:21:46,514 --> 00:21:49,934
15 WRZEŚNIA 2001 ROKU

320
00:21:52,562 --> 00:21:56,816
Cała Rada Bezpieczeństwa Narodowego
rozmawiała w Camp David o porażce.

321
00:21:57,317 --> 00:22:00,570
Ci ludzie mieszkali w naszym kraju
i planowali ten atak

322
00:22:00,653 --> 00:22:02,072
przez dłuższy czas.

323
00:22:02,155 --> 00:22:05,825
Nasz wywiad musiał się poprawić.
Lepiej zbierać informacje.

324
00:22:05,909 --> 00:22:07,202
Jak to zrobić?

325
00:22:07,285 --> 00:22:09,454
Co zrobić, gdy kogoś schwytamy?

326
00:22:09,537 --> 00:22:14,250
Czy znamy lepsze metody przesłuchań,
które zapewnią pewniejsze informacje?

327
00:22:20,548 --> 00:22:23,885
Nie powinienem rozmawiać
o szczegółach operacyjnych,

328
00:22:23,968 --> 00:22:25,720
konkretnych rozwiązaniach

329
00:22:25,804 --> 00:22:30,058
i działaniach, których podjęcie rozważamy.

330
00:22:30,141 --> 00:22:34,270
Ale mamy najlepszą armię na świecie.

331
00:22:34,354 --> 00:22:37,315
Dysponują szerokimi możliwościami.

332
00:22:38,650 --> 00:22:44,614
I mogą zostać wysłani na misje,
które są powiązane z tymi działaniami.

333
00:22:44,697 --> 00:22:47,784
Czasem musimy pracować po ciemnej stronie.

334
00:22:47,867 --> 00:22:51,454
Przebywać w cieniach świata wywiadu.

335
00:22:52,038 --> 00:22:53,540
Jeśli mamy być skuteczni,

336
00:22:53,623 --> 00:22:56,584
wiele rzeczy
będziemy musieli robić po cichu,

337
00:22:56,668 --> 00:22:59,295
wykorzystując źródła i metody,

338
00:22:59,379 --> 00:23:02,215
którymi dysponuje nasz wywiad.

339
00:23:04,676 --> 00:23:09,889
Już za prezydentury Forda,
gdy był szefem sztabu,

340
00:23:09,973 --> 00:23:15,687
Dick Cheney wykształcił radykalny pogląd

341
00:23:15,770 --> 00:23:17,939
na konstytucyjne prawa prezydenta.

342
00:23:18,022 --> 00:23:22,735
Szczególnie w zakresie wojny
i bezpieczeństwa narodowego.

343
00:23:23,570 --> 00:23:26,948
Uważa, że jeśli chodzi o wojnę
i bezpieczeństwo narodowe,

344
00:23:27,031 --> 00:23:28,700
rządzi tu prezydent.

345
00:23:29,200 --> 00:23:31,619
Może robić wszystko,
co uzna za konieczne.

346
00:23:32,245 --> 00:23:34,581
A Kongres nie może mu przeszkadzać.

347
00:23:34,664 --> 00:23:37,417
A jeśli to robi,
prezydent może to zignorować.

348
00:23:37,500 --> 00:23:38,543
Tak uważał.

349
00:23:40,003 --> 00:23:43,673
To było absolutystyczne spojrzenie
na władzę prezydenta w czasie wojny.

350
00:23:44,340 --> 00:23:48,720
Musimy więc wykorzystać
wszelkie dostępne środki,

351
00:23:48,803 --> 00:23:51,097
by osiągnąć nasz cel.

352
00:23:53,600 --> 00:23:55,268
To mnie przerażało.

353
00:23:55,351 --> 00:23:58,980
Strasznie było słuchać
jak wiceprezydent Stanów Zjednoczonych,

354
00:23:59,063 --> 00:24:01,691
podczas publicznego wystąpienia na wizji,

355
00:24:01,774 --> 00:24:04,360
zamiast uspokajać obywateli

356
00:24:04,444 --> 00:24:06,362
i łagodzić sytuację,

357
00:24:06,446 --> 00:24:09,449
jeszcze zwiększał presję i agresję.

358
00:24:09,532 --> 00:24:13,745
Bałem się, że zrobimy coś,
co nam zaszkodzi.

359
00:24:14,746 --> 00:24:18,708
Gdy emocje są bardzo silne,
racjonalne myślenie szwankuje

360
00:24:19,209 --> 00:24:21,252
i podejmowane są złe decyzje.

361
00:24:23,505 --> 00:24:26,549
Nie będzie układów z terrorystami.
Ani traktatów.

362
00:24:26,633 --> 00:24:29,219
Ani pokojowego współistnienia.

363
00:24:29,302 --> 00:24:32,305
Żadnych negocjacji.
Żadnych spotkań na szczycie.

364
00:24:32,847 --> 00:24:35,225
Żadnych wspólnych komunikatów.

365
00:24:36,267 --> 00:24:38,811
AFGANISTAN

366
00:24:41,439 --> 00:24:43,900
MAZAR-I-SZARIF
GRUDZIEŃ 2001 ROKU

367
00:24:45,610 --> 00:24:48,613
Nie jestem członkiem Al-Kaidy.
Jestem studentem.

368
00:24:49,113 --> 00:24:52,492
Zatrzymani zachowują się dobrze.

369
00:24:52,575 --> 00:24:57,163
Używamy siły tylko, gdy to konieczne.
Traktujemy ich z godnością i szacunkiem.

370
00:25:00,583 --> 00:25:04,546
W 2001 roku zaczęto łapać w Afganistanie
wielu więźniów.

371
00:25:05,296 --> 00:25:06,464
Po angielsku.

372
00:25:06,548 --> 00:25:10,677
Jestem reporterem. Z telewizji Al-Dżazira.

373
00:25:12,262 --> 00:25:14,222
Posłuchaj. Porozmawiaj z dowódcą.

374
00:25:14,305 --> 00:25:17,559
Jestem z Al-Dżaziry.
Przyjechałem tu z Kandaharu.

375
00:25:17,642 --> 00:25:20,436
Miałem kamerę,
ale straciłem ją w Kunduzie.

376
00:25:20,520 --> 00:25:22,397
Nie jestem mudżahedinem. Patrz.

377
00:25:22,897 --> 00:25:26,150
Stany oferowały wysokie nagrody

378
00:25:26,234 --> 00:25:30,321
Pakistańczykom i Afgańczykom

379
00:25:30,405 --> 00:25:34,826
za przekazywanie im ludzi,
którzy pasują do określonego profilu.

380
00:25:39,497 --> 00:25:44,210
Zrzucaliśmy nad Afganistanem
ulotki o treści:

381
00:25:44,794 --> 00:25:48,339
„Czeka cię bogactwo,
jeśli wskażesz nam tych ludzi.

382
00:25:50,258 --> 00:25:56,723
Dostaniesz pieniądze, by wykarmić wioskę,
rodzinę, plemię przez cały rok”.

383
00:25:57,348 --> 00:25:59,100
No i wskazywali nam ludzi.

384
00:25:59,601 --> 00:26:02,061
Całe setki.

385
00:26:03,605 --> 00:26:05,064
Gdy złapiesz człowieka,

386
00:26:05,148 --> 00:26:07,734
masz ograniczone opcje.
Nie możesz go zabić.

387
00:26:08,234 --> 00:26:12,155
Nie chcesz go wypuszczać,
bo znów będzie z tobą walczyć.

388
00:26:12,238 --> 00:26:16,367
Musieliśmy zdecydować,
co zrobimy ze schwytanymi ludźmi.

389
00:26:17,243 --> 00:26:20,663
Generał Franks uważał,
że powinniśmy zostawiać jak najmniej

390
00:26:20,747 --> 00:26:24,334
trwałych śladów w Afganistanie,
by pokazać Afgańczykom,

391
00:26:24,417 --> 00:26:26,294
że nie planujemy być tam długo.

392
00:26:26,377 --> 00:26:29,464
Tworzenie sieci więzień
albo jednego dużego więzienia

393
00:26:29,547 --> 00:26:33,176
zostawiłoby duży ślad i nie miało sensu.

394
00:26:33,259 --> 00:26:35,136
Odrzuciliśmy ten pomysł.

395
00:26:35,219 --> 00:26:37,055
Rozmawialiśmy z ich ojczyznami.

396
00:26:37,138 --> 00:26:40,892
Nie chciały przyjmować terrorystów,
więc to też odpadało.

397
00:26:41,643 --> 00:26:43,436
Potem przyjrzeliśmy się USA.

398
00:26:43,519 --> 00:26:47,899
Rozważaliśmy przez chwilę
Leavenworth, Alcatraz…

399
00:26:47,982 --> 00:26:51,694
- Alcatraz?
- Rozważaliśmy to tylko przez chwilę.

400
00:26:51,778 --> 00:26:54,280
Ktoś rzucił to jako pomysł.

401
00:26:54,364 --> 00:26:57,659
Myśleliśmy o więzieniu
o maksymalnym rygorze we Florence.

402
00:26:57,742 --> 00:27:03,539
Ale to było kilka tygodni po 11 września.
Było to problematyczne politycznie.

403
00:27:04,332 --> 00:27:07,377
Nie wiedzieliśmy,
czy Amerykanie to zrozumieją.

404
00:27:10,713 --> 00:27:13,007
Mieliśmy też obawy w kwestii praw,

405
00:27:13,091 --> 00:27:16,219
które obejmują każdego na terytorium USA.

406
00:27:16,302 --> 00:27:18,763
THE MIAMI HERALD

407
00:27:18,846 --> 00:27:21,474
Zadzwonili do mnie ludzie z armii i mówią:

408
00:27:21,974 --> 00:27:25,478
„Wchodzimy w branżę więzienną.
Chcesz to zobaczyć?”.

409
00:27:25,561 --> 00:27:28,648
Nie wiedzieliśmy,
co się wydarzy i co to ma być.

410
00:27:30,900 --> 00:27:33,361
ZATOKA GUANTANAMO

411
00:27:33,444 --> 00:27:35,405
WIĘŹNIOWIE PRZYBYWAJĄ NA KUBĘ

412
00:27:35,488 --> 00:27:37,615
STYCZEŃ 2002 - MIAMI HERALD

413
00:27:37,699 --> 00:27:42,787
Pentagon postanowił założyć w Guantanamo
ośrodek detencyjny.

414
00:27:46,040 --> 00:27:48,584
Guantanamo leży na Kubie.

415
00:27:48,668 --> 00:27:50,878
W jej południowo-wschodniej części.

416
00:27:53,131 --> 00:27:57,719
Traktat po wojnie hiszpańsko-amerykańskiej
dał Kubie niepodległość.

417
00:27:57,802 --> 00:28:01,222
Ale w zamian zatrzymaliśmy
między innymi Guantanamo.

418
00:28:01,305 --> 00:28:04,434
Z prawnego punktu widzenia
to wieczysta dzierżawa.

419
00:28:04,517 --> 00:28:08,855
Oficjalnie dzierżawimy tę ziemię,
ale tylko my możemy zakończyć dzierżawę.

420
00:28:10,064 --> 00:28:11,482
Departament Stanu mówił,

421
00:28:11,566 --> 00:28:14,569
że kazano im szukać
prawnego odpowiednika kosmosu.

422
00:28:14,652 --> 00:28:18,698
Tym miało być Guantanamo.
Miejscem, gdzie nie działają prawa.

423
00:28:19,282 --> 00:28:22,660
To była prawna ziemia niczyja.
Taka Wyspa Diabelska.

424
00:28:26,789 --> 00:28:31,627
Przylecieliśmy do Guantanamo
na jedno- czy dwudniową prezentację.

425
00:28:31,711 --> 00:28:34,756
Ale gdy tam byliśmy,
wysłano pierwszych więźniów.

426
00:28:35,923 --> 00:28:38,468
I wtedy

427
00:28:38,551 --> 00:28:44,515
pojawiło się drastyczne nagranie więźniów.

428
00:28:44,599 --> 00:28:48,519
Być może wsadzano ich do samolotu.

429
00:28:49,228 --> 00:28:52,982
Byli w kajdanach, mieli worki na głowach,

430
00:28:53,483 --> 00:28:56,736
byli skuci ze sobą

431
00:28:56,819 --> 00:29:02,658
i prowadzono ich jak bydło.
Nie wyglądało to humanitarnie.

432
00:29:03,826 --> 00:29:08,247
Ktoś w hangarze zapytał: „Kogo wysyłają?”.

433
00:29:08,748 --> 00:29:11,876
Odpowiedział: „Najgorszych z najgorszych”.

434
00:29:12,376 --> 00:29:14,420
Mówili o pierwszej dwudziestce.

435
00:29:14,921 --> 00:29:16,756
To nie są mili ludzie.

436
00:29:16,839 --> 00:29:18,424
Kilku oświadczyło,

437
00:29:18,508 --> 00:29:21,803
że chcą zabić Amerykanina,
zanim opuszczą Guantanamo.

438
00:29:22,303 --> 00:29:24,388
Nie damy im tej satysfakcji.

439
00:29:24,472 --> 00:29:28,059
Wiele osób myślało,
że to ktoś w stylu Hannibala Lectera.

440
00:29:28,142 --> 00:29:33,856
Samobójczy, fanatyczni terroryści.

441
00:29:33,940 --> 00:29:35,858
Mogliby przegryźć przewody C-17,

442
00:29:35,942 --> 00:29:38,277
by go rozbić.

443
00:29:38,778 --> 00:29:41,906
Mocowano ich do podłogi.
Mieli siedzieć prosto.

444
00:29:41,989 --> 00:29:45,201
Nakładano im worki
i poddawano deprywacji sensorycznej.

445
00:29:45,284 --> 00:29:49,831
Zakładano gogle, zatyczki do uszu,
rękawice i skuwano w wielu miejscach.

446
00:29:49,914 --> 00:29:53,835
A potem lecieli samolotem do Guantanamo
jak towar.

447
00:29:59,006 --> 00:30:03,135
Świat miał ujrzeć te 20 osób
10 dni później,

448
00:30:03,219 --> 00:30:05,596
gdy Pentagon udostępnił zdjęcia,

449
00:30:05,680 --> 00:30:07,306
na których byli w celi.

450
00:30:08,474 --> 00:30:10,434
To oni. Pierwszego dnia.

451
00:30:10,518 --> 00:30:13,020
- Klęczą.
- Stoją na kolanach.

452
00:30:13,521 --> 00:30:15,690
Widać na tym zdjęciu 20 osób.

453
00:30:15,773 --> 00:30:17,316
Całą dwudziestkę.

454
00:30:17,400 --> 00:30:20,778
Pentagon udostępnił to zdjęcie
z różnych powodów.

455
00:30:21,279 --> 00:30:26,617
A Europa była nim oburzona
i natychmiast pomyślała: „tortury”.

456
00:30:28,369 --> 00:30:33,291
Gdy dotarł pierwszy transport,
a po nim następne,

457
00:30:33,374 --> 00:30:35,877
zrozumieliśmy, że to nie byli ci najgorsi.

458
00:30:36,377 --> 00:30:39,589
To nie byli nasi podejrzani z Al-Kaidy.

459
00:30:40,089 --> 00:30:43,301
To byli zwykli rolnicy.

460
00:30:44,093 --> 00:30:46,178
Nie byli to groźni bojownicy.

461
00:30:46,262 --> 00:30:47,805
Sprzedano ich dla nagrody.

462
00:30:49,432 --> 00:30:53,644
Gdy otwarto obóz w Guantanamo,
z Pentagonu przyszedł jasny przekaz:

463
00:30:53,728 --> 00:30:56,981
„Pod żadnym pozorem
nie nazywajcie ich więźniami”.

464
00:30:57,064 --> 00:30:59,817
Jeśli tak ich nazwiemy,
musimy traktować ich

465
00:30:59,901 --> 00:31:02,987
zgodnie z konwencjami genewskimi,
chroniącymi jeńców wojennych.

466
00:31:03,070 --> 00:31:06,616
Dlatego mamy zatrzymanych, a nie więźniów.

467
00:31:10,786 --> 00:31:12,580
Jesteście podejrzani

468
00:31:12,663 --> 00:31:16,083
o bycie talibami
lub wysokimi rangą członkami Al-Kaidy.

469
00:31:16,584 --> 00:31:20,212
Niektórzy z was twierdzą, że są niewinni.

470
00:31:20,713 --> 00:31:23,049
Ameryka jest państwem prawa.

471
00:31:23,132 --> 00:31:25,468
Zostaniecie sprawiedliwie osądzeni.

472
00:31:25,551 --> 00:31:28,638
- Kierujemy się konwencjami genewskimi.
- To znaczy?

473
00:31:28,721 --> 00:31:32,475
Że otrzymujemy wskazówki z Waszyngtonu.
I się ich trzymamy.

474
00:31:32,558 --> 00:31:35,728
Uważam, że traktujemy ich humanitarnie.

475
00:31:38,397 --> 00:31:41,609
W notatce
użył pan kiedyś określenia „kuriozalne”

476
00:31:41,692 --> 00:31:44,862
w nawiązaniu do postanowień
konwencji genewskiej.

477
00:31:44,946 --> 00:31:47,073
Dlaczego? Co pan miał na myśli?

478
00:31:47,156 --> 00:31:50,201
Użyłem tego słowa, by zaakcentować to,

479
00:31:50,284 --> 00:31:53,579
że konwencję genewską spisano,

480
00:31:53,663 --> 00:31:55,581
gdy wojny toczyły państwa,

481
00:31:55,665 --> 00:32:00,461
a nie organizacje terrorystyczne
takie jak Al-Kaida.

482
00:32:04,882 --> 00:32:07,301
My, prawnicy, uznaliśmy,

483
00:32:07,385 --> 00:32:11,138
na bazie notatki
prokuratora generalnego Johna Ashcrofta,

484
00:32:11,222 --> 00:32:12,765
że nie ma tu zastosowania,

485
00:32:12,848 --> 00:32:17,561
bo Al-Kaida nie jest państwem,
które podpisało konwencje genewskie

486
00:32:17,645 --> 00:32:20,189
i talibowie utracili prawa

487
00:32:20,272 --> 00:32:22,108
do ochrony jeńców wojennych,

488
00:32:22,191 --> 00:32:25,027
bo aby z nich korzystać,

489
00:32:25,111 --> 00:32:27,154
trzeba nosić podczas walki mundur,

490
00:32:27,238 --> 00:32:28,656
otwarcie nosić broń,

491
00:32:28,739 --> 00:32:30,825
działać w strukturze hierarchicznej

492
00:32:31,409 --> 00:32:35,246
i nie można wedle uznania zabijać cywilów,

493
00:32:35,329 --> 00:32:40,084
jednocześnie oczekując ochrony praw jeńców
zgodnie z konwencjami genewskimi.

494
00:32:42,211 --> 00:32:45,798
Decyzja administracji Busha z 2002 roku,

495
00:32:45,881 --> 00:32:49,385
że zatrzymani w wojnie z terrorem
nie mają praw

496
00:32:49,468 --> 00:32:53,389
i nie istnieją dla prawa międzynarodowego,
była błędna.

497
00:32:53,472 --> 00:32:56,350
Chronią ich konwencje genewskie,

498
00:32:56,434 --> 00:33:00,021
a konkretnie część
zwana „wspólnym artykułem 3”.

499
00:33:01,480 --> 00:33:06,569
Odmówiono im podstawowych praw człowieka,
dostępu do prawników i habeas corpus.

500
00:33:08,404 --> 00:33:15,119
Zatrzymanych wystawiano na działanie
słońca, wiatru, owadów.

501
00:33:15,703 --> 00:33:17,121
Były dwa wiadra.

502
00:33:17,204 --> 00:33:21,125
Jedno było na wodę pitną,
drugie na odchody.

503
00:33:21,709 --> 00:33:23,627
Mieli kawałek dachu nad głową,

504
00:33:24,128 --> 00:33:28,466
siatkę z trzech stron i bramkę wejściową.

505
00:33:29,216 --> 00:33:32,636
To było jak wojskowy kojec dla psa.

506
00:33:35,347 --> 00:33:36,974
Prowadzono działania,

507
00:33:37,058 --> 00:33:39,226
napędzane przez Biały Dom,

508
00:33:39,310 --> 00:33:43,147
a konkretnie biuro wiceprezydenta,
by wprowadzić tortury.

509
00:33:43,230 --> 00:33:46,859
Raczej nie przesadzam.

510
00:33:47,359 --> 00:33:49,153
W 2002 roku

511
00:33:49,236 --> 00:33:53,407
pojmano pierwszych cennych zatrzymanych,
na przykład Abu Zubajdę,

512
00:33:53,491 --> 00:33:57,536
który prowadził pensjonat,
a właściwie punkt rekrutacyjny dla ludzi,

513
00:33:57,620 --> 00:33:59,747
którzy chcieli dołączyć do Al-Kaidy.

514
00:33:59,830 --> 00:34:01,749
Do talibów w Afganistanie.

515
00:34:01,832 --> 00:34:05,044
Był więc cenny
ze względu na posiadane informacje.

516
00:34:05,127 --> 00:34:08,172
Znał wielu ludzi,
którzy się u niego pojawiali.

517
00:34:08,255 --> 00:34:12,968
FBI zaczyna go przesłuchiwać
i uzyskuje dużo danych.

518
00:34:13,052 --> 00:34:16,514
Agent FBI, Ali Soufan, opatruje mu rany

519
00:34:16,597 --> 00:34:20,392
i prowadzi przesłuchanie
oparte na porozumieniu.

520
00:34:20,476 --> 00:34:22,728
Poznajesz ich bliżej

521
00:34:22,812 --> 00:34:24,396
i zdobywasz zaufanie.

522
00:34:25,523 --> 00:34:28,651
Aresztowaliśmy tych ludzi
i ich przesłuchiwaliśmy.

523
00:34:28,734 --> 00:34:31,695
To żadna wielka filozofia.

524
00:34:31,779 --> 00:34:34,740
Istnieje wiele sposobów,
by przesłuchać człowieka

525
00:34:34,824 --> 00:34:38,160
i rząd USA nas tego uczy.

526
00:34:38,244 --> 00:34:41,413
Szkoli się nas
w pozyskiwaniu danych wywiadowczych

527
00:34:41,497 --> 00:34:42,998
od przesłuchiwanych.

528
00:34:43,082 --> 00:34:46,502
Organy ścigania w USA robią to cały czas.

529
00:34:46,585 --> 00:34:49,338
CIA, wojsko, FBI

530
00:34:49,421 --> 00:34:53,592
brały udział w przesłuchaniach
po atakach na ambasady w Afryce,

531
00:34:53,676 --> 00:34:55,136
ataku na USS Cole

532
00:34:55,219 --> 00:34:59,974
i wielu innych zamachach na całym świecie.

533
00:35:00,057 --> 00:35:01,350
Soufan był skuteczny.

534
00:35:01,433 --> 00:35:04,603
Ustalił na przykład,
kim jest Chalid Szajch Muhammad.

535
00:35:06,147 --> 00:35:08,899
Łatwo o tym zapomnieć, bo teraz jest znany

536
00:35:08,983 --> 00:35:10,818
jako autor ataku z 11 września.

537
00:35:10,901 --> 00:35:14,196
Ale jeszcze wiosną 2002 roku

538
00:35:14,280 --> 00:35:17,324
nie wiedzieliśmy,
kto zorganizował 11 września.

539
00:35:17,408 --> 00:35:20,369
Pierwszą osobą,
która podała te informacje,

540
00:35:20,452 --> 00:35:21,787
był Abu Zubajda.

541
00:35:21,871 --> 00:35:23,497
THE OBSERVER

542
00:35:23,581 --> 00:35:26,876
Sukcesy FBI nie przechodzą niezauważone,

543
00:35:26,959 --> 00:35:30,671
więc zabierają Abu Zubajdę
i zaczynają poddawać go

544
00:35:30,754 --> 00:35:34,758
tak zwanym
„zaawansowanym technikom przesłuchań”.

545
00:35:36,218 --> 00:35:39,972
Osoby, którym już kilka miesięcy

546
00:35:40,055 --> 00:35:44,351
po atakach z 11 września
zależało na stworzeniu programu tortur,

547
00:35:44,435 --> 00:35:47,354
miały pierwszego królika doświadczalnego.

548
00:35:48,147 --> 00:35:52,484
To, że mogliśmy mieć Abu Zubajdę,
było dla nas bardzo ważne.

549
00:35:52,568 --> 00:35:55,237
Szansa na złapanie
Chalida Szejcha Muhammada

550
00:35:55,321 --> 00:35:56,614
też była ważna.

551
00:35:56,697 --> 00:36:02,119
To były bardzo wartościowe cele.

552
00:36:02,828 --> 00:36:06,624
Rada Bezpieczeństwa Narodowego
podjęła decyzję,

553
00:36:06,707 --> 00:36:10,377
że przyjrzymy się
zaawansowanym technikom przesłuchań.

554
00:36:10,461 --> 00:36:14,423
Zapytano George'a Teneta i CIA:
„Co rekomendujecie?”.

555
00:36:15,591 --> 00:36:17,593
Ważne było

556
00:36:17,676 --> 00:36:19,553
ustalenie jasnych granic.

557
00:36:19,637 --> 00:36:22,765
Departament Sprawiedliwości
przygotował opinię prawną,

558
00:36:22,848 --> 00:36:24,516
by wspomóc CIA.

559
00:36:25,267 --> 00:36:28,187
NOTATKA DEPARTAMENTU DLA CIA
NT. TECHNIK PRZESŁUCHAŃ, 2002

560
00:36:28,270 --> 00:36:30,689
TE 10 TECHNIK TO:
CHWYTANIE, POPYCHANIE NA ŚCIANĘ,

561
00:36:30,773 --> 00:36:33,025
TRZYMANIE ZA TWARZ, POLICZKOWANIE,
CIASNE MIEJSCA,

562
00:36:34,276 --> 00:36:37,696
Byłem na spotkaniu,
na którym prezydent dostał te dane.

563
00:36:37,780 --> 00:36:40,908
Zatwierdził
zaawansowane techniki przesłuchań,

564
00:36:40,991 --> 00:36:44,036
pod odpowiednim nadzorem,

565
00:36:44,119 --> 00:36:46,121
z nadzieją, że pozwoli to

566
00:36:46,205 --> 00:36:48,749
zapobiec kolejnym zamachom w Stanach.

567
00:36:54,255 --> 00:36:58,676
Te zaawansowane techniki przesłuchań
to nagość przez całą dobę,

568
00:36:58,759 --> 00:37:01,887
światło przez całą dobę,
zimno przez całą dobę,

569
00:37:01,971 --> 00:37:03,597
ciemność przez całą dobę.

570
00:37:03,681 --> 00:37:08,644
Waterboarding to chyba najbardziej znana
i owiana złą sławą metoda.

571
00:37:09,270 --> 00:37:15,567
Nie twierdzę, że nie są nieprzyjemne
czy straszne,

572
00:37:15,651 --> 00:37:17,152
ale popychanie na ścianę

573
00:37:17,236 --> 00:37:20,864
polega na owinięciu materiału wokół karku,

574
00:37:20,948 --> 00:37:24,535
żeby nie doznali urazu szyi,

575
00:37:24,618 --> 00:37:27,329
ustawieniu ich przy niestabilnej ścianie

576
00:37:27,413 --> 00:37:30,541
i pchnięciu ich na tę ścianę.

577
00:37:30,624 --> 00:37:34,128
Jeśli chodzi o policzkowanie,
dłoń musiała być otwarta.

578
00:37:34,211 --> 00:37:37,047
Trzeba było ją trzymać blisko twarzy

579
00:37:37,131 --> 00:37:40,092
i uderzało się tylko w policzek.

580
00:37:40,175 --> 00:37:43,554
Uderzenie w brzuch. Też otwartą dłonią

581
00:37:43,637 --> 00:37:47,099
i blisko brzucha.

582
00:37:47,182 --> 00:37:52,271
Tylko w przestrzeń między pępkiem
a sutkami.

583
00:37:52,980 --> 00:37:56,483
Zakres dopuszczalnych działań
był szczegółowo opisany.

584
00:37:56,567 --> 00:37:59,820
Analizowaliśmy
konwencję zakazującą stosowania tortur,

585
00:37:59,903 --> 00:38:03,198
która była podstawą
ustawy przeciw torturom.

586
00:38:03,282 --> 00:38:06,327
Szef działu karnego
Departamentu Sprawiedliwości

587
00:38:06,410 --> 00:38:09,496
napisał, że tortury to działania,

588
00:38:09,580 --> 00:38:13,000
o których sama wzmianka wywołuje dreszcze.

589
00:38:13,083 --> 00:38:16,295
Wbijanie igieł pod paznokcie,

590
00:38:16,378 --> 00:38:19,590
przekłuwanie gałki ocznej,

591
00:38:19,673 --> 00:38:22,801
rażenie prądem genitaliów.

592
00:38:22,885 --> 00:38:24,762
Byliśmy daleko od tego.

593
00:38:28,974 --> 00:38:31,769
Spędziłem w FBI 25 i pół roku.

594
00:38:32,269 --> 00:38:34,355
W dniu 11 września

595
00:38:34,438 --> 00:38:39,318
byłem pierwszym zastępcą dyrektora
do spraw antyterroryzmu.

596
00:38:40,319 --> 00:38:43,989
Gdy dyrektor Mueller
wrócił ze spotkania w Białym Domu,

597
00:38:44,073 --> 00:38:45,824
wezwał mnie i powiedział:

598
00:38:45,908 --> 00:38:49,620
„Wyślemy do tego kraju dwóch agentów”.

599
00:38:49,703 --> 00:38:54,458
Mówię: „Jasne. Zajmiemy się tym.
A o co chodzi?”.

600
00:38:54,541 --> 00:38:56,752
On na to: „Mają Zubajdę”.

601
00:38:56,835 --> 00:39:00,422
Powiedziałem:
„Świetnie. Chcieliśmy go odzyskać.

602
00:39:00,506 --> 00:39:03,258
Przesłuchamy go.
Ale potrzeba więcej agentów.

603
00:39:03,342 --> 00:39:06,595
Zorganizujemy zespół”.
A on: „Nie, wyślijcie dwóch”.

604
00:39:07,429 --> 00:39:10,057
Pytam: „Przywieziemy go tu, prawda?”.

605
00:39:10,140 --> 00:39:12,643
On na to: „Nie. Agencja go nie chce”.

606
00:39:12,726 --> 00:39:15,562
Mówię: „Ciekawe.

607
00:39:16,230 --> 00:39:21,026
Nie leży w naszym interesie
pomaganie agencji…

608
00:39:21,110 --> 00:39:23,612
Jeśli on tu nie wróci.

609
00:39:23,695 --> 00:39:27,783
Wiem, do czego są zdolni.
I pewnie to zrobią.

610
00:39:27,866 --> 00:39:29,785
Nie bierzmy w tym udziału”.

611
00:39:29,868 --> 00:39:32,913
A on na to: „Weźmiemy. Musimy im pomóc”.

612
00:39:33,414 --> 00:39:37,835
Mówię: „Nie możemy tam być”.
A on: „Obiecałem prezydentowi pomoc”.

613
00:39:37,918 --> 00:39:41,463
Ja na to: „Proszę powiedzieć prezydentowi,
że się wycofujemy.

614
00:39:41,547 --> 00:39:44,591
Proszę pomyśleć o naszym wizerunku
w oczach Ameryki.

615
00:39:44,675 --> 00:39:46,051
Nie jesteśmy zbirami.

616
00:39:46,135 --> 00:39:49,638
To może zniszczyć naszą reputację”.

617
00:39:50,889 --> 00:39:56,562
BYŁY DYREKTOR FBI, ROBERT MUELLER,
ODMÓWIŁ KOMENTARZA NA TEN TEMAT.

618
00:39:59,398 --> 00:40:01,567
Nie wierzyli, że sami będą gadać.

619
00:40:02,151 --> 00:40:04,528
Więc chcieli stworzyć program,

620
00:40:04,611 --> 00:40:07,448
który będzie uniwersalnym rozwiązaniem.

621
00:40:07,531 --> 00:40:10,534
Raz, dwa, trzy, cztery
i facet śpiewa jak słowik.

622
00:40:10,617 --> 00:40:14,913
Świat tak nie działa.
Ludzka natura też nie.

623
00:40:16,832 --> 00:40:19,501
To była polityka strachu.

624
00:40:20,627 --> 00:40:24,298
Lęk, który odczuwaliśmy wszyscy,

625
00:40:24,381 --> 00:40:27,217
stał się trucizną,
która zatruła społeczeństwo

626
00:40:27,301 --> 00:40:30,804
i sprawiła, że odrzuciło to,
co wyróżniało Stany.

627
00:40:33,474 --> 00:40:37,478
Inspektor Generalny CIA
stwierdził w 2004 roku,

628
00:40:37,561 --> 00:40:41,565
że nie da się wykazać,
że choć jedno zagrożenie zostało zażegnane

629
00:40:42,858 --> 00:40:45,486
dzięki
zaawansowanym technikom przesłuchań.

630
00:40:45,569 --> 00:40:50,908
- Nie da się wykazać?
- Nie. I mówi to sama CIA, nie ja.

631
00:40:52,367 --> 00:40:54,703
To jest właśnie problem z torturami.

632
00:40:54,786 --> 00:40:59,374
Dają uległość, nie współpracę.

633
00:40:59,875 --> 00:41:03,754
Różnica między uległością i współpracą
jest taka, że uległa osoba

634
00:41:04,463 --> 00:41:09,218
powie wszystko, co zechcesz,
żeby tortury się skończyły.

635
00:41:09,301 --> 00:41:10,969
Nie powie prawdy.

636
00:41:12,221 --> 00:41:14,765
Przy współpracy poznasz prawdę.

637
00:41:16,475 --> 00:41:19,853
SENACKA KOMISJA SPECJALNA
9 GRUDNIA 2014 ROKU

638
00:41:21,396 --> 00:41:23,649
Dało to mało przydatnych informacji,

639
00:41:23,732 --> 00:41:27,861
jeśli chodzi o schwytanie osób
odpowiedzialnych za ataki z 11 września

640
00:41:27,945 --> 00:41:30,864
i zapobieganie nowym atakom i zbrodniom.

641
00:41:32,407 --> 00:41:34,868
Ten, kto uważa, że zaawansowane techniki,

642
00:41:34,952 --> 00:41:37,496
a konkretnie waterboarding,

643
00:41:37,579 --> 00:41:42,834
nie dały nam ogromnej ilości
cennych danych,

644
00:41:42,918 --> 00:41:45,087
po prostu mija się z prawdą.

645
00:41:46,630 --> 00:41:50,092
Martwię się o to, kim jesteśmy jako kraj,

646
00:41:50,175 --> 00:41:52,928
co sobą reprezentujemy i w co wierzymy.

647
00:41:53,011 --> 00:41:55,097
Ameryka zawsze była przykładem

648
00:41:55,180 --> 00:41:58,642
i inspiracją
dla innych krajów na całym świecie.

649
00:41:58,725 --> 00:42:01,812
Ale jeśli stosujemy tortury

650
00:42:01,895 --> 00:42:04,356
i robimy rzeczy, które naruszają

651
00:42:04,439 --> 00:42:07,067
i niszczą wizerunek Stanów Zjednoczonych

652
00:42:07,150 --> 00:42:08,777
i motywują naszych wrogów,

653
00:42:08,860 --> 00:42:12,406
może to mieć
poważne konsekwencje w przyszłości.

654
00:42:12,906 --> 00:42:17,077
Weźmy też pod uwagę, co się stanie,
jeśli w innym konflikcie wróg,

655
00:42:17,160 --> 00:42:21,123
który nie jest terrorystą,
weźmie do niewoli Amerykanów.

656
00:42:21,206 --> 00:42:25,460
Może uznać,
że wolno mu stosować te same metody.

657
00:42:27,212 --> 00:42:29,506
Trochę mi zajęło, zanim to pojęłam.

658
00:42:29,590 --> 00:42:33,635
Zatoka Guantanamo i tamtejsze więzienie

659
00:42:34,219 --> 00:42:40,892
były pierwszą operacją wojskową
bez strategii wyjścia od czasu Wietnamu.

660
00:42:40,976 --> 00:42:45,314
Stany zatrzymały już setki osób
podejrzanych o związki z Al-Kaidą,

661
00:42:45,397 --> 00:42:47,774
a kolejne 30 przybyło dziś z Afganistanu

662
00:42:47,858 --> 00:42:51,111
do bazy morskiej
w zatoce Guantanamo na Kubie.

663
00:42:51,194 --> 00:42:55,991
Łącznie jest tu już 110 zatrzymanych,
a będzie dużo więcej.

664
00:42:57,534 --> 00:43:00,037
Nikt nie wiedział, jak to się skończy.

665
00:43:09,338 --> 00:43:11,757
Jak udało im się nas podejść?

666
00:43:13,383 --> 00:43:16,970
To porażka amerykańskiego wywiadu.

667
00:43:19,973 --> 00:43:22,601
Dziś już sam widok samolotu,

668
00:43:23,727 --> 00:43:25,270
dźwięk syreny,

669
00:43:25,854 --> 00:43:28,690
nawet przesyłki pocztowe
budzą podejrzenia.

670
00:43:29,983 --> 00:43:32,986
Dla Nowego Jorku był to kolejny dzień
na pierwszej linii strachu,

671
00:43:33,070 --> 00:43:35,155
w okopach terrorystycznej histerii.

672
00:43:35,739 --> 00:43:38,659
Przypadek wąglika w stacji NBC.

673
00:43:39,159 --> 00:43:40,827
Czujemy się bezbronni,

674
00:43:40,911 --> 00:43:43,955
bo nie wiemy, co się stanie i kiedy.

675
00:43:50,796 --> 00:43:53,131
W weekend po 11 września w Camp David

676
00:43:53,799 --> 00:43:58,261
chodziło o poinformowanie prezydenta,
gdzie brakuje władzy,

677
00:43:58,345 --> 00:43:59,971
gdzie brak nam możliwości

678
00:44:00,055 --> 00:44:02,974
i co jest konieczne,
by uniknąć takiej sytuacji

679
00:44:03,475 --> 00:44:06,061
i ukarać odpowiedzialnych za atak.

680
00:44:06,144 --> 00:44:09,564
To zainicjowało działania
takie jak Patriot Act.

681
00:44:10,315 --> 00:44:12,025
26 PAŹDZIERNIKA 2001 ROKU

682
00:44:12,109 --> 00:44:17,072
Patriot Act to element szeroko zakrojonych
działań inwigilacyjnych,

683
00:44:17,155 --> 00:44:21,535
rozpoczętych po atakach z 11 września.

684
00:44:24,371 --> 00:44:27,958
Te akty przemocy wobec niewinnych

685
00:44:29,501 --> 00:44:32,212
są sprzeczne
z zasadami wiary muzułmańskiej.

686
00:44:32,963 --> 00:44:36,717
Amerykanie muszą to zrozumieć.

687
00:44:38,510 --> 00:44:41,805
Wśród obywateli amerykańskich
są miliony muzułmanów,

688
00:44:42,305 --> 00:44:47,686
którzy mają nieoceniony wkład w nasz kraj.

689
00:44:47,769 --> 00:44:53,316
Muzułmanie to lekarze, prawnicy,
profesorowie prawa,

690
00:44:53,400 --> 00:44:57,404
wojskowi, przedsiębiorcy, sklepikarze,

691
00:44:57,487 --> 00:44:58,864
matki i ojcowie.

692
00:44:58,947 --> 00:45:01,199
I należy ich traktować z szacunkiem.

693
00:45:02,617 --> 00:45:05,954
Choć prezydent Bush mówił:

694
00:45:06,037 --> 00:45:10,584
„Nie winimy całej religii
za czyny kilku osób”,

695
00:45:10,667 --> 00:45:13,837
rząd właśnie tak postępował.

696
00:45:15,130 --> 00:45:17,549
Prezydent Bush
podpisał ustawę Patriot Act

697
00:45:17,632 --> 00:45:20,761
w Sali Wschodniej Białego Domu.

698
00:45:22,053 --> 00:45:26,057
Po 11 września zaczęliśmy słyszeć o tym,

699
00:45:26,141 --> 00:45:28,643
że wywiad naszego kraju zawiódł.

700
00:45:28,727 --> 00:45:30,562
Agencje się nie komunikowały.

701
00:45:30,645 --> 00:45:34,107
Jak ci porywacze zdołali przybyć,

702
00:45:34,191 --> 00:45:37,402
wyszkolić się, wsiąść do samolotów
i nikt nie zauważył?

703
00:45:37,486 --> 00:45:41,406
Od dziś zmieniamy przepisy
dotyczące wymiany informacji.

704
00:45:42,449 --> 00:45:43,784
Zmieniamy także

705
00:45:44,618 --> 00:45:49,247
kulturę pracy agencji
walczących z terroryzmem.

706
00:45:50,332 --> 00:45:55,337
I przerażająco szybko zaczyna się

707
00:45:55,420 --> 00:45:59,800
zwiększanie nakładów
na organy ścigania i nadzór.

708
00:46:00,383 --> 00:46:03,428
Choćby klauzula
o dostępie do danych bibliotecznych.

709
00:46:03,512 --> 00:46:05,180
Mogli sprawdzić, co czytamy.

710
00:46:05,722 --> 00:46:10,393
Inna pozwalała na przeszukania.

711
00:46:10,477 --> 00:46:13,939
Patriot Act pozwalała organom
wejść do naszych domów

712
00:46:14,022 --> 00:46:15,482
i wyjść bez naszej wiedzy.

713
00:46:15,565 --> 00:46:20,195
Więc wchodzę, rozglądam się,
zostawiam, co chcę,

714
00:46:20,278 --> 00:46:23,532
zabieram, co chcę
i nie ma na ten temat dokumentacji.

715
00:46:24,366 --> 00:46:28,161
Agenci federalni
przeszukali muzułmańskie domy i firmy,

716
00:46:28,245 --> 00:46:30,872
szukając powiązań
z grupami terrorystycznymi.

717
00:46:33,625 --> 00:46:36,211
To nie tylko obraża muzułmanina.

718
00:46:36,294 --> 00:46:38,839
To obraża Amerykanina.

719
00:46:38,922 --> 00:46:42,592
To sprzeczne z tym, co rozumiemy

720
00:46:42,676 --> 00:46:45,387
jako prawo do prywatności
w Karcie Praw.

721
00:46:46,638 --> 00:46:49,599
SIEDZIBA NSA
FORT MEADE, MARYLAND

722
00:46:49,683 --> 00:46:51,810
Agencja Bezpieczeństwa Krajowego

723
00:46:51,893 --> 00:46:54,771
to część Pentagonu,
część Departamentu Obrony.

724
00:46:54,855 --> 00:46:58,525
Agencja ta odpowiada
za elektroniczną inwigilację

725
00:46:58,608 --> 00:47:03,864
wszelkich zewnętrznych wrogów
Stanów Zjednoczonych.

726
00:47:03,947 --> 00:47:09,286
Utworzył ją prezydent Truman
dekretem wykonawczym z 1952 roku.

727
00:47:09,786 --> 00:47:13,665
Wiązało się to z grupami łamiącymi szyfry

728
00:47:13,748 --> 00:47:16,167
podczas II wojny światowej.

729
00:47:16,251 --> 00:47:19,546
Przez dziesięciolecia agencja rozrosła się

730
00:47:19,629 --> 00:47:23,842
w olbrzymią organizację,
zajmującą się cyberbezpieczeństwem,

731
00:47:23,925 --> 00:47:29,055
cyberprzestępczością, kryptoanalizą,
podsłuchami

732
00:47:29,556 --> 00:47:31,141
na niespotykaną skalę.

733
00:47:31,224 --> 00:47:35,103
To największa taka agencja na świecie.

734
00:47:38,315 --> 00:47:41,026
Mamy okres przed i po 11 września.

735
00:47:43,820 --> 00:47:48,199
Należałem do agencji,
która miała chronić ludzi.

736
00:47:48,992 --> 00:47:52,537
A pierwszego dnia w pracy…

737
00:47:53,455 --> 00:47:56,041
Zawsze, gdy to mówię, mam gęsią skórkę.

738
00:47:56,124 --> 00:47:59,419
Teraz też,
bo ten dzień wyrył mi się w pamięci.

739
00:47:59,920 --> 00:48:05,675
11 września to był mój pierwszy dzień
na nowym stanowisku.

740
00:48:07,093 --> 00:48:09,596
Mogę odtworzyć go sekundę po sekundzie,

741
00:48:09,679 --> 00:48:12,223
minutę po minucie, godzinę po godzinie.

742
00:48:16,102 --> 00:48:19,147
Ale nie wiedziałem tego ranka,

743
00:48:19,898 --> 00:48:24,027
jakie tajne decyzje podejmie rząd
na najwyższym szczeblu.

744
00:48:24,736 --> 00:48:27,238
I co jest gotowy zrobić

745
00:48:28,365 --> 00:48:31,368
pod płaszczykiem
bezpieczeństwa narodowego.

746
00:48:33,161 --> 00:48:37,499
Jak daleko chcieli wykroczyć
poza ramy prawa.

747
00:48:42,003 --> 00:48:45,507
Jack Goldsmith,
zastępca prokuratora generalnego.

748
00:48:45,590 --> 00:48:47,092
Dział prawny.

749
00:48:47,634 --> 00:48:50,470
Byłem w Białym Domu,
by poznać szczegóły

750
00:48:50,553 --> 00:48:52,639
programu Stellar Wind.

751
00:48:52,722 --> 00:48:55,809
Byłem u Davida Addingtona.
To on mi to przedstawił.

752
00:48:55,892 --> 00:48:57,936
Dziwne, że doradca wiceprezydenta

753
00:48:58,019 --> 00:49:00,814
przedstawiał mi tajny program wywiadowczy.

754
00:49:01,314 --> 00:49:04,234
Miał oryginalne upoważnienia

755
00:49:04,317 --> 00:49:05,944
w sejfie w swoim biurze.

756
00:49:06,027 --> 00:49:08,029
Mówi: „Przygotuj się na szok.

757
00:49:08,113 --> 00:49:10,991
Nie uwierzysz w to, co zaraz zobaczysz”.

758
00:49:13,410 --> 00:49:16,454
W ciągu kolejnych dni i tygodni

759
00:49:16,538 --> 00:49:21,292
wyrażono ustną zgodę
na program zwany Stellar Wind,

760
00:49:22,877 --> 00:49:26,381
który niesamowitą potęgę NSA

761
00:49:27,632 --> 00:49:31,678
kierował nie tylko za granicę,
ale i na terytorium naszego kraju.

762
00:49:35,932 --> 00:49:37,350
Czym był Stellar Wind?

763
00:49:38,393 --> 00:49:40,603
Muszę uważać. Część jest nadal tajna.

764
00:49:40,687 --> 00:49:43,773
Nazwijmy to
programem podsłuchowym bez nakazu,

765
00:49:43,857 --> 00:49:47,318
który polegał na gromadzeniu
dużych ilości metadanych,

766
00:49:47,402 --> 00:49:52,949
a także gromadzeniu treści komunikacji,
prowadzonej na terenie naszego kraju.

767
00:49:56,286 --> 00:49:59,539
Wyobraź sobie, że masz komputer,
śledzący, kiedy wykonano połączenie,

768
00:49:59,622 --> 00:50:02,042
kiedy odebrano, gdzie wykonano i odebrano

769
00:50:02,125 --> 00:50:03,835
i jak długo trwało.

770
00:50:03,918 --> 00:50:05,545
To są metadane.

771
00:50:06,504 --> 00:50:10,216
Program Stellar Wind miał trzy kosze,
jeśli można to tak nazwać.

772
00:50:10,300 --> 00:50:13,303
Pierwszy kosz to zbiór treści

773
00:50:13,386 --> 00:50:15,680
rozmów telefonicznych,

774
00:50:15,764 --> 00:50:18,516
gdy agent CIA uważa,

775
00:50:18,600 --> 00:50:22,979
że jeden z rozmówców należy do Al-Kaidy

776
00:50:23,063 --> 00:50:24,814
lub z nią współpracuje.

777
00:50:25,774 --> 00:50:28,693
Pozostałe dwa kosze nie gromadzą treści.

778
00:50:28,777 --> 00:50:30,028
Gromadzą metadane.

779
00:50:30,111 --> 00:50:32,655
Drugi gromadzi metadane telefoniczne.

780
00:50:32,739 --> 00:50:34,866
Nie ma tam treści rozmów,

781
00:50:34,949 --> 00:50:38,536
ale są numery telefonów
i czas trwania połączeń.

782
00:50:39,329 --> 00:50:42,332
Trzeci koszyk
to zbiór metadanych z e-maili.

783
00:50:42,415 --> 00:50:44,793
Kto i do kogo wysłał maila.

784
00:50:45,752 --> 00:50:48,671
Zakładano, że masowe gromadzenie

785
00:50:48,755 --> 00:50:52,383
tych metadanych, nawet od tych,
których nie podejrzewano,

786
00:50:53,259 --> 00:50:55,637
umożliwi stworzenie sieci, która pozwoli

787
00:50:55,720 --> 00:50:58,264
dodać nowe kawałki układanki
do materiału,

788
00:50:58,348 --> 00:51:00,350
który mamy o terrorystach

789
00:51:00,433 --> 00:51:03,978
i ta baza danych
pozwoli zapobiec kolejnym atakom.

790
00:51:04,062 --> 00:51:05,522
Taka była teoria.

791
00:51:08,066 --> 00:51:10,944
Żyjemy w erze cyfrowej. Toniemy w danych.

792
00:51:11,027 --> 00:51:14,989
NSA powiedziała:
„Gromadźmy wszystko, co możemy.

793
00:51:15,073 --> 00:51:18,159
Rany, jakie to łatwe. Bierzemy wszystko”.

794
00:51:19,327 --> 00:51:23,331
Rząd zawarł specjalne umowy,

795
00:51:23,414 --> 00:51:25,041
ściśle tajne,

796
00:51:25,125 --> 00:51:28,044
z firmami telekomunikacyjnymi,
takimi jak Verizon,

797
00:51:28,128 --> 00:51:31,047
AT&T i im podobne.

798
00:51:31,881 --> 00:51:34,300
Zgarniają więc wszystko i mówią:

799
00:51:34,384 --> 00:51:37,428
„Póki na to nie patrzymy,
nie łamiemy prawa”.

800
00:51:38,596 --> 00:51:42,350
To stawia na głowie czwartą poprawkę.

801
00:51:43,309 --> 00:51:44,936
CZWARTA POPRAWKA

802
00:51:45,019 --> 00:51:46,020
W Karcie praw

803
00:51:46,104 --> 00:51:51,067
czwarta poprawka daje nam prawo
do prywatności w naszych domach.

804
00:51:51,151 --> 00:51:55,405
Chroni przed agentami rządowymi,

805
00:51:55,488 --> 00:51:58,741
wpadającymi do naszych domów bez nakazów

806
00:51:58,825 --> 00:52:03,413
i zabierającymi wszystko,
co im się podoba.

807
00:52:03,955 --> 00:52:06,291
A to była elektroniczna wersja

808
00:52:06,791 --> 00:52:11,546
nielegalnego nalotu służb na czyjś dom.

809
00:52:14,174 --> 00:52:16,759
Dyrektor Mueller wrócił kiedyś z zebrania.

810
00:52:16,843 --> 00:52:20,638
Wezwał mnie i mówi:
„Dale, ruszamy ze specjalnym programem.

811
00:52:20,722 --> 00:52:22,974
Prawie nikt o nim nie wie.

812
00:52:23,057 --> 00:52:25,852
Może sześć osób w całym rządzie”.

813
00:52:25,935 --> 00:52:30,148
Mówię: „Tak? I czego dotyczy?”.
A on na to: „Nie mogę powiedzieć. Jedź”.

814
00:52:30,231 --> 00:52:32,525
Następnego ranka byłem w Pentagonie.

815
00:52:32,609 --> 00:52:36,529
W zabezpieczonym pomieszczeniu
przedstawiono mi założenia.

816
00:52:36,613 --> 00:52:39,574
Wróciłem i powiedziałem dyrektorowi:

817
00:52:39,657 --> 00:52:41,534
„To się chyba nie uda”.

818
00:52:41,618 --> 00:52:45,079
Nie czułem się z tym dobrze.
Mówię: „To nie potrwa długo”.

819
00:52:45,163 --> 00:52:47,540
On na to: „Nie wolno ci o tym mówić”.

820
00:52:49,292 --> 00:52:53,421
Widziałem dane. Widziałem wyniki programu.

821
00:52:54,130 --> 00:52:57,926
Nie wynikło z tego nic produktywnego.

822
00:53:01,888 --> 00:53:03,723
Nie wiedziałem o tym wtedy,

823
00:53:03,806 --> 00:53:06,809
ale moje biuro
miało zatwierdzać legalność programu

824
00:53:06,893 --> 00:53:08,394
co sześć tygodni.

825
00:53:09,938 --> 00:53:14,984
Głównym problemem z tym programem było to,
że był sprzeczny

826
00:53:15,068 --> 00:53:17,612
z ustawą
o nadzorze nad wywiadem zagranicznym.

827
00:53:18,112 --> 00:53:20,323
To skomplikowana ustawa,

828
00:53:20,406 --> 00:53:25,453
ale wyglądało na to,
że nie pozwalała na to, co się działo.

829
00:53:26,913 --> 00:53:30,500
Zamiast iść z tym to Kongresu
i zmienić te przepisy,

830
00:53:30,583 --> 00:53:32,669
administracja Busha zlekceważyła je

831
00:53:32,752 --> 00:53:37,215
lub zinterpretowała w sposób,
który pozwalał je obejść.

832
00:53:40,718 --> 00:53:43,304
MARZEC 2004

833
00:53:43,888 --> 00:53:47,767
W marcu 2004 roku Jack Goldsmith,
nowy szef działu prawnego,

834
00:53:48,434 --> 00:53:52,772
wyraził zaniepokojenie
elementami programu Stellar Wind.

835
00:53:52,855 --> 00:53:57,277
Powiedział, że nie widzi podstaw prawnych
dla tych elementów

836
00:53:57,360 --> 00:53:59,404
i być może będzie trzeba przerwać.

837
00:53:59,487 --> 00:54:02,240
- Przerwać program?
- Coś przerwać.

838
00:54:04,325 --> 00:54:08,663
Uznałem, że mniej więcej połowa elementów
może funkcjonować,

839
00:54:08,746 --> 00:54:11,708
a połowa nie.

840
00:54:11,791 --> 00:54:14,168
Nie widziałem dla nich podstaw prawnych.

841
00:54:16,713 --> 00:54:19,549
Gdy poinformowałem Biały Dom,

842
00:54:21,050 --> 00:54:26,306
że nie mogę zatwierdzić
dużej części programu,

843
00:54:26,389 --> 00:54:30,852
David Addington
wściekł się na mnie jak nigdy. Powiedział:

844
00:54:32,020 --> 00:54:34,689
„Będziesz miał na rękach
krew 100 000 ludzi,

845
00:54:34,772 --> 00:54:37,275
którzy zginą w następnym ataku”.

846
00:54:38,818 --> 00:54:42,905
Myślał chyba, że nie miałem racji
i że właśnie tak się to skończy.

847
00:54:42,989 --> 00:54:45,241
Nie musiał mi tego mówić.

848
00:54:45,325 --> 00:54:48,995
Też o tym myślałem
i to była dla mnie trudna decyzja.

849
00:54:50,330 --> 00:54:54,167
Zadzwoniłem do Andy'ego Carda.
Wrócił wcześniej z wakacji.

850
00:54:55,293 --> 00:54:58,755
Spotkaliśmy się z wiceprezydentem,
George'em Tenetem i Michaelem Haydenem.

851
00:54:58,838 --> 00:55:00,006
I omówiliśmy to.

852
00:55:00,089 --> 00:55:02,717
To był bardzo ważny program.

853
00:55:02,800 --> 00:55:05,511
Jeden z najważniejszych
i najskuteczniejszych

854
00:55:05,595 --> 00:55:07,847
programów gromadzenia danych.

855
00:55:07,930 --> 00:55:11,267
Więc sama myśl, że coś przerwiemy,

856
00:55:11,351 --> 00:55:12,435
była problemem.

857
00:55:16,105 --> 00:55:18,900
Prokurator generalny Ashcroft
poparł mą decyzję.

858
00:55:18,983 --> 00:55:22,487
To było niesamowite,
bo Ashcroft zatwierdzał wcześniej

859
00:55:22,570 --> 00:55:26,240
cały program za radą działu prawnego.

860
00:55:26,324 --> 00:55:29,327
To była odważna decyzja.
Wycofał się z poprzedniej.

861
00:55:29,410 --> 00:55:33,247
Nie był z tego zadowolony,
ale dał się przekonać.

862
00:55:33,331 --> 00:55:36,167
WJAZD DO SZPITALA

863
00:55:36,250 --> 00:55:40,296
Ledwie kilka godzin po tym,
gdy to zatwierdził,

864
00:55:40,380 --> 00:55:43,466
trafił do szpitala
z ostrym zapaleniem trzustki.

865
00:55:47,220 --> 00:55:50,515
Musieli usunąć mu pęcherzyk żółciowy,

866
00:55:50,598 --> 00:55:51,933
miał operację.

867
00:55:52,433 --> 00:55:56,437
Był w kiepskim stanie.
Nie było pewne, czy przeżyje.

868
00:55:58,856 --> 00:56:02,485
Ścigaliśmy się z…
Chyba 11 marca

869
00:56:02,568 --> 00:56:06,072
wygasała ważność obecnego upoważnienia.

870
00:56:06,155 --> 00:56:09,992
A każda dziura w gromadzeniu danych
to potencjalne ryzyko.

871
00:56:11,369 --> 00:56:13,329
Porozmawiałem więc z prezydentem.

872
00:56:13,413 --> 00:56:16,374
Zaniepokoił się, bo dochodziły nas słuchy,

873
00:56:16,457 --> 00:56:19,252
że szykuje się coś wielkiego.

874
00:56:19,335 --> 00:56:22,588
A bez podpisu Departamentu Sprawiedliwości

875
00:56:22,672 --> 00:56:24,590
firmy telekomunikacyjne

876
00:56:24,674 --> 00:56:26,759
nie będą z nami współpracować.

877
00:56:27,635 --> 00:56:30,555
- Potrzebowaliśmy Ashcrofta.
- Pojechaliście.

878
00:56:30,638 --> 00:56:32,306
Pojechaliśmy do szpitala.

879
00:56:34,684 --> 00:56:38,062
Prezydent wysłał mnie i Alberto
do szpitala.

880
00:56:38,146 --> 00:56:40,440
Mieliśmy to wyjaśnić,

881
00:56:40,523 --> 00:56:42,942
pokazać dokument,
który podpisał wcześniej

882
00:56:43,025 --> 00:56:44,652
i prosić o nową akceptację.

883
00:56:46,404 --> 00:56:51,075
Pognałem do szpitala, wbiegłem na schody
i wszedłem do pokoju.

884
00:56:51,159 --> 00:56:53,578
Ashcroft był na intensywnej terapii.

885
00:56:53,661 --> 00:56:54,871
Miał podpięte rurki.

886
00:56:54,954 --> 00:56:59,041
Oczy miał przymknięte, był bardzo blady.

887
00:56:59,125 --> 00:57:01,127
Nie wyglądał dobrze.

888
00:57:03,629 --> 00:57:05,840
Nie minęło dziesięć minut

889
00:57:05,923 --> 00:57:11,053
i weszli Alberto Gonzales
i Andrew Card, szef sztabu Białego Domu.

890
00:57:12,722 --> 00:57:15,600
Mieli ze sobą upoważnienie

891
00:57:15,683 --> 00:57:18,686
i prosili Ashcrofta, by je podpisał.

892
00:57:19,520 --> 00:57:23,983
Weszliśmy do pokoju Johna Ashcrofta.
Leżał na łóżku.

893
00:57:24,066 --> 00:57:28,279
Był słaby i blady.

894
00:57:28,362 --> 00:57:31,491
Nie wiedziałem, czy w ogóle rozumie,
o czym mówimy.

895
00:57:31,574 --> 00:57:32,909
Kiepsko z nim było.

896
00:57:32,992 --> 00:57:35,369
Niewiele mówił i wyglądał okropnie.

897
00:57:35,453 --> 00:57:37,455
Nie wiedziałem, co się stanie.

898
00:57:38,164 --> 00:57:42,418
Weszli, poprosili go o to
i stało się coś niesamowitego.

899
00:57:42,502 --> 00:57:44,712
Ku mojemu zaskoczeniu,

900
00:57:44,795 --> 00:57:50,176
Ashcroft uniósł się lekko na łóżku

901
00:57:50,259 --> 00:57:51,385
i powiedział:

902
00:57:52,762 --> 00:57:56,265
„Zgadzam się z decyzją
Departamentu Sprawiedliwości”.

903
00:57:56,349 --> 00:58:02,522
Jasno dał do zrozumienia,
że nie podoba mu się, że tak go nachodzą

904
00:58:02,605 --> 00:58:04,398
i niepokoją.

905
00:58:04,482 --> 00:58:06,442
A potem opadł na łóżko.

906
00:58:07,777 --> 00:58:10,446
Byłem pewny, że zaraz umrze.

907
00:58:12,198 --> 00:58:14,200
Departament Sprawiedliwości uznał,

908
00:58:14,283 --> 00:58:15,826
że ten program

909
00:58:16,452 --> 00:58:19,080
nie działał zgodnie z prawem.

910
00:58:19,163 --> 00:58:22,959
A cały Biały Dom
starał się zmienić tę opinię.

911
00:58:25,086 --> 00:58:27,171
Podziękowaliśmy mu i wyszliśmy.

912
00:58:27,255 --> 00:58:32,677
Po powrocie do auta,
przekazaliśmy Addingtonowi, że nie wyszło.

913
00:58:32,760 --> 00:58:34,011
Nie mamy podpisu.

914
00:58:36,597 --> 00:58:39,350
Prezydent Bush zatwierdził cały program.

915
00:58:39,433 --> 00:58:43,563
Zignorował nasze stanowisko.
Ma do tego prawo. Jest prezydentem USA.

916
00:58:47,024 --> 00:58:49,068
Posypałaby się władza wykonawcza.

917
00:58:49,151 --> 00:58:52,822
W Departamencie Sprawiedliwości
byłyby masowe rezygnacje.

918
00:58:53,739 --> 00:58:55,116
Byłyby przecieki.

919
00:58:55,199 --> 00:59:00,037
Sytuacja administracji byłaby kiepska,
także na polu bezpieczeństwa narodowego.

920
00:59:00,788 --> 00:59:02,456
Dlatego się wycofali.

921
00:59:06,502 --> 00:59:09,755
Czegoś takiego nie było jeszcze
w historii USA.

922
00:59:09,839 --> 00:59:11,424
Na wielu poziomach.

923
00:59:11,507 --> 00:59:14,969
A ja byłem wściekły

924
00:59:15,052 --> 00:59:19,765
z powodu tych tajemnic i manipulacji
Białego Domu.

925
00:59:19,849 --> 00:59:22,893
Wyglądało na to, że wcale nie chcą

926
00:59:22,977 --> 00:59:24,812
dokładnej analizy programu.

927
00:59:24,895 --> 00:59:26,772
Mieli odpowiedź, której chcieli

928
00:59:26,856 --> 00:59:29,692
i nie chcieli, żeby dalej to analizowano.

929
00:59:30,443 --> 00:59:32,653
Biały Dom nie był ze mną szczery.

930
00:59:37,658 --> 00:59:41,203
Zacząłem sygnalizować problem wewnętrznie.

931
00:59:42,246 --> 00:59:46,500
Rozmawiałem z prawnikiem,
który miał dostęp do programu.

932
00:59:46,584 --> 00:59:49,795
Zgłosiłem to
do inspektora generalnego NSA.

933
00:59:49,879 --> 00:59:53,507
W lutym 2006 roku poszedłem do prasy
z jawnymi informacjami

934
00:59:53,591 --> 00:59:56,260
o masowej inwigilacji w naszym kraju.

935
00:59:58,346 --> 01:00:01,140
Bardzo utrudnili mi życie.

936
01:00:03,017 --> 01:00:05,645
Ale wszyscy mamy kodeks moralny.

937
01:00:05,728 --> 01:00:07,772
Wszyscy możemy podejmować decyzje.

938
01:00:07,855 --> 01:00:12,068
I decydować, jak reagujemy na to,
co się dzieje.

939
01:00:14,612 --> 01:00:17,823
Byłem świadkiem historii.
To był niezwykły okres.

940
01:00:17,907 --> 01:00:20,743
I wyszedłem z mroku.

941
01:00:20,826 --> 01:00:24,747
Nie zamierzałem spokojnie siedzieć
i patrzeć na to, co się dzieje.

942
01:00:25,247 --> 01:00:27,249
Żałowałbym tego do końca życia.

943
01:00:29,126 --> 01:00:33,631
Program Stellar Wind był kontrowersyjny,
ale prawo się nie zmieniło.

944
01:00:33,714 --> 01:00:37,218
Kongres ponownie zatwierdził
przepisy inwigilacyjne,

945
01:00:37,301 --> 01:00:39,720
a niektóre uprawnienia wręcz poszerzył.

946
01:00:40,554 --> 01:00:43,099
Administracja Obamy zmieniła pewne zasady,

947
01:00:43,182 --> 01:00:45,309
ale przepisy nie uległy zmianie.

948
01:00:49,730 --> 01:00:54,193
Rząd nadal miał
potężne uprawnienia inwigilacyjne

949
01:00:54,276 --> 01:00:58,406
i ponownie je zatwierdzono.
Nawet po przeciekach.

950
01:01:00,574 --> 01:01:04,203
Widać wyraźnie, że po 11 września
działali bardzo agresywnie

951
01:01:04,286 --> 01:01:06,372
i bardzo się bali.

952
01:01:06,914 --> 01:01:10,376
Nie wiedzieli, co knuje wróg.

953
01:01:11,168 --> 01:01:14,922
I w panice robili wszystko,
by zebrać informacje.

954
01:01:15,423 --> 01:01:20,136
Łamiąc przy tym prawo.

955
01:01:24,724 --> 01:01:29,186
Władza bez ograniczeń
zawsze prowadzi do nadużyć.

956
01:01:33,482 --> 01:01:37,653
Po 11 września
ludzie nie chcieli być miękcy.

957
01:01:38,154 --> 01:01:40,489
A bardziej dosłownie,

958
01:01:40,573 --> 01:01:42,491
chcieli komuś dokopać.

959
01:01:42,992 --> 01:01:46,203
To był czysty gniew.
Nie chcielibyście dokopać komuś,

960
01:01:46,287 --> 01:01:48,164
kto zamordował 3000 ludzi?

961
01:01:48,873 --> 01:01:50,374
Wszyscy byliśmy źli.

962
01:01:51,333 --> 01:01:54,211
Ale po to wybieramy liderów,
by myśleli trzeźwo,

963
01:01:54,295 --> 01:01:56,672
patrzyli dalej i chronili wartości,

964
01:01:56,756 --> 01:02:01,594
które są fundamentem społeczeństwa.

965
01:02:01,677 --> 01:02:04,930
Powinni bronić tych wartości,
by świat, w którym żyjemy,

966
01:02:05,014 --> 01:02:07,266
gdy kryzys dobiegnie końca,

967
01:02:07,349 --> 01:02:11,061
nie był radykalnie różny od tego,
w którym żyliśmy wcześniej.

968
01:02:12,271 --> 01:02:13,397
Przytul tatę.

969
01:02:14,231 --> 01:02:18,319
Kolejne tysiące amerykańskich żołnierzy
zmierzają na kraniec świata.

970
01:02:19,528 --> 01:02:23,824
Dziesięć dni po skończeniu szkoły średniej
wstąpiłem do piechoty morskiej.

971
01:02:27,745 --> 01:02:31,791
Zrozumiałem, w co się wpakowałem,
dopiero po pierwszym dniu walk.

972
01:03:31,976 --> 01:03:34,979
Napisy: Paweł Awdejuk