1
00:00:12,472 --> 00:00:16,601
Op Ground Zero zijn de bergen puin
littekens in het landschap.

2
00:00:17,393 --> 00:00:21,314
Het zoeken naar stoffelijke overschotten
is een aangrijpende taak.

3
00:00:22,774 --> 00:00:27,487
Ik had me nooit voorbereid
op het vinden van een lichaam.

4
00:00:29,655 --> 00:00:31,491
Het is geen comfortabel gevoel.

5
00:00:32,283 --> 00:00:35,995
Als je graaft en je vindt
tekenen van leven…

6
00:00:36,079 --> 00:00:39,624
…en daarmee bedoel ik
dat je iemands gezinsfoto's vindt…

7
00:00:39,707 --> 00:00:42,960
…en schoenen
en als je een schoen vindt, denk je:

8
00:00:43,044 --> 00:00:45,379
Verdorie, iemand hoort bij deze schoen.

9
00:00:45,463 --> 00:00:47,381
Het is niet dat je het niet wil…

10
00:00:48,966 --> 00:00:52,220
…maar dat je denkt dat ze niet meer leven.

11
00:00:56,099 --> 00:01:01,521
Ik wist dat de grootste taak
voor de politie…

12
00:01:01,604 --> 00:01:05,399
…was het vinden, het identificeren…

13
00:01:05,900 --> 00:01:09,904
…en het de familie laten weten
dat je hun geliefden hebt gevonden.

14
00:01:19,455 --> 00:01:23,251
Een van de moeilijkste dingen
waren de posters van de vermisten…

15
00:01:25,002 --> 00:01:27,713
…en dat mensen niet wisten
of ze dood waren…

16
00:01:27,797 --> 00:01:29,215
…of ze vastzaten.

17
00:01:29,924 --> 00:01:31,551
Ze moesten gevonden worden.

18
00:01:34,220 --> 00:01:38,850
Mijn zoon was Mark Zeppelin.
Hij werkte op de 104e verdieping.

19
00:01:38,933 --> 00:01:41,811
Ik hoop dat hij nog komt. Meer niet.

20
00:01:41,894 --> 00:01:43,896
Ging hij gisteren werken?

21
00:01:43,980 --> 00:01:48,109
Ja. Hij belde vanaf daar
om precies negen uur.

22
00:01:48,192 --> 00:01:50,987
Hij zei dat hij van me hield
en dat was het.

23
00:01:51,487 --> 00:01:56,033
Als iemand hem ziet of iets weet,
hij heet Andrew Stern.

24
00:01:56,117 --> 00:01:58,995
Dus als iemand iets weet, alsjeblieft…

25
00:01:59,078 --> 00:02:01,289
Zijn vrouw en zijn moeder…

26
00:02:01,372 --> 00:02:03,875
…en wij allemaal wachten op bericht.

27
00:02:03,958 --> 00:02:07,336
Kunnen jullie even opzijgaan
en hen erdoor laten?

28
00:02:07,420 --> 00:02:11,841
Aanvankelijk waren er veel brandweerlui
als vermist opgegeven, waaronder ik.

29
00:02:12,925 --> 00:02:16,179
En in het begin, toen
we dachten dat mensen nog leefden…

30
00:02:16,262 --> 00:02:18,764
…namen mensen enorme risico's…

31
00:02:19,432 --> 00:02:22,852
…om mensen te vinden
die nog levend gered konden worden.

32
00:02:27,356 --> 00:02:29,984
Het kan jouw familielid zijn.

33
00:02:30,067 --> 00:02:32,570
Al deze brandweermannen
zijn onze broeders.

34
00:02:32,653 --> 00:02:34,780
Elke politieagent is een broer…

35
00:02:34,864 --> 00:02:37,408
…en deze burgers moesten wij beschermen.

36
00:02:40,036 --> 00:02:42,747
De reddingsteams stonden op bergen…

37
00:02:42,830 --> 00:02:46,334
…die wel vier, vijf, zes verdiepingen
hoog waren.

38
00:02:46,417 --> 00:02:51,756
En er woedde nog
maandenlang brand op Ground Zero.

39
00:02:55,301 --> 00:02:57,136
De hele tijd dat we er waren…

40
00:02:57,220 --> 00:03:00,223
…bestond de kans dat gebouwen instortten.

41
00:03:00,306 --> 00:03:04,810
Als je daar komt, krijg je te horen
dat als je de fluit hoort…

42
00:03:04,894 --> 00:03:07,647
…dan moet je rennen,
want dan valt er wat om.

43
00:03:07,730 --> 00:03:09,357
Die fluit hoorde je vaak.

44
00:03:10,608 --> 00:03:14,403
Maar bij het allesveiligteken,
kwam iedereen terug.

45
00:03:16,614 --> 00:03:18,658
De kadaverhonden waren er.

46
00:03:18,741 --> 00:03:21,869
Er waren brandweermannen, politieagenten.

47
00:03:21,953 --> 00:03:25,081
Er waren een paar mannen
die elke dag meekwamen.

48
00:03:26,457 --> 00:03:31,337
Ik was een van de supervisors van
het recherchebureau bij het mortuarium.

49
00:03:33,130 --> 00:03:38,261
En ons werk was vinden, identificeren…

50
00:03:38,344 --> 00:03:40,554
…en de familie inlichten.

51
00:03:42,556 --> 00:03:45,101
Als ze in het mortuarium kwamen…

52
00:03:45,184 --> 00:03:48,062
…begonnen we aan het identificatieproces.

53
00:03:48,604 --> 00:03:52,775
De meeste identificaties
van 20 jaar geleden…

54
00:03:52,858 --> 00:03:58,823
…kwamen van vingerafdrukken
of gebitsgegevens, tatoeages of littekens…

55
00:03:58,906 --> 00:04:02,285
…of andere identificatietekens
die we konden vinden.

56
00:04:02,368 --> 00:04:06,956
Het DNA kwam weken later,
als het destijds al gebruikt kon worden.

57
00:04:10,418 --> 00:04:14,672
THOMAS LANGONE
NEW YORK POLITIE HULPDIENST

58
00:04:14,755 --> 00:04:18,759
Mijn broer en ik hebben niet
officieel gehoord dat hij vermist was.

59
00:04:18,843 --> 00:04:21,470
Het was gewoon veel wachten.

60
00:04:22,096 --> 00:04:25,182
Mijn vader had de gewoonte
drie radio's te volgen.

61
00:04:25,266 --> 00:04:29,353
De radio van het bureau,
de FDNY-radio en de SOD-radio.

62
00:04:29,437 --> 00:04:31,981
Hij hoorde de oproep voor 11 september…

63
00:04:32,064 --> 00:04:34,650
…en snelde van Queens naar Manhattan.

64
00:04:35,943 --> 00:04:39,238
M'n vader zat in een reddingsteam
dat Tower Two in ging.

65
00:04:39,322 --> 00:04:41,824
Hij zei: 'Tot later', rent Tower Two in…

66
00:04:41,907 --> 00:04:45,536
…en toen hoorden we
dat de tweede toren instortte…

67
00:04:45,619 --> 00:04:46,996
…en meer weten we niet.

68
00:04:50,374 --> 00:04:54,295
Bruce moest er gelijk
bij het eerste vliegtuig naartoe.

69
00:04:56,130 --> 00:04:57,465
Het was rond middernacht.

70
00:04:58,007 --> 00:05:01,385
Ik hoorde geklop op mijn keukendeur.

71
00:05:01,469 --> 00:05:04,388
Het was Bruces luitenant Charlie.

72
00:05:04,472 --> 00:05:07,933
Een vriend van hem
en een andere brandweerman.

73
00:05:08,517 --> 00:05:09,352
En…

74
00:05:10,936 --> 00:05:14,899
Charlie praatte over ditjes en datjes…

75
00:05:14,982 --> 00:05:19,820
…en toen zei ik tegen hem:
'Zeg het gewoon'.

76
00:05:20,404 --> 00:05:23,699
En hij zei dat ze vermist waren.

77
00:05:25,659 --> 00:05:29,872
Met Pasen belden ze om te zeggen
dat ze materiaal hadden gevonden…

78
00:05:29,955 --> 00:05:34,210
…met Squad 41 erop
en wat ze dachten dat Bruces lichaam was.

79
00:05:34,919 --> 00:05:40,132
En wilde ik komen kijken
hoe hij eruit gedragen werd?

80
00:05:40,216 --> 00:05:42,676
Ik zei: 'Nee'.

81
00:05:42,760 --> 00:05:45,679
Dat beeld wilde ik
niet in m'n hoofd hebben.

82
00:05:48,307 --> 00:05:51,936
Omdat niets zou veranderen
dat hij weg was.

83
00:05:57,024 --> 00:06:00,444
Onze familie besloot al snel
om een begrafenis te houden.

84
00:06:01,237 --> 00:06:05,449
De NYPD vliegt met helikopters
in een 'man vermist' formatie…

85
00:06:05,533 --> 00:06:07,284
…tijdens dit soort dingen.

86
00:06:07,368 --> 00:06:09,453
En toen de helikopters overvlogen…

87
00:06:09,537 --> 00:06:12,164
…realiseerde ik me
dat pap voorgoed weg was.

88
00:06:12,790 --> 00:06:14,875
Dat hij niet terugkwam…

89
00:06:15,376 --> 00:06:17,378
…dat het voor altijd weg was.

90
00:06:19,547 --> 00:06:22,591
We hebben mijn vader
en mijn oom nooit gevonden.

91
00:06:28,556 --> 00:06:33,352
Op 11 september sneuvelden er
in totaal 374 brandweermannen.

92
00:06:34,186 --> 00:06:38,566
37 Port Authority agenten kwamen ook om…

93
00:06:39,567 --> 00:06:42,903
…en 23 New Yorkse politieagenten.

94
00:06:43,863 --> 00:06:46,657
Met een totaal van 403 hulpverleners…

95
00:06:46,740 --> 00:06:51,745
…is dat het grootste aantal overledenen
uit de Amerikaanse geschiedenis.

96
00:07:02,131 --> 00:07:04,675
En helaas zijn tot op heden…

97
00:07:04,758 --> 00:07:07,678
…nog steeds 40 procent
van de mensen niet geïdentificeerd.

98
00:07:08,345 --> 00:07:09,680
Misschien nooit meer.

99
00:07:22,526 --> 00:07:24,653
EEN NETFLIX -DOCUMENTAIREREEKS

100
00:08:17,248 --> 00:08:18,707
FBI KANTOOR NEW YORK

101
00:08:18,791 --> 00:08:23,170
We waren daar op de ochtend van 9/11
toen het tweede vliegtuig crashte.

102
00:08:28,384 --> 00:08:30,761
En we konden een gebouw binnenrennen.

103
00:08:30,844 --> 00:08:35,891
In de lobby van het gebouw werden we
ingelicht door een van onze supervisors.

104
00:08:37,393 --> 00:08:40,729
Ons team mag aan deze zaak werken…

105
00:08:40,813 --> 00:08:43,524
…en we proberen
alle informatie te coördineren.

106
00:08:43,607 --> 00:08:46,944
Maar iedereen in het kantoor in New York…

107
00:08:47,027 --> 00:08:50,406
…en iedereen bij de FBI werkte
die eerste dagen en weken…

108
00:08:50,489 --> 00:08:52,366
…aan de zaak.

109
00:08:55,828 --> 00:08:58,455
We wilden weten wat
er die dag was gebeurd.

110
00:08:58,539 --> 00:09:01,709
Wie de aanslagen had gepleegd,
wie erachter zat.

111
00:09:01,792 --> 00:09:05,546
Maar belangrijker nog, we wilden zeker
weten dat er geen tweede golf kwam…

112
00:09:05,629 --> 00:09:07,548
…dat het niet weer zou gebeuren.

113
00:09:07,631 --> 00:09:10,175
Dus we liepen elke aanwijzing na.

114
00:09:13,721 --> 00:09:16,724
Ik ook. Ik wil gewoon weg uit D.C…

115
00:09:17,099 --> 00:09:19,852
Vlucht 77 vloog tegen het Pentagon aan.

116
00:09:19,935 --> 00:09:23,355
Ik werkte bij het team van vlucht 77…

117
00:09:23,439 --> 00:09:26,650
…en ik deed onderzoek naar de vijf kapers.

118
00:09:26,734 --> 00:09:28,402
Ik wilde alles van ze weten.

119
00:09:33,198 --> 00:09:36,910
Vlucht 77 vertrok
vanaf Dulles Airport in Noord-Virginia.

120
00:09:38,245 --> 00:09:42,541
En net als alle andere vluchten
die dag, ging hij naar de westkust.

121
00:09:43,876 --> 00:09:47,296
En op elke vlucht waren er pilootkapers.

122
00:09:48,297 --> 00:09:50,924
Op vlucht 77 was dat Hani Hanjour.

123
00:09:51,008 --> 00:09:52,885
Er waren ook zogenaamde…

124
00:09:52,968 --> 00:09:55,638
…'niet-pilootkapers' of 'spierkapers'.

125
00:09:55,721 --> 00:09:57,848
En zij waren verantwoordelijk…

126
00:09:57,931 --> 00:10:02,561
…voor het met geweld
in bedwang te houden van de passagiers…

127
00:10:04,563 --> 00:10:08,776
…zodat de pilootkapers
de cockpit binnen konden komen…

128
00:10:08,859 --> 00:10:10,778
…en de vlucht overnemen.

129
00:10:11,362 --> 00:10:15,324
En op vlucht 77
waren die spierkapers, de niet-piloten…

130
00:10:15,407 --> 00:10:21,121
…Khalid al-Mihdhar, Salem al-Hazmi,
Nawaf al-Hazmi, dat waren broers…

131
00:10:21,205 --> 00:10:22,831
…en Majed Moqed.

132
00:10:26,502 --> 00:10:29,546
Het team besteedde veel tijd
aan een reconstructie…

133
00:10:29,630 --> 00:10:34,593
…van een dag tot dag tijdlijn
van de activiteiten van de kapers.

134
00:10:35,594 --> 00:10:39,973
We probeerden bijna elke stap te volgen.

135
00:10:43,686 --> 00:10:47,189
Khalid al-Mihdhar en Nawaf al-Hazmi
gingen naar een trainingskamp.

136
00:10:47,272 --> 00:10:49,775
Een Al Qaidatrainingskamp in Afghanistan…

137
00:10:52,569 --> 00:10:55,614
…en werden geselecteerd door Bin Laden…

138
00:10:55,698 --> 00:11:01,829
…om deel te nemen aan wat toen bekend
stond als de 'vliegtuigenoperatie'.

139
00:11:06,041 --> 00:11:10,045
Ze hadden geen ervaring
wat betreft wonen in de Verenigde Staten.

140
00:11:10,129 --> 00:11:12,089
Ze waren er nog nooit geweest.

141
00:11:12,172 --> 00:11:15,509
Ze spraken amper Engels.

142
00:11:15,592 --> 00:11:20,973
Maar eind 1999, op aanwijzing van
Khalid Sheikh Mohammed…

143
00:11:21,056 --> 00:11:24,059
…die de architect was
van de aanslagen van 9/11…

144
00:11:24,143 --> 00:11:27,229
…begonnen ze hun reis
naar de Verenigde Staten.

145
00:11:27,813 --> 00:11:30,899
MALEISIË

146
00:11:30,983 --> 00:11:34,445
Ze stapten over in Kuala Lumpur. 

147
00:11:38,449 --> 00:11:41,368
De CIA maakt zich steeds
meer zorgen om de dreiging van Al Qaida…

148
00:11:42,077 --> 00:11:47,040
…en hoort over een bijeenkomst
in Maleisië in januari 2000.

149
00:11:47,833 --> 00:11:50,794
De twee kapers wonen deze bijeenkomst bij.

150
00:11:51,295 --> 00:11:54,423
Het was een van hun laatste bijeenkomsten…

151
00:11:54,506 --> 00:11:57,843
…en trainingssessies
voor ze naar de VS vertrekken.

152
00:12:00,554 --> 00:12:03,140
Ze hebben zelfs een Amerikaans visum.

153
00:12:05,684 --> 00:12:07,811
Khalid al-Mihdhar en Nawaf al-Hazmi…

154
00:12:07,895 --> 00:12:11,857
…zijn de eerste kapers
die de Verenigde Staten binnenkomen.

155
00:12:13,734 --> 00:12:17,279
De CIA volgde
de volgelingen van Bin Laden…

156
00:12:17,362 --> 00:12:21,784
…aangezien Bin Laden de VS
meermaals de oorlog verklaarde.

157
00:12:22,618 --> 00:12:25,913
Deze bijeenkomst in Maleisië
was een belangrijk startpunt.

158
00:12:25,996 --> 00:12:28,999
Hier kregen de mensen
die beschuldigd zouden worden…

159
00:12:29,082 --> 00:12:33,378
…van deze aanslag het groene licht…

160
00:12:33,462 --> 00:12:38,050
…en waar verschillende mechanismes of
de verschillende takken van het complot…

161
00:12:38,133 --> 00:12:40,469
…die zij essentieel vonden,
werden ingevoerd.

162
00:12:40,552 --> 00:12:43,263
Hier werd besloten hoe ze het beste…

163
00:12:43,347 --> 00:12:47,434
…met een studentenvisum
de Verenigde Staten in konden komen.

164
00:12:49,019 --> 00:12:52,856
CIA-HOOFDKWARTIER

165
00:12:52,940 --> 00:12:54,858
Informatie dat die mensen…

166
00:12:54,942 --> 00:12:57,694
…kort daarna
in de Verenigde Staten aankomen…

167
00:12:57,778 --> 00:13:01,824
…wordt niet op tijd naar de FBI gestuurd.

168
00:13:03,700 --> 00:13:05,702
Het systeem werkte toen als volgt:

169
00:13:05,786 --> 00:13:08,413
De CIA doet natuurlijk
het buitenlandse werk…

170
00:13:08,497 --> 00:13:11,291
…de FBI werkt in de Verenigde Staten.

171
00:13:12,084 --> 00:13:16,129
Vreemd genoeg
loopt die informatie niet door.

172
00:13:17,381 --> 00:13:19,424
Er was zelfs een memo opgesteld…

173
00:13:19,508 --> 00:13:23,303
…wat betreft de communicatie
tussen de CIA en de FBI.

174
00:13:23,387 --> 00:13:25,013
En dat gebeurde niet.

175
00:13:25,514 --> 00:13:27,766
Die memo wordt niet verstuurd?
-Nee.

176
00:13:29,893 --> 00:13:32,855
Als de Amerikaanse regering
naar behoren had gefunctioneerd…

177
00:13:32,938 --> 00:13:35,107
…en de FBI- en CIA-systemen
waren geïntegreerd…

178
00:13:35,190 --> 00:13:37,317
…hadden ze gezien
dat het Al Qaida mensen waren…

179
00:13:37,401 --> 00:13:39,903
…die ze tot in Maleisië gevolgd hadden…

180
00:13:39,987 --> 00:13:43,240
…en die slechte dingen
van plan waren in de VS.

181
00:13:43,323 --> 00:13:44,741
Maar dat gebeurde niet.

182
00:13:47,077 --> 00:13:50,455
Ik weet niet of als er iets was gedeeld…

183
00:13:50,539 --> 00:13:53,709
…dat men het verband had gezien.

184
00:13:54,543 --> 00:13:58,046
Er was een gat, een periode…

185
00:13:58,130 --> 00:14:01,383
…het gebrek aan delen
waar sommige mensen naar wijzen…

186
00:14:01,466 --> 00:14:04,845
…en zeggen: 'Als we het wisten,
hadden we het kunnen stoppen.'

187
00:14:04,928 --> 00:14:07,431
Oké. Misschien wel.

188
00:14:07,514 --> 00:14:12,936
GOEDKEURING VAN MOHAND AL-SHEHRI'S
VISUMAPPLICATIE, 23 OKTOBER 2000

189
00:14:15,397 --> 00:14:17,107
Het was een gemiste kans.

190
00:14:17,190 --> 00:14:20,777
Als de CIA die informatie
op tijd aan de FBI had gegeven…

191
00:14:21,361 --> 00:14:24,615
…hadden we die twee mensen kunnen volgen.

192
00:14:26,116 --> 00:14:28,869
Elke aanwijzing
had nagekeken kunnen worden…

193
00:14:29,536 --> 00:14:34,416
…elk onderzoek in
het onderzoek naar terrorisme.

194
00:14:34,499 --> 00:14:37,502
Dat had bij elk snippertje
informatie gekund…

195
00:14:37,586 --> 00:14:39,671
…vooral wetende dat Al Qaida-leden…

196
00:14:39,755 --> 00:14:42,841
…in de Verenigde Staten waren aangekomen.

197
00:14:46,803 --> 00:14:49,139
Ik geloof dat het op 12 september was…

198
00:14:49,222 --> 00:14:52,851
…dat er een Toyota Corolla
werd gevonden op Dulles Airport.

199
00:14:52,935 --> 00:14:57,356
De auto stond op naam van
Nawaf al-Hazmi met een adres in San Diego…

200
00:14:57,439 --> 00:15:00,609
…en de FBI ging naar dat adres
in San Diego.

201
00:15:04,529 --> 00:15:07,658
We weten dat ze op 15 januari
in Los Angeles aankomen.

202
00:15:07,741 --> 00:15:11,244
Op 1 februari duiken ze op
in een restaurant in Los Angeles…

203
00:15:11,328 --> 00:15:14,331
…waar ze een Saoedi
genaamd Omar al-Bayoumi treffen.

204
00:15:15,248 --> 00:15:18,377
Omar al-Bayoumi
is een mysterieus en vreemd personage.

205
00:15:18,460 --> 00:15:22,798
Hij is een student
die niet naar de les lijkt te gaan.

206
00:15:22,881 --> 00:15:27,094
Hij wordt betaald door de Saoedische
overheid via een contractor…

207
00:15:27,177 --> 00:15:28,512
…maar lijkt niet te werken.

208
00:15:29,221 --> 00:15:30,931
Hij heeft geen geld nodig

209
00:15:31,014 --> 00:15:33,642
Zelfs mensen die hem niet
van de aanslagen verdachten…

210
00:15:33,725 --> 00:15:37,229
…dachten dat hij een spion was
voor Saudi-Arabië.

211
00:15:37,312 --> 00:15:41,942
Geen volwaardige geheim agent,
maar een informant of mentor.

212
00:15:43,068 --> 00:15:47,239
Hij ontmoet de kapers
en vertelt ze dat hij in San Diego woont.

213
00:15:47,322 --> 00:15:51,034
Als ze daar ooit zijn,
moeten ze hem opzoeken.

214
00:15:51,118 --> 00:15:52,744
En dat doen ze.

215
00:15:54,329 --> 00:15:57,124
En hij helpt hen zich te vestigen.

216
00:15:57,207 --> 00:16:00,043
Hij helpt ze met het openen
van een bankrekening.

217
00:16:00,127 --> 00:16:03,422
Hij zorgt voor een appartement
in hetzelfde complex…

218
00:16:03,505 --> 00:16:05,340
…waar hij en zijn gezin wonen.

219
00:16:07,384 --> 00:16:11,680
Hij noemt dat islamitische gastvrijheid.
Hij wilde ze helpen.

220
00:16:11,763 --> 00:16:15,392
Maar het vermoeden was
dat dit geen toevallige ontmoeting was.

221
00:16:15,475 --> 00:16:17,394
Dit was van tevoren bedacht.

222
00:16:19,062 --> 00:16:21,273
Er was ook een andere sleutelfiguur…

223
00:16:21,356 --> 00:16:22,691
…Anwar al-Awlaki.

224
00:16:22,774 --> 00:16:25,736
Een Jemenitische imam
die in San Diego woonde.

225
00:16:25,819 --> 00:16:29,656
En jaren later een belangrijke leider
van Al Qaida werd.

226
00:16:32,993 --> 00:16:37,664
Al-Hazmi en al-Mihdhar verhuizen
in de zomer van 2000 naar een pension…

227
00:16:37,748 --> 00:16:41,043
…dat ironisch genoeg
wordt gerund door een FBI-informant.

228
00:16:42,002 --> 00:16:46,548
De informant was een oudere heer, een
weduwnaar die alleen in een huis woonde.

229
00:16:46,631 --> 00:16:50,260
Hij had een reeks jonge moslimbezoekers
die bij hem logeerden.

230
00:16:52,471 --> 00:16:54,431
Ze waren niet verdacht.

231
00:16:54,514 --> 00:16:59,728
Ze hadden niets gedaan waardoor iemand…

232
00:16:59,811 --> 00:17:03,732
…contact zou opnemen
met de politie of de autoriteiten.

233
00:17:03,815 --> 00:17:08,487
In San Diego leek Nawaf al-Hazmi
een normaal leven te leiden.

234
00:17:08,570 --> 00:17:11,198
Hij werkte een tijdje
bij een benzinestation.

235
00:17:11,281 --> 00:17:13,950
Hij voetbalde met zijn vrienden.

236
00:17:18,497 --> 00:17:21,416
Ze probeerden vlieglessen
te nemen in San Diego.

237
00:17:21,500 --> 00:17:25,462
En hun Engels was niet
goed genoeg voor de vlieginstructie.

238
00:17:26,671 --> 00:17:29,216
Vanwege hun gebrekkige Engels…

239
00:17:29,299 --> 00:17:32,552
…deden ze het geen van beiden
goed in de vliegtraining…

240
00:17:32,636 --> 00:17:35,555
…en dus werden ze spierkapers.

241
00:17:37,849 --> 00:17:39,559
Zacarias Moussaoui is Frans.

242
00:17:39,643 --> 00:17:42,604
Hij woonde een tijd in Engeland
en trainde in Afghanistan.

243
00:17:43,980 --> 00:17:46,691
Hij gaat ook naar de vliegschool in de VS.

244
00:17:46,775 --> 00:17:49,486
Hij is een praatgrage vent die gek deed…

245
00:17:49,569 --> 00:17:51,238
…en heel verdacht overkwam.

246
00:17:51,321 --> 00:17:53,615
Er werd gezegd dat hij het had gezegd…

247
00:17:53,698 --> 00:17:56,326
…dat hij niet wilde leren landen.

248
00:17:56,409 --> 00:18:00,705
Hij wilde alleen vliegen. Hij wilde
meteen door naar de grote vliegtuigen.

249
00:18:08,630 --> 00:18:10,966
Hij kocht ook cockpitvideo's.

250
00:18:11,049 --> 00:18:13,927
Dat waren precies dezelfde video's…

251
00:18:14,010 --> 00:18:18,140
…van dezelfde verkoper,
die sommige kapers hadden gekocht.

252
00:18:22,018 --> 00:18:25,188
De immigratiedienst
heeft hem gearresteerd.

253
00:18:25,272 --> 00:18:31,444
En men geloofde
dat hij een kaper had kunnen zijn op 9/11…

254
00:18:31,528 --> 00:18:36,575
…als hij in augustus
van dat jaar niet was gearresteerd.

255
00:18:37,742 --> 00:18:39,202
Weer een gemiste kans…

256
00:18:39,286 --> 00:18:43,707
…want er was informatie
die hem linkte aan Ramzi bin al-Shibh…

257
00:18:43,790 --> 00:18:45,584
…de coördinator van 9/11.

258
00:18:45,667 --> 00:18:47,169
Een man uit Duitsland.

259
00:18:47,752 --> 00:18:50,672
Als de FBI toegang had gekregen
tot zijn computer…

260
00:18:50,755 --> 00:18:54,968
…had dat een ingang kunnen zijn
om het complot te ontdekken.

261
00:18:55,051 --> 00:18:56,970
MOHAMED ATTA
HOOFDKAPER 9/11

262
00:18:58,388 --> 00:19:01,933
Mohamed Atta,
een soort operationeel commandant…

263
00:19:02,017 --> 00:19:03,602
…ontmoette Ramzi bin al-Shibh…

264
00:19:03,685 --> 00:19:08,023
…en andere ondersteunende
elementen uit Al Qaida…

265
00:19:08,523 --> 00:19:11,359
…om te bevestigen dat alles in orde was.

266
00:19:12,777 --> 00:19:15,614
MILITAIRE LEIDER AL QAIDA
SENIOR-LUITENANT AL QAIDA

267
00:19:15,697 --> 00:19:17,824
KHALID SHEIKH MOHAMMED
ARCHITECT

268
00:19:17,908 --> 00:19:22,245
ZACARIAS MOUSSAOUI POTENTIËLE KAPER
RAMZI BIN AL-SHIBH MEDEPLICHTIGE

269
00:19:22,329 --> 00:19:24,331
MOHAMED ATTA  HOOFDKAPER

270
00:19:24,414 --> 00:19:26,499
Alle 19 kapers…

271
00:19:26,583 --> 00:19:29,085
…15 spieren en 4 piloten…

272
00:19:29,961 --> 00:19:31,963
…waren zorgvuldig geselecteerd.

273
00:19:32,464 --> 00:19:35,217
Mensen in wie Al Qaida
veel vertrouwen had…

274
00:19:35,300 --> 00:19:39,596
…die niet zouden afzien
van wat een onmogelijke operatie leek.

275
00:19:39,679 --> 00:19:42,098
De Verenigde Staten in het hart te raken.

276
00:19:46,770 --> 00:19:49,814
Dit hield in drie jaar lang plannen maken…

277
00:19:49,898 --> 00:19:51,858
…bijeenkomsten over de hele wereld.

278
00:19:51,942 --> 00:19:56,279
Een zorgvuldig uitgekozen selectie
van 19 kapers en piloten…

279
00:19:56,905 --> 00:19:59,115
…het samenbrengen van hun bewegingen.

280
00:20:03,495 --> 00:20:07,082
In de dagen voor 11 september…

281
00:20:07,165 --> 00:20:09,834
…beginnen de kaperteams te verhuizen…

282
00:20:09,918 --> 00:20:12,796
…om dichter bij hun vertreksteden te zijn.

283
00:20:12,879 --> 00:20:15,757
Dus de kapers van vlucht 77…

284
00:20:15,840 --> 00:20:21,304
…verhuizen van New Jersey naar Maryland
om dichter bij Dulles Airport te zijn.

285
00:20:21,805 --> 00:20:25,850
We zien het vlucht 93-team dichter
bij de luchthaven van Newark komen…

286
00:20:25,934 --> 00:20:28,103
…vanaf waar vlucht 93 vertrok.

287
00:20:28,186 --> 00:20:31,856
En we zien de kapers
van vluchten 11 en 175…

288
00:20:31,940 --> 00:20:33,858
…verhuizen naar Boston.

289
00:20:34,442 --> 00:20:36,152
Op de ochtend van 9/11…

290
00:20:36,236 --> 00:20:39,030
…komen alle kapers aan op het vliegveld.

291
00:20:40,156 --> 00:20:43,535
Ze gaan door de beveiliging
op hun vliegvelden.

292
00:20:43,618 --> 00:20:47,539
We denken dat ze messen
met korte bladen bij zich hadden…

293
00:20:47,622 --> 00:20:49,582
…die ze aan boord mochten hebben…

294
00:20:49,666 --> 00:20:52,794
…dus ze kwamen zonder problemen
door de beveiliging…

295
00:20:53,503 --> 00:20:55,797
…en gingen ze aan boord.

296
00:20:59,384 --> 00:21:02,929
In de jaren 80 en 90
was er geen politieke wil.

297
00:21:03,013 --> 00:21:05,348
Mensen worden opgeblazen door mensen…

298
00:21:05,432 --> 00:21:08,226
…vliegtuigen worden gekaapt,
allemaal in het buitenland.

299
00:21:08,310 --> 00:21:09,811
Weinig slachtoffers.

300
00:21:09,894 --> 00:21:11,980
Ze zijn gemeen, het is lastig…

301
00:21:12,063 --> 00:21:14,941
…maar het is niet iets
voor de nationale veiligheid.

302
00:21:15,692 --> 00:21:19,112
Voor 9/11 zei John Ashcroft
dat dit onze prioriteiten waren.

303
00:21:19,195 --> 00:21:20,739
Zo gaan we het doen.

304
00:21:20,822 --> 00:21:25,744
Die prioriteiten waren wapens, drugs,
burgerrechten, bescherming van gevangenen.

305
00:21:25,827 --> 00:21:26,953
Dus je denkt:

306
00:21:27,037 --> 00:21:30,623
We worden aangevallen.
Waar is het terrorisme?

307
00:21:30,707 --> 00:21:35,086
Dat zakte naar beneden.
Naar de vijftiende plaats of zo.

308
00:21:35,587 --> 00:21:38,590
Ik kon het niet geloven.

309
00:21:52,562 --> 00:21:56,816
Het hele Nationale Veiligheidsteam
praat over mislukkingen.

310
00:21:57,317 --> 00:22:00,570
Er woonden mensen in dit land
die deze aanval…

311
00:22:00,653 --> 00:22:02,072
…al een tijd planden.

312
00:22:02,155 --> 00:22:03,490
Dat moest beter.

313
00:22:03,573 --> 00:22:05,825
We moesten betere informatie krijgen.

314
00:22:05,909 --> 00:22:07,202
Hoe doen we dat?

315
00:22:07,285 --> 00:22:09,454
Als we iemand zouden pakken…

316
00:22:09,537 --> 00:22:12,374
…kunnen we dan betere informatie krijgen…

317
00:22:12,457 --> 00:22:14,250
…meer betrouwbare informatie?

318
00:22:20,548 --> 00:22:25,720
Het is niet gepast om over
operationele aangelegenheden te praten…

319
00:22:25,804 --> 00:22:30,058
…of over de activiteiten
die we gaan ondernemen.

320
00:22:30,141 --> 00:22:34,270
We hebben inderdaad
het beste leger ter wereld.

321
00:22:34,354 --> 00:22:37,315
Ze hebben een breed scala
aan mogelijkheden.

322
00:22:38,650 --> 00:22:42,320
En misschien komen er missies
in verband…

323
00:22:42,404 --> 00:22:44,614
…met deze taak en strategie.

324
00:22:44,697 --> 00:22:47,784
We moeten ook aan de duistere kant werken.

325
00:22:47,867 --> 00:22:51,454
We moeten in de schaduw werken,
in de inlichtingenwereld.

326
00:22:52,038 --> 00:22:56,501
Veel van wat er moet gebeuren,
moet stil gebeuren, zonder discussie.

327
00:22:56,584 --> 00:22:59,295
Onze inlichtingendiensten
moeten gebruik maken…

328
00:22:59,379 --> 00:23:02,215
…van alles wat er is,
als we succesvol willen zijn.

329
00:23:04,676 --> 00:23:09,889
Terug naar de tijd van Ford,
toen Cheney stafchef was…

330
00:23:09,973 --> 00:23:15,687
…zo ver terug, ontwikkelde
Dick Cheney een zeer sterke visie…

331
00:23:15,770 --> 00:23:17,939
…over de grondwettelijke
presidentiële macht.

332
00:23:18,022 --> 00:23:22,735
Vooral omdat die macht verband hield
met de nationale veiligheid en oorlog.

333
00:23:23,528 --> 00:23:27,073
Hij vindt dat als het
om oorlog en nationale veiligheid gaat…

334
00:23:27,157 --> 00:23:28,700
…de president de baas is.

335
00:23:29,242 --> 00:23:31,619
Hij kan doen wat hij nodig acht.

336
00:23:32,245 --> 00:23:34,581
Het Congres kan niet in de weg staan.

337
00:23:34,664 --> 00:23:37,417
Doen ze dat wel,
kan de president het negeren.

338
00:23:37,500 --> 00:23:38,543
Dat vond hij.

339
00:23:39,919 --> 00:23:43,673
Een absolutistische visie op de macht
van de president in oorlogstijd.

340
00:23:44,340 --> 00:23:48,720
Het is dus van vitaal belang
dat we alle middelen gebruiken…

341
00:23:48,803 --> 00:23:51,097
…om ons doel te bereiken.

342
00:23:53,600 --> 00:23:55,268
Dat vond ik beangstigend.

343
00:23:55,351 --> 00:23:58,897
Het was eng om de vicepresident 
van de Verenigde Staten…

344
00:23:58,980 --> 00:24:01,691
…zo te horen praten in een tv-programma.

345
00:24:01,774 --> 00:24:04,360
Hij had het land moeten kalmeren…

346
00:24:04,444 --> 00:24:06,362
…de druk moeten wegnemen.

347
00:24:06,446 --> 00:24:09,449
Maar hij voerde de druk op,
verhoogde de inzet.

348
00:24:09,532 --> 00:24:13,745
Ik vreesde dat we dingen zouden doen
die in ons nadeel zouden zijn.

349
00:24:14,746 --> 00:24:18,708
Wat ik weet is dat als
emoties hoog zijn, redelijkheid laag is…

350
00:24:19,209 --> 00:24:21,586
…en de beslissingen slecht zijn.

351
00:24:23,505 --> 00:24:26,549
We onderhandelen niet met terreur.
Geen verdrag.

352
00:24:26,633 --> 00:24:29,219
Er zal geen vreedzaam samenleven zijn.

353
00:24:29,302 --> 00:24:32,305
Geen onderhandelingen. Geen top.

354
00:24:32,847 --> 00:24:35,225
Geen gezamenlijk communiqué
met de terroristen.

355
00:24:45,610 --> 00:24:48,613
Nee, ik hoor niet bij Al Qaida.
Ik ben een student.

356
00:24:49,113 --> 00:24:52,450
De gedetineerden gedragen zich goed.

357
00:24:52,534 --> 00:24:57,163
We gebruiken alleen geweld indien nodig
en we behandelen ze met respect.

358
00:25:00,583 --> 00:25:04,546
In 2001 werden er veel mensen
gevangengenomen in Afghanistan.

359
00:25:05,296 --> 00:25:06,464
Engels.

360
00:25:06,548 --> 00:25:10,677
Ik ben verslag,
tv-verslaggever van Al Jazeera.

361
00:25:12,220 --> 00:25:14,180
Luister. Praat met de commandant.

362
00:25:14,264 --> 00:25:17,559
Ik ben van Al Jazeera,
ik kom uit Kandahar…

363
00:25:17,642 --> 00:25:20,436
…en ik ben mijn camera
kwijtgeraakt in Kunduz.

364
00:25:20,520 --> 00:25:22,355
Ik ben geen moedjahedien.

365
00:25:22,897 --> 00:25:26,150
De Verenigde Staten gaven
grote sommen geld…

366
00:25:26,234 --> 00:25:30,321
…premies aan de Pakistani en de Afghanen…

367
00:25:30,405 --> 00:25:34,826
…om mensen
met een bepaald profiel aan te geven.

368
00:25:39,497 --> 00:25:44,210
We lieten pamfletten
over Afghanistan vallen…

369
00:25:44,794 --> 00:25:48,339
…waarin stond: 'Je wordt rijk
als je deze mensen aangeeft.

370
00:25:50,258 --> 00:25:53,136
Genoeg geld om je dorp, je familie…

371
00:25:53,219 --> 00:25:56,723
…je stam een jaar te voeden
als je mensen identificeert.'

372
00:25:57,348 --> 00:25:59,100
En dus kregen we mensen.

373
00:25:59,601 --> 00:26:02,061
We kregen honderden mensen.

374
00:26:03,605 --> 00:26:05,064
Als je mensen vastzet…

375
00:26:05,148 --> 00:26:07,734
…zijn je opties beperkt.
Je kunt ze niet doden.

376
00:26:08,234 --> 00:26:12,155
Je wilt ze niet vrijlaten
omdat ze dan weer tegen je vechten.

377
00:26:12,238 --> 00:26:16,367
Dus we moesten beslissen wat
we moesten doen met die mensen.

378
00:26:17,160 --> 00:26:20,538
Generaal Tommy Franks
vond dat we een beperkte voetafdruk…

379
00:26:20,622 --> 00:26:24,334
…in Afghanistan moesten hebben
om het Afghaanse volk te verzekeren…

380
00:26:24,417 --> 00:26:26,669
…dat we er niet lang zouden zijn.

381
00:26:26,753 --> 00:26:29,422
Het idee dat we gevangenissen…

382
00:26:29,505 --> 00:26:33,134
…of een grote gevangenis
zouden hebben, was niet logisch.

383
00:26:33,259 --> 00:26:35,136
Dus dat idee verworpen we.

384
00:26:35,219 --> 00:26:37,055
We spraken met andere landen.

385
00:26:37,138 --> 00:26:40,892
Ze wilden die terroristen
niet terug hebben.

386
00:26:41,643 --> 00:26:43,436
Toen keken we naar de VS.

387
00:26:43,519 --> 00:26:45,605
We hadden een paar gesprekken.

388
00:26:45,688 --> 00:26:47,899
We dachten aan Leavenworth, Alcatraz…

389
00:26:47,982 --> 00:26:51,694
Alcatraz? Als in de plek?
-Heel even maar.

390
00:26:51,778 --> 00:26:54,280
Misschien werd het geopperd.

391
00:26:54,364 --> 00:26:57,659
We keken naar Supermax
in Florence, Colorado.

392
00:26:57,742 --> 00:27:03,539
Maar we hadden het gevoel dat…
Politiek gezien was het pas net na 9/11.

393
00:27:04,248 --> 00:27:07,543
We wisten niet
of het Amerikaanse volk dat zou begrijpen.

394
00:27:10,713 --> 00:27:13,007
We maakten ons ook zorgen over de rechten…

395
00:27:13,091 --> 00:27:16,219
…die zouden gelden voor iedereen
die we naar de VS brachten.

396
00:27:18,846 --> 00:27:21,474
Sommige mensen in het leger belden me.

397
00:27:21,974 --> 00:27:25,478
Ze zeiden: 'We duiken in
het gevangeniswezen. Doe je mee?'

398
00:27:25,561 --> 00:27:28,648
We wisten niet wat er zou gebeuren.

399
00:27:33,444 --> 00:27:35,405
GEVANGENEN KOMEN AAN IN CUBA

400
00:27:37,699 --> 00:27:42,787
Het Pentagon ging een detentiecentrum
opzetten in Guantánamo.

401
00:27:46,040 --> 00:27:48,584
Guantánamo is Cubaans gebied.

402
00:27:48,668 --> 00:27:50,878
De zuidoostelijke hoek van Cuba.

403
00:27:53,131 --> 00:27:57,719
Cuba werd onafhankelijk in 1898.

404
00:27:57,802 --> 00:28:01,222
Maar onderdeel van de deal
was dat we Guantánamo hielden.

405
00:28:01,305 --> 00:28:04,434
De juridische formaliteit
was eeuwigdurende erfpacht.

406
00:28:04,517 --> 00:28:08,855
Dus we pachten het land in Guantánamo,
maar alleen wij kunnen de huur opzeggen.

407
00:28:10,064 --> 00:28:14,569
BZ zei dat ze moesten zoeken naar het
juridische equivalent van de ruimte.

408
00:28:14,652 --> 00:28:18,698
Zo moest Guantánamo zijn.
Een plek waar geen wet van toepassing was.

409
00:28:19,282 --> 00:28:22,660
Het was een legaal 'niemandsland'.
Een duivelseiland.

410
00:28:26,789 --> 00:28:28,166
We vlogen naar Guantánamo…

411
00:28:28,249 --> 00:28:31,586
…voor een rondleiding van een dag of twee.

412
00:28:31,669 --> 00:28:34,756
En toen we daar waren,
werden er gedetineerden ingevlogen.

413
00:28:35,923 --> 00:28:38,468
En wat er gebeurde…

414
00:28:38,551 --> 00:28:44,515
…was dat je een korrelige video
zag van gedetineerden.

415
00:28:44,599 --> 00:28:48,519
Misschien waren het die gedetineerden
die op een vlucht werden gezet.

416
00:28:49,228 --> 00:28:52,982
Ze werden vastgeketend
en kregen een zak over hun hoofd.

417
00:28:53,483 --> 00:28:56,736
Ze zaten vast aan elkaar…

418
00:28:56,819 --> 00:29:02,658
…en werden meegesleurd,
het leek allesbehalve menselijk.

419
00:29:03,826 --> 00:29:08,247
In de hangar vroeg iemand:
'Wie sturen ze?'

420
00:29:08,748 --> 00:29:11,876
Hij zei: 'Ze sturen ons
het ergste van het ergste.'

421
00:29:12,376 --> 00:29:14,462
Dat waren dus die eerste 20 mannen.

422
00:29:14,921 --> 00:29:16,756
Dit zijn geen aardige mensen.

423
00:29:16,839 --> 00:29:18,508
Sommigen hebben gezegd…

424
00:29:18,591 --> 00:29:21,803
…dat ze een Amerikaan willen doden
voor ze Guantánamo Bay verlaten.

425
00:29:22,303 --> 00:29:24,388
Dat gun ik ze niet.

426
00:29:24,472 --> 00:29:28,059
Er waren mensen die
dachten dat ze Hannibal Lecter-types…

427
00:29:28,142 --> 00:29:33,856
…uit deze vliegtuigen haalden.
Suïcidale, fanatieke terroristen.

428
00:29:33,940 --> 00:29:38,319
Dit zijn mensen in een vliegtuig
aan leidingen knagen om het neer te halen.

429
00:29:38,820 --> 00:29:41,989
Ze werden vastgebonden,
moesten rechtop zitten…

430
00:29:42,073 --> 00:29:45,117
…en werden onderworpen
aan zintuiglijke deprivatie…

431
00:29:45,201 --> 00:29:49,831
…zoals oorwarmers, ovenwanten
en op meerdere plekken vastgeketend.

432
00:29:49,914 --> 00:29:53,835
En toen werden ze
als vracht naar Guantánamo gevlogen.

433
00:29:59,006 --> 00:30:03,052
De wereld zou die 20 mannen
ongeveer 10 dagen later zien…

434
00:30:03,135 --> 00:30:07,306
…toen het Pentagon videobeelden liet zien
van die 20 mannen in een cel.

435
00:30:08,474 --> 00:30:10,434
Dat zijn ze. Dat is op dag een.

436
00:30:10,518 --> 00:30:13,020
Ze knielen.
-Ja, ze zitten op hun knieën.

437
00:30:13,521 --> 00:30:15,690
Je kunt 20 mensen op die foto zien.

438
00:30:15,773 --> 00:30:17,316
Je kunt ze alle 20 vinden.

439
00:30:17,400 --> 00:30:20,778
Het Pentagon gaf die foto vrij
om verschillende redenen…

440
00:30:21,279 --> 00:30:26,617
…en Europa vond het walgelijk
en vond het op marteling lijken.

441
00:30:28,369 --> 00:30:33,291
Toen het eerste vliegtuig
aankwam en er meer kwamen…

442
00:30:33,374 --> 00:30:35,877
…beseften we dat ze niet zo erg waren.

443
00:30:36,377 --> 00:30:40,006
Dit waren niet de Al Qaida-verdachten
die we hadden gevolgd.

444
00:30:40,089 --> 00:30:43,301
Dit waren keuterboertjes.

445
00:30:44,093 --> 00:30:46,178
Geen krijgsgevangenen.

446
00:30:46,262 --> 00:30:47,805
Dit waren premiebaby's.

447
00:30:49,432 --> 00:30:53,644
Vanaf het begin van Guantánamo
benadrukte het Pentagon:

448
00:30:53,728 --> 00:30:56,981
'Wat je ook doet,
noem ze geen gevangenen.'

449
00:30:57,064 --> 00:30:59,817
Als je ze gevangenen noemt,
moet je ze behandelen…

450
00:30:59,901 --> 00:31:02,987
…volgens de Geneefse Conventies
die krijgsgevangenen beschermt.

451
00:31:03,070 --> 00:31:06,616
Daarom hebben we gedetineerden
en geen gevangenen.

452
00:31:10,745 --> 00:31:12,455
Jullie worden verdacht…

453
00:31:12,538 --> 00:31:16,083
…van een hoge positie in de taliban
of lid zijn van Al Qaida.

454
00:31:16,584 --> 00:31:20,212
Sommigen van jullie
zeggen dat je onschuldig bent.

455
00:31:20,671 --> 00:31:23,049
Weet dat Amerika een land van wetten is…

456
00:31:23,132 --> 00:31:25,468
…en u een eerlijk proces zal krijgen.

457
00:31:25,551 --> 00:31:28,638
We houden ons aan de Geneefse Conventies.
-Hoe bedoelt u?

458
00:31:28,721 --> 00:31:32,767
Dat we luisteren naar wat Washington D.C.
ons zegt te doen.

459
00:31:32,850 --> 00:31:35,728
U zult zien dat we
ze menselijk behandelen.

460
00:31:38,397 --> 00:31:41,609
In een uitgelekte memo
gebruikte u het woord 'curieus'…

461
00:31:41,692 --> 00:31:44,862
…om het te hebben
over de Geneefse Conventie.

462
00:31:44,946 --> 00:31:47,073
Wat bedoelde u daarmee?

463
00:31:47,156 --> 00:31:50,201
Ik gebruikte het woord curieus
om te laten zien…

464
00:31:50,284 --> 00:31:53,579
…dat de Geneefse Conventie werd opgesteld…

465
00:31:53,663 --> 00:31:55,581
…toen oorlogen tussen landen waren…

466
00:31:55,665 --> 00:32:00,461
…en niet tussen niet-natiestaten zoals
terroristische groeperingen als Al Qaida.

467
00:32:04,882 --> 00:32:07,301
Wij advocaten besloten hiertoe…

468
00:32:07,385 --> 00:32:11,138
…vanwege een memo van
de procureur-generaal John Ashcroft…

469
00:32:11,222 --> 00:32:12,848
…dat het niet van toepassing is…

470
00:32:12,932 --> 00:32:17,561
…omdat Al Qaida geen natiestaat was die
de Geneefse Conventies had ondertekend…

471
00:32:17,645 --> 00:32:22,108
…en dat de taliban geen recht meer hadden
op bescherming van krijgsgevangenen…

472
00:32:22,191 --> 00:32:25,027
…want om die bescherming te krijgen…

473
00:32:25,111 --> 00:32:28,656
…moet je een uniform dragen,
moet je wapens laten zien…

474
00:32:28,739 --> 00:32:30,825
…moet er een hiërarchische structuur zijn…

475
00:32:31,409 --> 00:32:35,246
…en je kunt niet zomaar
burgers vermoorden…

476
00:32:35,329 --> 00:32:38,416
…en dan verwachten
dat je bescherming krijgt…

477
00:32:38,499 --> 00:32:40,292
…onder de Geneefse Conventies.

478
00:32:42,211 --> 00:32:45,798
De beslissing
van de regering Bush in 2002…

479
00:32:45,881 --> 00:32:49,385
…dat gedetineerden in de oorlog
tegen terrorisme geen rechten hebben…

480
00:32:49,468 --> 00:32:53,472
…dat ze niet-personen onder
internationaal recht zijn, is niet juist.

481
00:32:53,556 --> 00:32:56,350
Ze worden beschermd
door de Geneefse Conventies…

482
00:32:56,434 --> 00:33:00,021
…en specifiek in artikel drie
van de Geneefse Conventies.

483
00:33:01,480 --> 00:33:03,858
De basisrechten worden hun ontzegd…

484
00:33:03,941 --> 00:33:06,569
…toegang tot advocaten, tot habeas corpus.

485
00:33:08,404 --> 00:33:15,119
De gedetineerden werden blootgesteld
aan hitte, de zon, de wind, de insecten.

486
00:33:15,703 --> 00:33:17,121
Er waren twee emmers.

487
00:33:17,204 --> 00:33:21,125
Eén emmer was voor je drinkwater,
één voor je uitwerpselen.

488
00:33:21,709 --> 00:33:23,627
Ze hadden een hard dak…

489
00:33:24,128 --> 00:33:28,466
…aan drie kanten omsloten
met een poort om in en uit te komen.

490
00:33:29,216 --> 00:33:32,636
Het was het equivalent
van een militair hondenhok.

491
00:33:35,347 --> 00:33:36,974
Er werd geprobeerd…

492
00:33:37,058 --> 00:33:39,226
…vooral vanuit het Witte Huis…

493
00:33:39,310 --> 00:33:43,147
…maar ook door de vicepresident
om marteling te omarmen.

494
00:33:43,230 --> 00:33:46,859
En dan maak ik het niet erger dan het was.

495
00:33:47,359 --> 00:33:49,153
In 2002 had je…

496
00:33:49,236 --> 00:33:53,407
…de eerste waardevolle gedetineerde,
een man genaamd Abu Zubaydah…

497
00:33:53,491 --> 00:33:57,119
…die een pension runde
dat vaak een tussenstation was…

498
00:33:57,203 --> 00:33:59,747
…voor mensen die bij Al Qaida wilden…

499
00:33:59,830 --> 00:34:01,749
…en de taliban in Afghanistan.

500
00:34:01,832 --> 00:34:05,044
En dus had hij veel informatie
en was erg waardevol.

501
00:34:05,127 --> 00:34:08,172
Hij kende veel mensen
die kwamen en gingen.

502
00:34:08,255 --> 00:34:12,968
De FBI begint hem te ondervragen
en krijgt veel informatie uit hem.

503
00:34:13,052 --> 00:34:16,514
FBI-agent Ali Soufan verzorgt zijn wonden…

504
00:34:16,597 --> 00:34:20,309
…en ontwikkelt ondervragingsmethoden…

505
00:34:20,392 --> 00:34:22,728
…waar je ze leert kennen
en ze je vertrouwen…

506
00:34:22,812 --> 00:34:24,396
…voor zover mogelijk.

507
00:34:25,523 --> 00:34:28,442
Als we deze mensen arresteren
en met ze praten…

508
00:34:28,526 --> 00:34:31,695
…is het niet zo moeilijk
om ze te verhoren.

509
00:34:31,779 --> 00:34:34,740
Er zijn zoveel manieren
om mensen te verhoren…

510
00:34:34,824 --> 00:34:38,160
…en in de Amerika zijn we getraind
om zoiets te doen.

511
00:34:38,244 --> 00:34:41,413
We zijn getraind om informatie te krijgen…

512
00:34:41,497 --> 00:34:42,998
…uit menselijke bronnen.

513
00:34:43,082 --> 00:34:46,502
En wetshandhavers
in de Verenigde Staten doen dat steeds.

514
00:34:46,585 --> 00:34:49,338
De CIA, het leger, de FBI.

515
00:34:49,421 --> 00:34:53,384
We waren betrokken bij verhoren
na de bomaanslagen in Oost-Afrika…

516
00:34:53,467 --> 00:34:55,136
…en bij de USS Cole…

517
00:34:55,219 --> 00:34:58,681
…en veel complotten
die overal ter wereld plaatsvonden…

518
00:34:58,764 --> 00:34:59,974
…en de ontwrichting.

519
00:35:00,057 --> 00:35:01,350
Soufan is succesvol.

520
00:35:01,433 --> 00:35:04,603
Hij komt erachter wie
Khalid Sheikh Mohammed is.

521
00:35:06,105 --> 00:35:09,108
Je vergeet dat
omdat hij nu wijd en zijd bekend is…

522
00:35:09,191 --> 00:35:10,818
…als het brein van 11 september.

523
00:35:10,901 --> 00:35:14,196
Maar zelfs in het voorjaar van 2002…

524
00:35:14,280 --> 00:35:17,324
…weten we niet wie 11 september
heeft georganiseerd.

525
00:35:17,408 --> 00:35:20,369
De eerste persoon die die informatie gaf…

526
00:35:20,452 --> 00:35:21,787
…was Abu Zubaydah.

527
00:35:23,581 --> 00:35:26,876
Het succes van de FBI wordt opgemerkt…

528
00:35:26,959 --> 00:35:30,671
…en dus nemen ze Abu Zubaydah
en onderwerpen ze hem…

529
00:35:30,754 --> 00:35:34,758
…aan zogenaamde
'verbeterde ondervragingstechnieken'.

530
00:35:36,218 --> 00:35:39,972
Deze gelijktijdige inspanning begon…

531
00:35:40,055 --> 00:35:42,308
…in de eerste maanden na 11 september.

532
00:35:42,391 --> 00:35:44,351
Er werd een martelprogramma gecreëerd…

533
00:35:44,435 --> 00:35:47,354
…en ze grepen hun kans
met dit eerste proefkonijn.

534
00:35:48,147 --> 00:35:52,484
Toen we wisten dat we Abu Zubaydah
konden krijgen, was dat nogal wat.

535
00:35:52,568 --> 00:35:55,237
Toen we dachten dat we
Khalid Sheikh Mohamed…

536
00:35:55,321 --> 00:35:56,614
…konden krijgen ook.

537
00:35:56,697 --> 00:36:02,119
Deze waardevolle doelen
waren erg belangrijk.

538
00:36:02,828 --> 00:36:07,666
De Nationale Veiligheidsraad
besloot om te kijken…

539
00:36:07,750 --> 00:36:10,377
…naar verbeterde ondervragingstechnieken.

540
00:36:10,461 --> 00:36:14,423
George Tenet en de CIA
werden gevraagd: 'Wat raad je aan? '

541
00:36:15,591 --> 00:36:19,553
Er moesten duidelijke richtlijnen komen.

542
00:36:19,637 --> 00:36:22,598
Het ministerie van
Justitie stelde juridische adviezen op…

543
00:36:22,681 --> 00:36:24,516
…als richtlijn voor de CIA.

544
00:36:25,267 --> 00:36:28,187
MEMO AAN CIA
OVER ONDERVRAGINGSTECHNIEKEN

545
00:36:28,270 --> 00:36:30,689
DEZE TIEN TECHNIEKEN ZIJN: WALLING

546
00:36:30,773 --> 00:36:33,025
SLAAN IN HET GEZICHT, NAUWE OPSLUITING

547
00:36:34,276 --> 00:36:37,696
Ik was erbij toen de president
er een briefing over kreeg.

548
00:36:37,780 --> 00:36:40,908
Hij gaf toestemming
voor verbeterde ondervragingstechnieken…

549
00:36:40,991 --> 00:36:44,036
…als ze onder gepast toezicht
gebruikt worden…

550
00:36:44,119 --> 00:36:45,913
…met de verwachting dat we…

551
00:36:45,996 --> 00:36:48,749
…de volgende aanslag in
de VS kunnen voorkomen.

552
00:36:54,129 --> 00:36:58,676
Die verbeterde ondervragingstechnieken
zijn onder andere, gedwongen naaktheid…

553
00:36:58,759 --> 00:37:01,887
…24 uur per dag licht,
24 uur per dag koud…

554
00:37:01,971 --> 00:37:03,597
…24 uur per dag duisternis.

555
00:37:03,681 --> 00:37:08,644
Waterboarding is een van de meest beruchte
en algemeen bekende methode.

556
00:37:09,270 --> 00:37:15,442
Ik wil niet zeggen dat
ze niet onaangenaam of vreselijk zijn…

557
00:37:15,526 --> 00:37:17,152
…maar neem walling.

558
00:37:17,236 --> 00:37:20,864
Walling was een techniek
waarbij je een kap om hun nek deed…

559
00:37:20,948 --> 00:37:24,535
…zodat ze geen nekletsel kregen.

560
00:37:24,618 --> 00:37:27,329
Je houdt ze tegen een muur
die niet stevig is.

561
00:37:27,413 --> 00:37:30,541
Hij stort in en je duwt ze tegen die muur.

562
00:37:30,624 --> 00:37:34,128
Wat betreft de klap,
de handpalm moest open zijn.

563
00:37:34,211 --> 00:37:37,047
De hand mocht niet
te ver van het gezicht zijn…

564
00:37:37,131 --> 00:37:40,092
…en je mocht alleen op de wang slaan.

565
00:37:40,175 --> 00:37:43,554
De buikslag, weer een open handpalm…

566
00:37:43,637 --> 00:37:47,099
…je mocht niet te ver van de buik zijn.

567
00:37:47,182 --> 00:37:52,271
Je mocht alleen tussen
de navel en de tepels slaan.

568
00:37:52,980 --> 00:37:56,483
Dus heel gedetailleerde instructies
over wat er mocht.

569
00:37:56,567 --> 00:37:59,820
We hebben gekeken
naar de conventie tegen marteling…

570
00:37:59,903 --> 00:38:03,198
…de oorsprong van het anti-martel-statuut.

571
00:38:03,282 --> 00:38:06,368
Het hoofd Strafrecht
van het ministerie van Justitie…

572
00:38:06,452 --> 00:38:09,496
…schreef dat martelen een activiteit is…

573
00:38:09,580 --> 00:38:13,000
…waarvan je door de naam
alleen al bang wordt.

574
00:38:13,083 --> 00:38:16,295
Zoals naalden onder de nagels…

575
00:38:16,378 --> 00:38:19,590
…zoals het doorboren van je oogbal…

576
00:38:19,673 --> 00:38:22,801
…zoals elektrische schokken
in je geslachtsdelen.

577
00:38:22,885 --> 00:38:24,762
Zo erg was het echt niet.

578
00:38:28,974 --> 00:38:31,769
Ik heb 25 jaar bij de FBI gezeten.

579
00:38:32,269 --> 00:38:34,355
Ten tijde van 9/11…

580
00:38:34,438 --> 00:38:39,318
…was ik als eerste verantwoordelijk
voor terrorismebestrijding.

581
00:38:40,319 --> 00:38:43,989
Directeur Mueller
was bij een briefing in het Witte Huis.

582
00:38:44,073 --> 00:38:45,824
Ik moest komen en hij zei:

583
00:38:45,908 --> 00:38:49,620
'We moeten twee agenten
naar dit land sturen.'

584
00:38:49,703 --> 00:38:54,458
Ik zei: 'Oké, dat gaan we doen.
Waar is het voor?'

585
00:38:54,541 --> 00:38:56,752
Hij zei: 'Ze hebben Zubaydah.'

586
00:38:56,835 --> 00:39:00,422
Ik zei: 'Geweldig. Ik wist
dat we wilden dat hij terugkwam.'

587
00:39:00,506 --> 00:39:03,258
We ondervragen hem.
We hebben meer dan twee agenten nodig.

588
00:39:03,342 --> 00:39:06,595
We stellen een team samen.'
'Nee. Stuur twee agenten. '

589
00:39:07,429 --> 00:39:10,057
Ik zei: 'We brengen hem toch terug?'

590
00:39:10,140 --> 00:39:12,643
Hij zei: 'Nee.
De CIA wil hem niet houden.'

591
00:39:12,726 --> 00:39:15,562
Ik zei: 'Dat is interessant.

592
00:39:16,230 --> 00:39:21,026
Wij kunnen niet zomaar de CIA helpen…'

593
00:39:21,110 --> 00:39:23,612
'Diegene komt niet hiernaartoe terug.'

594
00:39:23,695 --> 00:39:27,783
Ik zei: 'Ik begrijp wat ze kunnen doen
en waarschijnlijk gaan doen.

595
00:39:27,866 --> 00:39:29,785
Daar willen we niet bij helpen'

596
00:39:29,868 --> 00:39:32,913
En hij zegt: 'Jawel. We moeten ze helpen.'

597
00:39:33,372 --> 00:39:37,918
Ik zei: 'Ze mogen er niet bij zijn.'
Hij zei: Ik heb het de president beloofd.

598
00:39:38,001 --> 00:39:41,463
En ik zei: 'Je moet de president bellen
en zeggen dat we dit niet doen.

599
00:39:41,547 --> 00:39:44,591
Denk aan ons imago
en de Amerikaanse bevolking.

600
00:39:44,675 --> 00:39:46,051
We zijn geen schurken.

601
00:39:46,135 --> 00:39:49,638
We kunnen onze reputatie
vernietigen door zoiets te doen.'

602
00:39:50,889 --> 00:39:53,267
VOORMALIG FBI-DIRECTEUR  ROBERT MUELLER

603
00:39:53,350 --> 00:39:56,562
HEEFT ONS VERZOEK OM COMMENTAAR AFGEWEZEN

604
00:39:59,356 --> 00:40:01,567
Ze dachten niet dat ze zouden praten.

605
00:40:02,151 --> 00:40:04,528
Dus wilden ze een programma ontwikkelen…

606
00:40:04,611 --> 00:40:07,364
…dat eruitziet alsof je een koekje snijdt.

607
00:40:07,448 --> 00:40:10,534
Eén, twee, drie, vier
en hij geeft je alles.

608
00:40:10,617 --> 00:40:14,913
Zo werkt de wereld niet.
Zo werkt de menselijke natuur niet.

609
00:40:16,832 --> 00:40:19,460
Het was een soort angstpolitiek geworden.

610
00:40:20,627 --> 00:40:24,298
De angst, die ik zeker had en de rest ook…

611
00:40:24,381 --> 00:40:27,217
…was een vergif geworden
in de maatschappij.

612
00:40:27,301 --> 00:40:30,804
Dat je de dingen zou opgeven
die de VS uniek maken.

613
00:40:33,474 --> 00:40:37,478
De inspecteur-generaal van de CIA
kwam in 2004 tot de conclusie…

614
00:40:37,561 --> 00:40:41,690
…dat ze niet kunnen bewijzen
dat de verbeterde ondervragingstechnieken…

615
00:40:42,774 --> 00:40:45,486
…ook maar een dreigend gevaar
hadden verstoord.

616
00:40:45,569 --> 00:40:46,653
Is er geen bewijs?

617
00:40:46,737 --> 00:40:50,908
Er is geen bewijs. En dit is de CIA
zelf die dat zegt. Niet ik.

618
00:40:52,367 --> 00:40:54,703
Zo gaat dat bij marteling.

619
00:40:54,786 --> 00:40:59,374
Marteling zorgt voor meegaandheid.
Het zorgt niet voor medewerking.

620
00:40:59,833 --> 00:41:03,962
Het verschil tussen meegaandheid
en meewerken, is dat bij meegaandheid…

621
00:41:04,463 --> 00:41:09,218
…de persoon je vertelt wat je wilt horen
zodat de marteling stopt.

622
00:41:09,301 --> 00:41:10,969
Maar niet de waarheid.

623
00:41:12,221 --> 00:41:14,765
Bij medewerking krijg je de waarheid.

624
00:41:16,475 --> 00:41:19,853
SENAATSCOMMISSIE 9 DECEMBER 2014

625
00:41:21,355 --> 00:41:23,774
Het leverde weinig nuttige informatie op…

626
00:41:23,857 --> 00:41:27,861
…om de daders van 9/11 te vinden…

627
00:41:27,945 --> 00:41:30,906
…of om nieuwe aanvallen
en wreedheden te voorkomen.

628
00:41:32,407 --> 00:41:34,868
Iedereen die suggereert
dat de verbeterde technieken…

629
00:41:34,952 --> 00:41:37,496
…laten we bot zijn, waterboarden…

630
00:41:37,579 --> 00:41:42,834
…geen enorme hoeveelheid
waardevolle informatie opleverde…

631
00:41:42,918 --> 00:41:45,087
…ziet de waarheid niet onder ogen.

632
00:41:46,630 --> 00:41:50,092
Ik maak me grote zorgen
over wie we zijn als land…

633
00:41:50,676 --> 00:41:52,928
…en waar we voor staan en in geloven.

634
00:41:53,011 --> 00:41:55,097
Amerika is altijd een voorbeeld…

635
00:41:55,180 --> 00:41:58,642
…en een inspiratie geweest
voor andere landen…

636
00:41:58,725 --> 00:42:01,812
…en als wij martelen…

637
00:42:01,895 --> 00:42:03,188
…en dingen doen…

638
00:42:03,272 --> 00:42:07,192
…die afdoen aan en zelfs het
imago van de Verenigde Staten schaden…

639
00:42:07,276 --> 00:42:12,406
…en onze vijanden motiveren, dan kan dat
in de toekomst grote gevolgen hebben.

640
00:42:12,906 --> 00:42:17,077
En denk aan wat er zou gebeuren
als in een ander conflict, een vijand…

641
00:42:17,160 --> 00:42:21,123
…geen terroristische organisatie,
Amerikanen gevangenneemt.

642
00:42:21,206 --> 00:42:25,460
Dan denken ze dat ze
hetzelfde kunnen doen als wij.

643
00:42:27,212 --> 00:42:29,506
Ik begreep het maar niet.

644
00:42:29,590 --> 00:42:33,635
Guantánamo Bay, en de gevangenis daar
in het bijzonder…

645
00:42:34,219 --> 00:42:40,892
…was de eerste militaire operatie met een
no-exit strategie sinds de Vietnamoorlog.

646
00:42:40,976 --> 00:42:45,355
Honderden taliban- en Al Qaida-verdachten
zijn al in Amerikaanse hechtenis…

647
00:42:45,439 --> 00:42:47,774
…waaronder nog eens 30 uit Afghanistan…

648
00:42:47,858 --> 00:42:51,111
…die vandaag aankwamen
in Guantánamo Bay, Cuba.

649
00:42:51,194 --> 00:42:55,991
Dat brengt het totaal daar op 110
en er zullen er nog vele volgen.

650
00:42:57,534 --> 00:43:00,245
Niemand zou weten
hoe dit verhaal zou eindigen.

651
00:43:09,338 --> 00:43:11,757
Hoe hebben ze ons zo beslopen?

652
00:43:13,383 --> 00:43:16,970
De Amerikaanse inlichtingendienst
heeft gefaald.

653
00:43:19,973 --> 00:43:22,643
Vandaag zie je alleen een vliegtuig…

654
00:43:23,727 --> 00:43:25,395
…het geluid van een sirene…

655
00:43:25,854 --> 00:43:28,690
…zelfs de ochtendpost
brengt verdenking mee.

656
00:43:29,983 --> 00:43:32,986
Voor New York was het weer
een dag van angst…

657
00:43:33,070 --> 00:43:35,155
…en van terroristische hysterie.

658
00:43:35,739 --> 00:43:38,659
In Rockefeller Center,
een miltvuurgeval bij NBC.

659
00:43:39,159 --> 00:43:40,827
Je voelt je nu zo kwetsbaar…

660
00:43:40,911 --> 00:43:43,955
…omdat je niet weet wat
en waar het gaat gebeuren.

661
00:43:50,796 --> 00:43:53,131
In Camp David ging het
dat weekend na 9/11…

662
00:43:53,799 --> 00:43:58,261
…het erom de president te informeren
waar we geen toestemming hebben…

663
00:43:58,345 --> 00:44:02,974
…waar we geen mogelijkheden hebben
en wat er nodig was om dit te voorkomen.

664
00:44:03,475 --> 00:44:06,061
De verantwoordelijken te straffen.

665
00:44:06,144 --> 00:44:09,564
En het zette bepaalde dingen in gang,
zoals de Patriot Act.

666
00:44:12,109 --> 00:44:17,072
De Patriot Act is een onderdeel
van enorme surveillance poging…

667
00:44:17,155 --> 00:44:21,535
…die in de nasleep van 9/11
begint te groeien.

668
00:44:24,246 --> 00:44:27,958
Deze gewelddadigheden tegen onschuldigen…

669
00:44:29,501 --> 00:44:32,212
…schenden de grondbeginselen
van het islamitische geloof.

670
00:44:32,963 --> 00:44:36,717
En het is belangrijk
dat mijn mede-Amerikanen dat begrijpen.

671
00:44:38,510 --> 00:44:41,805
Amerika telt miljoenen moslims
onder onze burgers…

672
00:44:42,305 --> 00:44:47,686
…en moslims leveren een zeer waardevolle
bijdrage aan ons land.

673
00:44:47,769 --> 00:44:53,316
Moslims zijn artsen,
advocaten, hoogleraren…

674
00:44:53,400 --> 00:44:57,404
…leden van het leger,
ondernemers, winkeliers…

675
00:44:57,487 --> 00:45:01,199
…moeders en vaders
en ze moeten met respect worden behandeld.

676
00:45:02,617 --> 00:45:05,954
Zelfs toen president Bush zei:

677
00:45:06,037 --> 00:45:10,584
'We gaan niet een hele religie
beschuldigen van de daden van een paar'…

678
00:45:10,667 --> 00:45:13,837
…begon de regering precies dat te doen.

679
00:45:15,172 --> 00:45:17,466
President Bush tekende de Patriot Act…

680
00:45:17,549 --> 00:45:20,761
…in de East Room van het Witte Huis.

681
00:45:22,053 --> 00:45:26,057
Na 9/11 begonnen
we gesprekken te zien en te horen…

682
00:45:26,141 --> 00:45:28,685
…over hoe de veiligheidsdiensten
hadden gefaald.

683
00:45:28,769 --> 00:45:30,562
Ze spraken niet met elkaar.

684
00:45:30,645 --> 00:45:34,107
Hoe zijn al die kapers binnengekomen…

685
00:45:34,191 --> 00:45:37,402
…getraind, in vliegtuigen gestapt
zonder dat iemand het zag?

686
00:45:37,486 --> 00:45:41,406
Vanaf vandaag veranderen we
de wetten voor informatie-uitwisseling.

687
00:45:42,449 --> 00:45:43,784
En net zo belangrijk…

688
00:45:44,618 --> 00:45:47,829
…we veranderen de cultuur
van de agentschappen…

689
00:45:47,913 --> 00:45:49,247
…die terrorisme bestrijden.

690
00:45:50,332 --> 00:45:55,337
Dus wat er snel gebeurt
en wat angstaanjagend is…

691
00:45:55,420 --> 00:45:59,800
…is dat we meer investeren
in wetshandhaving en surveillance.

692
00:46:00,383 --> 00:46:03,428
Onze bibliotheekgegevens
konden worden ingezien…

693
00:46:03,512 --> 00:46:05,222
…alles zien wat we lezen.

694
00:46:05,722 --> 00:46:10,685
En een andere bepaling
zijn de rondkijk bevelen.

695
00:46:10,769 --> 00:46:13,939
De Patriot Act stond toe dat
de politie ons huis kon betreden…

696
00:46:14,022 --> 00:46:15,482
…zonder het te zeggen.

697
00:46:15,565 --> 00:46:20,195
Dus kom binnen, kijk rustig rond,
laat achter wat ik wil…

698
00:46:20,278 --> 00:46:23,532
…neem wat ik wil
en er is niets wat niet mag.

699
00:46:24,366 --> 00:46:28,328
Agenten doorzoeken islamitische huizen
en bedrijven in Washington…

700
00:46:28,411 --> 00:46:30,872
…op zoek naar banden
met terroristische organisaties.

701
00:46:33,625 --> 00:46:36,211
Het is meer dan beledigend als moslim.

702
00:46:36,294 --> 00:46:38,839
Het is beledigend als Amerikaan.

703
00:46:38,922 --> 00:46:42,592
Het druist in tegen de kern in…

704
00:46:42,676 --> 00:46:45,387
…van het recht op privacy
uit de Bill of Rights.

705
00:46:46,638 --> 00:46:49,599
HET HOOFDKWARTIER VAN DE NSA

706
00:46:49,683 --> 00:46:51,810
De Nationale Veiligheidsdienst…

707
00:46:51,893 --> 00:46:54,771
…maakt deel uit van het Pentagon,
van Defensie.

708
00:46:54,855 --> 00:46:58,525
En het is de dienst die belast is
met de elektronische surveillance…

709
00:46:58,608 --> 00:47:03,864
…van allerlei buitenlandse tegenstanders
van de Verenigde Staten.

710
00:47:03,947 --> 00:47:09,286
Het werd in 1952 opgericht door president
Truman in een presidentieel besluit.

711
00:47:09,786 --> 00:47:13,582
Het was een uitvloeisel van het decoderen…

712
00:47:13,665 --> 00:47:16,167
…dat de VS tijdens
de Tweede Wereldoorlog deed.

713
00:47:16,251 --> 00:47:19,546
En het is de afgelopen decennia
uitgegroeid…

714
00:47:19,629 --> 00:47:23,842
…tot een enorme moderne cyberbeveiligde…

715
00:47:23,925 --> 00:47:29,055
…decoderende,
elektronische afluisterorganisatie…

716
00:47:29,556 --> 00:47:31,141
…van ongekende omvang.

717
00:47:31,224 --> 00:47:35,103
Het is de grootste dienst ter wereld.

718
00:47:38,315 --> 00:47:41,026
Er is voor 11 september
en na 11 september.

719
00:47:43,820 --> 00:47:48,199
Ik maakte deel uit van een dienst
die mensen veilig moest houden.

720
00:47:48,992 --> 00:47:52,537
En mijn eerste dag op het werk…

721
00:47:53,413 --> 00:47:56,041
Elke keer als ik dit zeg,
krijg ik kippenvel.

722
00:47:56,124 --> 00:47:59,419
Ik voel het nu omdat
die dag letterlijk stilstaat.

723
00:47:59,920 --> 00:48:05,675
9/11 was mijn eerste dag
bij mijn nieuwe afdeling.

724
00:48:07,093 --> 00:48:09,596
En ik kan elke seconde…

725
00:48:09,679 --> 00:48:12,223
…elke minuut, elk uur
van die dag afspelen.

726
00:48:16,102 --> 00:48:19,147
Maar wat ik die ochtend niet wist…

727
00:48:19,898 --> 00:48:24,110
…waren de geheime beslissingen die
op het hoogste niveau werden genomen…

728
00:48:24,736 --> 00:48:27,238
…en wat de regering bereid was te doen…

729
00:48:28,365 --> 00:48:31,368
…onder het mom van nationale veiligheid.

730
00:48:33,161 --> 00:48:37,499
Wat ze bereid waren te doen
buiten de wet om.

731
00:48:42,003 --> 00:48:45,507
Jack Goldsmith,
assistent-procureur-generaal…

732
00:48:45,590 --> 00:48:47,092
…juridische dienst.

733
00:48:47,634 --> 00:48:50,470
Ik ging naar het Witte Huis
om meer te leren…

734
00:48:50,553 --> 00:48:52,639
…over het Stellar Wind-programma.

735
00:48:52,722 --> 00:48:55,809
David Addington was degene
die me erover vertelde.

736
00:48:55,892 --> 00:48:57,852
Het is ongebruikelijk dat de raadsman…

737
00:48:57,936 --> 00:49:01,231
…van de vicepresident 
over een geheim programma vertelt.

738
00:49:01,314 --> 00:49:05,944
Addington had de originele toestemming
in zijn kluis op zijn kantoor.

739
00:49:06,027 --> 00:49:08,029
Hij zei: 'Bereid je voor.

740
00:49:08,113 --> 00:49:10,991
Je gaat iets horen wat je niet gelooft.'

741
00:49:13,410 --> 00:49:16,454
Gelijk, ik bedoel binnen dagen en weken…

742
00:49:16,538 --> 00:49:21,292
…werd er verbale toestemming gegeven
voor een programma genaamd Stellar Wind…

743
00:49:22,877 --> 00:49:26,381
…waarin ze de buitengewone
macht van de NSA omdraaien.

744
00:49:27,632 --> 00:49:31,678
Niet alleen meer buitenlands,
maar ook binnenlands.

745
00:49:35,932 --> 00:49:37,350
Wat was Stellar Wind?

746
00:49:38,393 --> 00:49:40,603
Bepaalde onderdelen zijn nog geheim.

747
00:49:40,687 --> 00:49:43,773
Ik noem het een afluisterprogramma
zonder bevel…

748
00:49:43,857 --> 00:49:47,318
…met een grote collectie metadata…

749
00:49:47,402 --> 00:49:52,949
…en ook een verzameling content, veel
daarvan gebeurde bij Binnenlandse Zaken.

750
00:49:56,286 --> 00:49:59,539
Stel je een computer voor
die elk telefoontje bijhoudt.

751
00:49:59,622 --> 00:50:02,042
Wanneer is er gebeld, waar en naar wie…

752
00:50:02,125 --> 00:50:03,835
…en hoelang het duurde.

753
00:50:03,918 --> 00:50:05,545
Dat is metadata.

754
00:50:06,588 --> 00:50:10,216
Het Stellar Wind-programma
lijkt op drie manden.

755
00:50:10,300 --> 00:50:13,303
De eerste mand is
de verzameling van de content…

756
00:50:13,386 --> 00:50:15,680
…van telefooncommunicatie…

757
00:50:15,764 --> 00:50:18,516
…waarvan een senior agent bij de CIA…

758
00:50:18,600 --> 00:50:22,979
…denkt dat een persoon van dat telefoontje
lid is van Al Qaida…

759
00:50:23,063 --> 00:50:24,814
…of eraan verbonden is.

760
00:50:25,774 --> 00:50:28,693
De andere twee manden
hadden niets met content te maken.

761
00:50:28,777 --> 00:50:32,655
De tweede mand zat vol
met telefonische metadata.

762
00:50:32,739 --> 00:50:34,866
Niet de inhoud van het gesprek…

763
00:50:34,949 --> 00:50:38,536
…maar wel het nummer
en de lengte van het gesprek.

764
00:50:39,329 --> 00:50:42,332
Mand drie is een verzameling
van e-mailmetadata.

765
00:50:42,415 --> 00:50:44,793
Aan wie je de e-mail stuurde.

766
00:50:45,752 --> 00:50:48,671
Het idee was dat je
door de enorme verzameling…

767
00:50:48,755 --> 00:50:52,383
…van metadata,
zelfs van mensen die niet verdacht werden…

768
00:50:53,259 --> 00:50:55,637
…een netwerk zou krijgen waarmee je…

769
00:50:55,720 --> 00:51:00,225
…alle stukjes bewijs die je hebt
over terroristen samenvoegt.

770
00:51:00,433 --> 00:51:03,978
Dus heb je informatie die
de volgende 11 september zou voorkomen.

771
00:51:04,062 --> 00:51:05,522
Dat was de theorie.

772
00:51:08,024 --> 00:51:11,027
Het is het digitale tijdperk.
We verdrinken in data.

773
00:51:11,111 --> 00:51:14,989
Dus de NSA zei: 'Waarom pakken we
niet zoveel als we kunnen?

774
00:51:15,073 --> 00:51:18,159
Kijk hoe makkelijk het is.
We pakken het allemaal.'

775
00:51:19,327 --> 00:51:23,331
De regering maakte speciale afspraken…

776
00:51:23,414 --> 00:51:25,083
…die supergeheim waren…

777
00:51:25,166 --> 00:51:28,044
…met bepaalde bedrijven zoals Verizon…

778
00:51:28,128 --> 00:51:31,172
…zoals AT&T en anderen om data te krijgen.

779
00:51:31,881 --> 00:51:34,300
Dus ze harken het binnen en zeggen:

780
00:51:34,384 --> 00:51:37,428
'We zijn pas in overtreding
als we ernaar kijken.'

781
00:51:38,596 --> 00:51:42,350
Dit zet het vierde amendement
totaal op z'n kop.

782
00:51:43,309 --> 00:51:44,936
HET VIERDE AMENDEMENT

783
00:51:45,019 --> 00:51:46,020
In de Bill of Rights…

784
00:51:46,104 --> 00:51:51,067
…geeft het vierde amendement ons
het recht op privacy in onze eigen huizen…

785
00:51:51,151 --> 00:51:55,405
…de mogelijkheid om te voorkomen
dat overheidsagenten…

786
00:51:55,488 --> 00:51:58,741
…binnenstormen zonder goedkeuring…

787
00:51:58,825 --> 00:52:03,413
…of zonder toestemming
en meenemen wat ze maar willen.

788
00:52:03,955 --> 00:52:06,291
En dit was de elektronische versie…

789
00:52:06,791 --> 00:52:11,546
…van een ongeoorloofde inval in jouw huis.

790
00:52:14,174 --> 00:52:16,843
Directeur Mueller kwam
terug van een briefing.

791
00:52:16,926 --> 00:52:20,638
Hij belde me en zei:
'Dale, er is een speciaal programma.

792
00:52:20,722 --> 00:52:22,974
Niemand weet ervan.

793
00:52:23,057 --> 00:52:25,852
Er zitten er maar een paar van ons bij.'

794
00:52:25,935 --> 00:52:30,148
Ik zei: 'Waar gaat dat over? '
Hij zei: 'Ik kan het je niet vertellen.'

795
00:52:30,231 --> 00:52:32,525
Dus ik ging naar het Pentagon…

796
00:52:32,609 --> 00:52:36,529
…naar een beveiligde ruimte
en werd ingelicht.

797
00:52:36,613 --> 00:52:41,534
Ik zei tegen de directeur
dat ik niet wist of dit zou werken.

798
00:52:41,618 --> 00:52:45,079
Ik had er geen goed gevoel bij.
Ik zei: 'Dit wordt niets.'

799
00:52:45,163 --> 00:52:47,540
Hij zei: 'Je mag het niemand vertellen.'

800
00:52:49,292 --> 00:52:53,421
Ik zag het product.
Ik heb de resultaten gezien.

801
00:52:54,130 --> 00:52:57,926
Ik ben hier om te zeggen
dat er niets productiefs uitkwam.

802
00:53:01,888 --> 00:53:03,723
Ik besefte het toen nog niet…

803
00:53:03,806 --> 00:53:06,809
…maar mijn kantoor moest
elke zes of zeven weken…

804
00:53:06,893 --> 00:53:08,436
…de wettigheid goedkeuren.

805
00:53:09,938 --> 00:53:14,943
Het grootste probleem met het programma
was dat het leek in te gaan…

806
00:53:15,026 --> 00:53:18,029
…tegen de Foreign Intelligence
Surveillance Act.

807
00:53:18,112 --> 00:53:20,323
En het is een ingewikkeld statuut…

808
00:53:20,406 --> 00:53:25,453
…maar op het eerste gezicht leek het
niet toe te staan wat er gebeurde.

809
00:53:26,913 --> 00:53:30,541
In plaats van naar het Congres te gaan
om die wetten te veranderen…

810
00:53:30,625 --> 00:53:32,627
…liep de regering erdoorheen…

811
00:53:32,710 --> 00:53:37,215
…en interpreteerde ze op zo'n manier
dat ze dat gewoon konden omzeilen.

812
00:53:43,888 --> 00:53:47,767
In maart 2004 uitte Jack Goldsmith,
van de juridische raad…

813
00:53:48,434 --> 00:53:52,772
…zijn bezorgdheid
over aspecten van Stellar Wind.

814
00:53:52,855 --> 00:53:57,277
Hij zegt: 'Ik kan geen juridische steun
voor dit aspect vinden…

815
00:53:57,360 --> 00:53:59,404
…en we moeten dit misschien stopzetten.'

816
00:53:59,487 --> 00:54:02,240
Het programma stopzetten.
-Iets stopzetten.

817
00:54:04,325 --> 00:54:08,663
Ik had besloten
dat ongeveer de helft kon doorgaan…

818
00:54:08,746 --> 00:54:11,708
…en van de andere helft dacht ik van niet.

819
00:54:11,791 --> 00:54:14,252
Dat kon ik niet juridisch rechtvaardigen.

820
00:54:16,713 --> 00:54:19,549
Toen ik het Witte Huis liet weten…

821
00:54:21,050 --> 00:54:26,306
…dat ik een groot deel van het
surveillanceprogramma niet kon goedkeuren…

822
00:54:26,389 --> 00:54:30,852
…werd David Addington
ongelofelijk boos op me en zei:

823
00:54:32,020 --> 00:54:34,689
'Als je dit doet, heb je het bloed
van 100.000 mensen…

824
00:54:34,772 --> 00:54:37,275
…die bij een volgende aanval sterven
aan je handen.'

825
00:54:38,818 --> 00:54:42,905
Ik denk dat hij dacht: A, ik had het mis
en B, dat zou er gebeuren.

826
00:54:42,989 --> 00:54:45,241
Dat hoefde hij me niet te vertellen.

827
00:54:45,325 --> 00:54:48,995
Ik had hetzelfde gevoel
en dat viel me zwaar.

828
00:54:50,330 --> 00:54:54,167
Ik weet nog dat ik Andy Card belde.
Andy kwam terug van vakantie.

829
00:54:55,251 --> 00:54:58,755
We spraken de vicepresident,
George Tenet en Michael Hayden.

830
00:54:58,838 --> 00:55:02,717
We hadden het erover.
Dit was een heel belangrijk programma.

831
00:55:02,800 --> 00:55:05,511
Een van de meest effectieve programma's…

832
00:55:05,595 --> 00:55:07,847
…waarmee we informatie konden verzamelen.

833
00:55:07,930 --> 00:55:11,267
Dus het idee dat we ergens
mee zouden stoppen…

834
00:55:11,351 --> 00:55:12,435
…was ernstig.

835
00:55:16,105 --> 00:55:18,983
Procureur-generaal Ashcroft
keurde mijn besluit goed…

836
00:55:19,067 --> 00:55:22,153
…wat geweldig was omdat Ashcroft…

837
00:55:22,236 --> 00:55:26,240
…het programma goedkeurde
op advies van de juridische adviseurs.

838
00:55:26,324 --> 00:55:29,327
Het was dapper van hem,
want het was een terugslag.

839
00:55:29,410 --> 00:55:33,247
En hij was er niet blij mee,
maar hij werd overtuigd.

840
00:55:36,250 --> 00:55:40,296
Binnen een paar uur nadat Ashcroft
zei dat hij het ermee eens was…

841
00:55:40,380 --> 00:55:43,466
…lag hij in het ziekenhuis
met een alvleesklierontsteking.

842
00:55:47,220 --> 00:55:50,306
Zijn galblaas moest verwijderd worden.

843
00:55:50,390 --> 00:55:52,058
Hij moest geopereerd worden.

844
00:55:52,433 --> 00:55:56,437
Hij was erg ziek en het was niet duidelijk
of hij het zou overleven.

845
00:55:58,856 --> 00:56:02,485
Ik denk dat het 11 maart was…

846
00:56:02,568 --> 00:56:05,905
…dat de bestaande bevoegdheid zou aflopen.

847
00:56:05,988 --> 00:56:09,992
Als er een gat in de verzameling is,
weet je niet wat je gaat missen.

848
00:56:11,369 --> 00:56:13,329
En dus sprak ik met de president.

849
00:56:13,413 --> 00:56:16,374
Hij maakte zich zorgen
omdat er gefluisterd werd…

850
00:56:16,457 --> 00:56:19,252
…dat er misschien iets groots
stond te gebeuren.

851
00:56:19,335 --> 00:56:23,840
Als Justitie die bevoegdheid niet tekent…

852
00:56:23,923 --> 00:56:26,884
…gaan de telecombedrijven
niet met ons samenwerken.

853
00:56:27,635 --> 00:56:30,555
We moeten Ashcroft bellen.
-Je gaat naar het ziekenhuis.

854
00:56:30,638 --> 00:56:32,306
We gaan naar het ziekenhuis.

855
00:56:34,642 --> 00:56:38,271
De president vroeg Alberto en mij
naar het ziekenhuis te gaan…

856
00:56:38,354 --> 00:56:40,148
…om hem bij te praten.

857
00:56:40,231 --> 00:56:42,900
…en we namen een document mee
dat hij eerder had getekend.

858
00:56:42,984 --> 00:56:44,652
Wilde hij dat tekenen?

859
00:56:46,404 --> 00:56:51,075
Ik ging naar het ziekenhuis, rende
de trap op en liep de ziekenhuiskamer in.

860
00:56:51,159 --> 00:56:53,578
Ashcroft lag op de IC.

861
00:56:53,661 --> 00:56:54,871
Overal slangetjes.

862
00:56:54,954 --> 00:56:59,041
Zijn ogen waren bijna gesloten
en hij was heel grijs.

863
00:56:59,125 --> 00:57:01,127
Hij zag er niet goed uit.

864
00:57:03,629 --> 00:57:05,840
Ik was er vijf of tien minuten…

865
00:57:05,923 --> 00:57:11,053
…voordat Alberto Gonzales en Andrew Card,
de stafchef van het Witte Huis, kwamen.

866
00:57:12,722 --> 00:57:15,600
En ze hadden
de Stellar Wind-bekrachtiging…

867
00:57:15,683 --> 00:57:18,686
…en ze vroegen of Ashcroft
die wilde tekenen.

868
00:57:19,520 --> 00:57:23,983
Andy en ik gingen naar John Ashcrofts
kamer en John lag op bed.

869
00:57:24,066 --> 00:57:28,279
Hij zag er zwak en bleek uit.

870
00:57:28,362 --> 00:57:31,491
Ik wist niet of hij begreep
waar we het over hadden.

871
00:57:31,574 --> 00:57:32,950
Hij was onsamenhangend.

872
00:57:33,034 --> 00:57:35,369
Hij zei weinig en zag er vreselijk uit.

873
00:57:35,453 --> 00:57:37,455
Ik wist niet wat er ging gebeuren.

874
00:57:38,164 --> 00:57:42,418
Dus ze komen binnen en doen dit verzoek
en er gebeurde iets bijzonders.

875
00:57:42,502 --> 00:57:44,712
Ashcroft, tot mijn verrassing…

876
00:57:44,795 --> 00:57:50,176
…tilde zich een beetje omhoog van het bed…

877
00:57:50,259 --> 00:57:51,385
…en hij zei:

878
00:57:52,762 --> 00:57:56,265
'Ik ben het eens met de beslissing
van het ministerie van Justitie.'

879
00:57:56,349 --> 00:58:02,522
Hij maakte duidelijk dat hij het niet
op prijs stelde dat ze hem op de IC…

880
00:58:02,605 --> 00:58:06,442
…lastig kwamen vallen.
En toen zakte hij terug in zijn bed.

881
00:58:07,777 --> 00:58:10,446
Ik wist zeker dat hij zou overlijden.

882
00:58:12,198 --> 00:58:15,826
De weloverwogen mening van Justitie
was dat dit ding…

883
00:58:16,452 --> 00:58:19,080
…dit programma niet rechtmatig was.

884
00:58:19,163 --> 00:58:23,376
Dit was een poging van het Witte Huis
om hem van gedachten te laten veranderen.

885
00:58:25,044 --> 00:58:27,171
We hebben hem bedankt en vertrokken.

886
00:58:27,255 --> 00:58:32,593
Terug in de auto vertellen we
Addington dat het niet goed ging.

887
00:58:32,677 --> 00:58:34,011
Geen handtekening.

888
00:58:36,597 --> 00:58:39,350
President Bush keurt
het hele programma opnieuw goed.

889
00:58:39,433 --> 00:58:41,727
Hij trotseert ons advies en dat mag.

890
00:58:41,811 --> 00:58:43,563
Hij is de president.

891
00:58:47,024 --> 00:58:49,068
De uitvoerende zou instorten.

892
00:58:49,151 --> 00:58:52,822
Bij Justitie zouden veel mensen
ontslag nemen.

893
00:58:53,739 --> 00:58:55,116
Het zou bekend worden.

894
00:58:55,199 --> 00:59:00,037
Alles zou erger worden voor de regering
ook wat betreft de nationale veiligheid.

895
00:59:00,788 --> 00:59:02,456
Daarom krabbelden ze terug.

896
00:59:06,335 --> 00:59:09,755
Zoiets is nog nooit
in de Amerikaanse geschiedenis gebeurd.

897
00:59:09,839 --> 00:59:11,424
Op zoveel niveaus.

898
00:59:11,507 --> 00:59:14,969
Ik was gewoon enorm woedend…

899
00:59:15,052 --> 00:59:19,765
…over de buitensporige geheimzinnigheid
en controle van het Witte Huis.

900
00:59:19,849 --> 00:59:24,812
Het leek wel alsof ze niet wilden dat we
het programma grondig doorlichtten.

901
00:59:24,895 --> 00:59:26,772
Ze kregen eerder hun toestemming…

902
00:59:26,856 --> 00:59:29,692
…en daarna mocht niemand
er meer naar kijken.

903
00:59:30,443 --> 00:59:32,653
Ik vond het Witte Huis niet eerlijk.

904
00:59:37,658 --> 00:59:41,203
Ik begon geheime informatie te lekken
via meerdere kanalen.

905
00:59:42,246 --> 00:59:46,500
Ik vertelde het de hoofdadvocaat
die toegang had tot het programma.

906
00:59:46,584 --> 00:59:49,837
Ik heb het gemeld
aan de inspecteur-generaal van de NSA.

907
00:59:49,920 --> 00:59:53,758
In februari 2006 ging ik naar de pers
met niet-geheime informatie…

908
00:59:53,841 --> 00:59:56,260
…over het nationale surveillancesysteem.

909
00:59:58,346 --> 01:00:01,307
Ze maakten het leven
heel moeilijk voor me.

910
01:00:03,017 --> 01:00:05,645
Maar we hebben allemaal een moreel kompas.

911
01:00:05,728 --> 01:00:07,772
We kunnen allemaal keuzes maken.

912
01:00:07,855 --> 01:00:12,068
We kunnen ook kiezen hoe we
reageren op dingen die gebeuren.

913
01:00:14,612 --> 01:00:17,823
Ik was ergens getuige van.
Het was een bijzondere tijd…

914
01:00:17,907 --> 01:00:20,743
…en ik kwam uit het duister.

915
01:00:20,826 --> 01:00:24,747
Ik wilde niet kijken hoe het gebeurde.

916
01:00:25,247 --> 01:00:27,249
Daar zou ik spijt van hebben.

917
01:00:29,126 --> 01:00:33,631
Stellar Wind was controversieel,
maar de wet veranderde niet.

918
01:00:33,714 --> 01:00:37,218
Het Congres heeft de surveillancewetgeving
opnieuw goedgekeurd…

919
01:00:37,301 --> 01:00:39,720
…en de controlebevoegdheden uitgebreid.

920
01:00:40,554 --> 01:00:43,099
Onder Obama is het beleid veranderd…

921
01:00:43,182 --> 01:00:45,309
…maar de wezenlijke wet niet.

922
01:00:49,730 --> 01:00:54,193
Kortom, de enorme controlebevoegdheden
van de regering zijn doorgegaan…

923
01:00:54,276 --> 01:00:58,406
…en zijn grotendeels opnieuw goedgekeurd,
zelfs na de onthullingen.

924
01:01:00,574 --> 01:01:04,203
Het is duidelijk dat ze
superagressief handelden na 9/11…

925
01:01:04,286 --> 01:01:06,372
…en dat ze erg bang waren.

926
01:01:06,914 --> 01:01:10,376
Ze hadden geen idee
wat de vijand van plan was.

927
01:01:11,168 --> 01:01:14,964
En in paniek deden ze alles
om informatie te verzamelen.

928
01:01:15,423 --> 01:01:20,136
En dat deden ze op een manier
waarmee de wet werd overtreden.

929
01:01:24,724 --> 01:01:29,186
Elke macht zonder beperking
leidt altijd tot misbruik.

930
01:01:33,482 --> 01:01:37,653
Door 9/11 wilden mensen
niet te zacht zijn.

931
01:01:38,154 --> 01:01:42,491
En wat realistischer is,
ze wilden mensen in elkaar slaan.

932
01:01:42,950 --> 01:01:46,162
Het was woede. Zou jij niet iemand
in elkaar willen slaan…

933
01:01:46,245 --> 01:01:48,164
…die 3000 mensen heeft vermoord?

934
01:01:48,873 --> 01:01:50,374
Wie was er niet boos?

935
01:01:51,333 --> 01:01:54,211
Maar daarom zijn onze leiders
nuchtere mensen.

936
01:01:54,295 --> 01:01:56,672
Ze hebben een visie, beschermen waarden…

937
01:01:56,756 --> 01:02:01,594
…die we beschouwen als het organiserend
principe van de maatschappij.

938
01:02:01,677 --> 01:02:04,930
Om die dingen te beschermen
zodat de wereld waarin we leven…

939
01:02:05,014 --> 01:02:07,266
…als de huidige crisis voorbij is…

940
01:02:07,349 --> 01:02:11,061
…niet radicaal anders is
dan die waar we vandaan kwamen.

941
01:02:12,271 --> 01:02:13,606
Geef papa een knuffel.

942
01:02:14,231 --> 01:02:18,319
Nog duizenden Amerikaanse militairen
gaan naar verre oorden.

943
01:02:19,528 --> 01:02:23,824
Tien dagen na mijn middelbare school,
ging ik naar het Korps Mariniers.

944
01:02:27,745 --> 01:02:29,288
Waar ik in belandde…

945
01:02:29,371 --> 01:02:31,791
…zou pas later duidelijk worden.

946
01:03:31,976 --> 01:03:35,771
Ondertiteld door: Marjolijn Mellor