1
00:00:06,068 --> 00:00:09,947
‎LOẠT PHIM CỦA NETFLIX

2
00:00:11,198 --> 00:00:13,159
‎Sự thật là gì?

3
00:00:13,242 --> 00:00:15,327
‎Tôi xin trang trọng thề rằng…

4
00:00:15,411 --> 00:00:19,874
‎Thuở bé, ta học được rằng
‎có những sự thật là không thể chối cãi.

5
00:00:21,083 --> 00:00:24,462
‎Nhưng nếu bạn là một bạo chúa
‎đang hoạt động trong thế giới hỗn loạn,

6
00:00:24,962 --> 00:00:28,883
‎sự thật thường rất phiền phức.

7
00:00:30,134 --> 00:00:33,512
‎Sự thật là một rắc rối
‎đối với nhà độc tài và người cai trị

8
00:00:33,596 --> 00:00:36,474
‎bởi lẽ sự thật mời gọi sự tranh luận.

9
00:00:36,557 --> 00:00:40,895
‎Sự thật cho thấy rằng ta có thể
‎chất vấn những câu chuyện mình được nghe.

10
00:00:42,146 --> 00:00:46,192
‎Rất ít bạo chúa đã không ngừng tranh đấu
‎để kiểm soát sự thật như người này đây:

11
00:00:47,193 --> 00:00:48,569
‎Joseph Stalin…

12
00:00:50,321 --> 00:00:54,784
‎Người đã dùng sự tuyên truyền, thông tin
‎sai lệch và các mánh lới thông minh khác

13
00:00:54,867 --> 00:00:58,662
‎để duy trì sự toàn quyền
‎kiểm soát Liên bang Xô viết rộng lớn.

14
00:01:00,206 --> 00:01:03,751
‎Stalin cho người dân
‎một nền tảng về thực tại.

15
00:01:04,502 --> 00:01:05,503
‎Đơn giản lắm,

16
00:01:05,586 --> 00:01:09,882
‎chỉ cần bảo vệ lợi ích của cách mạng
‎thì đó là sự thật.

17
00:01:10,758 --> 00:01:14,303
‎Bằng việc tinh thông bí kíp,
‎Stalin kiểm soát đời sống của người dân…

18
00:01:14,386 --> 00:01:16,847
‎Không còn cái gọi là "Tự do Con người".

19
00:01:16,931 --> 00:01:19,934
‎…lẫn tâm trí của họ.

20
00:01:26,899 --> 00:01:30,694
‎Trong ba thập kỷ
‎Stalin cai trị Liên bang Xô viết,

21
00:01:30,778 --> 00:01:34,907
‎ông ta đã nghiền nát mọi thể chế
‎dám thách thức quyền hành của nhà nước.

22
00:01:34,990 --> 00:01:36,992
‎Để hiểu cách ông ta làm được điều đó,

23
00:01:37,076 --> 00:01:40,538
‎trước tiên bạn cần biết
‎một số thông tin chủ chốt về chính ông ta.

24
00:01:43,874 --> 00:01:47,503
‎Tên khai sinh của Stalin
‎là Ioseb Dzhugashvili.

25
00:01:47,586 --> 00:01:53,050
‎Ông sinh ra trong thị trấn Gori nhỏ
‎ở Georgia, tại ngoại vi Đế quốc Nga.

26
00:01:53,884 --> 00:01:57,346
‎Sau này, ông ta quyết định
‎lấy tên là Stalin.

27
00:01:57,429 --> 00:02:00,599
‎Stalin bắt nguồn từ ‎stal‎ trong tiếng Nga,

28
00:02:00,683 --> 00:02:02,226
‎có nghĩa là "thép".

29
00:02:03,686 --> 00:02:06,647
‎Ở độ tuổi đầu 20,
‎Stalin đã gia nhập Bolsheviks,

30
00:02:06,730 --> 00:02:10,151
‎một nhóm nổi loạn theo chủ nghĩa Marx
‎muốn lật đổ chính phủ Nga.

31
00:02:10,234 --> 00:02:11,861
‎Họ sử dụng bạo lực.

32
00:02:11,944 --> 00:02:15,739
‎Còn bản thân Stalin là thủ lĩnh
‎của một băng nhóm khủng bố nhỏ.

33
00:02:16,323 --> 00:02:19,785
‎Stalin đã bị bắt giữ nhiều lần
‎và bị đày đến Siberia,

34
00:02:20,578 --> 00:02:23,164
‎nhưng ông ta đã trốn thoát
‎và tiếp tục sự nghiệp.

35
00:02:23,247 --> 00:02:27,251
‎Những người sống sót
‎thì càng cứng cáp và mạnh mẽ hơn.

36
00:02:27,334 --> 00:02:29,253
‎THÔNG TIN #3
‎CHIẾN TÍCH CỦA STALIN THU HÚT SỰ CHÚ Ý

37
00:02:30,171 --> 00:02:32,882
‎Stalin được Lenin chú ý

38
00:02:32,965 --> 00:02:36,677
‎đơn giản là vì khả năng
‎hoàn thành công việc của ông ta.

39
00:02:36,760 --> 00:02:39,513
‎Khi Bolshevik lên nắm quyền vào năm 1917,

40
00:02:39,597 --> 00:02:43,184
‎Lenin đã giao cho Stalin
‎phụ trách một bộ chủ chốt của chính phủ.

41
00:02:43,392 --> 00:02:48,314
‎Năm 1922, Stalin được bổ nhiệm
‎làm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản,

42
00:02:48,397 --> 00:02:51,525
‎vốn là một chức quan vào thời đó.

43
00:02:52,067 --> 00:02:56,780
‎Những người khác khinh miệt dè bỉu rằng
‎ông ta chẳng khác gì một kẻ chạy bàn giấy.

44
00:02:56,864 --> 00:03:01,410
‎Đó là âm mưu mà Stalin cố tình ấp ủ

45
00:03:01,493 --> 00:03:04,455
‎để người ta không xem ông
‎là một mối đe dọa.

46
00:03:05,206 --> 00:03:10,294
‎Đó là cách Stalin tự giành được
‎một cương vị đầy quyền thế.

47
00:03:10,377 --> 00:03:13,505
‎Nhưng để lên được tầm bạo chúa,

48
00:03:13,589 --> 00:03:17,885
‎ông ta vẫn phải vượt trội hơn đối thủ
‎và vượt qua được quá khứ của mình.

49
00:03:18,385 --> 00:03:20,971
‎May thay, cuốn bí kíp
‎có một chiến thuật hoàn hảo

50
00:03:21,055 --> 00:03:23,015
‎để tẩy trắng mọi tội lỗi năm xưa.

51
00:03:23,724 --> 00:03:26,685
‎CHIẾN THUẬT
‎VIẾT LẠI LỊCH SỬ

52
00:03:28,562 --> 00:03:33,567
‎Có người từng nói: "Ai kiểm soát được
‎quá khứ sẽ kiểm soát được tương lai".

53
00:03:37,321 --> 00:03:39,490
‎Stalin là một sinh viên ngành Sử học.

54
00:03:39,573 --> 00:03:42,952
‎Ông ta nhận ra rằng
‎ta không thể cứ ngồi yên

55
00:03:43,035 --> 00:03:46,956
‎và chờ các quy luật của lịch sử
‎tự mình hình thành.

56
00:03:47,039 --> 00:03:49,041
‎Luật là phải được áp đặt.

57
00:03:49,667 --> 00:03:52,294
‎Rất đúng đối với Stalin
‎và những người này.

58
00:03:54,338 --> 00:03:57,174
‎Với nỗ lực khôi phục niềm kiêu hãnh
‎của dân tộc dưới sự cai trị của mình,

59
00:03:57,258 --> 00:03:59,385
‎Hitler ra lệnh Bộ tư lệnh Đảng Quốc Xã

60
00:03:59,468 --> 00:04:02,888
‎phá hủy đài tưởng niệm Thế chiến I
‎ở các nước châu Âu bị chiếm đóng,

61
00:04:02,972 --> 00:04:06,600
‎xóa sạch chứng cứ
‎về thất bại năm xưa của nước Đức.

62
00:04:06,976 --> 00:04:09,603
‎Chính quyền nhà Kim ở Bắc Triều Tiên
‎khẳng định rằng

63
00:04:09,687 --> 00:04:12,564
‎chính Hàn Quốc đã nổ phát súng đầu tiên
‎trong Chiến tranh Triều Tiên,

64
00:04:13,274 --> 00:04:17,278
‎nhưng sự thật là chiến tranh nổ ra
‎khi Bắc Triều Tiên xâm lược Seoul.

65
00:04:19,071 --> 00:04:20,906
‎Còn Mao Trạch Đông thì kiên quyết chối bỏ

66
00:04:20,990 --> 00:04:25,411
‎việc người dân Trung Quốc chết đói
‎vì cuộc Đại nhảy vọt,

67
00:04:26,036 --> 00:04:29,832
‎dẫu có bằng chứng cho thấy
‎nạn đói đã giết chết tận 45 triệu người.

68
00:04:33,419 --> 00:04:36,964
‎Đến năm 1923,
‎sức khỏe của Vladimir Lenin dần suy giảm.

69
00:04:37,506 --> 00:04:42,011
‎Stalin cùng với các quan chức khác
‎là Lev Kamenev và Grigory Zinoviev

70
00:04:42,094 --> 00:04:44,430
‎được bổ nhiệm để lãnh đạo đất nước.

71
00:04:44,513 --> 00:04:47,808
‎Trong khi đó, Stalin đã dự tính sẵn
‎những bước đi kế tiếp.

72
00:04:50,894 --> 00:04:54,189
‎Stalin phải chứng tỏ được rằng

73
00:04:54,356 --> 00:04:58,068
‎ông ta là người thừa kế của Lenin

74
00:04:58,777 --> 00:05:01,655
‎và họ có chung tầm nhìn.

75
00:05:02,740 --> 00:05:06,243
‎Nhưng ông ta gặp một rắc rối nhỏ.

76
00:05:06,827 --> 00:05:10,039
‎Về cuối đời, Lenin dần nghi ngờ Stalin.

77
00:05:10,789 --> 00:05:14,543
‎Ông bảo: "Stalin quá lỗ mãng và cố chấp.

78
00:05:14,626 --> 00:05:19,006
‎Nếu được phép tiếp tục,
‎e rằng cậu ta sẽ chia rẽ chính đảng".

79
00:05:20,424 --> 00:05:24,595
‎Tháng 1/1924, Lenin đã cận kề cái chết.

80
00:05:24,678 --> 00:05:26,972
‎Giờ đây, Stalin bắt đầu tiến trình

81
00:05:27,056 --> 00:05:30,768
‎biến chuyển mối quan hệ của họ
‎trở nên hữu ích hơn.

82
00:05:31,810 --> 00:05:33,520
‎Sau khi Lenin từ trần,

83
00:05:33,604 --> 00:05:37,024
‎Stalin lập tức phụ trách
‎lên kế hoạch tổ chức lễ tang.

84
00:05:38,359 --> 00:05:42,112
‎Stalin bắt đầu nhiệt tình giảng dạy
‎về triết học Lenin.

85
00:05:44,073 --> 00:05:48,285
‎Ông ta cho phép xây dựng lăng mộ cho Lenin
‎ngay giữa Quảng trường Đỏ.

86
00:05:49,078 --> 00:05:52,289
‎Và để chứng tỏ
‎họ có mối quan hệ keo sơn gắn bó,

87
00:05:52,373 --> 00:05:56,043
‎Stalin cho truyền bá
‎tấm ảnh chụp riêng ông ta và Lenin.

88
00:05:57,503 --> 00:06:01,048
‎Nhưng trước hết,
‎ông ta cho chỉnh người mình to lên

89
00:06:01,131 --> 00:06:04,176
‎để Lenin lùi ra sau người kế nhiệm mình

90
00:06:04,885 --> 00:06:07,846
‎và đẩy họ lại gần nhau hơn.

91
00:06:07,930 --> 00:06:11,517
‎Thêm vào đó,
‎họ còn cà láng làn da của Stalin,

92
00:06:11,600 --> 00:06:14,019
‎vốn bị tì vết do thuở bé mắc bệnh đậu mùa

93
00:06:14,103 --> 00:06:18,399
‎và kéo dài cánh tay bị tật
‎do tai nạn xe ngựa hồi nhỏ.

94
00:06:19,149 --> 00:06:22,236
‎Đó là một trong những
‎tấm ảnh Photoshop đầu tiên trong lịch sử.

95
00:06:23,237 --> 00:06:27,574
‎Bao nỗ lực cải biến mối quan hệ với Lenin
‎của Stalin đã được đền đáp.

96
00:06:28,075 --> 00:06:29,701
‎Suốt năm năm tiếp theo,

97
00:06:29,785 --> 00:06:33,122
‎Stalin củng cố vị trí đứng đầu của mình
‎trong chính phủ Liên Xô,

98
00:06:33,330 --> 00:06:37,584
‎loại bỏ mọi sự cạnh tranh
‎trên con đường giành quyền lực tuyệt đối.

99
00:06:38,085 --> 00:06:41,088
‎Ông ta trở thành nhà lãnh đạo duy nhất
‎của Liên bang Xô viết.

100
00:06:41,797 --> 00:06:47,302
‎Và từ đó trở đi, Stalin đã tạo ra
‎lịch sử Đảng Cộng sản của riêng mình

101
00:06:48,011 --> 00:06:51,348
‎và ai ai cũng được dạy
‎về quan điểm lịch sử ấy.

102
00:06:52,349 --> 00:06:55,310
‎Nhưng việc ngụy tạo quá khứ
‎chỉ có thể giúp bạn đến đây

103
00:06:55,394 --> 00:07:00,190
‎nếu người dân tiếp cận được
‎các nguồn thông tin khác hiện hành hơn.

104
00:07:00,274 --> 00:07:03,152
‎Nếu thật sự muốn thắng
‎trong cuộc chiến về sự thật,

105
00:07:03,235 --> 00:07:04,987
‎thì đây mới là khởi đầu thôi.

106
00:07:05,070 --> 00:07:08,240
‎CHIẾN THUẬT
‎KIỂM DUYỆT MỌI THỨ

107
00:07:11,910 --> 00:07:15,289
‎Một trong những công cụ mạnh mẽ nhất
‎mà bất kỳ lãnh đạo nào cũng có

108
00:07:15,372 --> 00:07:17,166
‎là người kiểm soát thông tin.

109
00:07:18,750 --> 00:07:23,338
‎Khi bạn thật sự có thể
‎đóng cửa các kênh thông tin,

110
00:07:23,547 --> 00:07:27,885
‎thì bạn có thể
‎xuất bản câu chuyện mình thích

111
00:07:27,968 --> 00:07:31,722
‎và biến nó thành thực tại
‎mà người dân của bạn đang sống.

112
00:07:32,681 --> 00:07:35,267
‎Stalin không cần phải tự thân vận động.

113
00:07:36,643 --> 00:07:37,853
‎Ông ta đã có sẵn ưu thế.

114
00:07:38,353 --> 00:07:42,149
‎Stalin đã kế thừa
‎một chế độ độc tài toàn trị.

115
00:07:42,900 --> 00:07:45,944
‎Họ vốn đã toàn quyền kiểm soát
‎các phương tiện thông tin đại chúng.

116
00:07:46,570 --> 00:07:49,573
‎Và dĩ nhiên, dưới chế độ Sa hoàng
‎thì đã có sự kiểm duyệt rồi,

117
00:07:49,656 --> 00:07:53,243
‎nhưng chả là gì so với thời Stalin.

118
00:07:54,411 --> 00:07:59,458
‎Và nhắc đến những chủ đề bị cấm
‎thì Stalin nghĩ đến đủ điều.

119
00:07:59,541 --> 00:08:01,877
‎Thu nhập riêng: Cấm.

120
00:08:01,960 --> 00:08:05,005
‎Tăng giá hay bất kỳ điều gì
‎dính đến tình trạng thiếu lương thực

121
00:08:05,088 --> 00:08:07,174
‎hay nạn đói nói chung: Cấm hó hé.

122
00:08:07,257 --> 00:08:11,011
‎Thống kê về tội phạm, thất nghiệp
‎hay vô gia cư: Là tội phỉ báng.

123
00:08:11,094 --> 00:08:15,015
‎Báo cáo về thiên tai hay nhân họa
‎như là động đất hoặc tai nạn máy bay,

124
00:08:15,098 --> 00:08:18,143
‎tin tức về điều kiện trong tù,
‎quảng cáo sản phẩm ngoại quốc.

125
00:08:18,227 --> 00:08:19,561
‎Ấy khoan, còn nữa.

126
00:08:20,103 --> 00:08:23,732
‎Tên của các vợ chồng quan chức chính phủ,
‎lượng thuốc men khả dụng,

127
00:08:23,815 --> 00:08:26,360
‎hay bất cứ điều gì
‎về kiến trúc của Điện Kremlin

128
00:08:26,443 --> 00:08:29,363
‎hay việc sửa chữa Nhà hát Bolshoi,
‎hiển nhiên đều bị cấm.

129
00:08:31,240 --> 00:08:32,366
‎Dưới thời Stalin,

130
00:08:32,449 --> 00:08:39,289
‎các thư viện đã phá hủy hoặc giới hạn
‎các văn bản mà nhà nước cho là sỉ nhục

131
00:08:40,040 --> 00:08:43,502
‎để bảo vệ tâm trí dễ bị tác động
‎của người dân Liên Xô

132
00:08:43,585 --> 00:08:46,672
‎khỏi các nhân vật như Sherlock Holmes.

133
00:08:46,755 --> 00:08:50,425
‎Tại sao lại là Sherlock Holmes? Bởi vì
‎Sherlock Holmes là kẻ rất có chính kiến.

134
00:08:50,926 --> 00:08:55,639
‎Có lẽ hơi trọng chủ nghĩa cá nhân so với
‎tư tưởng tập thể hóa của chủ nghĩa Stalin.

135
00:08:55,722 --> 00:08:58,433
‎Và Robinson Crusoe.

136
00:08:58,517 --> 00:09:01,144
‎Robinson Crusoe là kiểu anh hùng tư bản.

137
00:09:01,228 --> 00:09:04,565
‎Anh ta biết kinh doanh, giỏi xoay xở
‎và đã sống sót bằng một cách nào đó.

138
00:09:06,191 --> 00:09:08,569
‎Nếu bạn nghĩ kiểm duyệt sách
‎đã là cực đoan lắm rồi,

139
00:09:09,695 --> 00:09:13,323
‎thì cứ chờ xem điều gì xảy ra
‎khi khủng hoảng thật sự ập đến.

140
00:09:13,407 --> 00:09:18,537
‎Cuối những năm 1920, để gia tăng ngân khố
‎cho cuộc cải cách kinh tế,

141
00:09:18,620 --> 00:09:23,500
‎Stalin đã phát động đại tiến trình
‎cải cách nông nghiệp Liên Xô

142
00:09:23,584 --> 00:09:26,253
‎và cố nhét người
‎vào các nông trang tập thể.

143
00:09:27,045 --> 00:09:29,840
‎Họ quyết định biến nông dân

144
00:09:29,923 --> 00:09:33,176
‎thành lực lượng sản xuất cho quân đội,
‎các thành phố và ngành xuất khẩu.

145
00:09:34,761 --> 00:09:36,471
‎Và kết quả là nạn đói.

146
00:09:36,555 --> 00:09:39,516
‎UKRAINE NĂM 1931
‎HAI NĂM SAU KHI STALIN THÀNH NHÀ ĐỘC TÀI

147
00:09:40,726 --> 00:09:44,271
‎Chỉ ở riêng Ukraine
‎đã có hàng triệu người chết đói.

148
00:09:44,771 --> 00:09:46,231
‎Người ta chuyển sang ăn thịt người.

149
00:09:46,898 --> 00:09:52,863
‎Báo giới không hề đưa tin
‎và người dân chẳng hay biết thực trạng.

150
00:09:52,946 --> 00:09:56,033
‎Thay vì thừa nhận
‎chiến lược đó là sai lầm,

151
00:09:56,116 --> 00:10:00,078
‎ông ta lại quyết định
‎hy sinh hàng triệu sinh mạng ấy

152
00:10:00,662 --> 00:10:02,914
‎vì mục tiêu
‎mà ông ta cho là quan trọng hơn,

153
00:10:02,998 --> 00:10:06,251
‎đó là gìn giữ
‎hệ thống xã hội chủ nghĩa hiện thời.

154
00:10:06,460 --> 00:10:09,171
‎Vậy là Stalin đã tạo ra
‎thực tại của riêng mình.

155
00:10:09,379 --> 00:10:11,131
‎Tất cả đều trong tầm kiểm soát

156
00:10:11,214 --> 00:10:14,134
‎và sẽ được lo liệu nhanh chóng.

157
00:10:14,217 --> 00:10:21,183
‎Cùng lúc đó, Stalin giấu biến
‎tình hình Ukraine khuất mắt cả thế giới.

158
00:10:21,808 --> 00:10:23,352
‎Nhưng sau cùng thì

159
00:10:23,435 --> 00:10:28,774
‎đám kền kền của báo giới quốc tế
‎cũng sẽ phát hiện cây kim trong bọc.

160
00:10:29,358 --> 00:10:30,484
‎Làm theo bí kíp,

161
00:10:30,567 --> 00:10:33,737
‎thì bạn sẽ không phải một mình
‎xử lý vấn đề này.

162
00:10:34,988 --> 00:10:37,991
‎CHIẾN THUẬT
‎CÁM DỖ NGƯỜI NGOÀI

163
00:10:40,535 --> 00:10:45,707
‎Vào thập niên 30, nhiều người phương Tây,
‎quan trọng nhất là đảng Tự do và cánh tả

164
00:10:45,791 --> 00:10:47,834
‎nghĩ là Liên bang Xô viết mang lại cho họ

165
00:10:47,918 --> 00:10:50,796
‎một lựa chọn khác để thoát khỏi
‎cuộc khủng hoảng kinh tế tư bản,

166
00:10:50,879 --> 00:10:54,216
‎nên họ không muốn tin
‎những điều xấu về Liên bang Xô viết.

167
00:10:55,384 --> 00:10:58,178
‎Người tiền nhiệm của Stalin là Lenin
‎được cho là có một thuật ngữ

168
00:10:58,261 --> 00:11:01,139
‎để nói về những đồng minh bất ngờ này:

169
00:11:02,849 --> 00:11:04,267
‎lũ ngốc hữu dụng.

170
00:11:05,477 --> 00:11:08,939
‎Căn bản là
‎bạn lợi dụng đúng nhược điểm của họ,

171
00:11:09,648 --> 00:11:11,817
‎đó chính là cái tôi của họ
‎và bằng đồng tiền,

172
00:11:12,401 --> 00:11:16,154
‎bạn khiến họ đồng ý với quan điểm của mình

173
00:11:16,238 --> 00:11:21,743
‎để rồi tạo ra sự uy tín và chính đáng
‎cho chính quyền của bạn.

174
00:11:21,827 --> 00:11:25,080
‎Stalin chẳng phải là bạo chúa duy nhất
‎biết được điều này.

175
00:11:27,207 --> 00:11:29,042
‎Hitler sớm đã có người ủng hộ,

176
00:11:29,126 --> 00:11:32,129
‎nổi bật là vợ chồng
‎Công tước Windsor và Charles Lindbergh,

177
00:11:32,212 --> 00:11:34,339
‎giúp nâng tầm
‎hình ảnh chính khách của ông ta.

178
00:11:34,589 --> 00:11:38,343
‎Dẫu thế giới phản đối chính thể bạo chúa
‎của Fidel Castro ở Cuba,

179
00:11:38,427 --> 00:11:41,221
‎thì nhà văn người Colombia
‎Gabriel García Márquez

180
00:11:41,304 --> 00:11:44,057
‎vẫn là người bạn thân thiết
‎luôn bảo vệ chính quyền của ông.

181
00:11:45,100 --> 00:11:48,979
‎Và Kim Jong Un của Bắc Triều Tiên
‎cũng tìm được sự ủng hộ không ai ngờ đến

182
00:11:49,062 --> 00:11:52,023
‎từ cựu siêu sao NBA Dennis Rodman.

183
00:11:55,193 --> 00:11:57,070
‎Nhưng Stalin đưa chiến thuật này
‎lên một tầm cao mới.

184
00:11:57,154 --> 00:12:00,282
‎Ông ta cho mời một loạt
‎những nhà văn và nhà tư tưởng cánh tả,

185
00:12:00,365 --> 00:12:05,036
‎từ George Bernard Shaw,
‎đến H.G. Wells và Jean-Paul Sartre

186
00:12:05,120 --> 00:12:09,040
‎thực mục sở thị Địa đàng Trần gian
‎Xã hội chủ nghĩa mà họ hằng mơ tưởng.

187
00:12:09,750 --> 00:12:12,294
‎Nhưng để thật sự khiến thế giới
‎tin tưởng phiên bản sự thật này,

188
00:12:12,377 --> 00:12:16,339
‎Stalin sẽ cần thu phục một tiếng nói
‎có thẩm quyền và đáng tin cậy,

189
00:12:17,382 --> 00:12:19,217
‎chẳng hạn như Walter Duranty.

190
00:12:19,301 --> 00:12:21,553
‎WALTER DURANTY
‎TRƯỞNG BAN THỜI BÁO NEW YORK Ở MOSCOW

191
00:12:21,636 --> 00:12:25,891
‎Duranty đã làm cho ‎Thời báo New York
‎ở Moscow từ năm 1922,

192
00:12:25,974 --> 00:12:28,310
‎nhưng trong số các nhà báo đồng nghiệp,

193
00:12:28,393 --> 00:12:33,398
‎tính lăng nhăng và cái chân gỗ của Duranty
‎nổi tiếng hơn tính nguyên tắc.

194
00:12:34,900 --> 00:12:37,611
‎Lời đồn đãi về tham vọng
‎và đạo đức bại hoại của Duranty

195
00:12:37,694 --> 00:12:39,529
‎lan đến Điện Kremlin,

196
00:12:39,613 --> 00:12:43,825
‎và Stalin thấy được tiềm năng ở vị nhà báo

197
00:12:43,909 --> 00:12:47,788
‎để giúp ông ta đánh lạc hướng sự chú ý
‎khỏi nạn đói đang hoành hành.

198
00:12:48,747 --> 00:12:52,542
‎Stalin đề nghị cho Duranty
‎phỏng vấn độc quyền ở Điện Kremlin.

199
00:12:54,544 --> 00:12:57,464
‎Tại đây, Stalin hùng hồn phát biểu
‎về sự diệu kỳ của chủ nghĩa cộng sản,

200
00:12:57,547 --> 00:12:59,758
‎và kế hoạch
‎cho sự thịnh vượng của Liên Xô.

201
00:13:00,675 --> 00:13:03,345
‎Duranty rất biết ơn về cuộc gặp mặt này.

202
00:13:03,428 --> 00:13:06,932
‎Anh ta viết ra những bài báo
‎ngợi khen vị lãnh đạo của Liên Xô.

203
00:13:08,099 --> 00:13:10,477
‎Duranty được mời đến thăm Ukraine,

204
00:13:11,102 --> 00:13:14,147
‎vốn là cấm địa
‎đối với hầu hết báo giới nước ngoài.

205
00:13:14,231 --> 00:13:15,649
‎Họ đưa anh ta đến Ukraine

206
00:13:16,233 --> 00:13:19,778
‎và lựa chọn cho anh ta xem
‎những nơi không có nạn đói.

207
00:13:22,364 --> 00:13:25,075
‎Nhưng khi càng tiến sâu
‎vào vùng nông thôn,

208
00:13:26,993 --> 00:13:29,621
‎sự thật càng không thể chối bỏ.

209
00:13:31,414 --> 00:13:33,208
‎Duranty có tố giác sự thật hay không?

210
00:13:34,793 --> 00:13:35,627
‎Không hề.

211
00:13:37,712 --> 00:13:42,926
‎Ông ta tiếp tục viết báo khẳng định rằng
‎tin đồn về nạn đói là lời đồn thổi.

212
00:13:43,009 --> 00:13:47,180
‎Lạ thay, tin tức giả của Duranty
‎lại giúp anh ta đạt giải Pulitzer,

213
00:13:48,723 --> 00:13:52,602
‎và hình thành danh tiếng của Stalin
‎trên toàn thế giới.

214
00:13:54,896 --> 00:13:57,399
‎Sau khi đã ổn định chính quyền kiểm duyệt,

215
00:13:57,482 --> 00:13:59,985
‎và các đồng minh chủ chốt
‎đang truyền bá ra nước ngoài,

216
00:14:01,236 --> 00:14:04,155
‎thì đã đến lúc đưa cuộc chiến về sự thật
‎lên tầm cao mới.

217
00:14:04,739 --> 00:14:09,661
‎Và để làm thế, bạn cần phải
‎nhắm vào thể chế thiêng liêng nhất.

218
00:14:10,161 --> 00:14:14,875
‎CHIẾN THUẬT
‎TIÊU DIỆT CHÚA TRỜI

219
00:14:17,711 --> 00:14:22,716
‎Tôn giáo thường giải đáp
‎cho mọi câu hỏi không thể đáp giải.

220
00:14:25,093 --> 00:14:28,263
‎Như là ý nghĩa cuộc sống là gì?
‎Tại sao chúng ta hiện hữu?

221
00:14:29,347 --> 00:14:33,476
‎Nhưng là bạo chúa, chỉ có chỗ
‎cho một nguồn sự thật thiêng liêng,

222
00:14:34,686 --> 00:14:38,106
‎và Chúa biết đó chính là bạn.

223
00:14:39,274 --> 00:14:42,444
‎Stalin muốn thấy tôn giáo bị hủy diệt.

224
00:14:43,403 --> 00:14:49,200
‎Không chỉ vì giáo lý
‎là thứ thuốc phiện của nhân dân,

225
00:14:49,284 --> 00:14:51,244
‎họ còn nhằm vào nhà thờ

226
00:14:51,328 --> 00:14:55,916
‎vì nơi đó có vàng, đá quý,
‎tác phẩm nghệ thuật giá trị,

227
00:14:56,124 --> 00:15:02,380
‎tiền tài của cải mà Stalin cần
‎để xây dựng nhà nước Liên Xô.

228
00:15:03,131 --> 00:15:07,677
‎Nhưng để khiến người dân quay lưng lại với
‎đức tin thì đàn áp tôn giáo thôi chưa đủ,

229
00:15:08,845 --> 00:15:10,305
‎bạn cần phải thay thế nó.

230
00:15:11,473 --> 00:15:16,019
‎Để thay thế tôn giáo, Liên bang Xô viết
‎đã đề ra tín lý cho riêng mình.

231
00:15:16,102 --> 00:15:19,272
‎Đó là thứ mà họ gọi là
‎chủ nghĩa Marx - Lenin.

232
00:15:19,356 --> 00:15:20,941
‎Thay vì Giáng Sinh và Lễ Phục Sinh…

233
00:15:21,650 --> 00:15:24,152
‎Người Liên Xô đã tạo ra
‎quốc lễ của riêng họ.

234
00:15:26,029 --> 00:15:27,697
‎Ngày Chiến thắng, Ngày Lao động,

235
00:15:27,781 --> 00:15:32,202
‎và 7/11 là ngày kỷ niệm
‎Đảng Bolshevik lên nắm quyền.

236
00:15:33,286 --> 00:15:35,413
‎Và thay vì Chúa Giê-su và các thánh,

237
00:15:35,622 --> 00:15:38,416
‎chính quyền Stalin đề cao
‎những người tử vì đạo cộng sản mới

238
00:15:38,500 --> 00:15:40,460
‎để người dân noi theo và tôn kính,

239
00:15:41,628 --> 00:15:42,629
‎như đứa trẻ này đây.

240
00:15:44,047 --> 00:15:45,423
‎Truyện kể rằng

241
00:15:45,507 --> 00:15:50,387
‎Pavlik Morozov 13 tuổi là một học sinh
‎gương mẫu kiêm nhà cộng sản trẻ nhiệt tâm

242
00:15:50,470 --> 00:15:53,848
‎sống tại ngôi làng nhỏ
‎nằm sâu trong dãy núi Ural.

243
00:15:53,932 --> 00:15:55,558
‎Một ngày nọ, trong thời kỳ đại nạn đói,

244
00:15:55,642 --> 00:15:57,644
‎lòng trung thành với nhà nước của cậu
‎bị thử thách.

245
00:15:59,688 --> 00:16:04,109
‎Khi cậu phát hiện bố mình đang
‎tích trữ ngũ cốc để bán kiếm lời,

246
00:16:06,611 --> 00:16:10,156
‎cậu nhóc Pavlik đã lựa chọn Tổ quốc.

247
00:16:10,824 --> 00:16:12,659
‎Cậu tố giác bố mình,

248
00:16:12,742 --> 00:16:15,704
‎báo cho cảnh sát ngầm địa phương
‎về tội của bố.

249
00:16:19,165 --> 00:16:24,254
‎Nhưng chú bác, ông bà
‎và anh em họ của cậu chẳng hề cảm động.

250
00:16:25,630 --> 00:16:29,634
‎Họ tập kích Pavlik trong cánh rừng gần nhà
‎và giết hại cậu.

251
00:16:33,847 --> 00:16:37,142
‎Khi báo chí Liên Xô lan tin
‎về tội ác khủng khiếp ấy,

252
00:16:37,726 --> 00:16:39,936
‎Pavlik trở thành một vị anh hùng dân tộc,

253
00:16:41,021 --> 00:16:43,023
‎và người thân của cậu đã bị hành quyết.

254
00:16:44,858 --> 00:16:47,902
‎Stalin đảm bảo rằng
‎câu chuyện về Pavlik sẽ được lưu truyền.

255
00:16:48,528 --> 00:16:54,784
‎Kỳ công của cậu được kể lại trong
‎những bài hát, kịch, sách và vở opera dài.

256
00:16:57,245 --> 00:16:59,456
‎Nhưng câu chuyện anh hùng ấy
‎lại có một bất ngờ.

257
00:17:00,832 --> 00:17:02,500
‎Câu chuyện ấy có lẽ là giả.

258
00:17:02,584 --> 00:17:04,586
‎Sau sự tan rã của Liên bang Xô viết,

259
00:17:04,669 --> 00:17:09,340
‎ta mới biết rằng Pavlik Morozov là
‎một truyền thuyết được Liên Xô tạo dựng

260
00:17:09,841 --> 00:17:12,093
‎như một phần trong nỗ lực truyền giáo.

261
00:17:13,678 --> 00:17:17,474
‎Nhưng nếu bạn nghĩ điều ấy là quan trọng
‎thì bạn chưa chú ý rồi.

262
00:17:18,516 --> 00:17:22,729
‎Vì một khi nhà nước đã thay thế tôn giáo,
‎sự thật của bạn sẽ trở nên thần thánh.

263
00:17:23,730 --> 00:17:28,526
‎Dẫu vậy, một số người dân vẫn cứng đầu
‎bấu víu vào một hệ sự thật khác,

264
00:17:28,610 --> 00:17:31,196
‎gọi là sự thật khoa học.

265
00:17:31,279 --> 00:17:34,949
‎Đừng lo, bạn cũng xử được chúng luôn.

266
00:17:35,033 --> 00:17:38,870
‎CHIẾN THUẬT
‎KHIẾN KHOA HỌC SUY ĐỒI

267
00:17:41,956 --> 00:17:45,043
‎Toàn bộ văn hóa nghiên cứu và khoa học,

268
00:17:45,126 --> 00:17:47,462
‎nơi mà bạn có được khái niệm
‎về sự thật khách quan

269
00:17:47,545 --> 00:17:52,842
‎và kết luận không dựa trên hệ tư tưởng,
‎mà là tính chính xác thực tế

270
00:17:52,926 --> 00:17:54,385
‎lại là tai vạ đối với bạo chúa.

271
00:17:54,469 --> 00:17:56,137
‎Chà, dĩ nhiên là vậy rồi,

272
00:17:56,221 --> 00:17:59,390
‎vì các nhà khoa học luôn nghĩ
‎sự thật của họ là ưu việt,

273
00:17:59,974 --> 00:18:02,268
‎nhưng điều đó không đúng.

274
00:18:04,562 --> 00:18:06,523
‎Nhà độc tài Tây Ban Nha Francisco Franco

275
00:18:06,606 --> 00:18:09,651
‎đã cho giải thể
‎ủy ban nghiên cứu khoa học quốc gia

276
00:18:09,734 --> 00:18:11,694
‎và bác bỏ các học thuyết
‎như thuyết tiến hóa

277
00:18:11,778 --> 00:18:16,116
‎mà ông ta và đảng phái xem là
‎không phù hợp với đức tin Cơ đốc của họ.

278
00:18:16,491 --> 00:18:18,910
‎Hitler và Đức Quốc Xã
‎đã kiểm soát nghiêm ngặt

279
00:18:18,993 --> 00:18:21,788
‎những lĩnh vực khoa học nào
‎được phép theo đuổi,

280
00:18:21,871 --> 00:18:24,999
‎đã có lúc bác bỏ thuyết tương đối
‎và cơ học lượng tử,

281
00:18:25,083 --> 00:18:27,752
‎mà chuộng những lĩnh vực
‎như vật lý của người Aryan.

282
00:18:28,044 --> 00:18:30,046
‎Tổng thống Yahya Jammeh của Gambia

283
00:18:30,130 --> 00:18:33,174
‎được cho là đã bắt buộc
‎hàng nghìn người nhiễm HIV

284
00:18:33,258 --> 00:18:37,512
‎từ chối phương pháp điều trị truyền thống
‎để theo phương thuốc của ông ta,

285
00:18:37,595 --> 00:18:41,307
‎mà ông ta khẳng định là có thể
‎xóa sổ con virus chỉ trong ba ngày.

286
00:18:41,391 --> 00:18:43,393
‎Khỏi phải nói, làm gì có chuyện đó.

287
00:18:45,270 --> 00:18:48,148
‎Quan điểm của Stalin
‎về các quy tắc khoa học

288
00:18:48,231 --> 00:18:52,527
‎phần nhiều bị bức chế
‎bởi tín lý theo hệ tư tưởng của ông ta.

289
00:18:52,610 --> 00:18:56,948
‎Nếu sự thật không hợp với thế giới quan
‎đặc thù đó thì cứ tảng lờ chúng

290
00:18:57,031 --> 00:19:00,577
‎và các nhà khoa học được khuyến khích
‎tảng lờ những sự thật ấy.

291
00:19:00,660 --> 00:19:05,331
‎Người thật sự làm được điều ấy
‎là nhà sinh học cách mạng, Trofim Lysenko.

292
00:19:05,540 --> 00:19:06,666
‎TROFIM LYSENKO 1898 - 1976

293
00:19:06,749 --> 00:19:08,376
‎NHÀ SINH HỌC NÔNG NGHIỆP VÀ DI TRUYỀN HỌC

294
00:19:08,585 --> 00:19:10,879
‎Lysenko chắc chắn rằng giải pháp

295
00:19:10,962 --> 00:19:13,590
‎cho nạn thiếu lương thực hiện thời
‎của Liên bang Xô viết

296
00:19:13,673 --> 00:19:17,051
‎là ứng dụng các nguyên tắc
‎của chủ nghĩa Marx vào cây trồng.

297
00:19:17,135 --> 00:19:18,386
‎Ông ta làm đủ thứ ngớ ngẩn,

298
00:19:18,469 --> 00:19:22,098
‎chẳng hạn như
‎phơi ngũ cốc trong môi trường lạnh

299
00:19:22,182 --> 00:19:25,977
‎và nghĩ rằng các giống đời sau
‎của ngũ cốc ấy sẽ chịu được lạnh.

300
00:19:26,561 --> 00:19:28,229
‎Dĩ nhiên là phi lý hết sức rồi,

301
00:19:28,938 --> 00:19:33,443
‎nhưng ông ta gán ghép rằng ý tưởng này
‎là gần sát với nguyên tắc chủ nghĩa Marx,

302
00:19:33,943 --> 00:19:35,653
‎và Stalin lại thích điều ấy.

303
00:19:37,071 --> 00:19:39,866
‎Stalin mời Lysenko đến
‎phát biểu tại Điện Kremlin.

304
00:19:40,992 --> 00:19:43,703
‎Tại đó, Lysenko công kích
‎ngành di truyền học hiện đại,

305
00:19:43,786 --> 00:19:46,789
‎chất vấn lòng trung thành
‎của các nhà khoa học quốc gia,

306
00:19:46,873 --> 00:19:50,168
‎và hứa hẹn rằng
‎lý thuyết cách mạng của ông ta

307
00:19:50,251 --> 00:19:53,004
‎sẽ chấm dứt nạn đói ở Liên Xô mãi mãi.

308
00:19:54,422 --> 00:19:56,341
‎Stalin nghe là thấy thích rồi.

309
00:19:57,425 --> 00:20:01,930
‎Chỉ trong vài năm,
‎mọi lý thuyết di truyền khác đều bị cấm,

310
00:20:02,013 --> 00:20:04,432
‎các giáo sư bị cách chức,

311
00:20:04,515 --> 00:20:06,100
‎và các phòng thí nghiệm đều bị đóng cửa.

312
00:20:07,727 --> 00:20:10,855
‎Bất kỳ ai phản đối sẽ bị thủ tiêu.

313
00:20:12,941 --> 00:20:16,486
‎Hậu quả là bên trong giới khoa học Liên Xô
‎đã nổ ra một cuộc chiến,

314
00:20:16,569 --> 00:20:21,241
‎cụ thể là ngành sinh vật học Liên Xô.

315
00:20:22,075 --> 00:20:27,330
‎Trong tuyên truyền, Stalin miêu tả Lysenko
‎là thiên tài khoa học và nhà cách mạng,

316
00:20:28,081 --> 00:20:32,210
‎nhưng trên thực tiễn thì
‎lý thuyết của Lysenko thất bại hoàn toàn,

317
00:20:32,418 --> 00:20:36,172
‎dẫn đến nhiều cái chết và sự gian khổ hơn
‎cho người dân Liên Xô.

318
00:20:36,965 --> 00:20:41,469
‎Nên tất nhiên là Lysenko
‎vẫn giữ được cương vị cho đến năm 1964.

319
00:20:42,011 --> 00:20:48,643
‎Stalin nhìn nhận khả năng biến đổi sự thật
‎theo khuôn phép nhất định của Lysenko

320
00:20:48,726 --> 00:20:51,020
‎như một biểu hiện quan trọng
‎của lòng trung thành.

321
00:20:52,647 --> 00:20:55,525
‎Và với Stalin, biểu hiện trung thành này

322
00:20:55,608 --> 00:20:58,611
‎còn quan trọng hơn cả sự thật khoa học.

323
00:21:00,113 --> 00:21:01,114
‎Xem nào.

324
00:21:02,156 --> 00:21:05,994
‎Sau khi hủ bại khoa học,
‎tiêu diệt tôn giáo, viết lại lịch sử

325
00:21:06,077 --> 00:21:09,580
‎và thay thế những sự thật phiền hà
‎bằng việc truyền giáo,

326
00:21:09,664 --> 00:21:12,250
‎cuộc chiến về sự thật của bạn
‎đã gặt được thành quả rồi đấy.

327
00:21:12,959 --> 00:21:16,838
‎Nhưng còn một trở ngại nữa
‎trên con đường kiểm soát hoàn toàn

328
00:21:16,921 --> 00:21:20,341
‎tâm trí và đời sống của người dân:

329
00:21:20,425 --> 00:21:23,052
‎Đó là niềm tin vào nhau của họ.

330
00:21:23,136 --> 00:21:25,680
‎Mối liên kết giữa các công dân.

331
00:21:25,763 --> 00:21:28,683
‎Đây là một mối đe dọa
‎trong hệ thống độc tài.

332
00:21:28,766 --> 00:21:31,019
‎Không thể có nguyên tắc hay giá trị nào

333
00:21:31,102 --> 00:21:36,733
‎cao hơn lòng trung thành
‎và sự phục tùng người cầm quyền.

334
00:21:37,317 --> 00:21:40,445
‎Muốn nghiền nát mối đe dọa này
‎thì cần phải sát phạt.

335
00:21:40,528 --> 00:21:42,113
‎Nên hãy chuẩn bị tinh thần nhé.

336
00:21:42,655 --> 00:21:46,617
‎CHIẾN THUẬT
‎LOẠI BỎ LÒNG TIN

337
00:21:48,995 --> 00:21:54,625
‎Hiện tượng mất lòng tin
‎là một công cụ phi thường hùng mạnh.

338
00:21:55,585 --> 00:21:58,379
‎Nếu bạn không còn tin ai,

339
00:21:58,463 --> 00:22:02,717
‎bạn sẽ sẵn sàng hiến mình
‎cho quyền lực của nhà nước,

340
00:22:02,800 --> 00:22:04,969
‎vì mọi thứ khác đều đáng ngờ.

341
00:22:06,846 --> 00:22:10,683
‎Thiết nghĩ sau bao nỗ lực
‎tranh đấu chống lại sự thật của Stalin,

342
00:22:10,892 --> 00:22:14,854
‎thì ông ta đã nắm được nó trong tay
‎nhưng bạo chúa có bao giờ ngơi việc.

343
00:22:16,981 --> 00:22:19,275
‎Vào năm 1934, sự thật là

344
00:22:19,359 --> 00:22:23,529
‎vẫn có những vấn đề
‎cản trở Stalin nắm vững quyền lực.

345
00:22:23,613 --> 00:22:26,366
‎Tất cả kẻ thù vẫn chưa bị đánh bại.

346
00:22:26,949 --> 00:22:29,869
‎Mở đầu của tiến trình là
‎phiên tòa dàn dựng ở Moscow

347
00:22:29,952 --> 00:22:33,539
‎với các nhân vật chủ chốt
‎của bộ máy Đảng Cộng sản

348
00:22:33,623 --> 00:22:36,667
‎bị xét xử công khai với tội danh nhúng tay

349
00:22:36,751 --> 00:22:39,087
‎vào âm mưu chống Liên Xô.

350
00:22:40,213 --> 00:22:43,132
‎Nhưng nói đến việc
‎biến người dân quay lưng chống lại nhau,

351
00:22:43,216 --> 00:22:46,594
‎thì việc thanh trừng chính phủ
‎mới là món khai vị thôi.

352
00:22:46,803 --> 00:22:51,891
‎Nếu những anh hùng cách mạng
‎còn có thể phản quốc,

353
00:22:52,600 --> 00:22:54,519
‎thì còn ai có thể là kẻ phản bội nữa?

354
00:22:55,228 --> 00:22:58,231
‎Kết luận rất rõ ràng: Tất cả mọi người!

355
00:22:58,940 --> 00:23:00,566
‎Hàm ý là:

356
00:23:00,650 --> 00:23:03,611
‎"Nghe đây, đang có hàng loạt âm mưu
‎chống lại nhà nước mới.

357
00:23:03,694 --> 00:23:06,906
‎Việc của các bạn
‎là đi tìm những kẻ ủ mưu ấy".

358
00:23:07,657 --> 00:23:11,869
‎- Một công dân trung thành sẽ làm gì?
‎- Hàng xóm tố giác lẫn nhau.

359
00:23:11,953 --> 00:23:14,622
‎Có khi là con cái tố cáo bố mẹ.

360
00:23:14,831 --> 00:23:18,584
‎Mọi thứ dần tích tụ
‎thành một bầu không khí đẫm máu.

361
00:23:19,961 --> 00:23:20,962
‎Cuộc Đại khủng bố.

362
00:23:22,588 --> 00:23:26,926
‎Trong cuộc Đại khủng bố,
‎hơn 750.000 người đã bị giết.

363
00:23:27,009 --> 00:23:30,555
‎Với Stalin, đây đều thuộc kế hoạch vĩ đại.

364
00:23:31,139 --> 00:23:32,140
‎Ông ta ghi chép lại.

365
00:23:33,057 --> 00:23:37,228
‎Nếu giết 100 người
‎mà có năm người là kẻ địch của nhân dân,

366
00:23:38,438 --> 00:23:39,814
‎thì tỷ lệ ấy cũng không tồi.

367
00:23:40,440 --> 00:23:43,943
‎Khuôn mẫu của Stalin đấy.
‎Giết quá nhiều cũng chẳng sao…

368
00:23:47,071 --> 00:23:48,656
‎Giết quá ít thì mới có sao đấy.

369
00:23:48,739 --> 00:23:51,242
‎Đối với bất kỳ ai tính phủ nhận rằng

370
00:23:51,325 --> 00:23:55,163
‎việc buộc tội chống lại đồng bào của họ
‎là không có thật,

371
00:23:55,246 --> 00:23:56,873
‎thì có một câu trả lời đơn giản.

372
00:23:58,583 --> 00:24:01,127
‎Sự thật á? Đảng quyết định đâu là thật!

373
00:24:01,836 --> 00:24:05,506
‎Trong chế độ độc tài,
‎sự thật tối cao là sự thật của quyền lực.

374
00:24:05,590 --> 00:24:08,092
‎đó là sự thật của quyền lực.

375
00:24:09,010 --> 00:24:13,055
‎Bằng việc tái định nghĩa sự thật
‎cho hàng triệu công dân,

376
00:24:13,139 --> 00:24:16,309
‎Stalin đã duy trì được sự kìm kẹp
‎đối với Liên bang Xô viết

377
00:24:16,392 --> 00:24:18,394
‎suốt 15 năm nữa.

378
00:24:18,478 --> 00:24:23,399
‎Bạn cho rằng sau tất cả,
‎ông ta sẽ được nhớ đến là một kẻ hung ác,

379
00:24:23,483 --> 00:24:26,777
‎nhưng sự thật lại phức tạp hơn thế.

380
00:24:28,779 --> 00:24:31,741
‎Rất nhiều người tôn sùng Stalin
‎là một nhà lãnh đạo vĩ đại.

381
00:24:32,241 --> 00:24:36,621
‎Nhưng cái giá của vô vàn mạng người ấy
‎đã biến đổi xã hội Liên Xô

382
00:24:36,704 --> 00:24:38,831
‎từ nông nghiệp thành công nghiệp.

383
00:24:39,665 --> 00:24:43,920
‎Nếu bạn định nghĩa
‎thành công là đạt được mục đích,

384
00:24:44,962 --> 00:24:46,464
‎thì ông ta đã rất thành công.

385
00:24:51,010 --> 00:24:54,514
‎Giờ thì bạn đã biết bí quyết
‎mở ra triều đại huy hoàng của Stalin,

386
00:24:54,597 --> 00:24:57,642
‎nhưng chính thể bạo chúa
‎không phải chỉ có điều khiển tâm trí,

387
00:24:58,476 --> 00:25:02,396
‎mà còn là về quyền lực để tái xây dựng
‎xã hội theo đúng quan niệm của mình.

388
00:25:02,480 --> 00:25:05,274
‎Hãy học điều đó từ người đàn ông này,
‎Muammar Gaddafi,

389
00:25:05,358 --> 00:25:08,027
‎người đã sử dụng tầm nhìn độc nhất
‎và của cải bạc tỷ từ dầu mỏ

390
00:25:08,110 --> 00:25:11,822
‎để biến đất nước sa mạc Libya
‎thành thánh điện riêng.

391
00:25:11,906 --> 00:25:13,658
‎Tất cả người dân đều yêu quý tôi!

392
00:25:14,200 --> 00:25:16,702
‎Sai phạm thế nào cho được chứ?

393
00:25:49,026 --> 00:25:51,028
‎Biên dịch: Phạm Thị Lan Phương