1
00:00:06,152 --> 00:00:10,573
‎LOẠT PHIM CỦA NETFLIX

2
00:00:11,198 --> 00:00:15,619
‎Bạo chúa thân mến,
‎sau khi đánh bại kẻ thù trong chính phủ,

3
00:00:15,703 --> 00:00:18,581
‎chính quyền của bạn sẽ ổn định lâu dài.

4
00:00:18,664 --> 00:00:22,376
‎Nhưng có một nhóm người khác có thể gây ra
‎mối đe dọa lớn hơn cho sự cai trị của bạn

5
00:00:22,460 --> 00:00:24,378
‎và còn bất trị hơn nhiều:

6
00:00:26,297 --> 00:00:28,049
‎những đồng bào đáng mến.

7
00:00:29,425 --> 00:00:33,471
‎Vậy làm thế nào để giữ cho con dân
‎luôn ở bên bạn vượt qua mọi thăng trầm?

8
00:00:34,305 --> 00:00:37,558
‎Cuốn bí kíp sẽ chỉ cho bạn
‎một thành phần thiết yếu…

9
00:00:37,641 --> 00:00:40,352
‎Machiavelli đã đặt câu hỏi rằng:

10
00:00:40,436 --> 00:00:44,106
‎Người thống trị bị khiếp sợ
‎hay được yêu mến thì tốt hơn?

11
00:00:44,190 --> 00:00:46,567
‎Bạn nên nương cậy vào nỗi sợ,

12
00:00:46,650 --> 00:00:50,321
‎bởi khi người ta sợ bạn,
‎bạn mới kiểm soát được họ.

13
00:00:51,322 --> 00:00:52,615
‎Không chỉ vậy đâu.

14
00:00:52,698 --> 00:00:55,451
‎Chỉ cần đi đúng nước cờ
‎thì bạn sẽ thấy rằng

15
00:00:55,534 --> 00:00:59,455
‎sự khủng bố có thể đem lại
‎một ích lợi bất ngờ: đắc dân tâm.

16
00:01:00,664 --> 00:01:03,667
‎Điều ấy đưa ta đến với Uganda

17
00:01:03,751 --> 00:01:07,129
‎để gặp gỡ bạo chúa
‎Idi Amin Dada huyền thoại.

18
00:01:07,213 --> 00:01:09,215
‎IDI AMIN DADA
‎NHÀ ĐỘC TÀI CỦA UGANDA 1971 - 1979

19
00:01:09,298 --> 00:01:14,887
‎Cách Amin vận dụng bí kíp là biến bạo lực
‎và khủng bố thành tôn chỉ của chính quyền.

20
00:01:14,970 --> 00:01:16,097
‎Cứng rắn mới tốt

21
00:01:16,180 --> 00:01:18,390
‎vì người dân sẽ kiêng nể mình.

22
00:01:18,474 --> 00:01:22,228
‎Hãy noi gương ông ta và học cách vận dụng
‎mặt tối trong con người bạn.

23
00:01:27,775 --> 00:01:32,029
‎3. THỐNG TRỊ BẰNG NỖI KHIẾP SỢ
‎IDI AMIN

24
00:01:33,614 --> 00:01:35,699
‎Trong suốt tám năm mà Idi Amin cai trị,

25
00:01:35,783 --> 00:01:40,788
‎có đến 300.000 người Uganda
‎đã mất tích hoặc bị giế‎t,

26
00:01:41,956 --> 00:01:43,791
‎thường là do ông ta trực tiếp ban lệnh.

27
00:01:43,874 --> 00:01:46,710
‎Hắn biến châu Phi
‎thành một lò giết mổ con người.

28
00:01:46,794 --> 00:01:48,671
‎MILTON OBOTE
‎CỰU TỔNG THỐNG UGANDA

29
00:01:50,089 --> 00:01:53,968
‎Trước khi đào sâu vào cách Amin cai trị
‎vùng thuộc địa cũ của Anh này,

30
00:01:54,051 --> 00:01:57,972
‎thì bạn cần biết ban đầu
‎ông ta đã lên nắm quyền như thế nào.

31
00:01:58,055 --> 00:01:58,889
‎THÔNG TIN #1

32
00:01:58,973 --> 00:02:02,351
‎AMIN LÀ LÍNH CÓ HUÂN CHƯƠNG
‎TRONG QUÂN ĐỘI THUỘC ĐỊA CỦA ANH

33
00:02:02,434 --> 00:02:07,731
‎Vào khoảng năm 1946, Amin gia nhập
‎Súng trường châu Phi của Vua,

34
00:02:07,815 --> 00:02:12,194
‎một trung đoàn vốn được dùng
‎để đàn áp các cuộc khởi nghĩa và nổi loạn

35
00:02:12,278 --> 00:02:14,029
‎ở các quốc gia châu Phi.

36
00:02:14,113 --> 00:02:17,408
‎Ông ta đã nhiều lần
‎tham gia vào các sự kiện bạo lực,

37
00:02:17,491 --> 00:02:20,744
‎và thay vì bị trừng phạt
‎do dùng vũ lực quá mức,

38
00:02:20,828 --> 00:02:23,289
‎Amin lại liên tục được thăng cấp.

39
00:02:24,081 --> 00:02:24,915
‎THÔNG TIN #2

40
00:02:24,999 --> 00:02:28,252
‎AMIN DÙNG QUÂN ĐỘI LÀM ĐIỂM TỰA

41
00:02:28,335 --> 00:02:29,753
‎Ông ta đã có thể chiêu mộ

42
00:02:29,837 --> 00:02:33,382
‎những người trung thành với mình
‎vào quân đội,

43
00:02:33,465 --> 00:02:35,885
‎và ông ta bắt đầu tuyển rất nhiều người

44
00:02:35,968 --> 00:02:39,138
‎từ dân tộc thiểu số của chính mình
‎là tộc Kakwa

45
00:02:39,221 --> 00:02:41,223
‎từ vùng Tây Nam Uganda.

46
00:02:41,307 --> 00:02:42,850
‎THÔNG TIN #3
‎SAU KHI UGANDA GIÀNH ĐỘC LẬP,

47
00:02:42,933 --> 00:02:45,352
‎TỔNG THỐNG MILTON OBOTE
‎ĐỀ BẠT AMIN LÀM TƯ LỆNH QUÂN ĐỘI

48
00:02:45,436 --> 00:02:50,065
‎Vị Thống đốc từ nhiệm đã cảnh báo
‎Tổng thống Milton Obote rằng

49
00:02:50,733 --> 00:02:53,110
‎Idi Amin là một quả bom hẹn giờ.

50
00:02:53,194 --> 00:02:56,614
‎Obote biết rằng không sớm thì muộn
‎ông cũng phải đối đầu với Idi Amin.

51
00:02:57,281 --> 00:02:59,783
‎Không lâu sau đó, vào năm 1971,

52
00:02:59,867 --> 00:03:04,622
‎Amin đã đoạt lấy quyền lực và lật đổ Obote
‎bằng một cuộc đảo chính quân sự.

53
00:03:04,705 --> 00:03:10,586
‎Con sẽ thực hiện quyền hành
‎của người đứng đầu chính phủ,

54
00:03:10,669 --> 00:03:13,631
‎nên xin Người hãy giúp con, thưa Chúa.

55
00:03:13,923 --> 00:03:15,549
‎ÔI CHAO…

56
00:03:15,966 --> 00:03:19,053
‎Và thế là bắt đầu
‎một kỷ nguyên mới đầy hứa hẹn.

57
00:03:19,637 --> 00:03:21,597
‎Các phương tiện truyền thông ưu ái,

58
00:03:21,680 --> 00:03:24,058
‎đặt cho ông ta những biệt danh như Bố Bự

59
00:03:24,850 --> 00:03:27,394
‎và gọi ông ta là "gã khổng lồ dịu dàng".

60
00:03:27,978 --> 00:03:29,897
‎Nhưng nắm quyền nhờ đảo chính nghĩa là

61
00:03:29,980 --> 00:03:33,234
‎Amin phải xóa sổ kẻ thù
‎để đảm bảo quyền cai trị.

62
00:03:33,317 --> 00:03:34,985
‎Phải dùng cách nào

63
00:03:35,069 --> 00:03:38,280
‎để không gây ác cảm cho người hâm mộ
‎ở quê nhà và trên thế giới?

64
00:03:38,364 --> 00:03:41,617
‎Hãy để cuốn bí kíp
‎gợi ý cho bạn một xảo thuật.

65
00:03:42,159 --> 00:03:45,162
‎CHIẾN THUẬT
‎CHE ĐẬY TÍNH BẠO TÀN

66
00:03:45,246 --> 00:03:48,624
‎Việc thiết lập chính quyền mới
‎rất khó khăn và không phải luôn tốt đẹp.

67
00:03:48,707 --> 00:03:53,754
‎Quá chú tâm vào các tiểu tiết nhạt nhẽo
‎có thể bó buộc phong cách của bạo chúa.

68
00:03:53,837 --> 00:03:56,257
‎Uganda rất hòa bình

69
00:03:56,340 --> 00:03:59,718
‎và không vi phạm bất kỳ nhân quyền nào.

70
00:03:59,802 --> 00:04:02,137
‎Thế nên nhờ có cuốn bí kíp,

71
00:04:02,221 --> 00:04:05,182
‎các bạo chúa hàng đầu mới biết giá trị
‎của việc che đậy cẩn thận.

72
00:04:07,184 --> 00:04:09,687
‎Khi tiếng tăm về sự tàn bạo
‎của Đảng Quốc Xã lan truyền

73
00:04:09,770 --> 00:04:10,980
‎trong Thế chiến II,

74
00:04:11,063 --> 00:04:15,859
‎Hitler đã mời hội Chữ thập đỏ đến
‎tham quan trại tập trung Theresienstadt,

75
00:04:15,943 --> 00:04:20,614
‎một "khu người Do Thái kiểu mẫu" ngụy tạo
‎với toàn những cư dân khỏe mạnh,

76
00:04:21,115 --> 00:04:25,244
‎có ngân hàng riêng, các liên đoàn thể thao
‎và doanh nghiệp do người Do Thái quản lý.

77
00:04:25,995 --> 00:04:28,372
‎Khi chính sách nông nghiệp
‎của Joseph Stalin

78
00:04:28,455 --> 00:04:31,417
‎dẫn đến việc
‎hàng triệu người chết đói ở Ukraine,

79
00:04:31,500 --> 00:04:35,671
‎ông ta đã dùng thông tin sai lệch, quyền
‎kiểm duyệt và cánh nhà báo thân thiết

80
00:04:35,754 --> 00:04:37,881
‎để ngăn sự thật lộ ra ngoài.

81
00:04:37,965 --> 00:04:40,968
‎Pôn Pốt đã che đậy bằng chứng
‎về tội ác diệt chủng ở Campuchia

82
00:04:41,051 --> 00:04:42,970
‎khiến tận hai triệu người thiệt mạng

83
00:04:43,053 --> 00:04:46,515
‎và nói rằng mình và Khmer Đỏ
‎đã bị Việt Nam gài bẫy.

84
00:04:47,016 --> 00:04:50,269
‎THÁNG 8 NĂM 1971
‎SÁU THÁNG SAU KHI AMIN THÀNH NHÀ ĐỘC TÀI

85
00:04:51,103 --> 00:04:55,774
‎Tin hay không tùy bạn,
‎nhưng gã khổng lồ dịu dàng của Uganda

86
00:04:55,858 --> 00:04:58,235
‎cũng sớm phải vận dụng chiến thuật này.

87
00:04:58,819 --> 00:05:01,488
‎Idi Amin có tính cách cuốn hút thật đấy,

88
00:05:01,572 --> 00:05:04,575
‎nhưng chẳng thể chối bỏ việc
‎đây là một gã sát nhân

89
00:05:05,576 --> 00:05:09,079
‎đã thẳng tay giết chóc
‎ngay khi lên nắm quyền.

90
00:05:10,080 --> 00:05:12,499
‎Chính quyền Amin mới kéo dài sáu tháng

91
00:05:12,583 --> 00:05:17,880
‎thì bắt đầu có cáo buộc
‎về các cuộc thảm sát trong doanh trại,

92
00:05:19,089 --> 00:05:22,593
‎đặc biệt là những binh lính
‎thuộc dân tộc thiểu số

93
00:05:22,676 --> 00:05:25,596
‎có liên hệ mật thiết
‎với cựu Tổng thống Milton Obote.

94
00:05:25,679 --> 00:05:30,142
‎Nhiều người bị sát hại
‎trong cánh rừng ngoài thủ đô Kampala.

95
00:05:30,225 --> 00:05:32,603
‎Họ bị chôn ngay trong rừng

96
00:05:32,686 --> 00:05:34,855
‎hoặc đôi khi bị vứt xác xuống sông Nile.

97
00:05:37,900 --> 00:05:40,027
‎Tin đồi về các vụ thảm sát
‎bắt đầu lan truyền,

98
00:05:40,110 --> 00:05:43,030
‎thế là vị phóng viên người Mỹ
‎Nicholas Stroh đã quyết định điều tra

99
00:05:43,739 --> 00:05:48,118
‎cùng với bạn anh là Robert Siedle,
‎giáo sư tại một trường đại học địa phương.

100
00:05:48,202 --> 00:05:50,746
‎Stroh và Siedle lái xe đến nơi
‎được cho là hiện trường vụ án:

101
00:05:50,829 --> 00:05:55,417
‎một doanh trại nằm ở nông thôn cách
‎thủ đô Kampala 270 km về phía Tây Nam.

102
00:05:56,335 --> 00:05:59,296
‎Và sau hai ngày, họ dường như đã biến mất.

103
00:06:00,464 --> 00:06:03,175
‎Nhiều tuần trôi qua
‎nhưng họ vẫn bặt vô âm tín.

104
00:06:04,051 --> 00:06:06,303
‎Amin gặp vợ của Stroh để trấn an rằng

105
00:06:06,387 --> 00:06:09,306
‎ông ta sẽ lật từng hòn đá ngọn cỏ
‎để tìm hiểu sự tình,

106
00:06:10,265 --> 00:06:13,435
‎nhưng phải mất hàng tháng trời
‎thì ông ta mới mở cuộc điều tra.

107
00:06:14,269 --> 00:06:19,691
‎Một Trung úy Uganda đào tẩu đến Tanzania
‎và tiết lộ câu chuyện tàn bạo.

108
00:06:19,775 --> 00:06:21,151
‎Anh ta báo cảnh sát ở đó rằng

109
00:06:21,235 --> 00:06:25,989
‎hai người Mỹ đã bị các sĩ quan của Amin
‎tấn công và chém đến chết,

110
00:06:26,073 --> 00:06:29,368
‎xác của họ bị thiêu và thả xuống sông.

111
00:06:33,747 --> 00:06:37,835
‎Vụ án được cho là có liên quan
‎đến các sĩ quan cấp cao và chính phủ,

112
00:06:37,918 --> 00:06:41,004
‎nhưng Amin đã khép lại vụ án
‎mà không có cáo buộc nào.

113
00:06:42,506 --> 00:06:46,093
‎Đây lại là một câu chuyện thành công
‎nhờ cuốn bí kíp? Không hẳn.

114
00:06:49,054 --> 00:06:50,139
‎TẠP CHÍ NEWSWEEK

115
00:06:52,266 --> 00:06:54,935
‎Vụ bê bối đưa bản chất thật sự
‎của chính quyền Amin

116
00:06:55,018 --> 00:06:57,855
‎từ lời đồn thổi thành tin trang đầu
‎trên khắp thế giới.

117
00:06:58,480 --> 00:07:02,192
‎Các bản tin quốc tế thay đổi
‎khi ngày càng rõ ràng

118
00:07:02,276 --> 00:07:05,779
‎rằng chính phủ của Amin
‎là phi thường tàn bạo.

119
00:07:05,863 --> 00:07:08,782
‎Nhưng thật tình thì
‎ai cần cộng đồng quốc tế chứ?

120
00:07:08,866 --> 00:07:11,660
‎Quan trọng là người dân của bạn
‎vẫn giữ lòng trung thành,

121
00:07:11,743 --> 00:07:14,997
‎và cuốn bí kíp có một chiến thuật hoàn hảo
‎để kiểm soát họ.

122
00:07:17,082 --> 00:07:20,752
‎CHIẾN THUẬT
‎CHỌN CON TỐT THÍ

123
00:07:23,714 --> 00:07:26,175
‎Mọi bạo chúa tài giỏi đều hiểu rằng
‎đất nước của họ được tạo nên

124
00:07:26,258 --> 00:07:28,051
‎từ những con người có cảm xúc,

125
00:07:29,136 --> 00:07:31,430
‎mà cảm xúc thì có thể bị thao túng.

126
00:07:32,431 --> 00:07:37,060
‎Dùng tốt thí là một trong những
‎chiến thuật hiệu quả nhất.

127
00:07:37,144 --> 00:07:38,270
‎-COI CHỪNG ĐẤY, LŨ DO THÁI
‎-ĐỒ DO THÁI

128
00:07:39,146 --> 00:07:43,734
‎Đổ lỗi cho người khác vì những khó khăn
‎mà số đông đang phải đối mặt,

129
00:07:43,817 --> 00:07:47,070
‎thế là bạn giành được
‎lòng tin và sự ủng hộ của quần chúng

130
00:07:47,154 --> 00:07:49,239
‎và hợp pháp hóa hành vi ấy.

131
00:07:51,283 --> 00:07:53,285
‎Và có rất nhiều ví dụ cho việc này.

132
00:07:54,786 --> 00:07:58,040
‎Joseph Stalin đã đổ lỗi
‎cho các phú nông gọi là ‎kulak

133
00:07:58,123 --> 00:08:02,920
‎vì tích trữ của cải vào những năm 1930
‎giữa lúc nền kinh tế Liên Xô đang tụt hậu.

134
00:08:03,795 --> 00:08:07,132
‎Muammar Gaddafi đã thông qua luật đặc biệt
‎để tịch thu tài sản

135
00:08:07,216 --> 00:08:11,053
‎của những người Ý ở Libya
‎từng một thời cai trị đất nước

136
00:08:11,136 --> 00:08:14,598
‎và trục xuất họ vào ngày
‎mà nay được gọi là Ngày Báo thù.

137
00:08:14,681 --> 00:08:16,642
‎Và dĩ nhiên là cả Adolf Hitler,

138
00:08:16,725 --> 00:08:21,563
‎từ đầu đã xây dựng phong trào dựa trên
‎việc dùng tốt thí và hành hạ dân Do Thái.

139
00:08:22,189 --> 00:08:27,069
‎Nhưng Amin lại tung ra chiến thuật này
‎với một mục đích khác trong đầu.

140
00:08:27,152 --> 00:08:30,072
‎Tình hình kinh tế rất khó khăn

141
00:08:30,155 --> 00:08:34,493
‎và Amin đã cố nghĩ ra chiến lược
‎để trấn an lòng dân

142
00:08:34,576 --> 00:08:39,206
‎nhằm chứng tỏ rằng ông ta thật sự
‎là một vị lãnh đạo hợp pháp và quan trọng.

143
00:08:39,289 --> 00:08:43,877
‎Nên ông ta cần tìm
‎một nhóm người mới để nhắm vào

144
00:08:43,961 --> 00:08:45,379
‎và đó là người châu Á.

145
00:08:46,088 --> 00:08:48,215
‎THỦ ĐÔ KAMPALA, UGANDA

146
00:08:48,298 --> 00:08:51,552
‎Có khoảng 100.000 người Uganda gốc Á.

147
00:08:51,635 --> 00:08:54,555
‎Hầu hết là người Ấn Độ
‎từ tiểu lục địa Ấn Độ.

148
00:08:54,638 --> 00:08:57,891
‎Người Anh đã đưa họ đến
‎trong thời kỳ thuộc địa

149
00:08:57,975 --> 00:09:01,478
‎chủ yếu để xây dựng đường sắt
‎và họ mãi không quay trở về.

150
00:09:02,312 --> 00:09:06,191
‎Cộng đồng châu Á chiếm 80.000 người
‎trong tổng số mười triệu dân.

151
00:09:06,275 --> 00:09:09,486
‎Họ sở hữu gần như toàn bộ
‎các cửa hàng và doanh nghiệp lớn.

152
00:09:09,570 --> 00:09:13,407
‎Nhiều người dân Uganda
‎oán giận người châu Á.

153
00:09:13,490 --> 00:09:16,326
‎Khi nhìn quanh
‎và thấy các doanh nhân châu Á,

154
00:09:16,410 --> 00:09:20,831
‎họ nghĩ: "Nước của mình mà,
‎chủ cửa hàng phải là người châu Phi chứ".

155
00:09:20,914 --> 00:09:23,625
‎Từ kinh nghiệm, chúng tôi đã phát hiện ra

156
00:09:23,709 --> 00:09:25,752
‎rằng dân châu Á cực kỳ khôn ngoan.

157
00:09:25,836 --> 00:09:29,715
‎Và họ đã trục lợi từ đất nước này
‎suốt một thời gian dài.

158
00:09:30,591 --> 00:09:32,342
‎Khi Amin lên nắm quyền,

159
00:09:32,426 --> 00:09:36,597
‎người dân Ấn Độ ở Uganda
‎đã bày tỏ niềm hân hoan.

160
00:09:36,680 --> 00:09:38,181
‎Và chính Amin từng nói rằng

161
00:09:38,265 --> 00:09:42,352
‎ông ta đã giải phóng những người dân Ấn Độ
‎đã bị người Anh tước quyền công dân ấy.

162
00:09:42,436 --> 00:09:47,316
‎Nhưng vốn học theo bí kíp,
‎Amin quyết định thay đổi quan điểm.

163
00:09:50,027 --> 00:09:51,570
‎Gần cuối năm 1971,

164
00:09:51,653 --> 00:09:53,614
‎Amin đã mở một cuộc họp báo,

165
00:09:53,697 --> 00:09:57,868
‎miêu tả việc Cộng đồng châu Á
‎chống lại người Uganda da đen ra sao,

166
00:09:57,951 --> 00:10:00,579
‎và xem họ là những kẻ
‎kém văn minh hơn mình.

167
00:10:01,496 --> 00:10:05,459
‎Nhưng rồi dường như
‎gã Amin tử tế và ôn hòa hơn lại xuất hiện.

168
00:10:07,377 --> 00:10:10,297
‎Amin mời các lãnh đạo
‎của Cộng đồng châu Á đến họp mặt

169
00:10:10,380 --> 00:10:13,592
‎để giúp giải tỏa mọi hiểu lầm.

170
00:10:14,718 --> 00:10:17,804
‎Các tinh anh ưu tú của Uganda
‎đến tham dự hội nghị

171
00:10:17,888 --> 00:10:20,015
‎cùng giới truyền thông quốc tế.

172
00:10:20,599 --> 00:10:22,392
‎Bầu không khí đầy triển vọng

173
00:10:22,893 --> 00:10:28,065
‎cho đến khi ngài Tổng thống đến
‎cùng các sĩ quan quân đội tinh nhuệ.

174
00:10:30,692 --> 00:10:33,862
‎Amin tiến hành công kích Cộng đồng châu Á,

175
00:10:33,945 --> 00:10:37,658
‎cáo buộc họ tội trốn thuế,
‎dẫn tiền ra khỏi đất nước,

176
00:10:37,741 --> 00:10:41,244
‎và phân biệt đối xử
‎với người Uganda da đen khi giao thương.

177
00:10:41,328 --> 00:10:44,373
‎Nói cách khác
‎là tội phản quốc về kinh tế và văn hóa.

178
00:10:45,874 --> 00:10:49,461
‎Lời lẽ của Amin làm bùng lên một làn sóng
‎tuyên truyền chống người châu Á,

179
00:10:49,544 --> 00:10:51,505
‎những ngôn từ thù hận và bạo lực.

180
00:10:53,548 --> 00:10:54,883
‎Bằng cách tạo sự chia rẽ,

181
00:10:54,966 --> 00:10:59,638
‎gã bạo chúa Amin không chỉ góp phần
‎phá vỡ mối liên kết tín nhiệm lẫn nhau

182
00:10:59,721 --> 00:11:01,556
‎trong toàn xã hội,

183
00:11:01,640 --> 00:11:05,102
‎mà còn thống nhất điểm tựa của ông ta,

184
00:11:05,185 --> 00:11:08,188
‎chủ yếu là người dân da đen ở Uganda.

185
00:11:09,022 --> 00:11:11,692
‎Sau khi đã khiến con tốt thí chao đảo,

186
00:11:11,775 --> 00:11:14,486
‎có thể bạn tưởng rằng
‎họ đã như cá nằm trên thớt,

187
00:11:14,569 --> 00:11:18,073
‎nhưng đâu phải luôn đơn giản thế,
‎chí ít thì chưa đâu.

188
00:11:18,740 --> 00:11:22,828
‎Ngay cả các xã hội chuyên chế
‎cũng phải có rào chắn, tức là luật pháp.

189
00:11:23,412 --> 00:11:24,913
‎Bạn phải đánh sập chúng đã.

190
00:11:26,289 --> 00:11:29,334
‎CHIẾN THUẬT
‎VŨ KHÍ HÓA LUẬT PHÁP

191
00:11:29,418 --> 00:11:32,254
‎Một trong những cái thú
‎khi làm người cai trị tuyệt đối

192
00:11:32,337 --> 00:11:35,132
‎đó là lời nói của bạn hiếm khi bị bác bỏ.

193
00:11:35,215 --> 00:11:39,094
‎Nhưng để tiêu diệt mọi trở ngại
‎cho những ý muốn cường bạo cần tốn công.

194
00:11:39,594 --> 00:11:43,223
‎Các thể chế pháp lý hiện hữu có thể là
‎một rào cản đối với các lãnh tụ chính trị,

195
00:11:43,306 --> 00:11:45,142
‎và họ làm gì? Họ triệt phá chúng.

196
00:11:45,225 --> 00:11:50,647
‎Ý đồ là làm suy yếu
‎mọi thể chế và rào chắn

197
00:11:50,731 --> 00:11:53,442
‎đóng vai trò hạn chế quyền lực của bạn.

198
00:11:54,067 --> 00:11:56,319
‎Một khi những rào chắn ấy sụp đổ,

199
00:11:56,403 --> 00:11:59,030
‎bạn có thể tự do xoay chuyển luật pháp
‎chống lại con tốt thí.

200
00:11:59,823 --> 00:12:02,325
‎Điều đó thì mọi bạo chúa đều ủng hộ.

201
00:12:05,495 --> 00:12:10,625
‎Idi Amin đã có thể
‎thao túng chính phủ, chính quyền,

202
00:12:10,709 --> 00:12:12,753
‎và cả cơ cấu kinh tế.

203
00:12:13,420 --> 00:12:15,547
‎Tôi đang dùng chiến thuật của thể thao.

204
00:12:15,630 --> 00:12:18,425
‎Bằng việc hạ gục người ta,
‎tôi cũng dùng cả chính trị.

205
00:12:19,926 --> 00:12:23,638
‎Nhưng Idi Amin duy nhất thất bại
‎trong việc thâm nhập thể chế Tư pháp,

206
00:12:24,639 --> 00:12:27,267
‎nên ông ta đã đình chỉ một phần Hiến pháp.

207
00:12:27,350 --> 00:12:32,814
‎Ông ta tự cho mình quyền lực thông qua
‎các sắc lệnh để đạt được mục đích.

208
00:12:33,690 --> 00:12:38,069
‎Cứ cho những quan tòa phiền hà ra rìa,
‎bạn sẽ được thỏa sức tung hoành.

209
00:12:38,695 --> 00:12:42,616
‎Với Amin, nó kích hoạt giai đoạn tiếp theo
‎trong chiến dịch thí tốt của ông ta.

210
00:12:43,450 --> 00:12:46,620
‎NGÀY 5 THÁNG 8 NĂM 1972
‎18 THÁNG SAU KHI AMIN THÀNH NHÀ ĐỘC TÀI

211
00:12:46,703 --> 00:12:50,457
‎Một buổi sáng nọ, khi ghé thăm
‎thị trấn Soroti ở Đông Uganda,

212
00:12:50,540 --> 00:12:52,125
‎Amin tỉnh giấc khi bình minh chưa ló

213
00:12:52,209 --> 00:12:55,045
‎và tự lái xe
‎đến đài phát thanh địa phương.

214
00:12:55,128 --> 00:12:57,214
‎Tại đó, ông nhắn lời lời kêu gọi toàn dân.

215
00:12:57,297 --> 00:13:02,969
‎Ông ta nói: "Tối qua, tôi đã mơ
‎rằng dân châu Á đang vắt sữa bò

216
00:13:03,053 --> 00:13:04,763
‎nhưng chẳng cho bò ăn,

217
00:13:04,846 --> 00:13:09,810
‎thế nên tôi nghĩ
‎ta nên loại bỏ dân châu Á".

218
00:13:10,811 --> 00:13:15,607
‎Tôi muốn được thấy cả con đường Kampala
‎không ngập tràn dân Ấn Độ.

219
00:13:15,690 --> 00:13:18,193
‎Ngài muốn đuổi
‎toàn bộ dân châu Á thật sao?

220
00:13:18,276 --> 00:13:20,612
‎Phải, họ phải về đất nước của mình.

221
00:13:20,695 --> 00:13:25,325
‎Cộng đồng châu Á ở Uganda được cho
‎ba tháng để thu xếp việc kinh doanh,

222
00:13:25,408 --> 00:13:26,535
‎rồi rời khỏi đất nước.

223
00:13:26,618 --> 00:13:30,664
‎Và vì thế họ phải bán đi mọi thứ
‎mà họ sở hữu

224
00:13:30,747 --> 00:13:34,042
‎từ giờ đến thứ Ba tuần sau nữa.

225
00:13:35,877 --> 00:13:39,548
‎Tôi từng ở Uganda
‎làm trợ giảng tại đại học

226
00:13:39,631 --> 00:13:44,553
‎và cảm nghĩ chung của những người tôi quen
‎trong Cộng đồng châu Á đều là

227
00:13:44,636 --> 00:13:46,304
‎đây đúng là hư trương thanh thế.

228
00:13:47,764 --> 00:13:51,977
‎Các lãnh đạo châu Á kháng cáo lên
‎Tòa án Uganda cầu bảo vệ, nhưng vô ích.

229
00:13:53,603 --> 00:13:56,690
‎Nhiều người châu Á ở Uganda
‎vốn được sinh ra tại đó.

230
00:13:56,773 --> 00:14:01,111
‎Gia đình họ đã ở Uganda suốt bao thế hệ
‎nên họ chẳng có chốn nào để đi.

231
00:14:01,987 --> 00:14:07,033
‎Người ta bỏ lại xe hơi ở sân bay,
‎để cả chìa khóa trong xe.

232
00:14:08,410 --> 00:14:10,912
‎Không ai hiểu nổi sự việc.

233
00:14:11,788 --> 00:14:17,127
‎Tưởng tượng mà xem,
‎một đất nước mà bạn đã sống cả đời,

234
00:14:17,210 --> 00:14:18,879
‎suốt bao thế hệ,

235
00:14:18,962 --> 00:14:23,425
‎giờ bạn sắp rời đi vậy mà
‎chẳng có người nào để chào tạm biệt.

236
00:14:25,594 --> 00:14:28,263
‎Mà chẳng phải với ai cũng là thảm họa.

237
00:14:29,514 --> 00:14:32,475
‎Khai trừ xong lũ tốt thí được chọn rồi,

238
00:14:32,559 --> 00:14:34,978
‎thì đã đến lúc gặt hái phần thưởng.

239
00:14:36,229 --> 00:14:39,983
‎Khi toàn bộ cư dân châu Á đã bị tống cổ,

240
00:14:40,901 --> 00:14:44,362
‎người dân Uganda đã ăn mừng.

241
00:14:46,990 --> 00:14:52,495
‎Idi Amin có thể lấy những doanh nghiệp
‎vốn do người châu Á sở hữu

242
00:14:52,579 --> 00:14:55,332
‎mà trao tặng cho người dân châu Phi.

243
00:14:56,291 --> 00:14:58,335
‎Họ đi cũng tốt.

244
00:14:58,418 --> 00:14:59,419
‎Vì sao?

245
00:15:00,170 --> 00:15:02,172
‎Họ hút máu bọn tôi đủ rồi.

246
00:15:04,299 --> 00:15:05,759
‎Một nước đi được lòng muôn dân.

247
00:15:06,509 --> 00:15:10,013
‎Nó phần nào cộng hưởng sâu sắc

248
00:15:10,096 --> 00:15:13,642
‎với nhu cầu của đại đa số người dân,

249
00:15:14,309 --> 00:15:15,894
‎nên rất được lòng dân.

250
00:15:15,977 --> 00:15:18,438
‎Nhưng có thành công hay không
‎lại là chuyện khác.

251
00:15:19,064 --> 00:15:23,735
‎Sau sự kiện trục xuất người châu Á,
‎nền kinh tế gặp khủng hoảng nặng nề.

252
00:15:23,818 --> 00:15:28,657
‎Những người nhận lại các cửa hàng
‎vốn do người châu Á sở hữu

253
00:15:28,740 --> 00:15:30,116
‎lại không có trình độ.

254
00:15:30,200 --> 00:15:33,870
‎Họ không biết cách
‎quản lý các doanh nghiệp kinh tế.

255
00:15:35,038 --> 00:15:38,166
‎Việc thiếu hụt đủ loại thương phẩm

256
00:15:38,249 --> 00:15:41,211
‎dẫn đến lạm phát hàng loạt

257
00:15:41,920 --> 00:15:46,132
‎và nhiều thành phần kinh tế sụp đổ.

258
00:15:47,926 --> 00:15:51,513
‎Vậy nên có lẽ khủng bố một nhóm nhỏ
‎chẳng giải quyết được mọi vấn đề.

259
00:15:51,596 --> 00:15:54,391
‎Bạn thấy đấy, nó có thể
‎tạo ra thêm nhiều vấn đề hóc búa.

260
00:15:54,474 --> 00:15:57,978
‎Nhưng đừng trách cuốn bí kíp,
‎chính người dân đã làm bạn thất vọng.

261
00:15:58,061 --> 00:15:59,938
‎Nên trước khi họ bắt đầu phàn nàn về bạn,

262
00:16:00,021 --> 00:16:03,066
‎hãy cho họ một lý do chính đáng
‎để ngậm miệng lại.

263
00:16:03,191 --> 00:16:06,277
‎CHIẾN THUẬT
‎MANG ĐẾN NỖI ĐAU

264
00:16:08,279 --> 00:16:09,197
‎Tra tấn.

265
00:16:09,781 --> 00:16:13,410
‎Tra tấn là cách rất hay
‎để ngăn người ta chống lại bạn.

266
00:16:13,493 --> 00:16:17,080
‎Tốt hơn giết chóc nhiều,
‎vì người ta vẫn giữ được mạng.

267
00:16:17,163 --> 00:16:20,417
‎Bạn có thể bẫy họ, tống giam, đóng đinh,

268
00:16:20,500 --> 00:16:23,044
‎và dùng bạo lực nguyên thủy với họ.

269
00:16:23,128 --> 00:16:24,421
‎Các bạo chúa thích cực kỳ.

270
00:16:24,504 --> 00:16:25,839
‎Chắc chắn rồi.

271
00:16:26,673 --> 00:16:30,385
‎Ở Campuchia, Khmer Đỏ của Pôn Pốt
‎đã sử dụng rất nhiều kỹ thuật tra tấn,

272
00:16:30,468 --> 00:16:33,555
‎bao gồm trấn nước, sốc điện,

273
00:16:33,638 --> 00:16:37,017
‎và cả việc phủ bọ cạp đầy người
‎để bắt họ thú tội.

274
00:16:37,892 --> 00:16:41,646
‎Bộ An ninh Quốc gia Bắc Triều Tiên
‎dùng tình trạng thiếu ngủ và Bồ câu,

275
00:16:42,272 --> 00:16:44,315
‎một tư thế gây áp lực
‎mà trong thời gian dài

276
00:16:44,399 --> 00:16:47,235
‎sẽ ép cho xương sống nạn nhân
‎lòi ra khỏi cơ thể.

277
00:16:47,694 --> 00:16:50,030
‎Còn Bộ Dân ủy Nội vụ của Joseph Stalin

278
00:16:50,113 --> 00:16:52,866
‎thì chuộng kỹ thuật
‎cho đi tàu bay chuẩn Nga,

279
00:16:52,949 --> 00:16:55,869
‎bằng cách trói tay nạn nhân ra sau lưng,

280
00:16:55,952 --> 00:16:57,746
‎rồi treo họ lơ lửng.

281
00:17:01,082 --> 00:17:03,168
‎Hệ quả của việc trục xuất người châu Á

282
00:17:03,251 --> 00:17:07,964
‎là tạo thời cơ cho nạn buôn lậu gia tăng
‎và hỗn loạn kinh tế.

283
00:17:09,007 --> 00:17:12,802
‎Một nền kinh tế tệ hại sẽ làm dấy lên
‎sự chống đối quyền cai trị của bạn,

284
00:17:12,886 --> 00:17:17,515
‎nên để kiểm soát sự hỗn loạn,
‎Amin đã dựa vào đội tra tấn của mình,

285
00:17:17,599 --> 00:17:19,309
‎Cục Nghiên cứu Nhà nước,

286
00:17:19,392 --> 00:17:21,561
‎với những đặc vụ khét tiếng

287
00:17:21,644 --> 00:17:24,689
‎vì sự ác độc và gu thời trang.

288
00:17:24,773 --> 00:17:28,151
‎Bất cứ ai thấy những đặc vụ này
‎đều biết họ là ai,

289
00:17:29,402 --> 00:17:34,616
‎vì họ sẽ mặc quần ống loe, áo hoa
‎và đeo kính đen,

290
00:17:34,699 --> 00:17:37,285
‎họ có hơi hướng của thời thập niên 70.

291
00:17:38,328 --> 00:17:40,205
‎Nhưng dẫu mặc quần áo ngầu lòi,

292
00:17:40,288 --> 00:17:43,833
‎bạn có lẽ sẽ không muốn
‎chơi bời cùng họ đâu.

293
00:17:44,626 --> 00:17:47,796
‎Có người bị thẳng tay áp giải đi
‎giữa đường phố,

294
00:17:47,879 --> 00:17:50,256
‎đang ngồi trong nhà hàng thì bị lôi cổ đi,

295
00:17:50,340 --> 00:17:53,051
‎rồi bị nhét vào cốp xe

296
00:17:53,134 --> 00:17:54,552
‎và chở đi,

297
00:17:55,637 --> 00:17:57,013
‎rồi từ đó biệt tăm biệt tích.

298
00:17:59,015 --> 00:18:00,934
‎Nhưng ai cũng biết họ đã đi đâu.

299
00:18:02,185 --> 00:18:06,356
‎Amin có khá nhiều phòng tra tấn.

300
00:18:07,273 --> 00:18:08,817
‎Trong đó khét tiếng nhất

301
00:18:08,900 --> 00:18:14,030
‎là trụ sở của Cục Nghiên cứu Nhà nước
‎tọa lạc ngay giữa Kampala.

302
00:18:14,948 --> 00:18:17,742
‎Thực ra, Đại sứ quán Pháp ở ngay kế bên

303
00:18:17,826 --> 00:18:23,331
‎và nhân viên đại sứ quán kể lại rằng
‎họ có thể nghe thấy tiếng thét gào.

304
00:18:24,124 --> 00:18:26,209
‎Cục Nghiên cứu Nhà nước nổi tiếng

305
00:18:26,292 --> 00:18:28,628
‎vì những điều tồi tệ
‎đã xảy ra bên trong cục.

306
00:18:29,212 --> 00:18:32,173
‎Dân thường vô tội
‎đã bị tra tấn và giết hại.

307
00:18:34,217 --> 00:18:36,928
‎Amin và bè lũ tay sai luôn đảm bảo

308
00:18:37,011 --> 00:18:39,848
‎là sẽ cho vài người chạy thoát

309
00:18:39,931 --> 00:18:42,350
‎để họ có thể thuật lại câu chuyện.

310
00:18:42,433 --> 00:18:47,689
‎Tôi cũng đã đến thăm nơi
‎họ dùng búa đập nát đầu người ta.

311
00:18:48,481 --> 00:18:52,318
‎Amin rất cẩn thận
‎trong việc gieo rắc tin đồn

312
00:18:52,402 --> 00:18:55,280
‎để luôn khiến người ta phải sợ hãi

313
00:18:55,363 --> 00:19:00,451
‎và kết quả là dân thường
‎chẳng bao giờ biết người nào đáng tin

314
00:19:00,535 --> 00:19:03,538
‎nên họ không thể
‎kéo bè kéo cánh chống lại nhà nước.

315
00:19:04,622 --> 00:19:08,251
‎Bạn nghĩ việc cai trị bằng nỗi sợ
‎sẽ khiến người dân xa lánh mình,

316
00:19:08,334 --> 00:19:11,754
‎nhưng mọi bạo chúa đều biết
‎sự tình không phải vậy.

317
00:19:11,838 --> 00:19:16,259
‎Ta không giỏi việc phân biệt nỗi sợ hãi

318
00:19:16,342 --> 00:19:19,721
‎với một cảm xúc kích thích khái quát hơn.

319
00:19:20,805 --> 00:19:25,101
‎Và với chế độ độc tài,
‎nó có thể bị chuyển thành suy nghĩ

320
00:19:25,185 --> 00:19:29,355
‎rằng xúc cảm trào dâng ấy
‎là cảm xúc thấu cảm cho nhà độc tài.

321
00:19:30,857 --> 00:19:35,778
‎Và cảm xúc ấy
‎dường như rất giống với tình yêu.

322
00:19:35,862 --> 00:19:40,491
‎Không khác mấy so với mối quan hệ lạm dụng
‎như ở trong gia đình

323
00:19:40,575 --> 00:19:42,744
‎hay băng đảng

324
00:19:42,827 --> 00:19:44,204
‎hay giáo phái.

325
00:19:44,871 --> 00:19:49,500
‎Tâm lý họ thật sự
‎trở nên đồng tình với người đàn áp.

326
00:19:50,668 --> 00:19:53,087
‎Nhưng luôn sẽ có vài trường hợp ngoại lệ

327
00:19:53,171 --> 00:19:55,423
‎cưỡng lại sức hấp dẫn khủng khiếp của bạn.

328
00:19:56,966 --> 00:20:00,220
‎THÁNG 2 NĂM 1977
‎SÁU NĂM SAU KHI AMIN THÀNH NHÀ ĐỘC TÀI

329
00:20:00,386 --> 00:20:01,346
‎Như người này đây,

330
00:20:01,429 --> 00:20:07,227
‎Janani Luwum, vị Tổng giám mục Anh giáo
‎của Uganda, Rwanda, Burundi và Zaire,

331
00:20:07,310 --> 00:20:11,064
‎một trong những người theo đạo Cơ đốc
‎quyền lực nhất Đông Phi.

332
00:20:11,147 --> 00:20:13,816
‎Hầu như ai cũng kính trọng Luwum.

333
00:20:14,609 --> 00:20:16,945
‎Suốt thời kỳ nhiệm chức tổng giám mục,

334
00:20:17,028 --> 00:20:21,241
‎ông ngày càng buộc phải
‎lên tiếng phản đối bạo lực thời đó.

335
00:20:21,324 --> 00:20:24,202
‎Ông đã viết một lá thư
‎công khai chỉ trích sự bạo lực.

336
00:20:24,285 --> 00:20:29,415
‎Nhiêu đó cũng đủ để Tổng thống Amin
‎xem vị Tổng giám mục là mối đe dọa.

337
00:20:32,502 --> 00:20:35,546
‎Thế là Amin tố cáo ngược lại
‎vị tổng giám mục.

338
00:20:36,047 --> 00:20:39,842
‎Amin cáo buộc ông ấy
‎cùng hai thành viên nội các

339
00:20:39,926 --> 00:20:43,429
‎tội âm mưu lật đổ chính quyền.

340
00:20:44,222 --> 00:20:47,141
‎Rằng tổng giám mục đang tích trữ vũ khí

341
00:20:47,225 --> 00:20:50,311
‎để chuẩn bị trước
‎cho cuộc khởi nghĩa của Anh giáo.

342
00:20:50,395 --> 00:20:53,231
‎Ngày hôm sau, hai thành viên nội các
‎và vị tổng giám mục

343
00:20:53,314 --> 00:20:55,275
‎được tìm thấy
‎trong một chiếc xe bị đâm nát,

344
00:20:55,358 --> 00:20:58,736
‎trông thì có vẻ họ đã mất mạng
‎trong một vụ tai nạn xe cộ.

345
00:20:58,820 --> 00:21:02,240
‎Nhưng lời kể của nhân chứng
‎thì hoàn toàn khác.

346
00:21:03,324 --> 00:21:07,161
‎Rõ là Luwum cùng vợ đang
‎dự một cuộc gặp mặt ở dinh thự của Amin

347
00:21:08,288 --> 00:21:11,207
‎thì vị tổng thống yêu cầu được gặp riêng.

348
00:21:14,669 --> 00:21:19,048
‎Amin buộc tội Luwum phản quốc
‎và yêu cầu ông ký bản thú tội giả.

349
00:21:20,591 --> 00:21:23,261
‎Luwum từ chối và bị bắt giam.

350
00:21:23,845 --> 00:21:25,805
‎Bên trong Cục Nghiên cứu Nhà nước,

351
00:21:25,888 --> 00:21:29,100
‎Luwum bị đánh đập tàn bạo
‎và bị đe dọa sẽ bị ra tay dã man hơn

352
00:21:29,183 --> 00:21:31,686
‎nếu ông không thú nhận
‎tội chống lại chính quyền.

353
00:21:32,478 --> 00:21:34,480
‎Nhưng Luwum không khuất phục.

354
00:21:35,481 --> 00:21:38,234
‎Đêm đó, Luwum tiếp một vị khách.

355
00:21:38,818 --> 00:21:41,237
‎Amin khích lệ
‎vị tổng giám mục suy nghĩ lại,

356
00:21:41,821 --> 00:21:45,742
‎nhưng Luwum chỉ cầu xin Chúa thương xót
‎cho Uganda và những người lãnh đạo,

357
00:21:47,160 --> 00:21:50,413
‎nhưng thương xót không hề
‎nằm trong kế hoạch của Idi Amin.

358
00:21:54,625 --> 00:21:56,919
‎Thi thể được chôn vào sáng hôm sau.

359
00:21:57,003 --> 00:22:00,089
‎Chưa hề có báo cáo khám nghiệm chính thức,

360
00:22:00,173 --> 00:22:03,593
‎nhưng rõ là ông đã bị bắn, gãy xương

361
00:22:03,676 --> 00:22:05,386
‎và lãnh nhiều thương tích.

362
00:22:06,220 --> 00:22:09,015
‎Có lẽ đúng là có một thứ gọi là đi quá xa.

363
00:22:09,807 --> 00:22:13,061
‎Việc sát hại vị tổng giám mục
‎đã củng cố quan điểm

364
00:22:13,144 --> 00:22:15,063
‎cần phải phủ định ‎c‎hính quyền của Amin.

365
00:22:15,563 --> 00:22:19,525
‎Nhưng khi rơi vào đường cùng
‎và mọi hy vọng dường như tan biến,

366
00:22:19,609 --> 00:22:24,322
‎cuốn bí kíp vẫn còn một con át chủ bài
‎có thể giúp bạn đổi vận.

367
00:22:24,447 --> 00:22:28,368
‎CHIẾN THUẬT
‎PHÁT ĐỘNG CHIẾN TRANH

368
00:22:30,536 --> 00:22:31,579
‎Chiến tranh…

369
00:22:32,789 --> 00:22:33,998
‎Nó có tốt lành gì à?

370
00:22:36,459 --> 00:22:38,544
‎Với bạo chúa thì hơi bị nhiều đấy,

371
00:22:38,628 --> 00:22:43,674
‎nhất là khi bạn lâm vào thế khó
‎như Idi Amin vào năm 1978.

372
00:22:44,342 --> 00:22:48,763
‎Các bạo chúa luôn gây chiến
‎và lý do là vì luôn sẽ có lúc

373
00:22:48,846 --> 00:22:51,766
‎mà sự ủng hộ của nhân dân
‎trở nên hơi mong manh.

374
00:22:51,849 --> 00:22:54,727
‎Lúc đó, họ sẽ tìm một kẻ thù ngoại quốc

375
00:22:54,811 --> 00:22:56,896
‎để thống lĩnh cả đất nước chống lại.

376
00:22:58,523 --> 00:23:02,693
‎Amin triệt để dùng mối đe dọa ngoại xâm
‎và sự chống đối của nước ngoài

377
00:23:02,777 --> 00:23:07,949
‎nhằm khiêu khích để kích lòng trung thành
‎và hy sinh của người dân Uganda.

378
00:23:09,700 --> 00:23:11,661
‎Để xem kết quả sẽ ra sao nhé.

379
00:23:13,496 --> 00:23:19,794
‎Năm 1978, các đơn vị Quân đội Uganda
‎đã vượt biên giới phía Nam Uganda

380
00:23:19,877 --> 00:23:21,295
‎và xâm lược Tanzania.

381
00:23:22,797 --> 00:23:27,135
‎Ông ta chẳng có lý do chính đáng nào
‎để xâm chiếm Tanzania,

382
00:23:27,218 --> 00:23:29,011
‎ngoài việc để đánh lạc hướng.

383
00:23:29,762 --> 00:23:32,348
‎Và để trả đũa món nợ cũ.

384
00:23:32,432 --> 00:23:36,519
‎Tanzania đã duy trì mối quan hệ mật thiết
‎với Milton Obote suốt nhiều năm.

385
00:23:36,602 --> 00:23:38,521
‎MILTON OBOTE
‎CỰU TỔNG THỐNG UGANDA

386
00:23:38,604 --> 00:23:42,316
‎Đã đến lúc người dân Uganda
‎lật đổ chính quyền chết chóc.

387
00:23:43,109 --> 00:23:45,862
‎Và rõ là Amin không thích vậy.

388
00:23:45,945 --> 00:23:49,198
‎Khỏi phải nói,
‎nếu muốn chiến thuật này thành công,

389
00:23:49,282 --> 00:23:51,659
‎thì bạn cần có một đội quân đủ mạnh.

390
00:23:51,742 --> 00:23:55,288
‎Suốt bao năm qua,
‎quân đội của Amin luôn có vũ khí tối tân

391
00:23:55,371 --> 00:23:57,081
‎nhưng trên thực tế,

392
00:23:57,915 --> 00:24:03,087
‎binh lính của ông ta chưa từng chiến đấu
‎với đối thủ có vũ trang.

393
00:24:04,046 --> 00:24:09,510
‎Họ chỉ toàn hành hung
‎những người dân Uganda tay không tấc sắt.

394
00:24:09,594 --> 00:24:11,512
‎BENJAMIN MKAPA
‎NHÀ NGOẠI GIAO TANZANIA

395
00:24:11,596 --> 00:24:14,557
‎Nguyên soái Amin đã khơi mào
‎và khẳng định chủ quyền trên đất nước tôi.

396
00:24:15,391 --> 00:24:22,356
‎Và giờ Tanzania đã có lý do chính đáng
‎để xâm lược Uganda.

397
00:24:22,440 --> 00:24:27,445
‎Có lẽ Amin không ngờ đến điều đó
‎khi khơi mào tất cả chuyện này.

398
00:24:27,528 --> 00:24:30,198
‎Đến nước này thì
‎quân đội của Amin, Quân đội Uganda

399
00:24:30,281 --> 00:24:32,575
‎đã hoàn toàn mất kiểm soát.

400
00:24:32,658 --> 00:24:37,330
‎Quân đội Nhân dân Tanzania
‎có tổ chức hơn nhiều.

401
00:24:38,122 --> 00:24:41,125
‎Quân đội của Amin nhanh chóng sụp đổ.

402
00:24:41,751 --> 00:24:45,630
‎BRIGADIER MARWA KAMBAIE
‎TƯ LỆNH CHIẾN TRƯỜNG CỦA TANZANIA

403
00:24:47,131 --> 00:24:49,967
‎- Amin đang ở Arua. Bọn tôi sẽ đến đó.
‎- Ngài sẽ đến đó?

404
00:24:50,051 --> 00:24:51,260
‎Phải!

405
00:24:51,344 --> 00:24:53,054
‎Khi nào ngài sẽ đến Arua?

406
00:24:53,137 --> 00:24:55,389
‎Không biết. Vì bọn tôi đi bộ.

407
00:24:58,601 --> 00:25:02,271
‎Idi Amin vẫn ở trong nước
‎và dùng chiếc vô tuyến di động

408
00:25:02,355 --> 00:25:07,193
‎để cố liên lạc và quả quyết rằng
‎ông ta vẫn nắm quyền

409
00:25:07,276 --> 00:25:09,946
‎và thúc giục những người dân

410
00:25:10,029 --> 00:25:12,615
‎bị ông ta hành hung suốt chín năm qua

411
00:25:12,698 --> 00:25:16,953
‎hãy đứng dậy chiến đấu nhân danh ông ta.

412
00:25:17,036 --> 00:25:19,330
‎Điều đó hết sức vớ vẩn, dĩ nhiên.

413
00:25:19,997 --> 00:25:23,960
‎Một kẻ thua cuộc trốn chạy
‎thì chẳng còn gì đáng sợ.

414
00:25:25,086 --> 00:25:25,962
‎Nên hãy ghi nhớ,

415
00:25:26,045 --> 00:25:30,383
‎khi bạn quyết định gây chiến
‎thì hãy chọn trận đấu mà bạn có thể thắng.

416
00:25:30,466 --> 00:25:36,305
‎Và rồi cuối cùng,
‎ông ta lên máy bay bỏ chạy đến Ả Rập Xê Út

417
00:25:36,389 --> 00:25:39,267
‎và sống lưu vong suốt phần đời còn lại.

418
00:25:40,226 --> 00:25:43,854
‎Sự sụp đổ của chính quyền Idi Amin
‎đề ra một bài học quan trọng.

419
00:25:43,938 --> 00:25:48,609
‎Dù bạn có làm theo cuốn bí kíp,
‎không có nghĩa là chắc chắn thành công.

420
00:25:48,693 --> 00:25:50,736
‎Để đảm bảo sự thống trị dài lâu,

421
00:25:50,820 --> 00:25:54,949
‎bạn cần một tầm nhìn vĩ đại hơn
‎và tính kỷ luật để làm đến cùng.

422
00:25:55,908 --> 00:25:57,535
‎Hãy noi gương người đàn ông

423
00:25:57,618 --> 00:26:01,289
‎đã thống trị mọi khía cạnh
‎đời sống hằng ngày của đất nước,

424
00:26:01,372 --> 00:26:03,958
‎bao gồm cả khái niệm căn bản nhất:

425
00:26:05,042 --> 00:26:06,252
‎sự thật.

426
00:26:06,335 --> 00:26:07,962
‎Chúng ta chịu ơn ai về điều này?

427
00:26:41,495 --> 00:26:43,497
‎Biên dịch: Phạm Thị Lan Phương