1
00:00:06,068 --> 00:00:10,865
NETFLIX — SERIAL ORYGINALNY

2
00:00:14,994 --> 00:00:16,537
Władza absolutna.

3
00:00:19,540 --> 00:00:21,876
No dalej. Na pewno jej pragniecie.

4
00:00:23,127 --> 00:00:25,129
Nie wiecie tylko, jak ją zdobyć.

5
00:00:25,713 --> 00:00:26,714
Ale ja wiem.

6
00:00:27,631 --> 00:00:29,216
Spisano zasady.

7
00:00:29,842 --> 00:00:33,095
Szereg metod słynnych tyranów,

8
00:00:33,179 --> 00:00:35,389
dzięki którym zyskali ogromną władzę.

9
00:00:36,348 --> 00:00:39,310
Każdy na swój sposób.

10
00:00:40,394 --> 00:00:42,146
1. ZDOBĄDŹ WŁADZĘ

11
00:00:43,064 --> 00:00:45,024
2. POZBĄDŹ SIĘ RYWALI

12
00:00:46,400 --> 00:00:48,360
3. ZAPROWADŹ RZĄDY TERRORU

13
00:00:48,444 --> 00:00:49,987
4. KONTROLUJ PRAWDĘ

14
00:00:51,572 --> 00:00:53,324
5. STWÓRZ NOWE SPOŁECZEŃSTWO

15
00:00:53,407 --> 00:00:54,742
6. RZĄDŹ BEZ KOŃCA

16
00:00:54,825 --> 00:00:56,243
Jest jednak haczyk.

17
00:00:57,828 --> 00:01:00,998
Obranie takiej drogi
wymaga nieprzyjemnych decyzji.

18
00:01:02,416 --> 00:01:04,460
Ale rządzenie nie jest łatwe.

19
00:01:06,545 --> 00:01:07,505
Zajrzycie?

20
00:01:14,303 --> 00:01:18,015
Z czym kojarzy wam się słowo „tyran”?

21
00:01:18,099 --> 00:01:19,975
1. OKRUTNY I UCISKAJĄCY WŁADCA.

22
00:01:20,059 --> 00:01:21,519
Nie. To zbyt łatwe.

23
00:01:23,395 --> 00:01:26,398
Tyrania to rządy osób,
które pragną skuteczności.

24
00:01:28,692 --> 00:01:31,612
Wolność nie jest normą.
Uwielbiamy być rządzeni.

25
00:01:31,695 --> 00:01:33,447
PISARZ, KOMENTATOR POLITYCZNY

26
00:01:36,408 --> 00:01:41,205
Ludzie, którzy żyją w trudnych czasach,
lgną do kogoś, kto się pojawia,

27
00:01:41,288 --> 00:01:45,751
znajduje odpowiednią chwilę
i mówi: „Tylko ja to naprawię”.

28
00:01:46,377 --> 00:01:49,880
Tyrani, którzy odnieśli największy sukces,
tak robili,

29
00:01:49,964 --> 00:01:53,300
całkowicie odmieniając swe społeczeństwa.

30
00:01:53,968 --> 00:01:57,888
Podążając ich drogą krok po kroku,
wy też możecie.

31
00:01:57,972 --> 00:01:59,390
Istnieją zasady.

32
00:02:00,224 --> 00:02:03,435
Wystarczy według nich postępować.

33
00:02:04,603 --> 00:02:05,646
I tyle.

34
00:02:07,022 --> 00:02:10,734
Ale zanim cokolwiek zrobicie,
musicie wyrwać się z tłumu

35
00:02:10,818 --> 00:02:12,945
i przejąć władzę.

36
00:02:13,028 --> 00:02:15,698
Tu zaczyna się nasza opowieść.

37
00:02:15,781 --> 00:02:17,616
Od pejzażysty nieudacznika,

38
00:02:17,700 --> 00:02:21,912
który uczynił z siebie
najpotężniejszego człowieka na Ziemi.

39
00:02:22,872 --> 00:02:24,039
WRZESIEŃ, ROK 1934

40
00:02:24,123 --> 00:02:26,834
MIESIĄC PO TYM,
JAK HITLER ZOSTAŁ DYKTATOREM

41
00:02:26,917 --> 00:02:28,210
Oto on. Adolf Hitler.

42
00:02:28,294 --> 00:02:31,589
Miesiąc po tym, jak przejął władzę.

43
00:02:33,382 --> 00:02:38,387
Jak właściwie Adolf Hitler
został Adolfem Hitlerem?

44
00:02:41,015 --> 00:02:44,435
I czego można się od niego nauczyć,
by zdobyć władzę?

45
00:02:46,228 --> 00:02:48,355
*RYSUNKI DZIĘKI UPRZEJMOŚCI HITLERA

46
00:02:48,439 --> 00:02:53,110
Dwudziestoletni Hitler był rozczarowanym,
spłukanym, samotnym, kiepskim artystą.

47
00:02:53,194 --> 00:02:54,320
PISARZ I HISTORYK

48
00:02:55,279 --> 00:03:00,117
Kobieta, która go wtedy poznała,
mówiła, że był kompletnie nijaki.

49
00:03:00,326 --> 00:03:03,954
Chuderlawy. Miał dłonie lepkie od potu.

50
00:03:04,038 --> 00:03:07,499
Jak to się stało,
że taki człowiek uwiódł swą charyzmą

51
00:03:07,583 --> 00:03:11,545
ogromne państwo Europy XX wieku?

52
00:03:12,796 --> 00:03:14,548
To bardzo proste.

53
00:03:14,632 --> 00:03:16,175
Jeśli chce się rządzić,

54
00:03:16,258 --> 00:03:18,802
najpierw trzeba uwierzyć, że się może.

55
00:03:20,262 --> 00:03:23,807
UWIERZ W SIEBIE

56
00:03:24,558 --> 00:03:28,187
Tyrani mają megalomańską wręcz wiarę
we własne umiejętności.

57
00:03:28,270 --> 00:03:30,773
PROFESOR POLITOLOGII, UNIWERSYTET CARLETON

58
00:03:30,856 --> 00:03:32,274
Muszą ją mieć.

59
00:03:33,108 --> 00:03:35,736
Widzą w sobie wyzwolicieli.

60
00:03:36,403 --> 00:03:38,447
Często są przekonani,

61
00:03:38,530 --> 00:03:40,658
że tylko oni mogą zbawić świat

62
00:03:40,741 --> 00:03:42,826
i uczynić go lepszym.

63
00:03:43,577 --> 00:03:45,496
Innymi słowy: są wyjątkowi.

64
00:03:46,413 --> 00:03:49,458
Jak się przekonacie,
nie tylko Hitler tak uważał.

65
00:03:49,959 --> 00:03:51,293
Puśćcie film.

66
00:03:53,420 --> 00:03:57,049
Według legendy
w chwili narodzin Kim Dzong Ila

67
00:03:57,132 --> 00:03:59,677
niebo rozświetliła nowa gwiazda,

68
00:04:00,261 --> 00:04:03,847
pojawiła się podwójna tęcza,
a zima ustąpiła wiośnie.

69
00:04:05,641 --> 00:04:08,978
Saddam Husajn utrzymywał,
że Bóg namaścił go,

70
00:04:09,061 --> 00:04:10,813
by rządził Irakiem na zawsze.

71
00:04:10,896 --> 00:04:15,234
Jego wielokrotne ucieczki przed śmiercią
miały być tego dowodem.

72
00:04:15,776 --> 00:04:18,570
Haitański dyktator
François Duvalier twierdził,

73
00:04:18,654 --> 00:04:21,282
że był istotą przedwieczną,

74
00:04:21,365 --> 00:04:25,869
która dzięki mocy voodoo
doprowadziła do zamachu na Kennedy’ego.

75
00:04:26,620 --> 00:04:28,289
Kto mówi, że nie?

76
00:04:29,164 --> 00:04:32,835
Ale gdzie szukać źródeł takich przekonań?

77
00:04:34,211 --> 00:04:37,006
ROK 1918
16 LAT PRZED DOJŚCIEM HITLERA DO WŁADZY

78
00:04:37,089 --> 00:04:40,801
Hitler twierdził,
że odnalazł je w niespodziewanym miejscu.

79
00:04:42,970 --> 00:04:45,597
W przelanych krwią
okopach I wojny światowej.

80
00:04:49,143 --> 00:04:52,855
Pewnego dnia
podczas służby słyszy dziwny głos.

81
00:04:54,898 --> 00:04:56,275
„Przesuń się”.

82
00:05:02,698 --> 00:05:05,993
Kilku jego towarzyszy ginie na miejscu.

83
00:05:06,076 --> 00:05:09,621
Hitler wychodzi z tego bez szwanku.

84
00:05:12,249 --> 00:05:14,418
Tuż pod koniec wojny

85
00:05:14,501 --> 00:05:18,589
Hitlera i jego oddział
zaatakowano pod Ypres gazem musztardowym.

86
00:05:26,347 --> 00:05:31,310
Gdy dochodzi do siebie,
pastor przekazuje mu złe wieści.

87
00:05:31,393 --> 00:05:33,187
Wojna dobiegła końca.

88
00:05:33,771 --> 00:05:35,397
Niemcy się poddały.

89
00:05:36,774 --> 00:05:39,151
Wstrząśnięty traci wzrok.

90
00:05:39,735 --> 00:05:42,446
Przykład ślepoty histerycznej.

91
00:05:43,781 --> 00:05:49,370
Z jego rozpaczy
rodzi się wielka wizja przyszłości narodu.

92
00:05:52,289 --> 00:05:55,626
Od tej chwili nigdy nie wątpił
w swoje przeznaczenie.

93
00:05:56,502 --> 00:05:58,420
Hitler powiedział kiedyś:

94
00:05:58,504 --> 00:06:02,883
„Kroczę ku przeznaczeniu
z pewnością siebie lunatyka”.

95
00:06:04,635 --> 00:06:09,014
Gdy już wiedział, jaką ma misję,
włączył mu się autopilot.

96
00:06:09,098 --> 00:06:12,059
Nic nie mogło odwrócić jego uwagi.

97
00:06:13,018 --> 00:06:16,939
Taką pewność siebie
musi mieć każdy przyszły tyran.

98
00:06:18,399 --> 00:06:20,901
Choć można to też nazwać inaczej.

99
00:06:21,568 --> 00:06:26,532
Potencjalny dyktator
jest zwykle bardzo narcystyczny.

100
00:06:26,615 --> 00:06:30,953
Uważa, że jest pępkiem świata

101
00:06:31,036 --> 00:06:34,415
i wszystko musi być tak,
jak tylko sobie zapragnie.

102
00:06:34,498 --> 00:06:37,543
To go bardzo różni od zwykłych ludzi.

103
00:06:37,626 --> 00:06:39,920
Może to nie takie złe.

104
00:06:42,256 --> 00:06:44,675
Ale zanim wypełnicie przeznaczenie,

105
00:06:44,758 --> 00:06:47,761
musicie pokonać kilka ogromnych trudności.

106
00:06:47,845 --> 00:06:50,639
Nie macie choćby żadnych zwolenników.

107
00:06:51,807 --> 00:06:54,184
By rozpocząć zdobywanie władzy,

108
00:06:54,268 --> 00:06:57,146
musicie chwycić ludzi za serca.

109
00:06:57,229 --> 00:06:59,940
Jest na to niezawodny sposób.

110
00:07:00,441 --> 00:07:03,152
OBURZENIE SIĘ SPRZEDAJE

111
00:07:04,445 --> 00:07:08,991
W idealnym świecie nie potrzeba tyrana,
który poprowadzi społeczeństwo.

112
00:07:09,074 --> 00:07:11,785
Ale rozejrzyjcie się. Ludzie są wściekli.

113
00:07:13,245 --> 00:07:15,414
Szukają kozła ofiarnego.

114
00:07:17,416 --> 00:07:19,168
Terroryści!

115
00:07:19,251 --> 00:07:22,838
Geniusz polega na zrozumieniu
natury niezadowolenia,

116
00:07:22,921 --> 00:07:24,256
które już istnieje…

117
00:07:26,800 --> 00:07:32,264
i pokazaniu siebie jako kogoś,
kto rozliczy się z jego źródłem.

118
00:07:34,808 --> 00:07:37,728
Chcecie zwrócić uwagę ludzi?
Zasady mówią jasno.

119
00:07:38,353 --> 00:07:40,856
Pokażcie,
że ich wrogowie to wasi wrogowie…

120
00:07:40,939 --> 00:07:42,191
INTELEKTUALIŚCI

121
00:07:42,274 --> 00:07:43,734
BIEDNI

122
00:07:43,817 --> 00:07:45,569
…i że wy ich pokonacie.

123
00:07:45,652 --> 00:07:46,987
LIBERAŁOWIE

124
00:07:47,070 --> 00:07:47,905
IMIGRANCI

125
00:07:47,988 --> 00:07:49,156
Tak jak oni.

126
00:07:50,866 --> 00:07:53,911
Mu’ammar al-Kaddafi od młodości

127
00:07:53,994 --> 00:07:56,830
wylewał jad
na popieraną przez zachód monarchię,

128
00:07:56,914 --> 00:07:58,248
którą nazywał zepsutą.

129
00:07:58,332 --> 00:08:01,960
Uznano go za bohatera,
kiedy obalił ją podczas zamachu stanu.

130
00:08:03,086 --> 00:08:07,299
Kim Il Sung osiągnął swą pozycję,
przypominając obywatelom

131
00:08:07,382 --> 00:08:09,635
o upokorzeniu, którego doznali

132
00:08:09,718 --> 00:08:12,429
z rąk okupującej kraj japońskiej armii.

133
00:08:13,514 --> 00:08:20,354
Idi Amin, idąc po władzę, wykorzystał
frustrację Ugandyjczyków Wielką Brytanią.

134
00:08:20,896 --> 00:08:23,690
Zdetronizowano ich w Ugandzie.

135
00:08:23,774 --> 00:08:26,443
Brytyjski imperializm dobiegł końca.

136
00:08:29,112 --> 00:08:32,032
ROK 1919
15 LAT PRZED DOJŚCIEM HITLERA DO WŁADZY

137
00:08:32,115 --> 00:08:34,576
Po I wojnie Niemcy dotyka hiperinflacja.

138
00:08:35,619 --> 00:08:40,749
Panuje masowe bezrobocie,
a ludzie płacą mnóstwo pieniędzy za chleb.

139
00:08:42,876 --> 00:08:47,089
Wśród rozczarowanych mas
znajduje się 30-letni Adolf Hitler.

140
00:08:47,798 --> 00:08:51,218
Miał właśnie postawić
brzemienny w skutki krok.

141
00:08:54,555 --> 00:08:56,265
Monachium, rok 1919.

142
00:08:57,307 --> 00:09:00,727
Adolf Hitler jest bezrobotnym artystą.
Ma mało pieniędzy.

143
00:09:01,895 --> 00:09:05,148
Ma też własne zdanie na temat tego,
co poszło nie tak

144
00:09:06,149 --> 00:09:07,401
i kogo za to obwinić.

145
00:09:09,570 --> 00:09:12,698
Hitler zatrudnia się jako agent wywiadu.

146
00:09:14,408 --> 00:09:16,827
Powierzono mu obserwację spotkania

147
00:09:16,910 --> 00:09:20,872
antysemickiej prawicowej grupy
zwanej Niemiecką Partią Robotników.

148
00:09:21,999 --> 00:09:26,587
Miał nie zwracać na siebie uwagi,
notować i wrócić z informacjami do bazy.

149
00:09:28,505 --> 00:09:31,925
Ale Hitler
niezbyt dobrze wykonywał rozkazy.

150
00:09:36,763 --> 00:09:40,350
Wylały się z niego
lata gniewu i frustracji.

151
00:09:42,686 --> 00:09:47,399
Pomstuje na spisek Żydów,
którzy uciskają dumnych Niemców.

152
00:09:50,569 --> 00:09:52,029
Zanim przejdziemy dalej,

153
00:09:52,821 --> 00:09:55,949
ten gość opowie
o teorii spiskowej Hitlera.

154
00:09:56,033 --> 00:09:57,784
Hitler zasadniczo twierdzi,

155
00:09:57,868 --> 00:10:01,204
że finansiści z Wall Street
i komuniści w Moskwie

156
00:10:01,288 --> 00:10:05,417
są częścią tego samego spisku Żydów.

157
00:10:06,251 --> 00:10:09,588
Brzmi to absurdalnie,
ale Hitler przekonuje Niemców.

158
00:10:10,881 --> 00:10:14,217
Absurd czy nie,
Hitler uderza we właściwą strunę.

159
00:10:14,301 --> 00:10:18,096
Jako członek partii
obsesyjnie udoskonala swe wystąpienia.

160
00:10:18,847 --> 00:10:22,225
Treść jego przemówień
opierała się na nienawiści.

161
00:10:24,061 --> 00:10:26,438
Mówił o oczyszczeniu kraju z Żydów.

162
00:10:27,022 --> 00:10:30,192
O zemście za upokorzenie Niemców.

163
00:10:30,275 --> 00:10:33,278
O dumie narodowej
i powstaniu Niemiec z popiołów.

164
00:10:34,237 --> 00:10:38,575
Wkrótce Hitler zostaje przywódcą partii,
a ta zyskuje nową nazwę.

165
00:10:38,659 --> 00:10:44,748
Odtąd to Narodowosocjalistyczna
Niemiecka Partia Robotników. Naziści.

166
00:10:45,457 --> 00:10:51,922
Hitler ma teraz gdzie dawać upust złości,
a lojalni zwolennicy uważnie go słuchają.

167
00:10:52,923 --> 00:10:56,510
Wielu Niemców odkryło,
że mówił to, co oni sami myśleli,

168
00:10:56,593 --> 00:10:58,553
ale nie potrafili tego wyrazić.

169
00:11:00,430 --> 00:11:02,349
Czemu to zadziałało?

170
00:11:03,308 --> 00:11:06,603
Bo pozwoliło ludziom być sobą.

171
00:11:08,397 --> 00:11:11,858
Wspólna uraza wobec kogoś zbliża ludzi.

172
00:11:11,942 --> 00:11:16,863
To dla nich wspaniałe uczucie,
bo mają solidarność

173
00:11:16,947 --> 00:11:18,824
i silnego przywódcę,

174
00:11:18,907 --> 00:11:22,619
który poprowadzi ich
przeciwko danej mniejszości

175
00:11:22,703 --> 00:11:25,288
czy zagrożeniu z zewnątrz.

176
00:11:26,289 --> 00:11:31,002
Aż trudno uwierzyć, że ludzie tak szybko
obwiniają innych za własne nieszczęście.

177
00:11:31,086 --> 00:11:33,588
UWAGA NA ŻYDÓW. KUPUJCIE TYLKO U NIEMCÓW!

178
00:11:33,672 --> 00:11:37,008
Nie próbujmy sobie wmawiać,
że Niemcy w latach 20.

179
00:11:37,092 --> 00:11:40,387
byli gorszymi ludźmi,
niż my jesteśmy dzisiaj.

180
00:11:40,470 --> 00:11:42,973
Gdybyśmy naprawdę czuli,

181
00:11:43,056 --> 00:11:44,808
że w kraju czai się wróg,

182
00:11:44,891 --> 00:11:47,936
chcielibyśmy, by politycy temu zaradzili.

183
00:11:48,520 --> 00:11:52,816
Łatwo nam się rozsiąść i powiedzieć:

184
00:11:52,899 --> 00:11:57,529
„Ja bym się nie dał uwieść
takiemu tyranowi jak Hitler”.

185
00:11:59,531 --> 00:12:00,907
Dalibyśmy. Słowo.

186
00:12:01,742 --> 00:12:06,580
By zyskać władzę absolutną,
trzeba czegoś więcej niż przesłania:

187
00:12:06,663 --> 00:12:08,832
przekonać ludzi do jego głosiciela.

188
00:12:09,916 --> 00:12:11,710
Co mówi nam księga zasad?

189
00:12:11,793 --> 00:12:14,546
BĄDŹ CZŁOWIEKIEM LUDU

190
00:12:18,133 --> 00:12:21,595
Jako tyrani to wy będziecie twarzą narodu.

191
00:12:21,678 --> 00:12:23,430
To, jak ją zaprezentujecie,

192
00:12:23,513 --> 00:12:25,182
zależy tylko od was.

193
00:12:26,308 --> 00:12:27,893
Na tym wczesnym etapie

194
00:12:27,976 --> 00:12:32,063
możecie poszukać porad na temat wizerunku
w księdze zasad.

195
00:12:34,065 --> 00:12:36,151
Bądźcie tacy jak wasi ludzie.

196
00:12:39,196 --> 00:12:40,238
Przykłady?

197
00:12:42,449 --> 00:12:48,163
Włoski dyktator Benito Mussolini
nazywał się „człowiekiem ludu”.

198
00:12:48,246 --> 00:12:53,293
Jako syn kowala z małego miasteczka
często podkreślał swoje skromne korzenie.

199
00:12:54,127 --> 00:12:59,466
U początków władzy
Idi Amin jeździł po Ugandzie jeepem

200
00:12:59,549 --> 00:13:04,179
i popisywał się grą na akordeonie
podczas wydarzeń publicznych.

201
00:13:05,222 --> 00:13:08,850
Mu’ammar al-Kaddafi nie odrzucał
beduińskich korzeni.

202
00:13:08,934 --> 00:13:12,729
Nosił tradycyjne stroje
i sypiał w namiocie podczas podróży.

203
00:13:15,816 --> 00:13:20,111
Kto miałby spełnić marzenia narodu,
jeśli nie ktoś,

204
00:13:20,195 --> 00:13:21,613
kto czuje to samo

205
00:13:21,696 --> 00:13:23,990
i marzy o tym samym?

206
00:13:24,074 --> 00:13:26,868
Cechą charakterystyczną tyranów jest to,

207
00:13:26,952 --> 00:13:32,791
że doprowadzają do pewnego rodzaju fuzji
między sobą a masami.

208
00:13:33,291 --> 00:13:39,422
Pojawiają się i mówią: „Ja to wy.
Wy to ja. Jesteśmy jednym organizmem”.

209
00:13:39,506 --> 00:13:42,717
Hitler często mawiał tak w przemówieniach.

210
00:13:43,301 --> 00:13:47,472
Interesują mnie tylko obywatele Niemiec.

211
00:13:47,556 --> 00:13:51,184
Należę tylko do nich. To im daję siebie.

212
00:13:51,810 --> 00:13:55,272
Jeśli robicie się na „człowieka ludu”,

213
00:13:55,355 --> 00:13:58,275
małe rzeczy mają ogromny efekt.

214
00:13:58,483 --> 00:14:01,027
Hitler nie ubierał się nader elegancko.

215
00:14:01,778 --> 00:14:03,321
Zawsze nosił mundur.

216
00:14:04,322 --> 00:14:07,826
Po pierwszej wojnie uważał,
że to wojna czyni mężczyzną.

217
00:14:07,909 --> 00:14:09,953
PISARKA I HISTORYCZKA

218
00:14:11,079 --> 00:14:16,209
Było to bardzo ważne,
by zdobyć i umocnić poparcie mas.

219
00:14:18,003 --> 00:14:19,880
A o co chodzi z…

220
00:14:20,755 --> 00:14:22,382
tym wąsem?

221
00:14:23,925 --> 00:14:29,222
Wąs zmienił się z takiego bardzo długiego,

222
00:14:29,306 --> 00:14:32,434
który nosił
podczas pierwszej wojny światowej.

223
00:14:33,435 --> 00:14:35,729
Coś zmusiło go do zmiany wizerunku.

224
00:14:37,063 --> 00:14:40,525
Według jednej z teorii
skrócił wąs jak u Kaisera Wilhelma

225
00:14:40,609 --> 00:14:43,320
podczas wojny, by zmieścił się pod maską.

226
00:14:44,070 --> 00:14:48,450
Według innej użył brzytwy,
by naśladować niemieckiego bohatera,

227
00:14:48,533 --> 00:14:49,784
Hansa Koeppena.

228
00:14:50,410 --> 00:14:54,122
Może nie spodziewał się,
że wąs zapewni mu nieśmiertelność.

229
00:14:54,205 --> 00:14:56,207
Ale czasem przyszły tyran…

230
00:14:57,542 --> 00:14:58,919
po prostu ma szczęście.

231
00:15:00,378 --> 00:15:03,548
To klasyczne wąsy typu toothbrush,

232
00:15:03,757 --> 00:15:09,763
które nosili Europejczycy
niższej klasy średniej.

233
00:15:09,971 --> 00:15:13,683
Hitler pokazywał,
że należy do tego środowiska.

234
00:15:14,768 --> 00:15:17,520
Po scementowaniu więzi z pospólstwem

235
00:15:18,480 --> 00:15:21,858
możecie czuć,
że wreszcie nadeszła wasza chwila,

236
00:15:21,942 --> 00:15:23,401
ale nie tak szybko.

237
00:15:25,070 --> 00:15:29,449
Jeśli chcecie przejść do historii,
trafcie do ludzi jeszcze mocniej.

238
00:15:30,241 --> 00:15:31,826
Do ich podświadomości.

239
00:15:31,910 --> 00:15:34,746
NADAJ RUCHOWI SYMBOL

240
00:15:34,913 --> 00:15:39,542
ROK 1920
14 LAT PRZED DOJŚCIEM HITLERA DO WŁADZY

241
00:15:39,751 --> 00:15:42,671
Wyszedłszy z piwiarni w latach 20.,

242
00:15:43,505 --> 00:15:46,633
partia nazistów zaczyna się rozrastać,

243
00:15:46,716 --> 00:15:50,679
ale istniały dziesiątki
podobnych prawicowych partii,

244
00:15:50,762 --> 00:15:52,263
szukających władzy.

245
00:15:53,223 --> 00:15:54,557
Jak każdy produkt,

246
00:15:54,641 --> 00:15:58,937
by ruch wybił się spośród innych,
potrzebuje dobrego marketingu.

247
00:15:59,020 --> 00:16:03,233
Codziennie przechodzą tędy
192 tysiące butelek.

248
00:16:04,067 --> 00:16:07,153
A Hitler doskonale znał się na reklamie.

249
00:16:07,737 --> 00:16:10,115
Zupełnie jak gdyby maszyna je ożywiała,

250
00:16:11,574 --> 00:16:14,202
zamieniała w symbole nas samych

251
00:16:14,285 --> 00:16:18,331
ustawionych w kolejce po przyszłość
i poruszanych przez obce siły.

252
00:16:18,415 --> 00:16:21,626
Idących ku przeznaczeniu,
którego nie widzimy wyraźnie.

253
00:16:23,336 --> 00:16:25,296
Hitler znał potęgę wizerunku.

254
00:16:26,840 --> 00:16:29,426
Rozpoznał też potęgę symboli.

255
00:16:29,509 --> 00:16:31,553
Oprócz człowieka

256
00:16:32,387 --> 00:16:35,640
potrzebna była także ikonografia.

257
00:16:37,308 --> 00:16:40,103
A jeśli chodzi o symbole,
to trzeba przyznać,

258
00:16:40,186 --> 00:16:42,147
że ten jest potężny.

259
00:16:45,442 --> 00:16:48,737
Nie ma słynniejszego symbolu

260
00:16:48,820 --> 00:16:51,614
niż swastyka w białym kole
na czerwonej fladze.

261
00:16:52,907 --> 00:16:57,996
To wciąż najbardziej sugestywny symbol
w historii naszej planety.

262
00:17:01,207 --> 00:17:03,668
Symbol jest oczywiście istotny,

263
00:17:03,752 --> 00:17:05,628
ale władzę zapewniają ludzie,

264
00:17:05,712 --> 00:17:08,381
a ci muszą być stosownie ubrani.

265
00:17:08,465 --> 00:17:09,924
*PROJEKT HUGO BOSSA

266
00:17:12,052 --> 00:17:15,889
Tę zasadę Hitler zrealizował
dzięki brunatnym koszulom.

267
00:17:19,684 --> 00:17:22,562
Samo zdobycie munduru

268
00:17:22,645 --> 00:17:25,648
i przynależność do czegoś wielkiego,
do ruchu,

269
00:17:25,732 --> 00:17:29,611
było w niemieckiej psychice
niezwykle ważne.

270
00:17:29,694 --> 00:17:33,073
Ten mundur oznaczał poświęcenie, służbę,

271
00:17:33,156 --> 00:17:34,991
posłuszeństwo i lojalność.

272
00:17:36,201 --> 00:17:40,663
Innymi słowy: każdy, kto nosi mundur,
należy do drużyny.

273
00:17:42,540 --> 00:17:44,375
A kto by tego nie chciał?

274
00:17:44,584 --> 00:17:50,423
Konformizm to zdecydowanie
jeden z głównych celów każdego tyrana.

275
00:17:52,300 --> 00:17:54,552
Udaje im się go czasem osiągnąć,

276
00:17:55,345 --> 00:17:59,349
bo są w stanie przekonać
swoich zwolenników,

277
00:17:59,432 --> 00:18:02,310
że to nie konformizm,

278
00:18:02,393 --> 00:18:03,728
a zjednoczenie.

279
00:18:13,071 --> 00:18:15,406
Zjednoczonego ruchu z symbolem

280
00:18:15,490 --> 00:18:18,201
wkrótce nie będzie można zignorować.

281
00:18:22,872 --> 00:18:25,083
Hitler przyciąga ludzi

282
00:18:25,166 --> 00:18:27,127
politycznymi widowiskami.

283
00:18:31,047 --> 00:18:36,177
Swastyki, marsze w mundurach,
wiece wśród pochodni i przemowy

284
00:18:36,261 --> 00:18:37,345
są kuszące.

285
00:18:38,012 --> 00:18:42,767
Skoro wszyscy razem
weźmiemy w tym udział, dołączmy.

286
00:18:44,102 --> 00:18:45,061
Frajda.

287
00:18:45,562 --> 00:18:48,523
Potraficie zrobić przedstawienie
i macie wizerunek.

288
00:18:48,731 --> 00:18:50,441
Ale to jeszcze nie koniec.

289
00:18:51,151 --> 00:18:54,863
Musicie wzmóc działania.

290
00:18:54,946 --> 00:18:58,283
Pomoże w tym odpowiednia obsada etatów.

291
00:19:02,745 --> 00:19:05,832
STWÓRZ EKIPĘ

292
00:19:08,751 --> 00:19:12,422
Nikt, absolutnie nikt,
nie rządzi samodzielnie.

293
00:19:13,381 --> 00:19:17,719
Nie Idi Amin i nie Ludwik XIV,
który powiedział: „L’état c’est moi”,

294
00:19:17,802 --> 00:19:19,095
państwo to ja.

295
00:19:19,179 --> 00:19:20,972
Nikt nie rządzi sam.

296
00:19:21,055 --> 00:19:24,684
Przejmując władzę,
będziecie potrzebować zaufanego zespołu,

297
00:19:24,767 --> 00:19:27,645
który wzmocni wasze słowa
i będzie was strzegł.

298
00:19:28,146 --> 00:19:29,230
Oto dowody.

299
00:19:30,857 --> 00:19:33,693
Zaufani wojskowi Mu’ammara al-Kaddafiego

300
00:19:33,776 --> 00:19:36,654
pomogli mu obalić króla Libii

301
00:19:36,738 --> 00:19:39,824
i utworzyć rząd,
na którego czele stał ponad 40 lat.

302
00:19:40,575 --> 00:19:44,120
Saddam Husajn polegał na rodzinie
i członkach plemienia,

303
00:19:44,204 --> 00:19:47,248
którzy udzielali mu wsparcia
podczas rządów.

304
00:19:48,333 --> 00:19:51,878
Józef Stalin awansował zwolenników
w Komitecie Centralnym,

305
00:19:51,961 --> 00:19:56,716
dzięki czemu pozbył się przeciwników
i zyskał całkowitą władzę.

306
00:19:58,092 --> 00:20:01,596
Ale do zespołu,
który pomoże wam zdobyć władzę,

307
00:20:01,679 --> 00:20:03,765
nie nada się każdy.

308
00:20:03,848 --> 00:20:07,268
Potrzebni wam ludzie
o różnorodnych umiejętnościach,

309
00:20:07,352 --> 00:20:09,437
którzy zrealizują waszą wizję.

310
00:20:10,271 --> 00:20:12,482
Organizator, który pomoże prowadzić

311
00:20:12,565 --> 00:20:14,567
i poszerzyć wasz ruch.

312
00:20:15,193 --> 00:20:16,611
Bezwzględny wojskowy,

313
00:20:16,694 --> 00:20:20,365
który zwerbuje innych,
by spełniali wasze zachcianki.

314
00:20:20,448 --> 00:20:23,618
Zaufany asystent, który dopilnuje grafiku

315
00:20:23,701 --> 00:20:26,579
i zapisze
wasze złote myśli dla potomności.

316
00:20:27,038 --> 00:20:31,084
I wreszcie odznaczony bohater,
który pozyska bogate elity.

317
00:20:31,167 --> 00:20:33,294
Rewolucja nie jest wszak tania.

318
00:20:34,337 --> 00:20:38,091
Cały czas miejcie oczy otwarte
i szukajcie nowych ludzi.

319
00:20:38,675 --> 00:20:43,179
Gdy ruch będzie rósł,
niektórzy zakwestionują wasz autorytet.

320
00:20:43,263 --> 00:20:46,641
Nie zapominajcie więc
o najważniejszym wymogu.

321
00:20:47,642 --> 00:20:51,854
Potrzebni są ludzie, którzy będą lojalni.

322
00:20:52,939 --> 00:20:56,067
Na to Hitler mógł zawsze liczyć
u tego gościa,

323
00:20:56,150 --> 00:20:58,736
jego największego zwolennika.

324
00:20:59,862 --> 00:21:01,197
Josepha Goebbelsa.

325
00:21:01,823 --> 00:21:04,075
Goebbels ubóstwiał Hitlera.

326
00:21:05,076 --> 00:21:07,704
Usłyszał jego przemówienie,

327
00:21:07,787 --> 00:21:12,542
zachwycił się i pomyślał:
„To jest ten jedyny”.

328
00:21:13,710 --> 00:21:17,922
Goebbels rozumiał potęgę
nowoczesnych mediów.

329
00:21:18,840 --> 00:21:21,968
Kin i kontroli nad mediami.

330
00:21:22,051 --> 00:21:26,639
Potęgę wbijania do głowy i powtarzania.

331
00:21:26,723 --> 00:21:29,475
Joseph Goebbels
został ministrem propagandy.

332
00:21:33,688 --> 00:21:35,023
Talent jest ważny.

333
00:21:35,106 --> 00:21:39,110
Ale liczy się to, żebyście zawsze
byli na pierwszym miejscu,

334
00:21:39,193 --> 00:21:41,321
nawet gdy zrobi się źle.

335
00:21:41,404 --> 00:21:43,614
Goebbels był prawdziwie oddany.

336
00:21:43,698 --> 00:21:49,120
Pod koniec wojny otruł
z żoną sześcioro własnych dzieci,

337
00:21:49,203 --> 00:21:53,666
a potem sam siebie,
bo nie wyobrażał sobie świata bez Hitlera.

338
00:21:56,878 --> 00:21:58,671
To dopiero lojalność.

339
00:22:02,925 --> 00:22:06,804
Jeśli wszystko robicie
według księgi zasad,

340
00:22:06,888 --> 00:22:08,431
znacie swoją boską misję,

341
00:22:09,140 --> 00:22:11,267
wykorzystaliście gniew ludzi,

342
00:22:11,351 --> 00:22:13,519
stworzyliście wizerunek „everymana”

343
00:22:13,603 --> 00:22:16,939
i nadaliście ruchowi
niezapomnianą tożsamość.

344
00:22:17,023 --> 00:22:20,401
A teraz macie krąg osób,
które rwą się do działań.

345
00:22:20,610 --> 00:22:25,740
Ale by postawić ostateczny krok,
musicie poczekać, aż nadarzy się okazja.

346
00:22:25,823 --> 00:22:28,701
A gdy się nadarzy,
lepiej ją wykorzystajcie.

347
00:22:28,785 --> 00:22:31,662
ZADECYDUJ, KIEDY UDERZYĆ

348
00:22:32,663 --> 00:22:37,001
Presja jest coraz większa,
ale wyczucie czasu jest najważniejsze.

349
00:22:38,002 --> 00:22:42,048
Zanim zaatakujecie,
musicie mieć cierpliwość niczym u kobry.

350
00:22:42,131 --> 00:22:45,593
Musicie przygotować się
na długą rozgrywkę, na czekanie.

351
00:22:45,676 --> 00:22:49,138
Wierzcie mi: cierpliwość popłaca.

352
00:22:49,680 --> 00:22:50,556
Pokażę.

353
00:22:52,475 --> 00:22:58,439
Jako wiceprezydent Iraku Saddam Husajn
dziesięć lat zbierał lojalnych ludzi,

354
00:22:58,523 --> 00:23:01,526
a następnie użył ich do przejęcia władzy.

355
00:23:02,652 --> 00:23:05,738
Józef Stalin siedem lat
przymilał się do Lenina,

356
00:23:05,822 --> 00:23:09,033
zanim ojciec Rosji wreszcie dał mu władzę.

357
00:23:09,117 --> 00:23:14,330
Idi Amin umieścił w armii
członków swego plemienia, Kakwa,

358
00:23:14,414 --> 00:23:16,916
którzy potem pomogli mu obalić prezydenta.

359
00:23:17,750 --> 00:23:22,004
Hitler prawie zaprzepaścił swą szansę
i zrobił falstart.

360
00:23:23,047 --> 00:23:25,883
ROK 1923
11 LAT PRZED DOJŚCIEM HITLERA DO WŁADZY

361
00:23:26,926 --> 00:23:28,428
Pucz piwiarniany.

362
00:23:29,637 --> 00:23:32,807
Hitler organizuje
nieprzemyślany zamach stanu.

363
00:23:32,890 --> 00:23:36,310
Próbuje poprowadzić tłum nazistów

364
00:23:36,394 --> 00:23:38,104
ulicami Monachium,

365
00:23:38,187 --> 00:23:43,651
wziąć bawarskich przywódców na zakładników
i zmusić ich do oddania władzy.

366
00:23:43,734 --> 00:23:46,028
Dochodzi do nieporozumień.

367
00:23:46,112 --> 00:23:49,991
Ostatecznie wychodzą z piwiarni,
ale atakuje ich policja.

368
00:23:50,074 --> 00:23:51,200
To wielki błąd.

369
00:23:51,826 --> 00:23:53,661
WIĘZIENIE LANDSBERG

370
00:23:54,454 --> 00:23:56,956
Hitler ląduje w więzieniu Landsberg.

371
00:23:57,039 --> 00:23:59,792
Prasa na całym świecie
spisuje go na straty.

372
00:23:59,876 --> 00:24:03,045
Słynny artykuł z New York Times mówi:

373
00:24:03,129 --> 00:24:07,467
„Herr Hitler wkrótce najpewniej wycofa się
z życia publicznego”.

374
00:24:08,426 --> 00:24:11,929
I tak się dzieje.
Nikt już później o nim nie usłyszy.

375
00:24:12,680 --> 00:24:17,560
KONIEC

376
00:24:17,643 --> 00:24:18,853
A, no tak…

377
00:24:19,437 --> 00:24:21,355
*AUTENTYCZNE ZDJĘCIE Z WIĘZIENIA

378
00:24:21,439 --> 00:24:23,483
Jest tam z Rudolfem Hessem.

379
00:24:23,566 --> 00:24:28,988
Hess przekonał go,
żeby spisał swój manifest.

380
00:24:29,071 --> 00:24:32,575
Manifest ten przeradza się później
w Mein Kampf,

381
00:24:32,658 --> 00:24:33,743
„moją walkę”.

382
00:24:34,660 --> 00:24:39,081
Opisanie swoich celów i zwolnienie
z więzienia po dziewięciu miesiącach

383
00:24:39,165 --> 00:24:41,959
nie wpłynęło od razu
na poprawę losów Hitlera.

384
00:24:42,543 --> 00:24:44,212
Zrobiło się gorzej.

385
00:24:44,712 --> 00:24:48,257
1924-1929: ZŁOTE LATA DWUDZIESTE

386
00:24:48,341 --> 00:24:53,846
Szalone lata dwudzieste były czasem
swobodnego wyrażania siebie i okazji.

387
00:24:53,930 --> 00:24:56,140
Sposób ubierania się, styl życia,

388
00:24:56,224 --> 00:24:58,059
wyzwolenie kobiet.

389
00:24:58,684 --> 00:25:00,353
Coś ekscytującego!

390
00:25:01,187 --> 00:25:02,230
A gdzie tam!

391
00:25:02,313 --> 00:25:06,025
Tyran nie może mieć
szczęśliwego społeczeństwa.

392
00:25:06,526 --> 00:25:07,527
WYBORY 1924

393
00:25:07,610 --> 00:25:11,113
Hitler miał cichy okres.
Rozgrywała się polityczna walka.

394
00:25:11,197 --> 00:25:12,198
NAZIŚCI 2,6%

395
00:25:13,282 --> 00:25:16,077
Na szczęście dobre czasy
nie trwają wiecznie.

396
00:25:18,329 --> 00:25:22,124
W październiku 1929 roku
nastąpił krach na giełdzie w USA.

397
00:25:22,208 --> 00:25:25,086
Światowe rynki zaczęły upadać.

398
00:25:26,003 --> 00:25:30,258
Po nastąpieniu Wielkiego Kryzysu
partia nazistów zaczęła rosnąć.

399
00:25:34,637 --> 00:25:37,390
Przed Wielkim Kryzysem
nikt się nie spodziewał,

400
00:25:37,473 --> 00:25:39,767
że zostaną dominującą partią.

401
00:25:40,810 --> 00:25:47,567
W lipcu 1932 roku nastąpił
szczytowy moment ich popularności: 37%.

402
00:25:47,650 --> 00:25:50,611
Hitlera mianowano kanclerzem.

403
00:25:50,778 --> 00:25:53,864
30 STYCZNIA 1933 ROKU
HITLER MIANOWANY KANCLERZEM

404
00:25:55,116 --> 00:25:59,078
Obejmując urząd kanclerza,
Hitler nie zyskuje władzy absolutnej.

405
00:25:59,161 --> 00:26:02,164
Nie jest głową państwa.
Ma nad sobą prezydenta.

406
00:26:02,665 --> 00:26:07,336
Musi szukać okazji,
które umocnią jego władzę.

407
00:26:08,170 --> 00:26:11,924
Nie ma lepszej okazji niż dobry kryzys.

408
00:26:12,550 --> 00:26:15,678
Pożar Reichstagu umożliwił mu atak.

409
00:26:17,597 --> 00:26:19,432
27 LUTEGO 1933 ROKU

410
00:26:21,642 --> 00:26:25,688
Co jest gorszego niż widok
płonącego serca rządu?

411
00:26:25,771 --> 00:26:32,194
Gdy Hitler pojawia się na miejscu,
nie jest wstrząśnięty, ale natchniony.

412
00:26:33,195 --> 00:26:36,449
„Oto początek
nowej ery w historii Niemiec”.

413
00:26:36,532 --> 00:26:38,075
Tak mówi reporterowi.

414
00:26:38,159 --> 00:26:41,662
Spieszy do siedziby partyjnej gazety

415
00:26:41,746 --> 00:26:43,247
i pracuje do świtu.

416
00:26:43,831 --> 00:26:48,252
Następnego dnia
jego nagłówek oskarża o pożar komunistów.

417
00:26:49,879 --> 00:26:52,590
Niektórzy mają inną teorię.

418
00:26:55,384 --> 00:26:58,220
Uważają, że to agenci nazistów

419
00:26:58,304 --> 00:27:00,389
podłożyli ogień na rozkaz Hitlera,

420
00:27:00,473 --> 00:27:03,267
żeby przekonać do siebie społeczeństwo.

421
00:27:05,353 --> 00:27:07,021
Ignorując te głosy,

422
00:27:07,688 --> 00:27:12,526
Hitler żąda, by ministrowie
podpisali przygotowany przez niego dekret,

423
00:27:12,610 --> 00:27:15,946
który oddawał Niemcy
pod kontrolę nazistów,

424
00:27:16,530 --> 00:27:19,909
i zanosi go prezydentowi
Paulowi von Hindenburgowi.

425
00:27:19,992 --> 00:27:25,122
Von Hindenburg nie potrafi się postawić
ani zaradzić kryzysowi.

426
00:27:26,374 --> 00:27:30,461
Oficjalny dekret pozwala Hitlerowi
uwięzić przeciwników,

427
00:27:30,544 --> 00:27:35,049
rozwiązać pozostałe partie polityczne
i uciszyć prasę.

428
00:27:35,841 --> 00:27:38,636
Hitler szukał okazji,

429
00:27:38,719 --> 00:27:43,474
by znieść wolności obywatelskie
i zniszczyć opozycję.

430
00:27:43,557 --> 00:27:44,975
Znalazł ją.

431
00:27:47,478 --> 00:27:50,690
Potencjalni dyktatorzy
instynktownie wiedzą,

432
00:27:50,773 --> 00:27:53,609
że kiedy ludzie czują się zagrożeni,

433
00:27:54,151 --> 00:28:00,574
pragną mocnego, autorytarnego przywództwa
i popierają silnego człowieka.

434
00:28:01,701 --> 00:28:05,413
Przygotowano już grunt.
Teraz to kwestia czasu.

435
00:28:07,748 --> 00:28:11,127
Siedemnaście miesięcy później
von Hindenburg umiera.

436
00:28:11,711 --> 00:28:15,506
Hitler zostaje zarówno kanclerzem,
jak i prezydentem Niemiec.

437
00:28:15,589 --> 00:28:20,219
To 16 lat po tym, gdy zdał sobie sprawę
ze swego przeznaczenia.

438
00:28:21,262 --> 00:28:23,264
Dopiero zaczyna.

439
00:28:27,101 --> 00:28:31,188
Jeśli doszliście tak daleko, gratulujemy!

440
00:28:31,272 --> 00:28:35,151
Zbudowaliście ruch i przejęliście władzę.

441
00:28:37,111 --> 00:28:39,572
Ale teraz czas na złe wieści.

442
00:28:39,655 --> 00:28:41,699
Nie jesteście już przegranymi.

443
00:28:43,159 --> 00:28:44,285
Jesteście najlepsi.

444
00:28:45,286 --> 00:28:48,122
A to oznacza, że wzięto was na celownik.

445
00:28:48,205 --> 00:28:50,624
Jak skonsolidować władzę

446
00:28:50,708 --> 00:28:52,251
i kontrolować rywali?

447
00:28:54,044 --> 00:28:57,673
Niech Saddam Husajn odpowie na pytanie,

448
00:28:57,757 --> 00:29:00,968
które nęka każdego nowego tyrana:

449
00:29:01,927 --> 00:29:04,597
jak trzymać wrogów na dystans?

450
00:29:34,794 --> 00:29:36,504
Napisy: Krzysztof Bożejewicz