1
00:00:06,277 --> 00:00:10,740
Wszystko, co kryję w sobie

2
00:00:19,958 --> 00:00:22,961
Dla mnie depresja to bycie…

3
00:00:24,462 --> 00:00:27,215
w najciemniejszej, najzimniejszej…

4
00:00:28,216 --> 00:00:32,136
części oceanu z ciężarkami o wadze 50 kg przy kostkach.

5
00:00:33,012 --> 00:00:35,682
Staram się wypłynąć na powierzchnię…

6
00:00:36,683 --> 00:00:41,145
a cały czas opadam w dół.

7
00:00:41,229 --> 00:00:43,064
Coraz głębiej i głębiej.

8
00:00:44,399 --> 00:00:45,775
W panice.

9
00:00:45,859 --> 00:00:47,026
Wiecie…

10
00:00:47,527 --> 00:00:50,029
A wraz z paniką pojawiają się frustracja, gniew.

11
00:00:54,450 --> 00:00:55,660
Agresja.

12
00:00:56,160 --> 00:00:59,873
Wszystkie emocje, które tłumię,

13
00:00:59,956 --> 00:01:01,457
wypływają na wierzch,

14
00:01:02,083 --> 00:01:04,293
gdy mnie coś ściąga na dno.

15
00:01:04,376 --> 00:01:05,628
Wiecie? I…

16
00:01:06,671 --> 00:01:10,258
Jest zimno, ciemno i czuję się samotny.

17
00:01:10,341 --> 00:01:14,345
I to cię zjada od środka do chwili,

18
00:01:14,429 --> 00:01:17,682
gdy wymyślisz, jak się oswobodzić z łańcuchów

19
00:01:17,765 --> 00:01:22,770
i popłynąć ku powierzchni. Czujesz, jak schodzi z ciebie ciśnienie,

20
00:01:23,271 --> 00:01:25,356
i możesz złapać oddech.

21
00:01:29,986 --> 00:01:33,448
To się pojawia i znika. Przeżywałem to na studiach.

22
00:01:33,531 --> 00:01:35,617
Ale zawsze sobie powtarzałem,

23
00:01:35,700 --> 00:01:37,368
że przesadzam.

24
00:01:37,452 --> 00:01:40,914
Zawsze znajdowałem jakąś wymówkę,

25
00:01:40,997 --> 00:01:42,498
żeby zamieść to pod dywan.

26
00:01:50,381 --> 00:01:52,217
Dorastałem w Compton, w Kalifornii.

27
00:01:53,426 --> 00:01:54,886
Nie mieliśmy wiele,

28
00:01:54,969 --> 00:02:01,059
ale moi rodzice zawsze mnie chronili i wspierali.

29
00:02:02,310 --> 00:02:06,898
Moja mama straciła swoich braci w bójkach gangów.

30
00:02:07,440 --> 00:02:09,901
Moi przyjaciele, członkowie rodziny

31
00:02:09,984 --> 00:02:12,529
umierali w młodym wieku.

32
00:02:13,530 --> 00:02:15,615
Pamiętam, gdy kiedyś wolno podjechał wóz,

33
00:02:15,698 --> 00:02:19,410
trzeba było się schylić, schować za autem, bo strzelali.

34
00:02:20,119 --> 00:02:21,454
Nawet teraz,

35
00:02:22,080 --> 00:02:23,790
gdy wolno podjeżdża samochód…

36
00:02:24,958 --> 00:02:27,669
waham się: „Kto w nim jest?”.

37
00:02:29,212 --> 00:02:31,047
To się na mnie odbiło.

38
00:02:31,130 --> 00:02:34,509
To mnie popchnęło w kierunku rzeczy…

39
00:02:35,593 --> 00:02:36,928
które zapewniły mi ucieczkę.

40
00:02:38,680 --> 00:02:40,682
Tym zawsze była koszykówka.

41
00:02:40,765 --> 00:02:41,975
DeRozan!

42
00:02:42,058 --> 00:02:44,394
To była jedyna rzecz, dzięki której czułem,

43
00:02:44,477 --> 00:02:47,313
że uciekam od problemów i mogę być sobą.

44
00:02:47,397 --> 00:02:48,606
Co za końcówka!

45
00:02:48,690 --> 00:02:51,109
Zawsze w tym znajdowałem spokój,

46
00:02:51,192 --> 00:02:55,780
ale nie odnosiłem się do rzeczywistości, która się działa.

47
00:02:55,864 --> 00:02:59,284
W NBA Draft 2009

48
00:02:59,367 --> 00:03:01,619
Toronto Raptors wybierają

49
00:03:01,703 --> 00:03:05,123
DeMara DeRozana z Uniwersytetu Południowej Kalifornii.

50
00:03:09,377 --> 00:03:12,463
Blokuje go Biyombo. DeRozan rzuca i trafia!

51
00:03:14,924 --> 00:03:17,594
Biegnie. To był rzut!

52
00:03:17,677 --> 00:03:19,345
DeRozan bez litości!

53
00:03:19,429 --> 00:03:20,680
To było mocne!

54
00:03:21,764 --> 00:03:24,058
Tak właśnie wygląda gwiazda.

55
00:03:24,559 --> 00:03:28,897
Patrzysz i widzisz, że jesteś gwiazdą, wygrywasz.

56
00:03:28,980 --> 00:03:32,066
Jesteś w telewizji, poświęcają ci mnóstwo uwagi,

57
00:03:32,150 --> 00:03:33,902
aż cię to przygniata.

58
00:03:35,028 --> 00:03:38,740
Przez tyle lat tak bardzo tłumiłem ból,

59
00:03:38,823 --> 00:03:42,994
że mroczne myśli zaczęły nawiedzać mnie coraz częściej.

60
00:03:43,077 --> 00:03:47,248
Już nie od czasu do czasu, a co kilka dni.

61
00:03:47,332 --> 00:03:49,751
A potem przez tydzień.

62
00:03:50,752 --> 00:03:53,421
Działo się to tak często, że musiałem…

63
00:03:53,922 --> 00:03:56,382
załamać się i w końcu się tym zająć.

64
00:03:56,883 --> 00:03:58,176
Depresja mnie wyniszcza…

65
00:03:58,259 --> 00:03:59,385
Opublikowałem ten tweet.

66
00:04:00,345 --> 00:04:03,890
W tej chwili poczułem, jakbym coś z siebie zrzucał.

67
00:04:04,891 --> 00:04:07,393
Poszedłem spać, ale gdy się obudziłem…

68
00:04:07,477 --> 00:04:09,854
DEMAR DEROZAN MÓWI O SWOJEJ WALCE Z DEPRESJĄ

69
00:04:09,938 --> 00:04:11,523
Musiałem się z tym zmierzyć.

70
00:04:11,606 --> 00:04:13,024
MÓWI O DEPRESJI: „WSZYSCY JESTEŚMY LUDŹMI”

71
00:04:13,107 --> 00:04:15,568
Wiem, że wielu ludzi wstydzi się o tym mówić.

72
00:04:15,652 --> 00:04:18,737
Sportowcy o tym nie mówią, a ty powiedziałeś.

73
00:04:19,864 --> 00:04:20,865
OPOWIADA O WALCE Z DEPRESJĄ

74
00:04:20,949 --> 00:04:22,951
Kilku graczy NBA powiedziało o problemach.

75
00:04:23,034 --> 00:04:24,869
Czy depresja zbiera żniwo w NBA?

76
00:04:24,953 --> 00:04:27,121
Zdrowie psychiczne w NBA. Co zrobi liga?

77
00:04:27,205 --> 00:04:28,831
DEMAR DEROZAN MÓWI O WALCE Z DEPRESJĄ

78
00:04:28,915 --> 00:04:31,251
Chcę pomówić o tekście Kevina Love’a…

79
00:04:31,334 --> 00:04:32,544
WSZYSCY COŚ PRZEŻYWAJĄ

80
00:04:32,627 --> 00:04:35,588
…w którym szczerze opowiada o walce z lękiem i napadami paniki.

81
00:04:35,672 --> 00:04:37,340
Powiedział, że DeMar DeRozan…

82
00:04:37,423 --> 00:04:38,633
MÓWIĄ O ZDROWIU PSYCHICZNYM

83
00:04:38,716 --> 00:04:40,510
- …mu to umożliwił. - DeMar, tak.

84
00:04:40,593 --> 00:04:42,178
TWEET DEROZANA WYWOŁUJE WSPARCIE

85
00:04:42,262 --> 00:04:43,471
To, co zrobił DeRozan,

86
00:04:43,555 --> 00:04:45,932
że powiedział publicznie o swojej depresji,

87
00:04:46,015 --> 00:04:47,350
spowodowało ogromną zmianę,

88
00:04:47,433 --> 00:04:49,978
na pewno w NBA, ale i w innych sportach…

89
00:04:50,061 --> 00:04:51,145
KOMISARZ NBA

90
00:04:51,229 --> 00:04:53,147
…bo gracze poczuli się komfortowo,

91
00:04:53,231 --> 00:04:55,441
mówiąc o bardzo ważnych kwestiach.

92
00:04:57,402 --> 00:04:59,529
Podobno NBA zamierza…

93
00:04:59,612 --> 00:05:00,613
GDZIE DZIEJE SIĘ NIESAMOWITE

94
00:05:00,697 --> 00:05:03,908
…zreorganizować politykę dotyczącą zdrowia psychicznego w sezonie 2019-2020.

95
00:05:03,992 --> 00:05:05,368
Według portalu The Athletic

96
00:05:05,451 --> 00:05:07,871
liga wprowadzi inicjatywę w zakresie zdrowia psychicznego,

97
00:05:07,954 --> 00:05:10,290
na którą musi przystać wszystkie 30 drużyn.

98
00:05:12,125 --> 00:05:16,129
Gdy zatracamy się w sporcie, nie zdajemy sobie sprawy,

99
00:05:16,212 --> 00:05:20,216
że w ten sposób tuszujemy to, co się dzieje w społeczeństwie.

100
00:05:20,300 --> 00:05:23,136
Mnie to zajęło…

101
00:05:24,137 --> 00:05:26,681
Miałem prawie 30 lat, nim to zrozumiałem.

102
00:05:29,058 --> 00:05:33,938
Zawodowi sportowcy zmagają się z tymi samymi problemami,

103
00:05:34,022 --> 00:05:38,234
z którymi zmagają się inni ludzie, ale do tego dochodzi sława…

104
00:05:38,318 --> 00:05:39,527
PSYCHOTERAPEUTA DETROIT PISTONS

105
00:05:39,611 --> 00:05:40,778
…sukces finansowy,

106
00:05:40,862 --> 00:05:45,950
i inne rzeczy, które składają się na bycie znanym sportowcem.

107
00:05:46,034 --> 00:05:48,203
Ale świat tego tak nie widzi.

108
00:05:48,286 --> 00:05:50,872
Świat to widzi tak: „Jesteś sławny.

109
00:05:50,955 --> 00:05:54,042
Masz pieniądze. To nie masz żadnych poważnych problemów”.

110
00:05:54,125 --> 00:05:58,504
Ale to nieprawda. Oni są ludźmi tak jak inni.

111
00:05:59,964 --> 00:06:02,634
„Chodzenie do terapeuty lub dbanie o dobrostan psychiczny

112
00:06:02,717 --> 00:06:04,719
ilustrują moją wrażliwość”.

113
00:06:05,220 --> 00:06:07,305
Zawodowi sportowcy uważają:

114
00:06:07,388 --> 00:06:10,225
„Mój przeciwnik dostroi się do tej wrażliwości

115
00:06:10,308 --> 00:06:14,729
i może osoby, które decydują o moim kolejnym kontrakcie,

116
00:06:14,812 --> 00:06:16,689
też się do niej dostroją”.

117
00:06:18,983 --> 00:06:22,278
Charakterystyczne dla społeczności afroamerykańskiej jest to,

118
00:06:22,362 --> 00:06:23,863
że nie chcemy osób z zewnątrz.

119
00:06:24,489 --> 00:06:28,326
To znany od dawna problem w naszej społeczności,

120
00:06:28,409 --> 00:06:30,286
że nikt obcy nam nie pomoże.

121
00:06:30,787 --> 00:06:33,873
Więc trzymaj to w sobie. Nikomu o tym nie mów.

122
00:06:33,957 --> 00:06:37,460
A tak naprawdę nie chcemy o tym mówić nawet w kręgach rodzinnych.

123
00:06:37,544 --> 00:06:40,713
Mówimy tylko: „Ten chłopak od lat ma problemy”.

124
00:06:40,797 --> 00:06:42,799
Te wszystkie problemy zdrowia psychicznego

125
00:06:42,882 --> 00:06:45,802
nie są diagnozowane.

126
00:06:46,844 --> 00:06:49,556
Byłem głównym trenerem w Toronto przez siedem lat

127
00:06:49,639 --> 00:06:52,725
i znałem DeMara od czasów jego drugiego roku w NBA,

128
00:06:52,809 --> 00:06:55,645
może trzeciego. Patrzyłem, jak się rozwija.

129
00:06:55,728 --> 00:07:00,066
Z Brendą i dziećmi byliśmy w LA. Trenowałem same gwiazdy.

130
00:07:00,149 --> 00:07:01,359
GŁÓWNY TRENER DETROIT PISTONS

131
00:07:01,442 --> 00:07:04,779
Zobaczyłem tweet mówiący o tym, że zmaga się

132
00:07:04,863 --> 00:07:07,490
z trudnymi sytuacjami, z depresją.

133
00:07:07,574 --> 00:07:10,660
Byłem w szoku, bo tego nigdy nie zauważyłem.

134
00:07:11,244 --> 00:07:14,747
Gdy usłyszeliśmy o tym, że cierpi na depresję,

135
00:07:14,831 --> 00:07:17,041
czuliśmy się, jakbyśmy go zawiedli.

136
00:07:17,125 --> 00:07:20,003
Jakby nie czuł się z nami na tyle komfortowo,

137
00:07:20,086 --> 00:07:22,046
by coś na ten temat powiedzieć.

138
00:07:22,130 --> 00:07:23,131
ŻONA DWANE’A

139
00:07:23,214 --> 00:07:27,218
Czułam się, jakbyśmy naprawdę dali plamę.

140
00:07:27,719 --> 00:07:29,637
A ja powiedziałbym,

141
00:07:29,721 --> 00:07:34,017
że mechanizm maskowania problemu jest bardzo silny.

142
00:07:34,100 --> 00:07:35,977
- Racja. - I sądzę,

143
00:07:36,060 --> 00:07:40,064
że taki człowiek sobie myśli: „Nie powinienem mieć tego problemu.

144
00:07:40,148 --> 00:07:42,400
Nie powinienem o tym mówić”.

145
00:07:42,483 --> 00:07:46,029
Ale jestem z niego dumny, że zrozumiał,

146
00:07:46,112 --> 00:07:48,698
że może o tym mówić.

147
00:07:48,781 --> 00:07:52,827
I dzięki temu ja wiem, czego tak naprawdę nie wiem,

148
00:07:52,911 --> 00:07:55,079
i wiem, że nie mam kwalifikacji,

149
00:07:55,163 --> 00:07:57,832
by wchodzić w tę część jego życia.

150
00:07:57,916 --> 00:07:59,667
Dawaj, DJ!

151
00:07:59,751 --> 00:08:03,046
Dlatego, gdy dostałem tę pracę w Detroit,

152
00:08:03,129 --> 00:08:08,134
od razu chciałem mieć w zespole taką osobę jak dr Yeager.

153
00:08:08,218 --> 00:08:10,803
Kogoś, kto potrafi sobie z tym radzić.

154
00:08:11,596 --> 00:08:14,682
Powiedz mi, jak sobie radzisz psychicznie.

155
00:08:14,766 --> 00:08:18,269
Jak poradziłeś sobie z kontuzją, którą…

156
00:08:18,770 --> 00:08:22,398
Te pierwsze słowa, który wypowiadasz,

157
00:08:22,482 --> 00:08:23,483
są kluczowe.

158
00:08:23,566 --> 00:08:27,862
Wielu ludzi to psychologowie i terapeuci popularni.

159
00:08:27,946 --> 00:08:30,114
„Ten dzieciak ma problem z lękiem,

160
00:08:30,198 --> 00:08:31,950
i tak, to może być depresja”.

161
00:08:32,450 --> 00:08:34,118
Więc chwila.

162
00:08:34,202 --> 00:08:37,038
Powiedz mi, jaka jest różnica między depresją a smutkiem?

163
00:08:37,121 --> 00:08:38,665
Ludzie nie wiedzą.

164
00:08:38,748 --> 00:08:41,876
Jaka jest różnica między lękiem a zdenerwowaniem?

165
00:08:41,959 --> 00:08:43,545
Ludzie nie wiedzą.

166
00:08:43,628 --> 00:08:46,464
Nie musimy od razu stawiać klinicznej diagnozy.

167
00:08:47,090 --> 00:08:49,175
I sądzę, że to jest ważne dla graczy.

168
00:08:49,884 --> 00:08:53,555
Moją wersję terapii opisuję w ten sposób,

169
00:08:54,138 --> 00:08:56,015
że jest to po prostu rozmowa.

170
00:08:56,099 --> 00:08:58,142
Nikt nie ma nic przeciwko rozmowie.

171
00:08:58,768 --> 00:09:00,478
Jak ci minął ranek?

172
00:09:00,562 --> 00:09:02,480
Dobrze. Kawał dobrej roboty.

173
00:09:02,564 --> 00:09:03,565
- Tak? - Tak.

174
00:09:04,315 --> 00:09:06,109
Corey jest niesamowity.

175
00:09:06,192 --> 00:09:08,820
Gdy pojawił się w zeszłym roku…

176
00:09:08,903 --> 00:09:10,113
GRACZ DETROIT PISTONS

177
00:09:10,196 --> 00:09:14,325
…poczuliśmy ulgę, bo widać, jak ludzie się przy nim otwierają.

178
00:09:15,201 --> 00:09:17,203
To ktoś, kto wygląda jak ty,

179
00:09:17,787 --> 00:09:21,374
kto jest w stanie rozmawiać o czymkolwiek.

180
00:09:21,457 --> 00:09:24,794
Gdy mam problem i z tobą gadam, wiem, że go nie rozwiążesz.

181
00:09:24,878 --> 00:09:26,421
- Tak. - Ale to…

182
00:09:26,504 --> 00:09:29,299
- Ale to pozwala pozbyć się stresu. - Co nie?

183
00:09:30,216 --> 00:09:32,760
To sprawia, że jest wyjątkowy,

184
00:09:32,844 --> 00:09:37,056
bo on niczego od ciebie nie chce, ale chce wszystkiego dla ciebie.

185
00:09:37,140 --> 00:09:39,976
Chce, byś był najlepszą wersją siebie.

186
00:09:43,146 --> 00:09:46,482
Ostatnie trzy lata…

187
00:09:46,566 --> 00:09:51,154
To były najtrudniejsze trzy lata mojego życia.

188
00:09:52,530 --> 00:09:54,616
Jestem pod ogromną presją.

189
00:09:55,408 --> 00:09:57,327
Gdy na boisku wszystko idzie świetnie…

190
00:09:58,328 --> 00:09:59,370
życie jest super.

191
00:10:00,038 --> 00:10:01,956
Ale gdy w koszykówce się nie udaje

192
00:10:02,040 --> 00:10:07,253
albo wpływa na ciebie coś, na co nie masz kontroli, to tobą wstrząsa.

193
00:10:07,921 --> 00:10:11,132
W NBA wszyscy cały czas obserwują.

194
00:10:11,216 --> 00:10:12,217
ŻONA LANGSTONA

195
00:10:12,300 --> 00:10:15,094
Są media społecznościowe, zawsze jakiś tweet,

196
00:10:15,178 --> 00:10:16,304
zdjęcie na Instagramie.

197
00:10:16,387 --> 00:10:19,766
Zawsze krąży jakaś plotka, że kogoś przenoszą,

198
00:10:19,849 --> 00:10:21,392
że kogoś wyrzucają.

199
00:10:21,893 --> 00:10:24,187
Jego rodzice się starzeją. Sam jest ojcem.

200
00:10:24,771 --> 00:10:26,189
To duża presja.

201
00:10:27,315 --> 00:10:29,150
Gdy DeMar powiedział o depresji,

202
00:10:29,234 --> 00:10:31,361
to wstrząsnęło całym światem NBA.

203
00:10:31,903 --> 00:10:34,280
Większość osób nie wiedziała, co o tym myśleć.

204
00:10:35,073 --> 00:10:36,241
To znaczy, że jest słaby?

205
00:10:36,324 --> 00:10:38,910
A może silny, bo o tym powiedział?

206
00:10:39,661 --> 00:10:44,082
Jak mam rozumieć, co to znaczy dla naszego rozwoju?

207
00:10:45,166 --> 00:10:47,168
Gotowy? Uśmiech.

208
00:10:49,921 --> 00:10:50,797
Chodźmy.

209
00:10:50,880 --> 00:10:55,927
Mówimy o zdrowiu psychicznym dopiero wtedy, gdy następuje kryzys.

210
00:10:56,427 --> 00:11:00,515
Sądzę, że najważniejsze to zrozumieć,

211
00:11:00,598 --> 00:11:02,517
że trzeba się nim zająć od razu,

212
00:11:02,600 --> 00:11:06,354
by, gdy zdarzy się kryzys,

213
00:11:06,437 --> 00:11:08,815
być na niego przygotowanym.

214
00:11:10,650 --> 00:11:12,777
Najnowsze wiadomości.

215
00:11:12,861 --> 00:11:14,362
KOBE BRYANT GINIE W KATASTROFIE W WIEKU 41 LAT

216
00:11:14,445 --> 00:11:17,115
Pięciokrotny mistrz NBA, Kobe Bryant,

217
00:11:17,198 --> 00:11:21,327
zginął dziś w Los Angeles w katastrofie śmigłowca.

218
00:11:21,411 --> 00:11:23,162
Napływają nowe informacje.

219
00:11:23,246 --> 00:11:25,957
Pośród ofiar katastrofy znajdował się Kobe Bryant.

220
00:11:26,040 --> 00:11:27,041
KOBE BRYANT GINIE W KATASTROFIE

221
00:11:27,125 --> 00:11:28,960
Ktokolwiek wygra rzut sędziowski,

222
00:11:29,043 --> 00:11:32,964
pozwoli czasowi lecieć

223
00:11:33,047 --> 00:11:37,927
przez 24 sekundy, by w ten sposób uczcić pamięć Kobego Bryanta.

224
00:11:43,266 --> 00:11:44,934
Musiałem tego dnia rozegrać mecz.

225
00:11:45,018 --> 00:11:48,813
To był najtrudniejszy mecz w moim życiu.

226
00:11:48,897 --> 00:11:49,981
Rety…

227
00:11:51,316 --> 00:11:52,400
Słowa…

228
00:11:52,984 --> 00:11:54,485
Nie potrafię tego wytłumaczyć.

229
00:12:01,326 --> 00:12:04,370
Śmierć Kobego wpłynęła na wszystkich,

230
00:12:04,454 --> 00:12:07,749
ale przede wszystkim na graczy NBA.

231
00:12:13,296 --> 00:12:15,632
Zbyt często w przypadku żałoby

232
00:12:15,715 --> 00:12:19,093
odsuwamy ją od siebie, bo nie wiemy, co zrobić.

233
00:12:19,844 --> 00:12:22,305
Moim zadaniem jest ją przybliżyć

234
00:12:22,388 --> 00:12:26,351
i wspierać w taki sposób, jakiego dana osoba potrzebuje.

235
00:12:26,434 --> 00:12:28,102
HOŁD DLA KOBEGO BRYANTA

236
00:12:28,186 --> 00:12:30,104
Uczcijmy życie Kobego Bryanta…

237
00:12:30,188 --> 00:12:33,107
Chcę z wami porozmawiać o tym,

238
00:12:33,191 --> 00:12:37,278
jak się macie, jak się czujecie.

239
00:12:37,362 --> 00:12:42,116
Każdy człowiek przeżywa żałobę na swój sposób.

240
00:12:42,575 --> 00:12:43,785
Jak ja to robię,

241
00:12:43,868 --> 00:12:47,121
będzie się różniło od tego, jak wy to robicie.

242
00:12:47,205 --> 00:12:48,373
Jasne.

243
00:12:48,456 --> 00:12:52,210
Często pytam ludzi: skoro przeżywamy żałobę inaczej, to jaki sposób jest dobry?

244
00:12:52,293 --> 00:12:53,461
Każdy.

245
00:12:53,545 --> 00:12:56,005
- Tak. - Każdy ma swój sposób.

246
00:12:56,089 --> 00:12:58,174
Uważam, że to ważne,

247
00:12:58,258 --> 00:12:59,968
by móc o tym mówić.

248
00:13:01,344 --> 00:13:04,847
Zorientowałem się, że chyba minęło kilka godzin…

249
00:13:07,183 --> 00:13:10,812
a ja wciąż siedziałem w tym samym miejscu.

250
00:13:10,895 --> 00:13:11,896
Nie ruszyłem się.

251
00:13:11,980 --> 00:13:15,400
To była osoba, przeciwko której grałem, którą znałem,

252
00:13:15,483 --> 00:13:16,484
był moim idolem…

253
00:13:17,485 --> 00:13:18,736
To daje w kość.

254
00:13:18,820 --> 00:13:22,407
To jest jak otwarta rana, której nie możesz opatrzyć.

255
00:13:23,074 --> 00:13:24,284
ASYSTENT TRENERA DETROIT PISTONS

256
00:13:24,367 --> 00:13:26,369
Gdy o tym usłyszałem, powiedziałem…

257
00:13:26,452 --> 00:13:29,539
„Kobe nie mógł umrzeć. O czym wy mówicie?”.

258
00:13:29,622 --> 00:13:31,583
- Jasne. - Tak.

259
00:13:31,666 --> 00:13:33,042
- To trudne. - Tak.

260
00:13:33,126 --> 00:13:35,044
Wydawał się niezwyciężony.

261
00:13:35,128 --> 00:13:36,129
- Jakby… - Tak.

262
00:13:36,212 --> 00:13:38,548
- Był niezwykły. Jak… - Tak.

263
00:13:38,631 --> 00:13:40,592
- Kobe nie mógł umrzeć. - Tak.

264
00:13:40,675 --> 00:13:43,136
Miałem szansę grać przeciwko Kobemu.

265
00:13:43,219 --> 00:13:45,263
To było prawdziwe wyzwanie.

266
00:13:45,346 --> 00:13:47,348
To jest mój idol.

267
00:13:47,432 --> 00:13:49,893
- Gość jest legendą. - Tak.

268
00:13:49,976 --> 00:13:52,353
Było kilka podań i nagle blokuję go.

269
00:13:52,437 --> 00:13:55,064
Pomyślałem: „O cholera! Blokuję Kobego”.

270
00:13:55,648 --> 00:13:57,650
Wiem, że znajomi oglądają.

271
00:13:57,734 --> 00:13:59,736
- Wszyscy oglądają. - Liga ogląda.

272
00:13:59,819 --> 00:14:01,029
- I twoi znajomi. - Tak.

273
00:14:01,112 --> 00:14:03,740
„Jeśli ci się nie uda, to koniec.

274
00:14:03,823 --> 00:14:05,867
Wyśmiejemy cię”.

275
00:14:05,950 --> 00:14:06,951
I…

276
00:14:07,035 --> 00:14:09,412
Po meczu podpisał mi się na butach.

277
00:14:09,954 --> 00:14:12,457
I mnie dopingował.

278
00:14:12,540 --> 00:14:14,667
Możesz się zawsze tego trzymać.

279
00:14:14,751 --> 00:14:15,752
- Tych wspomnień? - Tak.

280
00:14:15,835 --> 00:14:17,337
Nikt ci ich nie odbierze.

281
00:14:17,962 --> 00:14:19,631
Deuce siądzie obok ciebie,

282
00:14:19,714 --> 00:14:23,259
gdy będzie miał 12, 14 lat i zapyta, czy grałeś przeciwko Kobemu.

283
00:14:23,343 --> 00:14:25,261
- Tak. - A ty mu opowiesz.

284
00:14:25,345 --> 00:14:27,430
- Będzie super. - Tak, będzie.

285
00:14:27,513 --> 00:14:31,226
Gdy spoglądam na to z dystansu jako ojciec,

286
00:14:31,309 --> 00:14:33,895
jeszcze mocniej kocham mojego syna.

287
00:14:33,978 --> 00:14:36,773
- Tak. - Bo jutro może nie nadejść.

288
00:14:38,024 --> 00:14:40,026
Dzięki temu zrozumiałem…

289
00:14:40,610 --> 00:14:42,862
że są ważniejsze rzeczy niż koszykówka.

290
00:14:42,946 --> 00:14:45,740
Ta piłka przestanie się odbijać.

291
00:14:49,577 --> 00:14:55,291
Często nie dajemy sobie czasu, by spróbować zrozumieć siebie nawzajem.

292
00:14:55,375 --> 00:14:59,754
I sądzę, że ta praca pozwala mi się nie śpieszyć.

293
00:14:59,837 --> 00:15:02,549
Podróżując z drużyną, będąc z nimi,

294
00:15:02,632 --> 00:15:07,887
mam możliwość rozmawiać z nimi na intymne tematy

295
00:15:07,971 --> 00:15:09,305
i budować zaufanie.

296
00:15:10,390 --> 00:15:15,687
Myślę, że sukces oznacza kontynuowanie tego podejścia,

297
00:15:16,271 --> 00:15:20,108
by angażować ich w te ważne rozmowy

298
00:15:20,191 --> 00:15:23,278
na temat dbania o zdrowie psychiczne.

299
00:15:24,654 --> 00:15:26,739
Ale najpierw musimy osiągnąć zrozumienie.

300
00:15:33,997 --> 00:15:37,417
Idąc na Uniwersytet w Syracuse, miałam 17 lat.

301
00:15:38,209 --> 00:15:42,297
Bałam się, ale byłam bardzo podekscytowana.

302
00:15:42,797 --> 00:15:45,466
Wiedziałam, że był to dobry wybór.

303
00:15:47,552 --> 00:15:50,555
Pierwszy rok na Syracuse był świetny.

304
00:15:51,055 --> 00:15:54,517
Przyjaciele, hobby, dobre oceny, ciekawe zajęcia.

305
00:15:55,101 --> 00:15:56,102
UNIWERSYTET W SYRACUSE

306
00:15:56,185 --> 00:15:58,688
Brałam udział we wszystkim, co się dało.

307
00:16:00,106 --> 00:16:03,818
Ale latem 2016 roku,

308
00:16:03,902 --> 00:16:06,905
gdy wróciłam ze studiów za granicą…

309
00:16:07,989 --> 00:16:10,825
mój tata umarł na zawał.

310
00:16:15,038 --> 00:16:17,248
Nie uwierzyłam, gdy mi o tym powiedzieli.

311
00:16:20,793 --> 00:16:25,381
Byłam jakby w stanie katatonii, z nikim nie rozmawiałam.

312
00:16:27,175 --> 00:16:32,388
Nie uwierzyłam w to. Tkwiłam we własnym świecie.

313
00:16:33,848 --> 00:16:35,350
Myślałam, że to żart.

314
00:16:38,269 --> 00:16:42,190
Odbył się pogrzeb, a ja nie wierzyłam w to, co się dzieje.

315
00:16:43,399 --> 00:16:47,070
Myślałam, że wszyscy się ze mnie nabijają.

316
00:16:48,863 --> 00:16:50,865
Wszyscy się zgadali.

317
00:16:50,949 --> 00:16:52,992
Cokolwiek to jest, wszyscy się dogadali,

318
00:16:53,076 --> 00:16:57,288
a ja jestem poza tą zmową, bo to ze mnie się nabijają.

319
00:16:59,082 --> 00:17:02,835
Miałam wrażenie, że coś się działo jeszcze przed śmiercią taty,

320
00:17:02,919 --> 00:17:04,754
i myślę, że śmierć taty…

321
00:17:05,754 --> 00:17:08,966
wszystko przyśpieszyła.

322
00:17:10,717 --> 00:17:14,681
Zaczęłam się izolować. Przestałam rozmawiać z ludźmi.

323
00:17:16,432 --> 00:17:21,145
Działo się to wtedy, gdy zaczęłam słyszeć dziwny głos.

324
00:17:22,272 --> 00:17:23,313
I…

325
00:17:25,148 --> 00:17:26,192
Myślę, że jest prawdziwy.

326
00:17:30,196 --> 00:17:33,032
Ten głos mówi mi o moich myślach.

327
00:17:34,701 --> 00:17:36,452
Moich obawach.

328
00:17:39,539 --> 00:17:42,917
Komentuje wszystko, co robię i o czym myślę.

329
00:17:44,377 --> 00:17:48,590
I myślę, że ludzie z nim współpracują,

330
00:17:49,382 --> 00:17:50,800
by mnie upokorzyć.

331
00:17:51,509 --> 00:17:55,221
Pomiędzy rzeczywistością a myślami powinna istnieć przerwa.

332
00:17:57,015 --> 00:18:01,102
A mnie jest trudno odróżnić prawdziwe życie od mojej paranoi.

333
00:18:02,854 --> 00:18:04,814
Przed tym wszystkim…

334
00:18:05,231 --> 00:18:09,736
Ambar była bardzo inteligentna, uważna.

335
00:18:10,528 --> 00:18:14,407
Gdy przyjechaliśmy do tego kraju, by mogła pójść na studia…

336
00:18:14,741 --> 00:18:19,787
Nauczycielka podeszła i powiedziała, że Ambar jest niesamowita.

337
00:18:19,871 --> 00:18:20,872
MATKA AMBAR

338
00:18:22,540 --> 00:18:26,836
Gdy jej ojciec nagle zmarł,

339
00:18:27,295 --> 00:18:30,340
wszystko się zmieniło.

340
00:18:30,882 --> 00:18:34,636
Wróciła na wakacje i została w moim domu.

341
00:18:34,719 --> 00:18:37,639
Była nie do poznania.

342
00:18:38,264 --> 00:18:39,474
Potrzebowałam pomocy.

343
00:18:40,266 --> 00:18:42,936
Ale nie wierzyłam, że ktokolwiek chce mi pomóc.

344
00:18:43,019 --> 00:18:45,438
Sądziłam, że wszyscy się na mnie uwzięli.

345
00:18:48,358 --> 00:18:51,194
Pamiętam dzień, gdy byłam w domu i pomyślałam,

346
00:18:51,277 --> 00:18:54,155
że muszę stamtąd natychmiast pójść.

347
00:18:54,239 --> 00:18:57,992
Że nie zniosę podświadomych informacji, które wciąż dostaję.

348
00:18:58,076 --> 00:19:01,037
Nie zniosę myślenia.

349
00:19:01,120 --> 00:19:02,830
Tego głosu w mojej głowie.

350
00:19:02,914 --> 00:19:05,917
Ciągłego komentowania wszystkiego, co robię.

351
00:19:06,000 --> 00:19:10,296
Nie mogłam tego znieść. Chciałam umrzeć.

352
00:19:15,677 --> 00:19:20,598
Moja mama wezwała karetkę i zabrano mnie do szpitala.

353
00:19:22,684 --> 00:19:25,019
Nie pozwalała się dotknąć.

354
00:19:25,395 --> 00:19:28,606
Chciałam ją przytulić i zapewnić, że przy niej jestem.

355
00:19:33,444 --> 00:19:36,281
Wtedy zdiagnozowano u mnie schizofrenię.

356
00:19:38,992 --> 00:19:42,620
Lekarze przedstawili mi najgorszą wersję.

357
00:19:42,996 --> 00:19:45,665
Powiedzieli, że nie ukończy studiów.

358
00:19:45,748 --> 00:19:47,792
Że statystyki mówią,

359
00:19:47,876 --> 00:19:52,755
że dzieci w tym wieku nie kończą szkoły, nie mogą znaleźć pracy,

360
00:19:52,839 --> 00:19:56,384
bo nie mogą się skupić. Ciągle zmieniają pracę.

361
00:19:56,843 --> 00:19:59,596
Nie mogą prowadzić normalnego życia.

362
00:20:00,638 --> 00:20:01,639
I…

363
00:20:01,973 --> 00:20:03,766
zwykle popełniają samobójstwo.

364
00:20:04,809 --> 00:20:06,144
Dość szybko.

365
00:20:07,020 --> 00:20:08,521
To powiedział mi lekarz.

366
00:20:11,191 --> 00:20:16,821
Lekarze muszą przestać przedstawiać schizofrenię

367
00:20:16,905 --> 00:20:17,906
jako koniec świata.

368
00:20:17,989 --> 00:20:20,116
PIONIERKA W ZAKRESIE LECZENIA CHORÓB PSYCHICZNYCH

369
00:20:20,200 --> 00:20:22,619
To nieprawda. To lekarski mit.

370
00:20:24,913 --> 00:20:26,915
Słyszy się mnóstwo negatywnych opinii,

371
00:20:26,998 --> 00:20:30,627
które pochodzą z systemu opieki psychiatrycznej i z naszej kultury,

372
00:20:30,710 --> 00:20:34,714
na temat tego, co to znaczy być chorym na schizofrenię.

373
00:20:35,381 --> 00:20:38,051
Wciąż niewiele wiemy o tej chorobie.

374
00:20:38,134 --> 00:20:41,763
Niektórzy twierdzą, że to neurochemiczna choroba mózgu.

375
00:20:41,846 --> 00:20:45,183
Inni, że ma podłoże genetyczne.

376
00:20:45,266 --> 00:20:48,811
Zagadką w tym wszystkim jest kwestia traumy.

377
00:20:50,104 --> 00:20:54,359
Ale wszyscy widzimy przed sobą człowieka, który cierpi.

378
00:20:54,442 --> 00:20:58,071
A traktowanie ludzi z godnością

379
00:20:58,863 --> 00:21:04,285
i troską to pierwszy krok.

380
00:21:05,537 --> 00:21:09,207
Podczas pobytu w szpitalu poznałam wielu psychiatrów,

381
00:21:09,290 --> 00:21:10,959
terapeutów, pielęgniarki.

382
00:21:11,834 --> 00:21:17,131
Pierwsze objawy schizofrenii pojawiają się u osób w wieku 16-30.

383
00:21:17,840 --> 00:21:20,927
Decyzje podejmujemy wspólnie w zespole,

384
00:21:21,010 --> 00:21:23,930
w którego skład wchodzi psychiatra, ja oraz lekarz.

385
00:21:24,013 --> 00:21:25,098
TERAPEUTKA AMBAR

386
00:21:25,181 --> 00:21:26,307
Mamy też pielęgniarkę,

387
00:21:26,391 --> 00:21:29,018
a także specjalistę ds. edukacji i pracy, który mówi:

388
00:21:29,102 --> 00:21:31,187
„Hej, bądź częścią naszego zespołu.

389
00:21:31,271 --> 00:21:33,857
Jeśli szkoła jest ważna, pomyślmy, jak możesz do niej iść

390
00:21:33,940 --> 00:21:36,484
i mieszkać w domu, gdy będziesz się przystosowywać do tego,

391
00:21:37,277 --> 00:21:39,028
co się dzieje”.

392
00:21:39,737 --> 00:21:44,117
Przez pierwsze sześć miesięcy miała wiele objawów.

393
00:21:44,701 --> 00:21:47,120
Przychodziła na sesję ze mną,

394
00:21:47,203 --> 00:21:50,707
rozmawiałam później z mamą i mówiłam: „Bardzo się martwimy.

395
00:21:51,374 --> 00:21:53,251
Mówi, że nie ma planu.

396
00:21:53,334 --> 00:21:56,588
Mówi, że nie zrobi sobie krzywdy, ale się martwimy”.

397
00:21:56,671 --> 00:21:59,424
Chcę być spokojna.

398
00:22:00,300 --> 00:22:04,554
A moja choroba

399
00:22:05,305 --> 00:22:07,015
mi to uniemożliwia.

400
00:22:07,765 --> 00:22:10,518
Nie mogę być spokojna,

401
00:22:10,602 --> 00:22:14,063
gdy ciągle słyszę ten głos.

402
00:22:14,147 --> 00:22:15,940
Głos był coraz głośniejszy.

403
00:22:16,024 --> 00:22:17,650
Wszędzie słyszę hałas

404
00:22:17,734 --> 00:22:20,820
i jak ja mam, kurwa, kiedykolwiek…

405
00:22:21,821 --> 00:22:22,947
czuć się dobrze?

406
00:22:23,031 --> 00:22:24,532
Nie rozumiem.

407
00:22:27,202 --> 00:22:29,871
Przechodziłam trudne chwile w domu mamy.

408
00:22:29,954 --> 00:22:32,248
Nie wiedziała, jak sobie radzić ze schizofreniczką.

409
00:22:32,332 --> 00:22:36,044
Nie winię jej, ale mam straszną depresję.

410
00:22:36,753 --> 00:22:38,963
Czasem nie wiem, jaki jest dzień.

411
00:22:39,047 --> 00:22:42,217
Większość dnia przesypiam.

412
00:22:43,635 --> 00:22:48,223
Tego dnia miałam epizod maniakalny i próbowałam popełnić samobójstwo.

413
00:22:52,393 --> 00:22:56,064
Byłam zła, że się nie udało,

414
00:22:56,731 --> 00:22:58,858
że wciąż muszę się taka budzić,

415
00:22:58,942 --> 00:23:01,027
że wciąż słyszę ten głos.

416
00:23:05,865 --> 00:23:07,617
Czułam się…

417
00:23:08,952 --> 00:23:11,287
jakbym źle wykonywała swoją pracę.

418
00:23:11,371 --> 00:23:12,830
Nie wiedziałam, co robić.

419
00:23:14,207 --> 00:23:18,503
Sporo czasu minęło, nim poczułam, że Angela jest po mojej stronie,

420
00:23:18,586 --> 00:23:22,131
bo miałam wrażenie, że wszyscy są po stronie głosu.

421
00:23:22,215 --> 00:23:24,801
Głos chce, bym czuła się poniżana,

422
00:23:24,884 --> 00:23:27,804
by mi było smutno, bym czuła się…

423
00:23:29,055 --> 00:23:30,139
atakowana.

424
00:23:31,558 --> 00:23:33,726
Po drugiej hospitalizacji

425
00:23:34,561 --> 00:23:38,273
stwierdziłam, że to prawda, cierpię na schizofrenię.

426
00:23:39,274 --> 00:23:42,277
I że pozwolę tym ludziom mi pomóc.

427
00:23:44,529 --> 00:23:48,783
Zaakceptowanie tej diagnozy zajęło mi sporo czasu.

428
00:23:51,452 --> 00:23:55,373
Wciąż mam problem z tym, że nie ma żadnego „tam”.

429
00:23:55,456 --> 00:23:57,792
Nie ma innego miejsca, w którym muszę być,

430
00:23:57,876 --> 00:24:00,545
nie ma nic innego, czym muszę się zająć.

431
00:24:01,421 --> 00:24:02,672
To jest moje życie.

432
00:24:04,424 --> 00:24:07,427
Pewnego dnia zapłakana zadzwoniłam do mamy.

433
00:24:12,098 --> 00:24:14,100
Powiedziałam: „Mamo, to ostatni raz.

434
00:24:14,684 --> 00:24:18,021
To ostatni raz. Tym razem wyzdrowieję.

435
00:24:18,563 --> 00:24:19,856
Mam…

436
00:24:21,274 --> 00:24:22,275
Mam dość”.

437
00:24:23,234 --> 00:24:25,695
Świętujemy twoje życie.

438
00:24:26,946 --> 00:24:28,239
To…

439
00:24:29,407 --> 00:24:30,533
że żyjesz.

440
00:24:33,786 --> 00:24:36,998
Gdy patrzę na to zdjęcie, czuję…

441
00:24:38,166 --> 00:24:40,585
że wykonałam mnóstwo pracy, by móc się na nim uśmiechnąć.

442
00:24:44,464 --> 00:24:46,382
Gdy złożyła tę obietnicę,

443
00:24:46,466 --> 00:24:49,552
udało nam się przekonać Ambar, by trzymała się programu,

444
00:24:49,636 --> 00:24:52,722
skupiając się na tym, co ważne dla młodego dorosłego.

445
00:24:52,805 --> 00:24:56,142
Na tym, by czuć się „normalnym”, cokolwiek to znaczy.

446
00:24:56,559 --> 00:24:57,685
Na chodzeniu do szkoły.

447
00:24:58,269 --> 00:25:01,689
Na związkach, pracy, na poczuciu produktywności.

448
00:25:01,773 --> 00:25:03,608
Na ustanowieniu celu i dążeniu do niego.

449
00:25:04,734 --> 00:25:07,278
To, jak będę sobie radzić z objawami,

450
00:25:07,362 --> 00:25:11,074
jest kluczowe, by zdecydować, czy spędzę resztę życia

451
00:25:11,157 --> 00:25:13,535
pod opieką psychiatrów,

452
00:25:13,618 --> 00:25:15,912
czy będę mogła prowadzić normalne życie,

453
00:25:15,995 --> 00:25:18,957
jak inni ludzie, u których zdiagnozowano schizofrenię.

454
00:25:19,541 --> 00:25:22,418
Zawsze pragnęłam niezależności.

455
00:25:26,965 --> 00:25:29,801
To jest pierwszy dzień przeprowadzki.

456
00:25:29,884 --> 00:25:31,052
- Tak? - Tak.

457
00:25:31,135 --> 00:25:33,054
- Przyniosłaś to wszystko dziś? - Tak.

458
00:25:33,137 --> 00:25:34,681
To było trudne.

459
00:25:35,223 --> 00:25:40,311
To nierealne. Mój pokój, moja przestrzeń. To ważny krok. Krok dojrzałej kobiety.

460
00:25:40,395 --> 00:25:42,772
Ten róg wygląda trochę dziwnie

461
00:25:42,856 --> 00:25:45,900
i mam ubrania na łóżku, więc przepraszam.

462
00:25:45,984 --> 00:25:47,068
Ale oto on.

463
00:25:49,112 --> 00:25:50,780
Na początku…

464
00:25:51,781 --> 00:25:54,158
byłam zła.

465
00:25:54,742 --> 00:25:57,078
Byłam wściekła.

466
00:25:57,745 --> 00:25:59,414
W mojej kulturze…

467
00:26:00,790 --> 00:26:04,377
mama i córka mieszkają razem…

468
00:26:04,460 --> 00:26:06,671
Zawsze.

469
00:26:09,007 --> 00:26:11,509
Uwierz we mnie. Po prostu…

470
00:26:12,218 --> 00:26:14,554
Zrozum, jak bardzo…

471
00:26:14,637 --> 00:26:17,640
potrzebuję tej niezależności.

472
00:26:18,016 --> 00:26:21,144
Jestem z ciebie bardzo dumna.

473
00:26:21,644 --> 00:26:23,938
Wiesz o tym.

474
00:26:24,522 --> 00:26:25,523
Dziękuję.

475
00:26:28,651 --> 00:26:32,280
Ambar regularnie ma myśli samobójcze.

476
00:26:32,363 --> 00:26:35,450
Nie działa, nie planuje, ale myśli o tym.

477
00:26:35,533 --> 00:26:39,537
„Może byłoby łatwiej, gdybym się dziś nie obudziła”.

478
00:26:40,872 --> 00:26:43,791
Będę przeżywała gorsze dni.

479
00:26:43,875 --> 00:26:47,503
Będę myśleć: „Jest do dupy. Dziś chcę płakać”.

480
00:26:47,587 --> 00:26:49,714
To nie znaczy, że mam jechać na izbę przyjęć.

481
00:26:50,548 --> 00:26:54,344
Schizofrenia brzmi strasznie, ale spójrzcie na Ambar.

482
00:26:54,427 --> 00:26:57,180
Ma pracę. Jest na studiach magisterskich.

483
00:26:57,263 --> 00:26:58,723
Długo będzie w szkole.

484
00:26:59,390 --> 00:27:02,769
Ale taka właśnie jest schizofrenia.

485
00:27:03,269 --> 00:27:04,103
ESEJE

486
00:27:04,187 --> 00:27:07,398
Większość czasu moje myśli nie mają sensu.

487
00:27:07,482 --> 00:27:11,277
Ale gdy usiądę i zaczynam je spisywać,

488
00:27:11,361 --> 00:27:13,029
wtedy nabierają sensu.

489
00:27:13,696 --> 00:27:16,699
Powrót do zdrowia nie jest pojedynczym krokiem.

490
00:27:16,783 --> 00:27:19,494
To ciągła, długa i męcząca droga.

491
00:27:23,790 --> 00:27:27,710
Spokój to pogodzenie się z tym, że zawsze będę chora.

492
00:27:29,212 --> 00:27:33,508
To niewalczenie z chorobą, ale działanie razem z nią.

493
00:27:34,676 --> 00:27:37,637
Można żyć pełnią życia,

494
00:27:37,720 --> 00:27:41,057
mimo diagnozy mówiącej o ciężkiej choroby psychicznej.

495
00:27:42,392 --> 00:27:45,019
U mnie zdiagnozowano schizofrenię,

496
00:27:45,103 --> 00:27:46,729
gdy byłam nastolatką.

497
00:27:46,813 --> 00:27:50,024
Ale wróciłam do zdrowia,

498
00:27:50,108 --> 00:27:53,069
obroniłam doktorat z psychologii klinicznej.

499
00:27:53,987 --> 00:27:57,657
Ale najlepszym lekarstwem jest wstanie rano i pójście do pracy.

500
00:27:58,241 --> 00:28:00,577
Możliwość spotkania się z przyjacielem na lunch.

501
00:28:00,660 --> 00:28:02,662
To jest silne osobiste lekarstwo.

502
00:28:03,329 --> 00:28:07,417
Osobiste lekarstwo to coś, co robimy, by czuć się dobrze.

503
00:28:12,463 --> 00:28:15,466
Chciałem zrozumieć więcej o tym, co się działo,

504
00:28:15,550 --> 00:28:19,262
i czemu mój układ nerwowy reagował w taki sposób.

505
00:28:19,345 --> 00:28:23,725
Czyli cztery lata temu, po poznaniu Meg…

506
00:28:23,808 --> 00:28:29,647
- Tak. - …podjąłeś próbę zrozumienia tego.

507
00:28:29,731 --> 00:28:31,649
- Wcześniej nie próbowałeś? - Nie.

508
00:28:31,733 --> 00:28:36,571
Szybko zrozumiałem, że jeśli ten związek ma działać,

509
00:28:36,654 --> 00:28:40,325
to muszę się uporać z przeszłością.

510
00:28:40,408 --> 00:28:42,076
Bo był w niej gniew.

511
00:28:42,160 --> 00:28:45,288
Nie skierowany na Meg, ale po prostu gniew.

512
00:28:45,371 --> 00:28:47,373
A ona to widziała.

513
00:28:49,751 --> 00:28:51,294
Jak mam to naprawić?

514
00:28:52,545 --> 00:28:54,797
Musiałem wrócić do przeszłości,

515
00:28:54,881 --> 00:28:58,134
do momentu pojawienia się traumy, przepracować ją,

516
00:28:58,218 --> 00:29:00,261
by móc ruszyć naprzód.

517
00:29:01,262 --> 00:29:04,515
Chodzę na terapię od ponad czterech lat,

518
00:29:04,599 --> 00:29:05,934
pięć lat…

519
00:29:07,435 --> 00:29:09,270
i uważam, że chodzi o zapobieganie.

520
00:29:09,854 --> 00:29:11,814
Nie trzeba codziennie rozmawiać z terapeutą,

521
00:29:11,898 --> 00:29:13,691
ale mieć kogoś, kto nam pomoże.

522
00:29:13,775 --> 00:29:17,570
Mieć świadomość, że możemy odczuwać ból.

523
00:29:17,654 --> 00:29:18,905
Wiedzieć, jak sobie poradzić,

524
00:29:18,988 --> 00:29:23,409
jakie mamy narzędzia, które mogą nam pomóc,

525
00:29:23,493 --> 00:29:26,287
by ból nie zmienił się w coś poważniejszego.

526
00:29:27,956 --> 00:29:30,583
Zawsze chciałem wypróbować EMDR.

527
00:29:30,667 --> 00:29:35,296
To była jedna z wielu metod leczenia,

528
00:29:35,380 --> 00:29:37,924
z którymi chciałem eksperymentować.

529
00:29:38,508 --> 00:29:42,971
Nigdy bym nie był na to gotowy, gdyby nie terapia,

530
00:29:43,054 --> 00:29:44,472
na którą chodziłem tyle lat.

531
00:29:45,765 --> 00:29:50,770
EMDR jest nową formą terapii pracy z traumą.

532
00:29:50,853 --> 00:29:52,230
PSYCHOTERAPEUTKA I KONSULTANTKA EMDR

533
00:29:52,313 --> 00:29:55,900
Ta terapia zakłada, że wiemy, co się przydarzyło osobie,

534
00:29:55,984 --> 00:29:57,026
która do nas przychodzi.

535
00:29:57,110 --> 00:29:59,612
Nie przyglądamy się jedynie objawom, ale myślimy,

536
00:29:59,696 --> 00:30:03,575
co się stało w życiu tej osoby, co mogło wywołać takie objawy.

537
00:30:04,158 --> 00:30:07,161
To jedna z tych terapii, których nazwa to skrótowiec.

538
00:30:07,245 --> 00:30:13,585
EMDR to terapia odwrażliwiania za pomocą ruchu gałek ocznych.

539
00:30:14,878 --> 00:30:20,758
Wyjątkowe dla tej terapii jest to, że zapewniamy podwójną stymulację,

540
00:30:20,842 --> 00:30:24,929
czyli albo każemy poruszać gałkami ocznymi,

541
00:30:25,013 --> 00:30:28,516
albo w nich stukamy, lub każemy im stukać.

542
00:30:30,143 --> 00:30:31,644
Terapia EMDR

543
00:30:31,728 --> 00:30:36,316
łączy kognitywne wspomnienie traumy

544
00:30:36,399 --> 00:30:40,278
z silnym poczuciem bezpieczeństwa.

545
00:30:40,695 --> 00:30:43,323
Masz móc myśleć o traumatycznym wydarzeniu

546
00:30:43,406 --> 00:30:45,408
i nie odczuwać przy tym niepokoju…

547
00:30:45,491 --> 00:30:46,492
STARSZY WYKŁADOWCA, AKADEMIA CHILDTRAUMA

548
00:30:46,576 --> 00:30:48,161
…który się z nim łączy.

549
00:30:48,244 --> 00:30:50,371
Każesz osobie myśleć o tej złej rzeczy

550
00:30:50,455 --> 00:30:54,626
i jednocześnie ma ona wykonywać powtarzalną, rytmiczną czynność.

551
00:30:54,709 --> 00:30:58,922
Ma to stworzyć nowy schemat dla tego wspomnienia.

552
00:31:00,048 --> 00:31:02,008
- Cześć, Sanja. - Cześć.

553
00:31:02,091 --> 00:31:03,426
Jak się masz?

554
00:31:03,509 --> 00:31:05,053
Świetnie.

555
00:31:05,136 --> 00:31:10,725
Co powiesz, żebyśmy skupili się dziś na kolejnym wspomnieniu?

556
00:31:10,808 --> 00:31:12,727
Zróbmy to. Od czego zaczynamy?

557
00:31:13,519 --> 00:31:16,689
Mówiłeś, że masz jeszcze cztery, pięć wspomnień,

558
00:31:16,773 --> 00:31:19,984
które cię wciąż niepokoją.

559
00:31:20,610 --> 00:31:25,114
Pierwsze dotyczyło lotu do Wielkiej Brytanii samolotem.

560
00:31:25,949 --> 00:31:30,119
Większość życia czułem się zmartwiony, przejęty,

561
00:31:30,203 --> 00:31:33,748
trochę zestresowany, zawsze gdy wracałem do Wielkiej Brytanii,

562
00:31:33,831 --> 00:31:35,542
do Londynu.

563
00:31:36,167 --> 00:31:40,004
Nigdy nie rozumiałem dlaczego.

564
00:31:40,088 --> 00:31:42,465
Nie byłem tego świadomy, gdy byłem młodszy,

565
00:31:42,549 --> 00:31:44,759
ale zauważyłem to, gdy rozpocząłem terapię.

566
00:31:44,842 --> 00:31:46,761
Zastanawiałem się, czemu odczuwam dyskomfort.

567
00:31:46,844 --> 00:31:50,723
Londyn, rzecz jasna, wyzwala we mnie różne uczucia.

568
00:31:50,807 --> 00:31:53,768
Z powodu tego, co się stało mamie, i tego, czego doświadczyłem.

569
00:31:53,851 --> 00:31:55,311
Czy była to konkretna podróż,

570
00:31:55,395 --> 00:31:58,523
czy działo się tak za każdym razem? To zawsze to samo uczucie?

571
00:31:59,274 --> 00:32:00,358
Dzieje się tak zawsze.

572
00:32:00,441 --> 00:32:02,861
Pamiętasz pierwszy raz, gdy to poczułeś?

573
00:32:03,611 --> 00:32:05,113
Nie, nie pamiętam.

574
00:32:05,196 --> 00:32:06,573
Pamiętam tylko…

575
00:32:08,491 --> 00:32:10,660
że odczuwałem niepokój.

576
00:32:10,743 --> 00:32:12,871
To było uczucie pustki…

577
00:32:12,954 --> 00:32:16,165
byłem jakby zestresowany…

578
00:32:19,127 --> 00:32:20,378
Czy to strach?

579
00:32:21,963 --> 00:32:23,715
Czuję się spięty.

580
00:32:23,798 --> 00:32:27,719
W chwili, gdy zaczynasz odczuwać to w ciele,

581
00:32:27,802 --> 00:32:30,555
jakie masz negatywne myśli na swój temat?

582
00:32:30,972 --> 00:32:32,807
Czuję się ścigany,

583
00:32:33,600 --> 00:32:35,184
i bezsilny.

584
00:32:35,268 --> 00:32:38,229
Wiem, że nie mogę nic z tym zrobić.

585
00:32:38,313 --> 00:32:39,731
Nie ma ucieczki.

586
00:32:40,607 --> 00:32:44,110
Nie mam, jak się z tego wyplątać.

587
00:32:44,194 --> 00:32:46,571
Powiedz, że jesteś bezsilny.

588
00:32:46,654 --> 00:32:48,698
- Tak. - Jestem bezsilny.

589
00:32:49,282 --> 00:32:53,328
Gdy myślisz o tej chwili i powtarzasz, że jesteś bezsilny,

590
00:32:53,411 --> 00:32:56,372
co wolałbyś o sobie myśleć?

591
00:32:59,334 --> 00:33:02,253
Nie jestem bezsilny.

592
00:33:03,004 --> 00:33:05,632
To tylko krótka chwila.

593
00:33:05,715 --> 00:33:09,802
Żyję w prawdzie, więc nie ma się czego bać.

594
00:33:09,886 --> 00:33:11,471
Nie ma się czym martwić.

595
00:33:11,554 --> 00:33:13,723
Zauważ, jakie pojawiają się emocje.

596
00:33:14,974 --> 00:33:17,810
Wcześniej czułem smutek.

597
00:33:17,894 --> 00:33:20,855
Okej. I gdzie on się pojawia w ciele?

598
00:33:24,359 --> 00:33:25,360
Tutaj.

599
00:33:25,443 --> 00:33:28,530
Przepracujemy to tak, jak ostatnim razem.

600
00:33:28,613 --> 00:33:30,448
Skrzyżuj ramiona.

601
00:33:31,366 --> 00:33:34,953
Wróć do tego obrazu, do tych negatywnych myśli.

602
00:33:35,036 --> 00:33:38,456
Jestem bezsilny. I zauważ te emocje w ciele.

603
00:33:38,957 --> 00:33:40,792
Zobacz, co się pojawia.

604
00:33:46,297 --> 00:33:48,174
To się zaczęło, gdy byłem nastolatkiem.

605
00:33:50,843 --> 00:33:53,513
Jeden z pierwszych lotów poza Wielką Brytanię.

606
00:33:53,596 --> 00:33:56,975
By uciec przed skutkami śmierci mojej mamy,

607
00:33:57,058 --> 00:33:59,811
poleciałem do Afryki.

608
00:34:00,728 --> 00:34:03,356
Byłem tam przynajmniej dwa tygodnie.

609
00:34:03,439 --> 00:34:05,859
To było niczym lekarstwo.

610
00:34:05,942 --> 00:34:07,694
Czułem się wolny.

611
00:34:07,777 --> 00:34:10,863
Miałem takie poczucie eskapizmu, jakiego nie znałem.

612
00:34:10,947 --> 00:34:15,618
A potem miałem wrócić do Wielkiej Brytanii.

613
00:34:15,702 --> 00:34:18,412
Wiedziałem, z czym się muszę skonfrontować

614
00:34:18,997 --> 00:34:22,584
i że od tego nie ucieknę. To mnie przerażało.

615
00:34:35,805 --> 00:34:37,682
Co zauważyłeś?

616
00:34:38,766 --> 00:34:41,269
Zauważyłem,

617
00:34:41,352 --> 00:34:44,022
że u podstaw tej traumy leży to,

618
00:34:44,104 --> 00:34:48,318
że choć te uczucia i te chwile należą do przeszłości,

619
00:34:48,401 --> 00:34:50,612
to są silnie połączone z teraźniejszością.

620
00:34:52,488 --> 00:34:54,115
Okej, trzymaj się tego.

621
00:34:56,075 --> 00:34:59,579
Pozwól tym myślom, uczuciom się pojawiać.

622
00:34:59,662 --> 00:35:01,080
Inne wspomnienia.

623
00:35:01,164 --> 00:35:03,124
Cokolwiek się pojawi to dobrze.

624
00:35:09,839 --> 00:35:13,051
Wszystko cały czas wraca do starego…

625
00:35:19,599 --> 00:35:23,811
Ta trauma ma podłoże…

626
00:35:24,812 --> 00:35:26,064
geograficzne.

627
00:35:27,065 --> 00:35:29,025
Okej, trzymaj się tego.

628
00:35:29,108 --> 00:35:30,568
Przyjrzyj się temu.

629
00:35:41,454 --> 00:35:45,625
Miłe jest to… Nie wiem, czy taki jest zamysł,

630
00:35:45,708 --> 00:35:48,753
ale to jakby oczyszcza mój dysk twardy.

631
00:35:48,836 --> 00:35:52,382
Za każdym razem, gdy coś się pojawia…

632
00:35:52,465 --> 00:35:54,092
załatwione.

633
00:35:54,175 --> 00:35:57,220
Świetnie. Taki jest cel.

634
00:35:57,303 --> 00:36:00,598
A teraz wróćmy tam, gdzie zaczęliśmy.

635
00:36:01,307 --> 00:36:03,351
Gdy byłeś w samolocie.

636
00:36:04,102 --> 00:36:06,521
Ten początkowy obraz. Masz zapięte pasy.

637
00:36:07,230 --> 00:36:10,358
Wczuj się w to i zobacz, co się pojawia.

638
00:36:13,236 --> 00:36:15,613
Spokój i siła.

639
00:36:15,697 --> 00:36:17,407
Siła bierze się ze spokoju.

640
00:36:19,075 --> 00:36:23,037
Choć terapię EMDR zaleca się

641
00:36:23,121 --> 00:36:25,123
w przypadku traum przez duże „T”,

642
00:36:25,206 --> 00:36:29,085
wydarzeń typu tsunami lub wojna,

643
00:36:29,168 --> 00:36:31,754
tak naprawdę większość czasu leczymy dorosłych,

644
00:36:31,838 --> 00:36:38,428
którzy mają złe doświadczenia z dzieciństwa

645
00:36:38,511 --> 00:36:43,016
lub doświadczenia życiowe, z którymi nigdy się nie uporali.

646
00:36:43,474 --> 00:36:47,979
Choć masz w pokoju pięćdziesięciolatka, tak naprawdę leczysz dziecko.

647
00:36:57,363 --> 00:36:59,866
Jedną z najważniejszych lekcji mojego życia była ta,

648
00:36:59,949 --> 00:37:02,243
że czasem musisz się cofnąć

649
00:37:02,327 --> 00:37:05,205
i uporać z naprawdę niekomfortowymi sytuacjami,

650
00:37:05,288 --> 00:37:08,249
przepracować je, by móc się uzdrowić.

651
00:37:09,792 --> 00:37:14,672
Terapia dała mi narzędzia, bym mógł poradzić sobie ze wszystkim.

652
00:37:16,257 --> 00:37:19,344
Dlatego jestem tu teraz. Dlatego moja żona tu teraz jest.

653
00:37:21,638 --> 00:37:24,641
To uczucie uwięzienia w rodzinie…

654
00:37:26,017 --> 00:37:27,894
Nie mogłem odejść.

655
00:37:27,977 --> 00:37:31,981
Gdy w końcu podjąłem tę decyzję dla mojej rodziny,

656
00:37:32,065 --> 00:37:34,025
powiedziano mi, że nie mogę tego zrobić.

657
00:37:34,108 --> 00:37:37,612
Pomyślałem: „Jak źle musi być, by wolno mi było to zrobić?”.

658
00:37:39,113 --> 00:37:41,574
Chciała odebrać sobie życie.

659
00:37:44,786 --> 00:37:46,371
Nie powinno było do tego dojść.

660
00:37:50,375 --> 00:37:51,918
Czy czegoś żałuję?

661
00:37:52,502 --> 00:37:57,173
Tak. Najbardziej żałuję, że nie byłem bardziej stanowczy

662
00:37:57,257 --> 00:38:01,636
na początku mojego związku z żoną, gdy wytykałem ludziom rasizm.

663
00:38:04,013 --> 00:38:06,224
Historia się powtarzała.

664
00:38:09,102 --> 00:38:13,273
Moja mama zginęła, bo była w związku z kimś,

665
00:38:13,356 --> 00:38:15,400
kto nie był biały.

666
00:38:16,150 --> 00:38:18,027
I patrzcie, co się stało.

667
00:38:18,111 --> 00:38:19,904
Mówimy o powtarzaniu się historii.

668
00:38:19,988 --> 00:38:22,156
Oni nie przestaną, póki ona nie umrze.

669
00:38:25,159 --> 00:38:27,787
To mną mocno wstrząsało…

670
00:38:29,956 --> 00:38:32,041
bo mogłem stracić kolejną kobietę w moim życiu.

671
00:38:33,334 --> 00:38:37,088
Lista robi się coraz dłuższa.

672
00:38:38,590 --> 00:38:41,426
Wszystko sprowadza się do tych samych ludzi, modelu biznesowego,

673
00:38:41,509 --> 00:38:43,136
tej samej branży.

674
00:38:45,221 --> 00:38:47,056
Gdy byłem młodszy, tata mi powtarzał,

675
00:38:47,140 --> 00:38:48,892
powtarzał to mnie i Wilhelmowi,

676
00:38:48,975 --> 00:38:51,895
że ponieważ on się tak czuł, to z nami będzie podobnie.

677
00:38:54,022 --> 00:38:55,565
To nie ma sensu.

678
00:38:56,065 --> 00:39:00,111
To, że ty cierpisz, nie znaczy, że twoje dzieci muszą cierpieć.

679
00:39:00,195 --> 00:39:01,446
Wręcz przeciwnie.

680
00:39:01,529 --> 00:39:04,407
Skoro cierpiałeś, to powinieneś zrobić wszystko,

681
00:39:04,490 --> 00:39:07,452
by te negatywne doświadczenia, które ty miałeś…

682
00:39:07,535 --> 00:39:09,704
by twoje dzieci ich nie miały.

683
00:39:12,624 --> 00:39:15,877
Zdecydowaliśmy postawić zdrowie psychiczne na pierwszym miejscu.

684
00:39:17,503 --> 00:39:20,173
To robimy i to będziemy robić.

685
00:39:23,134 --> 00:39:25,511
Czy nie chodzi o to, by przerwać cykl?

686
00:39:28,014 --> 00:39:31,476
By upewnić się, że historia nie będzie się powtarzać?

687
00:39:33,811 --> 00:39:37,732
Że choć ty cierpiałeś, nie przekażesz tego bólu dalej.

688
00:39:46,991 --> 00:39:51,079
Dorośli i dzieci inaczej odbierają traumatyczne wydarzenia.

689
00:39:52,080 --> 00:39:54,457
To trochę jak z burzą.

690
00:39:55,416 --> 00:39:58,419
Dorośli są silnymi drzewami, mają dobre korzenie…

691
00:39:58,503 --> 00:39:59,712
PSYCHIATRA DZIECIĘCY

692
00:39:59,796 --> 00:40:01,631
…i trauma dosięga tylko gałęzi.

693
00:40:01,714 --> 00:40:04,050
Nie twierdzę, że to nie problem. To duży problem.

694
00:40:04,133 --> 00:40:08,096
Ale mogą sobie z nim poradzić.

695
00:40:10,014 --> 00:40:14,143
Natomiast dziecko to mały krzak. Nie jest silne.

696
00:40:14,227 --> 00:40:18,398
I jeśli nie zainterweniujemy, to gdy dorosną, ich korzenie

697
00:40:18,481 --> 00:40:21,109
nie wytrzymają żadnej burzy.

698
00:40:21,192 --> 00:40:23,403
Nawet przyjemny wiatr

699
00:40:23,486 --> 00:40:26,406
może ich w przyszłości skrzywdzić.

700
00:40:27,282 --> 00:40:32,662
Dlatego tak ważne jest skupienie się na traumie dzieci,

701
00:40:32,745 --> 00:40:38,334
bo potencjał wyleczenia i powrotu do zdrowia jest ogromny.

702
00:40:40,712 --> 00:40:43,923
SAMOS, GRECJA

703
00:40:50,847 --> 00:40:53,808
Hej, Fawzi.

704
00:41:00,148 --> 00:41:01,149
Jasne.

705
00:41:02,567 --> 00:41:04,903
- Dopiero się obudziłeś? - Tak.

706
00:41:13,411 --> 00:41:16,789
Gdy tu przypłynęliśmy, wylądowaliśmy tam.

707
00:41:16,873 --> 00:41:18,666
A ty gdzie?

708
00:41:18,750 --> 00:41:20,501
Ja nie w tej okolicy.

709
00:41:20,585 --> 00:41:24,297
Ja przypłynąłem zza tej góry i dotarliśmy do tamtej plaży.

710
00:41:24,380 --> 00:41:28,218
Trzy godziny po naszym przybyciu Grecy zaczęli się na nas skarżyć,

711
00:41:28,301 --> 00:41:30,345
przyjechała policja i nas zabrała.

712
00:41:31,179 --> 00:41:36,976
Raz zabrakło nam paliwa na środku morza, ale udało nam się wrócić.

713
00:41:37,060 --> 00:41:39,437
Próbowaliście tu przypłynąć raz czy dwa razy?

714
00:41:39,520 --> 00:41:41,481
Trzy razy.

715
00:41:41,564 --> 00:41:44,651
Rozumiesz? Jeśli jakieś dziecko jest w czymś słabe,

716
00:41:44,734 --> 00:41:49,572
jakiś mały Grek się czegoś boi,

717
00:41:49,656 --> 00:41:50,698
możesz mu pomóc.

718
00:41:50,782 --> 00:41:53,993
Mówisz mu: „Nazywam się Fawzi i pochodzę z Syrii.

719
00:41:54,077 --> 00:41:57,789
Przeżyłem wojnę, pokonałem morze

720
00:41:57,872 --> 00:42:02,293
po trzech próbach w niebezpiecznej podróży małą łódką”.

721
00:42:02,877 --> 00:42:09,133
Nigdy o tym nie zapominajcie. Jesteście bohaterami, którzy przepłynęli morze.

722
00:42:09,217 --> 00:42:11,010
To jest bardzo ważne.

723
00:42:11,094 --> 00:42:14,597
Dziś to znajdziemy.

724
00:42:20,520 --> 00:42:24,190
LESBOS, GRECJA PAŹDZIERNIK 2015

725
00:42:30,446 --> 00:42:31,489
W 2015 roku

726
00:42:31,573 --> 00:42:36,327
byłem świadkiem jednego z najgorszych kryzysów uchodźców w historii.

727
00:42:42,292 --> 00:42:46,087
Z dwóch czy trzech łodzi robiło się 30, a z 30 robiło się 100.

728
00:42:46,170 --> 00:42:49,883
Przypłynęło prawie ćwierć miliona ludzi.

729
00:42:53,428 --> 00:42:56,431
Byłem w zasadzie jedynym lekarzem na plaży.

730
00:42:56,514 --> 00:42:59,100
Reanimowałem, ludzie polegali…

731
00:42:59,183 --> 00:43:01,060
Wszyscy na mnie patrzyli,

732
00:43:01,144 --> 00:43:03,229
myśleli: „Gdzie jesteś? Potwierdź zgon”.

733
00:43:03,313 --> 00:43:05,231
Wystarczy. Nie da rady więcej.

734
00:43:05,315 --> 00:43:07,483
- Okej. - Okażmy mu szacunek.

735
00:43:07,567 --> 00:43:09,819
Już wystarczy.

736
00:43:10,695 --> 00:43:14,616
Uratowałem 21 osób. Straciłem sześć.

737
00:43:16,034 --> 00:43:20,747
…dziesięć, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19…

738
00:43:22,707 --> 00:43:25,168
…21, 22, 23, 24, 25…

739
00:43:25,251 --> 00:43:28,421
Tak.

740
00:43:32,091 --> 00:43:34,010
Nie tylko ciało cierpi z powodu traumy,

741
00:43:34,093 --> 00:43:36,930
nie tylko ciało potrzebuje chirurga.

742
00:43:37,013 --> 00:43:41,684
Także umysł odbywa ciężką podróż i potrzebuje, by ktoś go uleczył.

743
00:43:45,271 --> 00:43:48,650
Zajęło nam to 21 dni.

744
00:43:48,733 --> 00:43:52,820
Ja i moja piękna, genialna żona,

745
00:43:52,904 --> 00:43:55,031
Maria, założyliśmy Humanity Crew.

746
00:43:55,114 --> 00:43:57,492
I od tamtej pory tym się zajmujemy.

747
00:43:57,575 --> 00:44:00,370
Skupiamy się na podróży psychologicznej.

748
00:44:00,453 --> 00:44:05,208
Staramy się połączyć ich życie z duszami i umysłami, które zostawili.

749
00:44:07,544 --> 00:44:10,838
Rozłożę tu różne karty.

750
00:44:10,922 --> 00:44:17,845
Wybierzcie te karty, które do was przemawiają. Od razu.

751
00:44:20,181 --> 00:44:23,434
Kartę, która przypomina wam jakieś dobre wspomnienie.

752
00:44:23,518 --> 00:44:29,065
Przypomnijcie sobie rzeczy z tamtej chwili, dźwięki i zapachy,

753
00:44:29,148 --> 00:44:31,734
wspomnienia, imiona.

754
00:44:31,818 --> 00:44:32,777
Cokolwiek.

755
00:44:32,861 --> 00:44:35,530
Okej, połóżcie karty przed sobą.

756
00:44:35,613 --> 00:44:39,534
Niech każdy weźmie kartkę papieru.

757
00:44:40,076 --> 00:44:41,244
Połóżcie kartę na kartce.

758
00:44:41,828 --> 00:44:44,747
A potem zacznijcie rysować wokół niej rzeczy,

759
00:44:44,831 --> 00:44:49,377
które według was uzupełniają to wspomnienie.

760
00:44:56,134 --> 00:45:00,430
Co wybraliście? Co narysowaliście? Kto chce pierwszy opowiedzieć?

761
00:45:00,513 --> 00:45:02,932
Gdy chodziłem do przedszkola,

762
00:45:03,016 --> 00:45:06,477
zabierali nas do parku rozrywki.

763
00:45:06,561 --> 00:45:09,939
Dawali nam soki i ciastka.

764
00:45:11,274 --> 00:45:12,609
Fawzi?

765
00:45:12,692 --> 00:45:18,406
Pamiętam, że w Syrii grałem w szachy z kuzynami, ciociami i mamą.

766
00:45:18,489 --> 00:45:20,617
Śmialiśmy się i byliśmy szczęśliwi.

767
00:45:20,909 --> 00:45:25,663
Tym, co nas odróżnia, jest to, że spotykają nas dobrze i złe rzeczy.

768
00:45:25,747 --> 00:45:28,541
Odczuwamy radość i smutek.

769
00:45:28,625 --> 00:45:31,461
Musimy to kontrolować.

770
00:45:31,544 --> 00:45:36,341
Musimy pozbyć się smutku, a zachować radość.

771
00:45:36,424 --> 00:45:37,508
Zgadza się.

772
00:45:37,592 --> 00:45:40,386
By się go pozbyć, musimy o nim mówić.

773
00:45:40,470 --> 00:45:44,557
Tli się w nas jak żar i nie wiemy, jak go dogasić.

774
00:45:44,641 --> 00:45:49,938
Musimy go uzewnętrznić, aż już nic w nas po nim nie zostanie.

775
00:45:50,021 --> 00:45:53,566
Byśmy mogli go polać zimną wodą.

776
00:45:54,067 --> 00:45:58,071
Teraz wyłożymy karty, które przypomną wam o trudnych rzeczach,

777
00:45:58,154 --> 00:46:00,156
które się wydarzyły w waszym życiu.

778
00:46:00,240 --> 00:46:03,618
Takich, które bolą, które są smutne i okropne.

779
00:46:04,077 --> 00:46:07,038
Takich, które chcemy ugasić.

780
00:46:07,121 --> 00:46:09,374
Weźcie kartę, która przypomni wam

781
00:46:09,457 --> 00:46:12,961
o trudnych rzeczach, które przeszliście.

782
00:46:19,133 --> 00:46:24,222
Fawzi, spójrz na rysunek,

783
00:46:24,305 --> 00:46:30,436
potem wyobraź sobie swoje ciało i powiedz nam, jak się czujesz?

784
00:46:30,895 --> 00:46:36,693
Gdy byłem w Syrii i widziałem samoloty bombardujące Idlib, było mi smutno.

785
00:46:36,776 --> 00:46:41,948
Raz wypadło nam okno, gdy samolot zrzucał bomby.

786
00:46:42,782 --> 00:46:46,077
Przestań i weź głęboki oddech.

787
00:46:54,711 --> 00:46:58,131
Czy to twoje najtrudniejsze wspomnienie?

788
00:46:58,214 --> 00:47:02,552
Najtrudniejszym był ostatni wybuch.

789
00:47:03,261 --> 00:47:09,684
Większość ludzi umierała w bombardowaniach co pół godziny.

790
00:47:09,767 --> 00:47:12,478
Kto umarł z osób, które znałeś?

791
00:47:12,562 --> 00:47:16,524
Mój brat zginął, gdy bomby spadły na plac zabaw.

792
00:47:16,608 --> 00:47:18,234
Zginęła też moja ciocia.

793
00:47:18,318 --> 00:47:20,528
Niech Allah ma ją w opiece.

794
00:47:22,780 --> 00:47:25,533
O czym Fawzi najbardziej boi się mówić?

795
00:47:25,617 --> 00:47:29,245
Najbardziej boję się mówić o śmierci mojego brata.

796
00:47:29,871 --> 00:47:32,457
Chcesz, żebyśmy sami o tym porozmawiali?

797
00:47:33,625 --> 00:47:38,338
Nie będę mógł o tym rozmawiać, bo zacznę płakać.

798
00:47:38,421 --> 00:47:40,006
Nie ma w tym nic złego.

799
00:47:41,090 --> 00:47:45,887
Gdy opowiadałeś nam swoją historię, ja płakałem.

800
00:47:45,970 --> 00:47:47,764
Zaraz się rozpłaczesz.

801
00:47:47,847 --> 00:47:50,642
Nic nam się nie stanie, jeśli będziemy płakać.

802
00:47:50,725 --> 00:47:52,936
Przyjdź jutro, porozmawiamy.

803
00:47:53,019 --> 00:47:53,853
Wspaniale.

804
00:47:55,980 --> 00:47:58,399
Drogi Fawzi, nie bój się.

805
00:47:58,483 --> 00:48:01,277
Yalla, Aboud, bohaterowie.

806
00:48:02,946 --> 00:48:07,659
Nie zapominaj, że tak jak oni, my też mamy bezpieczną przestrzeń.

807
00:48:08,326 --> 00:48:12,121
Mamy przed sobą długi dzień, dużo obowiązków,

808
00:48:12,705 --> 00:48:15,667
to ważne, żebyśmy to przetrawili.

809
00:48:15,750 --> 00:48:20,088
Co w tej chwili czujesz?

810
00:48:26,761 --> 00:48:31,182
Co takiego czujesz? Co się męczy w środku?

811
00:48:35,812 --> 00:48:38,982
Może powinniśmy przestać pracować.

812
00:48:40,024 --> 00:48:42,527
Wiesz, że nie możemy przestać.

813
00:48:42,610 --> 00:48:45,572
Essam, wiesz, że nie możemy przestać wykonywać tej pracy.

814
00:48:45,655 --> 00:48:48,825
Jeśli my tego nie zrobimy, to kto?

815
00:48:54,747 --> 00:48:58,710
Myślisz, że ci chłopcy mają bezpieczne kryjówki w swoim życiu?

816
00:48:59,252 --> 00:49:01,212
My też je mamy.

817
00:49:01,296 --> 00:49:04,465
Próbuję swoją znaleźć.

818
00:49:19,981 --> 00:49:24,068
Gdy patrzymy na dzieci, mamy ogromną szansę,

819
00:49:24,152 --> 00:49:28,364
nie tylko przynieść im ulgę albo przeobrazić ich traumę,

820
00:49:28,448 --> 00:49:30,408
ale także ją przetransformować.

821
00:49:34,579 --> 00:49:35,788
Gdzie siadamy?

822
00:49:35,872 --> 00:49:37,248
Tak jak wczoraj.

823
00:49:37,332 --> 00:49:38,833
Chcesz tu usiąść?

824
00:49:39,417 --> 00:49:40,919
Proszę.

825
00:49:44,756 --> 00:49:46,466
Okej, jesteś tu ze mną?

826
00:49:46,549 --> 00:49:47,967
Tak.

827
00:49:48,468 --> 00:49:50,511
Czy nie do końca?

828
00:49:50,595 --> 00:49:51,471
Nie.

829
00:49:51,554 --> 00:49:52,513
Boisz się?

830
00:49:52,597 --> 00:49:54,474
Nie tak bardzo.

831
00:49:54,557 --> 00:49:57,894
Obawiasz się, że będziemy mówić o czymś, o czym boisz się mówić?

832
00:49:57,977 --> 00:50:00,688
Nie lubię rozmawiać o bombardowaniu.

833
00:50:00,772 --> 00:50:06,903
Dlatego musimy pokonać ten strach. Jest w tobie mnóstwo radości.

834
00:50:06,986 --> 00:50:10,990
Zawsze się uśmiechasz, więc możesz pokonać wszystko.

835
00:50:12,242 --> 00:50:14,244
Proszę.

836
00:50:14,911 --> 00:50:17,622
Nie chciałeś rozmawiać o bracie,

837
00:50:17,705 --> 00:50:21,251
gdy mówiłeś o bombardowaniu, prawda?

838
00:50:23,419 --> 00:50:25,338
Bo boję się tej historii.

839
00:50:25,421 --> 00:50:28,174
Co to za historia? Co z niej pamiętasz?

840
00:50:29,008 --> 00:50:32,845
Boję się tej historii, bo gdy zginął mój brat,

841
00:50:32,929 --> 00:50:34,597
nie widziałem jego głowy.

842
00:50:38,851 --> 00:50:41,020
Rozerwało go na kawałki.

843
00:50:41,104 --> 00:50:42,605
Poszedłeś tam, gdzie był?

844
00:50:43,523 --> 00:50:44,983
Byłeś z nim na placu zabaw?

845
00:50:45,066 --> 00:50:46,192
Nie.

846
00:50:46,276 --> 00:50:50,905
Gdy go rozsadziło, powiedzieli nam o tym jego przyjaciele.

847
00:50:50,989 --> 00:50:55,326
Pobiegłem tam, ale nie widziałem jego ciała. Nic z niego nie zostało.

848
00:51:00,248 --> 00:51:06,880
Jaki jesteś smutny, jeśli zero to wcale, a dziesięć to ogromny smutek?

849
00:51:07,338 --> 00:51:11,259
Siedem na dziesięć.

850
00:51:15,388 --> 00:51:18,892
Jeśli chcesz pomóc komuś otrząsnąć się z traumy,

851
00:51:18,975 --> 00:51:21,185
musisz zrobić, co się tylko da,

852
00:51:21,269 --> 00:51:26,733
by zadziałać jak najbliżej źródła traumy

853
00:51:26,816 --> 00:51:28,693
i czasu, gdy ona nastąpiła.

854
00:51:29,360 --> 00:51:30,945
Jeśli się nie uda, to nie koniec.

855
00:51:31,029 --> 00:51:35,366
Fawzi mówi dużo o tym, co się wydarzyło w Syrii.

856
00:51:35,450 --> 00:51:38,328
Wykorzystując karty i wyobraźnię,

857
00:51:38,411 --> 00:51:41,581
zachęcamy ich, by wrócili do tamtych chwil

858
00:51:41,664 --> 00:51:45,251
i przeżywali emocje w bezpiecznym miejscu, gdzie są spokojni.

859
00:51:47,003 --> 00:51:50,173
Jeszcze raz. Oddychaj i spójrz na to.

860
00:51:52,342 --> 00:51:54,719
Weź bardzo głęboki oddech.

861
00:51:57,263 --> 00:52:03,811
Czy jest jakaś scena, o której potrafisz sobie powiedzieć, że jej nie widziałeś?

862
00:52:04,687 --> 00:52:07,440
Staram się zapomnieć o bracie, ale nie mogę.

863
00:52:09,609 --> 00:52:12,862
Co masz na myśli, gdy to mówisz?

864
00:52:12,946 --> 00:52:15,990
Gdy mówię, że nie chcę o nim pamiętać,

865
00:52:16,074 --> 00:52:19,452
to dlatego, że gdy sobie przypominam, płaczę i jestem smutny.

866
00:52:21,454 --> 00:52:24,290
Możemy zabrać ten obrazek? Bo się rozpłaczę.

867
00:52:24,374 --> 00:52:25,333
Co?

868
00:52:25,416 --> 00:52:26,876
Zaraz się rozpłaczę.

869
00:52:26,960 --> 00:52:28,503
A czemu nie?

870
00:52:29,546 --> 00:52:36,469
Co zobaczyłeś, gdy poszedłeś z matką na plac zabaw po bombardowaniu?

871
00:52:37,679 --> 00:52:42,267
Ja? Poczułem, jakby serce mi stanęło.

872
00:52:45,895 --> 00:52:51,526
Moja mama zaczęła płakać tak bardzo, że nie mogła poruszyć nogą.

873
00:52:58,157 --> 00:53:00,702
Nie bój się mówić ani płakać.

874
00:53:01,369 --> 00:53:03,788
Masz w sobie wojnę.

875
00:53:04,330 --> 00:53:08,001
Toczy się w tobie wojna pomiędzy dobrymi a złymi wspomnieniami.

876
00:53:08,251 --> 00:53:11,963
Tym, co zdecyduje o tym, kim Fawzi będzie za rok,

877
00:53:12,046 --> 00:53:15,800
dziesięć czy dwadzieścia lat jest to, które z nich wygrają tę wojnę.

878
00:53:15,884 --> 00:53:18,636
Dlatego, żeby wygrać,

879
00:53:18,720 --> 00:53:23,141
musisz z nimi walczyć.

880
00:53:23,224 --> 00:53:24,809
Tak.

881
00:53:25,685 --> 00:53:27,562
Chcesz zrobić coś fajnego?

882
00:53:27,645 --> 00:53:28,855
Tak.

883
00:53:30,023 --> 00:53:34,319
To jesteś ty. Nie, naprawdę. Tak ja cię widzę.

884
00:53:34,402 --> 00:53:41,117
Chcę, żebyś narysował albo pokolorował bohatera,

885
00:53:41,201 --> 00:53:44,204
którym jest Fawzi.

886
00:53:44,287 --> 00:53:46,164
Bo Fawzi jest bohaterem.

887
00:53:46,247 --> 00:53:50,293
Jesteś silniejszy od Supermana czy Spidermana.

888
00:53:50,376 --> 00:53:54,005
Jesteś Super Fawzi.

889
00:53:54,088 --> 00:53:57,342
Super Fawzi nie ubiera się jak reszta.

890
00:53:57,800 --> 00:54:02,805
Jak myślisz, jakie twoje cechy sprawiają, że jesteś bohaterem?

891
00:54:02,889 --> 00:54:07,477
Uważam, że tylko odwaga dodaje mi siły.

892
00:54:07,560 --> 00:54:11,773
Mój mózg i moje myśli.

893
00:54:12,857 --> 00:54:16,611
To proste zapobieganie.

894
00:54:16,694 --> 00:54:19,280
Bo łatwiej jest zapobiegać, niż leczyć.

895
00:54:19,364 --> 00:54:22,200
Będę go nazywać Super Fawzi.

896
00:54:22,283 --> 00:54:23,284
Super Fawzi.

897
00:54:24,035 --> 00:54:26,329
Musisz być we właściwym miejscu

898
00:54:26,412 --> 00:54:29,249
i wykorzystać to traumatyczne doświadczenie,

899
00:54:29,332 --> 00:54:31,084
by przemienić je w coś dobrego.

900
00:54:32,252 --> 00:54:33,753
Nazywamy to „złotą godziną”.

901
00:54:34,587 --> 00:54:36,965
Chcę wydobyć każde schowane uczucie.

902
00:54:37,048 --> 00:54:38,967
Co jeszcze chcesz wydobyć?

903
00:54:39,050 --> 00:54:43,721
Chcę się pozbyć gniewu, który mam w sobie.

904
00:54:45,723 --> 00:54:49,894
Fawzi, jego rodzeństwo, przyjaciele są bohaterami.

905
00:54:49,978 --> 00:54:52,438
Naprawdę uważam, że są bohaterami.

906
00:54:53,481 --> 00:54:58,987
Naszym obowiązkiem jest pomóc im przepracować traumę,

907
00:54:59,070 --> 00:55:01,197
odnaleźć dobre wspomnienia

908
00:55:01,281 --> 00:55:03,408
i je przywołać.

909
00:56:34,541 --> 00:56:36,543
Napisy: Agnieszka Otawska