1 00:00:08,071 --> 00:00:10,532 We staan pas aan het begin… 2 00:00:10,615 --> 00:00:15,328 …van het doorgronden van de mentale gezondheid. 3 00:00:15,411 --> 00:00:18,164 Wat je afkomst, cultuur of klasse ook is… 4 00:00:18,248 --> 00:00:20,583 …psychische problemen zijn universeel. 5 00:00:21,251 --> 00:00:22,919 Ik zit met m'n OCS. 6 00:00:23,002 --> 00:00:29,092 Ik sta op en kleed me aan, maar vanbinnen voel ik me kapot. 7 00:00:29,801 --> 00:00:32,219 Iedereen denkt dat je ziek bent en geneest. 8 00:00:32,302 --> 00:00:34,097 Maar zo is het niet. 9 00:00:34,180 --> 00:00:37,767 Iedereen heeft waarschijnlijk wel een familielid… 10 00:00:37,850 --> 00:00:42,856 …dat worstelt met depressie, angst of trauma. 11 00:00:42,939 --> 00:00:44,816 DEZE DEPRESSIE NEKT ME… 12 00:00:44,899 --> 00:00:47,861 Het goede nieuws is dat 't nooit te laat is. 13 00:00:50,321 --> 00:00:53,867 Gebroken mensen komen hier om gebroken te zijn. 14 00:00:55,910 --> 00:01:00,164 Er ligt een geweldige kans. Je hoeft alleen op de juiste plek te zijn. 15 00:01:01,541 --> 00:01:03,918 Iedereen heeft een rugzak. 16 00:01:04,002 --> 00:01:06,212 Iedereen heeft een verhaal. 17 00:01:12,135 --> 00:01:14,596 Een hoop mensen over de hele wereld… 18 00:01:14,679 --> 00:01:20,226 …voelen een bepaalde mentale, psychologische, emotionele pijn… 19 00:01:20,310 --> 00:01:23,062 Ja. -…die ze mogelijk niet hebben erkend… 20 00:01:23,146 --> 00:01:29,569 …vooral omdat dit jaar ons duidelijk heeft laten zien… 21 00:01:29,652 --> 00:01:32,447 …door onze menselijkheid een spiegel voor te houden… 22 00:01:32,530 --> 00:01:34,282 Ja. -…wie we zijn. 23 00:01:34,365 --> 00:01:39,913 Dus waar mensen vóór COVID-19 mee worstelden… 24 00:01:39,996 --> 00:01:43,124 …werd uitvergroot. 25 00:01:43,208 --> 00:01:45,668 Dus ik denk dat een heleboel mensen… 26 00:01:45,752 --> 00:01:49,839 …nu ontzettend veel last hebben van isolatie en eenzaamheid. 27 00:01:50,423 --> 00:01:55,970 Ik denk dat dit zeker een vorm van rouw heeft veroorzaakt… 28 00:01:56,054 --> 00:01:59,265 …want rouw gaat niet alleen over iemand verliezen. 29 00:01:59,349 --> 00:02:03,019 Rouw gaat over het verlies van iets belangrijks. 30 00:02:03,102 --> 00:02:08,148 Dus kinderen rouwden omdat ze niet naar hun diploma-uitreiking konden… 31 00:02:08,232 --> 00:02:09,526 …waar ze naar uitkeken. 32 00:02:09,609 --> 00:02:12,153 Hun vrienden niet kunnen zien. -Precies. 33 00:02:12,237 --> 00:02:15,365 En niet hun normale leven kunnen leiden. 34 00:02:15,448 --> 00:02:20,828 Dit jaar heeft ons als cultuur gevormd… 35 00:02:20,912 --> 00:02:24,040 …op manieren die velen nog niet hebben kunnen plaatsen. 36 00:02:24,123 --> 00:02:26,668 Sommigen noemden 't eerst een gelijkmaker. 37 00:02:26,751 --> 00:02:28,962 Dat is niet zo. -Het maakt niet gelijk. 38 00:02:29,045 --> 00:02:31,256 Degenen die al leden, lijden nu meer. 39 00:02:31,339 --> 00:02:35,260 Precies. -Waarover we het wel eens kunnen zijn… 40 00:02:35,343 --> 00:02:39,556 …is dat iedereen een andere versie van hetzelfde heeft meegemaakt. 41 00:02:39,639 --> 00:02:44,561 Juist. Dus het effect dat COVID-19 op mensen had… 42 00:02:45,770 --> 00:02:48,273 …zal zich openbaren op een… 43 00:02:49,899 --> 00:02:56,239 …ondenkbare wijze als je al moeite had met dingen voordat dit alles begon. 44 00:02:56,322 --> 00:03:01,452 Na dit jaar heeft 99,9%, misschien wel 100% van ons… 45 00:03:01,536 --> 00:03:05,582 …officieel een bepaalde vorm van… -Trauma meegemaakt. 46 00:03:05,665 --> 00:03:06,958 …trauma meegemaakt. 47 00:03:07,041 --> 00:03:09,002 Of een vorm van rouw of verlies. 48 00:03:09,085 --> 00:03:11,546 Ja. -Iemand zei ooit: 49 00:03:11,629 --> 00:03:15,383 'Pijn die niet wordt verwerkt, wordt doorgegeven.' 50 00:03:15,466 --> 00:03:17,385 Het is een soort van projectie. 51 00:03:17,468 --> 00:03:22,724 Mensen die geschaad zijn, begrijpelijkerwijs geschaad… 52 00:03:22,807 --> 00:03:27,520 …door hun opvoeding of omgeving, door wat ze hebben meegemaakt en gezien… 53 00:03:27,604 --> 00:03:31,399 Wat dat ook is. Als je er niets mee doet, het niet verwerkt… 54 00:03:31,482 --> 00:03:36,487 …dan komt het er op allerlei andere onbeheersbare, onverwachte manieren uit. 55 00:03:36,571 --> 00:03:39,699 Het is niet verwerkt en het knaagt aan ons vanbinnen. 56 00:03:39,782 --> 00:03:45,830 Maar je realiseert het je niet. En dit is… Ik herken dat als geen ander. 57 00:03:45,914 --> 00:03:50,418 Ten eerste was ik bang toen ik in therapie ging. Bang dat… 58 00:03:50,501 --> 00:03:52,045 Wanneer ging je in therapie? 59 00:03:52,128 --> 00:03:55,465 Nu vier jaar geleden. -Dat is nog niet zo lang. 60 00:03:55,548 --> 00:03:57,091 Ja, maar vier jaar therapie… 61 00:03:57,175 --> 00:04:02,013 …voor iemand die nooit had gedacht dat ooit nodig te hebben of te doen… 62 00:04:02,096 --> 00:04:04,098 …is best lang. 63 00:04:04,182 --> 00:04:07,977 Vanuit m'n omgeving werd ik ook niet aangemoedigd erover te praten. 64 00:04:08,061 --> 00:04:12,315 Dat werd gewoon weggedrukt. -Waarom dacht je dat je 't nodig had? 65 00:04:14,192 --> 00:04:16,653 Het verleden. Om het verleden een plekje te geven. 66 00:04:26,996 --> 00:04:30,208 Heel lang dacht ik er niet eens over na. 67 00:04:32,293 --> 00:04:35,046 Ik hield het niet vast. Ik was me er niet van bewust. 68 00:04:45,598 --> 00:04:47,642 Ik wilde altijd normaal zijn. 69 00:04:48,977 --> 00:04:53,106 Niet 'prins Harry', maar gewoon 'Harry'. 70 00:04:55,024 --> 00:04:56,818 Het was een verwarrend leven. 71 00:04:59,654 --> 00:05:05,743 Als ik aan mijn moeder denk, is het eerste wat in me opkomt helaas altijd hetzelfde. 72 00:05:10,123 --> 00:05:15,378 Ik zit in de auto met mijn gordel om, mijn broer was er ook… 73 00:05:15,461 --> 00:05:21,301 …en mijn moeder reed en werd achtervolgd door drie, vier, vijf brommertjes… 74 00:05:21,384 --> 00:05:23,511 …met paparazzi. 75 00:05:23,595 --> 00:05:26,556 Ze kon dan bijna niet rijden door de tranen. 76 00:05:26,639 --> 00:05:28,558 Er was geen bescherming. 77 00:05:31,102 --> 00:05:34,314 Het gevoel dat ik er altijd bij krijg is hulpeloosheid. 78 00:05:34,397 --> 00:05:39,319 Ik was te jong. Ik was 'n knul, maar te jong om 'n vrouw te kunnen helpen. 79 00:05:39,402 --> 00:05:40,862 In dit geval mijn moeder. 80 00:05:42,197 --> 00:05:43,615 En dat gebeurde elke dag weer. 81 00:05:56,044 --> 00:05:58,338 Genoeg nu. Dank u. 82 00:05:58,421 --> 00:06:00,173 Mogen we een leuke foto? 83 00:06:13,686 --> 00:06:15,563 Elke dag, tot haar dood. 84 00:06:15,647 --> 00:06:18,191 We volgen de ontwikkelingen vanuit Parijs… 85 00:06:18,274 --> 00:06:21,778 …waar prinses Diana ernstig gewond raakte bij een auto-ongeluk. 86 00:06:21,861 --> 00:06:23,947 Haar vriend Dodi al-Fayed kwam om. 87 00:06:24,030 --> 00:06:28,368 Er zijn mogelijk paparazzi betrokken die haar volgden. 88 00:06:28,451 --> 00:06:32,914 …die schijnbaar op een motor reden en mogelijk bijdroegen aan het ongeluk. 89 00:06:34,123 --> 00:06:38,670 Toen ik m'n moeder verloor op m'n twaalfde net voor ik dertien werd. 90 00:06:38,753 --> 00:06:40,588 …wilde ik dat leven niet. 91 00:06:42,715 --> 00:06:48,638 Ik moest de rouw om mijn moeder delen met de wereld. 92 00:06:51,307 --> 00:06:53,059 Wat ik me het best herinner… 93 00:06:53,142 --> 00:06:56,855 …was het geluid van paardenhoeven op het trottoir. 94 00:06:56,938 --> 00:06:59,649 Over The Mall, de rode klinkerweg. 95 00:06:59,732 --> 00:07:01,860 Destijds waren we allebei in shock. 96 00:07:05,363 --> 00:07:08,241 Het was alsof ik uit mijn lichaam was getreden… 97 00:07:08,324 --> 00:07:11,160 …en gewoon deed wat er van me werd verwacht. 98 00:07:12,328 --> 00:07:18,293 Ik toonde misschien een tiende van de emoties die anderen lieten zien. 99 00:07:18,960 --> 00:07:20,670 Charles. Charles. 100 00:07:20,753 --> 00:07:23,339 Ik zei: 'Dit is mijn moeder. Je kent haar niet eens.' 101 00:07:23,423 --> 00:07:25,633 William. William. 102 00:07:25,717 --> 00:07:29,721 Terwijl jij daar sprak… Ik probeer het droog te houden. 103 00:07:29,804 --> 00:07:35,476 Terwijl jij sprak, bedacht ik dat wij, die haar van veraf liefhadden en bewonderden… 104 00:07:35,560 --> 00:07:40,690 …haar overlijden waarschijnlijk beter verwerkten dan jij. 105 00:07:40,773 --> 00:07:41,941 Ongetwijfeld. 106 00:07:42,734 --> 00:07:45,653 Ik was zo boos over wat er met haar was gebeurd… 107 00:07:45,737 --> 00:07:50,074 …en het feit dat er totaal geen gerechtigheid was. 108 00:07:50,158 --> 00:07:52,076 Het heeft niets veranderd. 109 00:07:53,620 --> 00:07:56,289 Degenen die haar die tunnel in volgden… 110 00:07:56,372 --> 00:08:00,543 …fotografeerden haar achter in de auto terwijl ze stervende was. 111 00:08:01,294 --> 00:08:05,882 Ik ben razend. Ik zou het liefst alle supermarken plunderen. 112 00:08:05,965 --> 00:08:09,135 Al die afschuwelijke bladen grijpen en in de fik steken. 113 00:08:09,219 --> 00:08:12,680 WOEDE OVER FOTO STERVENDE DIANA SCHAAM JE DIEP 114 00:08:12,764 --> 00:08:14,432 Ik wil niet aan haar denken… 115 00:08:14,515 --> 00:08:19,604 …want dan dringt het ook weer tot me door dat ik haar niet terugkrijg. 116 00:08:19,687 --> 00:08:22,440 Ik word er droevig van. Waarom zou ik dat willen? 117 00:08:22,524 --> 00:08:26,736 Waarom zou je aan iemand denken die je hebt verloren en niet terugkrijgt? 118 00:08:26,819 --> 00:08:30,198 En ik heb gewoon besloten er niet over te praten. 119 00:08:30,281 --> 00:08:33,993 Praatte iemand om je heen erover? -Niemand. 120 00:08:38,248 --> 00:08:40,333 Je hebt dit goed gepland zo te zien. 121 00:08:41,041 --> 00:08:44,963 Na die periode van… Hoelang was het? Jaren van… 122 00:08:45,046 --> 00:08:47,840 …kop in het zand, vingers in de oren en doorgaan. 123 00:08:47,924 --> 00:08:52,637 Als mensen me vroegen hoe het ging, kregen ze alleen een 'prima'. 124 00:08:52,720 --> 00:08:56,057 Nooit blij of droevig, altijd prima. Dat was 't makkelijkst. 125 00:08:58,351 --> 00:09:01,771 Maar mentaal was ik echt nergens. 126 00:09:01,855 --> 00:09:05,358 Elke keer dat ik een pak aantrok en m'n ding moest doen… 127 00:09:05,441 --> 00:09:10,196 …zei ik tegen mezelf: 'Oké, pokerface.' Ik keek in de spiegel van: 'Kom op.' 128 00:09:10,280 --> 00:09:12,824 Het zweet brak me uit. Mijn hartslag was… 129 00:09:12,907 --> 00:09:18,496 Ik stond echt in de vlucht-of-vechtmodus. Paniekaanvallen, hevige angsten… 130 00:09:18,580 --> 00:09:23,042 Dus van 28 tot 32 jaar… 131 00:09:23,126 --> 00:09:25,587 …was een verschrikkelijke tijd voor me. 132 00:09:27,130 --> 00:09:32,760 Ik raakte compleet van slag als ik in een auto stapte of een camera zag. 133 00:09:33,219 --> 00:09:35,972 Wat voelde je dan? -Ik begon te zweten. 134 00:09:36,055 --> 00:09:40,643 Alsof mijn lichaamstemperatuur twee of drie graden omhoog schoot. 135 00:09:41,811 --> 00:09:44,689 Ik was ervan overtuigd dat mijn hoofd knalrood was… 136 00:09:44,772 --> 00:09:47,150 …en dat iedereen zag hoe ik me voelde. 137 00:09:47,233 --> 00:09:49,777 Ze zouden niet weten waarom, dus ik schaamde me. 138 00:09:49,861 --> 00:09:54,073 Je maakt jezelf er gek mee. Het voelt alsof iedereen naar je kijkt. 139 00:09:54,157 --> 00:09:58,369 Bij één drupje zweet voelt het alsof het met bakken naar beneden komt. 140 00:10:00,747 --> 00:10:03,291 Ik zweette constant. Er ging zoveel in me om. 141 00:10:03,374 --> 00:10:06,461 'Ik schaam me kapot. Wat moeten ze wel niet denken? 142 00:10:06,544 --> 00:10:09,297 Ze hebben geen idee. Ik kan ze niets vertellen.' 143 00:10:10,798 --> 00:10:16,221 Overal waar ik was en bij elke interactie werd ik helemaal leeggezogen. 144 00:10:16,304 --> 00:10:17,847 Ik pikte andermans emoties op. 145 00:10:17,931 --> 00:10:20,808 Soms kwam ik iemand tegen die meer zweette dan ik. 146 00:10:20,892 --> 00:10:26,397 Ik stopte dan en praatte met diegene. Dan werd ik weer rustig en kon ik verder. 147 00:10:27,649 --> 00:10:29,984 Ik wilde drinken en drugs nemen. 148 00:10:30,068 --> 00:10:36,491 Ik wilde alles doen om me maar niet te hoeven voelen zoals ik me voelde. 149 00:10:36,574 --> 00:10:42,539 Maar ik werd me er langzaam van bewust… Oké, ik dronk doordeweeks niet… 150 00:10:42,622 --> 00:10:48,545 …maar op vrijdag of zaterdag dronk ik wat je normaal in een week drinkt. 151 00:10:48,628 --> 00:10:53,716 En ik dronk niet omdat ik het lekker vond, maar om iets te verbergen. 152 00:10:53,800 --> 00:10:59,097 Was je je er destijds van bewust dat je dronk om iets te verbergen? 153 00:10:59,180 --> 00:11:01,224 Nee. Ik had geen flauw idee. 154 00:11:02,850 --> 00:11:07,188 Mijn brein vertelde me dat ik in een gevecht zat. 155 00:11:08,314 --> 00:11:10,859 Dat wist ik niet. Hoe moest ik dat nou weten? 156 00:11:13,111 --> 00:11:16,030 Ik was het gelukkigst tijdens m'n tien dienstjaren. 157 00:11:16,990 --> 00:11:18,157 Zeker weten. 158 00:11:19,200 --> 00:11:22,203 Want ik droeg hetzelfde uniform als alle anderen. 159 00:11:23,037 --> 00:11:27,584 Ik kreeg dezelfde training en begon onderaan, net als de anderen. 160 00:11:27,667 --> 00:11:31,296 Ik werd niet anders behandeld om wie ik was. 161 00:11:32,380 --> 00:11:33,756 Lekker hoor. 162 00:11:33,840 --> 00:11:36,134 Daar had ik… Daar voelde ik me normaal. 163 00:11:36,217 --> 00:11:39,762 Dat was, tenminste in mijn jongere jaren, waar ik me goed voelde. 164 00:11:39,846 --> 00:11:43,099 Daar in Afghanistan, zonder media. 165 00:11:45,727 --> 00:11:50,481 Maar ik moest iets met mijn verleden, want ik had zoveel woede in me. 166 00:11:54,485 --> 00:11:58,489 Toen ik eind twintig was, ging ik mezelf vragen stellen als… 167 00:11:58,573 --> 00:12:00,241 'Hoor ik hier wel?' 168 00:12:01,826 --> 00:12:05,788 En ik begon me te realiseren dat ik er niet van weg kon blijven lopen. 169 00:12:06,623 --> 00:12:10,460 Mijn familie zei: 'Doe gewoon mee, dat maakt je leven makkelijker.' 170 00:12:11,544 --> 00:12:15,465 Maar ik heb veel van mijn moeder in me. 171 00:12:17,050 --> 00:12:22,430 Ik voelde me alsof ik niet in het systeem thuishoorde… 172 00:12:22,513 --> 00:12:24,224 …maar er wel in vastzat. 173 00:12:26,976 --> 00:12:31,105 Je kunt daar alleen uitkomen en vrij zijn door de waarheid te vertellen. 174 00:12:36,945 --> 00:12:39,197 Ik ben altijd chef geweest. 175 00:12:40,490 --> 00:12:43,243 Iedereen wist altijd al dat ik chef zou worden. 176 00:12:44,369 --> 00:12:47,413 Hoi, ik ben chef Rashad, oprichter van Black Food Collective. 177 00:12:47,497 --> 00:12:51,626 Ik begon daarmee in 2017. Ons eerste evenement was AfroTech. 178 00:12:52,293 --> 00:12:55,630 Kan iedereen helpen bij het uitladen van de truck? 179 00:12:55,713 --> 00:12:57,257 Hoe is het congres? -Goed. 180 00:12:57,340 --> 00:12:58,925 Je wilt hier geen rijen. 181 00:12:59,008 --> 00:13:02,345 Het ontbreekt de voedselindustrie aan zwarte bedrijven. 182 00:13:02,428 --> 00:13:04,722 Ik ben chef Rashad, de organisator. 183 00:13:04,806 --> 00:13:06,182 WINNAAR VAN CHOPPED 184 00:13:06,266 --> 00:13:09,894 Voedsel brengt mensen van alle rangen en standen samen. 185 00:13:09,978 --> 00:13:11,855 Hier, lieverd. -Heel erg bedankt. 186 00:13:11,938 --> 00:13:16,609 Mensen zeiden altijd: 'Jij wordt chef of prediker.' 187 00:13:16,693 --> 00:13:19,487 Onze missie is om deze bedrijven te ontwikkelen… 188 00:13:19,571 --> 00:13:21,906 …door te laten zien dat ze welvaart creëren… 189 00:13:21,990 --> 00:13:25,702 …om hun gemeenschap en familie blijvend te onderhouden. 190 00:13:27,287 --> 00:13:30,081 Als ik spreek voor een groep mensen… 191 00:13:30,164 --> 00:13:33,334 …krijg ik te horen: 'Jeetje, wat was dat krachtig.' 192 00:13:34,711 --> 00:13:37,005 Dan zeg ik: 'Dat ben ik niet.' 193 00:13:39,382 --> 00:13:41,092 Dat is Rashad niet. 194 00:13:43,595 --> 00:13:45,847 Ik heb geleerd om maskers te dragen. 195 00:13:45,930 --> 00:13:49,017 Dus ik kan als de beste opstaan, me aankleden… 196 00:13:49,100 --> 00:13:53,313 …een lach op mijn gezicht toveren en positief doen… 197 00:13:53,396 --> 00:13:57,734 …maar me vanbinnen kapot voelen. 198 00:13:59,777 --> 00:14:04,490 Kleine dingen in mijn kindertijd hebben een enorme impact gehad. 199 00:14:04,574 --> 00:14:08,119 Toen ik nog klein was, viel de politie ons huis binnen. 200 00:14:08,203 --> 00:14:10,788 Mijn vader belandde in de gevangenis. 201 00:14:12,332 --> 00:14:15,043 Ik weet nog dat ik hem daar opzocht. 202 00:14:15,960 --> 00:14:19,047 Ik heb veel gezien in mijn jeugd. 203 00:14:19,130 --> 00:14:23,468 Ik heb drugsverslaafde vrienden. Ik heb vrienden die tegen zichzelf praten. 204 00:14:23,551 --> 00:14:24,552 Ik heb… 205 00:14:25,637 --> 00:14:29,891 …al die mensen, die zwarte mannen die ik ken… 206 00:14:29,974 --> 00:14:32,810 …oud en jong, die dealen met… 207 00:14:34,562 --> 00:14:36,731 …of juist niet dealen met van alles. 208 00:14:38,650 --> 00:14:40,652 Dus als ik hen zie… 209 00:14:44,489 --> 00:14:47,867 Als ik hen zie, zie ik mezelf. 210 00:14:54,332 --> 00:14:58,086 Er heerst nogal een stigma onder mensen… 211 00:14:58,169 --> 00:15:00,296 STEM VAN DR. PERRY ACADEMIE VOOR KINDERTRAUMA 212 00:15:00,380 --> 00:15:02,215 …over mentale gezondheidsproblemen. 213 00:15:02,298 --> 00:15:08,054 En het ironische is dat iedereen waarschijnlijk wel een familielid heeft… 214 00:15:08,137 --> 00:15:14,102 …dat worstelt met depressie, angst, middelenverslaving of trauma. 215 00:15:14,185 --> 00:15:18,731 Neem die vier samen en je hebt 80 procent van de bevolking te pakken. 216 00:15:19,607 --> 00:15:26,114 Mensen zeggen zonder schroom dat hun kind kanker heeft en behandeld moet worden. 217 00:15:26,197 --> 00:15:30,827 Ze schamen zich om te zeggen: 'M'n kind is depressief en heeft hulp nodig.' 218 00:15:31,327 --> 00:15:34,080 We hebben nog een lange weg te gaan. 219 00:15:35,582 --> 00:15:37,375 Ik werd onzeker gemaakt… 220 00:15:37,458 --> 00:15:40,712 …over dat ik me uitsprak en er eerlijk over was. 221 00:15:41,421 --> 00:15:45,550 'Wees stil.' 'Zeg dat niet.' 'Rustig maar.' 'Je praat te veel.' 222 00:15:47,135 --> 00:15:52,056 Na mijn depressie en angstklachten ben ik mijn passie voor koken compleet verloren. 223 00:15:52,140 --> 00:15:53,850 Die is helemaal weg. 224 00:15:54,934 --> 00:15:56,519 In 2018 won ik Chopped. 225 00:15:57,270 --> 00:15:59,814 Chef Rashad Armstead, je bent de winnaar. 226 00:16:00,398 --> 00:16:05,195 Geniet van je overwinning voor je met 10.000 dollar naar huis gaat. 227 00:16:05,278 --> 00:16:06,571 Dank je. 228 00:16:06,654 --> 00:16:09,240 Ik heb die aflevering niet eens gezien. 229 00:16:09,324 --> 00:16:13,578 Ik weet nog hoe moeilijk ik het had tijdens dat programma. 230 00:16:14,537 --> 00:16:18,291 In een jaar veranderde mijn hele leven. 231 00:16:18,374 --> 00:16:23,254 Ik ben gescheiden, heb twee restaurants gesloten, geen auto… 232 00:16:23,338 --> 00:16:24,797 …heb alles verpatst. 233 00:16:24,881 --> 00:16:28,092 Als zwarte man… 234 00:16:28,176 --> 00:16:34,265 …probeer je alles te doen wat er van je verwacht wordt. 235 00:16:34,349 --> 00:16:37,018 Hoe je hoort te zijn, hoe je je hoort te gedragen… 236 00:16:37,101 --> 00:16:42,482 …en hoe je moet leven, niet wetende dat er iets diepers speelt. 237 00:16:42,565 --> 00:16:45,276 De autoverhuur zei dat ik voldeed aan 't profiel… 238 00:16:45,360 --> 00:16:47,403 …van een man met een nepcreditcard. 239 00:16:48,154 --> 00:16:50,865 Ik werd even vastgehouden omdat ik zwart ben. 240 00:16:50,949 --> 00:16:53,201 Hij staat fout geparkeerd. Zet 't op Facebook. 241 00:16:53,284 --> 00:16:55,495 Ik sta hier pas twee seconden. 242 00:16:55,578 --> 00:17:00,625 Dit is uit zelfbescherming, want als je de politie belt omdat iemand… 243 00:17:00,708 --> 00:17:03,086 …fout geparkeerd staat, dat klopt niet. 244 00:17:03,169 --> 00:17:06,004 Ja, want nu gaat iedereen het doen. -Vooral omdat… 245 00:17:06,089 --> 00:17:08,383 Soms wil je het gewoon opgeven. 246 00:17:09,133 --> 00:17:12,387 Je gaat er harder door vechten. 247 00:17:13,388 --> 00:17:16,265 Maar dit is zeker een van die dingen waar je… 248 00:17:16,349 --> 00:17:19,851 Je moet hoop vinden in deze… deze duisternis. 249 00:17:22,938 --> 00:17:24,440 In de zwarte gemeenschap… 250 00:17:25,274 --> 00:17:29,779 …leren we jarenlang dat als je naar de kerk gaat en in God gelooft… 251 00:17:30,613 --> 00:17:32,323 …alles goedkomt. 252 00:17:34,158 --> 00:17:37,954 Therapie is taboe in de zwarte gemeenschap. 253 00:17:38,037 --> 00:17:39,122 Dat doen we niet. 254 00:17:40,790 --> 00:17:42,375 Ik moest het wegstoppen. 255 00:17:43,877 --> 00:17:46,462 Nu zit ik met depressie en angsten. 256 00:17:47,714 --> 00:17:49,465 Soms ben ik suïcidaal. 257 00:17:50,341 --> 00:17:52,844 Het ergste gevoel dat ik ooit heb gehad. 258 00:17:53,469 --> 00:17:55,305 Een ondraaglijke last. 259 00:17:55,930 --> 00:17:58,933 Ik ben dan alleen maar bezig met volhouden. 260 00:17:59,559 --> 00:18:00,977 Ik zit echt zo. 261 00:18:01,060 --> 00:18:03,730 'Oké. Gewoon doorgaan, doorgaan, doorgaan.' 262 00:18:04,480 --> 00:18:06,316 Jeugdherinneringen komen naar boven. 263 00:18:07,066 --> 00:18:09,527 De angst verlamt me. 264 00:18:11,529 --> 00:18:16,868 Maar ik moet wel doorgaan, want als ik dat niet doe, wat moet ik dan? 265 00:18:18,161 --> 00:18:20,413 Ik voel me net een hamster in zo'n rad. 266 00:18:21,664 --> 00:18:23,750 Ik ga maar door en ik kom nergens. 267 00:18:30,882 --> 00:18:33,593 Op weg naar therapie. Dit is zenuwslopend. 268 00:18:35,929 --> 00:18:39,474 Er gaan echt een miljard dingen door m'n hoofd. Gewoon… 269 00:18:41,768 --> 00:18:44,437 Het was vanochtend zo moeilijk om op te staan. 270 00:18:44,520 --> 00:18:47,106 Het was zo'n dag waarop ik moeite had… 271 00:18:47,190 --> 00:18:50,527 …om op te staan en de ene voet voor de andere te zetten. 272 00:18:51,611 --> 00:18:56,199 Alles in me zei: 'Verzet het gewoon. Doe dit, doe dat. 273 00:18:56,282 --> 00:18:59,911 Je moet lekker in bed blijven, je verdient je rust.' 274 00:18:59,994 --> 00:19:01,663 Al dat soort mooie dingen. 275 00:19:02,163 --> 00:19:04,916 Maar ik moest me daaroverheen zetten. 276 00:19:07,794 --> 00:19:10,880 Ik heb geleerd dat als je iets uitspreekt, het echt wordt. 277 00:19:10,964 --> 00:19:15,802 Dingen waarover ik 't soms niet wil hebben en die ik niet wil delen… 278 00:19:18,304 --> 00:19:21,975 …moet je bespreken in therapie als je er profijt van wilt hebben. 279 00:19:22,809 --> 00:19:24,394 Dat vind ik ongemakkelijk. 280 00:19:30,650 --> 00:19:34,404 Ja, het was zeker intens. Maar het was… 281 00:19:35,738 --> 00:19:40,535 Bij sommige dingen die ik… situaties die ik haar vertelde, zei ze: 282 00:19:42,161 --> 00:19:46,958 'Wauw. Dat zijn duidelijk rode vlaggen.' 283 00:19:50,003 --> 00:19:54,007 Er kwamen zoveel verschillende emoties naar boven. Jeetje. 284 00:19:58,344 --> 00:20:02,140 Ik ben zover gekomen dat als ik niet eerlijk ben over hoe het gaat… 285 00:20:02,223 --> 00:20:05,560 …als ik niet deal met alles wat ik nu voel… 286 00:20:05,643 --> 00:20:09,105 …als ik probeer erover te liegen of het verberg… 287 00:20:09,189 --> 00:20:13,067 …dan loopt het niet goed af. Dat masker moet af. 288 00:20:13,151 --> 00:20:16,779 Ik kom hier alleen vanaf als ik dat masker afzet. 289 00:20:19,657 --> 00:20:23,161 Je geest moet net zo goed gezond zijn als je lichaam. 290 00:20:24,078 --> 00:20:28,458 Om je geest te trainen als een spier… Dat is het niet, maar om 't te trainen… 291 00:20:28,541 --> 00:20:31,419 Net zoals we voor onze fysieke gezondheid zorgen… 292 00:20:31,502 --> 00:20:34,547 Juist. -…moeten we dat ook voor onze mentale. 293 00:20:34,631 --> 00:20:38,384 We weten dat ze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. 294 00:20:38,468 --> 00:20:43,348 Maar in de wereldwijde maatschappij zit er een stigma en alles aan vast… 295 00:20:43,431 --> 00:20:47,936 …dus de mentale gezondheid blijft achter. En het is ook een onzichtbare wond. 296 00:20:48,019 --> 00:20:52,398 Wat we niet kunnen zien en wat we niet begrijpen, vinden we eng. 297 00:20:53,483 --> 00:20:57,570 En het is moeilijk om het ergens over te hebben… 298 00:20:57,654 --> 00:21:00,949 …wat veel anderen misschien niet voelen. 299 00:21:02,200 --> 00:21:04,661 Heel goed. Een jab. 300 00:21:06,746 --> 00:21:08,665 Super. Super. Laag blijven. 301 00:21:09,791 --> 00:21:11,167 Kin omlaag. Omlaag. 302 00:21:11,251 --> 00:21:14,212 Over zes maanden zijn de Olympische Spelen. 303 00:21:14,295 --> 00:21:19,008 Ik sta derde op de wereldranglijst en iedereen verlangt van mij dat ik… 304 00:21:19,092 --> 00:21:21,302 …naar Tokio ga en goud haal. 305 00:21:23,137 --> 00:21:27,600 Als ze in de ring staat, kan ze een gevecht winnen met één stoot. 306 00:21:28,560 --> 00:21:30,436 Ik zie dat als een meesterwerk. 307 00:21:32,355 --> 00:21:37,694 …kampioen, Virginia Fuchs. 308 00:21:44,492 --> 00:21:48,663 Toen ik jong was, vond ik niet dat ik ziek was. 309 00:21:49,706 --> 00:21:51,040 Handen omhoog. 310 00:21:52,709 --> 00:21:54,711 Op de middelbare kreeg ik anorexia. 311 00:21:54,794 --> 00:21:59,299 Het begon met een dieet en het werd steeds strikter… 312 00:21:59,382 --> 00:22:01,050 …en 't resultaat beviel me wel. 313 00:22:03,011 --> 00:22:05,638 Tot ik zoveel gewicht verloor… 314 00:22:05,722 --> 00:22:11,603 …dat de artsen en m'n ouders bang waren dat ik zou sterven door ondervoeding. 315 00:22:11,686 --> 00:22:13,438 Dus lieten ze me opnemen. 316 00:22:15,023 --> 00:22:21,029 De artsen daar kwamen erachter dat de anorexia werd veroorzaakt… 317 00:22:21,112 --> 00:22:24,866 …door een aandoening genaamd OCS. 318 00:22:27,035 --> 00:22:30,622 OLYMPISCH TRAININGSCENTRUM TROTSE THUISBASIS VAN USA BOXING 319 00:22:36,669 --> 00:22:40,048 Als ik deze kamer in Colorado Springs voor mezelf heb… 320 00:22:40,131 --> 00:22:42,300 …voelt die soms bijna als gevangenis. 321 00:22:42,383 --> 00:22:45,386 BOKSSCHOENEN SCHOONMAKEN TANDEN POETSEN 322 00:22:45,470 --> 00:22:49,515 Mijn OCS kan hier z'n gang gaan. Er is verder niemand. 323 00:22:51,517 --> 00:22:56,314 Soms ben ik tot vijf uur 's ochtends bezig met schoonmaken. 324 00:22:58,274 --> 00:23:02,278 Ik heb m'n schoenen nodig om te trainen, maar ze moeten schoon zijn. 325 00:23:03,029 --> 00:23:06,783 Ik maak ze vaak schoon, want ik heb in mijn hoofd… 326 00:23:07,492 --> 00:23:09,494 …hoe vies de onderkant is. 327 00:23:11,454 --> 00:23:14,165 Ik trek echt geen vieze schoenen aan. 328 00:23:15,750 --> 00:23:16,751 Hè, verdorie. 329 00:23:17,377 --> 00:23:18,378 Dus… 330 00:23:19,879 --> 00:23:23,716 …de schoen raakte mijn arm aan, dus nu moet ik mijn handen wassen. 331 00:23:23,800 --> 00:23:25,802 Het is een vicieuze cirkel. 332 00:23:25,885 --> 00:23:31,391 In het schoonmaakproces word ik vies en moet ik mezelf schoonmaken. 333 00:23:37,564 --> 00:23:40,400 Oké. Waar is de zeep? 334 00:23:50,368 --> 00:23:52,120 Ik gaf mezelf tien minuten, maar… 335 00:23:52,203 --> 00:23:56,082 Dat doe ik altijd, maar dan gebeurt er zoiets en verandert 't. 336 00:24:01,087 --> 00:24:06,009 Vaak moet de zeep ook op een bepaalde manier op m'n hand vallen. 337 00:24:07,510 --> 00:24:10,471 Anders wordt het niet schoon zoals ik het wil. 338 00:24:14,100 --> 00:24:16,853 Ik word pas schoon met twee soorten zeep. 339 00:24:17,729 --> 00:24:20,481 Geen idee waarom, maar dat heb ik in m'n hoofd. 340 00:24:21,733 --> 00:24:23,234 Daar raakte de schoen me. 341 00:24:24,152 --> 00:24:29,282 Die raakte m'n pols, dus ik probeer het op dezelfde manier op m'n pols te spuiten. 342 00:24:34,871 --> 00:24:39,417 OCS is net een val. Ik wil wel stoppen, maar dat lukt niet. 343 00:24:39,500 --> 00:24:41,920 Ik zit echt vast in een schoonmaakcirkel. 344 00:24:42,712 --> 00:24:44,631 En ik wil eruit en ermee stoppen… 345 00:24:45,465 --> 00:24:46,466 Bijna. 346 00:24:46,549 --> 00:24:50,136 …maar mijn hoofd zegt: 'Nee, nog één keer. Nog één keer.' 347 00:24:50,845 --> 00:24:54,015 Als ik mijn handen niet op de juiste manier schoonmaak… 348 00:24:54,641 --> 00:24:57,936 …voel ik me erg ongemakkelijk in mijn lichaam. 349 00:24:58,436 --> 00:25:01,523 Je hoofd wordt warrig, je spieren spannen zich aan. 350 00:25:02,857 --> 00:25:05,151 Je kunt niet normaal nadenken. 351 00:25:05,568 --> 00:25:06,861 En het houdt niet op. 352 00:25:09,697 --> 00:25:12,200 Ik heb het altijd verborgen. 353 00:25:12,283 --> 00:25:16,621 En daar werd ik onzekerder van. 354 00:25:17,455 --> 00:25:18,665 Ik vond mezelf niets. 355 00:25:20,124 --> 00:25:24,212 Ik verborg het zo lang omdat ik bang was om veroordeeld te worden. 356 00:25:25,964 --> 00:25:28,716 Door er open over te zijn, begrijp ik het beter. 357 00:25:28,800 --> 00:25:32,804 Mensen vragen soms: 'Waarom doe je dat?' Dan ga ik nadenken: ja, waarom? 358 00:25:32,887 --> 00:25:37,934 Door daarover na te denken, ga ik het beter begrijpen. 359 00:25:38,017 --> 00:25:39,602 Ja. -Zie je dat? 360 00:25:40,144 --> 00:25:42,981 Zie je wat je doet? Zie je wat je doet? 361 00:25:43,064 --> 00:25:45,567 M'n bandages mogen de grond niet raken. 362 00:25:46,359 --> 00:25:50,488 Mijn teamgenootjes rollen ze overal uit. Wikkelen hun handen erin. 363 00:25:50,572 --> 00:25:52,949 En ik loop hier rond: 'Nee. Nee.' 364 00:25:53,032 --> 00:25:56,536 Als Derwin de mijne afdoet, zorgen we dat ze de grond niet raken. 365 00:25:56,619 --> 00:25:59,747 Hij weet het eindelijk. Hij legt ze over z'n schouder. 366 00:25:59,831 --> 00:26:02,834 Het duurde even, maar nu weet-ie het. 367 00:26:03,376 --> 00:26:06,254 De vloer is lava. Verontreinigde lava. 368 00:26:06,337 --> 00:26:08,131 Dat zeg ik altijd. 369 00:26:10,174 --> 00:26:14,095 Bij mij is het niet zo dat… Veel mensen met smetvrees… 370 00:26:14,178 --> 00:26:17,891 …zijn bang dat ze ziek worden of doodgaan. 371 00:26:17,974 --> 00:26:19,392 Dat heb ik niet per se. 372 00:26:19,475 --> 00:26:24,647 Ik dacht niet: o nee, ik heb haar bloed in m'n mond. Nu word ik ziek en ga ik dood. 373 00:26:24,731 --> 00:26:26,608 Ik heb meer de angst… 374 00:26:26,691 --> 00:26:31,112 …dat het gore, smerige gevoel me een goor, smerig persoon maakt. 375 00:26:33,781 --> 00:26:38,494 Iemand met OCS heeft terugkerende ideeën die spanning of angst veroorzaken… 376 00:26:38,578 --> 00:26:40,496 STEM VAN DR. SMITH KLINISCH PSYCHOLOOG 377 00:26:40,580 --> 00:26:44,667 …en dwanghandelingen die worden uitgevoerd om die spanning weg te nemen. 378 00:26:46,377 --> 00:26:48,630 Er zijn verschillende soorten OCS. 379 00:26:48,713 --> 00:26:52,133 De meest bekende gaan over ordenen en symmetrie… 380 00:26:52,217 --> 00:26:54,302 …of iets precies goed krijgen. 381 00:26:54,928 --> 00:26:58,848 Als de OCS over besmetting gaat, is er een angst voor walging. 382 00:27:04,354 --> 00:27:10,235 Dat gevoel van walging is heel naar en ondraaglijk en houdt niet op. 383 00:27:10,318 --> 00:27:15,740 De dwanghandelingen zijn bedoeld om van dat onaangename gevoel af te komen. 384 00:27:20,245 --> 00:27:22,872 Het is me altijd gelukt… 385 00:27:22,956 --> 00:27:25,792 …om de OCS mijn boksen niet te laten beïnvloeden. 386 00:27:26,626 --> 00:27:29,295 Maar afgelopen februari ging het mis. 387 00:27:30,630 --> 00:27:33,424 Ik sliep misschien twee uur in drie dagen. 388 00:27:34,133 --> 00:27:38,846 Als iets me tijdens de training aanraakte, ging ik het wassen, maar… 389 00:27:38,930 --> 00:27:43,726 …ik moest dat ene plekje wassen dat de grond voor twee seconden aanraakte. 390 00:27:43,810 --> 00:27:46,020 Eén zo'n plekje wassen duurde een half uur. 391 00:27:46,104 --> 00:27:48,439 En dan ging ik de was doen. 392 00:27:48,523 --> 00:27:52,318 Maar dat gebeurde dan niet goed genoeg, dus moest 't opnieuw. 393 00:27:52,402 --> 00:27:53,903 Het liep uit de hand. 394 00:27:54,529 --> 00:27:58,741 Het hele proces van douchen werd steeds moeilijker. 395 00:27:58,825 --> 00:28:00,076 Het duurde een uur. 396 00:28:00,743 --> 00:28:05,623 Ik gebruikte eerst één spons per douchebeurt en nu had ik er tien nodig. 397 00:28:05,707 --> 00:28:07,292 En vijf stukken zeep. 398 00:28:07,375 --> 00:28:12,005 Ik gebruikte grote flessen douchegel, wel twee per douchebeurt. 399 00:28:12,088 --> 00:28:15,216 Ik at ook niet, want daar had ik geen tijd voor. 400 00:28:15,300 --> 00:28:17,594 Ik moest douchen voor m'n volgende training. 401 00:28:18,469 --> 00:28:21,681 Ik was zo naar dat gevoel op zoek… 402 00:28:21,764 --> 00:28:24,350 …dat mijn spieren zich spanden en ik echt… 403 00:28:24,434 --> 00:28:27,103 …zo zwaar ademde dat het een hele work-out was. 404 00:28:27,186 --> 00:28:31,524 Het was net of ik non-stop trainde, terwijl ik maar één uur sliep. 405 00:28:32,901 --> 00:28:36,321 Na drie dagen zonder slaap krijg je wanen en kun je niet meer denken. 406 00:28:36,404 --> 00:28:40,283 Die derde nacht verloor ik mezelf erin. 407 00:28:41,784 --> 00:28:45,914 Ik bleef maar gaan, er veranderde niets. Ik voelde me maar niet schoner. 408 00:28:45,997 --> 00:28:48,625 Ik raakte heel gefrustreerd over mezelf. 409 00:28:48,708 --> 00:28:53,254 Ik schreeuwde: 'Stop.' Ik huilde en dacht: waarom kan ik nou niet stoppen? 410 00:28:53,338 --> 00:28:55,965 En ik liep maar heen en weer. 411 00:28:56,466 --> 00:28:57,717 Het was chaos. 412 00:28:57,800 --> 00:29:01,221 Ik wist niet wat ik moest. Ik zat vast in die cirkel. 413 00:29:01,304 --> 00:29:04,224 Nu kun je niet meer boksen of contacten onderhouden. 414 00:29:04,307 --> 00:29:06,893 Ik dacht echt: nu kun je niet meer leven. 415 00:29:06,976 --> 00:29:11,272 Want als je opstaat en probeert te leven, raak je voorgoed verstrikt. 416 00:29:12,649 --> 00:29:16,402 Ik was uitgeput. Ik kon alleen nog maar hysterisch huilen. 417 00:29:16,903 --> 00:29:18,905 Ik viel als het ware op de grond. 418 00:29:19,739 --> 00:29:23,409 Op dat moment wist ik dat ik professionele hulp nodig had. 419 00:29:23,493 --> 00:29:27,205 En meteen, voor het te laat was. 420 00:29:33,044 --> 00:29:35,213 Welke andere termen ken je… 421 00:29:35,296 --> 00:29:39,175 …voor het stigma rondom de mentale gezondheid? 422 00:29:39,259 --> 00:29:40,426 Gek. 423 00:29:40,510 --> 00:29:41,928 De weg kwijt. 424 00:29:42,011 --> 00:29:43,846 Heeft ze niet op een rijtje. -Spoort niet. 425 00:29:43,930 --> 00:29:45,515 Ja. Zenuwinzinking. 426 00:29:45,598 --> 00:29:49,352 Ja. -Dat stigma van… 427 00:29:50,728 --> 00:29:53,648 …dat je als 'anders' gecategoriseerd wordt… 428 00:29:53,731 --> 00:29:56,651 …speelt een cruciale rol in de mentale gezondheid. 429 00:29:56,734 --> 00:30:01,197 Kijk hoelang mensen dit proberen te verbergen voor hun eigen familie… 430 00:30:01,281 --> 00:30:03,449 …en niet willen dat iemand het weet. 431 00:30:03,533 --> 00:30:06,995 Als je er niet met je ouders of vrienden over praat… 432 00:30:07,078 --> 00:30:11,624 …dan denk je ook niet: wacht eens, ik ben het product van mijn opvoeding. 433 00:30:11,708 --> 00:30:16,087 Ja. En iedereen die iets verborgen heeft gehouden… 434 00:30:16,170 --> 00:30:18,464 …in schaamte heeft geleefd, en die… 435 00:30:19,382 --> 00:30:23,803 …die stilte een stigma heeft laten creëren. 436 00:30:24,345 --> 00:30:27,682 …en die schaamte opzij heeft kunnen zetten… 437 00:30:28,266 --> 00:30:30,935 Je ondervindt dan dat als je je verhaal deelt… 438 00:30:31,519 --> 00:30:36,774 …dat anderen je anders zien, maar dat je ook jezelf anders ziet… 439 00:30:36,858 --> 00:30:38,776 …en dat je er anderen mee helpt. 440 00:30:38,860 --> 00:30:43,948 Dus ik vind die 'aha'-momenten geweldig, net als het delen van verhalen… 441 00:30:44,032 --> 00:30:47,994 …waardoor mensen zich herkennen in anderen. 442 00:30:48,077 --> 00:30:53,791 En steeds als ik zie dat iemand zoals Lady Gaga zich openstelt en erover praat… 443 00:30:53,875 --> 00:30:57,337 …is dat fantastisch, want mensen zullen dan zeggen: 444 00:30:57,420 --> 00:31:02,050 'Jij? Echt? Met alles wat je hebt en het leven dat je leidt?' 445 00:31:02,133 --> 00:31:06,221 Het doel is dat mensen zich erover uitspreken. 446 00:31:06,721 --> 00:31:12,602 Een warm welkom voor de enige echte Lady Gaga. 447 00:31:18,233 --> 00:31:22,737 Toen ik bij Oprah was en we dat gesprek hadden… 448 00:31:22,820 --> 00:31:24,322 Mentale issues zijn echt. 449 00:31:25,281 --> 00:31:30,078 Heeft medicatie je geholpen? -Ja, enorm. Ik bedoel… 450 00:31:30,161 --> 00:31:33,873 Daarna kwam ze met me mee naar m'n kamer… 451 00:31:33,957 --> 00:31:37,794 Wat was je kwetsbaar, eerlijk en echt… 452 00:31:37,877 --> 00:31:40,213 We huilden en knuffelden. 453 00:31:41,172 --> 00:31:45,009 Ik voelde me veilig bij haar. 454 00:31:46,261 --> 00:31:50,265 Ik heb het heel moeilijk gehad in mijn hoofd. 455 00:31:50,348 --> 00:31:52,308 Ik ben daar nog steeds mee bezig. 456 00:31:54,269 --> 00:31:59,524 Ik wil anderen met deze ervaring helpen in plaats van het… 457 00:32:00,233 --> 00:32:02,402 …weg te stoppen en te verbergen. 458 00:32:03,236 --> 00:32:05,238 Kan 't niet lezen 459 00:32:05,321 --> 00:32:10,869 Nee, hij kan m'n pokerface niet lezen Ze heeft me in haar ban 460 00:32:17,792 --> 00:32:21,546 Ik had vroeger problemen met mijn mentale gezondheid. 461 00:32:21,629 --> 00:32:23,798 Ik sneed mezelf toen ik heel jong was. 462 00:32:25,466 --> 00:32:30,138 Ik heb ervaringen gehad met misbruik… 463 00:32:31,139 --> 00:32:34,893 …en ik vind het moeilijk uit te leggen… 464 00:32:35,518 --> 00:32:38,646 …op een manier die veilig is voor de oren van jongeren… 465 00:32:38,730 --> 00:32:42,442 …maar ook voor die van ouderen, waarom iemand zichzelf snijdt. 466 00:32:43,568 --> 00:32:47,030 Ik denk dat die neiging voor mij persoonlijk… 467 00:32:47,113 --> 00:32:51,117 …voortkwam uit het verlangen om de pijn die ik voelde te laten zien. 468 00:32:51,201 --> 00:32:52,577 Luister 469 00:32:54,829 --> 00:32:58,833 Ik heb de ziekste ambitie 470 00:33:02,253 --> 00:33:04,505 Ik was 19 jaar oud… 471 00:33:05,757 --> 00:33:09,969 …en ik werkte in de muziekindustrie, en… 472 00:33:10,678 --> 00:33:12,847 …een van de producers zei: 473 00:33:14,474 --> 00:33:15,808 'Trek je kleren uit.' 474 00:33:17,644 --> 00:33:18,978 En ik weigerde. 475 00:33:20,897 --> 00:33:22,106 En ik vertrok. 476 00:33:23,399 --> 00:33:24,400 En… 477 00:33:25,735 --> 00:33:28,905 …toen zeiden ze dat ze al mijn muziek zouden verbranden. 478 00:33:31,658 --> 00:33:32,951 En ze bleven maar… 479 00:33:37,705 --> 00:33:41,125 Ze bleven het maar vragen. En ik bevroor en ik… 480 00:33:46,047 --> 00:33:48,007 Ik weet 't niet eens meer. 481 00:33:54,722 --> 00:33:56,766 Ik noem zijn naam niet. 482 00:33:58,685 --> 00:34:00,478 Ik begrijp de MeToo-beweging. 483 00:34:00,562 --> 00:34:04,899 Ik kan me voorstellen dat sommigen zich hier goed bij voelden… 484 00:34:04,983 --> 00:34:06,317 …maar ik niet. 485 00:34:08,111 --> 00:34:11,030 Ik wil die persoon nooit meer onder ogen komen. 486 00:34:11,113 --> 00:34:13,950 LADY GAGA VERTELT OVER PTSS NA MISBRUIK IN TIENERJAREN 487 00:34:14,033 --> 00:34:17,120 Dit systeem is onrechtvaardig en gevaarlijk. 488 00:34:17,202 --> 00:34:19,789 'IK BEN GETRAUMATISEERD, MAAR IK GA DOOR.' 489 00:34:19,872 --> 00:34:22,876 Jaren later ging ik naar 't ziekenhuis. Er kwam een psychiater. 490 00:34:23,459 --> 00:34:25,545 Ik zei: 'Ik wil een echte arts. 491 00:34:27,296 --> 00:34:30,925 Wat doet die psychiater hier? Ik voel m'n lichaam niet.' 492 00:34:31,008 --> 00:34:33,928 Eerst voelde ik een hevige pijn. 493 00:34:34,012 --> 00:34:35,680 Toen niets meer. 494 00:34:37,390 --> 00:34:43,354 Toen was ik maandenlang ziek… 495 00:34:43,438 --> 00:34:47,233 …en ik besefte dat ik dezelfde pijn voelde die ik had gevoeld… 496 00:34:47,901 --> 00:34:51,821 …toen de verkrachter me zwanger op straat achterliet. 497 00:34:52,947 --> 00:34:54,574 Bij 't huis van mijn ouders. 498 00:34:55,700 --> 00:34:57,118 Omdat ik overgaf. 499 00:34:58,203 --> 00:34:59,287 En ziek was. 500 00:35:00,413 --> 00:35:04,250 Omdat ik misbruikt was. Ik zat maandenlang opgesloten in een studio. 501 00:35:09,881 --> 00:35:14,093 LADY GAGA BESCHRIJFT HAAR PTSS-SYMPTOMEN: 'MIJN HELE LICHAAM VERKRAMPT' 502 00:35:14,177 --> 00:35:15,929 Ik wil… 503 00:35:16,512 --> 00:35:21,309 …iedereen die kijkt, vertellen dat ik mijn tranen droog… 504 00:35:21,392 --> 00:35:23,269 …en verderga. Zie je? 505 00:35:23,353 --> 00:35:26,481 Ik open m'n ogen. Ik moet dit doen. 506 00:35:26,564 --> 00:35:30,777 Schouders naar achteren rollen. Ogen openen. Dat kalmeert. 507 00:35:32,111 --> 00:35:36,032 Ik weet waar ik ben. In de kelder van mijn kantoor. 508 00:35:39,494 --> 00:35:41,913 Je kunt er weer uitkomen. 509 00:35:41,996 --> 00:35:43,331 Maar als het… 510 00:35:43,831 --> 00:35:45,667 …als het er echt inhakt… 511 00:35:47,085 --> 00:35:49,754 …kan het… kan het je veranderen. 512 00:35:49,837 --> 00:35:53,174 Ik zat er psychisch helemaal doorheen. 513 00:35:53,716 --> 00:35:59,681 En een paar jaar lang was ik niet hetzelfde meisje. 514 00:36:02,350 --> 00:36:04,686 LADY GAGA STOPT TOUR OM 'HEVIGE PIJN' 515 00:36:04,769 --> 00:36:10,400 Mijn pijn voelt als wat ik voelde na de verkrachting. 516 00:36:10,984 --> 00:36:15,738 Ik heb zoveel MRI's en scans gehad. Ze vinden gewoon niets. 517 00:36:16,281 --> 00:36:17,282 Maar… 518 00:36:18,867 --> 00:36:20,368 …je lichaam onthoudt het. 519 00:36:22,996 --> 00:36:24,998 Ik voelde niets. 520 00:36:25,623 --> 00:36:28,710 ARTIESTENVERVOER 521 00:36:28,793 --> 00:36:30,628 Ik had dissociaties. 522 00:36:32,630 --> 00:36:34,716 Het is net of je brein wordt uitgezet. 523 00:36:36,301 --> 00:36:38,845 Je snapt niet waarom de rest niet in paniek is… 524 00:36:38,928 --> 00:36:43,099 …maar jij bent volledig paranoïde. 525 00:36:45,977 --> 00:36:48,271 Het is echt heel heftig… 526 00:36:48,354 --> 00:36:51,482 …als je altijd het gevoel hebt dat er een zwarte wolk… 527 00:36:51,566 --> 00:36:54,444 …boven je hangt, waar je ook gaat… 528 00:36:54,527 --> 00:36:57,530 …die je vertelt dat je niets voorstelt en dood moet. 529 00:36:57,614 --> 00:37:02,327 En ik schreeuwde en gooide mezelf tegen de muur. 530 00:37:03,161 --> 00:37:07,248 Weet je waarom je je niet moet snijden? En je niet tegen een muur moet gooien? 531 00:37:07,332 --> 00:37:09,250 Waarom zelfbeschadiging niet goed is? 532 00:37:09,334 --> 00:37:11,169 Je voelt je er slechter door. 533 00:37:11,669 --> 00:37:16,633 Je denkt dat je je er beter door voelt, want je laat iemand zien dat je lijdt. 534 00:37:16,716 --> 00:37:17,717 Zo werkt 't niet. 535 00:37:18,259 --> 00:37:22,680 Ik zeg altijd: 'Laat het anderen weten, niet zien.' 536 00:37:23,806 --> 00:37:29,437 Ik denk dat ik me pas sinds kort niet meer snijd… 537 00:37:29,520 --> 00:37:33,650 …omdat het proces van me mentaal beter voelen… 538 00:37:33,733 --> 00:37:37,320 …heel langzaam… 539 00:37:38,530 --> 00:37:39,822 …langzaam gaat. 540 00:37:40,323 --> 00:37:41,324 En… 541 00:37:42,909 --> 00:37:46,329 …zelfs als ik zes supergoede maanden heb… 542 00:37:48,122 --> 00:37:53,711 …is er maar één trigger nodig om… 543 00:37:55,213 --> 00:37:56,297 …me slecht te voelen. 544 00:37:57,048 --> 00:37:59,425 En met 'slecht voelen' bedoel ik… 545 00:37:59,509 --> 00:38:04,264 …me willen snijden, zelfmoordgedachten, me afvragen of ik dat ooit zal doen. 546 00:38:06,766 --> 00:38:08,393 Ik ken alle manieren… 547 00:38:08,893 --> 00:38:10,562 …om mezelf eruit te trekken. 548 00:38:13,481 --> 00:38:16,651 Er trad langzaam verandering op. Dat duurde 2,5 jaar. 549 00:38:17,443 --> 00:38:21,281 Wat deed je in die jaren? -Ik won een Oscar. 550 00:38:22,574 --> 00:38:24,117 Wat goed. -Niemand wist 't. 551 00:38:24,200 --> 00:38:26,160 Lady Gaga, Mark Ronson… 552 00:38:26,244 --> 00:38:28,872 …Anthony Rossomando en Andrew Wyatt. 553 00:38:30,498 --> 00:38:32,000 Hartstikke bedankt. 554 00:38:33,167 --> 00:38:36,713 Bedankt voor deze grote eer, Academy. 555 00:38:37,255 --> 00:38:40,049 Tegen iedereen die het nu moeilijk heeft… 556 00:38:40,133 --> 00:38:42,343 …wil ik zeggen dat het belangrijk is… 557 00:38:42,427 --> 00:38:45,597 …dat je ten minste één iemand hebt die je waardeert. 558 00:38:45,680 --> 00:38:49,100 En met 'waardeert', bedoel ik dat diegene je gelooft… 559 00:38:49,183 --> 00:38:52,687 …om je geeft en je laat weten dat je pijn ertoe doet… 560 00:38:52,770 --> 00:38:54,147 …en echt is. 561 00:38:55,690 --> 00:39:00,028 Daarnaast wil ik zeggen dat er manieren zijn om jezelf te beheersen. 562 00:39:03,198 --> 00:39:04,574 Alles goed? 563 00:39:04,657 --> 00:39:07,076 Hoi, hoe is 't? -Hoe gaat het met je? 564 00:39:07,827 --> 00:39:11,956 Als ik me concentreer en tegen mezelf zeg: 'Oké, ik sta op. 565 00:39:12,040 --> 00:39:15,376 Ik doe therapie of iets om te aarden of met dankbaarheid… 566 00:39:15,460 --> 00:39:17,629 …en ik beweeg, ik eet… 567 00:39:17,712 --> 00:39:20,298 …en ik doe alle dingen die goed voor me zijn.' 568 00:39:20,381 --> 00:39:22,342 Ik speel piano, zing een beetje. 569 00:39:22,425 --> 00:39:25,136 Ik poets m'n tanden, stap onder de douche. 570 00:39:25,220 --> 00:39:27,138 En alles met aandacht. 571 00:39:27,222 --> 00:39:29,724 Als ik genoeg van deze vaardigheden uitvoer… 572 00:39:29,807 --> 00:39:33,394 …als ik doorga en tegen mezelf zeg: 'Stefani, wees dapper. 573 00:39:33,478 --> 00:39:37,273 Je moet dapper zijn. Het is dapper om te ademen en door te gaan.' 574 00:39:37,357 --> 00:39:41,277 Ik doe het en voor ik het weet, sta ik in m'n achtertuin… 575 00:39:41,361 --> 00:39:45,073 …en kan ik zeggen: 'Oké. Oké, ik ben er weer.' 576 00:39:46,324 --> 00:39:47,659 Ik geloof dat… 577 00:39:48,660 --> 00:39:50,203 …steeds wat eten goed is. 578 00:39:50,286 --> 00:39:53,373 Dat 't belangrijk is voor je hersenen. 579 00:39:53,957 --> 00:39:55,708 Dus ik beschouw dit… 580 00:39:57,168 --> 00:39:58,169 …als een vaardigheid. 581 00:40:01,130 --> 00:40:02,131 Voeding. 582 00:40:03,841 --> 00:40:06,803 Voeding. Terwijl ik meer chilisaus op m'n broccoli gooi. 583 00:40:07,804 --> 00:40:11,266 Is het nog voeding als je broccoli er zo… 584 00:40:12,267 --> 00:40:13,518 …uitziet? 585 00:40:14,727 --> 00:40:16,479 Ik gooi overal chilisaus op. 586 00:40:17,230 --> 00:40:18,314 Niet normaal. 587 00:40:19,691 --> 00:40:22,527 Ik vind het interessant hoe mijn pad eruitziet. 588 00:40:22,610 --> 00:40:26,030 Het gevoel dat ik me wil snijden… 589 00:40:26,114 --> 00:40:29,576 …en dat ik dat niet wil, liggen heel dicht bij elkaar. 590 00:40:31,661 --> 00:40:36,207 Iedereen denkt dat het altijd een stijgende lijn moet zijn, en dat… 591 00:40:36,291 --> 00:40:39,335 …het is alsof je ziek wordt en dan weer geneest. 592 00:40:39,419 --> 00:40:40,837 Maar zo is het niet. 593 00:40:40,920 --> 00:40:45,300 Zo is het gewoon niet. En daar gaat het vaak mis, denk ik. 594 00:40:45,383 --> 00:40:49,012 Het gaat mis, want mensen raken zo gefrustreerd. 595 00:40:49,095 --> 00:40:50,805 Ik ook. Je raakt gefrustreerd. 596 00:40:50,889 --> 00:40:53,766 'Waarom word ik niet beter? Wat is er mis met me?' 597 00:40:54,642 --> 00:40:58,605 En, weet je? Er is niets mis met je. 598 00:40:58,688 --> 00:41:01,566 Maar er is iets dat niet lekker loopt. 599 00:41:02,066 --> 00:41:06,487 En daar moet je aandacht aan besteden. Dat is niet makkelijk. 600 00:41:12,577 --> 00:41:15,330 Er is veel gebeurd dit jaar. 601 00:41:16,039 --> 00:41:19,459 Ik ben gescheiden, raakte m'n bedrijf kwijt, toen kwam COVID. 602 00:41:21,544 --> 00:41:25,173 Ik sliep eerst op de bank van m'n tante… 603 00:41:25,256 --> 00:41:28,760 …en ik was dakloos en compleet blut… 604 00:41:28,843 --> 00:41:35,350 …en heb nu weer een eigen huis en kan weer voor mezelf zorgen. 605 00:41:35,433 --> 00:41:37,268 Ik ben er dankbaar van geworden. 606 00:41:38,061 --> 00:41:41,314 Ik ben naar Oakland gekomen, want ik moest weer aan 't werk. 607 00:41:41,397 --> 00:41:45,026 We koken voor zo'n 750 mensen per week. 608 00:41:46,277 --> 00:41:50,114 Therapie was lastig, want na een poosje kon ik 't niet meer betalen. 609 00:41:50,198 --> 00:41:55,203 Dus ik moest andere manieren vinden om beter te worden. 610 00:41:55,286 --> 00:41:59,749 En mijn bijdrage aan het Black Food Collective, aan die bedrijven… 611 00:41:59,832 --> 00:42:04,837 …heeft ontzettend geholpen in mijn genezingsproces. 612 00:42:06,172 --> 00:42:11,678 Alleen al die dozen uitpakken was een hele emotionele achtbaan. 613 00:42:12,470 --> 00:42:16,057 Ik moest dingen uitpakken die ik liever vermeed. 614 00:42:17,183 --> 00:42:21,020 In het begin van de quarantaine ben ik naar huis gegaan. 615 00:42:21,104 --> 00:42:24,023 Ik wist niet hoe ik tegen mijn familie moest zeggen… 616 00:42:24,107 --> 00:42:28,194 …hoe ernstig mijn depressie en angsten waren. 617 00:42:28,278 --> 00:42:32,031 Want soms kan ik de woorden niet vinden om het uit te drukken. 618 00:42:32,115 --> 00:42:36,160 Ik wil het vertellen, maar ik kan de juiste woorden niet vinden… 619 00:42:36,244 --> 00:42:39,330 …die het voor hen begrijpelijk zouden maken. 620 00:42:39,414 --> 00:42:44,752 Maar ze drongen zich wel een beetje mijn bubbel binnen. 621 00:42:44,836 --> 00:42:48,006 En gelukkig maar, want soms raak ik zo… 622 00:42:48,506 --> 00:42:52,969 …opgeslokt in m'n eigen wereldje dat ik niet meer verder kan kijken. 623 00:43:00,351 --> 00:43:01,811 Warm je je olie op? 624 00:43:01,895 --> 00:43:03,813 Hadden we maar kippenvet. -Ik weet hoe. 625 00:43:03,897 --> 00:43:05,440 Zo hoort 't eigenlijk. 626 00:43:05,523 --> 00:43:07,901 Nooit geprobeerd? Zie je? 627 00:43:07,984 --> 00:43:09,777 Je loopt de kantjes eraf. -Niet. 628 00:43:09,861 --> 00:43:10,862 Echt? 629 00:43:11,446 --> 00:43:12,906 Wat zei-ie? -Leer me… 630 00:43:12,989 --> 00:43:16,367 …barbecueën zonder uitgerookt te worden. 631 00:43:18,036 --> 00:43:21,581 Ik kon vroeger alleen bij mijn ouders terecht. 632 00:43:23,541 --> 00:43:26,336 M'n ma is de enige van haar zussen die nog getrouwd is. 633 00:43:26,836 --> 00:43:29,839 Ze heeft meegemaakt wat velen niet aan zouden kunnen. 634 00:43:31,090 --> 00:43:33,801 Kijk nou. Lekker, lekker. 635 00:43:34,552 --> 00:43:36,888 Rashad was gevoelig en extravert. 636 00:43:37,430 --> 00:43:39,390 Hij was altijd de leider. 637 00:43:39,474 --> 00:43:42,435 Als jochie liep hij al voorop. 638 00:43:42,518 --> 00:43:44,479 Soms is hij een beetje stil… 639 00:43:45,813 --> 00:43:47,315 …en zegt-ie niet zoveel. 640 00:43:47,899 --> 00:43:52,487 Ik zag het een beetje toen hij nog een tiener was. 641 00:43:52,570 --> 00:43:56,699 Maar het kwam in alle macht naar buiten toen hij getrouwd was. 642 00:43:56,783 --> 00:43:59,619 Ik zag dat er van alles bezonk. 643 00:44:00,370 --> 00:44:03,164 En het was ernstig. Het was een zware tijd. 644 00:44:03,665 --> 00:44:04,958 Een heel zware tijd. 645 00:44:05,041 --> 00:44:09,128 Hoe hij zich ook probeerde voor te doen, want ik ken mijn zoon. 646 00:44:10,672 --> 00:44:13,258 Hij leed. Hij leed enorm. 647 00:44:13,841 --> 00:44:17,428 Mijn leven stond gewoon op z'n kop… 648 00:44:17,845 --> 00:44:20,390 …en het was zo intens dat ik… 649 00:44:20,974 --> 00:44:24,435 Ik zat een soort van vast. 650 00:44:25,061 --> 00:44:28,898 De angst was er, tien keer zo sterk. 651 00:44:28,982 --> 00:44:30,817 Elke dag weer. En ik kon niet… 652 00:44:31,276 --> 00:44:33,778 Ik kon de aanval niet gewoon uitzitten. 653 00:44:33,862 --> 00:44:36,030 Ik moest doorgaan als ik een aanval had. 654 00:44:36,114 --> 00:44:38,783 Ik moest doorgaan terwijl ik depressief was. 655 00:44:38,867 --> 00:44:42,078 En soms heb je gewoon geen woorden… 656 00:44:42,161 --> 00:44:45,582 …of kun je de juiste woorden niet vinden om te communiceren. 657 00:44:46,749 --> 00:44:52,297 Op die allerslechtste momenten was het net of ik in een gevangenis zat. 658 00:44:58,761 --> 00:45:00,263 En ik kon er niet uit. 659 00:45:03,474 --> 00:45:04,809 Ja. -Ik weet 't. 660 00:45:06,144 --> 00:45:08,563 Ja. -Dat voelde ik. Dat voelde ik. 661 00:45:08,646 --> 00:45:10,899 Ja, dat voelden we. -Dat voelde ik. 662 00:45:12,442 --> 00:45:15,612 Ik kon zien dat hij het moeilijk had. 663 00:45:16,821 --> 00:45:20,241 Toen-ie het voor 't eerst doormaakte, was ik er niet zoveel. 664 00:45:20,325 --> 00:45:22,285 Ik praatte wel met hem… 665 00:45:23,369 --> 00:45:28,499 …maar te weinig. Ik wilde hem ruimte geven en laten zien dat 't met ons wel ging. 666 00:45:28,583 --> 00:45:31,961 Want je bent toch een man en je moet doen wat je moet doen. 667 00:45:32,045 --> 00:45:34,047 Dus we namen een stapje terug. 668 00:45:34,130 --> 00:45:37,383 Ik wil niet dat jullie het gevoel hebben dat jullie… 669 00:45:38,468 --> 00:45:40,303 …of iets dat jullie deden… 670 00:45:41,471 --> 00:45:44,807 …verkeerd was, of dat je je schuldig voelt, want… 671 00:45:46,476 --> 00:45:48,853 …het kwam niet door jullie. 672 00:45:48,937 --> 00:45:51,523 Het kwam door alle andere dingen en mensen… 673 00:45:51,606 --> 00:45:55,485 …die in mijn leven kwamen en alles overhoop haalden. 674 00:45:57,111 --> 00:45:59,489 Ik kwam terecht in allerlei situaties… 675 00:45:59,572 --> 00:46:04,994 …en waardeerde jullie destijds niet genoeg, weet je. 676 00:46:05,078 --> 00:46:08,039 Ik realiseerde me niet dat veel daarvan… 677 00:46:08,748 --> 00:46:12,001 dat het zo'n grote uitwerking op jullie had. 678 00:46:12,085 --> 00:46:14,587 Heel groot. -Dat weet ik. 679 00:46:15,838 --> 00:46:18,424 Maar we zijn er nu voor je. 680 00:46:19,509 --> 00:46:21,511 Dus, ik hou van je. 681 00:46:22,387 --> 00:46:25,682 Wat je ook doormaakt, ik ben er voor je. 682 00:46:29,978 --> 00:46:33,773 Het gezin is voor de meesten erg belangrijk voor hun herstel. 683 00:46:34,315 --> 00:46:36,442 Een liefdevol gezin dat kan leren… 684 00:46:36,526 --> 00:46:39,654 STEM VAN KEN DUCKWORTH ALLIANTIE VAN GEESTESZIEKTEN 685 00:46:39,737 --> 00:46:42,490 …en problemen oplossen, is absoluut onmisbaar. 686 00:46:44,242 --> 00:46:46,870 Als je een familie hebt die wil leren… 687 00:46:47,370 --> 00:46:53,418 …en je niet veroordeelt om je kwetsbaarheid, maar naast je staat… 688 00:46:54,085 --> 00:46:56,713 …dan zijn de resultaten soms indrukwekkend. 689 00:46:59,507 --> 00:47:02,010 De vraag is niet: 'Wat is er mis?' 690 00:47:02,093 --> 00:47:06,180 De vraag is wat iemand heeft meegemaakt waardoor diegene… 691 00:47:06,264 --> 00:47:10,977 …dat hardnekkige of repetitieve gedrag vertoont. 692 00:47:11,060 --> 00:47:14,189 Ja, die lijfspreuk, of hoe je het ook wilt noemen… 693 00:47:14,272 --> 00:47:16,191 Ja. -…heeft zich verankerd. 694 00:47:16,274 --> 00:47:18,610 Wat heb je meegemaakt? -Als er iets gebeurt… 695 00:47:18,693 --> 00:47:23,114 …zelfs als iemand hatelijk of gemeen naar me is… 696 00:47:23,198 --> 00:47:25,617 …onthoud ik dat, want… 697 00:47:25,700 --> 00:47:28,369 Wat heb je meegemaakt? -Wat heeft diegene meegemaakt? 698 00:47:28,453 --> 00:47:31,581 Want 'Wat heb je meegemaakt?' is niet beschuldigend. 699 00:47:31,664 --> 00:47:37,712 Je zegt: 'Vertel me wat er is gebeurd', in plaats van: 'Wat is er mis met jou?' 700 00:47:37,795 --> 00:47:41,299 En dat gaat voor iedereen op. 701 00:47:43,593 --> 00:47:46,554 Wat me nog steeds aan het huilen maakt… 702 00:47:46,971 --> 00:47:51,643 …na zestig jaar, is de herinnering van… 703 00:47:51,726 --> 00:47:55,897 …toen ik van Attala County in Mississippi naar Milwaukee verhuisde… 704 00:47:56,606 --> 00:47:59,943 …en nog nooit zonder mijn grootmoeder was geweest. 705 00:48:00,735 --> 00:48:07,617 En ik werd zomaar in een auto gezet en naar Milwaukee gestuurd… 706 00:48:08,034 --> 00:48:10,912 …en kreeg te horen dat ik haar nooit meer zou zien. 707 00:48:11,538 --> 00:48:15,542 En dat ik nu bij mijn moeder woonde, die ik eigenlijk niet eens kende. 708 00:48:16,209 --> 00:48:18,795 Want ze was onderdeel van de volksverhuizing… 709 00:48:18,878 --> 00:48:22,757 …naar het noorden, waarbij de kinderen bij hun oma's bleven. 710 00:48:24,759 --> 00:48:28,096 Mijn moeder was kostganger in het huis… 711 00:48:28,179 --> 00:48:31,099 …van een heel licht getinte vrouw uit de middenklasse. 712 00:48:32,141 --> 00:48:35,979 Zodra ik daar binnenstapte, wist ik… 713 00:48:36,813 --> 00:48:41,317 …dat ze me niet mocht om mijn huidskleur. En die allereerste nacht… 714 00:48:42,151 --> 00:48:43,528 …liet ze me niet binnen. 715 00:48:44,904 --> 00:48:50,034 Aan de straatkant was een kleine veranda… 716 00:48:50,118 --> 00:48:52,495 …waar ik moest slapen, op een bank. 717 00:48:52,579 --> 00:48:54,038 En mijn moeder… 718 00:48:55,582 --> 00:48:57,000 …die nog een kind had… 719 00:48:57,625 --> 00:48:59,669 Ik leerde toen m'n halfzus kennen. 720 00:49:01,421 --> 00:49:02,547 …kwam niet voor me op. 721 00:49:02,630 --> 00:49:05,216 Ze zei niet: 'Nee, mijn kind slaapt binnen.' 722 00:49:06,009 --> 00:49:07,719 En op dat moment… 723 00:49:08,428 --> 00:49:12,140 …toen mijn moeder zei: 'Oké, je slaapt vanavond hier buiten'… 724 00:49:14,142 --> 00:49:15,768 …wist ik dat ik alleen was. 725 00:49:16,936 --> 00:49:20,732 Vandaag bij Oprah herenigen we mensen met hun lievelingsdocent. 726 00:49:20,815 --> 00:49:24,485 Sommigen hebben elkaar al tientallen jaren niet gezien. 727 00:49:24,569 --> 00:49:27,488 Maar eerst vertel ik je over mijn lievelingsdocent. 728 00:49:28,072 --> 00:49:31,075 Wil je me zien huilen? M'n docenten hebben me gered. 729 00:49:31,159 --> 00:49:32,368 Mary Duncan? 730 00:49:33,745 --> 00:49:35,705 Mrs Duncan. 731 00:49:46,341 --> 00:49:52,639 Als ik een klas vol Oprahs had gehad, was ik ontzettend gelukkig geweest. 732 00:49:52,722 --> 00:49:59,395 Jarenlang was dat de enige plek waar ik me echt geliefd voelde. 733 00:50:02,148 --> 00:50:06,402 En daarom wilde ik zolang docent worden. 734 00:50:07,153 --> 00:50:11,741 Ik wilde andere kinderen kunnen geven wat mijn docenten mij hadden gegeven. 735 00:50:11,824 --> 00:50:16,371 Ik houd zoveel van Mrs Duncan, omdat ze 't beste in me naar boven bracht. 736 00:50:16,454 --> 00:50:19,040 Dat jaar besefte ik dat ik iets waard was. 737 00:50:19,123 --> 00:50:21,834 Ze gaf me het gevoel dat ik belangrijk was… 738 00:50:21,918 --> 00:50:25,713 …en alle kinderen hebben dat gevoel van eigenwaarde nodig. 739 00:50:25,797 --> 00:50:30,176 En door u had ik altijd het gevoel dat ik de hele wereld aankon. 740 00:50:30,260 --> 00:50:35,098 Het hebben van iemand die om je geeft… 741 00:50:35,181 --> 00:50:37,475 …maakt heel veel verschil. 742 00:50:37,559 --> 00:50:39,394 Voor mij waren het m'n docenten. 743 00:50:39,477 --> 00:50:42,689 En daardoor weet ik dat school zo belangrijk is. 744 00:50:42,772 --> 00:50:46,776 Onderwijs kan je niet redden, maar wel verlichten. 745 00:50:47,485 --> 00:50:51,030 Voor mij was het echt een verlichting. 746 00:50:51,573 --> 00:50:53,241 En ik kreeg er… 747 00:50:55,869 --> 00:50:59,205 …een gevoel van eigenwaarde dat ik thuis niet ontving. 748 00:51:00,081 --> 00:51:01,249 Helemaal niet. 749 00:51:02,458 --> 00:51:03,585 Niets. 750 00:51:05,837 --> 00:51:08,298 Ik heb jullie hier gevraagd om te vertellen… 751 00:51:08,381 --> 00:51:12,844 …dat jullie deel uitmaken van de eerste klas van de Oprah Winfrey… 752 00:51:14,554 --> 00:51:17,015 OPRAH WINFREY MEISJESSCHOOL MEYERTON, ZUID-AFRIKA 753 00:51:17,098 --> 00:51:23,187 In 2007 opende ik de Oprah Winfrey Leadership Academy in Zuid-Afrika… 754 00:51:23,271 --> 00:51:28,151 …voor meisjes die wel de ambitie hadden, maar niet de middelen. 755 00:51:30,486 --> 00:51:33,948 Ik heb de eerste twee klassen van de school zelf gekozen. 756 00:51:34,032 --> 00:51:37,911 Ik ben naar dorpjes en gemeenten gegaan… 757 00:51:37,994 --> 00:51:42,457 …en koos meisjes uit die de ambitie hadden… 758 00:51:42,540 --> 00:51:44,709 …om meer uit zichzelf te halen. 759 00:51:44,792 --> 00:51:46,377 Dames en heren… 760 00:51:46,461 --> 00:51:50,882 …de dochters van de Oprah Winfrey Leadership Academy for Girls. 761 00:51:50,965 --> 00:51:53,718 Maar al in de eerste schoolweek… 762 00:51:53,801 --> 00:51:58,848 …viel het me op dat een aantal meisjes zich vreemd gedroegen. 763 00:51:58,932 --> 00:52:03,394 Ik vroeg me af wat er mis was. Ze konden zich niet concentreren. 764 00:52:03,478 --> 00:52:06,898 Dus ik heb dr. Bruce Perry gebeld… 765 00:52:06,981 --> 00:52:11,819 …en hij vertelde me: 'Deze kinderen zijn getraumatiseerd. 766 00:52:12,820 --> 00:52:18,576 Ze zijn zo gewend geraakt aan chaos dat hun brein niet goed functioneert… 767 00:52:18,660 --> 00:52:22,997 …in een kalme, liefdevolle en ondersteunende omgeving.' 768 00:52:24,499 --> 00:52:26,751 Destijds wist ik niet wat depressie was. 769 00:52:27,919 --> 00:52:33,967 We waren niet voorbereid op trauma's, psychische problemen… 770 00:52:34,759 --> 00:52:36,928 …depressie en angst. 771 00:52:41,849 --> 00:52:45,562 Ik ga elk jaar terug om de cursus 'Inleiding tot het leven' te geven. 772 00:52:47,981 --> 00:52:52,068 Ik gebruikte Geluk zonder voorwaarden, een boek van Michael Singer. 773 00:52:52,151 --> 00:52:55,280 Hij beschrijft dat iedereen doorns heeft. 774 00:52:56,197 --> 00:53:00,743 Dingen die je hebt meegemaakt, die in de doofpot zijn gestopt… 775 00:53:00,827 --> 00:53:02,996 …die je hebt weggestopt… 776 00:53:03,079 --> 00:53:07,166 …waardoor je in situaties terechtkomt en niet weet wat die veroorzaakt. 777 00:53:07,250 --> 00:53:09,586 Iets wrijft tegen je doorn in. 778 00:53:10,169 --> 00:53:13,882 Dus wat is die doorn waar je vanaf moet? 779 00:53:14,549 --> 00:53:18,011 Een van de meisjes zei: 'Mijn doorn is woede. 780 00:53:18,970 --> 00:53:21,556 Ik heb zoveel woede in me.' 781 00:53:22,473 --> 00:53:24,475 Er zaten 72 meisjes in die klas. 782 00:53:24,559 --> 00:53:26,144 'Ik heb zoveel woede in me.' 783 00:53:26,769 --> 00:53:29,105 Ze zei: 'Want toen ik vier jaar oud was… 784 00:53:30,523 --> 00:53:33,943 …vertelde ik mijn oma dat mijn oom me lastigviel. 785 00:53:36,070 --> 00:53:39,616 En die zei: "Kind, waar heb je het over? Hij is je oom." 786 00:53:40,200 --> 00:53:43,912 Ze negeerde me. En toen ik zeven was, verkrachtte hij me.' 787 00:53:45,705 --> 00:53:46,956 En ze zei: 788 00:53:53,004 --> 00:53:54,672 'Steeds als ik naar huis ga… 789 00:53:57,091 --> 00:53:58,801 …ben ik daar met hem. 790 00:54:01,054 --> 00:54:03,473 En mijn oma weet dat. 791 00:54:05,433 --> 00:54:07,560 En ik kan er niets tegen doen. 792 00:54:07,644 --> 00:54:10,271 Ik ben zo boos.' 793 00:54:12,190 --> 00:54:17,612 Er viel een stilte, want iedereen stond versteld dat ze dat hardop had gezegd. 794 00:54:19,030 --> 00:54:22,200 Ik zei: 'Je bent niet het enige meisje met dat verhaal. 795 00:54:23,034 --> 00:54:26,412 Ik durf te wedden dat je niet de enige bent. 796 00:54:26,913 --> 00:54:30,416 En ik wil dat alle andere meisjes in de klas… 797 00:54:34,420 --> 00:54:36,172 …met dit verhaal, opstaan. 798 00:54:39,175 --> 00:54:41,135 Ik wil dat je dat voor haar doet. 799 00:54:41,928 --> 00:54:46,099 Voor haar en voor jezelf. Want haar oma was er niet voor haar. 800 00:54:46,182 --> 00:54:47,934 Wie staat er voor haar op? 801 00:54:48,017 --> 00:54:51,604 Maar ik wil dat je alleen opstaat als je weet waar ze het over heeft… 802 00:54:52,105 --> 00:54:54,357 …en als je ook zo'n verhaal hebt.' 803 00:54:54,858 --> 00:55:00,613 In deze klas met 20… met 72 meisjes, stonden er 24 op. 804 00:55:05,368 --> 00:55:08,371 Van mijn negende tot en met mijn twaalfde… 805 00:55:09,789 --> 00:55:13,084 …werd ik verkracht door mijn 19-jarige neef. 806 00:55:15,670 --> 00:55:17,755 Ik wist niet wat verkrachting was. 807 00:55:18,590 --> 00:55:21,050 Het woord kende ik absoluut niet. 808 00:55:21,134 --> 00:55:26,514 Ik wist niet wat seks was. Ik wist niet… Ik wist niet waar baby's vandaan kwamen. 809 00:55:26,598 --> 00:55:28,558 Ik had geen idee wat er gebeurde. 810 00:55:31,603 --> 00:55:33,146 En ik hield dat geheim. 811 00:55:38,735 --> 00:55:39,903 En… 812 00:55:44,115 --> 00:55:45,992 …ik heb dat geaccepteerd. 813 00:55:49,370 --> 00:55:51,873 Dat jonge meisjes niet veilig zijn… 814 00:55:56,586 --> 00:55:58,046 …in een wereld vol mannen. 815 00:56:02,800 --> 00:56:06,971 Je komt niet ongeschonden uit een jeugdtrauma. 816 00:56:07,597 --> 00:56:11,476 Je kunt er wel doorheen komen en je weg vinden… 817 00:56:11,559 --> 00:56:17,524 …maar je krijgt zeker te maken met pijn, littekens en uitdagingen. 818 00:56:18,149 --> 00:56:21,528 En het is belangrijk dat mensen begrijpen… 819 00:56:21,611 --> 00:56:24,072 …dat iedereen iets bij zich draagt. 820 00:56:24,531 --> 00:56:28,493 Iedereen heeft een rugzak. We weten alleen niet wat daarin zit. 821 00:56:29,327 --> 00:56:31,871 Als je in de geestelijke gezondheidszorg werkt… 822 00:56:31,955 --> 00:56:33,957 …moet je naar iemands verhaal luisteren. 823 00:56:35,792 --> 00:56:37,377 Het vertellen van 't verhaal… 824 00:56:37,460 --> 00:56:41,714 …hardop kunnen zeggen: 'Dit heb ik meegemaakt'… 825 00:56:42,757 --> 00:56:44,342 …is essentieel. 826 00:56:45,760 --> 00:56:49,097 Ik vertel mijn verhaal niet voor mezelf. 827 00:56:50,265 --> 00:56:52,475 Want makkelijk is het niet. 828 00:56:53,226 --> 00:56:55,144 Ik schaam me ervoor. 829 00:56:56,271 --> 00:56:59,899 Hoe leg ik mensen uit dat ik bevoorrecht ben, geld heb… 830 00:56:59,983 --> 00:57:02,569 …macht heb, en me toch ongelukkig voel? 831 00:57:02,652 --> 00:57:04,362 Hoe doe je dat? 832 00:57:05,238 --> 00:57:10,827 Ik zit hier niet om mijn verhaal te vertellen voor medelijden. Nee, dank je. 833 00:57:12,912 --> 00:57:15,123 Maar wees er voor een ander. 834 00:57:15,707 --> 00:57:18,501 Want ik weet dat die hulp nodig heeft. 835 00:57:20,962 --> 00:57:25,717 Dat ik met jou kan praten, helpt me beter te worden. 836 00:57:32,181 --> 00:57:34,058 Ik ben niet bang meer. 837 00:57:35,518 --> 00:57:39,314 Want ik ben niet bang om te zeggen dat ik depressief ben. 838 00:57:40,273 --> 00:57:41,941 Dat ik angsten heb. 839 00:57:42,859 --> 00:57:45,862 En dat ik soms echt helemaal niets wil doen. 840 00:57:47,155 --> 00:57:52,452 En dat ik soms boos, verdrietig of extreem emotioneel word. Dat is er. 841 00:57:53,453 --> 00:57:56,539 Dat ben ik. Ik voel al die dingen. 842 00:57:57,040 --> 00:57:59,751 Maar weet je, daar ben ik blij om. 843 00:58:00,501 --> 00:58:05,840 Mensen die hun psychische problemen erkennen, zijn superhelden. 844 00:58:06,758 --> 00:58:09,093 Dat je iets hebt meegemaakt… 845 00:58:09,177 --> 00:58:12,222 …betekent niet dat je kinderen of wie dan ook… 846 00:58:12,305 --> 00:58:13,890 …hetzelfde moeten meemaken. 847 00:58:15,642 --> 00:58:19,771 Het is mijn verantwoordelijkheid en plicht om die cirkel te doorbreken. 848 00:59:30,508 --> 00:59:32,510 Vertaling: Nikki van Leeuwen