1 00:00:43,439 --> 00:00:47,735 {\an8}WYSPA SULLIVANA KAROLINA POŁUDNIOWA, USA 2 00:00:51,280 --> 00:00:56,786 Jesteśmy niedaleko plaży przy brzegu Wyspy Sullivana. 3 00:00:58,079 --> 00:01:01,332 {\an8}Było to pierwsze miejsce, do którego trafiali niewolnicy 4 00:01:01,415 --> 00:01:04,001 {\an8}po przybyciu do portu w Charleston. 5 00:01:05,086 --> 00:01:09,548 Wielu z naszych przodków trafiło właśnie tutaj. 6 00:01:09,632 --> 00:01:13,761 Szacuje się, że 40–60% wszystkich zniewolonych Afrykanów 7 00:01:13,844 --> 00:01:15,721 przybyło tu przez Charleston. 8 00:01:17,598 --> 00:01:21,811 Krajobraz przypominał wybrzeża ich rodzinnej Afryki Zachodniej. 9 00:01:23,437 --> 00:01:25,815 Zakrawało to na ponury żart. 10 00:01:25,898 --> 00:01:29,193 Jakby wrócili do miejsca, z którego ich zabrano. 11 00:01:33,155 --> 00:01:35,699 Pewnie po przypłynięciu tutaj myśleli, 12 00:01:36,534 --> 00:01:38,536 że to koniec ich podróży. 13 00:01:38,619 --> 00:01:40,454 A był to dopiero początek. 14 00:01:44,542 --> 00:01:46,919 NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY 15 00:02:23,455 --> 00:02:26,333 {\an8}NA PODSTAWIE KSIĄŻKI JESSIKI B. HARRIS 16 00:02:32,590 --> 00:02:35,509 KRÓLESTWO RYŻU 17 00:03:27,603 --> 00:03:29,772 Charleston w Karolinie Południowej. 18 00:03:31,357 --> 00:03:33,859 Tkwi w tym miejscu pradawne piękno. 19 00:03:33,943 --> 00:03:36,362 Wybrzeże emanuje mitycznym urokiem. 20 00:03:38,781 --> 00:03:41,367 To żyzna kraina, znana jako Lowcountry. 21 00:03:43,035 --> 00:03:47,081 Jednak miejsce to zawsze mnie przytłaczało. 22 00:03:48,207 --> 00:03:50,459 Wyczuwałem kryjący się w nim mrok. 23 00:03:55,130 --> 00:03:58,217 Była to stolica amerykańskiego niewolnictwa. 24 00:03:59,176 --> 00:04:02,388 Przypływaliśmy tu setkami tysięcy, skuci kajdanami, 25 00:04:02,471 --> 00:04:06,016 trafiając na aukcje przy starym targu niewolników. 26 00:04:06,767 --> 00:04:08,477 Trafialiśmy na całe Południe. 27 00:04:10,396 --> 00:04:14,692 {\an8}MURZYNI NA SPRZEDAŻ 28 00:04:14,775 --> 00:04:18,279 Ci, którzy pozostali w stanie, trafiali na plantacje, 29 00:04:18,362 --> 00:04:21,156 {\an8}początkowo największe źródło dochodu dla Stanów. 30 00:04:22,157 --> 00:04:24,285 Plantacje nie bawełny, tylko ryżu. 31 00:04:27,538 --> 00:04:32,418 W szczytowym okresie Stany eksportowały ponad 45 milionów kilogramów ryżu rocznie. 32 00:04:34,336 --> 00:04:36,672 Charleston, dzięki niewolnictwu, 33 00:04:38,173 --> 00:04:41,343 zostało najbogatszym miastem rodzącej się Ameryki. 34 00:04:41,427 --> 00:04:44,763 Znam historyka kuchni, Michaela Twitty’ego, od paru lat 35 00:04:45,556 --> 00:04:49,810 i zawsze imponuje mi jego zdolność dotarcia do sedna naszej historii 36 00:04:49,893 --> 00:04:51,687 poprzez rozmowę o jedzeniu. 37 00:04:53,647 --> 00:04:55,441 {\an8}Afrykanie, którzy tu żyją, 38 00:04:56,150 --> 00:04:59,194 {\an8}mają we krwi tysiące lat uprawiania ryżu. 39 00:04:59,278 --> 00:05:02,406 A gdy ruszono z produkcją na skalę przemysłową, 40 00:05:02,489 --> 00:05:05,492 wszystkie lasy i bagna 41 00:05:06,118 --> 00:05:07,870 musiały być zreorganizowane. 42 00:05:07,953 --> 00:05:13,500 Pod plantacje ryżowe wykopano i wywieziono więcej ziemi 43 00:05:14,335 --> 00:05:17,046 niż pod budowę egipskich piramid. 44 00:05:18,255 --> 00:05:21,633 Zmiany w ukształtowaniu terenu widać z kosmosu. 45 00:05:22,176 --> 00:05:25,346 To pokazuje, ile trzeba było ludzkiego wysiłku, 46 00:05:25,929 --> 00:05:28,349 by w ogóle stworzyć te plantacje. 47 00:05:37,483 --> 00:05:42,571 Mimo że przeżywaliśmy piekielne cierpienia i ginęliśmy z wycieńczenia, 48 00:05:44,448 --> 00:05:46,867 to nawet w obliczu tego obłędu 49 00:05:46,950 --> 00:05:49,620 udało nam się stworzyć własną kuchnię. 50 00:05:58,796 --> 00:06:04,468 Dlatego gdy będziesz jeść to, co stworzę na podstawie naszej tradycji, 51 00:06:05,344 --> 00:06:10,808 musisz zrozumieć, że przebywasz w obecności swoich przodków. 52 00:06:11,809 --> 00:06:15,729 I że powinniśmy przekazywać te tradycje dalej, 53 00:06:15,813 --> 00:06:17,731 by trwały wiecznie niczym dusza. 54 00:06:24,780 --> 00:06:29,868 Przygotujemy jeden z wielu jednogarnkowych posiłków. 55 00:06:35,082 --> 00:06:37,292 - Jest ryż. - Kluczowy składnik. 56 00:06:37,376 --> 00:06:39,878 A kolejny niezbędny składnik? 57 00:06:39,962 --> 00:06:43,424 Okra. Obecna w całym świecie afrykańsko-atlantyckim. 58 00:06:44,425 --> 00:06:45,717 Jest wszędzie. 59 00:06:45,801 --> 00:06:48,345 - Typowo afrykański składnik. - Właśnie. 60 00:06:50,347 --> 00:06:51,348 Dodamy smalec. 61 00:06:52,141 --> 00:06:55,144 - Dwie trzecie tej cebuli. - Jasne. 62 00:06:58,605 --> 00:07:00,190 Wszystkie pomidory. 63 00:07:00,274 --> 00:07:02,860 - Wszystkie? - Tak. 64 00:07:05,154 --> 00:07:06,196 Łyżka soli. 65 00:07:10,617 --> 00:07:12,953 I najważniejsze: ostry pieprz. 66 00:07:14,079 --> 00:07:15,789 Zawsze go stosowaliśmy. 67 00:07:15,873 --> 00:07:17,541 - Jest tu dzięki nam. - Tak. 68 00:07:17,624 --> 00:07:19,960 - Pietruszka. - I szczypta rozmarynu. 69 00:07:21,253 --> 00:07:23,797 Teraz mięso z kraba. 70 00:07:23,881 --> 00:07:26,091 - Wszystko? - Tak. 71 00:07:30,053 --> 00:07:35,017 Niewolnicy też gotowali w taki sposób? 72 00:07:35,100 --> 00:07:37,227 Na pewno w cieplejszych miesiącach. 73 00:07:37,936 --> 00:07:40,272 - Pora na wywar. - Dobra. 74 00:07:45,694 --> 00:07:47,654 I teraz ryż. 75 00:07:51,283 --> 00:07:54,495 Wiesz, jak próbować? Jak poprawnie to zrobić? 76 00:07:56,121 --> 00:07:57,331 Nie z łyżki. 77 00:07:59,374 --> 00:08:01,919 - Skąd wiesz? - Nie wiem. A skąd ty wiesz? 78 00:08:02,002 --> 00:08:06,256 Nauczyła mnie tego matka, a gdy byłem w Afryce Zachodniej… 79 00:08:08,425 --> 00:08:09,510 Sprawdź. 80 00:08:11,637 --> 00:08:12,596 Tak to robili. 81 00:08:13,931 --> 00:08:16,725 Czy to nie fascynujące, że obaj skądś to wiemy? 82 00:08:16,808 --> 00:08:17,893 Widzieliśmy to. 83 00:08:19,061 --> 00:08:23,273 Ale trzeba było starań z pokolenia na pokolenie, 84 00:08:23,357 --> 00:08:25,817 abyśmy dziś o tym wiedzieli. 85 00:08:25,901 --> 00:08:30,656 - Za spróbowanie łyżką był klaps. - Właśnie! Uczono tego. 86 00:08:30,739 --> 00:08:32,991 - No ba. - Dzięki. 87 00:08:33,075 --> 00:08:34,785 Zakrywamy. 88 00:08:36,662 --> 00:08:37,538 Gotowe. 89 00:08:38,205 --> 00:08:39,081 Idealnie. 90 00:08:39,665 --> 00:08:40,916 I czekamy. 91 00:08:45,921 --> 00:08:49,800 W ramach pracy badam, co gotowali i jedli niewolnicy. 92 00:08:50,801 --> 00:08:55,305 I powinniśmy uzmysławiać wszystkim, że ich życie i sfera gastronomiczna 93 00:08:55,764 --> 00:09:00,811 nie miały nic wspólnego z tym, jak ludzie ich nazywali i traktowali. 94 00:09:01,436 --> 00:09:05,232 Oni uważali, że zasługują na dobry posiłek. 95 00:09:06,775 --> 00:09:10,529 Posiłek przygotowany przez żonę dla męża lub na odwrót. 96 00:09:11,363 --> 00:09:12,698 Przez ojca dla dzieci. 97 00:09:13,532 --> 00:09:17,953 Przez babcię dla wnuka. Uważali, że zasługują na człowieczeństwo. 98 00:09:21,832 --> 00:09:25,460 - Chyba zaraz będzie gotowe? - Zgadza się. 99 00:09:26,086 --> 00:09:28,797 - To co? - Twoja pierwsza zupa z okry. 100 00:09:28,880 --> 00:09:31,592 - Niezła presja. - Na otwartym ogniu. 101 00:09:32,759 --> 00:09:33,969 Czuję tę presję. 102 00:09:35,178 --> 00:09:37,222 - Ładnie się gotuje. - Super. 103 00:09:37,306 --> 00:09:38,640 Nie jest źle. 104 00:09:40,183 --> 00:09:42,311 Pachnie cudownie. 105 00:09:43,103 --> 00:09:47,107 - Spróbujmy nowej metody. - Zaciśnij mocno pięść. 106 00:09:50,777 --> 00:09:53,572 - Pycha. - Jakie smaki wyczułeś? 107 00:09:54,489 --> 00:09:59,911 Głównie pomidory wymieszane z cebulą. 108 00:10:02,122 --> 00:10:03,832 Trochę jak osobny sos. 109 00:10:03,915 --> 00:10:07,252 Okra nie tłumi innych smaków, prawda? 110 00:10:07,336 --> 00:10:09,171 - Nie, jest w tle. - Właśnie. 111 00:10:10,213 --> 00:10:11,381 Ładnie to wygląda. 112 00:10:21,808 --> 00:10:23,310 - To jest… - Mówiłem. 113 00:10:24,394 --> 00:10:25,979 …duchowe doświadczenie. 114 00:10:33,195 --> 00:10:34,863 Nasza kuchnia to soul food. 115 00:10:36,573 --> 00:10:39,034 Jesteśmy jedynymi ludźmi, 116 00:10:40,535 --> 00:10:45,582 którzy nazwali swoją kuchnię na cześć czegoś niewidocznego. 117 00:10:46,375 --> 00:10:49,044 Czegoś, co się czuje. Jak miłość albo Boga. 118 00:10:50,045 --> 00:10:52,631 Czegoś transcendentalnego. 119 00:10:52,714 --> 00:10:58,470 Łączy nas ona z tymi, którzy odeszli i którzy dopiero się narodzą. 120 00:11:08,230 --> 00:11:11,108 Myślę o tym, jak gospodarcze dziedzictwo Południa 121 00:11:11,191 --> 00:11:13,819 łączy się z ziemią uprawianą przez czarnych. 122 00:11:15,070 --> 00:11:19,574 Dzięki wielopokoleniowej pracy narodziła się tu nowa odmiana ryżu: 123 00:11:20,283 --> 00:11:21,451 Carolina Gold. 124 00:11:23,995 --> 00:11:27,124 Przed lądowaniem w Charleston widać tylko pora ryżowe. 125 00:11:28,041 --> 00:11:30,502 {\an8}Carolina Gold nie była pierwszą odmianą. 126 00:11:30,585 --> 00:11:31,962 {\an8}ZAŁOŻYCIEL ANSON MILLS 127 00:11:32,045 --> 00:11:36,133 {\an8}Ale nikt tak dobrze nie uprawiał ryżu jak Afrykanie. 128 00:11:37,134 --> 00:11:40,303 {\an8}SIEDZIBA ANSON MILLS COLUMBIA, KAROLINA POŁUDNIOWA 129 00:11:40,387 --> 00:11:44,015 Glenn Roberts jest ojcem chrzestnym świata gastronomii. 130 00:11:44,099 --> 00:11:46,059 Jego firma, Anson Mills, 131 00:11:46,143 --> 00:11:49,855 odpowiada za powrót odmiany Carolina Gold na nasze stoły po tym, 132 00:11:49,938 --> 00:11:51,982 jak praktycznie zniknęła. 133 00:11:53,525 --> 00:11:57,279 - To słynna odmiana Carolina Gold? - Owszem. 134 00:11:57,362 --> 00:12:00,532 Co powinniśmy o niej wiedzieć? 135 00:12:01,783 --> 00:12:06,079 To ryż, który jemy rano i kupujemy w sklepach. 136 00:12:06,163 --> 00:12:08,749 Jest więcej przepisów z tym ryżem, 137 00:12:08,832 --> 00:12:11,543 stworzonych przed wojną secesyjną, 138 00:12:11,626 --> 00:12:16,256 niż z jakimkolwiek innym podstawowym produktem w historii Stanów. 139 00:12:16,339 --> 00:12:20,969 To pierwszy ryż długoziarnisty, który zawitał do światowego handlu 140 00:12:21,052 --> 00:12:25,348 i stał się pożądany w Indonezji i ogólnie w Azji, 141 00:12:25,432 --> 00:12:28,226 docierając nawet do izolującej się Japonii. 142 00:12:40,071 --> 00:12:43,241 Dlaczego więc ta odmiana zniknęła? 143 00:12:43,325 --> 00:12:47,788 Można wymienić sporo czynników, ale skupmy się na najważniejszych. 144 00:12:47,871 --> 00:12:50,165 Doświadczenie Afrykańczyków przepadło. 145 00:12:50,248 --> 00:12:55,253 Wraz ze zniesieniem niewolnictwa upadł cały model biznesowy. 146 00:12:56,338 --> 00:12:58,757 To szokujące dane, 147 00:12:58,840 --> 00:13:04,304 ale po wojnie secesyjnej produkcja ryżu w Charleston spadła niemal o 80%. 148 00:13:06,223 --> 00:13:10,894 - Od jak dawna uprawiacie ten ryż? - Od 21 lat. 149 00:13:10,977 --> 00:13:14,523 Chciałem to zrobić dla mojej matki. 150 00:13:15,315 --> 00:13:17,192 Tęskniła za nim. 151 00:13:17,275 --> 00:13:18,902 Sama go młóciła. 152 00:13:18,985 --> 00:13:20,862 Gdy była umierająca, 153 00:13:20,946 --> 00:13:25,617 postanowiłem jej zwrócić to, czego zaznała w dzieciństwie. 154 00:13:25,700 --> 00:13:31,122 Masz czasem mieszane uczucia co do tego, że jesteś białym człowiekiem w tej branży? 155 00:13:31,206 --> 00:13:32,457 Oczywiście. 156 00:13:32,541 --> 00:13:37,087 Nikt nie chce być białą, uprzywilejowaną osobą, 157 00:13:39,297 --> 00:13:42,592 która zarabia na cudzym pomyśle. 158 00:13:42,676 --> 00:13:47,764 Dlatego w naszej działalności realizujemy swoista ideę zadośćuczynienia: 159 00:13:47,848 --> 00:13:51,768 nie zarabiamy na nasionach, tylko je oddajemy za darmo. 160 00:13:51,852 --> 00:13:54,479 Każdemu, kto jest w uzasadnionej potrzebie. 161 00:13:54,563 --> 00:13:57,858 I możesz sobie na to pozwolić, 162 00:13:57,941 --> 00:14:03,488 bo sprzedajesz gotowy produkt klientom z całego świata. 163 00:14:03,572 --> 00:14:06,616 I dzięki zyskom 164 00:14:06,700 --> 00:14:10,954 możesz przekazywać nasiona różnym społecznościom. 165 00:14:12,080 --> 00:14:15,542 Myślisz, że ryż Carolina Gold 166 00:14:15,625 --> 00:14:18,169 jest spuścizną po niewolnictwie? 167 00:14:18,253 --> 00:14:20,463 Inaczej by nie powstał. 168 00:14:21,172 --> 00:14:26,428 Często się o tym nie mówi, ale nie da się tego zanegować. 169 00:14:27,137 --> 00:14:30,515 Ryż jest nieodłączną częścią Charleston. 170 00:14:30,599 --> 00:14:33,059 To symbol zła stojącego za niewolnictwem. 171 00:14:47,699 --> 00:14:50,619 Charleston jest znane ze świetnej gastronomii. 172 00:14:51,786 --> 00:14:56,499 Od razu jednak zauważyłem, że w mieście, które wciąż zarabia dzięki niewolnictwu, 173 00:14:57,459 --> 00:15:00,295 bardzo mało restauracji ma czarnych właścicieli, 174 00:15:00,378 --> 00:15:07,260 a historia wciąż nie podkreśla, gdzie tkwią korzenie „kuchni Południa”. 175 00:15:09,137 --> 00:15:13,350 Jako szef kuchni nie dostrzegłem reprezentacji naszej kultury w mieście. 176 00:15:14,267 --> 00:15:17,562 Widziałem ją jednak w menu restauracji w Charleston. 177 00:15:18,271 --> 00:15:21,358 Wszyscy uwielbiają tę kuchnię, ale skąd się wzięła? 178 00:15:22,567 --> 00:15:23,485 Z Gullah. 179 00:15:25,487 --> 00:15:28,949 Spośród niewolników żyjących w Karolinie Południowej 180 00:15:29,032 --> 00:15:32,285 wyodrębniła się grupa znana jako Gullah. 181 00:15:33,078 --> 00:15:35,497 BJ Dennis robi wszystko, 182 00:15:35,580 --> 00:15:39,334 by zadbać o pamięć o ich kulinarnym dziedzictwie. 183 00:15:40,710 --> 00:15:43,630 BJ albo „brat BJ”, jak lubię go nazywać, 184 00:15:43,713 --> 00:15:47,217 to prywatny kucharz i szef firmy cateringowej, 185 00:15:47,300 --> 00:15:50,553 który organizuje przyjęcia w całym kraju, 186 00:15:50,637 --> 00:15:53,473 dzięki czemu stał się ambasadorem kuchni Gullah. 187 00:15:54,516 --> 00:15:57,727 Chcąc kompleksowo zgłębić kuchnię Gullah, 188 00:15:58,728 --> 00:16:03,274 musiałem pozostawić za sobą Charleston i udać się na urokliwe Sea Islands. 189 00:16:18,581 --> 00:16:21,710 Jak można opisać ludzi znanych jako Gullah? 190 00:16:21,793 --> 00:16:26,923 Byli to ludzie, którzy mieszkali w łańcuchu wysp Sea Islands. 191 00:16:27,007 --> 00:16:29,300 Byli wolni i zniewoleni. 192 00:16:30,719 --> 00:16:33,638 Dzięki izolacji nasi przodkowie 193 00:16:33,722 --> 00:16:38,226 {\an8}mogli zachować afrykańskość i lepiej dbać o pamięć o swoich korzeniach 194 00:16:38,309 --> 00:16:41,980 niż inne afroamerykańskie społeczności. 195 00:16:42,063 --> 00:16:45,275 Dlaczego Gullah byli odizolowani? 196 00:16:45,358 --> 00:16:49,195 Życie na tych wyspach nie należało do najłatwiejszych. 197 00:16:49,279 --> 00:16:50,989 Szalała malaria. 198 00:16:51,489 --> 00:16:55,285 Latem wielu Europejczyków udawało się w góry 199 00:16:55,368 --> 00:17:00,165 albo na północ stanu, by uciec przed chorobami. 200 00:17:01,458 --> 00:17:05,628 Byliśmy bardziej odporni na malarię z racji swojego pochodzenia. 201 00:17:05,712 --> 00:17:10,967 Izolacja nam nie przeszkadzała, bo mogliśmy pielęgnować nasze tradycje. 202 00:17:11,551 --> 00:17:14,971 Izolacja była wręcz błogosławieństwem, 203 00:17:15,055 --> 00:17:17,849 ale teraz mało kto chce tu mieszkać. 204 00:17:17,932 --> 00:17:22,979 Życie stało się tu drogie. Pełno tu pól golfowych i resortów. 205 00:17:23,063 --> 00:17:27,358 Jak więc dalej dbać o tradycję? Myślę, że samo pamiętanie to za mało. 206 00:17:27,442 --> 00:17:29,778 To nie jest jakaś umierająca kultura. 207 00:17:30,320 --> 00:17:33,656 Nadal tu jesteśmy. Rozwijamy się i robimy, co możemy. 208 00:17:41,414 --> 00:17:43,792 BJ zabrał mnie na Wyspę Świętej Heleny. 209 00:17:43,875 --> 00:17:46,544 Tam czekali jego mentorzy: Bill i Sara’ Green, 210 00:17:46,628 --> 00:17:48,838 właściciele restauracji Gullah Grub. 211 00:17:51,549 --> 00:17:53,593 Pan Bill Green i jego żona Sara’. 212 00:17:54,385 --> 00:17:57,722 To moi idole. Oglądałem pana Greena w telewizji. 213 00:17:58,681 --> 00:18:00,391 Był dumnym Gullah. 214 00:18:01,184 --> 00:18:03,269 Bierzemy się za smażonego kurczaka. 215 00:18:03,353 --> 00:18:09,526 Przygotujemy go w tradycyjny sposób zgodnie z przepisem mojej babci. 216 00:18:09,609 --> 00:18:11,277 Nie ma innej opcji. 217 00:18:12,570 --> 00:18:13,905 Był pierwszą osobą, 218 00:18:13,988 --> 00:18:18,618 której potrawy głęboko mnie poruszały ze względu na nasze dziedzictwo. 219 00:18:18,701 --> 00:18:20,870 Teraz dodajemy krewetki. 220 00:18:20,954 --> 00:18:23,373 Pokażę wam, jak zrobić to w stylu Gullah. 221 00:18:23,456 --> 00:18:26,751 Większość osób robi zasmażkę i tym podobne rzeczy. 222 00:18:26,835 --> 00:18:30,130 Ja pokażę, jak zrobić, by smak pozostał w sosie własnym! 223 00:18:31,339 --> 00:18:35,927 Wśród Gullah gotowanie polega na wkładaniu w to serca. 224 00:18:36,010 --> 00:18:37,679 I trzymaniu się sezonów. 225 00:18:38,847 --> 00:18:41,808 Gotujemy zgodnie z porą roku. 226 00:18:43,101 --> 00:18:44,811 To co dziś zjemy? 227 00:18:44,894 --> 00:18:49,649 Czerwony ryż, cefale, 228 00:18:49,732 --> 00:18:52,193 chleb kukurydziany i fasolkę szparagową. 229 00:18:52,277 --> 00:18:56,239 Opowiem ci o tym całą historię. Tak udało mi się zdobyć żonę. 230 00:18:56,322 --> 00:18:57,991 Dzięki cefalowi. 231 00:18:59,117 --> 00:19:02,162 W czym tkwi sekret? 232 00:19:02,245 --> 00:19:06,708 W odpowiednim doprawieniu i włożeniu w to całego serca. 233 00:19:07,292 --> 00:19:11,171 Gdy spróbowała, powiedziała, że w życiu nie jadła tak dobrej ryby. 234 00:19:11,254 --> 00:19:13,965 - To prawda? - Owszem. 235 00:19:14,048 --> 00:19:18,178 Ale uległam dopiero po dokładce. 236 00:19:18,761 --> 00:19:20,013 Dla pewności. 237 00:19:20,096 --> 00:19:22,515 Zobaczyłam, że potrafi gotować. 238 00:19:27,353 --> 00:19:30,398 Proszę bardzo. Nasz cefal. 239 00:19:31,900 --> 00:19:33,276 Podany z ryżem. 240 00:19:39,449 --> 00:19:40,450 Przepyszne. 241 00:19:41,201 --> 00:19:42,035 Miazga. 242 00:19:42,660 --> 00:19:46,289 Jeśli chodzi o cefale, to znaliśmy starszego jegomościa, 243 00:19:47,248 --> 00:19:51,044 który zjawiał się tu z mułem i wozem, 244 00:19:51,127 --> 00:19:53,546 mając na pace zbiornik z cefalami. 245 00:19:54,297 --> 00:19:57,842 Przechadzał się po okolicy i sobie śpiewał. 246 00:19:57,926 --> 00:19:59,886 Cefale po przecenie 247 00:20:00,762 --> 00:20:03,723 Daj pięć centów I masz obiad jak marzenie 248 00:20:05,225 --> 00:20:06,893 Cefale po przecenie 249 00:20:06,976 --> 00:20:11,773 Siedząc na ganku, czuć było te cefale z kilometra. 250 00:20:11,856 --> 00:20:14,108 Każdy robił je po swojemu. 251 00:20:14,859 --> 00:20:16,736 Ciągle o nich gadam, 252 00:20:16,819 --> 00:20:21,074 ale chyba w końcu go spróbuję, bo jest przepyszny. 253 00:20:25,453 --> 00:20:28,581 - Co tu mamy? - Gumbo z okrą. 254 00:20:30,875 --> 00:20:33,336 Gullah jedzą to dzień w dzień. 255 00:20:34,295 --> 00:20:39,217 Zawsze w jakimś domu będzie ktoś, kto je gumbo czy też zupę z okry. 256 00:20:42,262 --> 00:20:43,429 Pyszne. 257 00:20:44,264 --> 00:20:47,976 Kuchnię Gullah można od razu poznać po smaku. 258 00:20:48,059 --> 00:20:51,104 Tym wyróżniamy się na tle innych. 259 00:20:51,187 --> 00:20:55,275 Od razu czujesz, że jesz coś dobrego i pożywnego. 260 00:20:55,358 --> 00:20:58,027 Jedna miska starczy ci na długo. 261 00:20:58,861 --> 00:21:04,367 Tutaj, nawet jeśli nie przepadasz za okrą, to musisz wiedzieć, jak ją przyrządzić. 262 00:21:05,118 --> 00:21:07,120 To tutaj główny składnik. 263 00:21:07,203 --> 00:21:09,372 Jedno z głównych warzyw. 264 00:21:10,665 --> 00:21:12,333 Kto nauczył cię robić gumbo? 265 00:21:13,042 --> 00:21:15,295 Gdy byłem mały, 266 00:21:15,378 --> 00:21:19,674 dziadek uprawiał wszystkiego po trochu, ale głównie okrę. 267 00:21:19,757 --> 00:21:22,218 Babcia robiła świetną zupę z okry, 268 00:21:22,302 --> 00:21:25,680 ale ja nauczyłem się tego od matki. 269 00:21:25,763 --> 00:21:28,808 Jesteście dumni z brata BJ-a? 270 00:21:28,891 --> 00:21:34,063 Tak, wspaniale patrzy się na to, jak dba o naszą kulturę. 271 00:21:34,147 --> 00:21:38,943 Jestem szczęśliwy, gdy ludzie, których podziwiałem w młodości, 272 00:21:39,444 --> 00:21:41,362 mówią, że postępuję słusznie. 273 00:21:41,446 --> 00:21:45,658 Motywuje mnie to do dalszej pracy. 274 00:21:53,166 --> 00:21:57,295 DOM MODLITWY 275 00:22:36,209 --> 00:22:40,588 Pojawił się tutaj przed naszym spotkaniem. 276 00:22:40,671 --> 00:22:45,760 A teraz mamy swój festiwal i wszyscy chcą nas lepiej poznać. 277 00:22:45,843 --> 00:22:49,305 {\an8}Nie wiedzieliście, że mieliście to w sobie cały czas. 278 00:22:49,389 --> 00:22:54,018 Chcieli, byście uważali się za gorszych. Ale to najlepsza rzecz pod słońcem. 279 00:22:54,102 --> 00:22:58,064 Nikt nie jest tak blisko swojej kultury i dziękujmy za to Bogu. 280 00:22:58,147 --> 00:22:59,649 Dziękuję mu za ten dom. 281 00:22:59,732 --> 00:23:04,278 Za naszych mentorów. Jestem dumny ze swojego pochodzenia. 282 00:23:05,405 --> 00:23:11,119 Duchu Święty, niech płomień miłości rozgrzeje nasze chłodne serca. 283 00:23:11,202 --> 00:23:13,121 Spójrz na nasz żywot! 284 00:23:13,204 --> 00:23:17,834 Dusze nasze pozostają uwięzione na tym padole. 285 00:23:17,917 --> 00:23:20,795 Modlimy się o naszą wspólnotę. 286 00:23:20,878 --> 00:23:24,882 - Nie tu pisane nam spocząć. - Amen. 287 00:23:37,687 --> 00:23:40,523 Kontynuując poznawanie kultury Gullah, 288 00:23:40,606 --> 00:23:44,026 trafiłem na jedną z najbardziej opuszczonych wysp. 289 00:23:46,070 --> 00:23:48,281 {\an8}WYSPA DAUFUSKIE 290 00:23:48,364 --> 00:23:51,033 {\an8}Można się tu dostać tylko łodzią. 291 00:23:52,034 --> 00:23:57,373 Postanowiłem pomóc bratu BJ-owi w tradycyjnym przygotowaniu wieprza 292 00:23:57,457 --> 00:23:59,834 przy domu Sallie Ann Robinson. 293 00:24:08,176 --> 00:24:10,303 Poradzimy sobie, Sallie. 294 00:24:17,310 --> 00:24:20,980 {\an8}Sallie Ann jest kucharką i autorką książek kulinarnych. 295 00:24:21,063 --> 00:24:23,608 Znana jest jako Gullah Diva. 296 00:24:27,820 --> 00:24:30,156 Jestem szóstym pokoleniem. 297 00:24:31,657 --> 00:24:34,577 Ziemia zawsze nas karmiła. Nie znamy innego życia. 298 00:24:35,453 --> 00:24:36,704 Mieliśmy ogródki, 299 00:24:36,787 --> 00:24:41,125 łowiliśmy krewetki, ryby i kraby w oceanie. 300 00:24:44,045 --> 00:24:46,130 SÓL Z AFRYKI 301 00:24:47,924 --> 00:24:51,260 Polowaliśmy na zwierzynę w lasach. 302 00:24:52,303 --> 00:24:53,721 I żyło nam się dobrze. 303 00:25:00,061 --> 00:25:02,730 Wrzucę nóżki. 304 00:25:03,231 --> 00:25:06,234 - Pięknie. - Zaczynam od oczyszczenia ich. 305 00:25:06,317 --> 00:25:09,070 A teraz można je gotować. 306 00:25:09,987 --> 00:25:12,740 Gdy mięso się podgotuje, dorzucę trochę groszku 307 00:25:13,282 --> 00:25:15,284 i wszystko ładnie się wymiesza. 308 00:25:17,537 --> 00:25:20,790 - Znasz sformułowanie „życie na wypasie”? - Tak. 309 00:25:20,873 --> 00:25:23,584 Pochodzi z czasów niewolnictwa. 310 00:25:23,668 --> 00:25:25,670 Wypasanie wieprzy było ważne. 311 00:25:25,753 --> 00:25:29,799 Niewolnicy z plantacji zabijali je dla panów, 312 00:25:29,882 --> 00:25:35,930 ale otrzymywali tylko gorsze części, takie jak nóżki, ogony czy wnętrzności. 313 00:25:36,013 --> 00:25:42,311 Udawało im się jednak przekształcić te odrzucone przez panów resztki 314 00:25:42,395 --> 00:25:45,147 we wspaniałe dania dla całej rodziny. 315 00:25:45,231 --> 00:25:49,944 Teraz dania te zyskują status przysmaków. 316 00:25:50,027 --> 00:25:52,780 Ludzie nadal wyrzucają takie resztki. 317 00:25:52,863 --> 00:25:54,740 Ale jeśli wyrzucą je tutaj, 318 00:25:54,824 --> 00:25:58,035 to zrobię takie przysmaki, że będą o nie prosić. 319 00:25:58,995 --> 00:26:00,288 Co dalej? 320 00:26:00,371 --> 00:26:03,332 Zostawimy to na 30–40 minut. 321 00:26:03,416 --> 00:26:06,711 - A potem umyję i dodam groszek. - Rozumiem. 322 00:26:07,878 --> 00:26:09,505 Wybrałam groch zwyczajny. 323 00:26:10,131 --> 00:26:15,177 - Doprawiasz to jakoś? - Nie, na razie dorzucę tylko groszek. 324 00:26:15,261 --> 00:26:16,804 Potem posiekam cebulę. 325 00:26:16,887 --> 00:26:19,724 - I wtedy będzie z górki. - Zgadza się. 326 00:26:24,562 --> 00:26:25,521 Ten aromat. 327 00:26:28,899 --> 00:26:29,775 Gotowi? 328 00:26:30,526 --> 00:26:33,112 Wyciągamy i idziemy w moją stronę. 329 00:26:40,161 --> 00:26:41,120 Wyżej. 330 00:26:45,333 --> 00:26:46,417 Co teraz dodajesz? 331 00:26:46,500 --> 00:26:51,797 Pieprz czerwony, suszony imbir i czosnek. 332 00:26:51,881 --> 00:26:54,550 Dlaczego ta tradycja jest tak ważna? 333 00:26:57,136 --> 00:27:01,432 Kiedyś robiło się to tylko raz do roku, zimą. 334 00:27:01,515 --> 00:27:06,354 Wszyscy mieszkańcy brali udział. Było wiele rodzin i wiele wieprzy. 335 00:27:07,271 --> 00:27:10,858 Mięso dzielono i część solono, by zrobić szynkę, 336 00:27:11,525 --> 00:27:15,529 Inne części wędzono albo odkładano na kiełbasę. 337 00:27:15,613 --> 00:27:20,117 Takich zwierząt nie jadało się codziennie. Nie to co teraz. 338 00:27:20,618 --> 00:27:25,039 Robiono to zimą, by wszyscy mieli jak ją przetrwać. 339 00:27:25,790 --> 00:27:27,583 To była coroczna tradycja. 340 00:27:29,210 --> 00:27:30,670 Kto cię tego nauczył? 341 00:27:31,587 --> 00:27:32,672 Sam się nauczyłeś? 342 00:27:32,755 --> 00:27:34,173 Obserwując starszych. 343 00:27:34,256 --> 00:27:36,467 - Widzisz panią Sallie Ann? - Tak. 344 00:27:36,550 --> 00:27:37,927 Rozmowy ze starszymi, 345 00:27:38,010 --> 00:27:40,596 choć żadna z niej staruszka! 346 00:27:40,680 --> 00:27:42,473 Za wcześnie, by tak mówić. 347 00:27:43,265 --> 00:27:47,228 Dzieci biorą w tym udział, żeby po osiągnięciu dorosłości wiedziały, 348 00:27:47,853 --> 00:27:50,356 jak zająć się własnymi rodzinami. 349 00:27:51,607 --> 00:27:53,609 To zwierzę daje nam życie. 350 00:27:54,527 --> 00:27:57,279 Odbieramy mu życie z czcią. 351 00:27:57,363 --> 00:27:59,907 Nie można pozwolić, by cierpiało. 352 00:27:59,990 --> 00:28:03,619 - To trwa całą noc? - Dziś się nie wyśpisz. 353 00:28:03,703 --> 00:28:04,578 Ani trochę? 354 00:28:05,705 --> 00:28:08,457 - Zapomnij, kolego. - Pijemy piwo czy kawę? 355 00:28:09,709 --> 00:28:13,796 Nie jest zbyt gorąco, więc może być piwo. Inaczej tylko woda. 356 00:28:15,715 --> 00:28:17,633 Nie chcę, byś zemdlał. 357 00:28:32,982 --> 00:28:36,652 Poczekamy, aż żar nieco odejdzie. 358 00:28:55,296 --> 00:28:56,672 Nie musisz zostawać. 359 00:28:56,756 --> 00:28:59,675 Mógłbyś tu wrócić za parę godzin 360 00:29:00,509 --> 00:29:03,596 albo nawet z rana, a my nadal tu będziemy. 361 00:29:14,857 --> 00:29:17,234 Zacznę wsuwać węgiel. 362 00:29:31,707 --> 00:29:33,876 Teraz pozostaje czekać. 363 00:30:30,516 --> 00:30:33,435 Ciężko by było nie dostrzec efektów pracy BJ-a. 364 00:30:34,228 --> 00:30:37,523 Jego działania wyszły poza społeczność Gullah. 365 00:30:41,151 --> 00:30:45,531 W Apex w Karolinie Północnej poznaję jego znajomą, Gabrielle Eitienne. 366 00:30:45,614 --> 00:30:48,576 Bada ona własne korzenie przez pryzmat kuchni. 367 00:30:50,578 --> 00:30:54,707 {\an8}APEX, KAROLINA PÓŁNOCNA 368 00:30:56,000 --> 00:30:59,169 Zaczęłam badać Sea Islands. 369 00:30:59,962 --> 00:31:04,800 Dowiedziałam się o działalności BJ-a w Karolinie Południowej. 370 00:31:06,051 --> 00:31:11,223 Pamiętam, jak mój dziadek wieszał nasiona kapusty w stodole. 371 00:31:11,307 --> 00:31:17,229 Spytałam, co to jest, a on powiedział, że suszy je, by się nadały do zasiewu. 372 00:31:18,147 --> 00:31:21,483 {\an8}Poprosiłam, by powtórzył, bo nic nie zrozumiałam. 373 00:31:21,567 --> 00:31:23,611 W moich badaniach odkrywałam to, 374 00:31:23,694 --> 00:31:26,238 o czym mówił mi dziadek. 375 00:31:26,322 --> 00:31:29,909 Dlatego wróciłaś tu z Nowego Jorku? 376 00:31:29,992 --> 00:31:31,660 Na to wygląda. 377 00:31:32,328 --> 00:31:36,957 Spakowałam wszystko do minivana i ruszyłam w drogę. 378 00:31:37,583 --> 00:31:39,919 Czułam, że było mi to pisane. 379 00:31:40,002 --> 00:31:42,588 Jak dziadek zareagował na twój powrót? 380 00:31:45,341 --> 00:31:49,011 Spodziewał się, że gdy tu wrócę, będę chodzić o lasce. 381 00:31:49,637 --> 00:31:53,474 Bardzo mnie tym rozbawił. 382 00:32:03,442 --> 00:32:08,113 Jednym ze sposobów dzielenia się wiedzą uzyskaną od starszych ode mnie osób 383 00:32:08,197 --> 00:32:10,199 jest organizowanie przyjęć. 384 00:32:10,282 --> 00:32:11,241 ZAPRASZAMY 385 00:32:11,325 --> 00:32:17,122 Mają na celu podtrzymywanie tradycji kulinarnych czarnej społeczności. 386 00:32:22,628 --> 00:32:26,215 Korzysta z tego cała nasza społeczność. 387 00:32:27,591 --> 00:32:33,138 I jasne, są sklepy, ale to nie to samo co wybieranie sałaty z własnej uprawy 388 00:32:33,222 --> 00:32:35,057 albo od znajomego. 389 00:32:36,433 --> 00:32:40,980 Zaczęłam na nowo myśleć nad tym, skąd nadal brać świeże produkty. 390 00:32:43,065 --> 00:32:47,778 Chyba dopiero się rozgrzewam przed kolejnymi działaniami. 391 00:32:49,363 --> 00:32:53,283 Chciałabym to podkreślać w naszej czarnej społeczności. 392 00:32:56,370 --> 00:33:01,375 Poświęcenie Gabrielle wobec rodzinnej ziemi jest godne pochwały, 393 00:33:01,458 --> 00:33:04,837 ale pojawiło się nowe zagrożenie. 394 00:33:08,590 --> 00:33:10,551 O co chodzi z ziemią? 395 00:33:11,343 --> 00:33:14,888 Rozpoczęła się rozbudowa drogi. 396 00:33:14,972 --> 00:33:19,643 Miejscowa dwupasmówka stanie się siedmiopasową autostradą. 397 00:33:19,727 --> 00:33:24,898 Przejdzie przez mój ogród i zostanie poprowadzona dalej. 398 00:33:24,982 --> 00:33:29,528 Z drugiej strony mieszkają moi wujkowie, którzy zostaną wysiedleni. 399 00:33:30,738 --> 00:33:36,744 Cała rodzina mieszkająca po tamtej stronie i część po tej musi się wyprowadzić. 400 00:33:36,827 --> 00:33:40,539 Nie mamy wyboru. 401 00:33:41,165 --> 00:33:44,376 Nastąpi wywłaszczenie za odszkodowaniem? 402 00:33:45,044 --> 00:33:47,212 Zgadza się. 403 00:33:47,838 --> 00:33:51,717 Jak twoja rodzina się z tym czuje? 404 00:33:51,800 --> 00:33:57,306 Czasami ciężko o tym rozmawiać, bo ludzie w wieku 70 czy 80 lat 405 00:33:57,389 --> 00:34:02,644 nie chcą opuścić domów, w których mieszkali przez tyle czasu. 406 00:34:02,728 --> 00:34:06,106 Uprawiam ten ogródek z wujkiem Andrew. 407 00:34:06,190 --> 00:34:12,154 Byłoby mu bardzo ciężko przenieść w inne miejsce tak wiele pracy. 408 00:34:13,363 --> 00:34:17,951 Mówił, że kiedyś nic tutaj nie rosło. 409 00:34:18,035 --> 00:34:21,121 Nikt nie chciał tu mieszkać. 410 00:34:21,205 --> 00:34:23,582 Dlatego dostali ją czarni. 411 00:34:23,665 --> 00:34:26,293 Sprzedawano im tylko takie tereny. 412 00:34:26,835 --> 00:34:31,757 Dzięki naszemu wysiłkowi cała okolica rozkwitła. 413 00:34:31,840 --> 00:34:36,553 To my o nią dbaliśmy, a teraz… 414 00:34:36,637 --> 00:34:38,388 - Musicie się wynieść. - Tak. 415 00:34:55,280 --> 00:35:01,578 Mimo że musimy na nowo przemyśleć, jak wiele znaczy dla nas ta ziemia, 416 00:35:02,496 --> 00:35:07,459 to zamierzamy dalej dbać o nasze tradycje kulinarne, 417 00:35:07,543 --> 00:35:12,297 a także żyć w atmosferze radości i pomysłowości. 418 00:35:14,049 --> 00:35:18,387 Uważam, że takie działanie, nawet w obliczu obecnych problemów, 419 00:35:18,470 --> 00:35:21,056 jest formą oporu. 420 00:35:29,231 --> 00:35:33,819 Ojcze, dziękujemy Ci za Gabrielle i całą jej ciężką pracę, 421 00:35:33,902 --> 00:35:37,030 w ramach której jednoczy naszą społeczność przy stole. 422 00:35:37,114 --> 00:35:43,453 To tutaj tworzą się historię i spuścizny. 423 00:35:43,537 --> 00:35:46,748 Dziękujemy, że dane nam było założyć ten dom. 424 00:35:46,832 --> 00:35:51,461 Tę farmę, na której pisana była historia i tworzone dziedzictwo. 425 00:35:51,545 --> 00:35:56,175 Pobłogosław ten posiłek i utrzymaj nas w zdrowiu. Amen. 426 00:35:56,258 --> 00:35:57,759 Ase. 427 00:35:59,970 --> 00:36:01,805 To było piękne. Dziękuję. 428 00:36:01,889 --> 00:36:03,348 To my dziękujemy. 429 00:36:03,432 --> 00:36:06,852 Cudownie jest mieć wokół siebie tyle miłości. 430 00:36:08,395 --> 00:36:11,231 Kurczak po francusku, 431 00:36:11,315 --> 00:36:15,485 pieczony na węglu i moczony w solance przez dwa dni 432 00:36:15,569 --> 00:36:20,032 z dodatkiem miłości, cynamonu, kminku i papryki wędzonej. 433 00:36:20,949 --> 00:36:25,037 Całość z dodatkiem cebulki w winie truskawkowym. 434 00:36:26,038 --> 00:36:29,041 Dodałam suszony groszek i białą fasolę, 435 00:36:29,124 --> 00:36:33,754 sałatkę z rzepy z czerwoną cebulą i grzybami shiitake. 436 00:36:35,964 --> 00:36:41,220 Nie zabrakło też chleba z buraczkami, wędzonego na drewnie orzesznikowym. 437 00:36:42,095 --> 00:36:48,393 Kapustę przypiekliśmy i dodaliśmy mój dressing z dżemem gruszkowym, 438 00:36:48,477 --> 00:36:53,315 octem z czerwonego wina, białym pieprzem i nasionami sezamu. 439 00:36:53,398 --> 00:36:55,234 To chyba wszystko. 440 00:36:55,317 --> 00:36:58,237 Smacznego. Wcinajcie. 441 00:36:59,488 --> 00:37:00,781 Ta konkretna odmiana… 442 00:37:06,870 --> 00:37:07,704 Nie wiem. 443 00:37:08,997 --> 00:37:10,958 - Pycha. - Uwielbiam was. 444 00:37:12,960 --> 00:37:14,670 Tak, trzeba się opanować. 445 00:37:15,587 --> 00:37:19,841 Sałatka z rzepy przeniosła mnie w czasie. 446 00:37:21,468 --> 00:37:25,430 Nic lepiej nie oddaje smaku, 447 00:37:25,514 --> 00:37:27,849 jaki towarzyszył mi w dzieciństwie, 448 00:37:28,600 --> 00:37:30,936 gdy tak ją przygotowywaliśmy. 449 00:37:31,019 --> 00:37:35,232 Udało ci się osiągnąć tak bogaty smak, 450 00:37:35,899 --> 00:37:39,361 że dopiero teraz zrozumiałem, jak bardzo za tym tęskniłem. 451 00:37:40,904 --> 00:37:44,032 Fascynuje mnie rola, którą sobie wyznaczyłaś. 452 00:37:45,284 --> 00:37:49,997 Stałaś się strażnikiem tradycji wspólnego świętowania 453 00:37:50,080 --> 00:37:52,124 i spotykania się w tym domu. 454 00:37:52,207 --> 00:37:54,710 - To kwintesencja czegoś takiego. - Czołem. 455 00:37:57,379 --> 00:37:58,547 Dojechałeś. 456 00:38:00,716 --> 00:38:02,759 {\an8}- Bawcie się grzecznie. - To tyle? 457 00:38:02,843 --> 00:38:05,262 {\an8}Nie usiądziesz na chwilę? 458 00:38:05,345 --> 00:38:07,139 - Miłego. - No nie. 459 00:38:07,723 --> 00:38:10,517 - Nie spróbujesz kurczaka? - Bądźcie grzeczni. 460 00:38:10,600 --> 00:38:14,771 - Dziękujemy, wujku Andrew. - Bardzo dziękujemy. 461 00:38:14,855 --> 00:38:18,108 - O tym właśnie mówiłem. - Ja też. 462 00:38:18,191 --> 00:38:20,819 - Powiedz coś jeszcze. - Tak to widzę. 463 00:38:23,280 --> 00:38:28,702 Po prostu wpadł z winem, które razem zrobiliśmy. 464 00:38:32,497 --> 00:38:34,583 - Przepraszam. - Nic się nie stało. 465 00:38:43,425 --> 00:38:48,805 Postanowiłam zadbać o te wszystkie rzeczy… 466 00:38:51,058 --> 00:38:52,851 właśnie dlatego. 467 00:38:56,021 --> 00:39:01,360 Większość z was wie, że mój wujek, który właśnie nas odwiedził… 468 00:39:04,237 --> 00:39:07,199 musi opuścić swój dom. 469 00:39:08,367 --> 00:39:09,785 Zostanie wywłaszczony. 470 00:39:12,662 --> 00:39:16,041 Brzmi niepozornie, a może to być tragedia. 471 00:39:20,545 --> 00:39:24,466 Od miesiąca pakujemy jego rzeczy. 472 00:39:25,425 --> 00:39:28,095 To jego ostatni tydzień w domu. 473 00:39:32,849 --> 00:39:36,978 Nie powie tego, ale jest zdruzgotany. 474 00:39:37,062 --> 00:39:40,524 Czuje ciężar i konsekwencje tej sytuacji. 475 00:39:44,111 --> 00:39:47,572 I to, że mimo takiej tragedii nadal po prostu tu wpadł… 476 00:39:49,241 --> 00:39:50,492 sprawia, że nie mogę… 477 00:39:57,541 --> 00:40:01,795 To on i mój dziadek zainspirowali mnie do tego, co robię. 478 00:40:03,463 --> 00:40:09,052 Przekazali mi ogromną wiedzę na temat naszej tradycyjnej kuchni. 479 00:40:10,595 --> 00:40:14,057 I z jednej strony jestem świadoma tego świata. 480 00:40:14,141 --> 00:40:19,104 Znam naszą sytuację, potrzeby i historię. 481 00:40:19,187 --> 00:40:23,275 Ale to tutaj dowiedziałam się tak wiele o naszej przeszłości. 482 00:40:23,358 --> 00:40:27,779 Dzięki temu, co jemy i uprawiamy. I dzięki takim spotkaniom. 483 00:40:28,447 --> 00:40:31,283 Dzięki temu wiem, dlaczego jest to ważne. 484 00:40:33,285 --> 00:40:38,582 Nigdy nie odbiorą ci tego, czego się tutaj nauczyłaś. 485 00:40:39,249 --> 00:40:41,334 Pozostanie to przy tobie na zawsze. 486 00:40:43,003 --> 00:40:45,297 Musisz o tym pamiętać. 487 00:40:46,047 --> 00:40:50,302 Pamiętaj o tej wiedzy, tych uczuciach i tej wewnętrznej sile. 488 00:40:51,678 --> 00:40:52,762 To tylko twoje. 489 00:41:25,629 --> 00:41:27,255 Co teraz robimy? 490 00:41:27,339 --> 00:41:33,512 Danie z grilla dla całej rodziny zgodnie z tradycjami Karoliny Południowej: 491 00:41:33,595 --> 00:41:35,263 zapiekankę z głowy wieprza. 492 00:41:35,347 --> 00:41:38,808 Posiekałem wszystko, co z niej zostało oprócz czaszki. 493 00:41:38,892 --> 00:41:41,269 Zostało mi jeszcze trochę. 494 00:41:45,065 --> 00:41:47,192 Podasz mi sos barbecue? 495 00:41:47,275 --> 00:41:51,071 - Jasne. Zaraz wracam. - Ugotujemy głowę w wywarze. 496 00:41:53,156 --> 00:41:54,991 Pół wywaru, pół sosu barbecue. 497 00:41:56,409 --> 00:41:58,537 Gotujemy na wolnym ogniu jak gulasz. 498 00:41:59,788 --> 00:42:00,872 Podamy z ryżem. 499 00:42:02,832 --> 00:42:05,085 Opowiedz o tym daniu. 500 00:42:05,585 --> 00:42:11,800 Niewolnicy musieli sobie radzić z najgorszymi częściami, 501 00:42:11,883 --> 00:42:17,305 ale w Afryce Zachodniej też polowaliśmy i wykorzystywaliśmy wszystko. 502 00:42:17,389 --> 00:42:20,725 Czyli niewolnicy wiedzieli, jak to robić. 503 00:42:23,687 --> 00:42:26,398 Co jest w tym sosie? 504 00:42:26,481 --> 00:42:30,068 To sos musztardowy z bazą pomidorową. 505 00:42:30,652 --> 00:42:31,945 Wrzucamy wszystko. 506 00:42:32,028 --> 00:42:36,575 W Karolinie Północnej wolimy ocet, ale nie mam ci tego za złe. 507 00:42:36,658 --> 00:42:39,327 - Ciśniesz po tym daniu? - Skądże. 508 00:42:40,579 --> 00:42:44,791 - I znowu gotujemy? - Tak, trzeba znów wstawić na ogień. 509 00:42:44,874 --> 00:42:45,750 Nieźle. 510 00:42:49,546 --> 00:42:52,340 To wszystko, co było wokół głowy? 511 00:42:52,424 --> 00:42:56,678 - Wszyściutko. - Łącznie z ozorem i oczami? 512 00:42:57,345 --> 00:42:58,847 - No ba. - Muszę wiedzieć. 513 00:42:58,930 --> 00:43:00,223 Sama spójrz. 514 00:43:00,682 --> 00:43:03,602 Jeśli czegoś nie ma przy czaszce, to jest w garze. 515 00:43:03,685 --> 00:43:06,021 Dodajemy sos. 516 00:43:10,275 --> 00:43:13,361 - Wezmę łyżkę. Potrzebujesz tego? - Nie. 517 00:43:13,445 --> 00:43:16,740 - Dobra. - Chodź, wrzucimy całość na ogień. 518 00:43:17,741 --> 00:43:21,995 - Ile będzie się gotować? - Jakieś pół godziny. 519 00:43:22,078 --> 00:43:23,288 Czekamy na bąbelki. 520 00:43:25,206 --> 00:43:26,666 Sos ładnie pachnie. 521 00:43:30,128 --> 00:43:31,546 To tu jest impreza? 522 00:43:33,798 --> 00:43:37,552 - Zaprosiliśmy sąsiadów. - Zapraszamy. 523 00:43:38,511 --> 00:43:40,305 Cześć! Jak leci, kochana? 524 00:43:41,931 --> 00:43:44,225 Jak tam życie? 525 00:43:50,440 --> 00:43:51,650 Super. 526 00:43:52,400 --> 00:43:53,860 Idealnie. 527 00:43:57,030 --> 00:43:59,491 - Wyciągnij kratkę. - Całą? 528 00:43:59,574 --> 00:44:00,742 Może być. 529 00:44:17,342 --> 00:44:20,762 A teraz uraczę się skwarkami. 530 00:44:24,015 --> 00:44:27,018 - Słyszycie to zamieszanie? - Bardzo wyraźnie. 531 00:44:27,102 --> 00:44:28,603 Wiadomo, że smakuje. 532 00:44:28,687 --> 00:44:30,522 - Owszem. - Zostaw mi trochę. 533 00:44:31,606 --> 00:44:35,110 To wino śliwkowe mojego wujka Andrew. 534 00:44:35,694 --> 00:44:38,613 Wznieśmy toast za przodków i starszych przyjaciół. 535 00:44:38,697 --> 00:44:41,408 - Za przodków. - Za to, co było, jest i będzie. 536 00:44:45,495 --> 00:44:47,539 - Świetnie. - Przepyszne. 537 00:44:47,622 --> 00:44:49,290 - Idealne. - Pasuje do mięsa. 538 00:45:37,881 --> 00:45:41,843 Opowieści o naszych przodkach nie mają początku i końca na Południu. 539 00:45:42,510 --> 00:45:44,512 Niewolnictwo kwitło na Północy. 540 00:45:44,596 --> 00:45:47,432 {\an8}NOWOJORSKA GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH 541 00:45:47,515 --> 00:45:50,351 Nowy Jork był siłą napędową nowego narodu. 542 00:45:51,936 --> 00:45:55,732 Gdy ojcowie założyciele przygotowywali Konstytucję w Filadelfii, 543 00:45:56,900 --> 00:46:02,989 będący ich własnością kucharze dbali o kuchnię nowej demokracji. 544 00:46:28,848 --> 00:46:30,767 Napisy: Krzysiek Igielski