1 00:00:13,868 --> 00:00:15,911 Saya kerap fikir tentang makanan. 2 00:00:16,954 --> 00:00:19,123 Cara ia kaitkan kita melalui masa, 3 00:00:19,206 --> 00:00:20,916 merentas geografi… 4 00:00:21,000 --> 00:00:22,084 Ini sangat sedap. 5 00:00:24,503 --> 00:00:26,505 ...dari generasi ke generasi. 6 00:00:27,131 --> 00:00:29,300 Ia menceritakan tempat yang kita pernah pergi, 7 00:00:29,383 --> 00:00:30,593 tempat kita berada, 8 00:00:31,302 --> 00:00:32,887 dan tempat yang kita tuju. 9 00:00:33,554 --> 00:00:35,931 Biasa dengar ungkapan "high on the hog"? 10 00:00:36,015 --> 00:00:36,849 Semestinya. 11 00:00:38,976 --> 00:00:41,562 - Baunya dah mirip makaroni dan keju. - Ya, betul. 12 00:00:42,521 --> 00:00:47,610 Sebenarnya, banyak makanan Amerika ada kaitan dengan makanan Afrika Amerika 13 00:00:47,693 --> 00:00:50,404 dari sudut tradisi dan ketulenan. 14 00:00:52,948 --> 00:00:54,450 Saya Stephen Satterfield. 15 00:00:54,867 --> 00:00:57,495 Saya penulis makanan yang belajar sebagai cef 16 00:00:57,578 --> 00:01:00,414 dan bekerja sebagai pelayan wain lebih sedekad. 17 00:01:00,498 --> 00:01:04,502 Saya sedang menjelajah untuk menyingkap kisah makanan Afrika Amerika 18 00:01:04,585 --> 00:01:07,838 dan bertemu generasi baru yang pulihara sejarah kita. 19 00:01:08,339 --> 00:01:11,258 Ini nasi emas Carolina. 20 00:01:11,717 --> 00:01:14,095 Kami pecahkan beras dan buat hancuran. 21 00:01:15,179 --> 00:01:16,847 Sejak dahulu lagi 22 00:01:16,931 --> 00:01:18,933 dengan dekad yang menyeksakan dan gelap, 23 00:01:19,016 --> 00:01:20,059 kami bertahan. 24 00:01:21,811 --> 00:01:25,272 Walaupun kita seperti berada di neraka dan menderita, 25 00:01:25,356 --> 00:01:27,483 dengan keadaan yang penuh azab 26 00:01:28,109 --> 00:01:30,319 kita telah mencipta resipi. 27 00:01:30,820 --> 00:01:32,780 Ini adalah kisah kami. 28 00:01:33,405 --> 00:01:36,075 SEBUAH SIRI DOKUMENTARI ASLI NETFLIX 29 00:01:54,218 --> 00:01:55,261 MAK CIK JEMIMA 30 00:02:21,745 --> 00:02:24,665 ASAL USUL KAMI 31 00:04:02,930 --> 00:04:04,265 Benin, Afrika Barat. 32 00:04:09,311 --> 00:04:11,814 AFRIKA 33 00:04:13,023 --> 00:04:16,318 Aneh rasanya balik ke tempat yang tak pernah saya jejaki. 34 00:04:22,700 --> 00:04:24,994 Dalam bentuk bunyi, bau dan rasa. 35 00:04:26,203 --> 00:04:28,080 Memutuskan untuk menjejak asal-usul 36 00:04:28,163 --> 00:04:30,666 makanan yang mentakrifkan Amerika adalah satu perkara 37 00:04:31,333 --> 00:04:34,378 {\an8}tapi berada di benua sebenar dan merasainya? 38 00:04:34,461 --> 00:04:36,130 {\an8}Itu perkara yang amat berbeza 39 00:04:37,298 --> 00:04:42,386 Kefahaman lebih mendalam saya bermula dengan melawat Pasar Dantokpa 40 00:04:42,469 --> 00:04:44,263 bersama Jessica B. Harris. 41 00:04:44,346 --> 00:04:47,474 Atau saya lebih selesa memanggilnya, Dr. J. 42 00:05:00,946 --> 00:05:04,408 Jadi, kita kini berada di Tokpa? 43 00:05:04,491 --> 00:05:08,662 {\an8}- Dantokpa? - Dantokpa. Kita kini berada di Tokpa. 44 00:05:08,746 --> 00:05:13,542 Salah satu pasar terbuka terbesar di Afrika Barat. 45 00:05:13,625 --> 00:05:18,464 Dengan menjejakkan kaki saya di sini dan ia rasa hebat. 46 00:05:18,547 --> 00:05:21,175 Tepat sekali. Maksud baru "sirih pulang ke gagang". 47 00:05:21,967 --> 00:05:25,929 Anda semua harus faham, bagi saya Dr J adalah legenda.. 48 00:05:26,430 --> 00:05:28,057 Beliau menulis banyak buku 49 00:05:28,140 --> 00:05:31,143 mengkaji makanan Afrika yang berselerak, 50 00:05:31,226 --> 00:05:33,562 dan sukar untuk nyatakan pengaruh bukunya, 51 00:05:33,645 --> 00:05:35,439 High on the Hog, kepada saya. 52 00:05:38,233 --> 00:05:40,194 - Saya peminat tegar pasar. - Ya. 53 00:05:40,277 --> 00:05:46,158 Di sinilah awak temui pusat kehidupan sesuatu tempat. 54 00:05:46,241 --> 00:05:47,826 Inilah tempatnya. 55 00:05:47,910 --> 00:05:50,829 Kita di terasnya. Inilah teras sebenar. 56 00:05:50,913 --> 00:05:54,708 Ya. Secara asasnya kita bersiar-siar di kedai runcit? 57 00:05:54,792 --> 00:05:55,959 Tepat sekali! 58 00:05:56,043 --> 00:05:58,587 Awak boleh dapat serba sedikit semuanya. 59 00:05:58,670 --> 00:06:01,590 - Suasana juga amat sibuk. - Pasar di hari Sabtu! 60 00:06:09,056 --> 00:06:10,682 - Kita sudah tiba. - Okey. 61 00:06:10,766 --> 00:06:11,600 Inilah kita. 62 00:06:11,683 --> 00:06:13,352 - Saya kenal ini - Betul, bukan? 63 00:06:13,435 --> 00:06:15,270 Awak tahu ada gambar bendi di kad saya? 64 00:06:15,354 --> 00:06:17,940 - Saya tak perasan. - Juga di alat tulis saya. 65 00:06:18,023 --> 00:06:21,527 - Rasanya di alamat email awak dulu. - Betul. Masih sama. 66 00:06:21,610 --> 00:06:23,237 - Masih sama. - Inilah kita. 67 00:06:23,320 --> 00:06:25,114 Inilah kita. Identiti saya. 68 00:06:25,197 --> 00:06:27,574 Jadi, apabila bercakap tentang bendi 69 00:06:27,658 --> 00:06:30,744 betapa sinonimnya ia dengan Afrika, 70 00:06:30,828 --> 00:06:34,415 ia milik Afrika kerana ia berlayar bersama kita. 71 00:06:34,498 --> 00:06:38,085 Ya. Namun ia juga identiti Afrika sebab ia berasal dari sini. 72 00:06:38,168 --> 00:06:41,797 - Betul. - Kemudian kita bawa ia ke Dunia Baru. 73 00:06:41,880 --> 00:06:43,173 Ia adalah penghubung. 74 00:06:43,257 --> 00:06:48,887 Bagaimana cara bendi digunakan dalam juadah Afrika Barat? 75 00:06:48,971 --> 00:06:52,433 Bendi digunakan dalam pelbagai jenis stu sup. 76 00:06:52,516 --> 00:06:54,268 Ia digunakan sebagai pemekat. 77 00:06:55,519 --> 00:06:58,647 Fakta lucu. Jika awak minta bendi dalam bahasa Perancis, 78 00:06:58,730 --> 00:07:01,567 awak dapati ia sama dengan nama bahasa Inggeris. 79 00:07:01,650 --> 00:07:03,360 - Silakan. - Ini digelar gombo. 80 00:07:05,571 --> 00:07:08,031 Ia memang masuk akal, bukan? 81 00:07:08,115 --> 00:07:09,658 Tepat sekali. 82 00:07:09,741 --> 00:07:12,161 Ada banyak lagi perlu dibualkan selain bendi. 83 00:07:12,244 --> 00:07:14,496 Banyak perkara boleh dilihat di pasar. 84 00:07:19,835 --> 00:07:25,424 Saya rasakan pengalaman melihat orang seperti saya 85 00:07:25,507 --> 00:07:28,802 - Benar, bukan? - ...boleh dilihat pada gaya rambut. 86 00:07:31,138 --> 00:07:34,933 Saya nampak gaya dan pakaian juga cara pemakaiannya. 87 00:07:35,017 --> 00:07:37,519 - Keyakinan kita? - Keyakinan kita. 88 00:07:37,603 --> 00:07:40,314 Kepintaran kita. Kebolehan kita. 89 00:07:45,152 --> 00:07:47,196 Maksud saya, jelas sekali, 90 00:07:47,279 --> 00:07:49,740 namun ada satu turutan, dan... 91 00:07:49,823 --> 00:07:51,074 Wajib ada turutan. 92 00:07:51,158 --> 00:07:51,992 Ya. 93 00:07:52,367 --> 00:07:54,745 Suatu perkara yang menarik ialah melihat 94 00:07:54,828 --> 00:07:56,955 pelbagai barangan dijual di sini. 95 00:07:57,039 --> 00:07:57,873 Betul. 96 00:08:13,847 --> 00:08:15,182 Dua sekaligus. 97 00:08:17,142 --> 00:08:18,435 Okey. 98 00:08:19,811 --> 00:08:21,480 Teruja berada di sini dengan awak 99 00:08:21,563 --> 00:08:24,608 kerana berbanding yang lain, awak paling gigih 100 00:08:24,691 --> 00:08:28,445 cuba timbulkan keraguan mitos antara keladi dan keledek. 101 00:08:28,529 --> 00:08:30,614 Kini kita boleh tamatkan isu itu. 102 00:08:30,697 --> 00:08:31,949 Ya. Ini keladi. 103 00:08:32,032 --> 00:08:32,991 Ini keladi. 104 00:08:33,784 --> 00:08:35,494 Saya selalu kata ia mirip 105 00:08:36,787 --> 00:08:37,913 kaki gajah berbulu. 106 00:08:37,996 --> 00:08:39,331 Tengok ini. 107 00:08:39,414 --> 00:08:41,458 Kaki gajah berjari empat berbulu. 108 00:08:41,542 --> 00:08:42,417 Sukar dipercayai. 109 00:08:42,501 --> 00:08:45,379 - Boleh? Ini bukan keledek. - Memang betul. 110 00:08:45,462 --> 00:08:47,673 Kalau kita nampak ini di pasar raya, 111 00:08:47,756 --> 00:08:49,091 ia bukan keladi. 112 00:08:49,174 --> 00:08:50,384 Betul. Tepat sekali. 113 00:08:50,467 --> 00:08:53,345 Jadi, kenapa selepas bertahun-tahun, 114 00:08:53,428 --> 00:08:57,432 orang kekal keliru antara keladi dan keledek? 115 00:08:57,516 --> 00:09:00,310 Sebab keladi sangat penting. 116 00:09:00,978 --> 00:09:02,229 Awak boleh nampak 117 00:09:02,312 --> 00:09:05,691 ia paling banyak dijual di pasar ini berbanding yang lain. 118 00:09:05,774 --> 00:09:09,278 Namun ia tak ditanam di Amerika Utara, atau tak pernah sebelum ini. 119 00:09:09,361 --> 00:09:14,992 Kini ia ditanam di Florida dan tempat lain. Suhu adalah faktor utama. 120 00:09:15,075 --> 00:09:16,076 Betul. 121 00:09:16,159 --> 00:09:18,412 - Kita sentiasa kreatif. - Betul. 122 00:09:18,495 --> 00:09:19,329 Apa kita buat? 123 00:09:19,413 --> 00:09:22,207 - Gantikan dengan yang lain. - Betul. Apa ia? 124 00:09:22,291 --> 00:09:24,376 - Keledek. - Kita gelar ia apa? 125 00:09:24,459 --> 00:09:28,005 - Keladi. - Apa yang awak makan di Hari Kesyukuran? 126 00:09:28,088 --> 00:09:31,758 Awak makan pai keledek, 127 00:09:32,551 --> 00:09:33,802 dan bukan pai keladi. 128 00:09:33,885 --> 00:09:34,970 Juga halwa... 129 00:09:35,596 --> 00:09:37,014 - keledek. - Itulah jawapannya. 130 00:09:37,931 --> 00:09:40,851 Jadi, selain perbetulkan mitos, 131 00:09:40,934 --> 00:09:45,397 awak ada teringat makanan lain yang berasal daripada Afrika yang 132 00:09:46,148 --> 00:09:48,317 orang fikir berasal dari Amerika? 133 00:09:48,400 --> 00:09:51,194 Jadi, kita ada kacang mata hitam, bendi, 134 00:09:51,278 --> 00:09:54,781 tembikai dan kekeliruan keladi. 135 00:09:54,865 --> 00:09:55,782 Okey. 136 00:09:55,866 --> 00:09:58,285 Apa lagi yang kita ada? Nasi. 137 00:09:58,368 --> 00:09:59,828 - Juga nasi. - Juga nasi. 138 00:10:09,838 --> 00:10:10,881 Ada… 139 00:10:11,757 --> 00:10:16,720 Salah satu teras perhubungan makanan Afrika yang lain ialah beras. 140 00:10:16,803 --> 00:10:18,305 - Betul - Permulaan hidup kita. 141 00:10:18,388 --> 00:10:19,556 Tentang Benin, 142 00:10:19,640 --> 00:10:23,185 ia mungkin bukan pantai jual beras, tapi pantai jual hamba. 143 00:10:25,145 --> 00:10:27,397 - Nasi merah ini beras Nigeria. - Okey. 144 00:10:27,981 --> 00:10:30,901 Beras diatur berdasarkan kualiti. Beras kualiti tinggi pun ada. 145 00:10:30,984 --> 00:10:32,819 Beras ini kita namakan Jollof. 146 00:10:32,903 --> 00:10:35,530 Jollof, beras ini beras Jollof? 147 00:10:35,614 --> 00:10:38,575 Ya, Jollof. Ia dihancurkan dua kali. 148 00:10:38,659 --> 00:10:41,912 Ada yang dihancurkan dua kali. Ada juga yang hancur sepenuhnya. 149 00:10:41,995 --> 00:10:46,041 Jadi, beras yang dihancurkan sekali yang dinamakan Jollof. 150 00:10:46,667 --> 00:10:48,835 Jollof, seperti nasi Jollof. 151 00:10:49,544 --> 00:10:51,880 Setiap kali saya nampak beras, 152 00:10:51,963 --> 00:10:54,299 saya tak terfikir cara bahan ini 153 00:10:54,383 --> 00:10:56,802 berikan kekayaan negara kita… 154 00:10:56,885 --> 00:10:59,388 Negara kita kini , sebelum ia belum jadi negara. 155 00:10:59,471 --> 00:11:00,305 Asas Charleston. 156 00:11:00,389 --> 00:11:01,515 Punca Charleston wujud. 157 00:11:01,598 --> 00:11:04,101 Juga Kepulauan Laut dan Carolina Selatan. 158 00:11:04,184 --> 00:11:05,018 - Awak tahu. - Ya. 159 00:11:05,102 --> 00:11:07,396 Beraslah puncanya. 160 00:11:08,355 --> 00:11:09,648 Lebih banyak beras. 161 00:11:09,731 --> 00:11:11,358 - Ia adalah asasnya. - Ya. 162 00:11:11,942 --> 00:11:13,860 Sudah semestinya. 163 00:11:15,028 --> 00:11:16,405 Okey. 164 00:11:16,488 --> 00:11:17,781 Terima kasih. 165 00:11:20,242 --> 00:11:22,285 - Lokasi seterusnya? - Bergerak sekarang. 166 00:11:22,369 --> 00:11:24,871 Saya akan tunjukkan awak lebih banyak lagi. 167 00:11:38,468 --> 00:11:41,430 Saya dan Dr. J makan tengah hari di restoran biasa 168 00:11:41,513 --> 00:11:45,100 yang bernama Saveurs du Bernin atau Citarasa Benin. 169 00:11:48,019 --> 00:11:51,857 Hidangan yang paling disukai orang Ouidah… 170 00:11:52,441 --> 00:11:55,444 Tempat ini milik cef Valérie Vinakpon. 171 00:11:55,986 --> 00:11:58,155 Sebagai orang penting dalam hidangan Cotonou 172 00:11:58,238 --> 00:12:02,284 dia menulis enam buku masakan memaparkan makanan tradisi negaranya. 173 00:12:03,577 --> 00:12:04,411 Makanan dah tiba. 174 00:12:04,494 --> 00:12:05,328 Bagus. 175 00:12:05,996 --> 00:12:07,998 Nampak enak. Nama hidangan ini? 176 00:12:08,081 --> 00:12:09,458 Ayam panggang. 177 00:12:11,918 --> 00:12:13,253 Adakah ini sos moyo? 178 00:12:13,336 --> 00:12:16,006 - Ini jus tomato. - Ini jus tomato? 179 00:12:16,798 --> 00:12:20,135 Ini pula amiwo dan hidangan ayam awak. 180 00:12:20,218 --> 00:12:23,972 Amiwo ini hebat kerana rasanya yang enak. 181 00:12:24,055 --> 00:12:27,559 Ia diperbuat daripada tepung jagung dan tomato. 182 00:12:29,853 --> 00:12:31,646 - Sedap. - Ini memang sedap. 183 00:12:31,730 --> 00:12:32,564 Sungguh enak. 184 00:12:32,647 --> 00:12:34,149 Ini ladanya. 185 00:12:34,232 --> 00:12:36,401 - Yang ini berasaskan tomato. - Okey. 186 00:12:36,485 --> 00:12:37,778 Menurutnya ini pedas. 187 00:12:38,361 --> 00:12:39,279 Cuba jika yakin. 188 00:12:39,362 --> 00:12:42,908 Semua orang berbeza, jadi pastikan ini yang awak mahu... 189 00:12:42,991 --> 00:12:43,825 Saya setuju. 190 00:12:43,909 --> 00:12:47,162 Kerana sos ini boleh jadi amat pedas. 191 00:12:47,245 --> 00:12:48,288 Tepat sekali. 192 00:12:51,416 --> 00:12:52,250 - Pedas? - Ya. 193 00:12:52,334 --> 00:12:53,835 Kini kepedasannya terasa. 194 00:12:53,919 --> 00:12:55,545 Kini saya faham. Saya suka. 195 00:12:55,629 --> 00:12:57,881 Betul, ia berikan rasa yang berbeza... 196 00:12:57,964 --> 00:12:59,633 - Rasa macam makanan di rumah. - Ya. 197 00:12:59,716 --> 00:13:02,469 Saya selalu cakap, jika pergi ke restoran Afrika Amerika 198 00:13:02,552 --> 00:13:06,598 dan tiada botol kecil sos pedas di atas meja, 199 00:13:06,681 --> 00:13:08,350 baliklah, awak salah tempat. 200 00:13:08,433 --> 00:13:09,768 Salah tempat. 201 00:13:09,851 --> 00:13:13,897 Sukar membayangkan makan makanan tradisi kita tanpa sos pedas. 202 00:13:15,023 --> 00:13:16,650 Ikan keli goreng tanpa sos pedas? 203 00:13:16,733 --> 00:13:18,235 - Tak kena. - Terima kasih saja. 204 00:13:18,318 --> 00:13:20,987 "Tak, terima kasih saja" ungkapan lebih tepat. 205 00:13:30,372 --> 00:13:34,668 Buku High on the Hog, 206 00:13:34,751 --> 00:13:36,503 apa tujuan awak menulisnya? 207 00:13:36,962 --> 00:13:40,257 Saya penyunting pelancongan untuk majalah Essence pada tahun 70-an. 208 00:13:40,340 --> 00:13:44,261 Daripada situ, saya sedar saya mula berhubung 209 00:13:44,344 --> 00:13:46,429 dengan tebaran makanan Afrika. 210 00:13:46,513 --> 00:13:49,599 Maksudnya semua ini berkait antara satu sama lain? 211 00:13:50,100 --> 00:13:52,936 Contohnya, "Saya pernah rasa makanan ini!" 212 00:13:53,019 --> 00:13:54,896 Seperti, "Saya kenal ini" 213 00:13:54,980 --> 00:13:58,441 Seperti, "Rasa seperti masakan nenek." Awak faham, bukan? 214 00:14:01,152 --> 00:14:02,696 Jadi, ini ialah kacang. 215 00:14:02,779 --> 00:14:05,073 - Kacang merah? - Ya. Kacang merah. 216 00:14:05,156 --> 00:14:07,409 - Kacang merah. - Kacang merah. Okey. 217 00:14:07,492 --> 00:14:09,786 - Bersama minyak sawit merah. - Okey. 218 00:14:09,870 --> 00:14:12,914 Jadi, ia ada minyak sawit merah dan tepung jagung. 219 00:14:13,832 --> 00:14:14,666 {\an8}Ini pula? 220 00:14:15,667 --> 00:14:16,585 Daging kambing. 221 00:14:17,210 --> 00:14:18,795 - Kambing. - Itulah jawapannya. 222 00:14:18,879 --> 00:14:20,922 - Terima kasih. - Sama-sama. 223 00:14:22,048 --> 00:14:22,966 Gabungan sepadan. 224 00:14:23,049 --> 00:14:26,970 Ya. Minyak sawit merah memang menarik. 225 00:14:27,053 --> 00:14:28,138 Benarkah? Kenapa? 226 00:14:28,722 --> 00:14:32,976 Bagi saya ia menghubungkan banyak tempat. 227 00:14:33,059 --> 00:14:35,020 Minyak warna merah jingga. 228 00:14:35,854 --> 00:14:39,441 Kita juga boleh melihatnya dalam nasi merah Charleston. 229 00:14:39,524 --> 00:14:40,358 Betul. 230 00:14:40,442 --> 00:14:43,653 Kita boleh melihatnya dalam hidangan jambalaya. 231 00:14:43,737 --> 00:14:45,780 Saya langsung tak terfikir tentang itu. 232 00:14:45,864 --> 00:14:47,657 Itucaranya otak gila saya berfungsi. 233 00:14:47,741 --> 00:14:50,076 Kacang merah pula? 234 00:14:50,785 --> 00:14:53,038 Fikirkan New Orleans pada hari Isnin. 235 00:14:55,290 --> 00:14:56,207 Ia sedap. 236 00:14:56,291 --> 00:14:57,417 Betul. Ia hebat. 237 00:14:57,500 --> 00:14:59,419 Tapi lebih baik jika tambah ini. 238 00:14:59,502 --> 00:15:00,337 Saya setuju. 239 00:15:06,343 --> 00:15:10,013 Apa istimewanya Bernin yang buat ia penting dalam kulinari? 240 00:15:10,096 --> 00:15:13,934 Kerana ia merupakan salah satu pusat perniagaan hamba. 241 00:15:15,018 --> 00:15:21,274 Kerana itulah, ramai penduduk asal dan orang ramai melalui tempat ini 242 00:15:21,358 --> 00:15:23,318 berhijrah ke luar Atlantik. 243 00:15:23,985 --> 00:15:26,029 Ia bukan tempat yang besar, 244 00:15:26,112 --> 00:15:30,450 tapi ia memberi impak yang luar biasa pada Dunia Baru. 245 00:15:30,533 --> 00:15:33,328 - Betul. - Di hemisfera. 246 00:15:33,411 --> 00:15:34,245 Ya. 247 00:15:34,329 --> 00:15:37,248 Makanan memberikan kesan hebat kepada kita. 248 00:15:41,294 --> 00:15:46,549 Jadi, upacara mencuci tangan ini diamalkan sebelum makanan tertentu atau... 249 00:15:46,633 --> 00:15:49,052 - Awak makan guna tangan. - Masuk akal. 250 00:15:49,135 --> 00:15:51,221 - Mula-mula, cuci tangan. - Menarik. 251 00:15:51,471 --> 00:15:53,348 Saya perlu lihat dahulu. 252 00:15:54,933 --> 00:15:55,767 Menawan. 253 00:15:56,476 --> 00:15:58,353 - Terima kasih. - Terima kasih. 254 00:15:59,229 --> 00:16:00,063 Jadi… 255 00:16:00,647 --> 00:16:03,024 - Ini keladi lenyek. - Ya. 256 00:16:03,108 --> 00:16:04,484 Bersama sos kacang. 257 00:16:04,567 --> 00:16:06,027 Bersama sos kacang. 258 00:16:06,111 --> 00:16:07,696 Juga keju dan kambing. 259 00:16:08,279 --> 00:16:09,531 Keju dan kambing. 260 00:16:14,869 --> 00:16:15,954 Sedap. 261 00:16:16,496 --> 00:16:17,914 Ini sos kacang manis. 262 00:16:17,998 --> 00:16:19,457 Saya suka hidangan ini. 263 00:16:20,250 --> 00:16:21,084 Helo. 264 00:16:21,167 --> 00:16:23,086 {\an8}- Awak Valérie? - Saya Valérie. 265 00:16:23,169 --> 00:16:24,087 {\an8}Jessica. 266 00:16:24,170 --> 00:16:26,172 {\an8}- Stephen. - Apa khabar, Stephen? 267 00:16:26,256 --> 00:16:27,716 Baik. Sertai kami. 268 00:16:27,799 --> 00:16:29,050 Terima kasih. 269 00:16:29,634 --> 00:16:33,888 Makanan yang awak hidangkan di sini, adakah ini restoran tradisional? 270 00:16:35,306 --> 00:16:40,186 Kami memilih untuk menghidangkan makanan tradisi Bernin. 271 00:16:40,270 --> 00:16:42,814 Kami hanya buat sajian tradisional dan asli. 272 00:16:42,897 --> 00:16:45,400 Hidangan yang mungkin akan dilupakan. 273 00:16:45,483 --> 00:16:47,444 Kenapa ini penting bagi awak? 274 00:16:47,527 --> 00:16:50,697 Jika kita tak menghargainya, 275 00:16:50,780 --> 00:16:54,909 jika kita tak tunjukkan kemampuan kita, siapa lagi? 276 00:16:54,993 --> 00:16:55,827 Okey. 277 00:16:55,910 --> 00:16:57,746 Tiada orang lain. 278 00:16:57,829 --> 00:17:03,752 Setiap kali kami terima kehadiran saudara kami dari Amerika, 279 00:17:03,835 --> 00:17:05,754 betul, saudara kita balik. 280 00:17:05,837 --> 00:17:08,798 Ia satu penghormatan untuk berkongsi dengan mereka 281 00:17:08,882 --> 00:17:12,010 makanan ruji kami di sini. Memang satu penghormatan. 282 00:17:13,303 --> 00:17:15,055 Terima kasih. 283 00:17:15,138 --> 00:17:16,973 Terima kasih. 284 00:17:19,434 --> 00:17:23,938 Pengalaman saya sebagai orang kulit Hitam di Amerika 285 00:17:24,522 --> 00:17:27,317 Saya terkejut dengan cara saya diterima di sini. 286 00:17:30,987 --> 00:17:35,116 Bandar terbesar Benin ialah gabungan hebat yang lama juga yang baru 287 00:17:35,200 --> 00:17:37,535 dan tempat masakan tradisional bertemu 288 00:17:37,619 --> 00:17:39,746 dengan cita-cita generasi baru. 289 00:17:42,665 --> 00:17:44,417 Masakan Afrika… 290 00:17:46,461 --> 00:17:49,631 {\an8}Saya tak tahu punca masakan kita tak 291 00:17:49,714 --> 00:17:54,219 popular seperti masakan Asia atau masakan Perancis. 292 00:17:54,302 --> 00:17:56,429 Gembira berkongsi dengan dunia, 293 00:17:56,513 --> 00:17:58,640 melalui blog atau laman Instagram saya, 294 00:17:58,723 --> 00:18:00,475 makanan yang kita ada di sini. 295 00:18:00,558 --> 00:18:03,228 Sebagai rakan penulis yang mencari asal usul kulinari kami, 296 00:18:03,311 --> 00:18:07,232 penulis blog makanan Karelle Vignon dan saya ada banyak persamaan. 297 00:18:07,315 --> 00:18:09,651 Hasil kerjanya berjaya tarik perhatian ramai orang. 298 00:18:11,986 --> 00:18:14,280 Saya belajar makanan Afrika setiap hari. 299 00:18:14,364 --> 00:18:16,950 Dari Senegal, Ivory Coast dan Benin. 300 00:18:17,033 --> 00:18:20,078 Jadi, awak pelajar bidang makanan Afrika. 301 00:18:20,161 --> 00:18:22,956 Ini juga sebahagian daripada sejarah peribadi awak, bukan? 302 00:18:23,039 --> 00:18:24,374 Ya, tepat sekali! 303 00:18:25,125 --> 00:18:28,086 Saya lahir di Perancis, tapi berasal dari Bernin. 304 00:18:28,169 --> 00:18:34,217 Ini budaya saya dan saya mahu semua pengikut saya belajar tentang itu. 305 00:18:35,176 --> 00:18:37,762 Kenapa awak mahu bawa saya ke restoran ini? 306 00:18:37,846 --> 00:18:40,682 Sebab saya ada seorang sahabat 307 00:18:40,765 --> 00:18:47,021 dan saya mahu dia hidangkan kita masakannya 308 00:18:47,105 --> 00:18:51,359 kerana dia menggunakan resipi tradisional 309 00:18:51,442 --> 00:18:53,069 tapi dengan gaya moden. 310 00:18:53,153 --> 00:18:54,028 - Okey. - Ya. 311 00:18:55,738 --> 00:18:56,698 Pembuka selera. 312 00:18:57,490 --> 00:18:59,909 - Terima kasih. - Hidangan ayam gulung. 313 00:18:59,993 --> 00:19:02,245 - Baiklah. - Juga sedikit keju. 314 00:19:02,328 --> 00:19:03,371 Keju wagassi. 315 00:19:05,248 --> 00:19:08,334 Ini resipi kegemaran saya. 316 00:19:08,918 --> 00:19:09,878 Terima kasih. 317 00:19:09,961 --> 00:19:11,629 Ia digelar amiwo. 318 00:19:11,713 --> 00:19:12,672 Amiwo. 319 00:19:14,757 --> 00:19:16,134 Hidangan ini amat enak. 320 00:19:16,551 --> 00:19:18,845 Hidangan ini berintikan sos tomato. 321 00:19:18,928 --> 00:19:19,929 Ya, di dalamnya! 322 00:19:20,513 --> 00:19:22,473 Satu kejutan bagi saya. 323 00:19:23,641 --> 00:19:25,268 Idea yang sangat bijak. 324 00:19:25,351 --> 00:19:28,229 Rasa dan tekstur yang berbeza. 325 00:19:28,897 --> 00:19:31,649 Kerana hidangan ini ada gabungan tekstur kenyal dan rangup. 326 00:19:31,733 --> 00:19:33,026 Ya, tepat sekali. 327 00:19:33,109 --> 00:19:34,277 Ini hidangan Benin. 328 00:19:43,453 --> 00:19:44,996 Nampak menyelerakan! 329 00:19:45,079 --> 00:19:46,164 Okey! 330 00:19:47,790 --> 00:19:48,833 Okey! 331 00:19:48,917 --> 00:19:50,919 - Saya dah sedia. - Awak suka hidangan itu. 332 00:19:51,002 --> 00:19:53,671 Mus, mus keledek dan udang. 333 00:19:53,755 --> 00:19:54,881 Baiklah, terima kasih. 334 00:19:54,964 --> 00:19:56,841 Hidangan awak berbeza. 335 00:19:56,925 --> 00:19:58,092 Tak. 336 00:19:58,176 --> 00:20:00,053 - Ini versi baru. - Okey. 337 00:20:00,136 --> 00:20:02,472 Versi baru sos kacang. 338 00:20:02,555 --> 00:20:05,058 Dengan ayam awak ada sos kacang di atasnya. 339 00:20:05,141 --> 00:20:06,100 Ya, mirip kerak. 340 00:20:10,188 --> 00:20:11,522 Bagaimana ayam itu? 341 00:20:11,606 --> 00:20:13,650 Ayam dimasak dengan sempurna. 342 00:20:13,733 --> 00:20:16,027 Sebab sos kacang di tengah ini hangat 343 00:20:17,153 --> 00:20:19,197 Ia mirip sos baru bagi ayam. 344 00:20:19,280 --> 00:20:21,908 - Okey. - Jadi, ada banyak jenis sos di sini. 345 00:20:21,991 --> 00:20:24,535 - Rasanya ini hidangan kreatif. - Hebat. 346 00:20:24,619 --> 00:20:26,579 - Awak perlu cuba. - Saya setuju. 347 00:20:26,663 --> 00:20:28,373 - Saya cuba yang itu. - Ya. 348 00:20:28,456 --> 00:20:29,958 Udang ini sempurna. 349 00:20:30,041 --> 00:20:31,125 Memang betul. 350 00:20:32,126 --> 00:20:37,048 Tomato kecil bersama lada. 351 00:20:37,632 --> 00:20:38,508 Sedap. 352 00:20:41,678 --> 00:20:43,012 Sedapnya. 353 00:20:54,357 --> 00:20:57,193 - Hidangan dah sampai! - Awak nampak sesuatu. 354 00:20:58,611 --> 00:21:01,114 Sushi piron dengan nanas dan kelapa. 355 00:21:01,656 --> 00:21:02,532 Terima kasih. 356 00:21:03,866 --> 00:21:05,243 Nampak sedap. 357 00:21:05,326 --> 00:21:07,954 Sushi, atau maki dari Jepun. 358 00:21:08,037 --> 00:21:09,956 Ia bersama piron. 359 00:21:10,039 --> 00:21:13,418 Secara umumnya, Piron hidangan yang masin. 360 00:21:14,168 --> 00:21:17,714 Kini rasanya manis dengan nanas 361 00:21:18,798 --> 00:21:19,632 dan kelapa. 362 00:21:19,716 --> 00:21:21,134 - Sedap. -Ya. 363 00:21:21,217 --> 00:21:24,053 Saya suka cara setiap satu ada inti. 364 00:21:24,137 --> 00:21:24,971 Ya! 365 00:21:28,808 --> 00:21:32,687 Di Afrika, kami tak makan banyak pencuci mulut. 366 00:21:33,396 --> 00:21:37,608 Namun begitu, saya peminat pencuci mulut. 367 00:21:37,692 --> 00:21:39,319 Yang ini sangat lazat. 368 00:21:41,070 --> 00:21:41,904 Helo! 369 00:21:41,988 --> 00:21:42,822 Helo. 370 00:21:45,116 --> 00:21:46,159 {\an8}- Helo! - Cef! 371 00:21:46,242 --> 00:21:47,869 {\an8}- Sedjro. - Stephen. 372 00:21:47,952 --> 00:21:49,871 {\an8}- Salam berkenalan. - Salam perkenalan. 373 00:21:49,954 --> 00:21:50,788 Helo. 374 00:21:50,872 --> 00:21:51,706 Khabar baik. 375 00:21:51,789 --> 00:21:52,915 Terima kasih. 376 00:21:52,999 --> 00:21:54,459 - Sama-sama - Ini hebat. 377 00:21:54,542 --> 00:21:57,003 Saya bawa bersama alkohol tempatan. 378 00:21:57,086 --> 00:21:58,046 Okey. 379 00:21:58,129 --> 00:21:59,589 Ia dinamakan sodabi. 380 00:21:59,672 --> 00:22:01,758 - Sodabi. - Dengan anggur. 381 00:22:01,841 --> 00:22:03,051 Okey, bagus. 382 00:22:03,593 --> 00:22:06,512 Okey. Mahu ucap selamat kepada Benin? 383 00:22:06,596 --> 00:22:07,680 Untuk Benin? 384 00:22:07,764 --> 00:22:10,099 - Untuk masakan Benin? - Ya. 385 00:22:10,183 --> 00:22:12,977 - Makanan Benin. - Untuk kita juga. 386 00:22:13,061 --> 00:22:15,313 - Baiklah. Selamat. - Selamat.. 387 00:22:17,315 --> 00:22:19,192 Dari mana awak belajar masak begini? 388 00:22:19,275 --> 00:22:21,736 Saya belajar di Perancis. 389 00:22:23,488 --> 00:22:26,491 Kemudian saya mengembara di Senegal dan Guadeloupe, 390 00:22:26,574 --> 00:22:29,243 dan memutuskan untuk kembali ke Benin 391 00:22:29,994 --> 00:22:31,871 dan cipta masakan saya sendiri. 392 00:22:31,954 --> 00:22:34,499 Kenapa awak mahu pulang? 393 00:22:35,166 --> 00:22:38,086 Ini satu cabaran. 394 00:22:38,169 --> 00:22:44,759 Untuk menaikkan gastronomi negara kami, Benin, 395 00:22:44,842 --> 00:22:47,470 sebab kita ada banyak produk 396 00:22:48,471 --> 00:22:51,432 yang kita ambil dan cipta sesuatu yang baru. 397 00:22:51,516 --> 00:22:56,396 Jadi, awak rasa ini sesuatu yang sedang berlaku di seluruh negara 398 00:22:56,479 --> 00:22:59,190 di mana cef muda sedang cuba maju ke hadapan? 399 00:22:59,273 --> 00:23:04,320 Ada ramai orang yang cuba popularkan Benin seperti kami. 400 00:23:04,404 --> 00:23:09,200 Kami bangga dengan negara ini dan kami mahu katakan Benin ada di sini. 401 00:23:09,283 --> 00:23:12,495 Benin negara kecil berdasarkan saiznya, 402 00:23:12,578 --> 00:23:15,748 tapi kami orang yang menyeronokkan. 403 00:23:15,832 --> 00:23:16,874 Ya. 404 00:23:17,834 --> 00:23:19,210 Kecil dan bangga. 405 00:23:19,293 --> 00:23:20,128 Tepat sekali. 406 00:23:26,050 --> 00:23:30,721 Namun di sebalik kebanggaan Bernin, ada kisah sedih yang tak boleh diabaikan. 407 00:23:32,682 --> 00:23:34,851 {\an8}Kami dipaksa keluar dari sini,  408 00:23:34,934 --> 00:23:37,478 dan demi memahami erti semua ini di Benin, 409 00:23:38,354 --> 00:23:40,898 saya perlu ke tempat yang dinamakan, Abomey. 410 00:23:50,992 --> 00:23:53,953 Tempat ini pernah jadi ibu kota Kerajaan Dahomey. 411 00:23:57,957 --> 00:24:02,462 Sebuah kerajaan yang mempunyai rejimen pahlawan wanita Amazon 412 00:24:02,545 --> 00:24:06,424 dan kuasa yang diakui oleh kolonial selama beratus tahun. 413 00:24:34,952 --> 00:24:36,120 Suatu ketika dulu… 414 00:24:36,704 --> 00:24:39,081 {\an8}AHLI SEJARAH DAN PENYELIDIK ABOMEY 415 00:24:39,165 --> 00:24:40,750 Pernah pada suatu masa 416 00:24:40,833 --> 00:24:43,836 kerajaan Abomey memiliki reputasi 417 00:24:43,920 --> 00:24:47,840 untuk menjadi kerajaan terbesar dalam perdagangan hamba. 418 00:24:51,135 --> 00:24:53,638 Dari awal pembentukan kerajaan… 419 00:24:55,473 --> 00:24:58,809 wujudnya keinginan pengembangan. 420 00:25:04,982 --> 00:25:09,654 Mereka bawa orang ke sini untuk mengembangkan kerajaan, 421 00:25:09,737 --> 00:25:14,700 dan hantar keluar orang untuk penuhi permintaan orang Eropah. 422 00:25:18,079 --> 00:25:22,625 Kita tak boleh katakan orang Afrika 423 00:25:22,708 --> 00:25:25,127 tak terlibat dalam perhambaan. 424 00:25:28,839 --> 00:25:33,719 Kami memang terlibat kerana kami bersetuju untuk membekalkan  425 00:25:33,803 --> 00:25:37,473 orang Eropah dengan tenaga manusia yang mereka ingini. 426 00:25:38,391 --> 00:25:40,226 Namun dengan pengorbanan amat besar! 427 00:25:53,656 --> 00:25:56,534 Rasanya seperti kembali ke masa lalu di Bernin. 428 00:25:57,243 --> 00:25:58,744 Maksud saya, inilah tempatnya 429 00:25:58,828 --> 00:26:02,373 anda masih boleh berjalan di jalan yang diguna para hamba. 430 00:26:03,207 --> 00:26:05,209 Ia perarakan yang kejam. 431 00:26:05,293 --> 00:26:08,296 Satu perarakan yang berakhir di bandar bernama Ouidah, 432 00:26:08,754 --> 00:26:12,383 di mana ramai orang pergi tak kembali lagi. 433 00:26:16,304 --> 00:26:17,430 Bagaimana… 434 00:26:17,513 --> 00:26:18,931 Bagaimana ia berfungsi? 435 00:26:19,265 --> 00:26:24,103 Mereka pakaikan rantai pada kaki dan pergelangan tangan. 436 00:26:24,979 --> 00:26:27,648 Bagi pastikan mereka kekal dalam barisan, ada pasukan 437 00:26:29,150 --> 00:26:31,611 yang memantau. 438 00:26:33,654 --> 00:26:35,239 Tempoh masa yang diambil? 439 00:26:36,449 --> 00:26:38,534 Paling cepat empat hari. 440 00:26:40,328 --> 00:26:42,413 Bagi saya amat penting... 441 00:26:43,789 --> 00:26:46,667 Saya pandang jalan ini 442 00:26:47,793 --> 00:26:50,004 dan saya akan bawa pulang kisahnya. 443 00:26:50,755 --> 00:26:55,968 Kita perlu berjalan di jalan ini kerana… 444 00:26:57,970 --> 00:27:02,933 ia bahagian yang amat penting dalam sejarah kami. 445 00:27:04,310 --> 00:27:06,520 Untuk mengabaikannya… 446 00:27:07,813 --> 00:27:11,484 bererti mengabaikan sebahagian daripada diri sendiri. 447 00:27:14,612 --> 00:27:17,782 Namun ada jalan di Benin yang memiliki kisah berbeza. 448 00:27:18,366 --> 00:27:22,620 Jalan yang menuju ke salah satu tempat paling mitos. 449 00:27:22,703 --> 00:27:26,874 Saya bersumpah, hingga kini masih terngiang lagu cakerawala kebebasan, 450 00:27:26,957 --> 00:27:28,668 masih merasai keajaiban asal 451 00:27:28,751 --> 00:27:32,880 {\an8}kampung air yang wujud bersama legenda voodo. 452 00:28:08,416 --> 00:28:12,878 Dengan pelbagai agama yang kami anuti, voodo adalah yang pertama. 453 00:28:12,962 --> 00:28:14,255 KETUA GANVIE 454 00:28:14,338 --> 00:28:16,674 Kepada mereka yang datang dari luar negara, 455 00:28:16,757 --> 00:28:19,552 kami boleh beritahu mereka bahawa kami adalah pengikut voodo. 456 00:28:19,635 --> 00:28:24,765 Kami menyembah voodoo dengan satu kepercayaan. 457 00:28:26,851 --> 00:28:32,481 Disebabkan nenek moyang, kita ada Ganvié. 458 00:28:34,817 --> 00:28:37,778 Pedagang hamba mengejar mereka. 459 00:28:37,862 --> 00:28:41,240 Semasa melarikan diri, mereka tiba di tepi tasik. 460 00:28:41,323 --> 00:28:43,659 Seorang paderi voodo yang hebat ada bersama mereka. 461 00:28:48,164 --> 00:28:51,459 Apabila mereka tiba di tepi tasik itu, 462 00:28:51,542 --> 00:28:54,795 paderi itu meminta mereka semua menunggunya. 463 00:28:54,879 --> 00:28:56,756 Dia telah memanggil seekor helang. 464 00:28:56,839 --> 00:28:59,008 Apabila ia tiba, dia tunggang burung itu... 465 00:29:02,178 --> 00:29:06,140 dan mula mencari tempat untuk mendarat. 466 00:29:06,682 --> 00:29:09,018 Dia akhirnya menemui sebuah pulau, 467 00:29:09,101 --> 00:29:11,479 dan helang itu membawanya kembali ke kumpulan tadi. 468 00:29:11,562 --> 00:29:14,482 Sekembali dia ke tepi tasik, 469 00:29:15,065 --> 00:29:18,861 paderi itu membaca jampi 470 00:29:18,944 --> 00:29:20,321 dan seekor buaya muncul 471 00:29:20,404 --> 00:29:26,327 dan buaya itu membawa mereka ke tempat yang dia temui tadi. 472 00:29:27,745 --> 00:29:31,957 Mereka semua turun dari belakang buaya 473 00:29:32,041 --> 00:29:35,503 dan menjejakkan kaki ke pulau itu. 474 00:29:35,586 --> 00:29:39,507 Sebaik saja mereka tiba, mereka sedar tidak dikejar lagi. 475 00:29:39,590 --> 00:29:41,175 Jadi, mereka tinggal di sana. 476 00:29:44,220 --> 00:29:46,514 Sejak mereka tinggal di sana, tiada lagi perang, 477 00:29:46,597 --> 00:29:49,099 mereka berikan namakan tempat itu Ganvié. 478 00:29:49,183 --> 00:29:51,143 Apabila kami tiba ke sini, kita selamat. 479 00:30:02,863 --> 00:30:04,114 Selamat datang ke Ganvié 480 00:30:04,907 --> 00:30:06,075 - Terima kasih. - Ya. 481 00:30:07,493 --> 00:30:08,911 Ganvié ialah kampung saya. 482 00:30:11,288 --> 00:30:13,332 Kita ada gereja Samawi. 483 00:30:13,916 --> 00:30:16,585 Saya nampak gereja Samawi di sebelah saya. 484 00:30:18,087 --> 00:30:19,463 Bangunan besar ini? 485 00:30:19,547 --> 00:30:22,132 {\an8}Bangunan besar ini ialah berbeza.. 486 00:30:22,216 --> 00:30:23,300 {\an8}Banyak gereja di sini. 487 00:30:23,384 --> 00:30:25,594 {\an8}Memang betul. Ada banyak gereja di sini. 488 00:30:25,678 --> 00:30:28,305 Kami ada gereja Katolik, 489 00:30:29,265 --> 00:30:31,725 gereja Samawi, masjid 490 00:30:31,809 --> 00:30:33,269 dan Voodoo. 491 00:30:34,186 --> 00:30:35,062 - Voodoo. - Ya. 492 00:30:35,145 --> 00:30:37,147 - Ya. Yang pertama. - Ya. 493 00:30:38,190 --> 00:30:41,902 Beginilah keadaan kampung ini sekarang. Ia sebahagian dari kisah itu. 494 00:30:41,986 --> 00:30:43,654 - Ya, sejarah itu. - Ya. 495 00:30:46,198 --> 00:30:48,701 Penduduk di sini dipanggil Aízo. 496 00:30:48,784 --> 00:30:52,872 - Okey. - Aízo. Bahasa pengantar ialah Tofin. 497 00:30:53,372 --> 00:30:54,248 Tofin. 498 00:30:55,124 --> 00:31:00,296 Tofin, bermaksud air dan finu ialah populasi. 499 00:31:00,880 --> 00:31:03,549 Okey. Maka secara asasnya, "orang air." 500 00:31:03,632 --> 00:31:05,092 - Orang air. - Ya. 501 00:31:08,929 --> 00:31:12,516 Ini rumah saya. Kita berada di tepi rumah saya. 502 00:31:12,600 --> 00:31:13,434 Hebat. 503 00:31:13,517 --> 00:31:17,605 Inilah tempatnya. Apabila saya bercuti, 504 00:31:17,688 --> 00:31:21,525 saya ke sini untuk luangkan masa bersama keluarga saya. 505 00:31:21,609 --> 00:31:23,193 Ya. Apa aktiviti keluarga awak? 506 00:31:24,486 --> 00:31:28,198 Makan makanan tempatan. 507 00:31:28,282 --> 00:31:29,742 Siapa yang memasak? 508 00:31:30,451 --> 00:31:33,162 Kadangkala ibu saya 509 00:31:33,245 --> 00:31:36,373 dan kadangkala adik saya. 510 00:31:36,457 --> 00:31:39,084 Ya, kadangkala saya. Saya juga memasak. 511 00:31:39,168 --> 00:31:40,711 - Ya. Hebat. - Saya boleh memasak. 512 00:31:40,794 --> 00:31:42,713 - Bagusnya - Terima kasih. 513 00:31:49,553 --> 00:31:53,891 Kita dah melepasi laluan ikan, 514 00:31:53,974 --> 00:31:58,646 dan sekarang kita akan melawat pasar terapung. 515 00:31:58,729 --> 00:32:00,105 - Tak sabar rasanya. - Ya. 516 00:32:06,946 --> 00:32:09,239 Jadi, barangan apa yang awak beli di sini? 517 00:32:09,323 --> 00:32:13,577 Kami beli beras, tomato , minyak.... 518 00:32:15,120 --> 00:32:17,581 kacang dan... 519 00:32:18,165 --> 00:32:20,960 Kayu api untuk memasak. 520 00:32:22,044 --> 00:32:23,253 Itu saja. 521 00:32:29,051 --> 00:32:32,888 Wanita itu jual sesuatu seperti gateau. 522 00:32:32,972 --> 00:32:35,349 Gateua ialah kek. Ini. 523 00:32:36,058 --> 00:32:37,726 Kek, ya. 524 00:32:43,273 --> 00:32:44,316 Awak mahu... 525 00:32:45,442 --> 00:32:46,735 - Saya boleh pilih? - Ya. 526 00:32:53,409 --> 00:32:55,285 - Kita dapat seorang satu. - Ya. 527 00:33:00,165 --> 00:33:01,583 Doh bergoreng yang enak. 528 00:33:03,127 --> 00:33:04,044 Snek lazat. 529 00:33:04,128 --> 00:33:05,004 Sangat sedap. 530 00:33:07,923 --> 00:33:09,091 Ia tak terlalu manis. 531 00:33:11,093 --> 00:33:12,011 Kerak rangup. 532 00:33:13,012 --> 00:33:15,681 Rasanya semakin enak dalam setiap gigitan. 533 00:33:22,604 --> 00:33:24,857 Hebat. Dia ada banyak jualan. 534 00:33:24,940 --> 00:33:25,816 Ya. 535 00:33:32,281 --> 00:33:35,451 Saya memang berharap awak akan pilih yang itu. 536 00:33:38,162 --> 00:33:41,081 Penduduk di sini menggelarnya councada. 537 00:33:41,165 --> 00:33:42,416 Nama tempatan. 538 00:33:42,499 --> 00:33:43,542 Concada ialah… 539 00:33:44,835 --> 00:33:50,090 campuran kacang, gula dan minyak. 540 00:33:51,383 --> 00:33:53,969 Ini mengingatkan saya kepada bar gula-gula. 541 00:33:54,053 --> 00:33:56,680 Kami panggil ia "bar gula-gula". Namanya Baby Ruth. 542 00:33:57,556 --> 00:34:00,309 Ia ada kacang, karamel dan gula. 543 00:34:00,392 --> 00:34:01,852 Rasanya sama seperti ini. 544 00:34:01,935 --> 00:34:04,480 Ini sangat sedap. Saya suka kacang. 545 00:34:10,736 --> 00:34:13,072 Di Ganvié, kita perlukan bot sebagai pengangkutan. 546 00:34:13,947 --> 00:34:15,991 Tanpa bot, kita tak boleh bergerak. 547 00:34:17,201 --> 00:34:19,286 Bagaimana semua orang dapat bot? 548 00:34:19,369 --> 00:34:23,499 - Setiap keluarga dari sini ada tiga bot. - Okey. 549 00:34:23,582 --> 00:34:27,920 Satu bot untuk anak-anak atau kanak-kanak, 550 00:34:28,003 --> 00:34:31,298 satu bot milik ayah dan satu bot lagi milik ibu. 551 00:34:31,381 --> 00:34:33,008 Jadi semua orang ada bot sendiri? 552 00:34:33,092 --> 00:34:34,301 - Ya. Bot sendiri. - Hebat. 553 00:34:34,384 --> 00:34:35,594 Ia satu keperluan. 554 00:34:36,136 --> 00:34:39,515 Kini kita menuju ke tempat di mana datuk kami 555 00:34:40,182 --> 00:34:43,685 sebelum mula membina rumah di tasik ini. 556 00:34:44,269 --> 00:34:46,522 Jadi, ini bahagian luar Ganvié 557 00:34:46,605 --> 00:34:47,773 Ya, betul. 558 00:34:47,856 --> 00:34:48,732 Okey. 559 00:34:49,525 --> 00:34:53,112 Di sana kami ada pokok-pokok besar  560 00:34:53,195 --> 00:34:56,240 tempat datuk kami sampai dahulu. 561 00:34:56,323 --> 00:34:57,574 - Menakjubkan. - Ya. 562 00:34:57,658 --> 00:35:01,411 Sekarang tiada rumah di sana. 563 00:35:01,495 --> 00:35:04,957 Sebab sesetengah ibu bapa perlukannya. 564 00:35:05,040 --> 00:35:08,877 Tempat mereka boleh kebumikan mayat,  565 00:35:08,961 --> 00:35:10,337 seperti tanah perkuburan. 566 00:35:10,420 --> 00:35:11,880 - Ia tanah perkuburan. - Ya. 567 00:35:11,964 --> 00:35:18,095 Indah apabila tanah perkuburan itu juga tempat nenek moyang awak mula-mula tiba. 568 00:35:18,929 --> 00:35:21,473 Sebaik saja nenek moyang awak tiba di pulau ini, 569 00:35:21,557 --> 00:35:23,267 - Ya? - Mereka bukan lagi hamba, 570 00:35:23,350 --> 00:35:24,893 Ya, mereka sudah bebas. 571 00:35:24,977 --> 00:35:28,230 Mereka selamat sepenuhnya. 572 00:35:28,313 --> 00:35:32,359 Sebab itulah mereka pilih untuk tinggal di sini. 573 00:35:34,069 --> 00:35:39,241 Mereka juga ada ikan untuk dijadikan makanan. 574 00:35:40,033 --> 00:35:41,910 Awak asyik bercerita tentang ikan ini. 575 00:35:41,994 --> 00:35:43,370 Boleh kita rasa sedikit? 576 00:35:43,453 --> 00:35:45,873 Sudah tentu, kita akan ke sana. 577 00:35:45,956 --> 00:35:48,876 - Saya dah bersedia untuk merasainya. - Ya. 578 00:36:04,057 --> 00:36:04,892 Ucap selamat. 579 00:36:05,726 --> 00:36:08,937 - Saya amat berterima kasih - Terima kasih kembali. 580 00:36:09,021 --> 00:36:12,983 kerana sudi luangkan masa dan benarkan saya lawat awak di kampung ini. 581 00:36:13,609 --> 00:36:17,446 Bererti inilah tempat paling menakjubkan yang pernah saya lihat. 582 00:36:18,280 --> 00:36:23,535 Idea seluruh kampung di atas air adalah sesuatu yang baru bagi saya. 583 00:36:26,580 --> 00:36:28,957 Jadi, kebanyakan penduduk di sini memancing? 584 00:36:29,041 --> 00:36:29,875 Ya, betul. 585 00:36:29,958 --> 00:36:34,213 Untuk keluarga sendiri dan sebagai sumber pendapatan? 586 00:36:34,296 --> 00:36:35,297 Ya. 587 00:36:35,756 --> 00:36:39,301 Apa ikan yang awak pancing di sini? 588 00:36:39,384 --> 00:36:42,512 - Tilapia. - Ikan tilapia. 589 00:36:55,525 --> 00:36:56,526 Okey. 590 00:37:01,073 --> 00:37:02,532 Nampak sedap. 591 00:37:03,825 --> 00:37:07,621 Makanan ini diperbuat daripada dari ubi kayu. 592 00:37:07,704 --> 00:37:09,623 - Okey. - Ikan pula dari tasik. 593 00:37:10,207 --> 00:37:11,166 - Okey. - Ya. 594 00:37:12,834 --> 00:37:14,211 Kerana hari ini Ahad 595 00:37:14,294 --> 00:37:19,716 ini suasana biasa di tempat asal saya Georgia di Amerika. 596 00:37:19,800 --> 00:37:25,222 Semasa saya kecil, setiap Ahad lepas pulang dari gereja 597 00:37:25,305 --> 00:37:29,559 ayah saya akan goreng ikan untuk seluruh pengunjung gereja. 598 00:37:29,643 --> 00:37:34,815 Kadangkala ada spageti 599 00:37:34,898 --> 00:37:37,067 mi bersama sos tomato, 600 00:37:37,150 --> 00:37:41,446 jadi makan ikan goreng dengan tomato pada hari Ahad 601 00:37:41,530 --> 00:37:44,241 sebenarnya memang perkara biasa dengan saya. 602 00:37:44,324 --> 00:37:47,286 Jadi ini makanan kegemaran saya pada hari Ahad. 603 00:37:47,369 --> 00:37:48,996 - Bagus. Ya. - Jadi, ini sempurna. 604 00:38:02,801 --> 00:38:03,635 Ia sempurna. 605 00:38:03,719 --> 00:38:06,138 Ia sempurna. Ia sangat sedap. 606 00:38:09,182 --> 00:38:10,309 Ia sangat lazat. 607 00:38:12,519 --> 00:38:16,815 Bagi saya ikan goreng dan tomato, 608 00:38:17,774 --> 00:38:20,861 sedikit lada merupakan gabungan makanan terbaik. 609 00:38:40,630 --> 00:38:45,010 Untuk mengenali Bernin, ialah memahami erti ketahanan. 610 00:38:45,093 --> 00:38:48,513 Bagi saya, tiada siapa terjemahkan lebih jelas daripada artis. 611 00:38:49,097 --> 00:38:52,809 Di jalan yang berdebu di ibu kota Porto Novo, 612 00:38:52,893 --> 00:38:55,270 saya melawat studio Romuald Hazoumé. 613 00:38:57,981 --> 00:39:00,275 {\an8}Awak salah seorang artis yang dihormati di dunia 614 00:39:00,359 --> 00:39:02,986 tapi awak berada di tempat kelahiran awak. 615 00:39:03,070 --> 00:39:05,238 Saya tak pernah berhijrah. Untuk apa? 616 00:39:05,322 --> 00:39:07,407 - Ya. - Demi bangunan awak di New York? 617 00:39:08,367 --> 00:39:10,869 Demi kereta besar awak? Tak. Itu bukan saya. 618 00:39:10,952 --> 00:39:13,538 Saya tak pernah berhijrah sebab saya tahu asal usul saya. 619 00:39:13,622 --> 00:39:17,167 Bahan mentah seni Romuald ialah bekas minyak, 620 00:39:17,250 --> 00:39:20,712 barangan harian yang saya kerap lihat di sekitar Benin. 621 00:39:22,381 --> 00:39:24,633 Hasil seninya juga menggariskan 622 00:39:24,716 --> 00:39:27,969 masa silam dan kesukaran hidup zaman moden. 623 00:39:29,304 --> 00:39:31,723 Itu studio saya. 624 00:39:31,807 --> 00:39:35,018 Perkara yang paling penting di sini ialah cara kami meneruskan hidup. 625 00:39:40,357 --> 00:39:42,901 Kami berjiran dengan Nigeria. 626 00:39:43,985 --> 00:39:46,029 Nigeria menghasilkan petrol, 627 00:39:46,113 --> 00:39:49,449 dan penduduk Nigeria bawa petrol ke sempadan 628 00:39:49,533 --> 00:39:52,244 dan kami penduduk Bernin hanya pergi ke sana 629 00:39:52,327 --> 00:39:55,580 ambil minyak itu dan jual di Benin. 630 00:40:03,338 --> 00:40:07,843 Mereka yang membawa petrol ini memiliki tong sendiri. 631 00:40:09,261 --> 00:40:15,142 Awak nampak kereta membawa 2500 liter... 632 00:40:15,225 --> 00:40:16,101 Itu memang hebat. 633 00:40:16,560 --> 00:40:18,019 - ...bersamanya. - Betul. 634 00:40:18,103 --> 00:40:19,312 Ia bahaya. 635 00:40:19,396 --> 00:40:22,941 Dalam masa sebulan, ia akibatkan 100 kematian. 636 00:40:23,024 --> 00:40:24,484 - Ya. - Sebab terbakar. 637 00:40:29,030 --> 00:40:31,199 Apa yang awak mahu kami fahami 638 00:40:31,283 --> 00:40:34,786 daripada hubungan tong ini dengan Benin? 639 00:40:35,871 --> 00:40:37,831 Tugas saya hanya untuk tunjukkan... 640 00:40:39,875 --> 00:40:42,544 kepada dunia mereka semua kuat dan gagah. 641 00:40:43,712 --> 00:40:46,631 Kita perlu hormati mereka. Mereka mahu teruskan kehidupan. 642 00:40:48,175 --> 00:40:50,177 Seperkara yang saya suka tentang seni ini 643 00:40:50,260 --> 00:40:52,512 ialah objek yang awak ditemui, 644 00:40:53,054 --> 00:40:56,266 ada wajah jelas kelihatan. 645 00:40:57,684 --> 00:40:59,394 Objek itu berbicara dengan saya. 646 00:41:01,396 --> 00:41:06,943 Saya tahu awak juga berfikir hubungkait makanan dalam karya seni awak juga. 647 00:41:07,027 --> 00:41:08,904 Saya juga begitu. 648 00:41:08,987 --> 00:41:11,865 Kita perlu faham tempat asal usul kita 649 00:41:11,948 --> 00:41:14,534 - Ya. - untuk memahami diri kita. 650 00:41:14,618 --> 00:41:18,497 Kisah makanan juga kisah tentang diri kita. 651 00:41:18,580 --> 00:41:22,167 - Jangan lupa, kami sangat kuat. - Ya . 652 00:41:22,250 --> 00:41:26,630 Sebab itulah orang luar bawa orang kita iaitu orang Yoruba, 653 00:41:26,713 --> 00:41:30,008 bekerja di ladang kerana kekuatan kita. 654 00:41:30,634 --> 00:41:31,593 Kenapa? 655 00:41:31,676 --> 00:41:32,761 Ubat dan makanan kita. 656 00:41:32,844 --> 00:41:35,263 - Ubat, makanan dan budaya kita. - Ya. 657 00:41:36,973 --> 00:41:39,351 - Nak tahu apa ungkapannya di sini? - Apa? 658 00:41:39,434 --> 00:41:41,394 Beritahu saya tentang makanan awak 659 00:41:41,478 --> 00:41:44,773 - saya akan beritahu siapa awak. - Saya akan beritahu tempat asal awak. 660 00:41:45,899 --> 00:41:48,985 Jujur saya katakan, saya lapar waktu itu. 661 00:41:49,778 --> 00:41:52,072 Makanan tradisi yang dihidangkan Romuald 662 00:41:52,155 --> 00:41:56,451 adalah menu yang hanya boleh disediakan oleh wanita dia perkampungan kecil 663 00:41:56,535 --> 00:41:57,536 sekitar Porto Novo. 664 00:41:57,619 --> 00:41:58,787 Wah. 665 00:42:01,998 --> 00:42:03,458 Masih ada lagi. 666 00:42:04,125 --> 00:42:05,585 Hebatnya. 667 00:42:06,920 --> 00:42:08,672 Oh, Tuhan. 668 00:42:08,755 --> 00:42:12,008 Inilah perkara paling luar biasa yang saya pernah lihat. 669 00:42:12,092 --> 00:42:16,763 Jadi, inilah makanan kami sebelum perhambaan wujud. 670 00:42:16,846 --> 00:42:20,433 Inilah makanan yang dinikmati sebelum kapal perhambaan wujud. 671 00:42:22,477 --> 00:42:25,772 Jika nak rasa mana-mana hidangan, beritahu saja 672 00:42:25,855 --> 00:42:27,524 kerana awak perlu ata tchitchi. 673 00:42:27,607 --> 00:42:30,068 - Ata tchitchi. - Ata tchitchi. Jamah saja. 674 00:42:31,278 --> 00:42:32,904 - Terima kasih. - Terima kasih. 675 00:42:34,072 --> 00:42:35,991 - Terima kasih. - Cara ucap "terima kasih"? 676 00:42:36,533 --> 00:42:38,451 - "Awanou ka ka." - Awanou ka ka. 677 00:42:40,996 --> 00:42:42,622 - Sedap juga. - Sedap juga. 678 00:42:43,290 --> 00:42:44,124 Sedap. 679 00:42:44,207 --> 00:42:45,250 - Namun begitu... - Ya? 680 00:42:45,333 --> 00:42:47,419 - Ini kacang apa? Pea? - Kacang. 681 00:42:48,169 --> 00:42:49,170 Okey. 682 00:42:49,254 --> 00:42:51,840 Ada sedikit lelaran pada kacang mata hitam. 683 00:42:52,549 --> 00:42:54,843 Saya nak cuba yang ini dengan dengan milet. 684 00:42:56,428 --> 00:42:57,637 - Boleh saya hulur? - Ya! 685 00:42:59,973 --> 00:43:00,807 Terima kasih. 686 00:43:00,890 --> 00:43:02,809 - Tapi itu untuk tentera. - Terima kasih. 687 00:43:02,892 --> 00:43:04,477 Okey. Sayalah pahlawan. 688 00:43:04,561 --> 00:43:06,187 - Amazon! - Amazon! 689 00:43:06,271 --> 00:43:07,480 - Amazon. - Awak dah tahu. 690 00:43:11,192 --> 00:43:15,822 Jika awak mahu teruskan, saya beritahu awak... 691 00:43:16,615 --> 00:43:18,783 - Hulurkan mangni-mangni. - Mangni-mangni. 692 00:43:20,201 --> 00:43:21,745 Mangni-mangni ini sangat sedap. 693 00:43:24,873 --> 00:43:26,625 Cuba rasa. Awak akan tahu nanti. 694 00:43:34,090 --> 00:43:36,676 Nampaknya ada ikan bilis di tengah. 695 00:43:36,760 --> 00:43:39,054 Itu? Memang ada ikan di dalamnya. 696 00:43:40,305 --> 00:43:42,390 Ada pelbagai rasa dalam hidangan ini. 697 00:43:42,474 --> 00:43:44,100 - Ia pedas. - Ya. 698 00:43:44,184 --> 00:43:47,187 Saya suka tekstur dan inti ikan di dalamnya. 699 00:43:47,270 --> 00:43:50,523 Rempahnya juga memainkan peranan penting. 700 00:43:50,607 --> 00:43:51,775 Diperasakan dengan baik. 701 00:43:51,858 --> 00:43:55,153 Rasa setiap makanan terserlah. Ia bukan sekadar kepedasan yang awak... 702 00:43:55,236 --> 00:43:56,529 - Perlu jelas terasa. - Ya. 703 00:44:00,784 --> 00:44:05,497 Sebahagian daripada tujuan awak hidangkan semua makanan ini amat jelas, 704 00:44:05,580 --> 00:44:11,127 sama seperti hasil seni awak. Berkisarkan hidup sebelum wujud perhambaan 705 00:44:11,211 --> 00:44:12,045 Ya. 706 00:44:12,128 --> 00:44:17,801 Sebagai bukti kita ada budaya yang kaya termasuk seni dan makanan 707 00:44:17,884 --> 00:44:19,761 - sebelum sejarah itu bermula. - Ya. 708 00:44:20,470 --> 00:44:27,310 Saya dari Benin dan saya langsung tak pernah rasa semua makanan ini. 709 00:44:27,394 --> 00:44:28,561 Pertama kali bagi saya. 710 00:44:28,645 --> 00:44:31,064 Awak rasa tradisi ini semakin hilang? 711 00:44:31,147 --> 00:44:32,607 - Ya. - Rasanya, ya. 712 00:44:32,691 --> 00:44:33,858 Ya. 713 00:44:33,942 --> 00:44:36,361 - Tentang jenis makanan itu. - Tradisi kulinari. 714 00:44:36,444 --> 00:44:37,445 Ya. 715 00:44:38,238 --> 00:44:41,700 - Inilah asasnya. - ini Ayiman. 716 00:44:41,783 --> 00:44:43,451 - Ayiman. - Sedapnya. 717 00:44:43,535 --> 00:44:44,369 Ayiman. 718 00:44:44,452 --> 00:44:48,081 Semasa memakannya, saya teringat datuk dan nenek saya. 719 00:44:48,164 --> 00:44:49,082 Okey. 720 00:44:49,165 --> 00:44:50,959 - Silakan. - Saya memang tunggu. 721 00:44:51,042 --> 00:44:53,378 - Terima kasih. - Ikan. Namun bukan sekadar ikan. 722 00:44:53,461 --> 00:44:55,672 Saya nampak ada bahan lain. 723 00:44:55,755 --> 00:44:57,465 - Sos. Ya. - Okey. 724 00:44:57,549 --> 00:45:00,510 Tak, letakkan di atas pinggan awak. Menggunakan tangan. 725 00:45:01,052 --> 00:45:02,053 Kepala ikan. 726 00:45:02,137 --> 00:45:04,556 - Saya akan ambil kepala ikan. - Ya. 727 00:45:04,639 --> 00:45:06,933 Dengan pipi ikan lembut. Bahagian terbaik ikan. 728 00:45:07,016 --> 00:45:09,602 Kita perlu makan bersama kan nan. 729 00:45:10,145 --> 00:45:10,979 Kan nan. 730 00:45:11,062 --> 00:45:13,148 Kan nan. Tengok itu. 731 00:45:15,567 --> 00:45:16,651 - Wah. - Okey. 732 00:45:17,068 --> 00:45:19,112 Kan nan adalah jagung. 733 00:45:19,654 --> 00:45:21,948 - Saya suka. Salah satu kegemaran saya. - Semuanya. 734 00:45:23,658 --> 00:45:25,785 - ia di jeruk. Sedap, bukan? - Kan nan. Ya. 735 00:45:25,869 --> 00:45:28,288 Ia memberikan rasa masam yang berkualiti. 736 00:45:28,997 --> 00:45:30,623 Bagus. Sedapnya ikan ini! 737 00:45:34,419 --> 00:45:35,253 Hebat. 738 00:45:37,422 --> 00:45:38,506 - Karelle. - Ya. 739 00:45:38,590 --> 00:45:41,551 Salah satu perkara yang saya fikir sangat penting 740 00:45:41,634 --> 00:45:44,429 dan ajaib tentang perkara yang berlaku sekarang 741 00:45:44,512 --> 00:45:47,849 ialah kita berada di situasi dan saat ini... 742 00:45:47,932 --> 00:45:49,058 Menakjubkan. 743 00:45:49,142 --> 00:45:51,060 ...ialah tempat asal datuk dan nenek awak. 744 00:45:51,144 --> 00:45:56,024 Romuald kenal nenek saya dan dia tinggal selang serumah dari sini. 745 00:45:56,107 --> 00:45:57,692 Awak baru tahu hari ini? 746 00:45:57,776 --> 00:46:00,779 Saya dapat tahu semasa kita sampai dan saya pandang jalan itu. 747 00:46:00,862 --> 00:46:02,947 Saya kata, "Saya kenal kejiranan ini!" 748 00:46:03,031 --> 00:46:04,407 Tak sangka. 749 00:46:04,491 --> 00:46:10,288 Apabila kita bercakap tentang hubungan keluarga awak termasuk anak saudara awak 750 00:46:10,371 --> 00:46:15,126 ini sebahagian daripada hubungan budaya kita yang tak diceritakan 751 00:46:15,210 --> 00:46:18,338 kerana saya dibesarkan dengan cara di mana 752 00:46:18,421 --> 00:46:23,051 semua orang kejiranan dan gereja saya membesarkan saya, 753 00:46:23,134 --> 00:46:29,140 dan mereka dibenarkan untuk mendisiplinkan saya jika perlu. 754 00:46:29,224 --> 00:46:31,601 Ya. Di sini juga sama. 755 00:46:31,684 --> 00:46:33,895 Betul, bukan? Keunikan budaya kita. 756 00:46:33,978 --> 00:46:35,313 - Ya. - Betul, bukan? 757 00:46:35,396 --> 00:46:37,106 - Ia bukan sekadar metafora. - Tak. 758 00:46:37,690 --> 00:46:39,609 - Awak memang berasal dari sini. - Ya. 759 00:46:39,692 --> 00:46:41,653 Jadi hubungan ini sangat ajaib sebab 760 00:46:41,736 --> 00:46:44,197 saya nampak kamu semua sebagai rakan kongsi, bukan? 761 00:46:44,280 --> 00:46:45,240 Ya. 762 00:46:45,323 --> 00:46:48,284 Sebab sekarang awak tahu inilah tanah air awak. 763 00:46:48,993 --> 00:46:54,290 Jangan cakap lagi, ini tanah air kami. Ini tanah air awak juga. 764 00:46:54,374 --> 00:46:55,291 - Ya. - Rumah kita. 765 00:46:55,375 --> 00:46:57,418 - Ini rumah kita, bukan? - Kita dah pulang. 766 00:46:57,502 --> 00:46:58,628 Melalui makanan, 767 00:46:58,711 --> 00:47:04,300 kita dapat tahu lebih banyak yang menghubungkan kita berbanding sebaliknya. 768 00:47:07,178 --> 00:47:11,266 Makanan kita dan penemuan kita rapatkan hubungan kita. 769 00:47:11,349 --> 00:47:13,059 - Ini meja perkauman. - Ya. 770 00:47:14,102 --> 00:47:17,564 Ia tentang cara kita kenal diri kita dan cara kita tahu kita berkait. 771 00:47:17,647 --> 00:47:18,481 Ya. 772 00:47:20,567 --> 00:47:22,527 Selepas ini, kami akan ke Ouidah. 773 00:47:22,610 --> 00:47:25,280 - Ya. - Apa kepentingan tempat itu? 774 00:47:26,030 --> 00:47:29,492 Perkara yang saya boleh beritahu awak tentang Quidah... 775 00:47:30,451 --> 00:47:32,287 Ia tempat… 776 00:47:32,370 --> 00:47:34,372 Ia tempat mereka pergi meninggalkan kita. 777 00:47:37,125 --> 00:47:40,920 Namun pada masa itu, mereka tak tahu arah tuju mereka. 778 00:47:46,593 --> 00:47:49,762 Di situlah terletaknya Gerbang Takkan Pulang. 779 00:47:51,347 --> 00:47:53,308 Kita ada peluang untuk pulang. 780 00:47:53,391 --> 00:47:55,810 Itulah yang kita semua lakukan sekarang. 781 00:47:55,894 --> 00:47:57,520 - Ya. - Inilah erti kepulangan kita. 782 00:50:16,117 --> 00:50:20,246 Air di tangga ini untuk menyejukkan tapak kaki. 783 00:50:22,081 --> 00:50:23,041 Sodabi… 784 00:50:25,376 --> 00:50:27,837 untuk rezeki dan penyembahan. 785 00:50:33,468 --> 00:50:34,302 Jadi… 786 00:50:35,887 --> 00:50:36,929 di tempat ini, 787 00:50:38,097 --> 00:50:40,266 kita dah sampai ke penghujung perjalanan itu. 788 00:50:41,893 --> 00:50:43,561 Juga permulaan perjalanan ini. 789 00:50:44,437 --> 00:50:49,609 Sebagai hamba yang akan diperhambakan 790 00:50:49,692 --> 00:50:51,486 pernah berarak melalui jalan itu... 791 00:50:53,112 --> 00:50:58,493 dan akhirnya tiba di berek. 792 00:50:58,576 --> 00:50:59,744 Memegang pen. 793 00:51:01,245 --> 00:51:06,334 Terasing kerana bahasa dan berjauhan daripada kenalan. 794 00:51:07,210 --> 00:51:10,713 Mereka ditempatkan di kawasan gelap untuk mengecewakan mereka. 795 00:51:12,340 --> 00:51:14,258 Ada juga yang kehilangan nyawa. 796 00:51:15,051 --> 00:51:16,844 Mereka yang tewas ini 797 00:51:17,845 --> 00:51:21,307 dibawa keluar dan dikebumikan dia perkuburan besar ini. 798 00:51:22,183 --> 00:51:27,522 Kita berdiri di atas mereka yang tewas. 799 00:51:29,190 --> 00:51:34,946 Kita di sini untuk berbicara tentang peranan mereka berjaya teruskan hidup. 800 00:51:35,613 --> 00:51:41,202 Tentang makanan. Mereka yang terlibat dengan perhambaan ini tahu tentang budaya. 801 00:51:42,036 --> 00:51:45,248 Mereka tahu ada orang dari kawasan tertentu mahukan beras, 802 00:51:45,957 --> 00:51:47,041 jadi mereka bawa beras. 803 00:51:47,125 --> 00:51:49,919 Keladi, kacang pea, kacang, 804 00:51:50,002 --> 00:51:52,588 kacang mata hitam, kacang parang, 805 00:51:52,672 --> 00:51:57,677 semua benda yang kini bersama kita sama dengan benda yang mengikut kita. 806 00:51:57,760 --> 00:51:58,678 Betul. 807 00:51:58,761 --> 00:52:03,349 Inilah cara makanan kita dan makanan mereka bergabung. 808 00:52:04,642 --> 00:52:08,104 Kita bercakap tentang pelayaran yang ambil masa berbulan-bulan. 809 00:52:08,187 --> 00:52:09,856 Berbulan-bulan. 810 00:52:10,565 --> 00:52:13,776 Demi untuk bertahan dalam pelayaran itu, 811 00:52:13,860 --> 00:52:19,615 apa makanan yang dihidangkan untuk pertahanan minima? 812 00:52:19,699 --> 00:52:22,285 Ia mungkin sesuatu yang dinamakan "sos pedang." 813 00:52:23,035 --> 00:52:24,829 Nama itu menjijikkan. 814 00:52:24,912 --> 00:52:31,544 Ia diperbuat daripada tepung, minyak sawit dan lada. 815 00:52:31,627 --> 00:52:34,046 Ada pelbagai versi definisinya. 816 00:52:35,047 --> 00:52:39,886 Kuasa tunggal yang dimiliki oleh hamba baru 817 00:52:39,969 --> 00:52:41,262 ialah kuasa keengganan. 818 00:52:41,345 --> 00:52:42,263 Betul. 819 00:52:42,346 --> 00:52:44,891 Jadi, kadangkala mereka boleh kata, "Tidak," 820 00:52:45,808 --> 00:52:47,852 enggan makan dan tutup mulut. 821 00:52:48,603 --> 00:52:51,397 Mereka telah mencipta peralatan yang kejam. 822 00:52:51,480 --> 00:52:54,025 Ia dipanggil oris spekulum 823 00:52:54,108 --> 00:52:55,610 agar mereka dipaksa makan. 824 00:52:56,319 --> 00:52:57,904 Kerana mereka enggan. 825 00:52:57,987 --> 00:53:01,449 Keengganan di sepanjang perjalanan. 826 00:53:02,575 --> 00:53:04,660 Saya gemar notasi tentang 827 00:53:05,870 --> 00:53:11,709 makanan dan keengganan itu 828 00:53:11,792 --> 00:53:15,463 sebagai salah satu cara untuk kembali berkuasa. 829 00:53:15,546 --> 00:53:17,590 - Ya, kuasa untuk katakan tidak. - Betul. 830 00:53:17,673 --> 00:53:20,134 - Kuasa berkata, "Saya takkan makan." - Betul. 831 00:53:21,594 --> 00:53:25,097 Kuasa itulah yang mengalir dalam diri awak. 832 00:53:25,181 --> 00:53:26,015 Betul. 833 00:53:30,561 --> 00:53:32,605 Apa perasaan awak tentang tempat ini? 834 00:53:36,567 --> 00:53:41,155 Awak beritahu saya tiada kata-kata, 835 00:53:41,239 --> 00:53:43,282 bacaan atau kajian yang setanding 836 00:53:44,325 --> 00:53:48,579 yang boleh bantu awak memahami perjalanan itu, 837 00:53:48,663 --> 00:53:52,541 melangkah di jalan tanah liat merah ini… 838 00:53:54,293 --> 00:53:57,338 Bahawasanya saya kenal tanah merah itu. 839 00:53:58,631 --> 00:54:01,884 Tanah liat merah dari Georgia yang kita raikan. 840 00:54:01,968 --> 00:54:06,097 Apabila kita bercakap tentang pelayaran yang tak boleh diperkatakan... 841 00:54:08,057 --> 00:54:09,767 banyak intipati cerita itu 842 00:54:10,726 --> 00:54:14,355 begitu menggerunkan seperti yang awak ceritakan tadi. 843 00:54:15,940 --> 00:54:19,026 Namun di separuh penceritaan itu 844 00:54:19,819 --> 00:54:23,781 bagi saya pada saat ini, yang saya pilih untuk fokus. 845 00:54:25,449 --> 00:54:28,327 Itulah kisah tentang kuasa ketahanan kita. 846 00:54:34,000 --> 00:54:34,917 Jadi… 847 00:54:38,004 --> 00:54:38,963 untuk berada di sini? 848 00:54:40,965 --> 00:54:46,387 Ini kali pertama dalam hidup saya dapat bertemu dengan mereka. 849 00:54:50,308 --> 00:54:52,685 Saya gembira ucapkan "Terima kasih" kepada mereka. 850 00:54:55,646 --> 00:54:57,606 Saya juga amat gembira, akhirnya.... 851 00:55:00,318 --> 00:55:02,236 saya dapat bawa mereka pulang bersama saya. 852 00:55:02,320 --> 00:55:03,195 Okey. 853 00:55:07,700 --> 00:55:09,535 Kini mereka dapat pulang. 854 00:55:10,328 --> 00:55:11,620 Mereka dapat pulang. 855 00:55:14,874 --> 00:55:17,418 Mereka dapat pulang. Jangan begitu. 856 00:55:17,501 --> 00:55:19,670 Jangan begitu. 857 00:55:19,754 --> 00:55:20,629 Mari. 858 00:55:21,422 --> 00:55:22,423 - Tak mengapa. - Okey. 859 00:55:23,424 --> 00:55:24,258 Tak mengapa. 860 00:55:24,800 --> 00:55:26,427 - Berbanggalah. -Okey. 861 00:55:26,510 --> 00:55:27,386 Berbanggalah. 862 00:55:28,804 --> 00:55:30,765 - Terima kasih. - Jangan pakai. Awak okey. 863 00:55:31,891 --> 00:55:32,850 Terima kasih. 864 00:55:49,325 --> 00:55:53,329 Awak berjaya. Menangislah. 865 00:55:53,412 --> 00:55:55,206 Tidak mengapa. 866 00:55:58,042 --> 00:56:01,003 Tidak mengapa. 867 00:56:07,510 --> 00:56:08,386 Tarik nafas. 868 00:56:09,762 --> 00:56:10,596 Tarik nafas. 869 00:56:30,199 --> 00:56:32,243 Banyak air mata tumpah di sini. 870 00:56:37,289 --> 00:56:41,377 Lebih daripada sejuta orang terpaksa melalui pintu ini, 871 00:56:42,461 --> 00:56:44,588 meninggalkan tanah air mereka selamanya. 872 00:57:02,106 --> 00:57:05,860 Namun mereka bawa bersama ketahanan dan keberanian mereka. 873 00:57:12,158 --> 00:57:14,160 Dengan merentas lautan ini... 874 00:57:16,287 --> 00:57:18,038 dan tempat yang saya gelar rumah... 875 00:57:20,040 --> 00:57:24,253 kepakaran dan inovasi mereka telah merubah hidangan Amerika. 876 00:57:55,618 --> 00:58:00,623 Terjemahan sari kata oleh Shalashidah Mahmud