1
00:00:09,009 --> 00:00:10,218
Atlanta, Georgia.

2
00:00:12,387 --> 00:00:13,555
Tôi lớn lên ở đây.

3
00:00:15,515 --> 00:00:18,601
Nó là nơi ghi dấu
lần đầu tiên tôi phải lòng thức ăn.

4
00:00:19,310 --> 00:00:21,855
Thức ăn có mối liên hệ vô cùng sâu sắc

5
00:00:21,938 --> 00:00:23,773
với Phong trào Dân quyền.

6
00:00:24,399 --> 00:00:28,987
Chính thức ăn đã vừa huy động
vừa tài trợ cho phong trào đó.

7
00:00:29,571 --> 00:00:32,782
Tôi trở về quê
để gặp gỡ ba cựu nhà hoạt động sinh viên

8
00:00:32,866 --> 00:00:37,287
mà đã hoạch định và thực hiện
một chiến dịch dân quyền đầy phấn khích

9
00:00:37,370 --> 00:00:39,873
để xóa bỏ sự phân biệt ở các nhà hàng,

10
00:00:39,956 --> 00:00:43,168
và cho phép người Mỹ da đen
ngồi ăn với đầy phẩm giá.

11
00:01:31,091 --> 00:01:35,386
HIGH ON THE HOG: ẨM THỰC MỸ GỐC PHI
ĐÃ THAY ĐỔI HOA KỲ NHƯ THẾ NÀO

12
00:01:35,470 --> 00:01:38,389
BẤT TUÂN

13
00:01:46,022 --> 00:01:49,484
Thành phố của tôi vẫn âm vang
nguyên do của Phong trào Dân quyền.

14
00:01:50,610 --> 00:01:54,531
Đây là nơi các cuộc biểu tình
và công tác chiến lược chính trị

15
00:01:54,614 --> 00:01:56,282
từng đầy rẫy từ mọi góc phố,

16
00:01:56,825 --> 00:01:59,953
nhất là các cuộc biểu tình
do sinh viên da đen chỉ đạo

17
00:02:00,703 --> 00:02:03,248
mở ra một phong cách hoạt động xã hội mới.

18
00:02:04,082 --> 00:02:06,292
Trong những tuần đầu năm 1960,

19
00:02:06,376 --> 00:02:08,336
các cuộc biểu tình mà được gọi là

20
00:02:08,419 --> 00:02:11,339
"phong trào biểu tình ngồi"
bùng nổ khắp miền Nam.

21
00:02:12,048 --> 00:02:15,593
Sinh viên đại học ở các trường
như Morehouse và Spelman

22
00:02:15,677 --> 00:02:19,806
tổ chức vô số cuộc biểu tình ngồi
và phá bỏ một cách hiệu quả

23
00:02:19,889 --> 00:02:22,100
hệ thống phân biệt chủng tộc Jim Crow

24
00:02:22,976 --> 00:02:27,480
thứ đã ngăn cản người Mỹ gốc Phi
được phục vụ ở những nơi công cộng.

25
00:02:29,190 --> 00:02:32,402
Nhiều thập kỷ sau,
các cựu nhà hoạt động sinh viên này,

26
00:02:32,485 --> 00:02:35,780
Tiến sĩ Georgianne Thomas,
Marilyn Pryce Hoytt

27
00:02:35,864 --> 00:02:39,492
và Charles Black được tái ngộ ở Paschal,

28
00:02:39,576 --> 00:02:44,497
một nhà hàng của người da đen đã hỗ trợ
các nhà hoạt động này những năm 60.

29
00:02:45,165 --> 00:02:49,586
Cháu vô cùng vinh dự
được ngồi với các cô chú ở Paschal này.

30
00:02:49,669 --> 00:02:53,214
Điều quan trọng với cháu là
hôm nay ta vinh danh các cô chú

31
00:02:53,298 --> 00:02:55,008
và trao các cô chú một cơ hội

32
00:02:55,091 --> 00:02:58,136
để nâng cao tên tuổi
của những người không có mặt.

33
00:02:59,429 --> 00:03:02,432
Chú Black, cháu thấy chú có…
Chú học ở Morehouse.

34
00:03:02,515 --> 00:03:06,144
Họ không cho tôi vào Spelman
vì kiểu thiên vị giới tính ở đó.

35
00:03:07,228 --> 00:03:09,355
Nên tôi phải tới Morehouse học.

36
00:03:09,439 --> 00:03:13,234
Dạ, vậy chú hãy chia sẻ
về mối liên hệ ban đầu của cô chú đi.

37
00:03:13,318 --> 00:03:19,157
Lúc đó, Trung tâm Đại học Atlanta
là nơi tập trung giáo dục đại học lớn nhất

38
00:03:19,240 --> 00:03:21,284
cho người da đen trong cả nước.

39
00:03:21,367 --> 00:03:23,036
Và lần đầu tiên,

40
00:03:23,119 --> 00:03:27,123
các sinh viên hợp thành một khối
để đem lại sự thay đổi

41
00:03:27,207 --> 00:03:31,002
và sự hợp tác
giữa tất cả chúng tôi đã dẫn đến

42
00:03:31,085 --> 00:03:35,340
một cuộc tẩy chay và lập rào biểu tình
hiệu quả ở khắp trung tâm Atlanta.

43
00:03:35,423 --> 00:03:37,842
Đây là đầu những năm 60.

44
00:03:37,926 --> 00:03:40,428
Đây là một thời kỳ của sự huy động.

45
00:03:40,511 --> 00:03:43,890
Tiến sĩ Karcheik, một học giả tuyệt vời

46
00:03:43,973 --> 00:03:48,144
và nhà sử học về mọi thứ như
Atlanta và dân quyền của người da đen,

47
00:03:48,228 --> 00:03:50,772
hãy cho chúng tôi biết
một ít bối cảnh nhé?

48
00:03:50,855 --> 00:03:55,193
Khi nhìn vào lịch sử của người Mỹ gốc Phi
và hành trình tìm tự do của họ,

49
00:03:55,276 --> 00:03:59,197
chúng thực sự là một phần
của câu chuyện dài về dân quyền,

50
00:03:59,280 --> 00:04:01,324
bắt đầu từ tận thời kỳ tái thiết.

51
00:04:01,407 --> 00:04:04,911
Khi các vị đang thành lập tổ chức
ở Trung tâm Đại học Atlanta,

52
00:04:04,994 --> 00:04:08,623
chuyện xảy ra là nó thổi bùng ngọn lửa,

53
00:04:08,706 --> 00:04:09,958
ỦNG HỘ LUẬT CHỐNG LINSƠ

54
00:04:10,041 --> 00:04:13,753
và thế hệ các vị
muốn phá bỏ luật Jim Crow.

55
00:04:13,836 --> 00:04:14,671
- Phải.
- Đúng.

56
00:04:14,754 --> 00:04:17,006
Thế hệ tôi đã giận dữ từ khi sinh ra.

57
00:04:18,716 --> 00:04:23,137
Bố mẹ tôi chính là thế hệ
mà Tom Brokaw gọi là "Thế hệ vĩ đại nhất".

58
00:04:24,264 --> 00:04:27,100
Chính thế hệ đó bị bắt nhập ngũ

59
00:04:27,183 --> 00:04:31,187
để ra nước ngoài chiến đấu và khiến
nền dân chủ được an toàn trên thế giới,

60
00:04:31,938 --> 00:04:34,440
chỉ để trở về và bị gọi là "mọi đen".

61
00:04:34,941 --> 00:04:38,361
Rồi bị lạm dụng và sỉ nhục
trong khi đang mặc quân phục,

62
00:04:38,444 --> 00:04:41,406
thậm chí một số bị linsơ
trong khi mặc quân phục.

63
00:04:42,740 --> 00:04:44,742
Chúng tôi biết mọi việc đó là sai,

64
00:04:44,826 --> 00:04:48,413
nên đều sẵn sàng
cho hành động mà chúng tôi đã thực hiện.

65
00:04:48,496 --> 00:04:49,789
Bị cấp tiến hóa.

66
00:04:49,872 --> 00:04:52,834
- Cơ bản sinh ra đã bị cấp tiến hóa.
- Đúng vậy.

67
00:04:53,835 --> 00:04:57,880
Dù vẫn ở tuổi teen, các nhà hoạt động này
đã liều mạng sống của mình

68
00:04:58,381 --> 00:05:02,427
và nhận nhiệm vụ xóa bỏ phân biệt
ở nhà hàng và nơi công cộng khác,

69
00:05:02,969 --> 00:05:07,890
dẫn đến một chiến dịch dân quyền
ít ai biết nhưng có tác động rất mạnh mẽ.

70
00:05:10,601 --> 00:05:12,562
Chúng tôi mới có 16, 17, 18 tuổi.

71
00:05:12,645 --> 00:05:15,982
Và tôi vừa tròn 19 tuổi.

72
00:05:16,065 --> 00:05:18,609
Các lãnh đạo đến nói chuyện với chúng tôi,

73
00:05:18,693 --> 00:05:21,195
"Các bạn phải chiến đấu, phải tuần hành".

74
00:05:21,279 --> 00:05:25,033
Tôi tham gia đầu tiên
vì không được ăn hot dog.

75
00:05:25,867 --> 00:05:29,454
Ý anh là sao?
Phải ra cửa sau để mua hot dog á?

76
00:05:30,538 --> 00:05:35,752
Quê tôi ở Gary, Indiana. Tôi đâu biết
ở miền Nam việc đi học có ý nghĩa gì đâu.

77
00:05:36,627 --> 00:05:41,424
Thế là, vào ngày 19 tháng 10,
chúng tôi nổi dậy, đi theo mấy người này.

78
00:05:42,008 --> 00:05:44,344
Chúng tôi bước ra khỏi Đại học Spelman,

79
00:05:44,427 --> 00:05:46,679
gặp các bạn nam Morehouse

80
00:05:46,763 --> 00:05:49,390
và các sinh viên Đại học Atlanta.

81
00:05:49,474 --> 00:05:50,850
Tôi cần một điều gì đó

82
00:05:50,933 --> 00:05:53,978
vì mẹ tôi đã bảo,
"Tốt hơn là con đừng làm thế".

83
00:05:54,062 --> 00:05:56,397
Bà ấy rất giận tôi. Bà nói,

84
00:05:56,481 --> 00:06:00,068
"Mẹ gửi con đến Spelman để học,

85
00:06:00,610 --> 00:06:03,738
còn con ở dưới đó…
Con đang làm gì dưới đó thế hả?"

86
00:06:04,781 --> 00:06:06,616
Nhưng tôi không ngăn mình được.

87
00:06:06,699 --> 00:06:11,954
PHONG TRÀO SINH VIÊN ATLANTA

88
00:06:12,038 --> 00:06:15,416
ĐƯỜNG FAIR
NGÀY 19 THÁNG 10, 1960

89
00:06:15,500 --> 00:06:20,296
Ngày 19 tháng 10, chúng tôi tập trung
đến cửa hàng bách hóa Rich, có lý do cả.

90
00:06:20,380 --> 00:06:23,966
Chúng tôi biết
nếu Rich thất thủ, mọi người sẽ xuôi theo

91
00:06:24,050 --> 00:06:26,302
vì Rich là nơi mọi người yêu thích.

92
00:06:26,803 --> 00:06:30,098
Tuổi thơ là những lần đến Rich,
nơi có phòng trà Mộc lan.

93
00:06:30,723 --> 00:06:32,850
Nó chỉ là nhà hàng, nhưng với bọn tôi…

94
00:06:32,934 --> 00:06:34,894
- Khăn trải bàn trắng.
- …nó tuyệt vời.

95
00:06:34,977 --> 00:06:38,314
- Khăn trải bàn trắng, đồ sứ, đồ bạc.
- Ừ, đồ bạc. Phải.

96
00:06:38,398 --> 00:06:41,401
Nhưng chúng tôi chưa hề đến đó,
mà xuống tầng hầm,

97
00:06:41,484 --> 00:06:43,736
nơi có một quầy bán đồ ăn nhanh.

98
00:06:43,820 --> 00:06:46,489
Đó không phải nhà hàng cho người da màu.

99
00:06:47,490 --> 00:06:49,867
Điều đó biến nó
thành ân oán cá nhân với bọn tôi hơn.

100
00:06:49,951 --> 00:06:51,411
Nên tôi đã rất sẵn sàng.

101
00:06:51,494 --> 00:06:54,789
Rồi các nhà tổ chức này
đã giải thích cho chúng tôi

102
00:06:54,872 --> 00:06:56,874
cuộc biểu tình ngồi đó sẽ thế nào.

103
00:06:57,375 --> 00:06:58,835
Họ bảo là,

104
00:06:58,918 --> 00:07:02,630
"Nếu các bạn sẵn sàng vào tù sáu tháng,

105
00:07:03,464 --> 00:07:05,216
đi sang bên phải căn phòng".

106
00:07:06,050 --> 00:07:08,261
Hai bạn cùng phòng của tôi và tôi nữa

107
00:07:08,928 --> 00:07:12,140
tự động sang luôn.
Bọn tôi chả nghĩ gì vì biết rồi.

108
00:07:14,183 --> 00:07:16,018
Sáng ngày 19,

109
00:07:16,102 --> 00:07:19,105
các lãnh đạo bảo bọn tôi, "Về ký túc xá,

110
00:07:19,188 --> 00:07:21,607
đóng gói hành lý, chuẩn bị sẵn sách vở.

111
00:07:21,691 --> 00:07:24,569
Chúng tôi sẽ lấy
và đưa đến nhà tù cho các bạn".

112
00:07:24,652 --> 00:07:27,155
Mấy giờ là bắt đầu nhỉ? Tôi không nhớ nữa.

113
00:07:27,238 --> 00:07:29,407
Đó là buổi sáng. Chúng ta tập hợp

114
00:07:29,490 --> 00:07:32,243
trước thư viện Trevor Arnett
ở Trung tâm AU.

115
00:07:32,326 --> 00:07:34,829
- Chúng ta nắm tay nhau và cầu nguyện.
- Ừ.

116
00:07:34,912 --> 00:07:36,497
Còn hát hò nữa.

117
00:07:37,039 --> 00:07:38,833
Và một trong số đó là,

118
00:07:38,916 --> 00:07:41,752
"Sẽ không để ai lay động tôi".

119
00:07:41,836 --> 00:07:42,962
Chính tinh thần đó.

120
00:07:43,045 --> 00:07:44,422
- Ta có tinh thần đó.
- Ừ.

121
00:07:44,505 --> 00:07:47,550
Và "Tôi thức dậy sáng nay với tâm trí",

122
00:07:47,633 --> 00:07:50,845
hồi đầu ta sẽ hát,
"nghĩ đến Chúa Jesus", nhỉ?

123
00:07:50,928 --> 00:07:55,475
Nhưng dòng kế tiếp, "Sáng nay tôi thức dậy
với tâm trí nghĩ đến tự do".

124
00:07:55,558 --> 00:07:58,311
Tôi biết Chúa luôn ở bên chúng ta

125
00:07:58,853 --> 00:08:01,689
và tất cả những thứ
nằm trong gốc gác của tôi,

126
00:08:01,772 --> 00:08:05,067
rồi bố mẹ tôi, ông bà và tổ tiên tôi

127
00:08:05,151 --> 00:08:08,029
đã có mặt vào ngày hôm đó cùng với tôi.

128
00:08:09,280 --> 00:08:11,407
Các trải nghiệm mà cô chú đã có

129
00:08:11,491 --> 00:08:17,788
không phải những đoạn lịch sử có thể hiểu
dù bằng cách đọc sách giáo khoa.

130
00:08:18,456 --> 00:08:22,793
Cháu cảm thấy
sự hiện diện và ý nghĩa lịch sử đó

131
00:08:22,877 --> 00:08:25,880
khi ngồi đây với cô chú.
Cháu rất muốn biết

132
00:08:25,963 --> 00:08:29,675
về bản thân sự kiện thực tế đó,

133
00:08:30,384 --> 00:08:33,095
và sự tình đã xảy ra với cô chú,

134
00:08:34,096 --> 00:08:37,975
những gì mọi người còn nhớ được,
và điều gì đã cố quên đi.

135
00:08:41,312 --> 00:08:43,105
Tôi nhớ vào ngày 19 tháng 10,

136
00:08:43,940 --> 00:08:46,651
bọn tôi phải leo bộ lên đồi đến Rich

137
00:08:47,902 --> 00:08:49,987
và hội kín KKK đang đợi bọn tôi.

138
00:08:50,071 --> 00:08:52,323
Tôi nghĩ, "Chúa ơi, tôi sẽ bị gì đây?"

139
00:08:52,406 --> 00:08:53,824
Tôi mới 17 tuổi thôi.

140
00:08:54,909 --> 00:08:57,203
Những người này trùm áo choàng trắng.

141
00:08:57,286 --> 00:08:58,538
Họ nhổ vào bọn tôi.

142
00:08:58,621 --> 00:09:01,874
Cháu sẽ cảm thấy
đang bị phỉ nhổ và gọi là "mọi đen".

143
00:09:01,958 --> 00:09:06,170
Còn tôi đây, mới là con nhóc
lại đang đi bộ cầm tấm biển nhỏ,

144
00:09:06,754 --> 00:09:10,216
nghĩ về việc, "Mẹ giết mình mất,
nhưng mình vẫn sẽ làm".

145
00:09:10,299 --> 00:09:13,719
Rồi một gã đàn ông nhảy ra khỏi đám đông.

146
00:09:13,803 --> 00:09:16,222
Hắn dí đầu thuốc lá lên cánh tay tôi.

147
00:09:18,808 --> 00:09:20,184
- Ngay đây.
- Chúa ơi.

148
00:09:21,602 --> 00:09:23,062
Và đốt tôi.

149
00:09:23,145 --> 00:09:26,857
Tôi cứ đứng đó như thể,
"Giờ thì mẹ sẽ giết mình thật rồi".

150
00:09:26,941 --> 00:09:28,859
Chắc cháu nghĩ tôi cảm thấy đau.

151
00:09:28,943 --> 00:09:31,487
Lúc đó tôi nghĩ,
"Biết nói sao với mẹ đây?"

152
00:09:32,113 --> 00:09:35,491
- Hắn động chạm cô à?
- Rằng hắn đã dí thuốc lá vào tôi.

153
00:09:35,575 --> 00:09:37,952
Làm sao kể với mẹ việc tôi bị bỏng được?

154
00:09:38,035 --> 00:09:42,415
Ngày đó tôi nghĩ trong bụng,
"Mình đang làm việc này. Mặc kệ hết".

155
00:09:42,498 --> 00:09:46,002
Khi thấy hội kín KKK,
nói nghe, việc đó có tác động đến tôi.

156
00:09:46,085 --> 00:09:49,422
Khi hắn đốt tôi, nó có tác động đến tôi.
Nhưng nó không ngăn được tôi.

157
00:09:53,175 --> 00:09:55,344
Khi các nhà hoạt động sinh viên biểu tình

158
00:09:55,428 --> 00:09:58,222
và biến nơi công cộng
thành sở chỉ huy của họ,

159
00:09:58,306 --> 00:10:01,601
các nhóm tôn giáo
và nơi thờ phụng cung cấp chỗ trú ẩn.

160
00:10:02,602 --> 00:10:06,856
Như các nhà thờ Hồi giáo nơi tín đồ da đen
và thành viên tổ chức Quốc gia Hồi giáo

161
00:10:06,939 --> 00:10:10,234
nuôi dưỡng cộng đồng của họ
thông qua trồng trọt, bán,

162
00:10:10,318 --> 00:10:12,778
và tự chế biến đồ ăn của riêng họ.

163
00:10:12,862 --> 00:10:15,197
NHÀ THỜ HỒI GIÁO ATLANTA

164
00:10:15,281 --> 00:10:17,074
- Hãy cởi giày ra.
- Được.

165
00:10:17,158 --> 00:10:19,535
Zaheer Ali là một nhà sử học

166
00:10:19,619 --> 00:10:22,121
có tác phẩm xoay quanh Hồi giáo ở Mỹ

167
00:10:22,204 --> 00:10:24,874
và lịch sử người Mỹ gốc Phi.

168
00:10:24,957 --> 00:10:28,127
Nói cách khác,
chính là người thích hợp để ngồi cùng

169
00:10:28,210 --> 00:10:30,963
để hiểu thêm
vai trò của tín đồ Hồi giáo da đen

170
00:10:31,047 --> 00:10:32,673
trong Phong trào Dân quyền.

171
00:10:33,257 --> 00:10:35,009
- Được rồi, anh Zaheer.
- Ừ.

172
00:10:35,092 --> 00:10:37,178
Ở Atlanta này, rất nhiều cách thức

173
00:10:37,261 --> 00:10:40,348
mà chúng ta hiểu
về sự giải phóng của người da đen

174
00:10:40,431 --> 00:10:42,558
chủ yếu là thông qua Kitô giáo.

175
00:10:43,351 --> 00:10:46,604
Tôi tự hỏi
liệu điều ấy phần nào có trở thành

176
00:10:46,687 --> 00:10:49,398
câu chuyện phổ biến không.

177
00:10:49,482 --> 00:10:53,277
Theo tôi khi người ta nghĩ về
sự giải phóng, phong trào

178
00:10:53,361 --> 00:10:55,821
và tín ngưỡng của người da đen ở Mỹ,

179
00:10:55,905 --> 00:10:58,032
phần lớn là qua lăng kính Kitô giáo

180
00:10:58,115 --> 00:11:01,243
vì sức mạnh hiển nhiên
của nhà thờ của người da đen.

181
00:11:01,327 --> 00:11:03,996
Nhưng khi nhìn vào
vai trò của tín đồ Hồi giáo

182
00:11:04,080 --> 00:11:07,375
trong Phong trào Dân quyền
như một phần cuộc đấu tranh lớn hơn

183
00:11:07,458 --> 00:11:08,751
vì tự do của người da đen,

184
00:11:08,834 --> 00:11:13,589
ta chủ yếu nhắc về Quốc gia Hồi giáo,
tổ chức triệt để khẳng định màu da đen

185
00:11:13,673 --> 00:11:16,550
trong mọi đường lối và chỉ trích
chủ nghĩa da trắng thượng đẳng.

186
00:11:16,634 --> 00:11:18,969
Giải phóng người da đen:
đàn ông, đàn bà và trẻ em.

187
00:11:20,304 --> 00:11:23,766
Đến giữa những năm 70,
cộng đồng đó bắt đầu phát triển

188
00:11:23,849 --> 00:11:28,771
theo hướng biểu hiện cổ điển,
truyền thống hơn của Hồi giáo Sunni.

189
00:11:28,854 --> 00:11:33,651
Và nhà thờ Hồi giáo chúng ta đang ngồi
là một phần của phong trào đó.

190
00:11:34,443 --> 00:11:39,073
Cộng đồng tín đồ Hồi giáo da đen
là một phần sôi động của văn hóa Atlanta,

191
00:11:39,156 --> 00:11:41,701
nhà thờ Hồi giáo này
là một trong nhiều nơi

192
00:11:41,784 --> 00:11:44,412
bạn tìm được
một chiếc bánh đậu chính thống.

193
00:11:46,330 --> 00:11:51,335
Một chiếc bánh sữa trứng ngọt ngào
làm từ đậu hải quân, đường và gia vị

194
00:11:51,919 --> 00:11:54,714
trong một sự kết hợp
mà nhiều gia đình Hồi giáo

195
00:11:54,797 --> 00:11:56,549
giữ bí mật cho đến ngày nay.

196
00:11:59,969 --> 00:12:01,929
Anh có thể kể chuyện về nguồn gốc

197
00:12:02,012 --> 00:12:04,682
và nói về ý nghĩa văn hóa
của bánh đậu không?

198
00:12:04,765 --> 00:12:09,729
Bánh đậu là
sáng tạo của tổ chức Quốc gia Hồi giáo.

199
00:12:10,896 --> 00:12:12,773
Trong nỗ lực để tự cung tự cấp,

200
00:12:12,857 --> 00:12:15,651
Quốc gia Hồi giáo
cố gắng cung cấp các nhu cầu cơ bản.

201
00:12:15,735 --> 00:12:18,529
Chuỗi siêu thị của họ
cổ vũ cộng đồng da đen

202
00:12:18,612 --> 00:12:20,448
mua thức ăn dự trữ của họ ở đó,

203
00:12:20,531 --> 00:12:23,826
nhất là các sản phẩm Hồi giáo
đến từ trang trại Hồi giáo,

204
00:12:23,909 --> 00:12:27,913
như thịt bò, bánh mì,
và tất nhiên, bánh đậu Hồi giáo nổi tiếng.

205
00:12:29,165 --> 00:12:32,001
Bánh đậu là một biểu tượng

206
00:12:32,084 --> 00:12:36,464
của quyền tự chủ và chủ quyền,
một bản sắc độc lập

207
00:12:36,547 --> 00:12:39,842
và cố tìm cho được
thứ gì đó càng tự do càng tốt

208
00:12:39,925 --> 00:12:42,052
từ di sản của chế độ nô lệ.

209
00:12:42,136 --> 00:12:46,098
Và nói đến bánh đậu
thì phải nhắc đến bánh khoai lang.

210
00:12:46,182 --> 00:12:47,349
- Phải.
- Đúng chứ?

211
00:12:47,433 --> 00:12:51,896
Vị chúng không giống hệt nhau,
nhưng có chung một số gia vị và hương vị.

212
00:12:51,979 --> 00:12:55,566
Bánh khoai lang được xem là

213
00:12:55,649 --> 00:12:57,735
di sản của chế độ ăn uống nô lệ.

214
00:12:57,818 --> 00:13:00,404
Vì thế, để hoàn toàn tránh xa điều đó

215
00:13:00,488 --> 00:13:03,365
nhưng vẫn muốn có
một món tráng miệng ngon,

216
00:13:04,366 --> 00:13:06,535
bánh đậu đã xuất hiện.

217
00:13:06,619 --> 00:13:09,872
Đã có rất nhiều ý định

218
00:13:09,955 --> 00:13:13,876
xoay quanh việc gìn giữ công thức
trong cộng đồng.

219
00:13:13,959 --> 00:13:18,422
Phải, món bánh này là thứ mà anh phải
tham gia cộng đồng mới tìm thấy.

220
00:13:18,506 --> 00:13:20,758
Anh phải quen vài tín đồ Hồi giáo

221
00:13:20,841 --> 00:13:25,429
để có được hương vị công thức nguyên bản.

222
00:13:25,513 --> 00:13:28,349
Phải. Nói rộng hơn,
chúng ta đang trò chuyện

223
00:13:28,432 --> 00:13:32,144
xoay quanh việc
chiếm đoạt văn hóa trong ẩm thực,

224
00:13:32,228 --> 00:13:34,271
nhưng việc này khá hướng đến tương lai

225
00:13:34,355 --> 00:13:38,317
với chiếc bánh đậu nói,
"Thật ra, chúng tôi sẽ giữ bí mật về nó".

226
00:13:38,400 --> 00:13:42,780
Tôi đã trao đổi với một bậc cao niên nói,
"Đây là phép màu của chúng ta".

227
00:13:42,863 --> 00:13:45,866
Nhỉ? Nó một trong số
tài năng của chúng tôi,

228
00:13:45,950 --> 00:13:49,537
đó không phải là thứ
có thể bị chiếm đoạt và nó…

229
00:13:49,620 --> 00:13:51,038
Đã có những mưu toan

230
00:13:51,121 --> 00:13:55,292
để thôn tính bánh đậu,

231
00:13:55,376 --> 00:13:58,128
nhưng chúng chính là

232
00:13:58,212 --> 00:14:02,424
không có cùng một hồ sơ hương vị.
Chúng không có cùng một kết cấu,

233
00:14:02,508 --> 00:14:05,219
mà quan trọng nhất,
chúng không có cộng đồng.

234
00:14:09,974 --> 00:14:11,684
- Salam alaykum.
- Alaykum salam.

235
00:14:11,767 --> 00:14:15,437
Chúng tôi đã sẵn sàng
nếm thử bánh của cô rồi đây.

236
00:14:15,521 --> 00:14:16,647
Háo hức quá.

237
00:14:17,189 --> 00:14:19,441
- MJ.
- MJ. Đúng vậy.

238
00:14:19,525 --> 00:14:23,737
Malikah Jordan, lớn lên cùng công việc
trong tiệm bánh Brooklyn của gia đình,

239
00:14:24,321 --> 00:14:28,617
giờ là thành viên chủ chốt trong cộng đồng
nhờ món bánh đậu chính thống.

240
00:14:28,701 --> 00:14:29,743
Được đấy.

241
00:14:29,827 --> 00:14:32,538
- Anh thấy đấy, tôi ăn kha khá rồi.
- Thấy rồi.

242
00:14:33,539 --> 00:14:34,582
Vâng.

243
00:14:34,665 --> 00:14:38,460
Tôi vẫn nhớ những lần
bố tôi mang bánh đậu về nhà.

244
00:14:38,544 --> 00:14:41,213
Và ông từng làm việc cho một gia đình

245
00:14:41,964 --> 00:14:44,508
có một chuỗi
nhà hàng hải sản ở Atlanta này.

246
00:14:44,592 --> 00:14:45,926
- Vâng.
- Yasin ấy.

247
00:14:46,010 --> 00:14:48,512
- A, Yasin!
- Mắt cô mở to kìa.

248
00:14:48,596 --> 00:14:51,348
Tôi chỉ thích rằng
trong chính gia đình mình,

249
00:14:51,849 --> 00:14:54,810
nơi chúng tôi lớn lên
ở một nhà thờ Kitô giáo,

250
00:14:54,894 --> 00:14:58,188
tôi cũng lớn lên
cùng bánh đậu trên kệ bếp của mình

251
00:14:58,772 --> 00:15:00,357
vì bố tôi biết món gì tốt.

252
00:15:00,441 --> 00:15:03,611
- Đúng vậy.
- Ông biết món này nhờ mọi người ở Yasin.

253
00:15:03,694 --> 00:15:04,987
Nghe kìa.

254
00:15:05,070 --> 00:15:08,991
Tôi thật sự được khai sáng
khi thấy những cách thức

255
00:15:09,074 --> 00:15:13,078
mà bản sắc của người Mỹ da đen
cùng tín đồ Hồi giáo da đen chúng ta

256
00:15:13,162 --> 00:15:16,332
và thức ăn của chúng ta

257
00:15:16,415 --> 00:15:19,793
lúc nào cũng kề cận và sát cánh bên nhau.

258
00:15:20,419 --> 00:15:22,254
Ừ, kiểu bộ ngành về thức ăn.

259
00:15:22,338 --> 00:15:25,174
Có lẽ ai đó mà là tín đồ Hồi giáo

260
00:15:25,257 --> 00:15:29,511
có thể không ăn cơm ở cái bàn
phục vụ món sườn lợn hoặc lòng lợn,

261
00:15:29,595 --> 00:15:33,474
nhưng bánh đậu sẽ có mặt ở bàn đó
làm món tráng miệng.

262
00:15:33,557 --> 00:15:34,391
Đúng rồi.

263
00:15:34,475 --> 00:15:37,019
Nên có một cách
để tín đồ Hồi giáo da đen góp mặt,

264
00:15:37,102 --> 00:15:40,064
- nếu không trực tiếp, thì bằng thức ăn.
- Đúng.

265
00:15:41,607 --> 00:15:44,401
Đúng rồi. Tôi thích nhìn
khách ăn đầy hưởng thụ.

266
00:15:44,485 --> 00:15:48,155
Đây là cách tôi biết
cô là thợ chân chính, vì cô thấy hạnh phúc

267
00:15:48,238 --> 00:15:50,574
khi nhìn người khác ăn đồ mình làm.

268
00:15:50,658 --> 00:15:52,493
- Vâng.
- Nên tôi biết cô rất để tâm.

269
00:15:52,576 --> 00:15:54,536
Tôi đặt nó vào bánh đó.
Hy vọng anh nếm ra.

270
00:15:54,620 --> 00:15:57,206
Có. Và tôi cũng thấy.
Tôi trân trọng tình yêu đó.

271
00:15:57,289 --> 00:15:58,374
Tuyệt vời.

272
00:15:58,457 --> 00:16:00,584
Công thức của cô trải bao đời rồi?

273
00:16:00,668 --> 00:16:02,586
Được ba đời rồi.

274
00:16:02,670 --> 00:16:04,129
Nó có từ thời bà tôi.

275
00:16:04,213 --> 00:16:07,424
Ông bà tôi
sở hữu hai tiệm bánh ở Brooklyn, New York.

276
00:16:07,967 --> 00:16:11,887
Tôi luôn ở trong bếp cùng bà
khi bà làm hỗn hợp bột bánh đậu.

277
00:16:11,971 --> 00:16:16,475
Cô có biết bà mình lấy công thức
mà cô thừa hưởng từ đâu không?

278
00:16:16,558 --> 00:16:19,561
Bà được Quốc gia Hồi giáo thông qua.
Họ sát hạch bánh đậu của bạn.

279
00:16:19,645 --> 00:16:21,605
- Vậy là có tiêu chuẩn.
- Có đấy.

280
00:16:21,689 --> 00:16:23,482
Nó phải đạt chuẩn.

281
00:16:23,565 --> 00:16:27,069
Thật ra, ở nhà thờ Hồi giáo này,
họ đã nếm bánh và nói,

282
00:16:27,152 --> 00:16:30,739
"Được, cô có thể dựng lán.
Cô có thể bán cho cộng đồng".

283
00:16:30,823 --> 00:16:34,827
Vậy là bánh của cô phải được duyệt
trước khi bắt đầu bán ở đây à?

284
00:16:34,910 --> 00:16:37,955
Phải. Đó là
một sự chào đón quan trọng đối với tôi,

285
00:16:38,038 --> 00:16:40,541
và giúp tôi tạo vị thế trong cộng đồng…

286
00:16:40,624 --> 00:16:42,626
- Ừ.
- …như là cô em bánh đậu.

287
00:16:44,545 --> 00:16:47,297
Các doanh nghiệp
và nhà hàng của người da đen

288
00:16:47,381 --> 00:16:49,925
đều ứng phó với hoàn cảnh
để bảo vệ và nuôi

289
00:16:50,009 --> 00:16:52,219
các chiến sỹ Phong trào Dân quyền.

290
00:16:52,886 --> 00:16:55,014
Các nhà hàng như Chú Ong Bận Rộn,

291
00:16:55,097 --> 00:16:58,142
Hội Cà Phê Của Frazier, và Paschal,

292
00:16:58,726 --> 00:17:02,354
được sở hữu và đặt tên theo
anh em James và Robert Paschal,

293
00:17:02,855 --> 00:17:05,816
đứng lên sát cánh với
các nhà hoạt động sinh viên

294
00:17:05,899 --> 00:17:07,735
đấu tranh để kết liễu Jim Crow.

295
00:17:08,902 --> 00:17:11,155
Ông Eby Slack, tám mươi hai tuổi,

296
00:17:11,238 --> 00:17:13,824
đã làm việc ở nhà hàng Paschal từ hồi nhỏ.

297
00:17:14,908 --> 00:17:15,868
Ông làm bồi bàn

298
00:17:15,951 --> 00:17:19,621
và phục vụ các nhà hoạt động sinh viên
khi họ được tha tù.

299
00:17:21,373 --> 00:17:25,586
Ông Slack, như chúng cháu nghe được,
ông là một huyền thoại.

300
00:17:25,669 --> 00:17:28,547
Ông hãy cho biết
nơi ta đang ngồi và ông là ai.

301
00:17:28,630 --> 00:17:33,927
Tôi lớn lên ở khu nhà ở cho người nghèo,
và gây ra rất nhiều rắc rối.

302
00:17:34,428 --> 00:17:39,391
Nên bố mẹ mới giới thiệu tôi
cho anh em nhà Paschal,

303
00:17:39,475 --> 00:17:42,936
và họ khiến tôi bận rộn
làm những việc nhỏ chỉ làm một lần.

304
00:17:43,020 --> 00:17:47,399
Thời gian trôi đi,
tôi dần thực sự gắn bó với gia đình đó.

305
00:17:47,941 --> 00:17:50,736
Một ngày nọ, Martin Luther King con nói,

306
00:17:50,819 --> 00:17:53,697
"Nếu được, tôi cần
sự giúp đỡ từ hai anh em anh".

307
00:17:54,239 --> 00:17:58,702
Ông Paschal hỏi, "Ông cần giúp gì?"
Ông King đáp, "Tôi cần nơi nhóm họp".

308
00:17:58,786 --> 00:18:03,207
Ông Paschal bảo, "Anh em tôi
có một dãy buồng phòng khách sạn trên lầu.

309
00:18:03,290 --> 00:18:06,335
Cứ tự nhiên họp ở đó
bao lâu, bao lần cũng được.

310
00:18:06,919 --> 00:18:09,171
Tôi chỉ đòi một điều. Một vấn đề lớn".

311
00:18:09,254 --> 00:18:12,925
Tiến sĩ King hỏi, "Là gì vậy?"
"Các anh hãy ăn gà rán của tôi".

312
00:18:13,592 --> 00:18:14,718
Đúng rồi.

313
00:18:15,677 --> 00:18:18,597
Món ăn đó đã ăn sâu vào câu chuyện

314
00:18:18,680 --> 00:18:22,601
vì nó là thứ thực sự cung cấp cho chúng ta

315
00:18:22,684 --> 00:18:27,815
nguồn lực kinh tế và không gian vật lý

316
00:18:27,898 --> 00:18:31,652
để thực sự có thể nhóm họp
và thực hiện công tác chiến lược.

317
00:18:33,570 --> 00:18:38,158
Nhiều lần Tiến sĩ King đã
nhóm họp lại người của mình ở đây.

318
00:18:38,242 --> 00:18:43,413
Rất nhiều quyết sách
đã được đưa ra ở Paschal này.

319
00:18:45,874 --> 00:18:47,793
LÃNH TỤ PHONG TRÀO DÂN QUYỀN

320
00:18:47,876 --> 00:18:50,295
CHÚNG TA PHẢI CÓ CÔNG LÝ

321
00:18:50,879 --> 00:18:53,757
Khắp đất nước,
Phong trào Dân quyền được nuôi ăn

322
00:18:53,841 --> 00:18:56,301
bởi các đầu bếp và thợ bánh
đã ứng phó với hoàn cảnh,

323
00:18:57,302 --> 00:19:00,639
không chỉ bằng
nuôi ăn phong trào mà còn tài trợ cho nó,

324
00:19:01,140 --> 00:19:04,309
ví như đầu bếp đã thành nhà hoạt động
Georgia Gilmore.

325
00:19:05,352 --> 00:19:10,399
Tôi luôn hỏi Chúa
liệu nó có thành hiện thực với tôi

326
00:19:10,482 --> 00:19:14,069
để có thể cứ thế đi đây đó

327
00:19:14,153 --> 00:19:16,989
và khỏi phải lo về việc đi vào từ cửa sau

328
00:19:17,072 --> 00:19:19,867
hay đứng dậy và nhường chỗ cho người khác.

329
00:19:19,950 --> 00:19:23,954
Rồi sẽ luôn cảm ơn Chúa
vì biết Người sẽ đáp lại khẩn cầu của tôi.

330
00:19:24,037 --> 00:19:24,997
Và đúng thế.

331
00:19:26,415 --> 00:19:27,583
Tôi chỉ nghĩ

332
00:19:27,666 --> 00:19:31,420
Georgia Gilmore
là một trong những kho báu ẩn giấu

333
00:19:32,004 --> 00:19:35,257
đã tạo ra sự khác biệt
trong Phong trào Dân quyền.

334
00:19:36,425 --> 00:19:39,636
Đối với Cheryl Day,
thợ bánh lọt vào bán kết giải James Beard,

335
00:19:40,179 --> 00:19:43,307
thật vinh dự được nâng đỡ
di sản của hoạt động xã hội

336
00:19:43,390 --> 00:19:45,434
tù các thợ bánh da đen miền Nam này.

337
00:19:45,934 --> 00:19:50,439
Năm 1955,
sau vụ bắt giữ nổi tiếng Rose Parks

338
00:19:50,522 --> 00:19:53,108
vì bà không nhường ghế cho người da trắng,

339
00:19:53,609 --> 00:19:56,236
các lãnh tụ phong trào dân quyền
ở Montgomery, Alabama

340
00:19:56,320 --> 00:19:59,281
đã quyết bắt
bình đẳng chủng tộc ở hệ thống xe buýt

341
00:19:59,865 --> 00:20:05,537
bằng cách tổ chức một cuộc tẩy chay
mà rốt cục sẽ kéo dài 381 ngày.

342
00:20:06,288 --> 00:20:10,250
Nhưng nếu không thể dùng xe buýt,
làm sao người da đen đi làm?

343
00:20:10,751 --> 00:20:13,879
Câu trả lời là một đội xe
do các tình nguyện viên lái.

344
00:20:14,421 --> 00:20:16,381
Nhưng làm sao chi trả kinh phí?

345
00:20:16,465 --> 00:20:18,926
Georgia Gilmore đã có giải pháp.

346
00:20:19,593 --> 00:20:23,847
Bà ấy đã tạo ra
căn bếp bí mật dưới lòng đất này

347
00:20:23,931 --> 00:20:26,350
mà bà gọi là "Câu lạc bộ từ Hư vô"

348
00:20:26,433 --> 00:20:28,936
bởi vì mạng lưới thợ bánh và đầu bếp

349
00:20:29,019 --> 00:20:34,107
đang nướng bánh để gây quỹ tẩy chay này
phải được giữ bí mật.

350
00:20:34,191 --> 00:20:37,819
Nhưng khi người ta hỏi bà ấy,
"Tất cả đồ ăn này đến từ đâu?"

351
00:20:37,903 --> 00:20:40,530
Bà sẽ đáp, "Đến từ hư vô".

352
00:20:41,240 --> 00:20:44,534
Bà ấy nhận ra năng lực của mình

353
00:20:44,618 --> 00:20:48,664
là làm và bán
bánh ga tô và bánh nướng có vỏ.

354
00:20:48,747 --> 00:20:52,459
Bà ấy có thể nuôi ăn và
tiếp sức cho Phong trào Dân quyền.

355
00:20:52,542 --> 00:20:57,172
Cô có thể kể chi tiết hơn
về chính xác cách bà ấy làm việc này?

356
00:20:57,256 --> 00:20:58,715
Về cơ bản, bà ấy tạo ra

357
00:20:58,799 --> 00:21:02,302
một tuyến đường thay thế
để mọi người đi làm.

358
00:21:02,386 --> 00:21:04,513
Ý là, bà đã tạo ra cả một hệ thống.

359
00:21:04,596 --> 00:21:08,642
Hệ thống này trả tiền xăng,
tiền bảo hiểm, bất cứ thứ gì.

360
00:21:08,725 --> 00:21:12,562
Bà ấy muốn đảm bảo
chúng tôi vẫn có thể đi làm

361
00:21:12,646 --> 00:21:16,275
để kiếm sống mà không phải lên xe buýt.

362
00:21:16,358 --> 00:21:19,194
Đúng vậy. Chúng ta biết bà Georgia Gilmore

363
00:21:19,861 --> 00:21:24,449
đang dùng các loại bánh
như một cách để tài trợ cho phong trào,

364
00:21:24,992 --> 00:21:31,456
nhưng mọi người thực sự
mua bánh nướng có vỏ và bánh ga tô ở đâu?

365
00:21:31,540 --> 00:21:36,712
Ở tất cả các nơi an toàn của chúng tôi.
Tiệm cắt tóc, tiệm hớt tóc nam.

366
00:21:36,795 --> 00:21:40,299
Nhà thờ nữa.
Bất cứ nơi nào chúng tôi tụ tập được.

367
00:21:40,382 --> 00:21:43,135
Những nơi an toàn đó hẳn sẽ phải là

368
00:21:43,218 --> 00:21:44,886
những loại hình doanh nghiệp

369
00:21:45,429 --> 00:21:48,640
của các doanh nhân người Mỹ da đen.

370
00:21:48,724 --> 00:21:51,977
Nghĩ mà xem.
Anh được cắt tóc lại có chỗ ngồi.

371
00:21:52,060 --> 00:21:55,063
Bao lần anh được bán gì đó
ở tiệm hớt tóc nam rồi?

372
00:21:55,147 --> 00:21:56,565
Vô số lần.

373
00:21:56,648 --> 00:22:00,777
Thật ra, có một tiệm hớt tóc nam
bên đường đối diện với tiệm bánh.

374
00:22:00,861 --> 00:22:03,655
Và khi chúng tôi dọn đến chỗ đó lần đầu,

375
00:22:03,739 --> 00:22:06,867
tôi đã muốn cho họ biết tôi ở đây

376
00:22:06,950 --> 00:22:10,037
để trở thành nguồn tự hào ở khu phố này.

377
00:22:10,120 --> 00:22:14,541
Nên tôi sẽ bắt đầu đem bánh quy,
bánh nướng có vỏ, bánh ga tô sang.

378
00:22:14,624 --> 00:22:19,171
Và ngay khi
tôi được tiệm hớt tóc nam cho phép,

379
00:22:20,255 --> 00:22:22,132
việc buôn bán đã suôn sẻ.

380
00:22:22,215 --> 00:22:23,925
- Nó đã thành công.
- Thành công.

381
00:22:28,096 --> 00:22:31,058
Cheryl Day có một chỗ
trong hàng dài phụ nữ da đen

382
00:22:31,767 --> 00:22:33,769
đã định nghĩa nghề làm bánh ở miền Nam.

383
00:22:37,314 --> 00:22:39,191
Cô ấy giữ gìn truyền thống,

384
00:22:39,274 --> 00:22:42,152
kỹ thuật và câu chuyện
của những anh hùng vô danh

385
00:22:42,778 --> 00:22:43,945
cho đến ngày nay.

386
00:22:44,946 --> 00:22:50,160
Câu chuyện của tôi
phải kể từ người kỵ là nô lệ của tôi,

387
00:22:50,243 --> 00:22:51,912
Hannah Queen Grubbs,

388
00:22:51,995 --> 00:22:55,665
người từng là thợ làm bánh.

389
00:22:57,459 --> 00:23:00,128
Kỵ đã làm ra
những chiếc bánh nhỏ, tinh xảo

390
00:23:00,212 --> 00:23:04,383
được phủ lên các màu phấn nhạt này.

391
00:23:04,925 --> 00:23:07,552
Cô được di truyền nghề làm bánh rồi.

392
00:23:07,636 --> 00:23:10,013
Ừ. Tôi cũng thích nghĩ theo kiểu đó.

393
00:23:10,514 --> 00:23:12,974
Và cô thực sự là

394
00:23:13,058 --> 00:23:16,186
một phần của
truyền thống Georgia Gilmore này,

395
00:23:16,686 --> 00:23:19,147
bán thẳng cho các doanh nghiệp da đen.

396
00:23:19,231 --> 00:23:23,318
Cô có coi công việc của mình
như một phần của di sản này ngày nay?

397
00:23:23,402 --> 00:23:24,277
Có chứ.

398
00:23:24,361 --> 00:23:28,532
Tôi tham gia một nhóm
các thợ bánh thế hệ mới

399
00:23:28,615 --> 00:23:30,200
vinh danh Georgia Gilmore.

400
00:23:30,283 --> 00:23:32,244
Khi có thay đổi xã hội,

401
00:23:32,327 --> 00:23:35,872
chúng tôi ứng phó với hoàn cảnh
và nướng bánh để gây quỹ

402
00:23:35,956 --> 00:23:38,208
cho các thứ quan trọng với chúng tôi.

403
00:23:39,334 --> 00:23:42,379
Đây thực ra là
bánh nướng có vỏ dàn khay phẳng.

404
00:23:42,462 --> 00:23:45,549
Khi nói về việc gây quỹ cho sự thay đổi

405
00:23:45,632 --> 00:23:48,135
và nuôi ăn Phong trào Dân quyền,

406
00:23:48,218 --> 00:23:51,138
món này được làm bằng
khay cỡ nửa khay tiêu chuẩn

407
00:23:51,638 --> 00:23:55,016
và anh sẽ bán được nhiều bánh này.

408
00:23:55,100 --> 00:23:58,019
Nó gồm đào tươi địa phương Georgia

409
00:23:58,103 --> 00:23:59,688
và cỏ roi ngựa chanh.

410
00:23:59,771 --> 00:24:01,064
Sẽ ngon lắm đây.

411
00:24:07,404 --> 00:24:08,405
Ngon nhỉ?

412
00:24:12,075 --> 00:24:13,452
Đào vùng Georgia đấy.

413
00:24:14,161 --> 00:24:15,328
Ngon tuyệt.

414
00:24:15,829 --> 00:24:17,789
Nhiệm vụ hoàn thành.

415
00:24:18,874 --> 00:24:20,876
TIỆM HỚT TÓC NAM

416
00:24:21,835 --> 00:24:25,547
HỚT TÓC DOC

417
00:24:34,014 --> 00:24:35,765
TIỆM HỚT TÓC NAM

418
00:24:35,849 --> 00:24:38,643
CHO DA MÀU

419
00:25:04,419 --> 00:25:08,840
Các tuyến đầu của phong trào
không thể tồn tại nếu thiếu các lao động,

420
00:25:08,924 --> 00:25:13,136
đầu bếp, giúp việc, thợ làm đẹp
và thợ cắt tóc bình thường thời điểm đó,

421
00:25:13,803 --> 00:25:15,972
mà rõ ràng đều có đóng góp.

422
00:25:17,057 --> 00:25:19,142
Thấy ngày đó của Bác Tom chứ?
Bác Tom chết rồi.

423
00:25:19,226 --> 00:25:21,853
Ông chưa được chôn.
Nhưng giờ chết rồi, xem đi.

424
00:25:21,937 --> 00:25:24,689
- Ông ta chết rồi, thấy chưa?
- Lão chết rồi.

425
00:25:29,277 --> 00:25:31,279
Sự ủng hộ của những người da đen

426
00:25:31,363 --> 00:25:34,282
giúp lưu trữ
tiền của người da đen trong cộng đồng

427
00:25:34,366 --> 00:25:36,451
để chúng ta có thể tài trợ các phong trào.

428
00:25:39,371 --> 00:25:42,624
Việc tiền đổi chủ này
cũng hỗ trợ các chiến sỹ

429
00:25:42,707 --> 00:25:45,669
như Charles Black,
Tiến sĩ Georgianne Thomas,

430
00:25:45,752 --> 00:25:49,422
và Marilyn Pryce Hoytt
chiến đấu trên các tuyến đầu

431
00:25:49,506 --> 00:25:53,134
khi họ diễu hành
vào ngày 19 tháng 10 năm 1960,

432
00:25:53,218 --> 00:25:54,928
đến cửa hàng bách hóa Rich.

433
00:25:55,720 --> 00:25:58,557
Phong trào Dân quyền này
mang tính liên thế hệ,

434
00:25:58,640 --> 00:26:01,518
và sự đoàn kết
tồn tại giữa những người da đen,

435
00:26:01,601 --> 00:26:05,146
bất kể địa vị xã hội của họ,
bất kể nơi họ sống,

436
00:26:05,230 --> 00:26:08,149
mọi người cùng chịu sự áp bức này.

437
00:26:08,233 --> 00:26:10,735
Tất cả đóng góp theo các cách khác nhau.

438
00:26:10,819 --> 00:26:14,864
Norris Herndon, chủ tịch
Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Atlanta,

439
00:26:14,948 --> 00:26:18,577
người đàn ông da đen
giàu có nhất nước Mỹ, ở thời điểm này,

440
00:26:18,660 --> 00:26:25,166
chi hàng trăm nghìn đô la cho phong trào
để bảo lãnh các sinh viên tại ngoại.

441
00:26:26,167 --> 00:26:28,712
Bạn đã biết ngay từ đầu trước khi ra đường

442
00:26:29,296 --> 00:26:33,967
biểu tình ngồi, lập rào biểu tình
hay gì đó liệu bạn có sẵn sàng để bị bắt.

443
00:26:35,010 --> 00:26:37,596
Có thể nói bạn được trao cơ hội rời đi.

444
00:26:37,679 --> 00:26:39,931
Nên tất cả đã hiểu rõ hậu quả nếu có.

445
00:26:40,015 --> 00:26:44,978
Vậy là các chú tổ chức
dựa trên hồ sơ rủi ro của mọi người.

446
00:26:45,061 --> 00:26:47,689
Kế hoạch của chúng tôi nghiêm túc

447
00:26:47,772 --> 00:26:49,733
và tỉ mỉ và chi tiết đến thế

448
00:26:49,816 --> 00:26:52,444
vì quan trọng là mọi người hiểu

449
00:26:52,527 --> 00:26:56,740
những gì họ phải đối mặt
và những rủi ro họ phải chấp nhận.

450
00:26:57,616 --> 00:27:02,704
Khi ngày 19 tháng 10 đến,
phong trào của chúng tôi đã đang diễn ra,

451
00:27:02,787 --> 00:27:06,041
biểu tình ngồi và bãi công
đã diễn ra từ tháng 3 năm đó,

452
00:27:06,124 --> 00:27:08,293
và chúng tôi đang hơi mất động lực.

453
00:27:08,376 --> 00:27:11,463
Lonnie King là chủ tịch sáng lập
phong trào của chúng tôi,

454
00:27:11,546 --> 00:27:15,550
người thuyết phục Martin King con
để bị bắt ở cửa hàng bách hóa Rich

455
00:27:16,176 --> 00:27:19,387
trong phòng trà Mộc lan.
Tiến sĩ King đã đồng ý làm thế

456
00:27:19,471 --> 00:27:23,099
chỉ khi có
vài cô gái xinh đẹp bị bắt cùng ông.

457
00:27:23,183 --> 00:27:24,726
Đừng kể phần đó ra chứ.

458
00:27:24,809 --> 00:27:27,354
Nên mới có mặt Marilyn Pryce trong ảnh đó.

459
00:27:27,437 --> 00:27:30,649
Cô ấy là một trong các cô xinh đẹp
mà Lonnie tìm thấy

460
00:27:30,732 --> 00:27:33,652
để bị bắt
cùng Martin King vào ngày 19 tháng 10.

461
00:27:33,735 --> 00:27:37,155
- Còn Blondean nữa.
- À, Blondean. Blondean là cô còn lại.

462
00:27:37,238 --> 00:27:40,909
Có một bức ảnh với Blondean
và Martin ở ghế sau xe cảnh sát.

463
00:27:41,409 --> 00:27:43,244
Và chúng tôi đi vào Rich.

464
00:27:43,328 --> 00:27:46,414
Chúng tôi vào thang máy và lên tầng sáu

465
00:27:46,915 --> 00:27:49,167
để biểu tình ngồi ở phòng trà Mộc lan.

466
00:27:49,250 --> 00:27:52,212
Tay quản lý đến hỏi, "Các cô cậu muốn gì?"

467
00:27:52,295 --> 00:27:55,382
Chúng tôi đáp,
"Bọn cháu chỉ muốn ngồi ăn một bữa".

468
00:27:55,882 --> 00:27:58,551
Tay quản lý nói,
"Tôi sẽ phải báo cảnh sát".

469
00:27:59,052 --> 00:28:02,514
Thế là, bạn cùng phòng tôi
và tôi được hộ tống

470
00:28:02,597 --> 00:28:06,476
với Đức cha King
và Lonnie King và một cảnh sát

471
00:28:06,976 --> 00:28:09,604
người dẫn chúng tôi đi từ cửa trước

472
00:28:09,688 --> 00:28:13,108
của cửa hàng bách hóa Rich
đến một chiếc xe cảnh sát.

473
00:28:13,191 --> 00:28:14,025
Phải rồi.

474
00:28:14,109 --> 00:28:17,904
Có lẽ trước tiên
chúng tôi đến nhà tù thành phố.

475
00:28:17,987 --> 00:28:22,367
Và chúng tôi được chụp hình cảnh sát,
còn bị lấy cả dấu vân tay,

476
00:28:22,867 --> 00:28:26,996
nhưng từ thành phố,
họ đưa chúng tôi đến Nhà tù Quận Fulton,

477
00:28:27,080 --> 00:28:29,708
và chúng tôi được gọi một cuộc điện thoại.

478
00:28:30,625 --> 00:28:33,002
Tôi gọi cho bố và bảo ông,

479
00:28:33,586 --> 00:28:36,381
"Bố, đoán xem? Con đang ở trong tù".

480
00:28:36,464 --> 00:28:39,008
Ông bảo, "Được, để bố đưa máy cho mẹ".

481
00:28:39,092 --> 00:28:41,469
Chà, lúc đó tim tôi hẫng một nhịp.

482
00:28:41,553 --> 00:28:46,307
May mắn thay, vào ngày 20 tháng 10,
một ngày sau vụ biểu tình ngồi,

483
00:28:47,100 --> 00:28:51,104
họ mở báo ra đọc,
và Marilyn Pryce hân hạnh

484
00:28:51,187 --> 00:28:52,355
lên trang nhất.

485
00:28:52,439 --> 00:28:53,481
Ừ, đúng rồi.

486
00:28:53,565 --> 00:28:56,609
Và mẹ tôi trở nên rất tự hào về thực tế

487
00:28:56,693 --> 00:28:59,279
là con gái bà được lên báo.

488
00:28:59,362 --> 00:29:00,447
Đúng vậy.

489
00:29:00,530 --> 00:29:02,907
Nếu nhìn vào bức ảnh đầy biểu tượng đó,

490
00:29:02,991 --> 00:29:06,494
các vị sẽ thấy
trong mắt tôi không có sự sợ hãi.

491
00:29:06,578 --> 00:29:08,329
Mà chỉ có quyết tâm.

492
00:29:08,413 --> 00:29:12,250
Cứ như tôi được sinh ra
vì ngày đó và khoảnh khắc đó.

493
00:29:12,333 --> 00:29:16,004
- Ừ. Ngày 19 tháng 10 năm 1960.
- Đó là tinh thần ta đã mang.

494
00:29:16,504 --> 00:29:18,298
Khi King bị bắt,

495
00:29:19,090 --> 00:29:21,426
sau khi ông ở tù tầm chín ngày,

496
00:29:22,469 --> 00:29:24,596
Bobby Kennedy
đã thuyết phục John F. Kennedy

497
00:29:24,679 --> 00:29:27,640
cho phép Bobby Kennedy gọi cho thẩm phán,

498
00:29:27,724 --> 00:29:30,351
dẫn đến việc Martin được phóng thích.

499
00:29:30,435 --> 00:29:32,854
Khi nó xảy ra,
chiến dịch Kennedy đã xuất bản

500
00:29:32,937 --> 00:29:34,522
thứ gọi là "Quả Bom Xanh",

501
00:29:34,606 --> 00:29:37,734
và đó là một tờ rơi
giải thích mọi tình huống,

502
00:29:38,234 --> 00:29:41,738
được phát ở mọi thành phố lớn
có đông người da đen.

503
00:29:42,447 --> 00:29:44,783
Và bởi vì hành động này,

504
00:29:44,866 --> 00:29:47,410
nhiều người da đen
vốn bầu cho Đảng Cộng hòa

505
00:29:47,911 --> 00:29:50,663
lần đầu tiên
chuyển sang bầu cho Đảng Dân chủ.

506
00:29:50,747 --> 00:29:51,790
Lần đầu tiên đấy.

507
00:29:51,873 --> 00:29:56,127
Dẫn đến việc Kennedy được bầu
với ít hơn một phiếu cho mỗi khu bầu cử

508
00:29:56,211 --> 00:29:58,379
vượt Nixon,
người dẫn đầu hai tuần trước đó.

509
00:29:58,463 --> 00:30:01,090
Người da đen đưa ông ấy lên.
Các dòng tít viết thế.

510
00:30:01,174 --> 00:30:04,427
Ngày 19 tháng 10 ở Atlanta
giúp bầu ra John F. Kennedy.

511
00:30:04,511 --> 00:30:05,887
Phải. Chắc chắn.

512
00:30:05,970 --> 00:30:08,765
Cháu ngồi nghe cô chú nói thế,
và cháu nghĩ,

513
00:30:08,848 --> 00:30:13,520
"Cô chú đều quá trẻ trung
và tràn đầy sức mạnh".

514
00:30:13,603 --> 00:30:17,440
Chú có nghĩ việc thành lập tổ chức
là gốc của sức mạnh không?

515
00:30:17,524 --> 00:30:20,527
Một trong các điều
đặc trưng cho phong trào của chúng tôi

516
00:30:20,610 --> 00:30:24,239
vào lúc đó mà tôi tự hào nhất,
đó là một phong trào quên mình.

517
00:30:24,781 --> 00:30:26,783
Nên mọi người mới sẵn sàng hỗ trợ,

518
00:30:26,866 --> 00:30:29,202
đó là thứ
làm nên thành công của chúng tôi.

519
00:30:29,994 --> 00:30:32,789
Và nhà hàng Paschal rất đặc biệt

520
00:30:33,414 --> 00:30:37,877
vì bất cứ khi nào chúng tôi bị tống giam,
rồi được thả lúc đêm muộn,

521
00:30:37,961 --> 00:30:40,255
Paschal sẽ vẫn mở cửa nhà hàng

522
00:30:40,964 --> 00:30:43,466
và chuẩn bị một ít gà rán, salad khoai tây

523
00:30:44,133 --> 00:30:47,136
và trà ngọt cho chúng tôi khi ra tù.

524
00:30:47,637 --> 00:30:51,724
Tôi muốn mượn lời của Ella Baker vĩ đại

525
00:30:51,808 --> 00:30:55,979
khi bà ấy nói rằng phong trào này
không chỉ là về một cái hamburger.

526
00:30:56,980 --> 00:31:01,776
Nó còn về dân quyền
và nhân quyền của chúng ta.

527
00:31:01,860 --> 00:31:04,112
Và ngày nay, phong trào này

528
00:31:04,195 --> 00:31:06,948
vẫn là về dân quyền
và nhân quyền của chúng ta.

529
00:31:07,031 --> 00:31:09,284
Và cháu muốn có thể cảm ơn ông

530
00:31:10,410 --> 00:31:14,914
trong rất nhiều thập kỷ tạo ra không gian

531
00:31:14,998 --> 00:31:19,210
để mọi người có thể
tổ chức các cuộc họp tập thể

532
00:31:19,294 --> 00:31:24,132
trong một nhà hàng nơi mọi người có thể
ăn mừng các cột mốc quan trọng.

533
00:31:24,215 --> 00:31:27,093
Quan trọng nhất là
được ngồi ăn với đầy phẩm giá.

534
00:31:29,554 --> 00:31:32,098
Với cháu khi lớn lên ở Atlanta này,

535
00:31:32,682 --> 00:31:36,936
cháu được thừa hưởng
tất cả di sản của mọi người.

536
00:31:37,687 --> 00:31:41,024
và cháu tự hỏi
liệu chúng cháu có thể sống xứng đáng

537
00:31:41,107 --> 00:31:43,359
với những di sản mọi người đã tạo ra.

538
00:31:43,943 --> 00:31:46,696
Nhưng cháu có thể nói
trên bình diện cá nhân,

539
00:31:47,822 --> 00:31:52,243
cháu sẽ bước ra khỏi ngày hôm nay…
thay đổi thành con người mới

540
00:31:53,202 --> 00:31:57,624
và tận tâm với con đường và di sản

541
00:31:57,707 --> 00:32:01,878
về giải phóng người da đen
hơn cả cháu đã làm đến thời điểm này.

542
00:32:01,961 --> 00:32:04,464
Tôi đã nói chuyện với
nhiều bạn trẻ những năm qua,

543
00:32:04,547 --> 00:32:08,301
và thành thật mà nói,
tôi có linh cảm tốt về các thế hệ kế cận,

544
00:32:08,384 --> 00:32:11,387
vì tôi thấy ngày càng nhiều bạn
tự mình đứng lên.

545
00:32:11,471 --> 00:32:12,305
Phải.

546
00:32:12,847 --> 00:32:15,767
Tôi nghĩ quan trọng là
cháu kế thừa và phát huy

547
00:32:15,850 --> 00:32:20,355
để ai đó ở độ 16 hay 17 hay 15 tuổi

548
00:32:20,438 --> 00:32:24,609
sẽ biết là cần làm gì đó khác biệt.

549
00:32:25,860 --> 00:32:27,403
Chúng ta hãy cúi đầu.

550
00:32:28,196 --> 00:32:30,740
Lạy Chúa, chúng con đến với Người tối nay

551
00:32:30,823 --> 00:32:35,161
sau khi chia sẻ câu chuyện của chúng con,
tâm sự về lịch sử của những điều

552
00:32:35,244 --> 00:32:38,247
chúng con được diễm phúc làm
nhân danh Chúa

553
00:32:38,331 --> 00:32:41,334
vào những năm 50 và 60,

554
00:32:41,834 --> 00:32:45,588
để thế hệ hiện tại
và tương lai sẽ được hưởng lợi.

555
00:32:45,672 --> 00:32:49,008
Vì vậy, lạy Chúa,
xin Người tiếp tục phù hộ

556
00:32:49,092 --> 00:32:51,928
khi chúng con theo đuổi con đường đời này.

557
00:32:52,011 --> 00:32:54,263
Nhân danh Chúa Jesus,
chúng con cầu nguyện, amen.

558
00:32:54,347 --> 00:32:55,348
Amen.

559
00:32:55,431 --> 00:32:56,599
- Amen.
- Amen.

560
00:32:56,683 --> 00:32:58,351
Tôi sẽ nếm thử món cá này.

561
00:32:58,893 --> 00:32:59,936
Vâng.

562
00:33:00,728 --> 00:33:02,605
- Tương ớt đâu nhỉ?
- Đúng rồi.

563
00:33:03,773 --> 00:33:06,275
Bởi nỗ lực
của các nhà hoạt động sinh viên này

564
00:33:06,359 --> 00:33:10,655
và những người khác khắp cả nước,
mục tiêu xóa bỏ phân biệt ở các nhà hàng

565
00:33:10,738 --> 00:33:13,616
đã tiếp cận được
người có chức vụ cao nhất ở Mỹ.

566
00:33:13,700 --> 00:33:17,370
Do đó, tôi thỉnh cầu
Quốc hội ban hành luật

567
00:33:17,954 --> 00:33:22,208
trao cho mọi dân Mỹ quyền được phục vụ
ở các cơ sở mở cửa cho đại chúng.

568
00:33:22,291 --> 00:33:24,627
Khách sạn, nhà hàng, rạp hát,

569
00:33:25,169 --> 00:33:27,505
cửa hàng bán lẻ, và các nơi tương tự.

570
00:33:30,008 --> 00:33:32,093
Việc họ mạo hiểm thời tuổi teen

571
00:33:32,176 --> 00:33:35,430
đã được đền đáp theo cách
mà chúng ta vẫn cảm thấy ngày nay.

572
00:33:35,972 --> 00:33:39,809
Đạo luật Dân quyền 1964 được thông qua,

573
00:33:39,892 --> 00:33:42,979
trao cho người Mỹ da đen
quyền hợp pháp được ăn

574
00:33:43,062 --> 00:33:45,273
ở bất kỳ nhà hàng nào khắp đất nước.

575
00:33:45,898 --> 00:33:49,694
Và di sản hoạt động xã hội của họ
vẫn còn giá trị đến ngày nay

576
00:33:49,777 --> 00:33:53,156
qua các doanh nhân trẻ,
như đầu bếp từng đoạt giải

577
00:33:53,239 --> 00:33:55,616
kiêm tác giả
sách dạy nấu ăn nổi danh Todd Richards

578
00:33:55,700 --> 00:34:00,997
và đầu bếp kiêm nhà văn về ẩm thực
được xuất bản rộng rãi Erika Council,

579
00:34:01,080 --> 00:34:03,416
mà cuộc chiến của họ
để giữ cho nhà hàng nổi bật

580
00:34:03,499 --> 00:34:05,668
ở một khu phố da đen về mặt lịch sử

581
00:34:05,752 --> 00:34:07,795
đã trở thành một phong trào riêng.

582
00:34:08,880 --> 00:34:13,384
Lớn lên ở Atlanta, tôi còn nhớ

583
00:34:13,885 --> 00:34:17,805
anh là một trong những
đầu bếp da đen đầu tiên và nổi bật nhất

584
00:34:17,889 --> 00:34:19,849
mà chúng ta có ở thành phố này,

585
00:34:20,516 --> 00:34:23,311
và vì thế
tiếng nói của anh rất quan trọng,

586
00:34:23,811 --> 00:34:25,813
nên tôi rất muốn

587
00:34:25,897 --> 00:34:29,776
tìm hiểu sâu hơn một chút
về triết lý của anh,

588
00:34:29,859 --> 00:34:32,070
cách nó phát triển những năm qua.

589
00:34:32,153 --> 00:34:35,865
Khi tôi đến lễ trao giải,
mọi dân tộc đều lên sân khấu,

590
00:34:36,365 --> 00:34:38,951
nhưng chẳng ai đại diện cho
nền văn hóa của chúng ta.

591
00:34:39,035 --> 00:34:42,789
Tôi thực sự phải
tự vấn ngược lại bản thân để hiểu rằng

592
00:34:43,539 --> 00:34:46,375
tôi đang làm tốt
việc nấu món ăn của người khác,

593
00:34:46,459 --> 00:34:51,255
nhưng sẽ làm gì cho chính cộng đồng mình?
Đặc biệt là ở một thành phố như Atlanta,

594
00:34:51,339 --> 00:34:53,591
khi họ xem chúng tôi là Khu Bốn Cũ,

595
00:34:53,674 --> 00:34:57,261
cái nôi của dân quyền,
vẫn là tâm điểm của dân quyền,

596
00:34:57,345 --> 00:35:00,389
sao tôi lại ngồi ở nơi này
giới thiệu món ăn của ai đó,

597
00:35:00,473 --> 00:35:03,684
giành giải mà không kể
chuyện của mình, gia đình mình?

598
00:35:03,768 --> 00:35:07,563
Làm sao để khiến khu phố của mình
lành mạnh và trọn vẹn?

599
00:35:07,647 --> 00:35:10,900
- Bằng cách kể chuyện của mình trên đĩa.
- Được đấy.

600
00:35:12,068 --> 00:35:13,444
Trời, nhìn màu sắc xem.

601
00:35:14,153 --> 00:35:16,781
Tôi rất hào hứng được tiếp hai vị ở đây,

602
00:35:16,864 --> 00:35:19,659
và muốn đãi các vị
vài món ăn truyền thống miền Nam ngon.

603
00:35:22,161 --> 00:35:24,372
Bà tôi nấu được nhiều món khác nhau.

604
00:35:24,455 --> 00:35:29,127
Món gà luôn là vào Chủ Nhật,
và bà không nhất thiết luôn chiên đâu.

605
00:35:29,210 --> 00:35:31,629
Bà sẽ nướng lò lửa trên
hoặc lửa bao quanh, luộc.

606
00:35:31,712 --> 00:35:33,923
Để tôi giải thích món gà nướng lửa trên.

607
00:35:34,006 --> 00:35:36,843
Gà được ngâm nước muối.
Nước muối trà ngọt việt quất.

608
00:35:36,926 --> 00:35:40,096
Tôi lấy một ít trà ngọt còn thừa,
thêm chút muối vào.

609
00:35:40,179 --> 00:35:43,224
Ta ngâm thịt qua đêm
rồi cứ thế nướng lò cửa trên.

610
00:35:43,307 --> 00:35:46,018
Màu bắt mắt này
đến từ lớp da được caramel hóa,

611
00:35:46,102 --> 00:35:50,231
nhờ chút đường có sẵn trong trà ngọt
và đem lại hương vị đậm đà đó.

612
00:35:50,314 --> 00:35:53,484
Ta nếm được
chất chát của quả việt quất ở cuối.

613
00:35:53,568 --> 00:35:57,029
- Với tôi, nó toàn vị ngọt thịt ở cuối.
- Rất ngon.

614
00:35:57,113 --> 00:35:57,947
Thật sự luôn.

615
00:35:58,030 --> 00:36:00,950
Anh ấy làm món gà này
như mình là cụ của ai đó.

616
00:36:01,033 --> 00:36:01,909
Đúng.

617
00:36:02,618 --> 00:36:05,663
- Con gà này cực kỳ ngon.
- Ừ.

618
00:36:06,164 --> 00:36:08,791
Tôi muốn lấy
ít bánh quy của Erika và làm sandwich.

619
00:36:09,292 --> 00:36:11,544
Đây là bánh quy ngô của chúng tôi.

620
00:36:11,627 --> 00:36:14,130
- Cảm ơn.
- Trong bánh có ngô nạo tươi.

621
00:36:14,672 --> 00:36:16,340
Tôi thích cách nó dễ bửa.

622
00:36:16,424 --> 00:36:19,552
Và tôi cũng đánh giá cao phần ngô

623
00:36:20,386 --> 00:36:22,471
được rải bên trong đây.

624
00:36:22,555 --> 00:36:24,974
- Món ăn truyền thống miền Nam toàn rau.
- Ừ.

625
00:36:25,057 --> 00:36:28,102
Luôn có rau. Ở Bắc Carolina là rau và lợn.

626
00:36:29,103 --> 00:36:32,440
Ý tôi là, mùa hè luôn có ngô. Rồi cà chua.

627
00:36:32,523 --> 00:36:35,526
Tất cả các thứ đó
luôn được kết hợp trong bánh quy.

628
00:36:35,610 --> 00:36:38,446
Bà cô Mabel của tôi
từng làm bánh quy sữa ngô.

629
00:36:38,529 --> 00:36:40,865
Bà sẽ đun sôi nước dùng, rồi đến sữa.

630
00:36:42,158 --> 00:36:45,661
Tôi tự nhủ, "Để mình làm tương tự",
nhưng chỉ lặp một ít.

631
00:36:46,245 --> 00:36:50,124
Thật thú vị
khi Erika nói về cà chua trong bánh quy.

632
00:36:51,042 --> 00:36:53,961
Vì món tôi yêu thích
luôn là cà chua và bánh quy,

633
00:36:54,045 --> 00:36:57,423
và mứt này đang dùng giấm rượu sherry,

634
00:36:57,506 --> 00:37:00,176
nó cũng tạo ra một loại axít khác.

635
00:37:01,385 --> 00:37:03,888
Chà, bánh quy này ngon quá. Thử xem nào.

636
00:37:03,971 --> 00:37:06,682
Bà ngoại tôi từng làm bánh quy.

637
00:37:06,766 --> 00:37:08,809
Một điều về gia đình bên ngoại tôi

638
00:37:08,893 --> 00:37:13,022
từ Goldsboro, Bắc Carolina là
họ quan tâm đến cộng đồng và dân quyền.

639
00:37:13,105 --> 00:37:17,818
Nên không chỉ học nghệ thuật làm bánh quy,
mọi người còn học về dân quyền.

640
00:37:18,319 --> 00:37:21,155
Tôi mới mười tuổi khi nghe câu chuyện này.

641
00:37:21,239 --> 00:37:25,910
Một lần, bà ấy ăn ở một nhà hàng,
bà bảo có một nhóm sinh viên da trắng

642
00:37:25,993 --> 00:37:29,413
ngồi cùng bàn với họ.
Và bà nói mình rất lo lắng.

643
00:37:29,497 --> 00:37:31,707
Bà không chắc có nên đứng dậy không.

644
00:37:31,791 --> 00:37:35,002
Và họ, các anh biết đấy,
trượt cái đĩa lại gần và nói,

645
00:37:35,086 --> 00:37:37,338
"Muốn ăn chứ? Mấy món này khá ngon".

646
00:37:37,421 --> 00:37:41,008
Thậm chí nhiều năm sau,
cái cách bà ấy mô tả việc đó,

647
00:37:41,092 --> 00:37:44,262
tôi tỏ vẻ, "Chà, bà thật là…"
Bà gần như rất xúc động.

648
00:37:44,345 --> 00:37:48,933
Một phần vì bà chưa từng
thực sự ngồi cùng bàn với người da trắng.

649
00:37:49,016 --> 00:37:52,311
Kiểu, họ đang ngồi ở bàn tôi
và muốn ăn cùng tôi.

650
00:37:52,395 --> 00:37:56,607
Lần đầu tiên chúng tôi nói về bánh quy,
bà đã kể tôi nghe câu chuyện đó.

651
00:37:56,691 --> 00:37:58,859
Với tôi nó vẫn có ấn tượng sâu đậm,

652
00:37:58,943 --> 00:38:02,530
kể cả bây giờ tôi làm ra chúng.
Nó chính là đi theo tôi mãi.

653
00:38:03,030 --> 00:38:05,032
Khi người ta nói về dân quyền,

654
00:38:05,866 --> 00:38:08,744
nếu có thực sự
nói với người trong gia đình,

655
00:38:08,828 --> 00:38:12,081
tôi lớn lên gần người già
nên luôn được nghe kể chuyện,

656
00:38:12,164 --> 00:38:14,792
nhưng hồi đó, mọi thứ đều là phản kháng.

657
00:38:14,875 --> 00:38:19,505
Chỉ thức dậy buổi sáng và tồn tại
cũng là một hành động phản kháng.

658
00:38:19,588 --> 00:38:22,675
Đó là một câu chuyện sâu sắc

659
00:38:22,758 --> 00:38:24,677
về bà ngoại cô và…

660
00:38:24,760 --> 00:38:25,636
Bánh quy.

661
00:38:25,720 --> 00:38:26,554
Đúng vậy.

662
00:38:28,264 --> 00:38:32,351
Lựa chọn hoàn toàn
sống đúng với màu da đen

663
00:38:32,435 --> 00:38:37,565
thực sự luôn là
hình thức phản kháng tuyệt vời nhất.

664
00:38:37,648 --> 00:38:38,733
Chắc chắn là thế.

665
00:38:38,816 --> 00:38:41,777
Vì thế món ăn truyền thống miền Nam
mới quan trọng,

666
00:38:41,861 --> 00:38:44,697
bởi chỉ cắn một miếng
là kể được một câu chuyện.

667
00:38:45,448 --> 00:38:48,909
Hãy kể một số thách thức
mà hai người gặp phải

668
00:38:48,993 --> 00:38:51,454
khi cố gắng mở cửa kinh doanh.

669
00:38:51,537 --> 00:38:54,749
Thách thức lớn nhất
là sở hữu quyền đối với không gian

670
00:38:54,832 --> 00:38:57,460
chúng tôi đang nấu ăn ở đây.
Chúng tôi đã thấy ở đâu đó,

671
00:38:57,543 --> 00:39:00,338
người ta đến, nhà phát triển dự án đến
và đoạt nhà của bạn.

672
00:39:00,421 --> 00:39:04,800
Giờ mà đi trên Đại lộ Auburn,
cứ nhìn sự chỉnh trang đô thị xem.

673
00:39:04,884 --> 00:39:09,847
Ý là, chúng ta hoàn toàn không hiện hữu,
ngoài Todd và các đầu bếp da đen,

674
00:39:09,930 --> 00:39:13,392
Các nhà phát triển dự án này,
đa số là người da trắng,

675
00:39:13,476 --> 00:39:16,979
có khả năng xâm nhập
và phá hủy khu dân cư của chúng ta,

676
00:39:17,063 --> 00:39:21,359
xây lên tất cả các không gian
không thể chi trả, không thể với được này.

677
00:39:21,442 --> 00:39:23,861
Chúng ta bị dạy
hổ thẹn về món ăn của mình.

678
00:39:24,362 --> 00:39:28,949
Rằng nó chả bao giờ lên đĩa của ai.
Rằng kỹ thuật của chúng ta không tốt.

679
00:39:29,033 --> 00:39:32,119
Rằng chúng ta là
một nhúm cái này, một nhúm cái kia.

680
00:39:32,203 --> 00:39:35,956
Hai vị biết đấy, tất cả những ẩn ý
và khuôn mẫu về gà chiên.

681
00:39:36,040 --> 00:39:40,503
Rằng nó nhiều dầu mỡ, nó thế này thế kia.
Rồi họ đến khu phố của chúng ta,

682
00:39:40,586 --> 00:39:42,755
góc nào cũng có chỗ bán gà chiên.

683
00:39:42,838 --> 00:39:44,465
- Chúng ta không sở hữu.
- Phải.

684
00:39:44,548 --> 00:39:47,843
Một ai đó đến,
bắt chước món ăn của ta và thu lợi từ nó.

685
00:39:48,344 --> 00:39:51,597
Chỉnh trang đô thị là
một hình thức bạo lực độc nhất.

686
00:39:52,139 --> 00:39:55,267
vì nó không chỉ về việc
ép chúng ta di dời,

687
00:39:55,351 --> 00:39:57,186
và ta không sống ở đây nữa,

688
00:39:57,728 --> 00:40:00,523
mà đó còn là
sự xóa nhòa văn hóa của chúng ta,

689
00:40:00,606 --> 00:40:03,609
và các vị biết đấy,
đó thực sự là điều tôi muốn,

690
00:40:03,692 --> 00:40:08,948
rằng người dân Atlanta
đoàn kết lại và cố gắng bảo tồn.

691
00:40:09,031 --> 00:40:13,202
Chúng ta, với tư cách một cộng đồng,
nói chung, rất mạnh mẽ.

692
00:40:13,285 --> 00:40:16,205
Tôi chỉ nhìn vào những gì
chúng ta có thể đạt được

693
00:40:16,288 --> 00:40:20,292
khi tất cả chúng ta chung tay
và khi chúng ta nói, "Đây là gia đình".

694
00:40:20,376 --> 00:40:24,171
Chúng ta sẽ gây quỹ,
sẽ xây trung tâm cộng đồng này.

695
00:40:24,255 --> 00:40:28,384
Hãy nhìn vào các khu phố của người da đen
và biết bao nhiêu thư viện,

696
00:40:28,467 --> 00:40:30,719
hiệu thuốc cùng hiệu sách

697
00:40:30,803 --> 00:40:34,473
được xây dựng chỉ bởi cộng đồng,
chỉ nhờ gây quỹ.

698
00:40:34,557 --> 00:40:38,227
Nó đến từ việc ta biết,
"Được, chúng ta là những gì mình có".

699
00:40:38,310 --> 00:40:41,313
Tôi nghĩ ta phải trở lại vấn đề đó,
thành thật…

700
00:40:41,397 --> 00:40:44,233
Các vị đang nói…
Giờ là kinh doanh gia đình thật rồi.

701
00:40:44,316 --> 00:40:46,235
- Tôi nói…
- Đây là kinh doanh gia đình.

702
00:40:46,318 --> 00:40:49,822
- Dù gì đây là Atlanta.
- Không có kịch bản trước đâu.

703
00:40:49,905 --> 00:40:51,699
Tôi đồng ý. Tôi đã rất tự hào

704
00:40:51,782 --> 00:40:54,994
về việc lớn lên ở Atlanta.

705
00:40:55,077 --> 00:40:56,412
Đến từ Atlanta,

706
00:40:56,912 --> 00:40:59,748
tôi thực sự luôn cảm thấy

707
00:41:00,749 --> 00:41:02,877
gắn bó với khu phố này nói riêng.

708
00:41:02,960 --> 00:41:06,338
Những ký ức đầu đời
khi còn là một đứa trẻ ở Atlanta

709
00:41:07,047 --> 00:41:09,383
là mẹ tôi học ở Đại học Clark.

710
00:41:09,467 --> 00:41:13,137
Nó là về, kiểu như,
những thứ các vị đã biết.

711
00:41:13,220 --> 00:41:14,221
- Ừ.
- Ừ.

712
00:41:14,305 --> 00:41:17,850
Và chúng ta vẫn có cơ hội

713
00:41:18,559 --> 00:41:20,311
trong cộng đồng này

714
00:41:21,145 --> 00:41:24,440
để bảo tồn lịch sử này.

715
00:41:24,523 --> 00:41:27,902
Tôi nghĩ giờ ta đang thấy
mọi người quay về cộng đồng này,

716
00:41:27,985 --> 00:41:32,698
chú ý trở lại ẩm thực của chúng ta và nói,
"Này, biết chưa? Thật ra, đây chính là

717
00:41:32,781 --> 00:41:35,075
nền tảng mọi món bạn đang ăn ở đây".

718
00:41:35,159 --> 00:41:38,078
Có vô vàn sức mạnh
ở món ăn truyền thống miền Nam,

719
00:41:38,162 --> 00:41:42,166
nấu ăn kiểu nông thôn, món ăn miền Nam,
bất kể họ muốn gọi nó là gì,

720
00:41:42,249 --> 00:41:45,127
thứ không chỉ bị nhiều người
khiến ta thấy như nó không tốt

721
00:41:45,211 --> 00:41:47,755
để họ có thể
điều chỉnh và kiếm tiền từ nó,

722
00:41:47,838 --> 00:41:50,966
họ đã khiến ta nghĩ là
không thể tính phí họ,

723
00:41:51,050 --> 00:41:55,346
trong khi họ mở vô số nhà hàng
và tính phí 100 đô một đĩa cùng món đó.

724
00:41:55,429 --> 00:41:58,516
Nhưng giờ ta sẽ quay lại và nói,
"Biết chưa? Đây là của chúng tôi".

725
00:41:58,599 --> 00:42:00,267
Hãy lấy lại quyền sở hữu nó.

726
00:42:00,351 --> 00:42:01,727
Erika giảng kinh được đấy.

727
00:42:01,810 --> 00:42:04,563
Ừ, giờ làm luôn.
Cho tôi bục giảng kinh đi.

728
00:42:04,647 --> 00:42:06,232
Cô ấy có thể giảng thật luôn.

729
00:42:06,315 --> 00:42:08,734
Ta có thể làm thế
bằng cách làm bánh quy và gà

730
00:42:08,817 --> 00:42:10,152
rồi ngồi đó nói về nó.

731
00:42:13,280 --> 00:42:16,742
Trong khi mở rộng và phát triển
phổ biến ở nhiều thành phố,

732
00:42:16,825 --> 00:42:20,663
chỉnh trang đô thị đang xóa sổ
chính nền văn hóa đã xây nên chúng.

733
00:42:22,122 --> 00:42:24,750
Lời giải của chúng ta
cho kiểu di dời đó là gì?

734
00:42:26,293 --> 00:42:27,920
Làm thế nào chống lại nó?

735
00:42:28,921 --> 00:42:32,675
Atlanta đã thay đổi rất nhiều
so với hồi tôi còn nhỏ.

736
00:42:33,300 --> 00:42:36,554
Nó khiến tôi
phải tìm kiếm thứ ta vẫn có thể níu giữ.

737
00:42:40,641 --> 00:42:42,309
Nhưng tôi không nản lòng.

738
00:42:42,393 --> 00:42:45,396
Miễn là còn có
những đầu bếp như Todd và Erika,

739
00:42:45,479 --> 00:42:47,606
những thợ bánh như Cheryl và MJ,

740
00:42:48,274 --> 00:42:51,110
và các cơ sở
do người da đen làm chủ như Paschal,

741
00:42:51,610 --> 00:42:54,488
Atlanta sẽ luôn sừng sững trong lịch sử

742
00:42:54,572 --> 00:42:57,199
của ẩm thực da đen phá vỡ rào cản.

743
00:42:59,535 --> 00:43:03,163
Trong khi Phong trào Dân quyền chứng kiến
dân thường thực thi công lý

744
00:43:03,247 --> 00:43:05,291
bằng mọi hình thức thách thức,

745
00:43:05,374 --> 00:43:08,627
ngày nay một thế hệ mới
các nông dân chân ướt chân ráo,

746
00:43:09,211 --> 00:43:10,629
các nhà hoạt động ẩm thực,

747
00:43:11,255 --> 00:43:14,216
và các đầu bếp đang kế thừa trọng trách

748
00:43:14,300 --> 00:43:16,927
bằng cách đòi lại
tập quán ẩm thực văn hóa của chúng tôi

749
00:43:17,428 --> 00:43:19,805
và trỗi dậy mạnh mẽ quay về vùng đất này

750
00:43:20,639 --> 00:43:24,518
để viết chương tiếp theo
của cuộc giải phóng người da đen.

751
00:44:13,692 --> 00:44:15,694
Biên dịch: Đầu Thị Chiến