1 00:00:02,000 --> 00:00:07,000 Downloaded from YTS.MX 2 00:00:06,506 --> 00:00:11,886 EEN NETFLIX ORIGINAL-DOCUMENTAIRE 3 00:00:08,000 --> 00:00:13,000 Official YIFY movies site: YTS.MX 4 00:00:18,810 --> 00:00:21,813 Stel jezelf voor,  rijdend in een bergachtig gebied… 5 00:00:21,896 --> 00:00:25,316 …op een omhoog slingerende bergweg… 6 00:00:25,400 --> 00:00:29,529 …een overbelaste motor die veel te snel rijdt… 7 00:00:30,196 --> 00:00:32,532 …rijdend zonder koplampen… 8 00:00:32,615 --> 00:00:35,118 …kliffen waar je dreigt te vallen. 9 00:00:36,411 --> 00:00:41,166 Je wilt de koplampen aandoen en dat is wat de wetenschap altijd probeert. 10 00:00:41,249 --> 00:00:44,878 Zorgen voor licht zodat we zien welke risico's we lopen. 11 00:00:47,130 --> 00:00:49,924 Nieuwe ontdekkingen van wetenschappers… 12 00:00:50,008 --> 00:00:52,886 …bestuderen hoe onze planeet werkt… 13 00:00:52,969 --> 00:00:55,346 …zijn van het grootste belang… 14 00:00:55,430 --> 00:00:56,598 …voor ons allemaal. 15 00:00:57,098 --> 00:00:59,726 Hun inzichten zijn zeer verontrustend. 16 00:01:00,477 --> 00:01:03,480 Maar ze geven ons ook hoop… 17 00:01:03,563 --> 00:01:06,775 …want ze laten ons zien hoe we dingen kunnen oplossen. 18 00:01:08,902 --> 00:01:11,237 Iemand die zijn leven heeft gewijd aan… 19 00:01:11,321 --> 00:01:14,199 …het bestuderen van deze wereldwijd belangrijke problemen… 20 00:01:14,282 --> 00:01:15,658 …komt uit Zweden. 21 00:01:17,118 --> 00:01:18,745 Johan Rockstrom. 22 00:01:20,038 --> 00:01:22,999 Wat hij en zijn collega's over de hele wereld ontdekten… 23 00:01:23,083 --> 00:01:27,504 …is misschien wel het belangrijkste wetenschappelijke inzicht van onze tijd. 24 00:01:28,713 --> 00:01:30,882 Johan heeft ons hoop gegeven. 25 00:01:31,508 --> 00:01:34,511 Hoop dat er een uitweg is uit deze crisis… 26 00:01:35,095 --> 00:01:37,263 …en als je het hebt gehoord… 27 00:01:37,430 --> 00:01:41,017 …kijk je misschien nooit meer  op dezelfde manier naar de wereld. 28 00:01:41,726 --> 00:01:43,436 Dit gaat niet om de planeet. 29 00:01:43,520 --> 00:01:46,481 Dit gaat over ons.  Het gaat om onze toekomst. 30 00:01:46,564 --> 00:01:48,566 We hebben nog een kans. 31 00:01:49,067 --> 00:01:53,655 Het venster naar de toekomst  voor de mensheid is nog open. 32 00:01:54,364 --> 00:01:57,492 Dat is het mooie aan waar we nu zijn. 33 00:02:10,380 --> 00:02:12,966 Ons begrip van hoe onze planeet werkt… 34 00:02:13,049 --> 00:02:14,425 …wordt altijd beter. 35 00:02:15,760 --> 00:02:18,263 We kunnen nu duidelijker dan ooit zien… 36 00:02:18,346 --> 00:02:20,723 …hoe de complexiteit van het leven… 37 00:02:20,807 --> 00:02:23,977 …wezenlijk is om te overleven. 38 00:02:25,979 --> 00:02:30,733 Maar de biologische diversiteit stort in  en ons klimaat verandert. 39 00:02:31,317 --> 00:02:35,530 Johan Rockstrom heeft zich gericht  op wat onze planeet stabiel houdt. 40 00:02:37,115 --> 00:02:40,451 We zijn de eerste generatie,  die dankzij de wetenschap… 41 00:02:40,535 --> 00:02:43,204 …op de hoogte is dat wij de stabiliteit… 42 00:02:43,288 --> 00:02:46,457 …en het vermogen van de planeet aarde om… 43 00:02:46,541 --> 00:02:49,252 …de menselijke ontwikkeling te steunen, ondermijnen. 44 00:02:49,502 --> 00:02:51,045 Dit komt uit ijskerngegevens. 45 00:02:51,129 --> 00:02:54,340 Dit is denk ik de belangrijkste grafiek die we heden hebben. 46 00:02:54,424 --> 00:02:56,467 De grafiek is een openbaring. 47 00:02:57,135 --> 00:02:59,762 Het toont wereldwijde temperatuurvariatie… 48 00:02:59,846 --> 00:03:02,432 …in de afgelopen 100.000 jaar… 49 00:03:02,515 --> 00:03:05,393 …sinds de eerste verschijning van moderne mensen. 50 00:03:05,476 --> 00:03:09,314 We sprongen tussen plus en min tien graden Celsius in tien jaar. 51 00:03:09,397 --> 00:03:13,234 We hadden het simpel gezegd moeilijk. 52 00:03:13,318 --> 00:03:18,615 Wat belangrijk is, is dat de temperatuur slechts 10.000 jaar geleden stabiliseerde. 53 00:03:18,698 --> 00:03:20,450 LEEFTIJD (DUIZENDEN JAREN GELEDEN) 54 00:03:20,533 --> 00:03:23,536 Je ziet in de grafiek  dat dit een opmerkelijk… 55 00:03:23,620 --> 00:03:27,290 …zelfs bijna wonderbaarlijk stabiele, interglaciale periode is. 56 00:03:27,916 --> 00:03:30,585 Geologen hebben deze periode van stabiliteit… 57 00:03:30,668 --> 00:03:32,629 …een eigen speciale naam gegeven. 58 00:03:32,837 --> 00:03:35,089 Het heet het Holoceen. 59 00:03:35,965 --> 00:03:37,842 Het Holoceen is opmerkelijk. 60 00:03:37,926 --> 00:03:41,679 Het is een warme periode met een  gemiddelde wereldtemperatuur… 61 00:03:41,763 --> 00:03:44,474 …die schommelt tussen plus en min één graad Celsius… 62 00:03:44,557 --> 00:03:46,017 …gedurende de hele periode. 63 00:03:47,185 --> 00:03:48,353 Plus of min één. 64 00:03:48,436 --> 00:03:50,730 …is plus of min één graad Celsius. 65 00:03:50,813 --> 00:03:54,776 Zo kwam de moderne wereld  zoals wij die kennen tot stand. 66 00:03:55,652 --> 00:03:59,989 De stabiele Holoceentemperaturen gaven ons een stabiele planeet. 67 00:04:00,907 --> 00:04:03,159 Het zeeniveau stabiliseerde. 68 00:04:04,244 --> 00:04:05,370 Voor het eerst… 69 00:04:05,453 --> 00:04:08,623 …hadden we voorspelbare seizoenen en betrouwbaar weer. 70 00:04:11,167 --> 00:04:14,045 Die stabiliteit was fundamenteel. 71 00:04:14,128 --> 00:04:17,423 Voor het eerst was beschaving mogelijk… 72 00:04:17,507 --> 00:04:20,885 …en de mensheid maakte daar meteen gebruik van. 73 00:04:21,886 --> 00:04:24,806 We veredelden rijst, tarwe… 74 00:04:24,889 --> 00:04:27,892 …teff, maïs en sorghum… 75 00:04:27,976 --> 00:04:31,062 …vrijwel gelijkertijd  in verschillende werelddelen. 76 00:04:31,145 --> 00:04:34,148 Toen begonnen we aan de beschavingsreis zoals we die kennen. 77 00:04:34,232 --> 00:04:38,152 Dit is het interglaciale stadium  dat ons in staat heeft gesteld… 78 00:04:38,236 --> 00:04:40,989 …om onze moderne beschavingen  te ontwikkelen. 79 00:04:41,072 --> 00:04:44,993 Het Holoceen is de enige toestand van de aarde die zeker… 80 00:04:45,076 --> 00:04:48,371 …de moderne wereld  zoals wij die kennen, kan ondersteunen. 81 00:04:50,123 --> 00:04:52,208 Sinds het begin van de beschaving… 82 00:04:52,292 --> 00:04:55,795 …zijn we afhankelijk van deze stabiele staat van de planeet… 83 00:04:56,462 --> 00:04:59,507 …een planeet  met twee permanente ijskappen… 84 00:05:00,133 --> 00:05:01,718 …stromende rivieren… 85 00:05:02,302 --> 00:05:04,887 …een gordel van bossen… 86 00:05:04,971 --> 00:05:06,514 …betrouwbaar weer… 87 00:05:07,348 --> 00:05:09,726 …en een overvloed aan leven. 88 00:05:10,518 --> 00:05:12,061 Tijdens het Holoceen… 89 00:05:12,145 --> 00:05:15,565 …heeft deze stabiele planeet  ons te eten gegeven… 90 00:05:15,648 --> 00:05:19,110 …water om te drinken  en schone lucht om te ademen… 91 00:05:19,193 --> 00:05:22,864 …maar we hebben het Holoceen net achter ons gelaten. 92 00:05:22,947 --> 00:05:25,742 De exponentiële toename  van de menselijke druk op de aarde… 93 00:05:25,825 --> 00:05:27,076 …heeft nu een fase bereikt… 94 00:05:27,160 --> 00:05:29,871 …waarin we ons eigen geologische tijdperk hebben gecreëerd. 95 00:05:31,372 --> 00:05:35,501 Wetenschappers hebben onlangs verklaard dat het Holoceen is afgelopen… 96 00:05:35,585 --> 00:05:38,338 …en dat we nu in het Antropoceen zijn… 97 00:05:38,421 --> 00:05:40,048 …het tijdperk van de mens… 98 00:05:40,131 --> 00:05:44,969 …want wij zijn nu de belangrijkste  drijfveer voor verandering op aarde. 99 00:05:46,220 --> 00:05:49,432 We hebben de helft  van het bewoonbare land veranderd… 100 00:05:49,515 --> 00:05:52,185 …om er gewassen te verbouwen en vee te fokken. 101 00:05:53,811 --> 00:05:58,816 We verplaatsen meer sediment en gesteente dan alle natuurlijke processen op aarde. 102 00:05:59,359 --> 00:06:03,112 Meer dan de helft van de oceaan wordt actief bevist. 103 00:06:03,196 --> 00:06:07,200 Negen van de tien van ons ademen ongezonde lucht in. 104 00:06:07,950 --> 00:06:09,786 En in één mensenleven… 105 00:06:09,869 --> 00:06:13,664 …hebben we de aarde  met meer dan één graad opgewarmd. 106 00:06:14,540 --> 00:06:19,629 Ik denk dat de akeligste boodschap voor de mensheid de volgende is: 107 00:06:19,712 --> 00:06:22,423 Het is ons in slechts 50 jaar gelukt… 108 00:06:23,007 --> 00:06:27,678 …om ons uit een toestand te halen… 109 00:06:27,762 --> 00:06:30,723 …waar we al 10.000 jaar in hadden gezeten. 110 00:06:30,807 --> 00:06:35,937 Lopen we het risico de hele planeet te destabiliseren? 111 00:06:38,815 --> 00:06:41,734 Het is een verbijsterende situatie. 112 00:06:41,818 --> 00:06:44,237 Voor het eerst moeten we serieus nadenken… 113 00:06:44,320 --> 00:06:47,740 …over het risico van destabilisatie van de hele planeet. 114 00:06:47,824 --> 00:06:50,451 POTSDAM-INSTITUUT VOOR KLIMAATONDERZOEK 115 00:06:50,535 --> 00:06:54,288 Het was Johans ambitie om het grote geheel te zien… 116 00:06:54,872 --> 00:06:57,959 …om te putten  uit een wereldwijd netwerk van kennis… 117 00:06:59,210 --> 00:07:02,964 …om uit te zoeken  wat de hele planeet stabiel houdt. 118 00:07:03,589 --> 00:07:07,093 Wat zijn de systemen die de toestand van de planeet bepalen? 119 00:07:07,176 --> 00:07:11,514 En of het er vijf zijn of 30 waren, dat wisten we niet toen we begonnen. 120 00:07:11,597 --> 00:07:14,851 We stelden gewoon de vraag: 121 00:07:14,934 --> 00:07:19,439 'Kunnen we de systemen identificeren die de toestand van de planeet regelen?' 122 00:07:19,522 --> 00:07:25,111 Die systemen hebben de planeet  stabiel gehouden tijdens het Holoceen. 123 00:07:25,194 --> 00:07:29,824 Als we onze druk op aarde verhogen, bestaat het gevaar dat die systemen… 124 00:07:29,907 --> 00:07:31,492 …zullen beginnen af te breken… 125 00:07:31,576 --> 00:07:34,537 …dat we de grenzen van de aarde  zullen doorbreken… 126 00:07:34,620 --> 00:07:38,082 …waardoor de stabiliteit  die we nodig hebben, instort. 127 00:07:38,166 --> 00:07:40,710 Ik was ervan overtuigd  dat we deze uitdaging… 128 00:07:40,793 --> 00:07:43,796 …wilden aangaan om de grenzen van de planeet te bepalen… 129 00:07:43,880 --> 00:07:47,925 …en een kwantitatief punt  kunnen identificeren waar voorbij… 130 00:07:48,426 --> 00:07:52,555 …we het risico lopen  niet-lineaire veranderingen te triggeren… 131 00:07:52,638 --> 00:07:54,682 …en dat wordt dan je grens? 132 00:07:58,478 --> 00:08:02,106 Als wetenschappers de grenzen van onze planeet kunnen bepalen… 133 00:08:02,190 --> 00:08:04,734 …kunnen ze ons ook de routekaart geven… 134 00:08:04,817 --> 00:08:07,570 …om ons uit onze huidige crisis te halen… 135 00:08:07,653 --> 00:08:10,698 …om ons niet alleen te tonen hoe instorting te voorkomen… 136 00:08:10,781 --> 00:08:14,577 …maar hoe we onze eigen toekomst  op aarde veiligstellen? 137 00:08:19,457 --> 00:08:23,127 De eerste en meest voor de hand liggende grens is ons allemaal bekend. 138 00:08:23,794 --> 00:08:28,841 Nu de mondiale temperatuur warmer is dan sinds het begin van de beschaving… 139 00:08:28,925 --> 00:08:32,136 …is er een gevaar dat we de grens van het aardse klimaat… 140 00:08:32,220 --> 00:08:33,596 …al te buiten zijn gegaan. 141 00:08:34,931 --> 00:08:38,059 Misschien is wel het meest alarmerende bewijs hiervan… 142 00:08:38,726 --> 00:08:41,521 …de verandering van het ijs  op onze planeet. 143 00:08:43,689 --> 00:08:47,318 Als Zweed voelt hij dit duidelijker dan de meesten. 144 00:08:48,903 --> 00:08:51,864 Als kind in Zweden,  zoals alle kinderen in Zweden… 145 00:08:51,948 --> 00:08:57,078 …leren we dat de zuidtop bij Kebnekaise de hoogste piek in ons land is. 146 00:08:57,161 --> 00:08:58,454 En het is iets… 147 00:08:58,538 --> 00:09:02,083 …dat ingebakken zit in de identiteit  van een Zweedse burger. 148 00:09:02,500 --> 00:09:05,002 Dus met verdriet besef je… 149 00:09:05,086 --> 00:09:06,921 …dat… 150 00:09:07,004 --> 00:09:11,342 …dat niet langer het geval zal zijn. 151 00:09:12,802 --> 00:09:17,098 De zuidelijke piek van Kebnekaise verloor onlangs zijn status… 152 00:09:17,181 --> 00:09:19,225 …als hoogste piek in Zweden. 153 00:09:22,436 --> 00:09:24,814 De gletsjer die het hoogste punt was… 154 00:09:24,897 --> 00:09:28,526 …punt slinkt jaarlijks al  met een halve meter… 155 00:09:28,609 --> 00:09:30,695 …gedurende de laatste 50 jaar. 156 00:09:33,489 --> 00:09:36,242 Wat we hier in Kebnekais zien… 157 00:09:36,325 --> 00:09:40,329 …zal op zich  de planeet niet destabiliseren. 158 00:09:40,913 --> 00:09:44,792 Maar met twee permanente ijskappen… 159 00:09:44,875 --> 00:09:47,670 …in het Noordpoolgebied en op Antarctica… 160 00:09:47,753 --> 00:09:52,049 …is de voorwaarde voor de planeet  om in deze staat te blijven… 161 00:09:52,133 --> 00:09:55,261 …waardoor we beschavingen zoals we die kennen konden ontwikkelen. 162 00:09:55,344 --> 00:09:59,390 En daarom is het zo zorgwekkend… 163 00:09:59,473 --> 00:10:01,976 …om gletsjers te zien smelten… 164 00:10:02,059 --> 00:10:06,022 …ongeacht of het een kleine gletsjer is in Kebnekaise… 165 00:10:06,105 --> 00:10:08,357 …of dat het over Groenland gaat… 166 00:10:08,441 --> 00:10:11,402 …omdat ze allemaal bijdragen… 167 00:10:11,485 --> 00:10:15,573 …aan deze fantastische capaciteit om de planeet af te koelen. 168 00:10:15,656 --> 00:10:18,909 Dit verkoelende effect was essentieel om de temperatuur… 169 00:10:18,993 --> 00:10:21,746 …van de aarde stabiel te houden tijdens het Holoceen. 170 00:10:21,829 --> 00:10:26,125 Het ijs van de planeet reflecteerde exact de juiste hoeveelheid zonne-energie… 171 00:10:26,208 --> 00:10:27,877 …terug de ruimte in. 172 00:10:29,754 --> 00:10:34,592 Een permanent wit oppervlak zoals we hier om ons heen zien… 173 00:10:34,675 --> 00:10:39,805 …weerkaatst 90 à 95% van de inkomende warmte van de zon. 174 00:10:42,975 --> 00:10:45,936 Als deze ijskappen beginnen te smelten… 175 00:10:46,020 --> 00:10:48,314 …worden ze niet alleen kleiner… 176 00:10:48,397 --> 00:10:51,817 …waardoor de randzones  erg donker zijn en hitte absorberen… 177 00:10:51,901 --> 00:10:55,071 …maar doordat je  een vloeibaar oppervlak op het ijs krijgt… 178 00:10:55,154 --> 00:11:00,284 …verandert de kleur dusdanig dat je tot een punt kunt komen… 179 00:11:00,368 --> 00:11:04,246 …waar de ijskappen omslaan  van zelfkoelend… 180 00:11:04,330 --> 00:11:06,582 …naar zelfverwarmend… 181 00:11:06,666 --> 00:11:11,003 …en dat is  het meest dramatische omslagpunt… 182 00:11:11,087 --> 00:11:12,672 …in het aardse systeem. 183 00:11:12,755 --> 00:11:14,548 Een omslagpunt is een punt… 184 00:11:14,632 --> 00:11:17,760 …waar een verandering onomkeerbaar wordt. 185 00:11:18,219 --> 00:11:21,430 Het is net een trein die op een helling geparkeerd staat… 186 00:11:21,514 --> 00:11:23,474 …en dan begint te rijden. 187 00:11:24,308 --> 00:11:26,519 We verliezen de remmen van de trein… 188 00:11:27,728 --> 00:11:29,897 …dus de trein gaat sneller rijden… 189 00:11:29,980 --> 00:11:33,275 …steeds sneller en op een bepaald moment verliezen we de controle. 190 00:11:36,654 --> 00:11:38,948 We verliezen al de remmen… 191 00:11:39,031 --> 00:11:42,535 …die het smelten van de Groenlandse ijskap konden voorkomen. 192 00:11:42,868 --> 00:11:45,037 Toen ik hier op mijn 20e kwam… 193 00:11:45,121 --> 00:11:47,415 …voelde het als een droom… 194 00:11:47,498 --> 00:11:50,084 GEOLOGISCH ONDERZOEK  VAN DENEMARKEN EN GROENLAND 195 00:11:50,167 --> 00:11:53,754 …want ik zag landschappen die ik alleen uit schoolboeken kende. 196 00:11:55,631 --> 00:11:58,884 Jason is een van de vele wetenschappers over de hele wereld… 197 00:11:58,968 --> 00:12:01,053 …wiens bewijs en inzichten… 198 00:12:01,137 --> 00:12:03,764 …van fundamenteel belang waren  voor Johans onderzoek. 199 00:12:04,306 --> 00:12:07,435 De millennia sneeuwval op Groenland stapelde zich op… 200 00:12:07,518 --> 00:12:08,894 …en vormde deze ijskoepel. 201 00:12:08,978 --> 00:12:12,231 Die is drie kilometer dik  en tot ver in de atmosfeer… 202 00:12:12,314 --> 00:12:13,941 …is het daar erg koud. 203 00:12:16,152 --> 00:12:18,779 Terwijl het smelt, daalt het oppervlak… 204 00:12:18,863 --> 00:12:21,115 …van de ijskap in warmere lucht… 205 00:12:21,198 --> 00:12:22,992 …en versnelt het smelten. 206 00:12:24,577 --> 00:12:30,082 Hoe meer het smelt, hoe koeler het klimaat moet worden om het om te keren. 207 00:12:31,250 --> 00:12:35,296 Maar het huidige klimaat is al te warm voor Groenland. 208 00:12:35,921 --> 00:12:40,134 Dus in het huidige klimaat is Groenland al voorbij de drempel… 209 00:12:40,217 --> 00:12:46,307 …waar het nu 10.000 kubieke meter ijs per seconde verliest. 210 00:12:46,766 --> 00:12:49,143 Dat is het gemiddelde verliespercentage. 211 00:12:49,226 --> 00:12:52,897 Dat verlies zal alleen doorgaan… 212 00:12:52,980 --> 00:12:55,316 …als het klimaat warmer wordt. 213 00:12:55,900 --> 00:12:57,860 Is Groenland verloren? 214 00:12:58,986 --> 00:13:00,362 Blijkbaar wel. 215 00:13:05,534 --> 00:13:09,413 Tenzij we het klimaat op aarde  flink kunnen afkoelen… 216 00:13:10,164 --> 00:13:14,251 …zal het smelten van de Groenlandse ijskap onvermijdelijk doorgaan. 217 00:13:17,213 --> 00:13:21,175 Het drama hier is dat een kenmerk  van omslagpunten is… 218 00:13:21,258 --> 00:13:25,179 …dat als de aan-knop eenmaal is ingedrukt, je het niet kunt stoppen. 219 00:13:25,262 --> 00:13:27,973 Het neemt het over. Het is te laat. Je kunt niet zeggen… 220 00:13:28,057 --> 00:13:31,769 'Oeps. Nu besef ik dat ik de Groenlandse ijskap niet wilde smelten. 221 00:13:31,852 --> 00:13:33,395 Laten we teruggaan.' 222 00:13:33,479 --> 00:13:34,814 Nee, het is te laat. 223 00:13:35,356 --> 00:13:39,527 Als je deze omslagpunten passeert, kun je een terugslagpunt ingaan… 224 00:13:39,610 --> 00:13:42,696 …waarbij je de planeet commiteert… 225 00:13:42,780 --> 00:13:45,825 …naar een onomkeerbaar wegglijden… 226 00:13:45,908 --> 00:13:48,869 …uit een staat die in ons geval… 227 00:13:48,953 --> 00:13:50,996 …ons, de mens, kan steunen. 228 00:13:52,122 --> 00:13:54,333 Het smelten van Groenlands ijskap… 229 00:13:54,416 --> 00:13:58,587 …zou de zeespiegel wereldwijd met zeven meter verhogen. 230 00:13:59,129 --> 00:14:03,467 Stel je een wereld voor waar de zeespiegel niet stabiel is. 231 00:14:03,551 --> 00:14:04,844 Waar het verandert. 232 00:14:05,344 --> 00:14:08,097 Steden, honderden kuststeden… 233 00:14:08,180 --> 00:14:10,808 …worden nu bedreigd  door de stijgende zeeën. 234 00:14:11,725 --> 00:14:14,478 Die stabiliteit in de zeespiegel  was bepalend… 235 00:14:14,562 --> 00:14:17,481 …voor de ontwikkeling van de beschaving. 236 00:14:18,983 --> 00:14:23,737 Het is een Mad Max-toekomst die ons staat te wachten. 237 00:14:27,032 --> 00:14:31,036 Maar Groenland is slechts een van de polaire ijskappen op aarde… 238 00:14:31,120 --> 00:14:34,456 …en wordt valt in het niet  bij de zuidelijke tweelinghelft. 239 00:14:36,750 --> 00:14:38,294 Nog niet zo lang geleden… 240 00:14:39,044 --> 00:14:44,133 …werd gedacht dat Antarctica het veerkrachtige systeem was. 241 00:14:44,216 --> 00:14:49,638 Die ijskap werd niet erg beïnvloed door de klimaatverandering. 242 00:14:49,722 --> 00:14:52,057 Maar nu is dat compleet veranderd. 243 00:14:52,141 --> 00:14:56,395 Heden zien we versneld verlies van massa… 244 00:14:56,478 --> 00:14:59,481 …en van ijs in de oceaan op Antarctica. 245 00:15:03,903 --> 00:15:07,823 West Antarctica zou een zeespiegelstijging van meer dan vijf meter veroorzaken… 246 00:15:09,033 --> 00:15:10,701 Als het volledig zou smelten… 247 00:15:10,784 --> 00:15:13,787 …en Oost-Antarctica heeft het tienvoudige daarvan… 248 00:15:13,871 --> 00:15:17,291 …dus meer dan 50 meter  aan zeespiegelpotentieel. 249 00:15:17,374 --> 00:15:19,793 Ricarda is een van Johans collega's… 250 00:15:19,877 --> 00:15:23,297 …en ze onderzoekt hoe omslagpunten kunnen samenwerken. 251 00:15:23,380 --> 00:15:28,928 Het belangrijkste punt hier is: alles in het systeem van de aarde is verbonden. 252 00:15:29,511 --> 00:15:32,181 Als een deel van het klimaatsysteem… 253 00:15:32,264 --> 00:15:34,808 …zijn omslagpunt kruist… 254 00:15:34,892 --> 00:15:36,810 …dan is het waarschijnlijker… 255 00:15:36,894 --> 00:15:40,522 …dat andere delen van het systeem  ook hun kritieke grens overschrijden… 256 00:15:40,606 --> 00:15:45,027 …zodat je kunt denken aan een domino-effect. 257 00:15:45,110 --> 00:15:49,198 Als je er een omgooit kan dit  tot een trapsgewijs effect leiden. 258 00:15:49,281 --> 00:15:52,451 Duidelijk is, dat door de doorgaande opwarming van de aarde… 259 00:15:52,534 --> 00:15:54,078 …wij het risico vergroten… 260 00:15:54,161 --> 00:15:57,039 …op omslagpunten in het systeem van de aarde. 261 00:16:00,376 --> 00:16:04,463 Overschrijden we omslagpunten, ontketenen we onomkeerbare veranderingen. 262 00:16:04,546 --> 00:16:07,841 De planeet die onze beste vriend was zal in een positie komen… 263 00:16:07,925 --> 00:16:11,720 …waar hij de spanning dempt en verlaagt… 264 00:16:11,804 --> 00:16:13,722 …koolstofdioxide opzuigt… 265 00:16:13,806 --> 00:16:17,059 …warmte opneemt, schokken opvangt… 266 00:16:17,142 --> 00:16:20,896 …en zal kantelen naar een punt waar het de opwarming zelf kan versterken… 267 00:16:20,980 --> 00:16:22,398 …en een vijand worden. 268 00:16:23,983 --> 00:16:28,112 Het klimaat wordt natuurlijk opgewarmd door broeikasgassen… 269 00:16:28,195 --> 00:16:30,990 …dus in onze uitstoot van deze gassen… 270 00:16:31,073 --> 00:16:33,534 …vinden we een wereldwijd omslagpunt. 271 00:16:34,368 --> 00:16:36,912 Sinds lang voor de mens verscheen… 272 00:16:36,996 --> 00:16:41,500 …volgde de gemiddelde temperatuur van de aarde nauwgezet… 273 00:16:41,583 --> 00:16:44,545 …de concentratie kooldioxide in de atmosfeer. 274 00:16:45,254 --> 00:16:46,588 Tijdens het Holoceen… 275 00:16:46,672 --> 00:16:49,341 …bleef deze concentratie vrij stabiel… 276 00:16:49,425 --> 00:16:50,300 LEEFTIJD (JAAR) 277 00:16:50,342 --> 00:16:53,429 …maar dat veranderde allemaal met de industriële revolutie. 278 00:16:53,512 --> 00:16:59,476 In 1988 passeerden we 350 deeltjes per miljoen kooldioxide… 279 00:16:59,601 --> 00:17:01,395 …in de atmosfeer van de aarde. 280 00:17:01,478 --> 00:17:04,565 Dit was het moment waarop we de grens overschreden. 281 00:17:04,648 --> 00:17:08,610 Sindsdien lopen we het risico  veranderingen te triggeren… 282 00:17:08,694 --> 00:17:11,363 …die leiden tot een op hol geslagen opwarming. 283 00:17:11,447 --> 00:17:14,033 Ga je voorbij 350 ppm (deeltjes per miljoen)… 284 00:17:14,116 --> 00:17:16,785 …in de concentratie kooldioxide in de atmosfeer… 285 00:17:16,869 --> 00:17:20,080 …dan kom je in de gevarenzone. 286 00:17:20,164 --> 00:17:25,127 Dus 350 deeltjes per miljoen is de eerste van Johans grenzen… 287 00:17:25,210 --> 00:17:27,755 …en die zijn we al ver voorbij. 288 00:17:28,255 --> 00:17:32,885 Op dit moment hebben we een concentratie van kooldioxide… 289 00:17:32,968 --> 00:17:37,222 …in de atmosfeer bereikt van ongeveer 415 deeltjes per miljoen. 290 00:17:37,765 --> 00:17:40,267 We beginnen de gevolgen te zien… 291 00:17:40,350 --> 00:17:43,353 …van in 't midden zijn van de gevarenzone in de klimaatgrens… 292 00:17:43,437 --> 00:17:47,941 …in termen van vaker voorkomende droogte en hittegolven en overstromingen… 293 00:17:48,025 --> 00:17:50,778 …het versneld smelten van ijs… 294 00:17:50,861 --> 00:17:56,033 …versnelde ontdooiing van permafrost en vaker voorkomen van bosbranden. 295 00:17:57,034 --> 00:17:59,828 Daarna komt een tweede drempel. 296 00:17:59,912 --> 00:18:05,667 We naderen snel 450 deeltjes per miljoen kooldioxide. 297 00:18:06,126 --> 00:18:08,337 En de grens van de  planetaire gevaarzone… 298 00:18:08,420 --> 00:18:11,507 …wordt bepaald door de onzekerheidsmarge in de wetenschap. 299 00:18:11,590 --> 00:18:14,927 Nu schatten we  dat de onzekerheidsmarge in de wetenschap… 300 00:18:15,010 --> 00:18:17,554 …ergens ligt tussen 350 ppp… 301 00:18:17,638 --> 00:18:22,309 …wat de grens is tussen de veilige en  de gevaarlijke zone binnengaan… 302 00:18:22,392 --> 00:18:24,520 …tot 450 ppm… 303 00:18:24,603 --> 00:18:28,482 …wanneer je de gevarenzone verlaat en een heel risicozone ingaat. 304 00:18:29,149 --> 00:18:31,360 Als we in de risicozone komen… 305 00:18:31,443 --> 00:18:35,697 …worden onomkeerbare omslagpunten zeer waarschijnlijk, of onvermijdelijk… 306 00:18:35,781 --> 00:18:38,117 …en dit is een conservatieve schatting… 307 00:18:38,242 --> 00:18:42,371 …gezien de tekenen van omslagpunten nu overal om ons heen zijn. 308 00:18:42,454 --> 00:18:45,999 Simpel gezegd ,  de planetaire klimaatgrens… 309 00:18:46,083 --> 00:18:51,171 …is gelijk aan 1,5 graden Celsius  opwarming en het levert al dit bewijs… 310 00:18:51,255 --> 00:18:54,800 …dat we een groot risico nemen als we onszelf toestaan… 311 00:18:54,883 --> 00:18:56,718 …om boven de 1,5 uit te komen. 312 00:18:57,094 --> 00:19:00,305 We zijn op 1,1 en gaan snel naar 1,5… 313 00:19:00,389 --> 00:19:05,018 …en onze enige kans om binnen  de planetaire klimaatgrenzen te blijven… 314 00:19:05,102 --> 00:19:11,066 …is om binnen 30 jaar een fossiele  brandstofvrije economie te bereiken. 315 00:19:14,027 --> 00:19:18,323 Hoewel het doelwit voor de mondiale temperatuur de krantenkoppen haalde… 316 00:19:18,407 --> 00:19:22,744 …wist Johan dat dit slechts een deel was van een groter geheel… 317 00:19:22,828 --> 00:19:27,291 …want onze planeet is afhankelijk van meer dan alleen het klimaat. 318 00:19:27,916 --> 00:19:32,421 Er moest meer onderzoek en bewijs komen… 319 00:19:32,504 --> 00:19:38,051 …om te concluderen dat we ook vier biosfeergrenzen hebben. 320 00:19:38,635 --> 00:19:41,263 Grenzen in de levende aarde. 321 00:19:42,514 --> 00:19:45,392 Deze bevatten de landsamenstellng. 322 00:19:45,475 --> 00:19:48,770 Hoe is de samenstelling van biomen op aarde? 323 00:19:49,813 --> 00:19:53,233 De drie regenwouden, de gematigde bossen… 324 00:19:53,317 --> 00:19:54,943 …de boreale bossen… 325 00:19:55,027 --> 00:19:56,361 …de graslanden… 326 00:19:57,279 --> 00:19:58,655 …de watergebieden. 327 00:20:01,158 --> 00:20:02,910 Ten tweede de biodiversiteit. 328 00:20:02,993 --> 00:20:06,955 Dus alle soorten in het water en op het land. 329 00:20:10,209 --> 00:20:13,420 En dan de derde, de bloedbaan, de hydrologische cyclus… 330 00:20:13,503 --> 00:20:14,630 ZOET WATER 331 00:20:14,713 --> 00:20:17,007 …en tot slot de injectie van voedingsstoffen… 332 00:20:17,090 --> 00:20:18,008 VOEDINGSSTOFFEN 333 00:20:18,091 --> 00:20:21,053 …onmisbaar voor de werking van de levende biosfeer… 334 00:20:21,136 --> 00:20:23,222 …de stikstof- en fosforcycli. 335 00:20:24,223 --> 00:20:29,019 De eerste van de biosfeergrenzen, de leefgebiedssamenstelling op aarde… 336 00:20:29,102 --> 00:20:33,815 …gaat over hoe we die  natuurlijke leefgebieden nu transformeren. 337 00:20:35,192 --> 00:20:38,153 We naderen snel een groot omslagpunt… 338 00:20:38,237 --> 00:20:41,740 …in een van de grootste  overgebleven wildernissen. 339 00:20:43,200 --> 00:20:44,368 De Amazone. 340 00:20:47,037 --> 00:20:49,331 Carlos Nobre bestudeert  al tientallen jaren… 341 00:20:49,414 --> 00:20:53,835 …het belang van het regenwoud  voor de stabiliteit van onze planeet. 342 00:20:53,919 --> 00:20:56,463 Hij was de eerste die alarm sloeg. 343 00:20:57,422 --> 00:20:59,383 INST. HOGERE STUDIES UNI VAN SÃO PAULO 344 00:20:59,466 --> 00:21:02,511 Ik zag de Amazone in 1971-72 ongestoord. 345 00:21:05,430 --> 00:21:06,932 Ik zag het regenwoud… 346 00:21:08,267 --> 00:21:09,393 …en de rivieren. 347 00:21:10,602 --> 00:21:13,605 Ik zwom in de Rio Negro met de piranha's… 348 00:21:13,689 --> 00:21:15,816 …en er is me nooit iets overkomen. 349 00:21:15,899 --> 00:21:19,987 Sinds die tijd zijn grote delen  van de Amazone vrijgemaakt… 350 00:21:20,070 --> 00:21:22,531 …voor vee- en sojateelt. 351 00:21:22,614 --> 00:21:28,245 Carlos heeft ontdekt dat dit ons dichter bij onomkeerbare verandering brengt… 352 00:21:28,328 --> 00:21:29,913 …van wat er over is. 353 00:21:30,414 --> 00:21:35,585 In 1998 begonnen we met het grootste wetenschappelijke experiment… 354 00:21:35,669 --> 00:21:37,671 …ooit in een tropisch regenwoud. 355 00:21:40,007 --> 00:21:42,634 Veel torens werden gebouwd  in het regenwoud… 356 00:21:42,718 --> 00:21:45,679 …om te bestuderen hoe het  zijn eigen klimaat creëert. 357 00:21:46,221 --> 00:21:50,976 De gegevens laten zien dat grote delen  van het regenwoud opdrogen. 358 00:21:52,936 --> 00:21:56,481 In de Amazone duurt het droge seizoen maximaal drie maanden. 359 00:21:56,565 --> 00:21:59,651 Maar met de opwarming van de aarde… 360 00:21:59,735 --> 00:22:03,530 …en bosdegradatie  door menselijke activiteiten… 361 00:22:03,613 --> 00:22:05,699 …met name veeteelt en sojateelt… 362 00:22:06,325 --> 00:22:11,580 …is het droge seizoen  elk decennium sinds de jaren 80… 363 00:22:11,663 --> 00:22:14,750 …zes dagen langer geworden. 364 00:22:15,292 --> 00:22:18,253 Naarmate het bos wordt verkleind en gefragmenteerd… 365 00:22:18,337 --> 00:22:20,672 …is zijn vermogen om water te recycleren… 366 00:22:20,756 --> 00:22:24,259 …en regen te produceren in het droge seizoen, afgenomen. 367 00:22:25,469 --> 00:22:28,764 Als het droge seizoen langer duurt  dan vier maanden… 368 00:22:28,847 --> 00:22:32,559 …sterven de junglebomen en  worden vervangen door savanne… 369 00:22:32,642 --> 00:22:35,520 …een proces dat savannisering heet. 370 00:22:36,313 --> 00:22:40,442 Er zijn tekenen dat delen  van de Amazone al veranderen. 371 00:22:41,693 --> 00:22:45,072 Als de ontbossing boven de 20 tot 25% van het bos komt… 372 00:22:45,739 --> 00:22:48,867 …met de toenemende opwarming van de aarde… 373 00:22:48,950 --> 00:22:53,789 …zullen we vast een onomkeerbaar proces  van savannisering doormaken… 374 00:22:53,872 --> 00:22:58,877 …die 50 tot 60% van het Amazonewoud kan beïnvloeden. 375 00:23:00,128 --> 00:23:05,175 We hebben al bijna 20%  van het Amazoneregenwoud verloren. 376 00:23:06,009 --> 00:23:09,096 We staan misschien op het punt  de Amazone te veranderen… 377 00:23:09,179 --> 00:23:12,641 …van een planeetvriend tot -vijand. 378 00:23:12,891 --> 00:23:16,686 Terwijl de jungle in een savanne verandert sterven er veel bomen… 379 00:23:16,770 --> 00:23:19,398 …en komt er koolstof vrij in de atmosfeer. 380 00:23:19,981 --> 00:23:23,276 Carlos heeft berekend dat de Amazone… 381 00:23:23,360 --> 00:23:27,155 …de komende 30 jaar 200 miljard ton kan vrijgeven. 382 00:23:27,239 --> 00:23:30,867 Dat komt overeen met alle koolstof… 383 00:23:30,951 --> 00:23:33,453 …die afgelopen vijf jaar  wereldwijd is uitgestoten. 384 00:23:33,537 --> 00:23:37,499 We zijn zeer dicht bij het omslagpunt. 385 00:23:38,291 --> 00:23:42,003 Zijn we begaan met de bestrijding van de klimaatcrisis? 386 00:23:42,087 --> 00:23:47,384 Zijn we begaan met  de koolstof in het bos houden… 387 00:23:47,968 --> 00:23:49,719 …of 'Het boeit me niet'? 388 00:23:53,390 --> 00:23:56,935 Er is reden tot grote zorg op dit punt. 389 00:23:57,018 --> 00:24:00,564 We breiden nog steeds landbouwgrond uit naar natuurlijke ecosystemen. 390 00:24:00,647 --> 00:24:03,024 We kappen het regenwoud nog steeds… 391 00:24:03,108 --> 00:24:05,235 …in een systeem bedreigend tempo. 392 00:24:07,612 --> 00:24:09,990 En het zijn niet alleen de regenwouden. 393 00:24:10,073 --> 00:24:15,996 Alle boomsoorten zijn van onschatbare waarde voor de stabiliteit van de planeet. 394 00:24:16,913 --> 00:24:21,710 Zo veel zelfs dat een verlies van slechts 25% van de bosbedekking… 395 00:24:21,793 --> 00:24:25,255 …catastrofale kantelpunten kan triggeren. 396 00:24:26,173 --> 00:24:29,843 Maar we hebben al bijna  40 procent verwijderd. 397 00:24:29,926 --> 00:24:33,638 We zitten al in de gevarenzone  voor deze grens. 398 00:24:39,019 --> 00:24:44,191 Een tweede groot gevolg van ontbossing is een verlies aan biodiversiteit… 399 00:24:45,442 --> 00:24:46,610 …in de natuur. 400 00:24:47,444 --> 00:24:51,323 Biodiversiteit is de tweede biosfeergrens… 401 00:24:51,907 --> 00:24:55,744 …omdat het ons vermogen  om op aarde te gedijen ondersteunt. 402 00:24:56,369 --> 00:24:58,622 Maar we behandelen het niet goed. 403 00:24:58,705 --> 00:25:01,583 De natuur wordt afgebroken met een snelheid en op een schaal… 404 00:25:01,666 --> 00:25:04,377 PLATFORM BIODIVERSITEIT  EN ECOSYSTEEMDIENSTEN 405 00:25:04,461 --> 00:25:06,254 …ongekend in de geschiedenis. 406 00:25:07,589 --> 00:25:10,800 Anne Larigauderie is een ecoloog… 407 00:25:10,884 --> 00:25:13,803 …die gealarmeerd is  door de overvloed aan bewijs. 408 00:25:13,887 --> 00:25:16,014 Overal ter wereld… 409 00:25:16,097 --> 00:25:17,933 …gaat de natuur achteruit. 410 00:25:19,267 --> 00:25:23,188 Eén miljoen soorten planten en dieren… 411 00:25:23,271 --> 00:25:25,482 …op een geschat totaal… 412 00:25:25,565 --> 00:25:29,694 …van acht miljoen  worden met uitsterven bedreigd. 413 00:25:31,238 --> 00:25:34,616 Als we doorgaan met deze negatieve trend… 414 00:25:34,699 --> 00:25:38,703 …gaan we misschien naar een zesde massa-uitsterven. 415 00:25:41,206 --> 00:25:43,333 In slechts 50 jaar tijd… 416 00:25:43,416 --> 00:25:49,214 …heeft de mensheid 68% van de wereldwijde populaties van wilde dieren weggevaagd. 417 00:25:49,297 --> 00:25:53,426 Het is duidelijk dat we midden in een crisis zitten. 418 00:25:54,010 --> 00:25:56,429 Het verlies van al dit leefklimaat… 419 00:25:56,513 --> 00:26:01,309 …bedreigt al die biodiversiteit ons eigen leven op aarde. 420 00:26:10,235 --> 00:26:13,530 Met de huidige negatieve tendensen in de biodiversiteit… 421 00:26:13,613 --> 00:26:17,409 …zullen we de planeet niet kunnen voeden. 422 00:26:17,492 --> 00:26:21,329 Daarvoor heb je  een goed functionerende natuur nodig. 423 00:26:27,544 --> 00:26:30,338 Voor Johan was het een verhaal  dicht bij huis… 424 00:26:30,422 --> 00:26:32,340 …dat hem echt trof. 425 00:26:32,424 --> 00:26:38,179 Ik las dit verhaal in de krant over  Britse wetenschappers die in Zweden… 426 00:26:38,263 --> 00:26:42,892 …kortharige hommelkoninginnen  kwamen stelen. 427 00:26:43,852 --> 00:26:46,146 Ze glipten 's nachts naar binnen… 428 00:26:46,229 --> 00:26:49,441 …en pakten deze honderd hommelkoninginnen… 429 00:26:49,524 --> 00:26:51,359 …en namen ze mee naar Engeland… 430 00:26:51,443 --> 00:26:54,362 …om te redden wat ze hadden vernietigd. 431 00:26:56,573 --> 00:26:59,784 In heel Europa zijn kortharige hommels… 432 00:26:59,868 --> 00:27:02,287 …belangrijke bestuivers voor voedselgewassen… 433 00:27:02,370 --> 00:27:07,500 …maar in de jaren 90 waren ze uitgestorven in Groot-Brittannië. 434 00:27:10,003 --> 00:27:11,504 Zo krijg je een land… 435 00:27:11,588 --> 00:27:14,591 …dat zich gedwongen voelt naar een ander land te gaan… 436 00:27:14,674 --> 00:27:17,302 …en dan wat van hun bestuivers steelt… 437 00:27:17,385 --> 00:27:19,471 …om een functionerend ecosysteem te hebben. 438 00:27:19,554 --> 00:27:22,682 Dat was voor mij persoonlijk… 439 00:27:22,766 --> 00:27:26,728 …een moment van besef dat… 440 00:27:27,812 --> 00:27:29,147 …dit serieus is. 441 00:27:30,857 --> 00:27:34,110 Zo'n 70% van de gewassen in de wereld… 442 00:27:34,194 --> 00:27:37,656 …is afhankelijk van insectenbestuiving. 443 00:27:38,698 --> 00:27:42,243 Maar de uitbreiding  van intensieve monocultuur leidt tot… 444 00:27:42,327 --> 00:27:44,871 …een drastische afname van insecten. 445 00:27:46,122 --> 00:27:49,459 De ironie is dat  onze wereldwijde productie van voedsel… 446 00:27:49,542 --> 00:27:50,835 …in wezen… 447 00:27:50,919 --> 00:27:55,006 …alles wegvaagt waar onze voedselproductie op vertrouwt. 448 00:27:58,176 --> 00:28:01,346 Het was niet alleen het bewijs  van een van de grondslagen… 449 00:28:01,429 --> 00:28:05,433 …in het onderzoek naar biodiversiteit,  namelijk dat biodiversiteit niet iets is… 450 00:28:05,517 --> 00:28:08,687 …dat we moeten beschermen omdat het mooi is… 451 00:28:08,770 --> 00:28:12,982 …of een morele verantwoordelijkheid van één soort, de mens, voor… 452 00:28:13,066 --> 00:28:15,652 …een andere soort, zoals planten en dieren. 453 00:28:15,735 --> 00:28:20,323 Nee, het is de gereedschapskist voor  het functioneren van onze samenlevingen. 454 00:28:21,533 --> 00:28:25,495 Het is een fundamenteel stukje van de puzzel… 455 00:28:25,578 --> 00:28:28,873 …zodat voedselproductie, schone lucht, schoon water… 456 00:28:28,957 --> 00:28:33,128 …koolstofvastlegging, recyclen  van voedingsstoffen zal werken. 457 00:28:35,922 --> 00:28:39,259 Wetenschappers hebben geprobeerd de voordelen te berekenen… 458 00:28:39,342 --> 00:28:42,011 …die insecten leveren door gewoon… 459 00:28:42,095 --> 00:28:44,347 …hun dagelijkse dingen in grote getale te doen… 460 00:28:44,431 --> 00:28:47,767 …waarbij elke soort subtiel  een andere dienst levert… 461 00:28:48,435 --> 00:28:52,439 …maar hun waarde is meestal onberekenbaar tot ze opeens… 462 00:28:55,066 --> 00:28:55,942 …weg zijn. 463 00:28:58,069 --> 00:29:02,115 Een planeet zonder insecten is geen functionerende planeet. 464 00:29:05,577 --> 00:29:09,748 En natuurlijk is de achteruitgang niet alleen beperkt tot insecten. 465 00:29:10,707 --> 00:29:15,044 De natuur is uitgemolken omdat onze landbouw zich heeft uitgebreid… 466 00:29:15,128 --> 00:29:18,339 …over een groot deel  van het bewoonbare land op aarde. 467 00:29:18,506 --> 00:29:21,259 Vandaag is van alle vogels op aarde… 468 00:29:21,342 --> 00:29:24,095 …slechts 30% wild. 469 00:29:25,180 --> 00:29:27,390 En van alle zoogdieren op de planeet… 470 00:29:27,474 --> 00:29:32,020 …bestaat nog maar 4% uit wilde soorten. 471 00:29:33,104 --> 00:29:36,274 Waar ligt de grens voor de biodiversiteit? 472 00:29:36,733 --> 00:29:38,943 Hoeveel meer van de natuur… 473 00:29:39,027 --> 00:29:43,281 …kunnen we nog verliezen voordat onze eigen samenlevingen instorten? 474 00:29:43,948 --> 00:29:48,119 Er zijn veel verschillende kantelpunten in de natuurlijke wereld… 475 00:29:48,203 --> 00:29:51,456 …en het is moeilijk de planeetgrens… 476 00:29:51,539 --> 00:29:54,542 …om te zetten als het gaat  om biodiversiteit… 477 00:29:54,626 --> 00:29:56,961 …want het leven is erg ingewikkeld. 478 00:29:58,505 --> 00:30:02,509 Eén grens voor het verlies van de natuur is moeilijk aan te wijzen… 479 00:30:02,592 --> 00:30:04,928 …vanwege de complexiteit van de natuur… 480 00:30:05,178 --> 00:30:09,682 …maar één ding is duidelijk. We zijn er al ver overheen. 481 00:30:11,184 --> 00:30:13,478 We zijn zo diep in het rood. 482 00:30:13,561 --> 00:30:16,231 We zitten op zo'n gevaarlijk punt… 483 00:30:16,314 --> 00:30:21,319 …wat het verlies van soorten op aarde en vernietigen van ecosystemen betreft… 484 00:30:21,402 --> 00:30:24,280 …dat we het verlies aan biologische diversiteit… 485 00:30:24,864 --> 00:30:26,950 …zo snel mogelijk moeten stoppen. 486 00:30:30,078 --> 00:30:33,790 Dit is het moment om een doel te stellen… 487 00:30:33,873 --> 00:30:37,460 …voor 2021, 2022. 488 00:30:37,544 --> 00:30:40,255 Wat ik bedoel is in het begin van dit decennium. 489 00:30:40,338 --> 00:30:43,925 Ons doel moet zijn  dat er totaal geen natuur verloren gaat. 490 00:30:46,427 --> 00:30:52,141 Het equivalent van maximaal 1,5 graden Celsius toegestane opwarming… 491 00:30:52,225 --> 00:30:54,519 …zou vanaf nu geen natuurverlies zijn. 492 00:30:57,772 --> 00:31:02,443 De derde biosfeergrens heeft te maken  met de bloedstroom van de planeet… 493 00:31:03,152 --> 00:31:06,573 …want zoet water  is iets ander fundamenteels… 494 00:31:06,656 --> 00:31:09,075 …waar de maatschappij afhankelijk van is. 495 00:31:09,158 --> 00:31:12,161 Wist je dat jij en ik elke dag… 496 00:31:12,245 --> 00:31:15,123 …zo'n 3000 liter zoet water… 497 00:31:15,206 --> 00:31:19,002 …per persoon nodig hebben om in leven te blijven? 498 00:31:19,586 --> 00:31:24,007 Je zal zeggen: 'Wat, 3000 liter? Drie ton water? Hoe is dat mogelijk?' 499 00:31:24,090 --> 00:31:28,720 Ja, we hebben maar 50 liter nodig  voor hygiëne en drinken. 500 00:31:29,804 --> 00:31:32,891 Wij, in de rijke wereld, gebruiken nog eens zo'n 100… 501 00:31:32,974 --> 00:31:35,351 …voor de was,  onze huishoudelijke behoeften… 502 00:31:35,435 --> 00:31:38,980 …en de industrie heeft nog eens 150 nodig, dus dat is 300 liter. 503 00:31:39,063 --> 00:31:43,651 Maar de rest, de 2500 of zo, is voor eten. 504 00:31:44,360 --> 00:31:50,867 Dat is het zoete water om alles  te produceren wat er op ons bord komt. 505 00:31:53,494 --> 00:31:57,290 Zoet water heeft een speciale betekenis voor Johan. 506 00:31:57,373 --> 00:31:59,626 Het was zijn doctoraatsonderwerp… 507 00:31:59,709 --> 00:32:04,297 …waarvoor hij vele jaren onderzoek deed in de semi-aride gebieden van Afrika. 508 00:32:05,256 --> 00:32:08,968 Ik bracht van zonsopgang tot zonsondergang door… 509 00:32:09,052 --> 00:32:11,638 …met rondlopen, zwetend als een rund… 510 00:32:11,721 --> 00:32:13,932 …om gegevens te verzamelen… 511 00:32:14,015 --> 00:32:15,975 …profielen van de grond graven… 512 00:32:16,059 --> 00:32:19,187 …grondmonsters nemen,  grondvochtmetingen doen. 513 00:32:19,938 --> 00:32:23,191 Gegevens over de windsnelheid en de regenval verzamelen. 514 00:32:24,233 --> 00:32:28,029 Ik heb zoveel bladoppervlakte gemeten. Je kunt je niet voorstellen… 515 00:32:28,112 --> 00:32:32,867 …hoe minutieus een wetenschapper moet zijn, in vierkante millimeters… 516 00:32:32,951 --> 00:32:36,120 …de grootte van alle bladeren van een plant meten. 517 00:32:38,206 --> 00:32:42,627 Die details had hij nodig om een veel grotere vraag te beantwoorden. 518 00:32:43,127 --> 00:32:46,506 Hoeveel water hebben we nodig om de wereld te voeden? 519 00:32:47,256 --> 00:32:50,426 Mijn voorzichtige antwoord  tijdens mijn Msc was: 520 00:32:50,510 --> 00:32:52,929 'Ja, er leek genoeg water te zijn.' 521 00:32:53,304 --> 00:32:55,181 Maar het verhaal heeft nog een kant. 522 00:32:55,848 --> 00:32:59,185 Is er een wereldwijde drempel  voor zoet watergebruik… 523 00:32:59,268 --> 00:33:02,063 …waarbuiten het systeem instort? 524 00:33:03,523 --> 00:33:07,735 We hebben alle stroomgebieden  van de wereld gescand en toen… 525 00:33:07,819 --> 00:33:10,905 …de minimum hoeveelheid bepaald… 526 00:33:10,989 --> 00:33:14,242 …dat wegvloeiend water in een stroomgebied… 527 00:33:14,325 --> 00:33:18,204 …moet hebben om de vochtigheid in het systeem te behouden… 528 00:33:18,287 --> 00:33:21,124 …zodat je een bloeiend ecosysteem hebt… 529 00:33:21,207 --> 00:33:24,669 …goede toevoer van water,  functionerende rivierbekkens. 530 00:33:25,461 --> 00:33:29,424 De hoeveelheid water die momenteel uit elke rivier wordt onttrokken… 531 00:33:29,507 --> 00:33:33,386 …onthult waarom velen  nu dreigen op te drogen. 532 00:33:36,097 --> 00:33:42,061 Volgens onze evaluatie zitten we wereldwijd nog steeds… 533 00:33:42,145 --> 00:33:44,397 …in de veilige zone met zoet water… 534 00:33:44,480 --> 00:33:46,983 …maar we gaan snel naar de gevarenzone. 535 00:33:52,739 --> 00:33:54,991 De laatste biosfeergrens… 536 00:33:55,074 --> 00:33:59,454 …betreft de stroom van voedingsstoffen, stikstof en fosfor. 537 00:34:00,038 --> 00:34:03,708 Dat zijn de essentiële componenten van alle levende wezens… 538 00:34:03,791 --> 00:34:06,627 …de belangrijkste ingrediënten in kunstmest. 539 00:34:07,170 --> 00:34:12,008 Johan heeft uit de eerst hand de gevolgen  van hun toename in gebruik gezien. 540 00:34:13,760 --> 00:34:18,389 Hij bracht zijn zomers door  op een eiland in de Oostzee. 541 00:34:19,182 --> 00:34:20,558 We waren dol op vissen. 542 00:34:20,641 --> 00:34:24,645 Meestal viste ik met mijn beste vriend, Anders… 543 00:34:24,729 --> 00:34:28,316 …en mijn broertje Nicklaus. 544 00:34:28,399 --> 00:34:30,526 Dus wij drieën konden vaak… 545 00:34:30,610 --> 00:34:35,865 …mijn moeder en vader vragen of ze vis wilden als avondeten. 546 00:34:35,948 --> 00:34:39,118 En dan kwamen we thuis met een vangst. 547 00:34:39,202 --> 00:34:41,913 Een van de avonturen was… 548 00:34:42,789 --> 00:34:46,751 …één, twee zeemijlen de open Oostzee op te gaan… 549 00:34:47,418 --> 00:34:50,963 …daar konden we met de hand kabeljauw vissen. 550 00:34:52,256 --> 00:34:55,426 Ik was toen de beste in het schoonmaken van de vis… 551 00:34:55,510 --> 00:34:58,304 …dus na een uur  moest ik stoppen met vissen… 552 00:34:58,387 --> 00:35:01,766 …want zoveel kabeljauw konden we alleen thuis brengen… 553 00:35:01,849 --> 00:35:05,686 …als we de vis ter plekke zouden kaken. 554 00:35:06,479 --> 00:35:09,607 Dan werden we overspoeld door zeemeeuwen… 555 00:35:09,690 --> 00:35:12,693 …want er waren zo veel… 556 00:35:12,777 --> 00:35:16,364 …ingewanden en stukken vis die ik afsneed… 557 00:35:16,447 --> 00:35:18,241 …zodat het in de boot paste. 558 00:35:21,119 --> 00:35:25,832 En als kind was je dan zo enthousiast. 559 00:35:27,708 --> 00:35:31,838 Een paar decennia later, heden, is de situatie totaal anders… 560 00:35:31,921 --> 00:35:36,467 …en niemand probeert nog kabeljauw te vangen… 561 00:35:36,551 --> 00:35:39,303 …omdat het letterlijk leeg is. 562 00:35:40,930 --> 00:35:46,894 Het ziet er net zo uit  als in de jaren 70 en 80… 563 00:35:46,978 --> 00:35:49,564 …van bovenaf gezien… 564 00:35:49,647 --> 00:35:53,568 …maar van onderaf is het totaal anders. 565 00:35:55,194 --> 00:35:59,365 Toen Johan een jongen was,  was de Oostzee een gezonde omgeving… 566 00:35:59,448 --> 00:36:02,577 …gedomineerd door roofvissen zoals kabeljauw. 567 00:36:03,119 --> 00:36:06,038 Overbevissing haalde veel van de vis weg… 568 00:36:06,122 --> 00:36:09,834 …maar mest die van de omringende velden wegspoelde zorgde ervoor… 569 00:36:09,917 --> 00:36:12,587 …dat de Oostzee in een ramp terechtkwam. 570 00:36:12,670 --> 00:36:15,923 Het is nu 's werelds meest vervuilde zee. 571 00:36:18,551 --> 00:36:24,140 Als je veel Oostzee-equivalenten hebt  wereldwijd… 572 00:36:24,223 --> 00:36:27,185 …is er reden tot grote bezorgdheid… 573 00:36:27,268 --> 00:36:29,854 …omdat het een signaal is… 574 00:36:29,937 --> 00:36:32,690 …dat de hele planeet… 575 00:36:32,773 --> 00:36:36,736 …langzaamaan zijn veerkracht verliest  en steeds zwakker wordt. 576 00:36:39,238 --> 00:36:44,577 Elena Bennett is een expert in de impact van kunstmest. 577 00:36:44,660 --> 00:36:48,497 We halen stikstof uit de lucht  en zetten het chemisch om… 578 00:36:48,581 --> 00:36:52,084 …in een vorm die door planten kan worden gebruikt… 579 00:36:52,168 --> 00:36:55,087 …of in het geval van fosfor graven we het op uit de grond. 580 00:36:55,171 --> 00:36:56,214 We ontginnen het. 581 00:36:57,256 --> 00:37:01,510 We hebben chemische paden ontwikkeld of manieren om fosfor te delven… 582 00:37:01,594 --> 00:37:03,804 …die veel efficiënter waren… 583 00:37:03,888 --> 00:37:07,391 …en dat de productie verdubbelde,  verdrievoudigde… 584 00:37:07,475 --> 00:37:12,939 …of zelfs verviervoudigde van voedsel over de hele wereld. 585 00:37:14,315 --> 00:37:17,109 Dit was van onschatbare waarde voor het voeden… 586 00:37:17,193 --> 00:37:21,322 …van een groeiende bevolking  maar we gebruikten veel meer kunstmest… 587 00:37:21,405 --> 00:37:23,407 …dan de gewassen konden gebruiken. 588 00:37:23,491 --> 00:37:26,244 De ongebruikte voedingsstoffen spoelen weg in rivieren… 589 00:37:26,327 --> 00:37:28,537 …en overbemesten die ook… 590 00:37:28,621 --> 00:37:31,332 …een proces dat 'eutrofiëring'  wordt genoemd. 591 00:37:32,124 --> 00:37:35,086 Dan krijg je algenbloei. 592 00:37:35,169 --> 00:37:40,591 Het ziet eruit als een blauwgroen schuim op het meer. 593 00:37:40,675 --> 00:37:42,551 Vaak stinkt het behoorlijk… 594 00:37:42,635 --> 00:37:46,555 …omdat we de rotte algen ruiken. 595 00:37:47,348 --> 00:37:50,643 Omdat het ontbindt, gebruikt het zuurstof. 596 00:37:50,726 --> 00:37:54,563 Verminderde zuurstof  verandert de chemische samenstelling… 597 00:37:54,647 --> 00:37:59,777 …van het sediment op de bodem van het meer waardoor er meer fosfor vrijkomt. 598 00:37:59,860 --> 00:38:03,489 Zodra je een eutrofiëringsprobleem hebt, zegt het meer als het ware: 599 00:38:03,572 --> 00:38:06,117 'Goed, we maken het erger,' 600 00:38:06,200 --> 00:38:09,620 …en het creëert  een positieve feedbackcyclus… 601 00:38:09,704 --> 00:38:12,873 …die meer en meer fosfor creëert… 602 00:38:12,957 --> 00:38:16,669 …dat in dat meer komt  en het in die staat houdt. 603 00:38:17,962 --> 00:38:20,256 We hebben hetzelfde probleem… 604 00:38:20,339 --> 00:38:23,009 …van eutrofiëring in oceanen… 605 00:38:23,092 --> 00:38:25,428 …waar we zogenaamde dode zones krijgen… 606 00:38:25,511 --> 00:38:30,308 …van dezelfde voedingsstoffen en nu zien we die dode zones… 607 00:38:30,391 --> 00:38:33,644 …op enkele honderden plaatsen over de hele wereld. 608 00:38:36,355 --> 00:38:40,568 Eutrofiëring in de oceaan heeft mogelijk flink bijgedragen… 609 00:38:40,651 --> 00:38:44,947 …aan een van de vijf vorige massale uitstervingen op de wereld. 610 00:38:45,573 --> 00:38:49,201 Nu al hebben sommige dode zones zich uitgebreid… 611 00:38:49,285 --> 00:38:52,496 …en beslaan  tienduizenden vierkante kilometers. 612 00:38:58,127 --> 00:39:01,255 Ons overmatig gebruik van fosfor  en stikstof… 613 00:39:01,339 --> 00:39:05,634 …is een van de minst bekende maar kritiekste effecten op de biosfeer. 614 00:39:05,718 --> 00:39:09,013 We zitten al diep in de gevarenzone. 615 00:39:09,638 --> 00:39:12,725 We hebben de voedingsstoffengrens  al overschreden. 616 00:39:12,808 --> 00:39:15,394 Het is niet iets waar we vaak aan denken. 617 00:39:15,478 --> 00:39:21,317 Ik denk dat we deze grens veel serieuzer  moeten nemen dan we nu doen. 618 00:39:23,652 --> 00:39:26,280 Voedingsstoffen, water, onze bossen… 619 00:39:26,364 --> 00:39:28,741 …biodiversiteit en het klimaat. 620 00:39:28,824 --> 00:39:31,410 Vijf grote componenten van onze planeet… 621 00:39:31,494 --> 00:39:33,204 …die de stabiliteit regelen… 622 00:39:33,287 --> 00:39:35,623 …en ons eigen voortbestaan onderbouwen. 623 00:39:39,377 --> 00:39:44,006 Maar Johan en zijn collega's wisten dat dit nog niet het hele plaatje was. 624 00:39:45,174 --> 00:39:48,386 Ze hadden nog niets verteld  over een minder bekend drama… 625 00:39:48,469 --> 00:39:50,638 …dat zich afspeelt in de oceanen. 626 00:39:55,351 --> 00:40:00,189 De invloed op de stabiliteit van  onze planeet kan alle andere overtreffen. 627 00:40:02,149 --> 00:40:05,653 Als wij CO2 in de atmosfeer uitstoten… 628 00:40:05,736 --> 00:40:09,573 …belandt ongeveer een derde  van die uitstoot in de oceaan. 629 00:40:09,657 --> 00:40:14,370 Terry Hughes werkt al jarenlang nauw samen met Johan. 630 00:40:15,037 --> 00:40:17,706 Dat heeft de chemie  van de oceaan veranderd. 631 00:40:17,790 --> 00:40:19,959 Het heeft de zuurgraad veranderd… 632 00:40:20,042 --> 00:40:23,379 …en minder basisch of zuurder gemaakt. 633 00:40:23,462 --> 00:40:26,132 Vandaar de naam 'oceaanverzuring'. 634 00:40:27,007 --> 00:40:29,844 Als kooldioxide in water oplost… 635 00:40:29,927 --> 00:40:32,054 …ontstaat er koolzuur. 636 00:40:32,471 --> 00:40:34,640 De kwetsbaarheid zit in koudere wateren. 637 00:40:36,475 --> 00:40:38,394 In de afgelopen decennia… 638 00:40:38,477 --> 00:40:42,481 …is de wereldzee is 26% zuurder geworden… 639 00:40:43,399 --> 00:40:46,444 …en zolang de kooldioxideconcentraties… 640 00:40:46,527 --> 00:40:48,696 …in de atmosfeer hoog blijven… 641 00:40:48,779 --> 00:40:51,365 …zal de oceaan verder verzuren. 642 00:40:52,825 --> 00:40:57,288 Het zuur reageert met chemicaliën in het water genaamd carbonaat-ionen… 643 00:40:57,371 --> 00:40:59,540 …waardoor hun concentratie afneemt. 644 00:40:59,999 --> 00:41:03,335 Het beïnvloedt  een groot aantal organismen… 645 00:41:03,419 --> 00:41:05,129 …met name die… 646 00:41:05,212 --> 00:41:07,423 …die carbonaat nodig hebben voor hun skeletgroei. 647 00:41:07,506 --> 00:41:10,718 Dingen als weekdieren, oesters, mosselen. 648 00:41:12,094 --> 00:41:15,598 Oceaanverzuring kent een onheilspellende geschiedenis. 649 00:41:18,100 --> 00:41:20,978 Globale veranderingen in de verzuring… 650 00:41:21,770 --> 00:41:25,483 …en de zuurgraad van de oceaan  kunnen massale uitstervingen veroorzaken. 651 00:41:25,566 --> 00:41:29,570 Dat hebben we vaker gezien in het geologische dossier. 652 00:41:29,653 --> 00:41:31,363 Dus wanneer we… 653 00:41:31,447 --> 00:41:36,035 …het klimaat van de planeet manipuleren, spelen we letterlijk met vuur… 654 00:41:36,118 --> 00:41:39,747 …in termen van de onvoorziene gevolgen… 655 00:41:39,830 --> 00:41:43,292 …als we deze planetaire grenzen passeren… 656 00:41:43,375 --> 00:41:45,252 …naar onbekend terrein. 657 00:41:46,337 --> 00:41:50,424 We zijn nog in de veilige zone van verzuring van de oceaan… 658 00:41:50,508 --> 00:41:52,968 …maar we gaan richting de gevarenzone… 659 00:41:53,052 --> 00:41:57,264 …en mogelijk  een catastrofaal massa-uitsterven. 660 00:42:00,351 --> 00:42:02,686 Voor alle complexiteiten van de aarde… 661 00:42:02,770 --> 00:42:06,899 …ontdekten Johan en zijn collega's dat er maar negen systemen zijn… 662 00:42:06,982 --> 00:42:08,943 …die onze planeet stabiel houden. 663 00:42:09,860 --> 00:42:14,198 Maar ze weten nog niet waar de grenzen voor twee ervan liggen. 664 00:42:14,740 --> 00:42:18,953 De eerste is een verzameling  door de mens gemaakt vervuilende stoffen. 665 00:42:19,620 --> 00:42:23,290 We noemen het 'nieuwe entiteiten' en het is alles… 666 00:42:23,374 --> 00:42:27,461 …van nucleair afval tot persistente organische vervuilers… 667 00:42:27,545 --> 00:42:30,047 …tot de belasting van zware metalen… 668 00:42:30,130 --> 00:42:32,174 …en microplastics. 669 00:42:33,634 --> 00:42:37,596 De mens heeft  100.000 nieuwe materialen gecreëerd… 670 00:42:37,680 --> 00:42:42,726 …die elk op een catastrofale manier  met het milieu kunnen reageren. 671 00:42:44,270 --> 00:42:47,439 Deze grens is nog niet gekwantificeerd. 672 00:42:47,523 --> 00:42:49,942 We kennen de langetermijneffecten… 673 00:42:50,025 --> 00:42:54,071 …of cumulatieve effecten  van deze vervuilende stoffen niet… 674 00:42:54,154 --> 00:42:58,117 …maar de meesten kunnen wereldwijde verstoring veroorzaken… 675 00:42:58,200 --> 00:43:00,369 …als het niet op enige wijze  wordt beheerd. 676 00:43:03,956 --> 00:43:08,460 Eén vorm van vervuiling heeft al  een wereldwijde impact… 677 00:43:08,544 --> 00:43:11,755 …en dusdanig  dat het een eigen grens heeft. 678 00:43:12,506 --> 00:43:17,303 Aerosolen zijn in feite  deeltjes in de atmosfeer. 679 00:43:17,386 --> 00:43:20,055 We noemen ze luchtvervuilende deeltjes. 680 00:43:20,139 --> 00:43:21,098 AEROSOLEN 681 00:43:21,181 --> 00:43:26,478 De aërosolverontreiniging komt 75% uit de verbranding van fossiele brandstoffen. 682 00:43:28,022 --> 00:43:30,858 We zien ze als een wazige lucht… 683 00:43:30,941 --> 00:43:35,904 …omdat ze zonlicht onderscheppen  en het als spiegeltjes verstrooien… 684 00:43:35,988 --> 00:43:39,116 …en ze veroorzaken het zogenaamde 'globale dimeffect'. 685 00:43:39,241 --> 00:43:41,660 Veerabhadran heeft een leven lang gewijd… 686 00:43:41,744 --> 00:43:44,663 …aan het bestuderen  van de lucht om ons heen en boven ons. 687 00:43:44,747 --> 00:43:48,042 Omgekeerd hebben aerosolen invloed  op het klimaat. 688 00:43:48,626 --> 00:43:52,713 Omdat je zonlicht afsnijdt, wat de belangrijkste energiebron is… 689 00:43:52,796 --> 00:43:58,761 …voor de temperatuur van de planeet zorgden deze aerosolen voor afkoeling. 690 00:43:58,844 --> 00:44:04,308 Als je wetenschappers zoals ik hoort  zeggen dat aerosolen de planeet afkoelen… 691 00:44:04,391 --> 00:44:07,686 …en de opwarming maskeren  denk je misschien: dat is goed. 692 00:44:07,770 --> 00:44:10,356 Maar helaas is dat niet het geval. 693 00:44:11,440 --> 00:44:13,484 Door deze maskering… 694 00:44:13,567 --> 00:44:18,280 …zien we nog steeds niet  het volledige broeikasmonster. 695 00:44:19,615 --> 00:44:23,035 Dit koeleffect van aerosolen maskeert… 696 00:44:23,118 --> 00:44:26,622 …ongeveer 40% van het effect  van de opwarming van de aarde… 697 00:44:27,498 --> 00:44:29,875 …en het heeft een hoge prijs. 698 00:44:29,958 --> 00:44:34,421 Luchtvervuiling doodt jaarlijks meer dan zeven miljoen mensen… 699 00:44:34,505 --> 00:44:38,550 …en kost gemiddeld  drie jaar van de verwachte levensduur… 700 00:44:38,634 --> 00:44:40,219 …van ons allemaal. 701 00:44:44,640 --> 00:44:49,937 Waar de grens voor luchtvervuiling ligt is nog niet wetenschappelijk bepaald. 702 00:44:53,357 --> 00:44:58,529 Alleen al gebaseerd  op de zeven en een half miljoen doden… 703 00:44:58,612 --> 00:45:02,408 …door deze deeltjes zou ik zeggen dat we de grens… 704 00:45:02,491 --> 00:45:05,244 …al hebben overschreden  wat betreft aerosolen. 705 00:45:06,662 --> 00:45:10,582 En als laatste is de negende grens  de ozonlaag. 706 00:45:11,291 --> 00:45:15,003 Het heeft het unieke onderscheid dat het de enige grens is… 707 00:45:15,087 --> 00:45:17,589 …waar we de goede kant op gaan. 708 00:45:19,383 --> 00:45:23,053 De ozon onderschept schadelijke… 709 00:45:23,137 --> 00:45:27,182 …ultraviolette straling die direct invloed heeft… 710 00:45:27,266 --> 00:45:31,895 …op ons dna en dodelijke ziektes  zoals huidkanker veroorzaakt. 711 00:45:32,396 --> 00:45:36,567 Daarom ontstond er paniek  toen het ozongat… 712 00:45:36,650 --> 00:45:39,695 …in Antarctica werd ontdekt in de jaren 80… 713 00:45:40,821 --> 00:45:42,698 …wereldwijde paniek. 714 00:45:43,907 --> 00:45:46,452 De ontdekking van het gat in de ozonlaag… 715 00:45:46,535 --> 00:45:50,372 …veroorzaakt door chemische vervuilende stoffen in de atmosfeer… 716 00:45:50,456 --> 00:45:54,168 …overtuigde landen om deze chemicaliën geleidelijk aan af te schaffen. 717 00:45:55,043 --> 00:45:58,589 Het was fantastisch hoe de wetenschappelijke waarschuwingen… 718 00:45:58,672 --> 00:46:02,217 …zich vertaalden in politieke actie. 719 00:46:02,301 --> 00:46:05,387 Dit is het eerste en enige voorbeeld… 720 00:46:05,471 --> 00:46:08,807 …dat we de hele planeet kunnen beheren. 721 00:46:08,891 --> 00:46:11,852 We kunnen terug naar een veilige werkruimte… 722 00:46:11,935 --> 00:46:15,397 …voor een planeetgrens toen we al behoorlijk… 723 00:46:15,481 --> 00:46:17,524 …in de risicozone zaten… 724 00:46:17,608 --> 00:46:20,694 …en we terugkeerden naar een veilige werkruimte. 725 00:46:22,571 --> 00:46:25,365 Het was fantastisch om te zien. 726 00:46:25,449 --> 00:46:28,869 Wetenschappers sloegen alarm en de wereld reageerde. 727 00:46:29,787 --> 00:46:32,164 Dankzij Johan en zijn collega's… 728 00:46:32,247 --> 00:46:35,542 …weten we nu dat de planeet  negen grenzen heeft… 729 00:46:35,626 --> 00:46:38,504 …en de risico's die we lopen als we ze overschrijden. 730 00:46:39,254 --> 00:46:43,050 Samen met de ozonlaag zijn we, ten minste voorlopig… 731 00:46:43,133 --> 00:46:47,596 …in de veilige zone voor oceaanverzuring en zoet water. 732 00:46:48,222 --> 00:46:51,767 We weten nog niet hoe dicht we bij de gevarenzone zijn… 733 00:46:51,850 --> 00:46:56,772 …voor luchtvervuiling of voor alle  andere vervuilers, de nieuwe entiteiten. 734 00:46:57,815 --> 00:47:00,651 Maar zorgwekkend genoeg hebben we al minstens… 735 00:47:00,734 --> 00:47:03,487 …vier van de negen grenzen overschreden. 736 00:47:03,570 --> 00:47:08,033 Het klimaat, het bosverlies, de voedingsstoffen en de biodiversiteit. 737 00:47:08,116 --> 00:47:11,870 We passeren nu onomkeerbare omslagpunten… 738 00:47:12,579 --> 00:47:16,959 …en zijn gevaarlijk dicht bij het punt om de aarde in een staat te brengen… 739 00:47:17,042 --> 00:47:20,671 …die onze eigen beschavingen  niet kan onderhouden. 740 00:47:21,964 --> 00:47:26,385 Wat we nu in de wereld zien, bevestigt het kader van de planeetgrens. 741 00:47:26,468 --> 00:47:29,179 We zien duidelijk bewijs dat… 742 00:47:29,263 --> 00:47:31,223 …omdat we in de gevarenzone zijn… 743 00:47:31,306 --> 00:47:34,810 …en in de hoge risicozone zitten van biodiversiteitsverlies… 744 00:47:34,893 --> 00:47:38,730 …zien we meer droogte, impact op het regenwoud… 745 00:47:38,814 --> 00:47:42,150 …de bosbranden in Australië en de Amazone… 746 00:47:42,776 --> 00:47:46,530 …de versnelde ijssmelting, het instorten van koraalriffen. 747 00:47:50,826 --> 00:47:54,788 Voor de wetenschappers die getuigen van deze veranderingen op aarde… 748 00:47:54,872 --> 00:47:57,749 …is 't verlies meer  dan alleen maar cijfers. 749 00:47:58,917 --> 00:48:02,880 Terry Hughes heeft een leven lang koraalriffen bestudeerd. 750 00:48:03,547 --> 00:48:06,425 Een verbleekt koraal is erg ziek. 751 00:48:06,925 --> 00:48:10,387 Koralen verbleken als het water  om hen heen te warm wordt… 752 00:48:10,470 --> 00:48:14,308 …en dat gebeurt met toenemende frequentie en intensiteit… 753 00:48:14,391 --> 00:48:16,894 …als gevolg van de opwarming van de aarde. 754 00:48:17,811 --> 00:48:20,981 In grote thermische extreme omstandigheden zoals… 755 00:48:21,064 --> 00:48:24,109 …in recente decennia  tijdens massale verblekingen… 756 00:48:24,192 --> 00:48:26,069 …kunnen ze heel snel doodgaan. 757 00:48:26,153 --> 00:48:27,279 Ze koken. 758 00:48:29,948 --> 00:48:34,786 De voetafdruk van een verbleking is tien keer groter dan de meest extreme… 759 00:48:34,870 --> 00:48:37,497 …categorie vijf tropische cycloon. 760 00:48:37,581 --> 00:48:42,252 Dus ze zijn buiten de schaal qua grootte van de impact… 761 00:48:42,336 --> 00:48:46,214 …en qua frequentie. 762 00:48:47,883 --> 00:48:50,302 Terry bestudeert het Grote Barrrièrerif… 763 00:48:50,385 --> 00:48:52,679 …het grootste rifsysteem ter wereld. 764 00:48:54,973 --> 00:48:58,310 Verblekende gebeurtenissen waren plaatselijk en zeldzaam… 765 00:48:58,393 --> 00:49:00,479 …maar in de afgelopen twee decennia… 766 00:49:00,562 --> 00:49:04,399 …hebben hittegolven  veel verbleking veroorzaakt. 767 00:49:06,068 --> 00:49:08,737 Drie van de vijf  grootste verbleekgebeurtenissen… 768 00:49:08,820 --> 00:49:11,490 …gebeurden in de afgelopen vijf jaar. 769 00:49:15,911 --> 00:49:17,871 De steeds kleiner wordende kloof… 770 00:49:17,996 --> 00:49:21,333 …tussen de ene en de andere gebeurtenis is zorgwekkend. 771 00:49:21,416 --> 00:49:24,711 Er waren voor het eerst opeenvolgende verbleekgebeurtenissen… 772 00:49:24,795 --> 00:49:26,338 …in het Groot Barrièrerif… 773 00:49:26,421 --> 00:49:30,258 …tijdens twee opeenvolgende zomers in 2016 en 2017. 774 00:49:32,052 --> 00:49:36,139 Die kloven zijn van cruciaal belang voor de koralen om te herstellen. 775 00:49:36,848 --> 00:49:40,435 De helft van de koralen is al dood. 776 00:49:44,731 --> 00:49:48,110 Terry's werk bestaat uit  luchtmetingen doen… 777 00:49:48,193 --> 00:49:51,822 …om de mate van elke  verblekende gebeurtenis vast te leggen. 778 00:49:52,155 --> 00:49:56,535 Als we vanuit de lucht onderzoeken vliegen we zo langzaam mogelijk… 779 00:49:56,618 --> 00:50:01,456 …en zo laag mogelijk zodat we individuele koralen kunnen zien en kunnen beoordelen… 780 00:50:01,540 --> 00:50:04,584 …hoeveel ervan wit zijn verbleekt of niet. 781 00:50:05,210 --> 00:50:06,837 Al het koraal is verbleekt. 782 00:50:07,713 --> 00:50:08,964 Ja, dat is slecht. 783 00:50:09,548 --> 00:50:13,010 Je kunt een verbleekt rif van kilometers afstand zien… 784 00:50:13,093 --> 00:50:17,472 …omdat het bijna gloeit.  Er zit zoveel wit koraal op. 785 00:50:18,390 --> 00:50:22,352 Dus ik heb een brede plek en bijna alles is verbleekt. 786 00:50:23,770 --> 00:50:27,024 Die onderzoeken zijn nu vijf keer gedaan… 787 00:50:27,107 --> 00:50:28,734 …en ik heb er drie geleid. 788 00:50:28,817 --> 00:50:33,447 De laatste drie in 2016, 2017 en 2020. 789 00:50:33,530 --> 00:50:37,743 Ik had gehoopt dat ik dit werk nooit hoefde te doen… 790 00:50:38,744 --> 00:50:41,997 …want het is erg confronterend. 791 00:50:48,253 --> 00:50:49,129 Sorry. 792 00:50:51,214 --> 00:50:55,594 We stevenen af op een toekomst waarin het Grote Barrièrerif… 793 00:50:55,677 --> 00:50:57,304 …een koraalkerkhof is. 794 00:51:00,057 --> 00:51:04,186 De klimaatmodellen zeggen tegen ons, de biologen… 795 00:51:04,269 --> 00:51:07,230 …dat de gebruikelijke uitstoot  van kooldioxide… 796 00:51:07,314 --> 00:51:10,067 …zal leiden tot opeenvolgende verblekende gebeurtenissen… 797 00:51:10,150 --> 00:51:13,111 …elke zomer aan het eind van deze eeuw. 798 00:51:13,945 --> 00:51:17,074 We zijn voorbij het omslagpunt  voor koraalverbleking. 799 00:51:19,117 --> 00:51:21,620 Wetenschappers en ecologen zoals ik… 800 00:51:21,703 --> 00:51:25,749 … praten al tientallen jaren  over opwarming van de aarde… 801 00:51:26,249 --> 00:51:31,379 …en het is frustrerend dat er niet  naar ons geluisterd is. 802 00:51:35,634 --> 00:51:36,676 Ik word boos. 803 00:51:37,928 --> 00:51:40,514 Ik word niet depressief. Ik word boos. 804 00:51:41,223 --> 00:51:44,267 Er is een goede reden  om gefrustreerd te zijn… 805 00:51:45,727 --> 00:51:47,813 …want de wetenschap is duidelijk… 806 00:51:47,896 --> 00:51:50,565 …en de afgelopen 30 jaar is gecommuniceerd… 807 00:51:50,649 --> 00:51:52,818 …en nog gaan we niet de goede kant op. 808 00:51:55,779 --> 00:51:57,364 Ik wil dat je in paniek raakt. 809 00:51:57,989 --> 00:52:00,909 Ik wil dat je de angst voelt  die ik elke dag voel… 810 00:52:01,243 --> 00:52:02,911 …en dan wil ik dat je handelt. 811 00:52:02,994 --> 00:52:06,623 Ik wil dat je handelt zoals je in een crisis zou doen. 812 00:52:07,874 --> 00:52:11,586 Ik wil dat je handelt alsof het huis in brand staat… 813 00:52:12,420 --> 00:52:13,505 …omdat het zo is. 814 00:52:14,214 --> 00:52:16,633 Bosbranden in Australië hebben maanden gewoed… 815 00:52:16,716 --> 00:52:19,052 …waarbij de oostkust van het land werd verwoest… 816 00:52:19,136 --> 00:52:23,140 In 2020 had Australië een helse zomer. 817 00:52:23,223 --> 00:52:24,891 En onze enige uitweg is nu… 818 00:52:24,975 --> 00:52:28,395 …een verraderlijke uitdaging van gevallen bomen en vlammen. 819 00:52:30,438 --> 00:52:34,401 Gevoed door recordbrekende temperaturen en maanden van ernstige droogte… 820 00:52:34,484 --> 00:52:37,612 …ging 50 miljoen hectare land in vlammen op. 821 00:52:41,449 --> 00:52:44,786 Mensen vrezen dat dit het nieuwe normaal wordt. 822 00:52:46,496 --> 00:52:49,708 Maar de wetenschap zegt dat er geen normaal zal zijn. 823 00:52:53,128 --> 00:52:56,965 Daniella Teixeira bestudeert glanzende zwarte kaketoes… 824 00:52:57,048 --> 00:52:59,759 …een van de kwetsbaarste vogels in Australië. 825 00:53:04,181 --> 00:53:07,726 Glanzende zwarte kaketoes laten je heel dicht bij hen komen. 826 00:53:07,809 --> 00:53:11,688 Ze zullen je herkennen en op plekken waar je vaak komt… 827 00:53:11,771 --> 00:53:14,316 …weten ze wie je bent, denk ik… 828 00:53:14,399 --> 00:53:16,943 …dan kun je naar ze toe gaan, onder de boom zitten… 829 00:53:17,027 --> 00:53:19,738 …waar ze eten  en zo leer je elke vogel kennen. 830 00:53:21,615 --> 00:53:23,533 Zodra het veilig was… 831 00:53:23,617 --> 00:53:26,995 …keerde Daniella terug naar een van haar studieplekken… 832 00:53:27,078 --> 00:53:30,582 …op Kangaroo Island bij Zuid-Australië. 833 00:53:38,298 --> 00:53:41,718 Het is februari, het broedseizoen  voor de kaketoes. 834 00:53:54,898 --> 00:53:58,151 Er is geen enkel spoor van wilde dieren. 835 00:54:01,821 --> 00:54:03,156 Er is hier niets meer. 836 00:54:06,576 --> 00:54:07,786 Het lijkt wel… 837 00:54:08,453 --> 00:54:09,913 …een massamoord. 838 00:54:09,996 --> 00:54:12,999 Het is alsof ik niet naar de plek kijk die ik ken. 839 00:54:13,083 --> 00:54:16,294 Het is bijna alsof dit  niet dezelfde plek kan zijn… 840 00:54:16,878 --> 00:54:19,047 …omdat het zo totaal anders is. 841 00:54:22,509 --> 00:54:25,136 Ik heb de afgelopen vier jaar… 842 00:54:25,220 --> 00:54:28,431 …op deze locatie gewerkt dus dit… 843 00:54:30,267 --> 00:54:33,895 …is zo moeilijk als het kan worden.  Deze plek was echt… 844 00:54:35,313 --> 00:54:37,899 Elke avond was het  een drukte van jewelste. 845 00:54:38,733 --> 00:54:41,069 We zouden nu jongen hebben gehad. 846 00:54:42,904 --> 00:54:45,407 Dit is hartverscheurend. 847 00:54:46,992 --> 00:54:48,034 Jezus. 848 00:54:57,419 --> 00:54:58,712 Ik ken dit nest… 849 00:54:59,963 --> 00:55:00,797 …heel goed. 850 00:55:02,090 --> 00:55:04,301 Het is vreselijk om het zo te zien. 851 00:55:06,428 --> 00:55:09,139 En het enige wat over is… 852 00:55:09,222 --> 00:55:12,934 …is de verbrande metalen band op de grond. 853 00:55:15,353 --> 00:55:17,689 Die metalen banden… 854 00:55:17,772 --> 00:55:20,358 …bevestigen we op de nestbomen om ze te redden. 855 00:55:20,442 --> 00:55:25,488 Om te voorkomen dat buidelratten de jongen verslinden. 856 00:55:26,072 --> 00:55:29,492 En om dat overal te zien,  al die ijzeren banden… 857 00:55:30,618 --> 00:55:32,203 …open, op de grond. 858 00:55:34,247 --> 00:55:36,750 Het was niet genoeg om ze te redden. 859 00:55:40,253 --> 00:55:43,381 Dit is een ecologische catastrofe. Dat staat wel vast. 860 00:55:44,591 --> 00:55:48,053 De bosbranden in 2020  waren de meest verwoestende… 861 00:55:48,136 --> 00:55:50,138 …in de geschiedenis in Australië. 862 00:55:50,221 --> 00:55:53,892 De klimaatwetenschappers praten al lang over deze gebeurtenissen… 863 00:55:53,975 --> 00:55:56,269 UNIVERSITEIT VAN QUEENSLAND 864 00:55:56,353 --> 00:55:59,022 …en we verwachtten dat dit zou gebeuren… 865 00:55:59,105 --> 00:56:02,901 …maar niemand had verwacht zo snel… 866 00:56:03,568 --> 00:56:05,070 …of zo ernstig. 867 00:56:06,571 --> 00:56:08,073 Wetenschappers schatten… 868 00:56:08,156 --> 00:56:12,994 …dat de branden drie miljard dieren hebben gedood of verplaatst. 869 00:56:13,495 --> 00:56:16,414 Waarvan 1,43 miljoen zoogdieren… 870 00:56:16,498 --> 00:56:19,501 …2,46 miljard reptielen… 871 00:56:19,584 --> 00:56:21,711 …180 miljoen vogels… 872 00:56:22,253 --> 00:56:23,963 …en 51 miljoen kikkers. 873 00:56:27,133 --> 00:56:30,095 Deze cijfers zijn zo gigantisch… 874 00:56:30,804 --> 00:56:32,722 …zo consequent. 875 00:56:34,724 --> 00:56:36,351 Hoe moet ik dat begrijpen? 876 00:56:37,268 --> 00:56:40,480 Dat is niet wat we horen te doen als natuurbeschermers. 877 00:56:45,318 --> 00:56:47,570 Ik denk dat dit een wake-upcall is. 878 00:56:49,072 --> 00:56:52,200 Deze zwarte zomerbranden  hebben ons laten zien dat… 879 00:56:52,283 --> 00:56:54,035 …het ons nu beïnvloedt… 880 00:56:54,119 --> 00:56:57,122 …en dat dit langdurige gevolgen zal hebben. 881 00:57:00,041 --> 00:57:01,793 Ik bedoel, waar kan hij heen? 882 00:57:04,504 --> 00:57:10,927 Bosbranden en koraalverbleking gebeuren omdat wij de klimaatgrens overschrijden. 883 00:57:13,346 --> 00:57:18,768 Maar het is de vernietiging van de natuur  die schuilgaat achter wat… 884 00:57:18,852 --> 00:57:23,106 …de meest ingrijpende impact is  van onze destabiliserende planeet. 885 00:57:24,065 --> 00:57:26,192 De COVID-19 pandemie. 886 00:57:26,276 --> 00:57:29,487 Het heeft jouw leven beïnvloed,  net als het mijne. 887 00:57:30,280 --> 00:57:33,450 Het had een planetair impact… 888 00:57:33,533 --> 00:57:36,369 …waar we niet goed mee om konden gaan. 889 00:57:36,453 --> 00:57:38,663 Het overweldigde de gezondheidsdiensten… 890 00:57:39,497 --> 00:57:42,500 …en bracht de wereldeconomie  op zijn knieën. 891 00:57:45,044 --> 00:57:47,964 WELKOM IN CARNABY STREET 892 00:57:48,047 --> 00:57:49,299 Hoewel het velen verbaasde… 893 00:57:49,382 --> 00:57:54,095 …had de Wereldgezondheidsorganisatie gewaarschuwd dat het zou komen. 894 00:57:54,179 --> 00:57:55,889 Het was een kwestie van tijd. 895 00:57:55,972 --> 00:57:57,849 WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE 896 00:57:57,932 --> 00:58:01,644 We vernietigden de natuur. We vernietigden onze ecosystemen. 897 00:58:03,062 --> 00:58:08,276 We voerden zeer agressieve landbouwpraktijken uit. 898 00:58:08,359 --> 00:58:12,864 We deden een ongelooflijke, zeer agressieve ontbossing. 899 00:58:14,157 --> 00:58:18,745 Als je daaraan toevoegt dat we in zeer vervuilde steden wonen… 900 00:58:18,828 --> 00:58:21,873 …met een zeer hoge bevolkingsdichtheid… 901 00:58:21,956 --> 00:58:25,502 …denk ik dat al die elementen bijdroegen aan het creëren… 902 00:58:25,585 --> 00:58:29,589 …van het perfecte scenario  voor de verspreiding van een nieuw virus. 903 00:58:31,841 --> 00:58:35,970 Zoönotische ziekten ontstaan en  verspreiden zich onder de mensen… 904 00:58:36,054 --> 00:58:38,515 …als de veerkracht van de natuur verzwakt wordt. 905 00:58:39,516 --> 00:58:43,311 Het is geen gezonde natuur  die pandemieën veroorzaakt. 906 00:58:43,811 --> 00:58:46,189 In termen van overdracht van de ziektes… 907 00:58:46,272 --> 00:58:49,609 …is het alleen met bepaalde soorten onder bepaalde omstandigheden… 908 00:58:49,692 --> 00:58:54,113 …en wanneer we hun omgeving op een zeer agressieve manier binnenvallen. 909 00:58:54,197 --> 00:58:58,243 Dus voor de gezondheid van de mens,  dier en milieu… 910 00:58:58,326 --> 00:59:00,078 …zijn die drie zo nauw verbonden. 911 00:59:01,996 --> 00:59:04,374 Blootstelling aan de natuur is goed… 912 00:59:04,457 --> 00:59:09,295 …als we de natuur niet vernietigen en de ecosystemen niet vernietigen… 913 00:59:09,379 --> 00:59:12,090 …waar andere soorten kunnen leven. 914 00:59:15,009 --> 00:59:16,594 COVID-19… 915 00:59:16,678 --> 00:59:20,223 …heeft ons denk ik voor het eerst… 916 00:59:20,306 --> 00:59:21,891 …laten begrijpen dat… 917 00:59:21,975 --> 00:59:25,853 …iets dat ergens anders  op de planeet misgaat… 918 00:59:25,937 --> 00:59:28,606 …opeens de hele wereldeconomie kan raken… 919 00:59:28,690 --> 00:59:31,317 …en kan mijn leven veranderen,  onmiddellijk. 920 00:59:36,155 --> 00:59:38,324 Het verschijnen van COVID-19… 921 00:59:38,408 --> 00:59:42,287 …was een duidelijke waarschuwing dat alles niet goed gaat met onze planeet… 922 00:59:42,495 --> 00:59:45,123 …maar het geeft ons ook een kans gegeven… 923 00:59:45,206 --> 00:59:48,084 …om opnieuw op te bouwen in een nieuwe richting. 924 00:59:48,710 --> 00:59:52,088 Nu Johan en zijn collega's  de koplampen hebben aangezet… 925 00:59:52,171 --> 00:59:54,382 …zien we de grenzen duidelijk. 926 00:59:54,465 --> 00:59:58,094 We zien het pad  terug naar een veilige ruimte… 927 00:59:58,177 --> 01:00:00,221 …naar een veerkrachtiger toekomst. 928 01:00:01,055 --> 01:00:02,390 Het is haalbaar. 929 01:00:04,350 --> 01:00:08,104 Het gaat niet meer  om economische groei hier… 930 01:00:08,187 --> 01:00:11,983 …en om daar de impact op het milieu te verminderen. 931 01:00:12,066 --> 01:00:16,154 O nee, nu gaat het erom  het hele groeimodel te ontwerpen… 932 01:00:16,237 --> 01:00:17,739 …rond duurzaamheid… 933 01:00:17,822 --> 01:00:21,576 …en de planeet alles wat we doen te laten leiden. 934 01:00:23,286 --> 01:00:27,874 Een onmiddellijke prioriteit is  de uitstoot van koolstof terug te brengen… 935 01:00:27,957 --> 01:00:32,253 …naar nul en de temperatuur  zo laag mogelijk te houden. 936 01:00:33,087 --> 01:00:35,632 Het venster staat nog open… 937 01:00:35,715 --> 01:00:38,343 …om te voorkomen  dat we twee graden passeren. 938 01:00:39,510 --> 01:00:42,388 Het is zelfs open tot 1,5. 939 01:00:43,181 --> 01:00:46,976 Maar het venster is maar nauwelijks open. 940 01:00:47,727 --> 01:00:50,396 Sinds het begin  van de industriële revolutie… 941 01:00:50,480 --> 01:00:56,527 …stootten we  2400 miljard ton kooldioxide uit. 942 01:00:57,111 --> 01:00:59,489 Om onder de 1,5 graden te blijven… 943 01:00:59,572 --> 01:01:04,035 …moeten we minder dan 300 miljard ton  meer uitstoten. 944 01:01:04,118 --> 01:01:08,706 Als we doorgaan met elk jaar  40 miljard ton uit te stoten… 945 01:01:08,790 --> 01:01:12,585 …zijn we binnen zeven jaar  door ons budget heen. 946 01:01:13,378 --> 01:01:15,296 Natuurlijk kunnen we niet… 947 01:01:15,922 --> 01:01:19,592 …alle energiebedrijven ter wereld,  ineens stopzetten… 948 01:01:19,676 --> 01:01:22,011 …dus de enige ordelijke manier  om dit te doen… 949 01:01:22,095 --> 01:01:27,100 …is om de wereldwijde emissiecurve te  buigen want dat laat de wetenschap zien. 950 01:01:27,183 --> 01:01:30,853 Dit is de laatste kans om de wereldcurve te buigen. 951 01:01:31,604 --> 01:01:36,609 Wat is het snelste emissiereductietempo dat we kunnen bereiken? 952 01:01:37,193 --> 01:01:41,823 Er is geen onderzoek dat suggereert dat we sneller kunnen gaan dan 6 à 7%… 953 01:01:42,490 --> 01:01:46,744 …want 6 à 7% per jaar, dat is  de helft minder in een decennium. 954 01:01:48,037 --> 01:01:50,915 Onze uitstoot in elk decennium halveren… 955 01:01:50,998 --> 01:01:53,543 …is een exponentiële verandering. 956 01:01:54,043 --> 01:01:58,631 Iedereen kan dat tempo aannemen. Jij en ik kunnen het als individu doen. 957 01:01:58,715 --> 01:02:02,009 We kunnen zeggen: 'Van nu af aan,  ga ik en mijn familie… 958 01:02:02,093 --> 01:02:05,012 …proberen de uitstoot elk decennium met de helft te verminderen. 959 01:02:05,096 --> 01:02:08,099 …wat betekent dat je  fossiele brandstofvrij bent… 960 01:02:08,850 --> 01:02:11,310 …in één generatie, over 30 jaar. 961 01:02:11,394 --> 01:02:14,564 En een bedrijf kan het,  of een land kan het, of de wereld… 962 01:02:14,647 --> 01:02:16,774 …kan en moet het doen. 963 01:02:18,735 --> 01:02:21,529 Het afbouwen van fossiele brandstoffen zal natuurlijk… 964 01:02:21,612 --> 01:02:24,657 …het begin van onze reis  terug naar de veilige ruimte zijn… 965 01:02:24,741 --> 01:02:27,160 …binnen de klimaatgrens… 966 01:02:27,910 --> 01:02:31,164 …en het zal ook  de luchtvervuiling verminderen… 967 01:02:31,247 --> 01:02:34,000 …en ook de verzuring  van de oceaan vertragen… 968 01:02:34,083 --> 01:02:37,712 …en de druk  op de biodiversiteit verminderen. 969 01:02:38,546 --> 01:02:40,673 Maar geen uitstoot is niet genoeg. 970 01:02:41,716 --> 01:02:44,385 We moeten ook de koolstof verlagen… 971 01:02:44,469 --> 01:02:47,221 …die de planeet al oververhit… 972 01:02:47,305 --> 01:02:50,433 …en er is een heel effectieve manier om dat te doen. 973 01:02:51,350 --> 01:02:53,102 Meer bomen planten. 974 01:02:56,773 --> 01:02:59,484 Wereldwijde inspanning om miljarden bomen te planten… 975 01:02:59,567 --> 01:03:02,361 …kan een  van de meest kosteneffectieve… 976 01:03:02,445 --> 01:03:04,655 …en haalbare oplossingen zijn… 977 01:03:04,739 --> 01:03:06,449 …voor de klimaatcrisis. 978 01:03:07,784 --> 01:03:10,077 En meer bomen kweken is van vitaal belang… 979 01:03:10,161 --> 01:03:13,331 …om de koolstof die we nog uitstoten te compenseren… 980 01:03:13,414 --> 01:03:16,375 …terwijl we streven naar geen uitstoot… 981 01:03:16,459 --> 01:03:17,960 …zo snel dat mogelijk is. 982 01:03:18,795 --> 01:03:21,339 Natuurlijk is de koolstofopname… 983 01:03:21,422 --> 01:03:24,717 …slechts een van de voordelen van bomen. 984 01:03:26,093 --> 01:03:30,389 Cheikh Mbow werkt al jaren samen met Johan. 985 01:03:30,473 --> 01:03:32,975 Hij is een voorstander van bomen. 986 01:03:33,059 --> 01:03:39,315 Bomen voorkomen bodemerosie. 987 01:03:40,525 --> 01:03:46,739 Zonder bomen valt er minder regen. 988 01:03:48,324 --> 01:03:50,618 Als we bomen in de velden planten… 989 01:03:51,118 --> 01:03:54,580 …worden de velden vruchtbaarder en dus hogere productie. 990 01:03:56,791 --> 01:03:59,126 We willen de boom terugbrengen  waar hij hoort: 991 01:03:59,210 --> 01:04:02,463 in het centrum van duurzame ontwikkeling. 992 01:04:02,964 --> 01:04:06,509 We moeten daar waar een boom kan groeien er een planten. 993 01:04:08,553 --> 01:04:12,640 Het planten van bomen en het herstellen  van onze natuurlijke wereld… 994 01:04:12,723 --> 01:04:16,644 …zal enorme voordelen  voor onze planeet hebben… 995 01:04:16,727 --> 01:04:20,189 …maar het zal ook helpen om ons klimaat en zoet water… 996 01:04:20,273 --> 01:04:23,234 …te stabiliseren  en het heeft enorme voordelen… 997 01:04:23,317 --> 01:04:26,362 …voor onze voedselproductie en alle andere diensten… 998 01:04:26,445 --> 01:04:28,406 …die de natuur gratis biedt. 999 01:04:32,827 --> 01:04:37,164 Stel je voor, voor het eerst sinds het begin van de mensheid… 1000 01:04:37,248 --> 01:04:40,084 …kunnen we op een ochtend wakker worden op een planeet… 1001 01:04:40,167 --> 01:04:43,546 …met meer dieren  dan toen we gingen slapen. 1002 01:04:47,466 --> 01:04:51,470 Er is nog een transformatie  die zo ongelooflijk simpel is… 1003 01:04:51,554 --> 01:04:55,308 …maar het is belangrijk om binnen  de grenzen van onze planeet te blijven. 1004 01:04:55,391 --> 01:04:59,979 Het kan door jou of mij toegepast worden. Door iedereen die de vrijheid heeft… 1005 01:05:00,062 --> 01:05:02,273 …om te kiezen welk voedsel hij eet. 1006 01:05:07,778 --> 01:05:11,115 Het leuke is het dieet  dat flexitarisch is… 1007 01:05:11,198 --> 01:05:14,660 …minder rood vlees,  meer plantaardige eiwitten… 1008 01:05:14,744 --> 01:05:17,830 …meer fruit en noten,  minder zetmeelrijk voedsel. 1009 01:05:18,331 --> 01:05:20,499 Als je dat dieet neemt… 1010 01:05:21,042 --> 01:05:23,586 …en aanneemt dat iedereen gezond zou eten… 1011 01:05:23,669 --> 01:05:27,214 …dan kunnen we terugkomen in een veilige ruimte… 1012 01:05:27,298 --> 01:05:30,384 …niet alleen van het klimaat  maar ook de biodiversiteit… 1013 01:05:30,468 --> 01:05:33,596 …op land, op water, op stikstof en fosfor. 1014 01:05:33,679 --> 01:05:36,432 Best spannend dat gezond eten… 1015 01:05:36,515 --> 01:05:41,479 …de belangrijkste en enige manier kan zijn om de planeet helpen te redden. 1016 01:05:47,026 --> 01:05:49,987 Er is  nog één essentiële transformatie nodig. 1017 01:05:50,071 --> 01:05:52,907 Die zou ons terugbrengen  naar de veilige zone… 1018 01:05:52,990 --> 01:05:55,159 …binnen de grenzen van onze planeet. 1019 01:05:55,242 --> 01:05:58,162 Stel je een wereld voor zonder afval… 1020 01:05:58,245 --> 01:06:00,206 …waarin je niets weggooit. 1021 01:06:04,669 --> 01:06:09,090 Ons afval is ontworpen. Als we producten maken… 1022 01:06:09,173 --> 01:06:13,177 …bouwen we zelden de middelen in om de grondstoffen terug te winnen. 1023 01:06:13,344 --> 01:06:17,139 Als we dat rechtlijnige systeem veranderen in een cirkelvormige… 1024 01:06:17,223 --> 01:06:19,976 …en producten ontwerpen zodat de grondstoffen… 1025 01:06:20,059 --> 01:06:21,686 …kunnen worden herwonnen… 1026 01:06:21,769 --> 01:06:24,730 …dan kan ons gebruik van middelen  oneindig zijn. 1027 01:06:24,981 --> 01:06:28,985 Dus steeds meer bewijs toont aan  dat circulaire economieën… 1028 01:06:29,068 --> 01:06:32,863 …fundamenteel zijn om kans te maken… 1029 01:06:32,947 --> 01:06:38,703 …bij het zorgen voor een goed leven voor alle burgers ter wereld. 1030 01:06:40,746 --> 01:06:45,126 Door afval te elimineren komen we dichter bij de veilige zone voor klimaat… 1031 01:06:45,209 --> 01:06:48,379 …biodiversiteit, en vooral voedingsstoffen… 1032 01:06:48,462 --> 01:06:51,465 …nieuwe entiteiten en luchtvervuiling. 1033 01:06:55,136 --> 01:06:58,973 De grenzen van de planeet hebben ons  een duidelijk pad gegeven. 1034 01:06:59,056 --> 01:07:02,560 Simpele dingen, zoals duurzame energie kiezen… 1035 01:07:02,643 --> 01:07:07,023 …gezond eten, bomen planten, nee zeggen tegen verspilling. 1036 01:07:07,106 --> 01:07:10,568 Samen kunnen deze onze toekomst op aarde veranderen. 1037 01:07:11,485 --> 01:07:14,739 En de magie hierin is  dat deze transformaties… 1038 01:07:14,822 --> 01:07:18,409 …ook ons leven nu zou verbeteren. 1039 01:07:20,286 --> 01:07:23,039 Ook al geef je niks om de planeet… 1040 01:07:23,122 --> 01:07:25,624 …en niet veel om gelijkheid in de wereld… 1041 01:07:25,708 --> 01:07:28,794 …maar egoïstisch bent  en op jezelf gericht… 1042 01:07:28,878 --> 01:07:32,048 …en op je familie en je eigen leven… 1043 01:07:32,715 --> 01:07:36,427 …wat een respectvolle positie is… 1044 01:07:36,510 --> 01:07:39,638 …als een mens die worstelt  met het dagelijks leven… 1045 01:07:40,139 --> 01:07:43,309 …toch wil je terug naar een veilige werkruimte. 1046 01:07:44,727 --> 01:07:48,773 Iedereen zou meteen baat hebben bij schone lucht… 1047 01:07:48,856 --> 01:07:51,817 …voor gezondere en  langere levensverwachtingen. 1048 01:07:51,901 --> 01:07:53,652 Je kinderen zouden gezonder zijn. 1049 01:07:54,653 --> 01:07:57,281 Terugkomen binnen de grenzen  van de planeet… 1050 01:07:57,364 --> 01:08:00,367 …betekent ook dat je meer kans hebt om te leven… 1051 01:08:00,493 --> 01:08:04,705 …in samenlevingen met stabiele markten en banen… 1052 01:08:04,789 --> 01:08:09,251 …wat het risico op conflicten en instabiliteit in je omgeving beperkt. 1053 01:08:09,335 --> 01:08:10,461 Dus al met al… 1054 01:08:11,087 --> 01:08:14,757 …wil je in een veilige ruimte zijn  en niet in een gevarenzone… 1055 01:08:14,840 --> 01:08:16,550 …waar alles in beweging is. 1056 01:08:19,762 --> 01:08:22,098 Wat we doen tussen 2020 en 2030… 1057 01:08:22,181 --> 01:08:24,600 …met het bewijs dat we nu hebben, denk ik dat dit… 1058 01:08:24,683 --> 01:08:27,686 …het beslissende decennium voor de toekomst op aarde wordt. 1059 01:08:29,355 --> 01:08:33,025 De toekomst staat niet vast. De toekomst ligt in onze handen. 1060 01:08:33,109 --> 01:08:36,278 Wat er de komende eeuwen gebeurt… 1061 01:08:36,362 --> 01:08:39,949 …wordt bepaald door hoe wij het dit decennium spelen. 1062 01:08:41,075 --> 01:08:43,953 Het is een opmerkelijke tijd om te leven… 1063 01:08:44,036 --> 01:08:46,831 …maar met een grote verantwoordelijkheid… 1064 01:08:46,914 --> 01:08:48,749 …om daadkrachtig te handelen. 1065 01:08:50,084 --> 01:08:52,503 We hebben geen tijd te verliezen. 1066 01:08:54,171 --> 01:08:57,216 Wat zouden we doen als we morgenochtend zouden horen… 1067 01:08:57,299 --> 01:08:59,718 …dat een asteroïde op weg is  naar de aarde? 1068 01:08:59,802 --> 01:09:03,597 Ik weet zeker dat we al het andere opzij zouden zetten… 1069 01:09:03,681 --> 01:09:07,434 …en ons alleen zouden richten  op het oplossen van het probleem. 1070 01:09:07,810 --> 01:09:09,937 Kost wat het kost. 1071 01:09:11,105 --> 01:09:15,526 Het is nu duidelijk uit de wetenschap dat onze planeetcrisis… 1072 01:09:15,609 --> 01:09:18,654 …eenzelfde verenigde reactie vereist. 1073 01:09:18,737 --> 01:09:22,575 Ik zou zeggen dat we dan geen  milieuproblemen meer hebben in de wereld. 1074 01:09:22,658 --> 01:09:24,326 De planeet destabiliseren… 1075 01:09:24,410 --> 01:09:29,748 …het risico van destabilisatie is  een kwestie van veiligheid en stabiliteit… 1076 01:09:29,832 --> 01:09:32,585 …voor alle samenlevingen in de wereld. 1077 01:09:32,668 --> 01:09:35,379 Daarom is het  een kwestie voor de Veiligheidsraad. 1078 01:09:35,462 --> 01:09:37,715 Ik denk dat we de grenzen van de planeet… 1079 01:09:37,798 --> 01:09:40,009 …moeten verleggen naar het midden… 1080 01:09:40,092 --> 01:09:47,016 …van het strategisch topbestuur in de wereld: de Veiligheidsraad van de VN. 1081 01:09:48,726 --> 01:09:53,772 Zo'n wereldwijde reactie is nu binnen handbereik als nooit tevoren. 1082 01:09:55,441 --> 01:09:58,444 Er gebeurt nu iets groters… 1083 01:09:58,527 --> 01:10:01,572 …en dat is dat die ene soort, wij mensen… 1084 01:10:01,655 --> 01:10:04,408 …zo'n dominante kracht op de planeet zijn… 1085 01:10:04,491 --> 01:10:07,203 …op een manier die we al eeuwen niet hebben gezien… 1086 01:10:07,286 --> 01:10:09,371 …in de afgelopen vier miljard jaar. 1087 01:10:13,876 --> 01:10:17,755 Moeder Aarde  wordt continu gediagnosticeerd… 1088 01:10:17,838 --> 01:10:20,591 …en continu en geobserveerd. 1089 01:10:20,674 --> 01:10:23,928 De digitalisering en hyper-connectiviteit… 1090 01:10:24,011 --> 01:10:27,806 …in de wetenschap en in de observatiewereld… 1091 01:10:27,890 --> 01:10:31,769 …betekent dat we de hele planeet  met kennis hebben bedekt. 1092 01:10:32,311 --> 01:10:34,355 Wat als we nu… 1093 01:10:34,939 --> 01:10:38,567 …een nieuw,  uniek geologisch tijdperk ingaan… 1094 01:10:38,651 --> 01:10:44,073 …dat niet alleen geofysisch is bepaald maar ook bepaald doordat we… 1095 01:10:44,156 --> 01:10:46,533 …een nieuw bewustzijn hebben verankerd? 1096 01:10:55,417 --> 01:10:59,255 Dankzij het werk van wetenschappers  als Johan Rockstrom… 1097 01:10:59,338 --> 01:11:04,510 …hebben we nu het vermogen om te fungeren  als het geweten van de aarde, zijn brein… 1098 01:11:05,135 --> 01:11:08,514 …en denken en handelen met één doel. 1099 01:11:08,597 --> 01:11:13,352 Om ervoor te zorgen dat onze planeet  voor altijd gezond en veerkrachtig blijft. 1100 01:11:13,811 --> 01:11:15,187 Het perfecte huis. 1101 01:13:03,921 --> 01:13:08,300 Ondertiteld door: Marianna Stavinga