1
00:00:35,807 --> 00:00:40,228
Hôm nay, Tổ chức Y tế Thế giới
đã tuyên bố COVID-19 là một đại dịch.

2
00:00:40,311 --> 00:00:44,148
Tôi sẽ cho thi hành lệnh
"ở nhà, giữ gìn sức khỏe".

3
00:00:44,232 --> 00:00:46,693
...trực tiếp chỉ thị mọi công dân nước ta

4
00:00:46,776 --> 00:00:49,445
chỉ cần ở yên tại nhà.

5
00:00:49,529 --> 00:00:53,283
Trong tối nay,
tôi sẽ đưa một hướng dẫn rất đơn giản.

6
00:00:53,366 --> 00:00:55,285
Mọi người phải ở yên trong nhà.

7
00:00:57,579 --> 00:01:02,375
Tháng Ba 2020.
Một virus chết người càn quét toàn cầu.

8
00:01:02,458 --> 00:01:05,003
HÃY Ở NHÀ
NẾU CÓ THỂ

9
00:01:05,086 --> 00:01:08,840
Chỉ trong một đêm,
đời sống sinh hoạt bị ngưng lại.

10
00:01:14,554 --> 00:01:16,222
Nhưng trong lúc đó...

11
00:01:17,557 --> 00:01:22,604
thế giới tự nhiên bắt đầu
thay đổi đáng kể.

12
00:01:25,940 --> 00:01:27,567
Không khí trong lành hơn.

13
00:01:29,944 --> 00:01:31,571
Nước sạch hơn.

14
00:01:33,156 --> 00:01:38,995
Và động vật bắt đầu sinh sôi theo cách
mà ta không được thấy qua hàng thập kỷ.

15
00:01:41,915 --> 00:01:46,628
Quay phim kể từ khi bắt đầu
lệnh phong tỏa khắp năm châu lục…

16
00:01:48,713 --> 00:01:52,175
chúng tôi đã ghi lại những
phản hồi phi thường của tự nhiên.

17
00:02:01,142 --> 00:02:04,854
Từ những gã khổng lồ đại dương giao tiếp
với con chúng qua những cách mới…

18
00:02:08,941 --> 00:02:13,696
Và báo săn đang tăng thêm
cơ hội sinh tồn cho lũ báo con…

19
00:02:14,364 --> 00:02:17,450
Đây là thời điểm lí tưởng nhất
để nó nuôi nấng con cái.

20
00:02:18,451 --> 00:02:24,040
Tới lũ cánh cụt bị đe dọa
đang có một mùa sinh sản phá kỷ lục.

21
00:02:26,960 --> 00:02:32,173
Đây là cơ hội đặc biệt để quan sát
đời sống và thế giới động vật hoang dã

22
00:02:32,799 --> 00:02:37,220
để xem mọi thứ sẽ ra sao
khi không có chúng ta can dự nhiều.

23
00:02:37,971 --> 00:02:41,599
Đây là một thực nghiệm
toàn cầu với quy mô đồ sộ.

24
00:02:43,184 --> 00:02:47,480
Đây là năm Trái Đất thay đổi.

25
00:02:50,483 --> 00:02:56,698
Năm Trái Đất Thay Đổi

26
00:03:00,243 --> 00:03:04,372
DẪN CHUYỆN BỞI
DAVID ATTENBOROUGH

27
00:03:05,915 --> 00:03:11,504
Sau vài tiếng phong tỏa,
nhiều người đã để ý thấy sự tĩnh lặng.

28
00:03:11,588 --> 00:03:12,839
NHÀ HÁT RADIO CITY

29
00:03:14,257 --> 00:03:19,220
Tiếng ồn giao thông toàn cầu giảm đến 70%,

30
00:03:19,304 --> 00:03:22,473
giúp chúng ta nghe được một âm thanh mới…

31
00:03:25,602 --> 00:03:27,020
…tiếng chim hót.

32
00:03:31,524 --> 00:03:33,568
SAN FRANCISCO
HOA KỲ

33
00:03:33,651 --> 00:03:35,278
DÂN SỐ THÀNH THỊ 4,7 TRIỆU NGƯỜI

34
00:03:35,361 --> 00:03:37,447
Những con sẻ đầu trắng này

35
00:03:37,530 --> 00:03:41,367
đang thích nghi với sự yên tĩnh
bằng một hành động bất ngờ.

36
00:03:43,661 --> 00:03:46,497
Sống dưới bóng râm của Cầu Cổng Vàng,

37
00:03:46,581 --> 00:03:50,501
giọng hót của chúng
thường bị tiếng xe hơi át đi.

38
00:03:52,503 --> 00:03:57,383
Nhưng nhờ giao thông ở San Francisco giảm
xuống mức thấp nhất kể từ những năm 1950,

39
00:03:58,635 --> 00:04:04,265
các nhà nghiên cứu kinh ngạc
khi nghe được những âm gọi bạn tình mới…

40
00:04:06,809 --> 00:04:11,898
Và họ hi vọng lũ chim sẽ có một mùa
sinh sản thành công suốt từng ấy năm.

41
00:04:17,569 --> 00:04:20,573
Không chỉ mức độ ồn
giảm xuống nhanh chóng.

42
00:04:22,325 --> 00:04:28,331
Tốc độ ô nhiễm không khí
giảm khắp toàn cầu nhanh không tưởng.

43
00:04:30,250 --> 00:04:31,459
Trong vòng vài ngày,

44
00:04:31,543 --> 00:04:36,965
Los Angeles có chất lượng không khí
trong lành nhất 40 năm vừa qua.

45
00:04:39,133 --> 00:04:44,264
Tại Trung Quốc, mức độ độc hại
trong bầu không khí giảm hẳn một nửa.

46
00:04:46,266 --> 00:04:52,146
Còn Ấn Độ, đất nước điển hình
chịu mức ô nhiễm nặng nhất thế giới…

47
00:04:53,606 --> 00:04:56,234
chỉ trong 12 ngày phong tỏa…

48
00:04:56,734 --> 00:04:59,237
JALANDHAR - ẤN ĐỘ
DÂN SỐ 1 TRIỆU NGƯỜI

49
00:04:59,320 --> 00:05:01,531
…đã cho ra một quang cảnh đáng kinh ngạc.

50
00:05:01,614 --> 00:05:04,492
Lúc đó chúng tôi
đang ngồi quây quần ăn sáng,

51
00:05:04,576 --> 00:05:06,703
thì bố tôi tức tốc đi vào.

52
00:05:06,786 --> 00:05:10,081
Bố nói, "Lên lầu đi.
Thấy rõ những ngọn núi kìa".

53
00:05:10,164 --> 00:05:12,542
Nhiếp ảnh gia không chuyên Anshul Chopra

54
00:05:12,625 --> 00:05:15,879
vội đi xem có gì mà bố phấn khích đến vậy.

55
00:05:16,838 --> 00:05:19,257
Người dân đứng trên mái nhà và trầm trồ,

56
00:05:19,340 --> 00:05:21,843
"Trời ơi. Núi kìa".

57
00:05:21,926 --> 00:05:24,554
Tôi khựng lại, và rồi tôi đã thấy.

58
00:05:27,348 --> 00:05:30,476
Nhờ bầu trời quang đãng,
lần đầu tiên trong đời,

59
00:05:30,560 --> 00:05:32,145
chúng tôi thấy được dãy Himalaya.

60
00:05:33,062 --> 00:05:35,231
Cách đó hơn 200 km,

61
00:05:35,315 --> 00:05:38,067
dãy núi cao nhất địa cầu,

62
00:05:38,151 --> 00:05:41,863
ẩn mình sau sương khói suốt 30 năm qua,

63
00:05:41,946 --> 00:05:43,489
bỗng nhiên hiện ra.

64
00:05:44,490 --> 00:05:45,909
Tôi không tin nổi.

65
00:05:45,992 --> 00:05:49,746
Suốt thời gian qua dãy Himalaya vẫn
nằm ngay đằng sau lớp ô nhiễm.

66
00:05:51,956 --> 00:05:56,544
Bức ảnh chụp lại cảnh này
của Anshul nổi tiếng khắp thế giới.

67
00:05:57,629 --> 00:05:59,297
Đấy là một khắc họa rõ ràng

68
00:05:59,380 --> 00:06:04,886
chứng tỏ vào lúc chúng ta dừng hoạt động,
Trái Đất lại có thể tiếp tục thở.

69
00:06:10,516 --> 00:06:13,853
Lệnh phong tỏa kéo dài nhiều tuần.

70
00:06:13,937 --> 00:06:16,064
BỐN TUẦN

71
00:06:16,147 --> 00:06:20,193
Lệnh cấm đi lại làm hạn chế
bước chân của chúng ta vẫn kéo dài.

72
00:06:21,152 --> 00:06:24,489
Hãy hủy những kỳ nghỉ mát
các vị đang định đi.

73
00:06:24,572 --> 00:06:27,367
Số hành khách
và khách đặt phòng đều giảm.

74
00:06:27,450 --> 00:06:29,577
Du lịch hàng không giảm nghiêm trọng.

75
00:06:29,661 --> 00:06:32,747
Giảm gần 90% toàn cầu.

76
00:06:33,540 --> 00:06:35,208
Tháng Tư năm 2020,

77
00:06:35,291 --> 00:06:40,547
khách du lịch quốc tế
giảm hơn 114 triệu người

78
00:06:40,630 --> 00:06:42,799
so với cùng kỳ năm ngoái.

79
00:06:44,592 --> 00:06:50,848
Ở Tây Ban Nha, khách du lịch
giảm từ bảy triệu xuống còn không.

80
00:06:53,685 --> 00:06:55,687
FLORIDA - HOA KỲ
DÂN SỐ 22 TRIỆU NGƯỜI

81
00:06:55,770 --> 00:07:00,567
Và ở Florida, các bãi biển thường
đông nghẹt khách du lịch đi nghỉ xuân…

82
00:07:01,526 --> 00:07:03,152
nay không một bóng người.

83
00:07:06,406 --> 00:07:11,077
Liệu đây có phải cơ hội
cho một loài sinh vật biển sắp tuyệt chủng

84
00:07:11,160 --> 00:07:12,954
có thể tăng số lượng?

85
00:07:21,087 --> 00:07:24,632
Cứ hai đến ba năm một lần,
những con rùa cái trở về bãi biển,

86
00:07:24,716 --> 00:07:27,760
nơi chúng từng được nở ra

87
00:07:27,844 --> 00:07:29,679
để đẻ trứng của mình.

88
00:07:32,098 --> 00:07:36,519
Số lượng rùa đang
suy giảm rõ rệt khắp toàn cầu,

89
00:07:36,603 --> 00:07:41,149
một phần là vì chúng e ngại
không dám đến những bãi biển đông khách.

90
00:07:46,112 --> 00:07:47,322
Nhưng năm nay…

91
00:07:48,781 --> 00:07:49,991
lại khác.

92
00:07:53,161 --> 00:07:56,539
Người quay phim của chúng tôi,
làm cùng các nhà nghiên cứu trong vùng,

93
00:07:56,623 --> 00:07:59,959
đã may mắn được quay ở bãi biển Juno…

94
00:08:01,211 --> 00:08:05,840
một trong những vùng rùa quản đồng
làm tổ dày đặc nhất thế giới.

95
00:08:10,887 --> 00:08:12,847
Khi mùa sinh sản bắt đầu,

96
00:08:14,599 --> 00:08:18,102
lần đầu tiên trong đời con rùa cái này

97
00:08:18,937 --> 00:08:21,773
có thể yên tâm làm tổ.

98
00:08:38,039 --> 00:08:40,041
Vài tuần sau đó,

99
00:08:40,123 --> 00:08:42,418
hàng trăm con rùa cái làm tổ hệt như vậy.

100
00:08:47,715 --> 00:08:50,593
Từ lâu đã có nhiều ý kiến cho rằng
sự can thiệp của con người

101
00:08:50,677 --> 00:08:53,680
là nguyên nhân chủ yếu
cản trở loài rùa sinh sản.

102
00:08:56,307 --> 00:09:00,395
Nhưng đây là lần đầu tiên
các nhà khoa học đo được chính xác

103
00:09:00,478 --> 00:09:02,480
quy mô của sự tác động.

104
00:09:08,027 --> 00:09:11,281
Mỗi sáng, đội nghiên cứu này

105
00:09:11,364 --> 00:09:14,993
đếm số lượng dấu chân rùa dẫn tới tổ.

106
00:09:18,371 --> 00:09:20,206
Suốt mười năm qua,

107
00:09:20,290 --> 00:09:23,459
tỉ lệ trung bình
rùa quản đồng làm tổ thành công

108
00:09:23,543 --> 00:09:26,671
giảm còn 40%.

109
00:09:27,422 --> 00:09:31,885
Liệu chúng có làm tổ thành công hơn
khi có cả bãi biển cho riêng mình?

110
00:09:32,635 --> 00:09:34,804
Khi bãi biển đóng cửa cấm người vào,

111
00:09:34,888 --> 00:09:38,433
con số đó nhảy lên tới 61%,
là tỉ lệ cao nhất chúng tôi từng thấy.

112
00:09:38,516 --> 00:09:39,976
TIẾN SĨ JUSTIN PERRAULT
NHÀ NGHIÊN CỨU RÙA

113
00:09:41,728 --> 00:09:44,397
Đây là một sự cải thiện ưu việt.

114
00:09:51,446 --> 00:09:56,159
Mỗi một chiếc tổ thành công
tức là sẽ có thêm cỡ một trăm rùa con,

115
00:09:56,242 --> 00:10:00,788
mỗi con rùa con đều có khả năng
trưởng thành và sinh sản thêm.

116
00:10:03,166 --> 00:10:06,586
Nhờ bãi biển đóng cửa,
những sinh vật này

117
00:10:06,669 --> 00:10:09,130
có thể làm việc chúng
làm suốt hàng triệu năm

118
00:10:09,964 --> 00:10:13,635
thành công hơn lúc có con người hiện diện.

119
00:10:42,247 --> 00:10:44,499
Cách đó sáu nghìn ki-lô-mét,

120
00:10:44,582 --> 00:10:46,376
trên bờ biển phía Tây nước Mỹ…

121
00:10:49,921 --> 00:10:54,801
Sự im lặng mới mẻ dưới những ngọn sóng
đem lại một cơ hội

122
00:10:55,718 --> 00:10:57,845
của những gã khổng lồ đại dương.

123
00:11:00,014 --> 00:11:02,016
ĐÔNG NAM ALASKA
HOA KỲ

124
00:11:02,100 --> 00:11:03,601
SỐ KHÁCH DU LỊCH ĐẾN THƯỜNG NIÊN
1,3 TRIỆU NGƯỜI

125
00:11:03,685 --> 00:11:07,355
Mỗi năm, hơn 10.000 cá voi lưng gù

126
00:11:07,438 --> 00:11:08,731
di cư từ Hawaii…

127
00:11:10,817 --> 00:11:14,654
đến các vịnh ở Alaska để kiếm ăn.

128
00:11:23,204 --> 00:11:25,790
Thường thì, chúng sẽ
phải chia sẻ khu nước này

129
00:11:25,874 --> 00:11:29,711
với các du thuyền chở
một triệu lượt khách mỗi năm.

130
00:11:36,301 --> 00:11:39,387
Nhưng giờ, cứ mỗi du thuyền hủy chuyến…

131
00:11:40,305 --> 00:11:45,184
đồng nghĩa với việc dưới lòng biển
yên tĩnh hơn gấp 25 lần.

132
00:11:46,853 --> 00:11:51,858
Trong sự tĩnh lặng này,
các nhà khoa học dùng micrô dưới nước

133
00:11:51,941 --> 00:11:54,402
ghi lại một thay đổi phi thường.

134
00:11:55,153 --> 00:11:58,448
Cá voi lưng gù đang
trò chuyện với nhau nhiều hơn…

135
00:12:00,658 --> 00:12:02,827
bằng những cách mới mẻ.

136
00:12:04,746 --> 00:12:07,165
Tôi cảm thấy phấn khích
và vô cùng xúc động…

137
00:12:07,248 --> 00:12:08,833
NHÀ NGHIÊN CỨU CÁ VOI

138
00:12:08,917 --> 00:12:11,336
…khi nghe lũ cá voi trò chuyện
bằng âm vực dài thế này.

139
00:12:12,003 --> 00:12:14,672
Một con cất giọng,
sau đó là hai mẹ con cá voi.

140
00:12:14,756 --> 00:12:16,591
Tôi chưa từng nghe âm thanh ấy.

141
00:12:18,134 --> 00:12:21,095
Giống như lúc cố nói chuyện với bạn

142
00:12:21,179 --> 00:12:22,513
trong một quán bar đông đúc ấy.

143
00:12:22,597 --> 00:12:25,183
Rất khó, đành hạn chế nói,
khi cần thì phải hét lên.

144
00:12:25,266 --> 00:12:26,267
TIẾN SĨ SUZIE TEERLINK
NHÀ NGHIÊN CỨU CÁ VOI

145
00:12:26,351 --> 00:12:29,020
Nhưng nếu chúng ta ngồi
trong một quán cà phê yên tĩnh

146
00:12:29,103 --> 00:12:30,772
không quá ồn ào,

147
00:12:30,855 --> 00:12:34,901
chúng ta có thể giao tiếp
tường tận và hiệu quả hơn nhiều.

148
00:12:38,863 --> 00:12:41,741
Nhưng có một thứ
còn đáng kinh ngạc hơn.

149
00:12:45,203 --> 00:12:50,291
Giờ cá voi có thể giao tiếp qua
một cự ly xa hơn mà không bị quấy rầy.

150
00:12:50,875 --> 00:12:55,088
Một vài con mẹ, như con này,
để mặc con nó một mình.

151
00:12:55,922 --> 00:12:58,424
Một cảnh tượng cực kỳ hiếm thấy.

152
00:13:01,844 --> 00:13:03,846
Giờ đây nó có thể đi kiếm ăn,

153
00:13:03,930 --> 00:13:09,185
yên tâm rằng nó có thể
nghe tiếng con gọi nếu con cần nó.

154
00:13:15,567 --> 00:13:18,862
Cá voi mẹ đang nuôi con
cần phải ăn càng nhiều càng tốt,

155
00:13:20,113 --> 00:13:24,117
và cách tốt nhất là
săn theo bầy cùng cá voi lớn khác.

156
00:13:30,164 --> 00:13:32,292
Lũ cá voi lặn xuống,

157
00:13:34,460 --> 00:13:37,005
thổi ra một bức tường bọt khí hình tròn…

158
00:13:39,173 --> 00:13:42,051
và sau đó dồn lũ cá lại thành bầy…

159
00:13:44,846 --> 00:13:47,807
trước khi nuốt chửng cả nghìn con cá.

160
00:13:53,354 --> 00:13:56,566
Đấy là một trong những cảnh
hùng vĩ nhất của thiên nhiên.

161
00:14:10,038 --> 00:14:12,207
Yên tâm trước sự tĩnh lặng,

162
00:14:12,290 --> 00:14:17,045
những con cá voi lưng gù mẹ
có thể phối hợp như thế thường xuyên hơn.

163
00:14:18,046 --> 00:14:20,423
Năm nay,
chúng chiếm lĩnh cả một vùng.

164
00:14:20,506 --> 00:14:24,135
Chúng làm bất cứ điều gì chúng thích,
bất cứ ở đâu, bất cứ lúc nào.

165
00:14:24,802 --> 00:14:26,304
Những năm trước,

166
00:14:26,387 --> 00:14:30,391
chỉ vỏn vẹn 7% số cá voi con
có thể sống đến lúc trưởng thành.

167
00:14:31,559 --> 00:14:35,730
Nhưng mùa này, có khả năng
nhiều con sống sót hơn.

168
00:14:37,857 --> 00:14:40,985
Tôi hi vọng, sau vài năm khó khăn
khiến lũ cá voi vật lộn để sinh tồn…

169
00:14:41,069 --> 00:14:42,320
NHÀ NGHIÊN CỨU CÁ VOI

170
00:14:42,403 --> 00:14:45,782
…cơn đại dịch này sẽ cho chúng
khoảng nghỉ vào lúc chúng cần nhất.

171
00:14:49,369 --> 00:14:54,582
Thay đổi độ ồn
dưới nước này kéo dài đến tận Alaska.

172
00:14:57,085 --> 00:15:02,924
Giao thông vận tải quốc tế giảm 17%
trong ba tháng đầu ban hành phong tỏa

173
00:15:03,716 --> 00:15:07,136
cải thiện đời sống của
nhiều động vật khắp các đại dương.

174
00:15:07,220 --> 00:15:10,181
VỊNH HAURAKI

175
00:15:11,474 --> 00:15:13,560
Những con cá heo rời New Zealand

176
00:15:13,643 --> 00:15:16,271
có thể giao tiếp ở khoảng cách dài gấp ba.

177
00:15:20,024 --> 00:15:21,359
BIỂN SALISH

178
00:15:21,442 --> 00:15:26,573
Các nhà nghiên cứu ở Vancouver ghi nhận
độ ồn từ tàu thuyền giảm gấp bốn lần

179
00:15:27,240 --> 00:15:30,285
cho phép cá voi sát thủ
dùng sóng âm của chúng

180
00:15:30,368 --> 00:15:33,037
để săn mồi hiệu quả hơn.

181
00:15:48,428 --> 00:15:51,222
Đại dịch đã kéo dài suốt ba tháng.

182
00:15:51,306 --> 00:15:52,473
BA THÁNG

183
00:15:52,557 --> 00:15:57,353
Ở Hoa Kỳ, hơn một nửa
lực lượng lao động làm việc tại gia.

184
00:15:57,437 --> 00:16:01,065
Và trên toàn cầu, một phần ba
cơ sở kinh doanh bị đóng cửa.

185
00:16:03,026 --> 00:16:06,946
Các quán bar,
nhà hàng và cafe tiếp tục đóng.

186
00:16:07,906 --> 00:16:12,535
Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng,
các cơ sở kinh doanh lẻ phải đóng cửa.

187
00:16:13,620 --> 00:16:17,332
Giờ đây xung quanh hoang vắng.
Như thể không có lấy một bóng người.

188
00:16:18,416 --> 00:16:20,752
Khắp các thành phố lớn trên thế giới,

189
00:16:20,835 --> 00:16:25,006
lượng người đi bộ giảm tới hơn 90%.

190
00:16:27,217 --> 00:16:29,552
Các trung tâm đô thị hầu như bỏ hoang…

191
00:16:29,636 --> 00:16:31,471
những hình ảnh tuyệt vời xuất hiện

192
00:16:31,554 --> 00:16:35,391
về các loài sinh vật tận dụng
không gian sinh hoạt thành phố.

193
00:16:37,060 --> 00:16:39,062
NAM PHI

194
00:16:39,145 --> 00:16:42,190
Một con hà mã đi đến trạm xăng.

195
00:16:47,529 --> 00:16:50,240
Lũ chó rừng thong thả dạo công viên.

196
00:16:54,786 --> 00:16:58,122
Thậm chí một chú báo sư tử
còn lảng vảng trên vỉa hè.

197
00:17:06,089 --> 00:17:10,217
Nhưng có một loài thích nghi
với các khu vực thành thị bỏ hoang này

198
00:17:10,301 --> 00:17:12,678
đặc biệt khéo léo.

199
00:17:16,890 --> 00:17:19,226
NHẬT BẢN

200
00:17:19,310 --> 00:17:22,105
SỐ KHÁCH DU LỊCH THƯỜNG NIÊN
13 TRIỆU NGƯỜI

201
00:17:25,274 --> 00:17:29,612
Thành phố Nara
là nhà của một bầy hươu sika

202
00:17:29,696 --> 00:17:32,866
trong ít nhất 1.300 năm qua.

203
00:17:36,244 --> 00:17:39,080
Hầu hết các đồng cỏ chúng đến tìm thức ăn

204
00:17:39,163 --> 00:17:41,833
đều bị các tòa nhà cao tầng xâm chiếm.

205
00:17:41,916 --> 00:17:45,461
Nhưng những sinh vật hay nhút nhát này
đã tìm ra được một giải pháp.

206
00:17:48,756 --> 00:17:55,388
Lũ hươu quay sang 13 triệu
lượt khách thường niên tới đền Nara…

207
00:17:56,973 --> 00:17:59,976
và khám phá ra rằng chỉ cần
thể hiện một chút lòng thành…

208
00:18:02,103 --> 00:18:03,938
sẽ được thưởng bao nhiêu món ngon.

209
00:18:08,484 --> 00:18:13,031
Bánh quy cám gạo trở thành
món thiết yếu trong khẩu phần của chúng.

210
00:18:22,999 --> 00:18:25,543
Nhưng trận dịch đã thay đổi điều đó.

211
00:18:32,175 --> 00:18:35,720
Đồ ăn sẵn ưa thích của chúng
biến mất trong vòng một đêm.

212
00:18:41,017 --> 00:18:44,229
Không người là không có bánh.

213
00:18:53,154 --> 00:18:56,699
Lũ hươu có nguy cơ chết đói.

214
00:18:56,783 --> 00:19:00,995
Nhưng xem ra một vài con hươu già
lại nghĩ ra được một kế.

215
00:19:06,125 --> 00:19:10,046
Chúng dẫn một nhóm ra khỏi sân đền.

216
00:19:10,547 --> 00:19:12,966
Chúng biết chính xác cần đi đâu.

217
00:19:21,182 --> 00:19:23,810
Chúng đi xuống lộ cái…

218
00:19:26,145 --> 00:19:29,357
tiến sâu vào
khu rừng bê tông của thành phố.

219
00:19:40,910 --> 00:19:44,664
Nhưng chúng tìm thức ăn
ở đâu trong đô thị xô bồ này đây?

220
00:19:52,755 --> 00:19:55,174
Sau khi đi bộ hai cây số rưỡi…

221
00:19:57,010 --> 00:19:59,012
cả nhóm tạm dừng chân.

222
00:20:04,475 --> 00:20:09,480
Khu vực khiêm tốn này từng là
một phần khu vực chúng gặm cỏ.

223
00:20:10,607 --> 00:20:12,734
Thật kỳ diệu, những con hươu già

224
00:20:12,817 --> 00:20:16,613
vẫn nhớ nơi chúng từng ăn cỏ.

225
00:20:23,828 --> 00:20:26,289
Nơi đây cung cấp mọi thứ chúng cần,

226
00:20:26,873 --> 00:20:30,460
cỏ tươi, lá cây và thảo mộc.

227
00:20:35,173 --> 00:20:36,591
Trong những tuần tiếp theo,

228
00:20:36,674 --> 00:20:42,013
chúng đi đây đi đó gặm cỏ
ở những mẩu đất giúp sinh tồn này.

229
00:20:44,307 --> 00:20:48,228
Còn một mặt tích cực
khi vắng bóng con người nữa.

230
00:20:50,271 --> 00:20:55,610
Các nhà khoa học phát hiện chế độ ăn mới
không chỉ giúp chúng khỏe hơn…

231
00:20:57,695 --> 00:21:01,699
ít khách du lịch
còn có nghĩa là ít rác thải nhựa hơn,

232
00:21:02,367 --> 00:21:04,077
mà rác có thể giết lũ hươu.

233
00:21:09,749 --> 00:21:13,294
Dù có vẻ như loài vật
hưởng lợi từ sự hiện diện của chúng ta…

234
00:21:16,130 --> 00:21:19,759
nhưng nhiều lúc, thực ra
không có chúng ta lại tốt hơn.

235
00:21:30,979 --> 00:21:33,106
Bốn tháng phong tỏa,
cứ ở đâu chúng ta lui gót…

236
00:21:33,189 --> 00:21:35,149
BUENOS AIRES - ARGENTINA
DÂN SỐ 15,2 TRIỆU NGƯỜI

237
00:21:35,233 --> 00:21:39,654
…nơi chúng ta để lại sẽ cho phép
động vật hoang dã có thêm cơ hội mới.

238
00:21:46,786 --> 00:21:48,246
Ở Argentina…

239
00:21:49,289 --> 00:21:51,583
những con chuột lang nước nhút nhát

240
00:21:51,666 --> 00:21:55,545
đột kích vào các khu vườn tỉa tót
thuộc khu ngoại ô giàu có này…

241
00:21:57,338 --> 00:22:00,842
khu vực được xây trên
vùng đầm lầy chúng từng sinh sống.

242
00:22:04,053 --> 00:22:08,850
Không gì có thể ngăn chúng
chiếm lại nơi vốn là nhà của chúng.

243
00:22:27,493 --> 00:22:28,703
Ừ thì…

244
00:22:30,413 --> 00:22:31,748
hầu như không gì cả.

245
00:22:39,255 --> 00:22:44,802
Chúng ta càng vắng mặt lâu,
loài vật càng dạn dĩ hơn.

246
00:22:46,387 --> 00:22:50,016
Và khi mùa du lịch sinh thái
ở châu Phi bị hủy…

247
00:22:50,975 --> 00:22:52,518
MPUMALANGA - NAM PHI
SỐ DU KHÁCH THƯỜNG NIÊN 4,2 TRIỆU NGƯỜI

248
00:22:52,602 --> 00:22:55,438
…một tay thợ săn nguy hiểm
viết lại luật rừng.

249
00:22:58,107 --> 00:23:01,027
Khu nhà nghỉ sang trọng này bỏ không.

250
00:23:02,862 --> 00:23:07,575
Nhưng chẳng bao lâu
các vị khách mới bắt đầu check-in.

251
00:23:14,832 --> 00:23:18,086
Khỉ Vervet đặt chỗ ở hồ bơi.

252
00:23:24,133 --> 00:23:26,636
Trong khi linh dương impala
và linh dương nyala

253
00:23:27,428 --> 00:23:30,014
chiếm dụng quầy rau quả.

254
00:23:34,060 --> 00:23:36,145
Nhưng cách đó không xa…

255
00:23:38,189 --> 00:23:42,610
là một chú báo hoa mai đực trưởng thành.

256
00:23:49,784 --> 00:23:54,706
Sự xuất hiện của gã thợ săn
về đêm này vào giữa ban ngày

257
00:23:54,789 --> 00:23:57,083
là một bất ngờ lớn.

258
00:23:57,166 --> 00:23:59,919
Đặc biệt là với đoàn quay chúng tôi.

259
00:24:00,545 --> 00:24:02,213
Đứng im, mọi người.

260
00:24:41,377 --> 00:24:42,962
QUAY PHIM ĐỘNG VẬT HOANG DÃ

261
00:24:43,046 --> 00:24:46,216
Tôi đã trải qua nhiều khoảnh khắc đáng sợ
nhưng cái này sợ chưa từng thấy.

262
00:24:50,720 --> 00:24:52,138
Khắp châu Phi,

263
00:24:52,222 --> 00:24:56,559
báo hoa mai mất
60% lãnh thổ vào tay con người,

264
00:24:57,143 --> 00:24:59,896
khiến việc săn mồi khó khăn hơn.

265
00:25:02,524 --> 00:25:05,109
Nhưng không có khách tham quan nữa,

266
00:25:05,693 --> 00:25:08,446
con báo này thấy nơi đây có cơ may,

267
00:25:09,155 --> 00:25:13,201
và đổi thói quen săn mồi
một cách đáng ngạc nhiên.

268
00:25:17,080 --> 00:25:19,916
Nó bắt đầu đi săn vào ban ngày.

269
00:25:29,842 --> 00:25:32,178
Có thể trượt vài cú…

270
00:25:35,265 --> 00:25:36,933
nhưng chẳng mấy chốc…

271
00:25:38,476 --> 00:25:40,478
chiến thuật mới của nó…

272
00:25:41,062 --> 00:25:42,272
đem lại thành quả.

273
00:25:49,821 --> 00:25:51,614
Số báo hoa mai ở châu Phi

274
00:25:51,698 --> 00:25:55,618
đã giảm 30% trong suốt 25 năm qua.

275
00:25:56,578 --> 00:26:02,292
Nhưng nhờ tận dụng bữa tiệc buffet
tha hồ ăn thỏa thích lúc phong tỏa này,

276
00:26:02,375 --> 00:26:04,377
con báo sống phủ phê lắm.

277
00:26:05,044 --> 00:26:08,715
Chỗ này đã thành nhà nghỉ của nó.
Vương quốc của riêng nó.

278
00:26:24,856 --> 00:26:27,942
Đã sáu tháng kể từ khi đại dịch bắt đầu.

279
00:26:28,026 --> 00:26:29,986
SÁU THÁNG

280
00:26:30,069 --> 00:26:35,283
Tầm tháng Chín, hơn 40 quốc gia
vẫn đang áp lệnh phong tỏa,

281
00:26:37,243 --> 00:26:41,414
hạn chế hoạt động của hơn 3 tỉ người.

282
00:26:42,332 --> 00:26:43,666
Những dịp tụ tập đông,

283
00:26:43,750 --> 00:26:49,505
bao gồm các sự kiện thể thao,
hát múa và lễ hội,

284
00:26:49,589 --> 00:26:54,594
không được mở lại trước khi tìm ra
phương thuốc hiệu quả như là vắc-xin.

285
00:26:56,429 --> 00:26:59,182
Trong lúc
chúng ta tập quen với lối sống mới,

286
00:27:00,016 --> 00:27:03,228
mẹ thiên nhiên tiếp tục hồi xuân.

287
00:27:04,938 --> 00:27:06,189
SÔNG HẰNG
ẤN ĐỘ

288
00:27:06,272 --> 00:27:08,483
Tại Ấn Độ, sông Hằng

289
00:27:08,566 --> 00:27:12,695
cho thấy mức ôxy trong không khí
cải thiện đến 80%.

290
00:27:15,198 --> 00:27:16,407
BỜ BIỂN ĐẠI TÂY DƯƠNG

291
00:27:16,491 --> 00:27:18,868
Và tại bờ biển Đại Tây Dương ở châu Phi,

292
00:27:19,369 --> 00:27:25,291
kết quả đánh giá chất lượng nước
nhảy vọt từ kém lên cực tốt.

293
00:27:29,921 --> 00:27:34,384
Mật độ qua lại ít đi của chúng ta
kéo dài đủ lâu

294
00:27:34,467 --> 00:27:37,387
để đem lại lợi ích cho
cả một thế hệ động vật mới.

295
00:27:37,470 --> 00:27:39,013
CAPE TOWN
NAM PHI

296
00:27:39,097 --> 00:27:40,098
DÂN SỐ 4,7 TRIỆU NGƯỜI

297
00:27:40,181 --> 00:27:42,600
Tại bờ biển Nam Phi này,

298
00:27:42,684 --> 00:27:47,021
một vài cặp bố mẹ kiêu hãnh
đang đi dạo buổi sáng.

299
00:27:53,570 --> 00:27:56,406
Chúng là chim cánh cụt châu Phi.

300
00:28:05,582 --> 00:28:09,043
Chúng đã làm tổ ngay bên cạnh chúng ta.

301
00:28:26,561 --> 00:28:28,521
Suốt mùa giao phối,

302
00:28:28,605 --> 00:28:32,442
mỗi sáng chúng sẽ ra biển bắt cá.

303
00:28:39,991 --> 00:28:42,410
Lũ chim con rất háu ăn.

304
00:28:43,786 --> 00:28:48,708
Chúng cần ăn lượng cá bằng
15% trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

305
00:28:51,544 --> 00:28:55,340
May thay, cánh cụt châu Phi
là những tay thợ săn lão luyện…

306
00:28:56,174 --> 00:28:58,593
chúng có thể lặn sâu 80 mét

307
00:28:59,427 --> 00:29:03,097
để mở tiệc bằng những bầy cá
và động vật giáp xác.

308
00:29:09,354 --> 00:29:13,399
Nhưng đem cá đến cho
lũ chim con là cả một vấn đề.

309
00:29:18,696 --> 00:29:22,534
Những năm trước,
các bãi biển này đông nghẹt người.

310
00:29:23,660 --> 00:29:26,538
Và vào lúc lũ cánh cụt sẵn sàng
trở về sau khi kiếm ăn…

311
00:29:27,247 --> 00:29:29,499
đường đi của chúng đều bị chặn.

312
00:29:30,833 --> 00:29:34,420
Nên nhiều con sẽ đợi ngoài khơi

313
00:29:36,548 --> 00:29:38,508
tới khi mặt trời lặn, đám đông đã về nhà.

314
00:29:47,809 --> 00:29:51,855
Nhưng năm nay, bờ biển hoang vắng.

315
00:29:59,779 --> 00:30:02,448
Lũ cánh cụt bỏ lộ trình cũ

316
00:30:02,532 --> 00:30:06,411
và giờ chúng đi ra biển vài tiếng là về

317
00:30:07,370 --> 00:30:10,164
với bầu diều đầy ắp cá cho chim con.

318
00:30:16,921 --> 00:30:22,552
Và với trời vẫn còn sáng một lúc lâu,
chúng có thể ra biển trở lại.

319
00:30:28,474 --> 00:30:33,605
Lũ chim con giờ đây được
cho ăn hai hoặc ba lần mỗi ngày.

320
00:30:36,441 --> 00:30:39,360
Chúng không chỉ khỏe mạnh hơn,
lớn nhanh hơn,

321
00:30:39,444 --> 00:30:44,991
mà thêm nhiều gia đình cánh cụt giống vầy
nuôi chim con song sinh thành công.

322
00:30:46,951 --> 00:30:49,120
Vẫn còn nhiều tin tốt nữa.

323
00:30:49,204 --> 00:30:50,705
Trong vòng vài tuần sau đó,

324
00:30:50,788 --> 00:30:56,169
vài đôi chim còn nuôi được
một bầy chim con thứ hai,

325
00:30:56,711 --> 00:31:00,215
lần đầu tiên mới có hiện tượng này
trong suốt một thập kỷ qua.

326
00:31:03,593 --> 00:31:06,930
Suốt từng ấy năm, chúng tôi
tưởng cánh cụt và người dân nơi đây

327
00:31:07,013 --> 00:31:08,932
chung sống hòa thuận.

328
00:31:12,727 --> 00:31:17,190
Nhưng thực tế là,
chúng ta đã khiến chúng sống rất khó khăn.

329
00:31:21,569 --> 00:31:24,447
Xét về mặt số lượng cánh cụt ở Nam Phi

330
00:31:24,531 --> 00:31:28,618
đã giảm 70% suốt 30 năm qua…

331
00:31:30,620 --> 00:31:33,039
chúng cần mọi sự giúp đỡ
mà chúng ta có thể trao đi.

332
00:31:42,090 --> 00:31:46,427
Không chỉ những con non của
các loài động vật ở thành thị mau lớn.

333
00:31:48,096 --> 00:31:51,516
Lúc này, lệnh phong tỏa ban hành năm nay

334
00:31:51,599 --> 00:31:55,144
đang tác động lên khu vực
hoang dã nhất thế giới.

335
00:31:55,228 --> 00:31:57,438
MAASAI MARA - KENYA
SỐ KHÁCH DU LỊCH THƯỜNG NIÊN 300.000+

336
00:31:57,522 --> 00:32:01,317
Thay đổi khả năng của
một loài mèo bự để bảo vệ con nó.

337
00:32:04,529 --> 00:32:05,780
Báo săn.

338
00:32:11,035 --> 00:32:13,872
Loài thú có vú nhanh nhất quả đất.

339
00:32:30,221 --> 00:32:31,681
Nhưng chúng có một điểm yếu.

340
00:32:31,764 --> 00:32:37,020
Thể hình của chúng khiến chúng thiếu
sức mạnh cơ bắp như những loài đối thủ,

341
00:32:38,980 --> 00:32:41,441
như sư tử và linh cẩu.

342
00:32:46,154 --> 00:32:48,656
Chúng sẽ vui vẻ đi trộm đồ ăn của báo săn,

343
00:32:49,407 --> 00:32:51,743
và không ngần ngại giết báo con.

344
00:33:02,754 --> 00:33:05,465
Báo săn thường cố sống kín tiếng.

345
00:33:08,176 --> 00:33:10,178
Nhưng có hai con nhỏ,

346
00:33:10,970 --> 00:33:15,016
con báo mẹ này phải săn được mồi
mỗi hai hoặc ba ngày để cho con ăn.

347
00:33:31,741 --> 00:33:33,034
Trong lúc nó săn mồi,

348
00:33:33,117 --> 00:33:37,080
những con báo con sáu tháng tuổi
náu mình trong cỏ rậm.

349
00:33:40,166 --> 00:33:45,880
Ngay khi săn được mồi,
nó lại lâm vào thế khó xử.

350
00:33:50,802 --> 00:33:53,179
Nó đang ở cách lũ con hàng trăm mét,

351
00:33:53,638 --> 00:33:56,349
với một cái xác quá lớn không kéo nổi.

352
00:33:58,268 --> 00:34:02,480
Nếu để lại, có nguy cơ
bọn ăn xác thối sẽ trộm mất.

353
00:34:05,984 --> 00:34:09,487
Thế là nó dùng cách cất tiếng kêu nhỏ…

354
00:34:10,655 --> 00:34:12,407
...để gọi con cùng tới ăn.

355
00:34:15,200 --> 00:34:16,410
Nó phải cẩn trọng.

356
00:34:17,120 --> 00:34:19,497
Nếu nó gọi quá lớn hoặc quá thường xuyên,

357
00:34:19,581 --> 00:34:23,167
nó sẽ đánh động kẻ thù
về hai chú báo con bơ vơ.

358
00:34:26,504 --> 00:34:28,590
Và đây chính là giờ phút

359
00:34:28,673 --> 00:34:32,135
con báo này cảm thấy khó gọi con nhất.

360
00:34:36,305 --> 00:34:38,725
Trong những năm trước khi phong tỏa,

361
00:34:38,807 --> 00:34:42,687
ngắm một con báo đi săn luôn
đứng đầu danh sách nguyện vọng

362
00:34:42,769 --> 00:34:44,772
của các du khách đến Maasai Mara.

363
00:34:45,606 --> 00:34:49,986
Nhưng đám đông vây quanh báo mẹ
sau khi nó săn được mồi gây nên vấn đề.

364
00:34:51,863 --> 00:34:54,115
Có quá nhiều chấn động.
Xe cộ đi lên đi xuống.

365
00:34:54,199 --> 00:34:55,408
NHÀ NGHIÊN CỨU BÁO SĂN

366
00:34:55,992 --> 00:34:59,370
Hướng dẫn viên nói qua radio,
người ta trò chuyện với nhau.

367
00:35:00,914 --> 00:35:02,957
Sự huyên náo át đi tiếng gọi

368
00:35:03,041 --> 00:35:05,418
của con báo mẹ đang gọi con nó.

369
00:35:06,085 --> 00:35:07,837
Tất cả tiếng ồn đó

370
00:35:07,921 --> 00:35:12,342
làm át mất tín hiệu tự nhiên
loài báo cần để sinh tồn.

371
00:35:15,720 --> 00:35:20,683
Buộc phải tiếp tục gọi,
chúng có nguy cơ kéo kẻ thù đến.

372
00:35:30,610 --> 00:35:32,195
Nhưng năm nay…

373
00:35:32,278 --> 00:35:36,241
con báo mẹ này tận hưởng cảnh
hầu như không bị con người quấy rầy.

374
00:35:41,538 --> 00:35:45,041
Chỉ sau vài tiếng gọi
qua thảo nguyên trống vắng…

375
00:35:49,087 --> 00:35:50,964
…con nó đã nghe thấy…

376
00:35:57,303 --> 00:35:59,222
và đến chỗ mẹ.

377
00:36:03,685 --> 00:36:06,354
Chúng tôi phát hiện ra
lũ báo mẹ gọi ít hơn.

378
00:36:06,437 --> 00:36:09,774
Gọi một hai lần,
lũ báo con đáp lại ngay lập tức.

379
00:36:12,235 --> 00:36:13,945
Không có bóng người,

380
00:36:14,028 --> 00:36:17,407
các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy
báo con sống sót nhiều hơn.

381
00:36:19,868 --> 00:36:23,746
Trước COVID,
cứ mỗi ba báo con, chỉ một con sống sót.

382
00:36:23,830 --> 00:36:25,832
Nhưng gần đây chúng tôi phát hiện

383
00:36:25,915 --> 00:36:28,042
thêm nhiều con báo con hơn ba tháng tuổi,

384
00:36:28,126 --> 00:36:29,836
chúng tôi thấy lạc quan hơn

385
00:36:29,919 --> 00:36:33,047
rằng khoảng thời gian này
sẽ có nhiều báo con sống sót hơn,

386
00:36:33,131 --> 00:36:34,799
tức là sẽ có nhiều báo săn hơn.

387
00:36:37,760 --> 00:36:41,973
Với chỉ khoảng 7.000
con báo trưởng thành sót lại ở châu Phi…

388
00:36:43,975 --> 00:36:45,852
mọi chú báo con đều quý giá.

389
00:37:05,330 --> 00:37:08,416
Trong khi năm qua
tiếp tục thách thức chúng ta…

390
00:37:08,499 --> 00:37:09,834
VƯỜN QUỐC GIA BWINDI

391
00:37:09,918 --> 00:37:11,586
…ngày càng nhiều động vật bị đe dọa

392
00:37:11,669 --> 00:37:15,506
đang tận hưởng một cú thúc
tăng cơ hội sinh tồn của chúng.

393
00:37:20,553 --> 00:37:23,556
Do năm 2020 ít xáo trộn hơn,

394
00:37:23,640 --> 00:37:24,933
khỉ đột núi ở đây

395
00:37:25,016 --> 00:37:28,686
đã sinh con nhiều gấp đôi mọi khi.

396
00:37:34,609 --> 00:37:36,110
Trên bờ biển phía Nam nước Anh…

397
00:37:36,194 --> 00:37:37,195
NƯỚC ANH

398
00:37:37,278 --> 00:37:42,700
…cá ngựa gai dài quý hiếm xuất hiện
nhiều chưa từng có suốt mười năm qua

399
00:37:43,201 --> 00:37:48,623
nhờ các thảm cỏ biển chúng làm tổ
phục hồi sau khi bị du thuyền gây tổn hại.

400
00:37:54,045 --> 00:37:58,716
Và ở Kenya, không có
con tê giác nào bị giết để lấy sừng

401
00:37:59,384 --> 00:38:02,720
lần đầu tiên kể từ năm 1999.

402
00:38:11,437 --> 00:38:14,107
Đã một năm trôi qua
kể từ khi bắt đầu phong tỏa.

403
00:38:14,190 --> 00:38:15,358
12 THÁNG

404
00:38:15,441 --> 00:38:20,238
Một năm mà rất nhiều người chúng ta
tìm thấy bình yên nơi thế giới tự nhiên.

405
00:38:20,947 --> 00:38:25,869
Một năm mà thế giới đã
thay đổi theo những cách phi thường.

406
00:38:29,080 --> 00:38:32,208
Lượng khí thải CO2 thường niên
trên toàn cầu

407
00:38:32,292 --> 00:38:35,044
đã giảm hơn 6%,

408
00:38:35,128 --> 00:38:37,589
tỉ lệ giảm lớn nhất từ trước tới nay.

409
00:38:39,507 --> 00:38:43,845
Và thậm chí còn có những thay đổi
đáng chú ý dưới bề mặt Trái Đất.

410
00:38:44,846 --> 00:38:48,641
Sự rung chấn từ các ngành
công nghiệp và du lịch giảm một nửa,

411
00:38:48,725 --> 00:38:53,479
giúp dưới mặt đất tĩnh lặng nhất
lịch sử từng ghi nhận.

412
00:38:57,817 --> 00:39:00,737
Nhưng lệnh phong tỏa không kéo dài mãi.

413
00:39:02,238 --> 00:39:05,658
Liệu chúng ta có thể tìm được
nguồn cảm hứng gì từ khoảnh khắc này

414
00:39:05,742 --> 00:39:09,495
để tìm cách chung sống
hòa hợp với thiên nhiên hơn?

415
00:39:14,417 --> 00:39:17,921
Ở Ấn Độ, vài người đã nắm lấy cơ hội

416
00:39:18,004 --> 00:39:19,714
chung sống hòa thuận hơn

417
00:39:19,797 --> 00:39:24,177
cùng một vài động vật hùng mạnh
nhưng có nguy cơ tuyệt chủng.

418
00:39:27,680 --> 00:39:32,185
ASSAM - ẤN ĐỘ
DÂN SỐ 36 TRIỆU NGƯỜI

419
00:39:33,603 --> 00:39:35,647
Một con voi châu Á trưởng thành

420
00:39:35,730 --> 00:39:40,401
cần phải ăn 150 kí thức ăn mỗi ngày.

421
00:39:41,611 --> 00:39:45,031
Nhưng với chỉ 5%
môi trường sống tự nhiên còn lại,

422
00:39:45,615 --> 00:39:48,993
và một diện tích rừng lớn nơi chúng sống
bị thay thế bởi đất nông nghiệp…

423
00:39:49,077 --> 00:39:53,706
những con voi ở đây thường
tấn công vào rẫy nông dân để sinh tồn.

424
00:40:06,010 --> 00:40:10,056
Dẫn tới việc người nông dân
phải cố bảo vệ ruộng rẫy…

425
00:40:11,474 --> 00:40:17,397
nhưng vẫn thường mất hơn
nửa vụ mùa lúa họ lấy làm kế sinh nhai.

426
00:40:30,159 --> 00:40:32,078
Chúng tôi thường thức trắng đêm

427
00:40:32,161 --> 00:40:33,913
đuổi chúng chạy vào rừng.

428
00:40:33,997 --> 00:40:35,540
Nhưng chúng vẫn quay lại

429
00:40:35,623 --> 00:40:39,627
…và chúng tôi phải bắt đầu mọi thứ từ đầu.

430
00:40:53,766 --> 00:40:57,061
Không chỉ đồng ruộng chịu rủi ro.

431
00:41:00,064 --> 00:41:03,651
Voi cũng vào làng tìm thức ăn

432
00:41:03,735 --> 00:41:06,362
và kết quả là giẫm phải người.

433
00:41:11,075 --> 00:41:12,076
Khắp đất nước,

434
00:41:12,160 --> 00:41:15,830
gần 400 con người và hàng trăm con voi

435
00:41:15,914 --> 00:41:18,917
bị giết trong những
vụ xung đột này mỗi năm.

436
00:41:25,840 --> 00:41:28,885
Nhưng có một cộng đồng
đang thử phương pháp mới

437
00:41:28,968 --> 00:41:30,678
để giải quyết vấn đề.

438
00:41:31,262 --> 00:41:34,432
Các công nhân thành phố về làng
vì lệnh phong tỏa

439
00:41:35,016 --> 00:41:37,310
có thể góp thêm sức giúp họ

440
00:41:37,393 --> 00:41:41,648
thực hiện một dự án được dẫn dắt
bởi một quỹ bảo tồn động vật địa phương.

441
00:41:43,274 --> 00:41:45,151
Chúng tôi có cơ hội tốt lúc phong tỏa…

442
00:41:45,235 --> 00:41:46,236
NHÀ BẢO TỒN

443
00:41:46,319 --> 00:41:50,031
…để có thể trồng trọt cho voi hoang dã ăn.

444
00:41:51,824 --> 00:41:54,911
Dọc theo bìa rừng,
họ trồng trọt ở một vùng trung lập

445
00:41:54,994 --> 00:42:00,041
những loại gạo hoang và cỏ
mọc nhanh để voi đến ăn.

446
00:42:02,835 --> 00:42:07,423
Cả cộng đồng
gồm hơn 500 người đều đến giúp.

447
00:42:07,507 --> 00:42:08,550
NHÀ BẢO TỒN

448
00:42:09,300 --> 00:42:11,052
Chỉ trong vài tháng,

449
00:42:11,135 --> 00:42:17,350
họ đã cải tạo gần 162 héc-ta,
1,6 ki-lô-mét vuông đất đai.

450
00:42:19,394 --> 00:42:22,480
Và giờ, thay vì đuổi bầy voi đi,

451
00:42:22,564 --> 00:42:25,400
họ lại tổ chức một nghi lễ
chào đón chúng.

452
00:42:34,367 --> 00:42:36,619
Vụ mùa đã đến lúc thu hoạch.

453
00:42:38,246 --> 00:42:41,875
Nhưng liệu bầy voi có chịu ăn cỏ
mà họ trồng cho chúng…

454
00:42:43,918 --> 00:42:46,671
…hay chúng vẫn xâm phạm vào rẫy của họ?

455
00:42:51,551 --> 00:42:53,553
Khi mọi người về nhà…

456
00:42:54,971 --> 00:42:58,558
có gì đó đang lay động ở rìa rừng.

457
00:43:06,733 --> 00:43:11,946
Từng con một,
chúng dần lộ diện từ những lùm cây.

458
00:43:14,949 --> 00:43:16,284
Những con voi mẹ.

459
00:43:17,785 --> 00:43:19,287
Lũ voi con.

460
00:43:19,370 --> 00:43:24,375
Cả một gia đình họ hàng thân thích
gồm 26 con voi đói ngấu.

461
00:43:26,711 --> 00:43:28,379
Chúng sẽ rong ruổi bao xa đây?

462
00:43:33,760 --> 00:43:36,596
Đứng gần rìa rừng…

463
00:43:38,097 --> 00:43:42,936
chúng quyết định mở tiệc
bằng chỗ lương thực trồng cho mình.

464
00:43:46,147 --> 00:43:48,816
Trước kia chúng tôi từng đuổi voi đi.

465
00:43:48,900 --> 00:43:50,902
Nhưng giờ mọi thứ đã thay đổi.

466
00:43:50,985 --> 00:43:54,280
Cảm giác thật vui…
chúng tôi hạnh phúc lắm.

467
00:43:59,202 --> 00:44:01,788
Trong suốt mùa thu hoạch…

468
00:44:01,871 --> 00:44:06,459
lũ voi không hề xâm phạm vào rẫy nông dân

469
00:44:07,085 --> 00:44:09,003
cũng như đặt chân vào làng.

470
00:44:12,507 --> 00:44:14,634
Nếu chúng ta yêu quý voi,

471
00:44:14,717 --> 00:44:17,595
lũ voi cũng sẽ quý chúng ta.

472
00:44:21,224 --> 00:44:22,976
Một vùng trung lập trồng cây

473
00:44:23,059 --> 00:44:25,186
cung cấp một giải pháp lâu dài

474
00:44:25,270 --> 00:44:27,480
cho mâu thuẫn lâu đời.

475
00:44:29,941 --> 00:44:32,026
Đây là một trong những cách
mà các làng lân cận

476
00:44:32,110 --> 00:44:36,865
đang nghiêm túc thảo luận với
quỹ bảo tồn địa phương để học hỏi theo.

477
00:44:50,295 --> 00:44:53,047
Nhìn lại năm vừa qua…

478
00:44:53,131 --> 00:44:56,551
nhiều người chúng ta đã sống chật vật…

479
00:44:56,634 --> 00:45:01,222
vậy chúng ta có thể học được gì
để bảo vệ tương lai cho động vật hoang dã…

480
00:45:01,306 --> 00:45:02,932
và cho chính chúng ta?

481
00:45:05,643 --> 00:45:09,022
Chúng ta phải nghĩ cách để cùng tồn tại.

482
00:45:10,106 --> 00:45:14,235
Cảnh tỉnh rằng chúng ta
có thể chia sẻ đất với động vật hoang dã.

483
00:45:14,903 --> 00:45:16,529
Đừng xem là hiển nhiên

484
00:45:16,613 --> 00:45:19,365
rằng ta sẽ quay về lối sống cũ
khi mọi thứ trở lại như xưa.

485
00:45:21,284 --> 00:45:25,205
Tốc độ phi thường
và sự đa dạng trong phản ứng tự nhiên…

486
00:45:25,288 --> 00:45:29,042
đã cho thấy thậm chí những thay đổi
nhỏ nhặt nhất trong đời sống…

487
00:45:29,125 --> 00:45:33,671
cũng có thể tạo ra khác biệt lớn lao
cho thế giới tự nhiên.

488
00:45:37,508 --> 00:45:41,179
Chúng ta có thể đóng cửa
một chút vào mỗi mùa hè.

489
00:45:41,262 --> 00:45:44,098
Đóng bãi biển vào ban đêm.
Không nhất thiết phải vào ban ngày.

490
00:45:44,182 --> 00:45:47,060
Người ta có thể thay đổi những thứ vụn vặt

491
00:45:47,143 --> 00:45:50,438
để đảm bảo con người và thiên nhiên
đều có thể sống tốt đẹp cùng nhau.

492
00:45:51,648 --> 00:45:54,567
Chúng tôi biết
nếu yêu cầu các tàu lớn đi chậm hơn,

493
00:45:54,651 --> 00:45:58,363
và gộp các chuyến tàu lớn lại,
họ sẽ để ít dấu tích lại hơn

494
00:45:58,446 --> 00:46:01,449
từ đó bảo tồn không gian âm thanh
dưới biển và bảo vệ cá voi.

495
00:46:02,325 --> 00:46:05,078
Chúng tôi đang làm đề xuất
lên các cơ quan quản lý vườn quốc gia

496
00:46:05,161 --> 00:46:10,458
với mục đích khuyến khích hành vi văn minh
của du khách và hướng dẫn viên

497
00:46:10,542 --> 00:46:13,002
nhằm đảm bảo
những sinh vật này có thể sống sót.

498
00:46:14,087 --> 00:46:18,424
Một năm phi thường vừa qua,
năm Trái Đất thay đổi,

499
00:46:19,008 --> 00:46:22,762
chúng ta có thể giúp
động vật hoang dã phát triển,

500
00:46:23,555 --> 00:46:25,682
mà còn cho thấy nếu chọn cách làm vậy,

501
00:46:26,266 --> 00:46:30,186
chúng ta có thể cải thiện
sức khỏe cho toàn hành tinh.

502
00:46:31,396 --> 00:46:33,565
Tôi biết đã đến lúc

503
00:46:33,648 --> 00:46:37,986
chúng ta nên đóng góp bằng
mọi cách nhỏ nhặt để giảm ô nhiễm.

504
00:46:38,736 --> 00:46:42,323
Và chúng ta
không hề tách biệt với thế giới tự nhiên…

505
00:46:44,117 --> 00:46:48,746
mà hóa ra đời sống
của chúng ta lại kết nối với tự nhiên

506
00:46:48,830 --> 00:46:51,332
theo những cách sâu sắc, đầy bất ngờ.

507
00:46:53,376 --> 00:46:55,837
Nếu chúng ta muốn
phát triển trong tương lai,

508
00:46:55,920 --> 00:46:58,923
thì đây là lúc quyết định

509
00:46:59,757 --> 00:47:02,594
để tìm những cách chia sẻ hành tinh này…

510
00:47:04,512 --> 00:47:06,890
với mọi dạng thức sống trên Trái Đất.

511
00:48:11,538 --> 00:48:13,540
Biên dịch: Huy Nguyen