1 00:00:40,916 --> 00:00:42,751 „Pan troglodytes”. 2 00:00:53,929 --> 00:00:56,014 Pan Jin znalazł kijek, który mu się podoba. 3 00:00:57,432 --> 00:01:00,519 - Godzina? - Jest 10.22 i 34 sekundy. 4 00:01:01,061 --> 00:01:03,604 Czekaj, 35, 36... 5 00:01:03,605 --> 00:01:04,690 Wystarczy 10.22. 6 00:01:06,275 --> 00:01:08,693 - Czemu je nazywasz? - Jane Goodall tak robiła. 7 00:01:08,694 --> 00:01:11,529 Jako pierwsza badała pan troglodytes na wolności. 8 00:01:11,530 --> 00:01:13,573 To naukowa nazwa szympansów? 9 00:01:13,574 --> 00:01:15,199 Tak. Zawsze nadawała imiona, 10 00:01:15,200 --> 00:01:18,286 bo wiedziała, że każdy z nich ma wyjątkową osobowość. 11 00:01:18,287 --> 00:01:20,247 Czemu nazwałaś go pan Jin? 12 00:01:23,750 --> 00:01:24,835 Właśnie dlatego. 13 00:01:25,586 --> 00:01:26,587 Spójrz. 14 00:01:27,171 --> 00:01:28,589 PANOWIE JINOWIE 15 00:01:29,590 --> 00:01:32,383 Teraz widzę podobieństwo. 16 00:01:32,384 --> 00:01:34,970 Pan Jin lubi uderzać miotłą w sufit. 17 00:01:39,600 --> 00:01:41,726 - Co robi? - Włócznię. 18 00:01:41,727 --> 00:01:43,979 Co? Szympansy robią włócznie? 19 00:01:44,563 --> 00:01:46,856 Włócznie, gąbki. Różne narzędzia. 20 00:01:46,857 --> 00:01:48,107 Żartujesz. 21 00:01:48,108 --> 00:01:51,402 Nie. Jane Goodall pierwsza odkryła, że wytwarzają narzędzia. 22 00:01:51,403 --> 00:01:54,071 To zmieniło wszystko, co myśleliśmy, że o nich wiemy. 23 00:01:54,072 --> 00:01:54,989 Jak? 24 00:01:54,990 --> 00:01:57,992 Bo skoro szympansy wytwarzają narzędzia i broń... 25 00:01:57,993 --> 00:01:59,911 To są dużo bardziej podobne do nas? 26 00:01:59,912 --> 00:02:02,164 Albo my do nich. 27 00:02:03,207 --> 00:02:05,249 Jak Jane Goodall nazwała poznane szympansy? 28 00:02:05,250 --> 00:02:06,793 Jednym z nich był Siwobrody. 29 00:02:08,628 --> 00:02:10,171 Jak nasz Siwobrody? 30 00:02:10,172 --> 00:02:13,884 Tylko jego pełne imię brzmiało David Siwobrody. 31 00:02:15,260 --> 00:02:18,096 Słyszałeś Siwobrody? Miał nasze imiona. 32 00:02:20,766 --> 00:02:24,143 Był pierwszym szympansem, który używał trawy do wyciągania termitów. 33 00:02:24,144 --> 00:02:26,729 Jedzą termity? Ohyda. 34 00:02:26,730 --> 00:02:29,274 Robaki, owoce, mięso. Jedzą to samo co ludzie. 35 00:02:29,858 --> 00:02:31,651 - Ludzie jedzą robaki? - Niektórzy. 36 00:02:31,652 --> 00:02:33,820 Naprawdę jesteśmy do nich podobni. 37 00:02:38,992 --> 00:02:40,952 Jest przeuroczy. 38 00:02:40,953 --> 00:02:42,788 Pamiętaj, tylko obserwujemy. 39 00:02:48,085 --> 00:02:49,586 Mówiłaś: bez dotykania. 40 00:02:50,170 --> 00:02:51,170 Masz rację. 41 00:02:51,171 --> 00:02:54,257 Szympansy są zagrożonym gatunkiem, bo wycinamy lasy, 42 00:02:54,258 --> 00:02:57,009 polujemy na nie i zarażamy je chorobami. 43 00:02:57,010 --> 00:02:58,762 Nawet chorują jak my? 44 00:03:03,934 --> 00:03:07,354 Chyba chce się z tobą bawić. Myśli, że jesteś z jej rodziny. 45 00:03:17,155 --> 00:03:18,739 - Jane? - Spokojnie. 46 00:03:18,740 --> 00:03:20,575 Szympansy mają przywódców. 47 00:03:20,576 --> 00:03:22,910 Pan Jin pokazuje nam, że jest szefem. 48 00:03:22,911 --> 00:03:24,288 Albo zbiera broń. 49 00:03:25,789 --> 00:03:28,166 - Co robisz? - Włócznię. 50 00:03:32,212 --> 00:03:34,255 Nie tego się spodziewałem. 51 00:03:34,256 --> 00:03:35,340 Ja też nie. 52 00:03:37,801 --> 00:03:39,802 Wciąż pokazuje nam, że jest szefem? 53 00:03:39,803 --> 00:03:42,431 Nie wiem. Nigdy czegoś takiego nie widziałam. 54 00:03:51,857 --> 00:03:54,902 - Co to za hałas? - Jest jeden sposób, by to sprawdzić. 55 00:04:14,796 --> 00:04:16,005 Co się tu stało? 56 00:04:16,923 --> 00:04:18,884 - My. - Co my? 57 00:04:19,676 --> 00:04:22,637 Wycięliśmy las, w którym mieszkają szympansy i inne zwierzęta. 58 00:04:22,638 --> 00:04:25,848 - Nie możemy zasadzić nowego? - Nie wyrośnie tak szybko. 59 00:04:25,849 --> 00:04:27,850 - To okropne. - Wiem. 60 00:04:27,851 --> 00:04:29,852 Pranie gotowe. Pomóż mi je zanieść. 61 00:04:29,853 --> 00:04:33,648 Mamo, mamy jeszcze tyle rzeczy do odkrycia. 62 00:04:33,649 --> 00:04:35,858 Widzieliśmy, jak pan Jin rzuca kamieniem w drzewo. 63 00:04:35,859 --> 00:04:37,360 Pan Jin, który mieszka pod nami? 64 00:04:37,361 --> 00:04:39,196 Nie, pan Jin szympans. 65 00:04:39,780 --> 00:04:42,866 - Czemu rzucał kamieniami? - To nasza nowa misja. 66 00:04:43,951 --> 00:04:46,702 Misja poczeka, aż skończymy sprzątać. 67 00:04:46,703 --> 00:04:48,872 - Ale mamo... - Widziałaś swój pokój? 68 00:04:49,581 --> 00:04:51,375 Dasz Davidowi znać, gdy skończysz. 69 00:04:54,795 --> 00:04:57,923 Dzień dobry, panie Jin. Właśnie o panu rozmawialiśmy. 70 00:04:58,715 --> 00:05:01,634 - Jadę na dół. - Może pan jechać z nami. 71 00:05:01,635 --> 00:05:05,096 Wiecie co, pójdę schodami. Trochę ćwiczeń nie zaszkodzi. 72 00:05:05,097 --> 00:05:07,015 Odprowadzę pana. 73 00:05:07,724 --> 00:05:10,227 A potem pójdę posprzątać pokój. 74 00:05:11,687 --> 00:05:12,688 Świetnie. 75 00:05:13,981 --> 00:05:16,108 Pomoże mi pan? To pranie jest ciężkie. 76 00:05:18,402 --> 00:05:20,319 Chce pan wiedzieć, czemu o panu rozmawialiśmy? 77 00:05:20,320 --> 00:05:22,196 - Nie bardzo. - Jest pan zabawny. 78 00:05:22,197 --> 00:05:25,324 Nazwałam szympansa pańskim imieniem, bo lubi machać kijkiem, 79 00:05:25,325 --> 00:05:28,703 tak jak pan uderza miotłą w sufit, żeby nas uciszyć. 80 00:05:28,704 --> 00:05:30,288 Już tego tak często nie robię. 81 00:05:30,289 --> 00:05:33,291 A potem widzieliśmy, jak szympans rzuca kamieniem w drzewo. 82 00:05:33,292 --> 00:05:35,334 Jak pan myśli, czemu to zrobił? 83 00:05:35,335 --> 00:05:37,212 Może lubi, jak to brzmi. 84 00:05:37,713 --> 00:05:40,215 Ciekawa teoria. Jakieś inne pomysły? 85 00:05:41,175 --> 00:05:44,260 Może dla sportu? Jak gra w siatkówkę albo tenisa? 86 00:05:44,261 --> 00:05:46,429 Szympansy lubią się bawić. 87 00:05:46,430 --> 00:05:48,890 A może tak zaznaczają terytorium. 88 00:05:48,891 --> 00:05:51,226 Kolejny świetny pomysł. Jest pan w tym dobry. 89 00:05:52,019 --> 00:05:54,688 Skoro mowa o szympansach, gdzie jest twój? 90 00:05:55,647 --> 00:05:57,482 - Siwobrody. - Co... 91 00:06:06,992 --> 00:06:08,243 Siwobrody! 92 00:06:09,912 --> 00:06:11,455 Siwobrody, gdzie jesteś? 93 00:06:14,875 --> 00:06:16,418 Jane do Davida. Nagła sytuacja. 94 00:06:19,671 --> 00:06:22,508 - Tu David. Co się stało? - Siwobrody zaginął. 95 00:06:29,306 --> 00:06:32,808 - Hej, Noah. Wybacz spóźnienie. - Nie ma sprawy. Gotowy? 96 00:06:32,809 --> 00:06:34,269 Panie Jin! 97 00:06:34,811 --> 00:06:35,811 Raczej nie. 98 00:06:35,812 --> 00:06:37,980 Nie mogę go znaleźć. Pewnie się zgubił. 99 00:06:37,981 --> 00:06:39,399 Na pewno się znajdzie. 100 00:06:39,900 --> 00:06:41,359 - Kto? - Siwobrody. 101 00:06:41,360 --> 00:06:43,236 Widziałeś w okolicy szympansa? 102 00:06:43,237 --> 00:06:46,030 Tego wzrostu, na brodzie ma siwą sierść. 103 00:06:46,031 --> 00:06:48,324 - Stąd imię. - Co? 104 00:06:48,325 --> 00:06:51,410 - Siwa broda. - Gdzie go ostatni raz widziałaś? 105 00:06:51,411 --> 00:06:54,997 - W uliczce z tyłu, ale go nie ma. - Szukaj dalej. Znajdziesz go. 106 00:06:54,998 --> 00:06:56,165 A jeśli nie? 107 00:06:56,166 --> 00:06:57,626 To jeden z moich przyjaciół. 108 00:06:58,210 --> 00:07:00,212 Ja jestem drugim. 109 00:07:00,963 --> 00:07:02,672 Jestem jego siostrą. 110 00:07:02,673 --> 00:07:04,090 A ja jego synem. 111 00:07:04,091 --> 00:07:05,466 Cześć. 112 00:07:05,467 --> 00:07:07,386 Będziemy go wypatrywać z góry. 113 00:07:08,637 --> 00:07:10,639 Nie martw się. Znajdziemy go. 114 00:07:12,182 --> 00:07:14,142 Może poszukaj jeszcze raz w uliczce. 115 00:07:18,230 --> 00:07:19,439 Zabawne dzieciaki. 116 00:07:32,578 --> 00:07:34,121 Siwobrody, to ty? 117 00:07:37,457 --> 00:07:38,792 Już idę, Siwobrody. 118 00:07:44,965 --> 00:07:46,091 Pan Jin? 119 00:07:46,884 --> 00:07:47,968 Siwobrody. 120 00:07:49,094 --> 00:07:51,596 Chwila, czy nasz sąsiad miał rację? 121 00:07:51,597 --> 00:07:54,515 Szympansy rzucają kamieniami, by zaznaczyć terytorium, 122 00:07:54,516 --> 00:07:57,936 oznaczyć sobie ścieżki, czy po prostu lubią ten dźwięk? 123 00:08:01,982 --> 00:08:05,527 O nie, wpadłeś w sidła. Pomogę ci. 124 00:08:09,156 --> 00:08:11,491 Nie martw się. Wydostanę go. 125 00:08:12,117 --> 00:08:13,118 Już prawie. 126 00:08:16,455 --> 00:08:17,789 Już, jesteś wolny! 127 00:08:26,632 --> 00:08:27,633 Siwobrody? 128 00:08:36,225 --> 00:08:37,558 Siwobrody. 129 00:08:38,894 --> 00:08:40,145 Znalazłem go. 130 00:08:45,025 --> 00:08:48,861 Hej. Jest cały w liściach, ale poza tym nic mu nie jest. 131 00:08:48,862 --> 00:08:50,197 Dziękuję, panie Jin. 132 00:08:50,948 --> 00:08:51,949 David do Jane. 133 00:08:52,866 --> 00:08:53,699 Mówi Jane. 134 00:08:53,700 --> 00:08:56,202 Nie znalazłem Siwobrodego, ale widzę twoją mamę. 135 00:08:56,203 --> 00:08:58,121 Jest naprawdę zła. 136 00:08:58,872 --> 00:09:00,624 Wściekła. 137 00:09:02,709 --> 00:09:06,337 - Powinnaś wracać na górę. - Dziękuję, że go pan znalazł. 138 00:09:06,338 --> 00:09:07,506 Cieszę się, że pomogłem. 139 00:09:15,597 --> 00:09:16,890 Siwobrody? 140 00:09:19,268 --> 00:09:20,269 Siwobrody. 141 00:09:22,354 --> 00:09:23,564 Czemu nie jesteś prawdziwy? 142 00:09:24,606 --> 00:09:29,194 Nie sądziłem, że to możliwe, ale twoja mama jest jeszcze bardziej zła. 143 00:09:29,695 --> 00:09:33,115 Davidzie, powiedz Jane, że ma wracać do domu. 144 00:09:34,658 --> 00:09:36,326 Masz wracać do domu. 145 00:09:36,869 --> 00:09:38,078 Natychmiast. 146 00:09:46,837 --> 00:09:48,212 Gdzie byłaś? 147 00:09:48,213 --> 00:09:51,717 I czemu pan Jin przyniósł pranie, które ty miałaś wziąć? 148 00:09:52,634 --> 00:09:54,595 Jane, odpowiedz. 149 00:09:55,804 --> 00:09:56,805 Przepraszam, mamo. 150 00:09:58,015 --> 00:10:01,475 Skarbie. Chodź tu. 151 00:10:01,476 --> 00:10:03,061 Co się stało? 152 00:10:04,688 --> 00:10:06,814 Siwobrody poznał innego szympansa, 153 00:10:06,815 --> 00:10:08,941 z którym był mały szympans, 154 00:10:08,942 --> 00:10:11,486 a pan Jin wpadł w sidła i... 155 00:10:12,321 --> 00:10:15,199 Siwobrody nie chce się już ze mną przyjaźnić. 156 00:10:15,699 --> 00:10:17,034 Pan Jin ma kłopoty? 157 00:10:17,951 --> 00:10:19,161 Pan Jin szympans. 158 00:10:21,038 --> 00:10:23,373 Okej. Chodź, usiądź. 159 00:10:28,670 --> 00:10:30,464 Oddychaj głęboko. 160 00:10:34,092 --> 00:10:35,344 Opowiedz jeszcze raz. 161 00:10:37,387 --> 00:10:39,722 Siwobrody poznał inne szympansy 162 00:10:39,723 --> 00:10:42,767 i zobaczył, że ludzie niszczą ich domy. 163 00:10:42,768 --> 00:10:45,937 A potem jeden z nich wpadł w sidła, uwolniłam go, 164 00:10:45,938 --> 00:10:48,440 ale Siwobrody ode mnie odszedł. 165 00:10:49,525 --> 00:10:51,734 Pewnie dlatego, że zobaczył, 166 00:10:51,735 --> 00:10:55,656 że ludzie są zagrożeniem dla szympansów. 167 00:10:58,200 --> 00:11:01,370 - Ale jest tutaj. - Nie jest żywy. 168 00:11:03,580 --> 00:11:07,750 Jane, jestem pewna, że Siwobrody wie, ile dla niego robisz... 169 00:11:07,751 --> 00:11:10,211 Ale szympansy nie mają czasu. 170 00:11:10,212 --> 00:11:12,213 Za kilka lat już ich nie będzie, 171 00:11:12,214 --> 00:11:15,132 a wciąż wiele musimy się o nich dowiedzieć. 172 00:11:15,133 --> 00:11:16,634 Na przykład? 173 00:11:16,635 --> 00:11:19,888 Na przykład czemu rzucają kamieniami w drzewa albo używają narzędzi. 174 00:11:20,973 --> 00:11:24,226 Żadne inne zwierzę na świecie poza nami tego nie robi. 175 00:11:24,810 --> 00:11:27,646 Skoro szympansy i ludzie są do siebie podobni, 176 00:11:28,605 --> 00:11:30,607 to czemu je krzywdzimy, mamo? 177 00:11:36,613 --> 00:11:37,906 Jane... 178 00:11:38,907 --> 00:11:40,242 Nie wiem. 179 00:11:41,910 --> 00:11:43,286 Ale wiem, 180 00:11:43,287 --> 00:11:47,916 że robisz wszystko, co w twojej mocy, by to zmienić. 181 00:11:50,836 --> 00:11:53,880 Co mówi Jane Goodall? „Tylko jeśli zrozumiemy...”. 182 00:11:53,881 --> 00:11:57,217 Ale nie zrozumiemy szympansów, jeśli ich nie będzie. 183 00:12:30,209 --> 00:12:31,418 Sprzątam. 184 00:12:32,961 --> 00:12:34,171 Nic mi nie będzie. 185 00:12:40,093 --> 00:12:41,261 David? 186 00:12:45,265 --> 00:12:47,850 Co robisz z naszymi badaniami na temat szympansów? 187 00:12:47,851 --> 00:12:49,061 Odkładam je. 188 00:12:49,686 --> 00:12:51,979 - Dlaczego? - Bo to nie ma sensu. 189 00:12:51,980 --> 00:12:54,106 Co roku znika coraz więcej zwierząt, 190 00:12:54,107 --> 00:12:56,485 a jest za mało ludzi, którzy coś z tym robią. 191 00:12:57,277 --> 00:13:00,197 A co z Jane Goodall i innymi ludźmi, których poznaliśmy? 192 00:13:00,781 --> 00:13:02,282 Oni coś robią. 193 00:13:03,033 --> 00:13:04,826 To wciąż za mało. 194 00:13:07,120 --> 00:13:08,705 Na pewno jest jakiś cytat. 195 00:13:10,290 --> 00:13:11,500 Nie ma nadziei. 196 00:13:13,168 --> 00:13:14,169 Siwobrody odszedł. 197 00:13:19,967 --> 00:13:21,176 Nie zrobiłby tego. 198 00:13:21,927 --> 00:13:22,927 To prawda. 199 00:13:22,928 --> 00:13:25,430 Chyba nie chce się już przyjaźnić. 200 00:13:28,725 --> 00:13:31,979 Może jest ktoś inny, kto nam pomoże? 201 00:13:32,479 --> 00:13:34,106 Chcę odzyskać Siwobrodego. 202 00:13:34,773 --> 00:13:37,568 Może ktoś, kto wie dużo o szympansach? 203 00:13:38,151 --> 00:13:39,361 Na przykład kto? 204 00:13:48,829 --> 00:13:51,831 - Zamknij oczy i... - Wiem, jak to działa. 205 00:13:51,832 --> 00:13:53,458 To zamknij oczy. 206 00:13:57,087 --> 00:13:58,130 I wyobraź sobie. 207 00:14:07,639 --> 00:14:10,100 Tak szympansy się witają. 208 00:14:15,397 --> 00:14:17,065 Bardzo dobrze, Davidzie. 209 00:14:18,358 --> 00:14:19,818 Wie, jak mam na imię. 210 00:14:21,028 --> 00:14:22,905 Witaj, Jane. 211 00:14:24,156 --> 00:14:25,741 Zahukaj, Jane. Zahukaj. 212 00:14:31,079 --> 00:14:33,080 To nie brzmiało radośnie. 213 00:14:33,081 --> 00:14:37,668 Szympansy nie zawsze są radosne, tak jak ludzie. 214 00:14:37,669 --> 00:14:39,587 Mogą się złościć, 215 00:14:39,588 --> 00:14:41,422 mogą się bać 216 00:14:41,423 --> 00:14:43,759 i mogą być smutne. 217 00:14:44,593 --> 00:14:45,802 Tak jak ty, Jane. 218 00:14:46,428 --> 00:14:49,263 Jest smutna, bo nasz Siwobrody nie chce się już przyjaźnić. 219 00:14:49,264 --> 00:14:51,682 Kiedyś znałam pewnego Siwobrodego. 220 00:14:51,683 --> 00:14:54,852 David Siwobrody, mój ulubiony szympans. 221 00:14:54,853 --> 00:14:58,190 Wiem. Jego pierwszego widziałaś, gdy używał narzędzi. 222 00:15:02,486 --> 00:15:07,448 David Siwobrody był pierwszym szympansem, który mi zaufał. 223 00:15:07,449 --> 00:15:09,242 Gdy zaczął mi ufać, 224 00:15:09,243 --> 00:15:12,412 inne szympansy, które się bardzo bały, 225 00:15:12,913 --> 00:15:16,457 chyba pomyślały: „Może jednak nie jest taka straszna”. 226 00:15:16,458 --> 00:15:19,669 A wtedy mogłam je wszystkie poznać. 227 00:15:19,670 --> 00:15:21,462 Mój Siwobrody też mi ufał, 228 00:15:21,463 --> 00:15:25,050 ale potem zobaczył zło, jakie wyrządzają ludzie, a ja tego nie powstrzymam. 229 00:15:26,552 --> 00:15:28,804 Można się poczuć bezradnym, prawda? 230 00:15:30,055 --> 00:15:32,391 Tak. Ty też się czujesz bezradna? 231 00:15:33,851 --> 00:15:37,770 Sądzę, że każdy, kto myśli o tym, co robimy tej planecie, 232 00:15:37,771 --> 00:15:39,272 czuje się czasem bezradny. 233 00:15:39,273 --> 00:15:42,942 Ale wiesz, co możesz robić, gdy czujesz się bezradna? 234 00:15:42,943 --> 00:15:45,612 Pomyśl o tym, co daje nadzieję. 235 00:15:46,947 --> 00:15:47,947 Na przykład? 236 00:15:47,948 --> 00:15:51,868 Coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę z problemów, jakie spowodowaliśmy, 237 00:15:51,869 --> 00:15:54,871 takich jak zmiana klimatu, utrata różnorodności biologicznej. 238 00:15:54,872 --> 00:15:58,499 Gdy naukowcy wymyślają innowacyjne rozwiązania, 239 00:15:58,500 --> 00:16:01,252 by naprawić część szkód, jakie wyrządziliśmy, 240 00:16:01,253 --> 00:16:06,299 młodzi ludzie, tacy jak wy, myślą o tym, co mogą zrobić, by świat był lepszy. 241 00:16:06,300 --> 00:16:08,302 To daje mi nadzieję. 242 00:16:11,221 --> 00:16:14,850 Z każdym krokiem jesteśmy bliżej ocalenia świata. 243 00:16:15,767 --> 00:16:18,186 To brzmi jak cytat Jane Goodall. 244 00:16:18,187 --> 00:16:21,106 Myślę, że to cytat Jane Garcii. 245 00:16:25,903 --> 00:16:28,070 Pomyśl, co możesz zrobić, 246 00:16:28,071 --> 00:16:31,782 podwiń rękawy i idź to robić. 247 00:16:31,783 --> 00:16:36,162 {\an8}Uważam, że zasługujesz na to, by trafić na tablicę bohaterów 248 00:16:36,163 --> 00:16:38,290 {\an8}za wszystko, co robisz. 249 00:16:43,462 --> 00:16:45,422 Jak szympansy mówią dziękuję? 250 00:16:45,923 --> 00:16:48,466 Czasem się nawzajem czyszczą. 251 00:16:48,467 --> 00:16:50,176 Możemy cię uczesać? 252 00:16:50,177 --> 00:16:52,345 Nie trzeba. 253 00:16:52,346 --> 00:16:54,096 Dziękuję, doktor Goodall. 254 00:16:54,097 --> 00:16:57,309 Możecie mi mówić doktor Jane, jeśli chcecie. 255 00:16:58,227 --> 00:17:02,605 Jest mnóstwo rzeczy do zrobienia, by uczynić ten świat lepszym miejscem, 256 00:17:02,606 --> 00:17:03,981 nim będzie za późno. 257 00:17:03,982 --> 00:17:07,569 Więc idźcie i pomóżcie ratować planetę. 258 00:17:16,244 --> 00:17:17,663 Dziękuję, doktor Jane. 259 00:17:19,998 --> 00:17:21,499 A ty dokąd? 260 00:17:21,500 --> 00:17:24,085 Obiecuję, że później posprzątam, ale teraz... 261 00:17:24,086 --> 00:17:25,877 Nie pozwoliłaś mi dokończyć. 262 00:17:25,878 --> 00:17:30,717 Dokąd idziesz bez Siwobrodego? 263 00:17:31,844 --> 00:17:33,428 Wyczyściłam go. 264 00:17:36,974 --> 00:17:37,932 Davidzie? 265 00:17:37,933 --> 00:17:39,935 Tak szympansy mówią dziękuję. 266 00:17:40,686 --> 00:17:42,311 Może powinny najpierw spytać. 267 00:17:42,312 --> 00:17:45,607 Możemy cię uczesać w podziękowaniu za wyczyszczenie Siwobrodego? 268 00:17:47,609 --> 00:17:48,819 Dobrze. 269 00:17:52,573 --> 00:17:55,325 To jest dziwne. Idźcie już. 270 00:18:09,923 --> 00:18:11,424 - Tędy. - Skąd wiesz? 271 00:18:11,425 --> 00:18:14,177 Nie jestem pewna, ale chyba tak zostawiają znaki, 272 00:18:14,178 --> 00:18:17,305 - żeby wiedzieć, którędy iść. - Siwobrody jest tam, gdzie X. 273 00:18:17,306 --> 00:18:18,640 Miejmy nadzieję. 274 00:18:21,268 --> 00:18:23,187 Pan Jin. Byłam za głośno? 275 00:18:23,729 --> 00:18:25,688 Czemu wszyscy o to pytają? 276 00:18:25,689 --> 00:18:28,191 Nie. Chciałem sprawdzić, jak się ma Jane. 277 00:18:28,192 --> 00:18:30,359 Wydawała się zdenerwowana. 278 00:18:30,360 --> 00:18:31,903 To miłe z pana strony. 279 00:18:31,904 --> 00:18:33,154 Była zdenerwowana. 280 00:18:33,155 --> 00:18:36,074 Pierwszy raz widziałam, jak czuje się bezradna. 281 00:18:36,867 --> 00:18:38,994 Tak. Wiem, jakie to uczucie. 282 00:18:40,204 --> 00:18:41,455 Mogę z nią porozmawiać? 283 00:18:42,080 --> 00:18:45,082 Poszła z Davidem, ale napiszę do pana, gdy wróci. 284 00:18:45,083 --> 00:18:46,334 Nie, nie trzeba. 285 00:18:46,335 --> 00:18:48,462 Może na nią wpadnę. Do widzenia. 286 00:18:49,171 --> 00:18:50,172 Do widzenia. 287 00:18:57,930 --> 00:19:01,974 Szympansiątko uczy się od Siwobrodego rzucania kamieniami w drzewo. 288 00:19:01,975 --> 00:19:03,060 Ale po co? 289 00:19:03,894 --> 00:19:05,144 Wciąż nie wiem. 290 00:19:05,145 --> 00:19:08,272 Może by oznaczyć ścieżkę, może lubią ten dźwięk, 291 00:19:08,273 --> 00:19:10,983 a może jest jeszcze jakiś inny powód. 292 00:19:10,984 --> 00:19:13,319 Dlatego to ważne, by ratować zwierzęta. 293 00:19:13,320 --> 00:19:15,572 Wciąż wiele o nich nie wiemy. 294 00:19:28,961 --> 00:19:32,129 Wiem, że ludzie krzywdzą szympansy. 295 00:19:32,130 --> 00:19:34,674 Ale tak jak ten maluch uczy się od ciebie, 296 00:19:34,675 --> 00:19:36,385 ludzie mogą uczyć się od nas. 297 00:19:37,970 --> 00:19:41,264 Możemy ich nauczyć, że mamy jeden świat, jeden dom. 298 00:19:41,265 --> 00:19:43,517 I musimy współpracować, by go chronić. 299 00:19:47,855 --> 00:19:51,023 Wiem, że czasami czujemy się bezradni, ale musimy spróbować. 300 00:19:51,024 --> 00:19:52,776 Nigdy nie przestanę próbować. 301 00:19:55,404 --> 00:19:56,405 Ani ja. 302 00:20:06,123 --> 00:20:07,082 Też dziękuję. 303 00:20:16,800 --> 00:20:17,801 Pan Jin? 304 00:20:18,385 --> 00:20:19,552 A gdzie David? 305 00:20:19,553 --> 00:20:22,973 Ukończyliśmy naszą misję, a ja muszę posprzątać pokój. 306 00:20:24,057 --> 00:20:26,101 - Czujesz się lepiej? - Tak. 307 00:20:28,061 --> 00:20:31,898 Tylko czasem się martwię, że robię za mało. 308 00:20:31,899 --> 00:20:33,192 Żartujesz, prawda? 309 00:20:35,694 --> 00:20:36,820 Wstań. 310 00:20:38,238 --> 00:20:39,239 Chodź ze mną. 311 00:20:40,824 --> 00:20:44,411 Bez ciebie nie byłoby tu recyklingu baterii, prawda? 312 00:20:46,622 --> 00:20:49,625 Nie mielibyśmy motyli przed mieszkaniem pana Patela? 313 00:20:52,211 --> 00:20:53,085 OCALMY LWY 314 00:20:53,086 --> 00:20:55,923 Nie pomagalibyśmy zwierzętom na całym świecie. 315 00:20:59,343 --> 00:21:01,970 Nie mielibyśmy domków dla nietoperzy. 316 00:21:02,804 --> 00:21:05,182 - Przypomnij mi, po co... - Zjadają owady. 317 00:21:05,682 --> 00:21:06,683 Racja. 318 00:21:07,643 --> 00:21:09,686 Nie wiedzielibyśmy, gdzie co wyrzucać. 319 00:21:10,479 --> 00:21:11,855 Chodź. 320 00:21:16,777 --> 00:21:19,153 Bez ciebie tego wszystkiego by nie było. 321 00:21:19,154 --> 00:21:23,742 - A także bez Davida i innych ludzi. - Tak, ale ty nas zainspirowałaś. 322 00:21:26,328 --> 00:21:28,955 Podpisze pan petycję, by pomóc szympansom? 323 00:21:28,956 --> 00:21:30,832 - Jasne. - I przekaże pan pieniądze? 324 00:21:31,959 --> 00:21:33,752 - Ile? - Jane? 325 00:21:34,711 --> 00:21:37,798 Posprzątaj pokój, a potem możesz ratować świat. 326 00:21:38,924 --> 00:21:39,925 Muszę iść. 327 00:21:54,064 --> 00:21:56,984 Chodź, Siwobrody. Musimy ocalić świat. 328 00:22:01,905 --> 00:22:03,991 „Pomóż ocalić szympansy”. 329 00:22:06,159 --> 00:22:08,369 - Jane. - Przecież sprzątam. 330 00:22:08,370 --> 00:22:11,039 Nie po to przyszłam. Podejdź. 331 00:22:17,337 --> 00:22:18,671 Skąd jest ten filmik? 332 00:22:18,672 --> 00:22:20,840 - Z Chimp Eden. - Chimp Eden? 333 00:22:20,841 --> 00:22:22,800 Jednego z rezerwatów dla szympansów dr Jane, 334 00:22:22,801 --> 00:22:25,052 gdzie pomagają uratowanym szympansom? 335 00:22:25,053 --> 00:22:26,972 Tak, i wiesz co? 336 00:22:29,600 --> 00:22:32,185 Pomyślałam, że przyda ci się wsparcie, 337 00:22:32,186 --> 00:22:34,228 więc umówiłam rozmowę z Janą Swart. 338 00:22:34,229 --> 00:22:36,731 - Pracuje w Chimp Eden. - Wiem, kim jest. 339 00:22:36,732 --> 00:22:38,733 To niesamowite. Dzięki, mamo. 340 00:22:38,734 --> 00:22:39,943 Baw się dobrze. 341 00:22:41,987 --> 00:22:45,323 - Cześć. Wy to pewnie Jane i David. - Cześć. 342 00:22:45,324 --> 00:22:47,408 Mam do ciebie mnóstwo pytań. 343 00:22:47,409 --> 00:22:50,328 Czy wypuszczacie szympansy z powrotem na wolność? 344 00:22:50,329 --> 00:22:53,497 Nie, muszą się nauczyć, jak przeżyć w naturalnym środowisku. 345 00:22:53,498 --> 00:22:55,249 A tego uczą się od swoich mam. 346 00:22:55,250 --> 00:22:59,462 Ale z powodu polowań i wycinek lasów wiele straciło swoje matki, 347 00:22:59,463 --> 00:23:01,964 dlatego trafiają do cyrków albo do domów. 348 00:23:01,965 --> 00:23:03,341 A to niedobrze. 349 00:23:03,342 --> 00:23:04,550 To smutne. 350 00:23:04,551 --> 00:23:07,094 Dlatego ważne jest zakładanie rezerwatów, 351 00:23:07,095 --> 00:23:10,224 w których można im zapewnić lepsze życie. 352 00:23:13,143 --> 00:23:14,143 Co to było? 353 00:23:14,144 --> 00:23:16,187 Pewnie zobaczyły Stany’ego. 354 00:23:16,188 --> 00:23:18,440 Chwila. Zaklinacza szympansów? 355 00:23:19,816 --> 00:23:22,527 Pracuje w Chimp Eden i jest ekspertem. 356 00:23:22,528 --> 00:23:24,446 Jane jest ekspertką w sprawie ekspertów. 357 00:23:25,614 --> 00:23:27,657 Mam dla was niespodziankę. 358 00:23:27,658 --> 00:23:29,076 Musicie to zobaczyć. 359 00:23:32,871 --> 00:23:34,581 Karmi szympansy. 360 00:23:36,291 --> 00:23:37,250 Cześć. 361 00:23:37,251 --> 00:23:38,584 Wyglądają na zadowolone. 362 00:23:38,585 --> 00:23:40,169 Cześć, Jane, Davidzie. 363 00:23:40,170 --> 00:23:42,339 - Cześć, Stany. - Cześć, Stany. 364 00:23:42,965 --> 00:23:45,049 Hej, dokąd one idą? 365 00:23:45,050 --> 00:23:47,802 Pewnie szukać więcej jedzenia. 366 00:23:47,803 --> 00:23:50,972 Polegamy na Stanym, by nam mówił, co myślą i czują, 367 00:23:50,973 --> 00:23:52,765 byśmy mogli się nimi opiekować. 368 00:23:52,766 --> 00:23:55,184 Dlatego jesteś Zaklinaczem szympansów. 369 00:23:55,185 --> 00:23:56,644 Tak. 370 00:23:56,645 --> 00:23:58,104 Jak dostałeś tę ksywkę? 371 00:23:58,105 --> 00:24:01,107 Dała mi ją doktor Jane Goodall. 372 00:24:01,108 --> 00:24:03,776 Doktor Jane ci ją dała? Ale fajnie. 373 00:24:03,777 --> 00:24:06,153 Jak długo pracujesz z szympansami? 374 00:24:06,154 --> 00:24:08,197 Prawie połowę życia. 375 00:24:08,198 --> 00:24:11,450 To ja, jak opiekuję się maluchami. 376 00:24:11,451 --> 00:24:12,535 To jest Poco. 377 00:24:12,536 --> 00:24:16,330 Tutaj uczę społeczność, jak żyć razem z szympansami. 378 00:24:16,331 --> 00:24:18,499 Pewnie pomogłeś wielu szympansom. 379 00:24:18,500 --> 00:24:21,627 Są dla mnie jak rodzina i wiele mnie uczą. 380 00:24:21,628 --> 00:24:22,753 Na przykład? 381 00:24:22,754 --> 00:24:24,839 Wybaczania i tego, by mieć nadzieję. 382 00:24:24,840 --> 00:24:26,549 Jak cię tego nauczyły? 383 00:24:26,550 --> 00:24:29,468 Gdy szympansy trafiają do rezerwatu, 384 00:24:29,469 --> 00:24:32,597 są bardzo chore i wystraszone. 385 00:24:32,598 --> 00:24:35,391 Gdy dostają dobrą opiekę, 386 00:24:35,392 --> 00:24:37,935 zdrowieją i się nie poddają. 387 00:24:37,936 --> 00:24:40,062 A to daje mi nadzieję. 388 00:24:40,063 --> 00:24:41,397 Jak możemy pomóc? 389 00:24:41,398 --> 00:24:46,319 To ważne, by dzielić się z przyjaciółmi i rodziną tym, 390 00:24:46,320 --> 00:24:50,948 czego się nauczyliście o naszych bliskich krewnych, szympansach. 391 00:24:50,949 --> 00:24:53,951 Nieważne, gdzie mieszkacie, możecie pomagać zwierzętom, 392 00:24:53,952 --> 00:24:58,372 kupując produkty ze źródeł dbających o zrównoważony rozwój. 393 00:24:58,373 --> 00:25:01,375 Ich produkcja nie niszczy planety i lasów – ich domów. 394 00:25:01,376 --> 00:25:04,670 Szympansy i inne zwierzęta potrzebują lasów, by przeżyć. 395 00:25:04,671 --> 00:25:07,673 Pamiętajmy, że zwierzęta nie żyją na Ziemi 396 00:25:07,674 --> 00:25:08,966 dla naszej rozrywki. 397 00:25:08,967 --> 00:25:11,010 Musimy to wytłumaczyć całemu światu. 398 00:25:11,011 --> 00:25:13,055 - Powiem o tym wszystkim. - Ja też. 399 00:25:13,931 --> 00:25:15,598 Jak szympansy się żegnają? 400 00:25:15,599 --> 00:25:19,895 To nawoływanie to ich pożegnanie. 401 00:25:31,657 --> 00:25:34,450 Pa, Jana. Pa, Stany. 402 00:25:34,451 --> 00:25:36,620 Pa, szympansy. 403 00:25:37,412 --> 00:25:40,332 - Dziękuję, mamo. - Tak, dzięki, mamo Jane. 404 00:25:40,916 --> 00:25:42,458 Oby Siwobrodemu też się podobało. 405 00:25:42,459 --> 00:25:43,961 Na pewno. 406 00:25:45,254 --> 00:25:47,588 Ten pokój sam się nie posprząta. 407 00:25:47,589 --> 00:25:48,548 Pa, Davidzie. 408 00:25:48,549 --> 00:25:50,384 - Pa. - Pa, Davidzie. 409 00:25:52,928 --> 00:25:54,888 Pomyślałam, że to ci się przyda. 410 00:25:56,056 --> 00:25:57,057 Dzięki, mamo. 411 00:26:00,394 --> 00:26:03,146 Proszę. Zawieś zdjęcie Stany’ego, a ja zawieszę zdjęcie Jany. 412 00:26:59,161 --> 00:27:01,163 Napisy: Agnieszka Otawska