1
00:00:40,916 --> 00:00:42,751
<i>'Pan troglodytes</i>.'

2
00:00:53,929 --> 00:00:56,014
Mr Jin heeft een goede stok gevonden.

3
00:00:57,432 --> 00:01:00,519
- Tijd?
- 10.22 uur en 34 seconden.

4
00:01:01,061 --> 00:01:04,690
- Wacht, 35, 36...
- 10.22 uur is voldoende.

5
00:01:06,275 --> 00:01:08,693
- Waarom geef je ze namen?
- Jane Goodall deed dat ook.

6
00:01:08,694 --> 00:01:11,529
Zij bestudeerde als eerste
<i>Pan troglodytes</i> in het wild.

7
00:01:11,530 --> 00:01:13,573
Wetenschappelijke naam van chimpansees?

8
00:01:13,574 --> 00:01:18,286
Ja. Ze gaf de dieren namen omdat ze elk
hun eigen persoonlijkheid hebben.

9
00:01:18,287 --> 00:01:20,247
Waarom noemde je hem Mr Jin?

10
00:01:23,750 --> 00:01:24,835
Daarom.

11
00:01:25,586 --> 00:01:26,587
Kijk.

12
00:01:29,590 --> 00:01:32,383
Ik chimpan-zie wat je bedoelt.

13
00:01:32,384 --> 00:01:34,970
Mr Jin tikt graag met z'n bezem
tegen 't plafond.

14
00:01:39,600 --> 00:01:41,726
- Wat doet ie?
- Een speer maken.

15
00:01:41,727 --> 00:01:46,856
- Wat? Maken chimpansees speren?
- Speren, sponzen, allerlei werktuigen.

16
00:01:46,857 --> 00:01:48,107
Je maakt een grapje.

17
00:01:48,108 --> 00:01:51,402
Nee. Jane Goodall was de eerste
die dat ontdekte.

18
00:01:51,403 --> 00:01:54,071
Het veranderde alles
wat we dachten te weten.

19
00:01:54,072 --> 00:01:54,989
Hoezo?

20
00:01:54,990 --> 00:01:57,992
Als chimpansees werktuigen
en wapens maken...

21
00:01:57,993 --> 00:02:02,164
- Lijken ze meer op ons?
- Of wij lijken meer op hen.

22
00:02:03,207 --> 00:02:06,793
- Hoe noemde Jane Goodall de chimpansees?
- Een ervan heette Grijsbaard.

23
00:02:08,628 --> 00:02:10,171
Zoals onze Grijsbaard?

24
00:02:10,172 --> 00:02:13,884
Maar zijn volledige naam
was David Grijsbaard.

25
00:02:15,260 --> 00:02:18,096
Hoor je dat, Grijsbaard?
Hij had allebei onze namen.

26
00:02:20,766 --> 00:02:24,143
Hij was de eerste die ze gras
zag gebruiken om termieten te vangen.

27
00:02:24,144 --> 00:02:26,729
Eten ze termieten? Vies.

28
00:02:26,730 --> 00:02:29,274
Insecten, fruit, vlees.
Ze eten hetzelfde als wij.

29
00:02:29,858 --> 00:02:31,651
- Eten mensen insecten?
- Sommigen.

30
00:02:31,652 --> 00:02:33,820
We lijken echt op hen.

31
00:02:38,992 --> 00:02:42,788
- Te schattig.
- Denk eraan, we observeren alleen.

32
00:02:48,085 --> 00:02:51,170
- Ik dacht je zei: 'Niet aankomen'.
- Je hebt gelijk.

33
00:02:51,171 --> 00:02:54,257
Chimpansees zijn bedreigd
omdat we bossen omhakken...

34
00:02:54,258 --> 00:02:57,009
...op hen jagen
en hen besmetten met mensenziekten.

35
00:02:57,010 --> 00:02:58,762
Worden ze zelfs ziek zoals wij?

36
00:03:03,934 --> 00:03:07,354
Ze wil met je spelen. Ze denkt vast
dat je bij haar familie hoort.

37
00:03:17,155 --> 00:03:18,739
- Jane?
- Het is oké.

38
00:03:18,740 --> 00:03:22,910
Chimpansees hebben mannelijke leiders.
Mr Jin toont dat hij de baas is.

39
00:03:22,911 --> 00:03:24,288
Of hij zoekt wapens.

40
00:03:25,789 --> 00:03:28,166
- Wat doe je?
- Een speer maken.

41
00:03:32,212 --> 00:03:35,340
- Dat had ik niet verwacht.
- Ik ook niet.

42
00:03:37,801 --> 00:03:39,802
Is dat om te tonen dat hij de baas is?

43
00:03:39,803 --> 00:03:42,431
Ik weet het niet.
Zoiets heb ik nog nooit gezien.

44
00:03:51,857 --> 00:03:54,902
- Wat is dat geluid?
- Dat weten we zo.

45
00:04:14,796 --> 00:04:16,005
Wat is hier gebeurd?

46
00:04:16,923 --> 00:04:18,884
- Dit waren wij.
- Wat deden wij?

47
00:04:19,676 --> 00:04:22,637
Het bos omhakken waar chimpansees
en andere dieren wonen.

48
00:04:22,638 --> 00:04:25,848
- Kunnen we niet bijplanten?
- Niet zo snel als we omhakken.

49
00:04:25,849 --> 00:04:27,850
- Dat is vreselijk.
- Ik weet het.

50
00:04:27,851 --> 00:04:29,852
De was is klaar. Help me even.

51
00:04:29,853 --> 00:04:33,648
Maar mam, we moeten
nog zoveel leren over chimpansees.

52
00:04:33,649 --> 00:04:35,858
Mr Jin gooide net een steen naar een boom.

53
00:04:35,859 --> 00:04:39,196
- Mr Jin de onderbuurman?
- Nee, Mr Jin de chimpansee.

54
00:04:39,780 --> 00:04:42,866
- Waarom gooide hij stenen?
- Dat is onze nieuwe missie.

55
00:04:43,951 --> 00:04:46,702
Die missie moet wachten
tot na het schoonmaken.

56
00:04:46,703 --> 00:04:48,872
- Maar...
- Heb je je kamer gezien?

57
00:04:49,581 --> 00:04:51,375
Roep David maar op als je klaar bent.

58
00:04:54,795 --> 00:04:57,923
Hé, Mr Jin. We hadden het net over u.

59
00:04:58,715 --> 00:05:01,634
- Ik ga naar beneden.
- U kunt eerst mee met ons naar boven.

60
00:05:01,635 --> 00:05:05,096
Weet je, ik neem de trap.
Beweging is goed voor me.

61
00:05:05,097 --> 00:05:10,227
Voor mij ook. Ik loop wel mee.
En dan kom ik meteen mijn kamer opruimen.

62
00:05:11,687 --> 00:05:12,688
Geweldig.

63
00:05:13,981 --> 00:05:16,108
Kunt u helpen dragen? Het is zwaar.

64
00:05:18,402 --> 00:05:20,319
Wilt u weten waarom we het over u hadden?

65
00:05:20,320 --> 00:05:22,196
- Niet echt.
- U bent grappig.

66
00:05:22,197 --> 00:05:25,324
Ik gaf een chimpansee uw naam
omdat hij z'n stok in de lucht stak.

67
00:05:25,325 --> 00:05:28,703
Zoals u op het plafond bonst
met uw bezem als we te luid zijn.

68
00:05:28,704 --> 00:05:30,288
Ik probeer dat minder te doen.

69
00:05:30,289 --> 00:05:33,291
Toen zagen we chimpansee Mr Jin
een steen naar een boom gooien.

70
00:05:33,292 --> 00:05:37,212
- Waarom deed hij dat, denkt u?
- Misschien vindt hij het geluid leuk.

71
00:05:37,713 --> 00:05:40,215
Interessante theorie. Nog ideeën?

72
00:05:41,175 --> 00:05:44,260
Als sport?
Zoals volleyballen of tennissen?

73
00:05:44,261 --> 00:05:46,429
Chimpansees spelen wel graag samen.

74
00:05:46,430 --> 00:05:48,890
Of misschien
bakenen ze zo hun territorium af.

75
00:05:48,891 --> 00:05:51,226
Nog een goed idee. U bent hier goed in.

76
00:05:52,019 --> 00:05:54,688
Nou, over chimpansees gesproken,
waar is die van jou?

77
00:05:55,647 --> 00:05:57,482
Grijsbaard.

78
00:06:06,992 --> 00:06:08,243
Grijsbaard.

79
00:06:09,912 --> 00:06:11,455
Grijsbaard, waar ben je?

80
00:06:14,875 --> 00:06:16,418
Jane aan David. Noodgeval.

81
00:06:19,671 --> 00:06:22,508
- David hier. Wat is er mis?
- Grijsbaard is weg.

82
00:06:29,306 --> 00:06:32,808
- Hé, Noah. Sorry dat ik laat ben.
- Niet erg, pap. Kunnen we?

83
00:06:32,809 --> 00:06:35,811
- Mr Jin.
- Wellicht niet.

84
00:06:35,812 --> 00:06:37,980
Ik vind hem nergens.
Hij is vast verdwaald.

85
00:06:37,981 --> 00:06:39,399
Hij duikt wel op.

86
00:06:39,900 --> 00:06:41,359
- Wie?
- Grijsbaard.

87
00:06:41,360 --> 00:06:43,236
Heb je toevallig een chimpansee gezien?

88
00:06:43,237 --> 00:06:46,030
Hij is zo groot
en heeft hier wat schattig grijs haar.

89
00:06:46,031 --> 00:06:48,324
- Zo kreeg hij z'n naam.
- Wat?

90
00:06:48,325 --> 00:06:51,410
- Grijze baard.
- Waar heb je 'm voor het laatst gezien?

91
00:06:51,411 --> 00:06:54,997
- In het steegje, maar daar is hij niet.
- Blijf zoeken. Je vindt 'm wel.

92
00:06:54,998 --> 00:06:57,626
Wat als dat niet lukt?
Hij is een van m'n beste vrienden.

93
00:06:58,210 --> 00:07:00,212
Ik ben de andere beste vriend.

94
00:07:00,963 --> 00:07:02,672
Ik ben zijn zus.

95
00:07:02,673 --> 00:07:04,090
Ik ben zijn zoon.

96
00:07:04,091 --> 00:07:05,466
Hoi.

97
00:07:05,467 --> 00:07:07,386
Wij staan hier op de uitkijk.

98
00:07:08,637 --> 00:07:10,639
Geen nood. We vinden hem wel.

99
00:07:12,182 --> 00:07:14,142
Kijk anders nog eens in het steegje.

100
00:07:18,230 --> 00:07:19,439
Gekke kinderen.

101
00:07:32,578 --> 00:07:34,121
Grijsbaard, ben jij dat?

102
00:07:37,457 --> 00:07:38,792
Ik kom eraan, Grijsbaard.

103
00:07:44,965 --> 00:07:46,091
Mr Jin?

104
00:07:46,884 --> 00:07:47,968
Grijsbaard.

105
00:07:49,094 --> 00:07:51,596
Wacht, had onze buurman Mr Jin gelijk?

106
00:07:51,597 --> 00:07:54,515
Gooien ze stenen
om hun territorium aan te duiden...

107
00:07:54,516 --> 00:07:57,936
...of maken ze een pad om te volgen
of houden ze van het geluid?

108
00:08:01,982 --> 00:08:05,527
O nee, je zit in de val.
Ik help je wel.

109
00:08:09,156 --> 00:08:11,491
Geen nood, Grijsbaard.
Ik haal 'm eruit.

110
00:08:12,117 --> 00:08:13,118
Ik ben er bijna.

111
00:08:16,455 --> 00:08:17,789
Zo, je bent vrij.

112
00:08:26,632 --> 00:08:27,633
Grijsbaard?

113
00:08:36,225 --> 00:08:37,558
Grijsbaard.

114
00:08:38,894 --> 00:08:40,145
Gevonden.

115
00:08:45,025 --> 00:08:48,861
Hé, hij zit wat onder de bladeren,
maar verder ziet hij er goed uit.

116
00:08:48,862 --> 00:08:50,197
Bedankt, Mr Jin.

117
00:08:50,948 --> 00:08:53,699
- David aan Jane.
- Jane hier.

118
00:08:53,700 --> 00:08:56,202
Grijsbaard vond ik niet, maar wel je mam.

119
00:08:56,203 --> 00:08:58,121
Ze is behoorlijk boos.

120
00:08:58,872 --> 00:09:00,624
Heel erg boos.

121
00:09:02,709 --> 00:09:06,337
- Ga maar gauw.
- Nogmaals bedankt dat u hem vond.

122
00:09:06,338 --> 00:09:07,506
Blij dat ik kon helpen.

123
00:09:15,597 --> 00:09:16,890
Grijsbaard.

124
00:09:19,268 --> 00:09:20,269
Grijsbaard.

125
00:09:22,354 --> 00:09:23,564
Waarom ben je niet echt?

126
00:09:24,606 --> 00:09:29,194
Oké, ik dacht niet dat het kon,
maar je mam is nog bozer.

127
00:09:29,695 --> 00:09:33,115
David, zeg Jane dat ze nu naar huis komt.

128
00:09:34,658 --> 00:09:38,078
- Je mam zegt dat je naar huis moet.
- Nu.

129
00:09:46,837 --> 00:09:48,212
Waar was je?

130
00:09:48,213 --> 00:09:51,717
En waarom zette Mr Jin de was af
die jij naar boven moest brengen?

131
00:09:52,634 --> 00:09:54,595
Jane, geef antwoord.

132
00:09:55,804 --> 00:09:56,805
Sorry, mam.

133
00:09:58,015 --> 00:10:01,475
Liefje. Kom hier.

134
00:10:01,476 --> 00:10:03,061
Wat scheelt er?

135
00:10:04,688 --> 00:10:08,941
Grijsbaard vond een andere chimpansee
en er was een kleintje...

136
00:10:08,942 --> 00:10:11,486
...en Mr Jin zat in een val en...

137
00:10:12,321 --> 00:10:15,199
Ik denk dat Grijsbaard
m'n vriendje niet meer wil zijn.

138
00:10:15,699 --> 00:10:19,161
- Zit Mr Jin in de problemen?
- Chimpansee Mr Jin.

139
00:10:21,038 --> 00:10:23,373
Oké. Kom, ga zitten.

140
00:10:28,670 --> 00:10:30,464
Diep ademen.

141
00:10:34,092 --> 00:10:35,344
Vertel het nog eens.

142
00:10:37,387 --> 00:10:42,767
Grijsbaard ontmoette andere chimpansees.
Hij zag hoe hun huizen werden neergehaald.

143
00:10:42,768 --> 00:10:45,937
Een van hen zat vast in een val
en ik maakte hem los.

144
00:10:45,938 --> 00:10:48,440
Maar toen liep Grijsbaard bij me weg.

145
00:10:49,525 --> 00:10:51,734
En...
Ik denk dat het komt omdat hij zag...

146
00:10:51,735 --> 00:10:55,656
...hoe mensen als wij
een bedreiging zijn voor chimpansees.

147
00:10:58,200 --> 00:11:01,370
- Maar hij is hier.
- Maar hij leeft niet.

148
00:11:03,580 --> 00:11:07,750
Oké, Jane. Ik weet zeker dat Grijsbaard
weet hoeveel je voor hem doet...

149
00:11:07,751 --> 00:11:12,213
Maar chimpansees hebben geen tijd.
Over een paar jaar zijn er geen meer...

150
00:11:12,214 --> 00:11:15,132
...en we moeten nog zoveel over hen leren.

151
00:11:15,133 --> 00:11:16,634
Wat bijvoorbeeld?

152
00:11:16,635 --> 00:11:19,888
Zoals waarom ze stenen naar bomen gooien
of werktuigen gebruiken.

153
00:11:20,973 --> 00:11:24,226
Geen enkel ander dier doet dat,
behalve wij.

154
00:11:24,810 --> 00:11:27,646
Chimpansees en mensen lijken zo op elkaar.

155
00:11:28,605 --> 00:11:30,607
Waarom schaden we hen dan, mam?

156
00:11:36,613 --> 00:11:40,242
Jane, ik weet het niet.

157
00:11:41,910 --> 00:11:43,286
Maar wat ik wel weet...

158
00:11:43,287 --> 00:11:47,916
...is dat jij alles doet wat je kunt
om een verschil te maken.

159
00:11:50,836 --> 00:11:53,880
Wat zegt Jane Goodall?
'Alleen als we begrijpen, kunnen we...'

160
00:11:53,881 --> 00:11:57,217
Maar we kunnen hen niet begrijpen,
als er geen chimpansees meer zijn.

161
00:12:30,209 --> 00:12:31,418
Ik ben aan het opruimen.

162
00:12:32,961 --> 00:12:34,171
Het gaat wel, mam.

163
00:12:40,093 --> 00:12:41,261
David?

164
00:12:45,265 --> 00:12:47,850
Wat doe je
met ons chimpansee-onderzoeksmateriaal?

165
00:12:47,851 --> 00:12:49,061
Ik stop het weg.

166
00:12:49,686 --> 00:12:51,979
- Waarom?
- Het heeft geen zin, David.

167
00:12:51,980 --> 00:12:54,106
Elk jaar verdwijnen er meer dieren...

168
00:12:54,107 --> 00:12:56,485
...en er zijn niet genoeg mensen
die er wat aan doen.

169
00:12:57,277 --> 00:13:02,282
Maar Jane Goodall en alle mensen
die we ontmoetten dan? Zij doen iets.

170
00:13:03,033 --> 00:13:04,826
Het is niet genoeg.

171
00:13:07,120 --> 00:13:08,705
Er is vast een citaat.

172
00:13:10,290 --> 00:13:14,169
Er is geen hoop. Grijsbaard is weg.

173
00:13:19,967 --> 00:13:21,176
Dat zou hij niet doen.

174
00:13:21,927 --> 00:13:25,430
Toch is het zo. Ik denk
dat hij m'n vriend niet meer wil zijn.

175
00:13:28,725 --> 00:13:31,979
Misschien kun je iemand anders bedenken
die ons kan helpen?

176
00:13:32,479 --> 00:13:34,106
Ik wil Grijsbaard terug.

177
00:13:34,773 --> 00:13:37,568
Misschien iemand die veel weet
over chimpansees?

178
00:13:38,151 --> 00:13:39,361
Wie dan?

179
00:13:48,829 --> 00:13:51,831
- Sluit je ogen en...
- Ik weet hoe het werkt.

180
00:13:51,832 --> 00:13:53,458
Sluit dan je ogen.

181
00:13:57,087 --> 00:13:58,130
En beeld het je in.

182
00:14:07,639 --> 00:14:10,100
Zo zeggen chimpansees 'hallo'.

183
00:14:15,397 --> 00:14:17,065
Erg goed, David.

184
00:14:18,358 --> 00:14:19,818
Ze kent mijn naam.

185
00:14:21,028 --> 00:14:22,905
En hallo, Jane.

186
00:14:24,156 --> 00:14:25,741
Doe oe-oe, Jane. Oe-oe.

187
00:14:31,079 --> 00:14:33,080
Dat klonk niet zo vrolijk.

188
00:14:33,081 --> 00:14:37,668
Nou, chimpansees klinken
niet altijd vrolijk, net als mensen.

189
00:14:37,669 --> 00:14:39,587
Ze kunnen boos zijn.

190
00:14:39,588 --> 00:14:41,422
Ze kunnen bang zijn.

191
00:14:41,423 --> 00:14:43,759
En ze kunnen verdrietig zijn.

192
00:14:44,593 --> 00:14:45,802
Net als jij, Jane.

193
00:14:46,428 --> 00:14:49,263
Jane is sip omdat onze Grijsbaard
geen vrienden meer wil zijn.

194
00:14:49,264 --> 00:14:51,682
Ik had ooit een Grijsbaard.

195
00:14:51,683 --> 00:14:54,852
David Grijsbaard,
m'n favoriete chimpansee.

196
00:14:54,853 --> 00:14:58,190
Weet ik. Hij was de eerste chimpansee
die u werktuigen zag gebruiken.

197
00:15:02,486 --> 00:15:07,448
David Grijsbaard was de eerste chimpansee
die me vertrouwde.

198
00:15:07,449 --> 00:15:12,412
Toen hij me vertrouwde,
dachten de andere, bange chimpansees...

199
00:15:12,913 --> 00:15:16,457
...dat ik misschien toch niet zo eng was.

200
00:15:16,458 --> 00:15:19,669
Ik leerde hen allemaal kennen
als individuen.

201
00:15:19,670 --> 00:15:21,462
Mijn Grijsbaard vertrouwde mij ook.

202
00:15:21,463 --> 00:15:25,050
Toen zag hij de slechte dingen die
mensen doen en ik kan het niet stoppen.

203
00:15:26,552 --> 00:15:32,391
- Je kunt er wanhopig van worden, hè?
- Ja. Voelt u zich ook weleens wanhopig?

204
00:15:33,851 --> 00:15:39,272
Iedereen die nadenkt over wat we de
planeet aandoen voelt zich vast soms zo.

205
00:15:39,273 --> 00:15:42,942
Maar wat je kunt doen
als je je wanhopig voelt...

206
00:15:42,943 --> 00:15:47,947
- ...is aan hoopgevende dingen denken.
- Zoals?

207
00:15:47,948 --> 00:15:51,868
Meer en meer mensen zijn zich bewust
van de problemen...

208
00:15:51,869 --> 00:15:54,871
...zoals klimaatverandering
en verlies van biodiversiteit.

209
00:15:54,872 --> 00:15:58,499
Wetenschappers bedenken
innovatieve oplossingen...

210
00:15:58,500 --> 00:16:01,252
...om sommige schade ongedaan te maken.

211
00:16:01,253 --> 00:16:06,299
En jonge mensen als jullie denken na
over hoe we de wereld beter kunnen maken.

212
00:16:06,300 --> 00:16:08,302
Dat geeft mij hoop.

213
00:16:11,221 --> 00:16:14,850
'Elke stap brengt ons een stap dichter
bij het redden van de wereld.'

214
00:16:15,767 --> 00:16:18,186
Dat klinkt als een citaat
van Jane Goodall.

215
00:16:18,187 --> 00:16:21,106
Ik geloof dat het eigenlijk
een citaat van Jane Garcia is.

216
00:16:25,903 --> 00:16:31,782
Denk dus aan wat er te doen
valt. Stroop je mouwen op en begin eraan.

217
00:16:31,783 --> 00:16:38,290
{\an8}Daarom hoor jij thuis op dit heldenbord,
voor alles wat je doet.

218
00:16:43,462 --> 00:16:45,422
Hoe zeggen chimpansees 'dank u'?

219
00:16:45,923 --> 00:16:48,466
Soms kammen ze elkaar.

220
00:16:48,467 --> 00:16:50,176
Mogen we uw haar kammen?

221
00:16:50,177 --> 00:16:52,345
Dat hoeft niet.

222
00:16:52,346 --> 00:16:54,096
Dank u, dr. Goodall.

223
00:16:54,097 --> 00:16:57,309
Noem me maar dr. Jane, als je dat wil.
Allebei.

224
00:16:58,227 --> 00:17:02,605
Er valt veel te doen om van deze wereld
een betere plek te maken...

225
00:17:02,606 --> 00:17:03,981
...voor het te laat is.

226
00:17:03,982 --> 00:17:07,569
Dus hop, hop, ga de planeet helpen redden.

227
00:17:16,244 --> 00:17:17,663
Dank u, dr. Jane.

228
00:17:19,998 --> 00:17:21,499
Waar denk je dat je heen gaat?

229
00:17:21,500 --> 00:17:24,085
Ik beloof dat ik later m'n kamer opruim,
maar nu...

230
00:17:24,086 --> 00:17:25,877
Nee, je liet me niet uitspreken.

231
00:17:25,878 --> 00:17:30,717
Waar denk je dat je heengaat
zonder Grijsbaard?

232
00:17:31,844 --> 00:17:33,428
Ik heb 'm schoongemaakt.

233
00:17:36,974 --> 00:17:37,932
David?

234
00:17:37,933 --> 00:17:42,311
- Zo zeggen chimpansees 'dank u'.
- Misschien moeten ze dat eerst vragen.

235
00:17:42,312 --> 00:17:45,607
Mogen we je haar aaien
om je te bedanken?

236
00:17:47,609 --> 00:17:48,819
Nou, goed.

237
00:17:52,573 --> 00:17:55,325
Ja, dit is gek.
Oké, wegwezen.

238
00:18:09,923 --> 00:18:11,424
- Hierheen.
- Hoe weet je dat?

239
00:18:11,425 --> 00:18:14,177
Deze markeringen
zouden een kaart kunnen zijn...

240
00:18:14,178 --> 00:18:17,305
- ...zodat ze weten waar ze heen moeten.
- X is waar Grijsbaard is.

241
00:18:17,306 --> 00:18:18,640
Dat hoop ik.

242
00:18:21,268 --> 00:18:23,187
Mr Jin. Was ik te luid?

243
00:18:23,729 --> 00:18:25,688
Waarom vraagt iedereen me dat?

244
00:18:25,689 --> 00:18:28,191
Nee, ik wilde vragen
hoe het gaat met Jane.

245
00:18:28,192 --> 00:18:30,359
Ze leek me behoorlijk overstuur.

246
00:18:30,360 --> 00:18:33,154
Dat is erg lief. Ze was ook overstuur.

247
00:18:33,155 --> 00:18:36,074
Het is de eerste keer
dat ik haar zo wanhopig zag.

248
00:18:36,867 --> 00:18:41,455
Ja. Ik weet hoe dat voelt.
Kan ik haar spreken?

249
00:18:42,080 --> 00:18:45,082
Ze is op ontdekking,
maar ik kan appen als ze terug is.

250
00:18:45,083 --> 00:18:48,462
Nee, dat hoeft niet.
Misschien kom ik haar tegen. Dag.

251
00:18:49,171 --> 00:18:50,172
Dag.

252
00:18:57,930 --> 00:19:01,974
Kijk, Grijsbaard leert dat kleintje
een steen tegen een boom te gooien.

253
00:19:01,975 --> 00:19:05,144
- Maar waarom?
- Ik weet het nog steeds niet.

254
00:19:05,145 --> 00:19:08,272
Misschien duiden ze een pad aan
of houden ze van het geluid.

255
00:19:08,273 --> 00:19:10,983
Of een andere reden
die we nog niet bedacht hebben.

256
00:19:10,984 --> 00:19:15,572
Daarom moeten we dieren redden.
Er valt nog zoveel over hen te leren.

257
00:19:28,961 --> 00:19:32,129
Ik weet dat mensen
veel slechte dingen doen, Grijsbaard.

258
00:19:32,130 --> 00:19:34,674
Maar zoals dat kleintje
dingen leert van jou...

259
00:19:34,675 --> 00:19:36,385
...kunnen mensen dingen leren van ons.

260
00:19:37,970 --> 00:19:41,264
We kunnen hen leren
dat we maar één wereld, één thuis hebben.

261
00:19:41,265 --> 00:19:43,517
Dat we moeten samenwerken
om dat te beschermen.

262
00:19:47,855 --> 00:19:51,023
Al voelt het soms hopeloos,
we moeten het proberen.

263
00:19:51,024 --> 00:19:52,776
Ik blijf het altijd proberen.

264
00:19:55,404 --> 00:19:56,405
Ik ook.

265
00:20:06,123 --> 00:20:07,082
Jij ook bedankt.

266
00:20:16,800 --> 00:20:19,552
- Mr Jin?
- Waar is David?

267
00:20:19,553 --> 00:20:22,973
We voltooiden onze missie,
maar ik moet nog opruimen.

268
00:20:24,057 --> 00:20:26,101
- Voel je je beter?
- Ja.

269
00:20:28,061 --> 00:20:31,898
Ik denk het. Soms maak ik me zorgen
dat ik niet genoeg doe.

270
00:20:31,899 --> 00:20:33,192
Je maakt een grapje, toch?

271
00:20:35,694 --> 00:20:36,820
Sta op.

272
00:20:38,238 --> 00:20:39,239
Volg me.

273
00:20:40,824 --> 00:20:44,411
Zonder jou zouden we
geen batterijen recyclen.

274
00:20:46,622 --> 00:20:49,625
We zouden geen vlinders
voor Mr Patels appartement hebben.

275
00:20:52,211 --> 00:20:53,085
RED DE LEEUW

276
00:20:53,086 --> 00:20:55,923
We zouden geen dieren
over de hele wereld helpen.

277
00:20:59,343 --> 00:21:01,970
En we zouden geen vleermuishuizen hebben.

278
00:21:02,804 --> 00:21:05,182
- Zeg nog eens waarom we...
- Ze eten insecten.

279
00:21:05,682 --> 00:21:06,683
Juist.

280
00:21:07,643 --> 00:21:11,855
We zouden niet weten
wat in welke vuilnisbak moet. Kom.

281
00:21:16,777 --> 00:21:19,153
Niets van dit alles zou er zijn
zonder jou.

282
00:21:19,154 --> 00:21:23,742
- En David en veel anderen.
- Ja, maar jij inspireerde ons.

283
00:21:26,328 --> 00:21:28,955
Wil je een petitie tekenen
om chimpansees te helpen?

284
00:21:28,956 --> 00:21:30,832
- Natuurlijk.
- En geld doneren?

285
00:21:31,959 --> 00:21:33,752
- Hoeveel?
- Jane?

286
00:21:34,711 --> 00:21:37,798
Opruimen, daarna kun je de wereld redden.

287
00:21:38,924 --> 00:21:39,925
Ik moet gaan.

288
00:21:54,064 --> 00:21:56,984
Kom, Grijsbaard.
We moeten de wereld redden.

289
00:22:01,905 --> 00:22:03,991
Help de chimpansees redden.

290
00:22:06,159 --> 00:22:08,369
- Jane.
- Ik ruim al op.

291
00:22:08,370 --> 00:22:11,039
Dat kom ik je niet laten zien. Kom hier.

292
00:22:17,337 --> 00:22:18,671
Waar werd dit gefilmd?

293
00:22:18,672 --> 00:22:20,840
- Chimp Eden
- Hét Chimp Eden?

294
00:22:20,841 --> 00:22:25,052
Een van Dr. Janes chimpanseereservaten
waar ze voor geredde chimpansees zorgen?

295
00:22:25,053 --> 00:22:26,972
Ja en raad eens?

296
00:22:29,600 --> 00:22:34,228
Je kon een opkikker gebruiken, dus regelde
ik een telefoontje met Jana Swart.

297
00:22:34,229 --> 00:22:36,731
- Ze werkt bij Chimp Eden.
- Ik weet wie ze is.

298
00:22:36,732 --> 00:22:39,943
- Geweldig. Bedankt, mam.
- Veel plezier.

299
00:22:41,987 --> 00:22:45,323
- Hé, jullie zijn vast Jane en David.
- Hé, Jana.

300
00:22:45,324 --> 00:22:47,408
Ik heb zoveel vragen voor je.

301
00:22:47,409 --> 00:22:50,328
Worden de chimpansees
daar ooit vrijgelaten?

302
00:22:50,329 --> 00:22:53,497
Nee. Ze moeten leren overleven
in hun natuurlijke habitat.

303
00:22:53,498 --> 00:22:55,249
Dat leren ze van hun moeders.

304
00:22:55,250 --> 00:22:59,462
Maar door de jacht en ontbossing
hebben vele geen moeder meer.

305
00:22:59,463 --> 00:23:03,341
Ze eindigen in het circus of als huisdier.
Dat is slecht voor hen.

306
00:23:03,342 --> 00:23:04,550
Dat is zo jammer.

307
00:23:04,551 --> 00:23:07,094
Daarom zijn reservaten belangrijk.

308
00:23:07,095 --> 00:23:10,224
Geredde chimpansees
krijgen er een beter leven.

309
00:23:13,143 --> 00:23:14,143
Wat was dat?

310
00:23:14,144 --> 00:23:18,440
- Ze hebben Stany vast gezien.
- Wacht, Stany de chimpanseefluisteraar?

311
00:23:19,816 --> 00:23:22,527
Hij werkt bij Chimp Eden
en is chimpansee-expert.

312
00:23:22,528 --> 00:23:24,446
Jane is een experten-expert.

313
00:23:25,614 --> 00:23:27,657
Ik heb een verrassing voor jullie.

314
00:23:27,658 --> 00:23:29,076
Moet je kijken.

315
00:23:32,871 --> 00:23:34,581
Hij voedert de chimpansees.

316
00:23:36,291 --> 00:23:37,250
Hé, jongens.

317
00:23:37,251 --> 00:23:38,584
Ze zien er zo blij uit.

318
00:23:38,585 --> 00:23:40,169
Hé, Jane. Hé, David.

319
00:23:40,170 --> 00:23:42,339
- Hé, Stany.
- Hé, Stany.

320
00:23:42,965 --> 00:23:47,802
- Hé, waar gaan alle chimpansees heen?
- Ze gaan vast meer voedsel zoeken.

321
00:23:47,803 --> 00:23:50,972
Stany vertelt ons wat ze denken
en hoe ze zich voelen...

322
00:23:50,973 --> 00:23:55,185
- ...zodat we goed voor hen kunnen zorgen.
- Daarom ben je de chimpanseefluisteraar.

323
00:23:56,728 --> 00:24:01,107
- Hoe kreeg je die bijnaam?
- Dr. Jane Goodall gaf me die naam.

324
00:24:01,108 --> 00:24:06,153
- Dr. Jane gaf je hem? Dat is geweldig.
- Hoelang werk je al met chimpansees?

325
00:24:06,154 --> 00:24:11,450
Bijna m'n halve leven.
Hier zorg ik voor een babychimpansee.

326
00:24:11,451 --> 00:24:12,535
Dit is Poco.

327
00:24:12,536 --> 00:24:16,330
Hier leer ik een gemeenschap
hoe met chimpansees te leven.

328
00:24:16,331 --> 00:24:18,499
Je hebt vast zoveel chimpansees geholpen.

329
00:24:18,500 --> 00:24:21,627
Ze zijn net m'n familie
en ze leren me veel.

330
00:24:21,628 --> 00:24:22,753
Wat allemaal?

331
00:24:22,754 --> 00:24:24,839
Vergeven en hopen.

332
00:24:24,840 --> 00:24:26,549
Hoe leerden ze je te hopen?

333
00:24:26,550 --> 00:24:32,597
Als chimpansees naar het reservaat komen,
zijn ze erg ziek en bang.

334
00:24:32,598 --> 00:24:37,935
Als ze goed verzorgd worden,
worden ze gezond en ze geven niet op.

335
00:24:37,936 --> 00:24:40,062
En dat geeft mij hoop.

336
00:24:40,063 --> 00:24:41,397
Hoe kunnen we helpen?

337
00:24:41,398 --> 00:24:46,319
Het is belangrijk
met vrienden en familie te delen...

338
00:24:46,320 --> 00:24:50,948
...wat je over onze naaste verwant,
de chimpansee, hebt geleerd.

339
00:24:50,949 --> 00:24:53,951
Ja. Waar je ook woont,
je kunt wilde dieren helpen...

340
00:24:53,952 --> 00:24:58,372
...door duurzame producten te kopen die
hun thuis in de bossen niet verwoesten.

341
00:24:58,373 --> 00:25:01,375
Ze schaden de planeet minder
als ze gemaakt worden.

342
00:25:01,376 --> 00:25:04,670
Chimpansees en andere dieren
hebben het bos nodig.

343
00:25:04,671 --> 00:25:08,966
En denk eraan dat dieren niet bestaan
voor ons plezier.

344
00:25:08,967 --> 00:25:11,010
De hele wereld moet dat weten.

345
00:25:11,011 --> 00:25:13,055
- Ik zal het iedereen vertellen.
- Ik ook.

346
00:25:13,931 --> 00:25:15,598
Hoe zeggen chimpansees 'dag'?

347
00:25:15,599 --> 00:25:19,895
Chimpansee gebruikt deze groet
om 'dag' te zeggen.

348
00:25:31,657 --> 00:25:34,450
Dag, Jana. Dag, Stany.

349
00:25:34,451 --> 00:25:36,620
Dag, chimpansees.

350
00:25:37,412 --> 00:25:40,332
- Mam, heel erg bedankt.
- Ja, bedankt, Janes mam.

351
00:25:40,916 --> 00:25:43,961
- Hopelijk vond Grijsbaard het ook leuk.
- Zeker weten.

352
00:25:45,254 --> 00:25:47,588
Nou, die kamer ruimt zichzelf niet op.

353
00:25:47,589 --> 00:25:48,548
Dag, David.

354
00:25:48,549 --> 00:25:50,384
- Dag.
- Dag, David.

355
00:25:52,928 --> 00:25:54,888
Deze heb je misschien nodig.

356
00:25:56,056 --> 00:25:57,057
Bedankt, mam.

357
00:26:00,394 --> 00:26:03,146
Hier. Doe jij Stany, dan doe ik Jana.

358
00:26:59,161 --> 00:27:01,163
Vertaling: Lien Verschelde