1
00:00:06,923 --> 00:00:09,593
NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:13,930 --> 00:00:18,140
Jeśli chodzi o wpływ 14. poprawki
na moje życie, nie było chyba

3
00:00:18,226 --> 00:00:23,476
ważniejszego momentu w jej historii
niż sprawa Loving kontra Wirginia.

4
00:00:23,565 --> 00:00:25,355
Cześć. Jestem Martha Jones,

5
00:00:25,984 --> 00:00:28,324
wykładam historię
na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa.

6
00:00:28,403 --> 00:00:29,703
MILDRED I RICHARD LOVING

7
00:00:29,779 --> 00:00:32,199
W 1967 roku w osiemnastu stanach

8
00:00:32,282 --> 00:00:38,462
nie uznawano małżeństw między białymi
a ludźmi, których nie uważano za białych.

9
00:00:38,538 --> 00:00:40,288
Sprawa Loving kontra Wirginia

10
00:00:40,373 --> 00:00:43,083
to moment, w którym Sąd Najwyższy USA

11
00:00:43,168 --> 00:00:48,088
w końcu obalił coś, co nazywamy
prawami przeciw krzyżowaniu ras.

12
00:00:52,135 --> 00:00:52,965
Ale...

13
00:00:54,345 --> 00:00:59,425
moi rodzice pobrali się w 1957 roku,
dziesięć lat przed tą sprawą.

14
00:01:01,061 --> 00:01:03,481
Moja matka, biała Amerykanka,

15
00:01:03,563 --> 00:01:06,403
i mój ojciec, Afroamerykanin,

16
00:01:07,025 --> 00:01:09,525
nie mogli wziąć ślubu
w jego rodzinnym stanie.

17
00:01:09,611 --> 00:01:11,651
Pobrali się w Nowym Jorku.

18
00:01:12,530 --> 00:01:15,490
Byli wyzywani i wyśmiewani.

19
00:01:16,618 --> 00:01:19,828
Ich dzieci, czyli nas, nazywano...

20
00:01:20,371 --> 00:01:22,831
godnymi pożałowania i gorzej.

21
00:01:23,958 --> 00:01:27,298
Jestem dzieckiem sprawy
Loving kontra Virginia,

22
00:01:27,378 --> 00:01:28,628
co oznacza, że...

23
00:01:30,090 --> 00:01:32,380
że gdy próbuję znaleźć...

24
00:01:33,051 --> 00:01:35,261
sens w swoim życiu...

25
00:01:36,513 --> 00:01:37,393
Cholera.

26
00:01:38,306 --> 00:01:40,516
Mówiliście mi, że tak będzie.

27
00:01:46,606 --> 00:01:47,766
Chwileczkę.

28
00:01:48,983 --> 00:01:50,403
ARTYKUŁ XIV

29
00:01:50,485 --> 00:01:52,235
RÓWNA OCHRONA

30
00:01:52,320 --> 00:01:54,910
Sprawa Lovingów to zasługa 14. poprawki.

31
00:01:55,573 --> 00:02:00,123
To klauzula o równej ochronie będzie
tutaj motorem

32
00:02:00,203 --> 00:02:03,373
rozmowy o nierównościach wobec prawa.

33
00:02:03,456 --> 00:02:06,746
Ta sprawa nadaje
mojej rodzinie coś w rodzaju...

34
00:02:08,044 --> 00:02:09,004
prawowitości.

35
00:02:12,507 --> 00:02:14,967
Kiedy myślę o własnej historii,

36
00:02:15,760 --> 00:02:19,430
myślę o ludziach,
którzy niestrudzenie prowadzili

37
00:02:19,514 --> 00:02:22,064
często niewdzięczne kampanie,

38
00:02:22,142 --> 00:02:24,812
by natchnąć konstytucję

39
00:02:24,894 --> 00:02:29,574
jakimś znaczeniem,
które pomoże mi rozpracować moje życie.

40
00:02:32,527 --> 00:02:33,487
To moja historia.

41
00:02:36,906 --> 00:02:40,786
Obywatelska walka o Amerykę

42
00:02:42,412 --> 00:02:44,082
Zebraliśmy się tu dziś,

43
00:02:44,164 --> 00:02:47,464
by uczcić ślub czternastej poprawki

44
00:02:48,084 --> 00:02:49,844
z małżeństwem.

45
00:02:49,919 --> 00:02:54,089
Małżeństwo to symbol miłości
dwóch osób, ich wzajemnego oddania,

46
00:02:54,174 --> 00:02:55,304
ale też więź prawna.

47
00:02:55,383 --> 00:02:59,853
Rząd uważa małżeństwo
za tak ważne dla naszego społeczeństwa,

48
00:02:59,929 --> 00:03:03,729
że daje małżeństwom
korzyści i ochronę prawną, które utrzymują

49
00:03:03,808 --> 00:03:05,348
rodziny w całości.

50
00:03:06,936 --> 00:03:12,526
Może tego nie wiecie, ale małżeństwo
i czternasta poprawka mają długą historię.

51
00:03:13,276 --> 00:03:17,906
Przed wojną secesyjną
zniewoleni nie mieli prawa do małżeństwa.

52
00:03:17,989 --> 00:03:20,069
Bez prawnego uznania

53
00:03:20,158 --> 00:03:23,748
w każdej chwili mogli być oderwani
od swoich małżonków i dzieci.

54
00:03:24,329 --> 00:03:27,999
Dopiero po emancypacji
i dzięki ochronie 14. poprawki

55
00:03:28,082 --> 00:03:31,542
dawni niewolnicy mogli wreszcie
legalnie zawierać małżeństwa.

56
00:03:41,095 --> 00:03:45,225
Gdy w 2015 roku Sąd Najwyższy
zajmuje się małżeństwami jednopłciowymi,

57
00:03:45,308 --> 00:03:47,388
nie chodzi tylko o miłość.

58
00:03:47,477 --> 00:03:51,227
Chodzi o bycie postrzeganym
i akceptowanym przez rząd

59
00:03:51,314 --> 00:03:54,284
jako pełnoprawni obywatele.

60
00:03:54,901 --> 00:03:58,531
Obecne prawo daje wybór
między legalną heteroseksualnością

61
00:03:58,613 --> 00:04:00,823
a nielegalną homoseksualnością.

62
00:04:00,907 --> 00:04:02,277
Pamiętasz, jak się czułeś,

63
00:04:02,367 --> 00:04:04,907
kiedy zrozumiałeś,
że jesteś homoseksualistą?

64
00:04:04,994 --> 00:04:06,254
Byłem przerażony.

65
00:04:06,329 --> 00:04:07,999
Nie chciałem być inny.

66
00:04:09,290 --> 00:04:10,580
Nie chciałem się wyróżniać.

67
00:04:12,001 --> 00:04:14,381
Chciałem mieć wszystko to, co mają inni.

68
00:04:20,426 --> 00:04:21,926
Nic więcej i nic mniej.

69
00:04:22,428 --> 00:04:26,638
MIŁOŚĆ

70
00:04:34,107 --> 00:04:38,697
Powiedziałbym, że zacząłem
rozumieć, że jestem inny,

71
00:04:38,820 --> 00:04:41,570
gdy miałem jakieś osiem-dziewięć lat.

72
00:04:41,656 --> 00:04:46,536
Pamiętam, że jak rodzina
przejrzała już katalogi Sears czy JCPenney

73
00:04:46,619 --> 00:04:47,869
i wyrzucała je,

74
00:04:48,413 --> 00:04:51,083
ja wyławiałem te katalogi ze śmieci.

75
00:04:51,165 --> 00:04:54,875
Robiłem to, bo
chciałem wyciąć strony z męską bielizną.

76
00:04:54,961 --> 00:04:58,841
Nie wiedziałem, po co mi one,
ale wiedziałem, że chcę te strony.

77
00:04:58,923 --> 00:05:00,473
Coś dla mnie znaczyły.

78
00:05:01,426 --> 00:05:03,716
Ale też zdałem sobie sprawę, że...

79
00:05:04,679 --> 00:05:08,019
czułem wstyd, jakbym wiedział,
że tak nie należy robić.

80
00:05:08,099 --> 00:05:11,139
I to poczucie wstydu w końcu mnie pokonało

81
00:05:11,728 --> 00:05:15,728
i spaliłem te zdjęcia
w puszce po kawie w piwnicy.

82
00:05:17,233 --> 00:05:20,743
Od gimnazjum śpiewałem
w chórze, występowałem w musicalach,

83
00:05:20,820 --> 00:05:22,820
jak w stereotypach o gejach.

84
00:05:22,905 --> 00:05:24,695
Nie uprawiałem sportów.

85
00:05:24,782 --> 00:05:28,162
Kolejny dzieciak,
który spełniał wiele z tych stereotypów:

86
00:05:28,244 --> 00:05:30,164
„o, pewnie jest gejem”.

87
00:05:30,663 --> 00:05:35,133
Gdy zacząłem dorastać,
drzwi szafy trochę się uchyliły,

88
00:05:35,209 --> 00:05:37,629
ale szybko je zatrzasnąłem,

89
00:05:37,712 --> 00:05:40,882
bo wtedy wciąż zmagałem się
z tym, że jestem gejem.

90
00:05:45,845 --> 00:05:46,715
PISARZ/AKTYWISTA

91
00:05:46,804 --> 00:05:49,854
„Odkrywanie preferencji seksualnej
nie musi być traumą.

92
00:05:51,017 --> 00:05:54,477
Jest nią, bo nasze społeczeństwo
jest tak straumatyzowane”.

93
00:05:55,188 --> 00:05:58,108
Nigdy nie wiadomo,
kiedy pojawi się homoseksualista.

94
00:05:58,191 --> 00:05:59,611
Może wydawać się normalny

95
00:05:59,692 --> 00:06:02,862
i możesz zbyt późno odkryć,
że jest chory psychicznie.

96
00:06:02,945 --> 00:06:06,235
Ta choroba nie jest widoczna, jak ospa,

97
00:06:06,324 --> 00:06:08,664
ale jest nie mniej groźna i zaraźliwa.

98
00:06:08,743 --> 00:06:10,373
To choroba umysłu.

99
00:06:11,287 --> 00:06:13,407
Jeśli seksualność człowieka przepada,

100
00:06:13,498 --> 00:06:16,628
przepada też jego szansa,
jego nadzieja na miłość.

101
00:06:17,251 --> 00:06:21,051
„Tak zwana osoba hetero nie jest
bezpieczniejsza ode mnie.

102
00:06:21,130 --> 00:06:22,510
Kochać kogokolwiek,

103
00:06:22,590 --> 00:06:26,140
być kochanym przez kogoś
to ogromne niebezpieczeństwo,

104
00:06:26,803 --> 00:06:28,473
ogromna odpowiedzialność”.

105
00:06:29,514 --> 00:06:32,644
To podróż, którą obie osoby muszą odbyć

106
00:06:33,351 --> 00:06:34,771
ze sobą nawzajem.

107
00:06:37,355 --> 00:06:40,815
Poznałem Johna kilka miesięcy
przed moim wyjściem z szafy,

108
00:06:40,900 --> 00:06:44,700
a on zachowywał się tak swobodnie
jako gej po coming oucie,

109
00:06:44,779 --> 00:06:45,949
że mnie to przeraziło.

110
00:06:46,030 --> 00:06:47,070
Wciąż byłem w szafie.

111
00:06:47,156 --> 00:06:50,366
Wtedy po prostu był dla mnie
znajomym znajomych.

112
00:06:50,451 --> 00:06:52,541
Pogadaliśmy przez chwilę i tyle.

113
00:06:52,620 --> 00:06:56,750
Wtedy nie byłem gotów komukolwiek
powiedzieć, że jestem gejem.

114
00:06:56,833 --> 00:07:00,213
Gdy spotkałem Johna drugi raz,
zaczęliśmy rozmawiać.

115
00:07:00,294 --> 00:07:04,884
W pewnej chwili powiedział: „Nigdy
byś się nie umówił z kimś takim jak ja”.

116
00:07:05,675 --> 00:07:09,795
Wciąż nie wiem, skąd miałem
tyle odwagi, by odpowiedzieć

117
00:07:09,887 --> 00:07:11,347
tak jak odpowiedziałem,

118
00:07:11,431 --> 00:07:14,271
czyli: „Skąd wiesz?
Nigdy mnie nie zaprosiłeś”.

119
00:07:15,017 --> 00:07:16,137
Ale mnie nie zaprosił.

120
00:07:16,811 --> 00:07:18,231
To było spotkanie numer dwa.

121
00:07:18,980 --> 00:07:20,310
Trzeci raz go spotkałem,

122
00:07:20,398 --> 00:07:22,278
gdy byłem w Cincinnati na Święta,

123
00:07:23,192 --> 00:07:25,742
a John urządzał imprezę sylwestrową.

124
00:07:26,362 --> 00:07:30,162
Poszedłem na imprezę do domu Johna
i spotkałem go po raz trzeci

125
00:07:30,950 --> 00:07:32,030
i nigdy nie wyszedłem.

126
00:07:34,078 --> 00:07:37,828
Zawsze żartowaliśmy, że to nie była
miłość od pierwszego wejrzenia,

127
00:07:37,915 --> 00:07:39,415
tylko od trzeciego.

128
00:07:42,670 --> 00:07:46,130
Poznałam Jima i bardzo go polubiłam.

129
00:07:46,924 --> 00:07:50,264
Ale to, co sprawiło, że go pokochałam,

130
00:07:50,344 --> 00:07:53,724
to fakt, że przez całe życie Johna
nigdy wcześniej

131
00:07:53,806 --> 00:07:55,926
nie widziałam go tak szczęśliwego.

132
00:07:56,017 --> 00:08:00,557
To było szczęśliwe życie.
Mieszkaliśmy w Cincinnati,

133
00:08:00,646 --> 00:08:03,516
byliśmy parą, zawieraliśmy przyjaźnie.

134
00:08:04,567 --> 00:08:05,737
Straszna nuda.

135
00:08:10,698 --> 00:08:14,448
Ale w tamtym momencie
Cincinnati nie było dobrym miejscem

136
00:08:14,535 --> 00:08:15,905
dla społeczności LGBTQ,

137
00:08:15,995 --> 00:08:17,905
dla żadnej społeczności, która była inna.

138
00:08:17,997 --> 00:08:19,367
HOMOSEKSUALIZM JEST WBREW BOGU

139
00:08:19,457 --> 00:08:21,827
Jeśli chodzi o prawa dla ludzi LGBTQ,

140
00:08:21,918 --> 00:08:26,628
Cincinnati z lat 80. i 90.
przypomina Cincinnati w latach 50.,

141
00:08:26,714 --> 00:08:30,224
lub też jakiekolwiek inne
duże miasto w USA lat 50.

142
00:08:30,301 --> 00:08:34,971
Obywatele LGBTQ, którzy tam mieszkali,
mieli być cicho,

143
00:08:35,556 --> 00:08:37,426
siedzieć w ukryciu albo się wynieść.

144
00:08:38,309 --> 00:08:42,559
Ameryko, jesteś w szczytowej formie!

145
00:08:42,647 --> 00:08:46,027
Ameryko, w Cincinnati jesteś
w szczytowej formie!

146
00:08:46,108 --> 00:08:47,528
CINCINNATI
MIASTO BIZNESU

147
00:08:47,568 --> 00:08:50,908
Od 40 lat mówię studentom prawa,
którzy chcą zajmować się

148
00:08:50,988 --> 00:08:52,068
prawami obywatelskimi:

149
00:08:52,865 --> 00:08:54,195
jeśli naprawdę tego chcecie,

150
00:08:54,951 --> 00:08:56,201
jedźcie na Środkowy Zachód.

151
00:08:57,578 --> 00:09:01,248
Gdy zamieszkaliśmy w Cincinnati,
wciąż odbywały się tam

152
00:09:01,332 --> 00:09:03,582
wiece KKK, włącznie z paleniem krzyży.

153
00:09:03,668 --> 00:09:05,748
Dziś w Cincinnati rozpoczyna się proces

154
00:09:05,836 --> 00:09:08,256
o nieobyczajność
Galerii Cincinnati i jej dyrektora.

155
00:09:08,339 --> 00:09:11,259
Wystawa Mapplethorpe'a
była przykładem tego,

156
00:09:11,342 --> 00:09:14,142
jak wówczas zapóźnione było Cincinnati.

157
00:09:14,679 --> 00:09:17,059
To było za wiele dla tego miasta.

158
00:09:18,641 --> 00:09:21,561
Żyliśmy w istnych mrocznych wiekach.

159
00:09:21,644 --> 00:09:25,524
Czułem, że jako początkujący prawnik
od praw obywatelskich

160
00:09:25,606 --> 00:09:27,396
mam ogrom pracy do zrobienia.

161
00:09:27,900 --> 00:09:32,860
Zacząłem reprezentować osoby
o niższych dochodach w kwestii zasiłków.

162
00:09:32,947 --> 00:09:36,697
Mieliśmy projekt, w którym
pomagaliśmy ludziom znaleźć prace.

163
00:09:36,784 --> 00:09:39,374
Chciałem dopilnować, by amerykański sen

164
00:09:39,453 --> 00:09:41,293
był dostępny dla wszystkich.

165
00:09:44,125 --> 00:09:48,245
Po kilku latach zacząłem
spotykać coraz więcej osób,

166
00:09:48,337 --> 00:09:52,007
które były zwalniane za bycie LGBT.

167
00:09:52,842 --> 00:09:56,472
Podejmowałem się kolejnych spraw,
próbując znaleźć sposób

168
00:09:56,554 --> 00:09:59,854
na zapewnienie im równej ochrony
na mocy ówczesnych przepisów.

169
00:10:00,516 --> 00:10:02,176
Przegrałem wszystkie sprawy.

170
00:10:03,185 --> 00:10:06,475
Postanowiliśmy więc zacząć pukać do drzwi

171
00:10:06,564 --> 00:10:08,574
Rady Miejskiej Cincinnati.

172
00:10:09,108 --> 00:10:11,148
Przywieźliśmy wszystkich klientów,

173
00:10:11,235 --> 00:10:13,815
a oni opowiedzieli,
jak to jest być zwolnionym

174
00:10:13,904 --> 00:10:15,494
za coś, co od nich nie zależy.

175
00:10:15,573 --> 00:10:17,623
RADA ZATWIERDZA UCHWAŁĘ
O PRAWACH GEJÓW

176
00:10:17,700 --> 00:10:21,700
Przekonaliśmy radę do przyjęcia
uchwały o prawach człowieka.

177
00:10:22,288 --> 00:10:23,368
To było wydarzenie.

178
00:10:23,456 --> 00:10:26,536
Nie można już kogoś
zwolnić, bo jest gejem.

179
00:10:27,126 --> 00:10:29,706
To był piękny dzień,
okazja do świętowania.

180
00:10:30,713 --> 00:10:31,713
Ale…

181
00:10:31,797 --> 00:10:36,507
na ogonie naszego świętowania
siedziała mroczna chmura

182
00:10:36,594 --> 00:10:41,564
organizacji Citizens for Community Values,
„Obywatele Za Wartościami Społecznymi”.

183
00:10:41,641 --> 00:10:46,351
Ustawa o prawach obywatelskich z 1964 roku
dotyczyła statusu osób w oparciu o...

184
00:10:46,937 --> 00:10:49,357
coś, co można zobaczyć lub namierzyć.

185
00:10:49,440 --> 00:10:50,480
Nie o zachowanie.

186
00:10:50,566 --> 00:10:52,276
Jeśli ktoś żąda statusu

187
00:10:52,360 --> 00:10:54,950
mniejszości ze względu
na jakieś zachowanie,

188
00:10:55,780 --> 00:10:57,070
pomyślcie o konsekwencjach.

189
00:10:57,156 --> 00:10:58,816
To otwiera puszkę Pandory.

190
00:10:58,908 --> 00:11:01,408
Siły, które zjednoczyły się przeciw nam,

191
00:11:01,494 --> 00:11:05,754
zaproponowały poprawkę do statutu miasta,
tak zwany artykuł 12.

192
00:11:07,333 --> 00:11:09,343
Treść proponowanej poprawki

193
00:11:09,418 --> 00:11:10,418
jest następująca.

194
00:11:10,503 --> 00:11:13,593
Miasto Cincinnati nie
może uchwalić żadnego zarządzenia,

195
00:11:13,673 --> 00:11:15,683
regulacji, zasady lub polityki,

196
00:11:15,758 --> 00:11:18,138
która by dała osobom
o orientacji homoseksualnej

197
00:11:18,219 --> 00:11:19,719
przywileje lub podstawy

198
00:11:19,804 --> 00:11:22,104
do preferencyjnego traktowania.

199
00:11:22,598 --> 00:11:23,848
PRAWA GEJÓW ODRZUCONE

200
00:11:23,933 --> 00:11:26,983
Artykuł 12 przegłosowano
stosunkiem 64% głosów,

201
00:11:27,061 --> 00:11:30,561
a zarządzenie Cincinnati o prawach
człowieka zostały uchylone.

202
00:11:30,648 --> 00:11:36,238
Artykuł na zawsze zabronił miastu
oferowania jakiejkolwiek ochrony

203
00:11:36,779 --> 00:11:40,489
dla ludzi,
których wtedy zwano homoseksualistami,

204
00:11:41,367 --> 00:11:43,867
biseksualistami i lesbijkami.

205
00:11:46,080 --> 00:11:50,420
Staliśmy się najbardziej nieprzyjaznym
miastem dla osób LGBT w kraju.

206
00:11:51,377 --> 00:11:54,337
To było straszne,
uchwalić to i dowiedzieć się,

207
00:11:54,422 --> 00:11:56,342
że współobywatele naszego miasta

208
00:11:56,424 --> 00:11:59,554
uważają nas za niegodnych
jakiejkolwiek ochrony.

209
00:11:59,635 --> 00:12:03,755
Są rozjuszeni, bo nie uzyskali
pewnych przywilejów i praw.

210
00:12:03,848 --> 00:12:06,098
Coś tu jest nie w porządku

211
00:12:06,183 --> 00:12:07,693
i to nie jest normalne.

212
00:12:07,768 --> 00:12:11,938
Społeczność LGBTQ stała się obiektem

213
00:12:12,022 --> 00:12:14,362
wielkiego gniewu i dyskryminacji.

214
00:12:14,442 --> 00:12:18,992
Od tego gadania „on jest gejem”,
„ona jest lesbijką” robi mi się niedobrze.

215
00:12:19,071 --> 00:12:22,121
Niech to zachowują dla siebie w domu.
Zdecydowanie.

216
00:12:22,700 --> 00:12:23,950
W tym środowisku

217
00:12:24,034 --> 00:12:30,294
od ludzi LGBTQ oczekiwano, że będą cisi,
grzeczni i po prostu się dopasują.

218
00:12:30,374 --> 00:12:35,344
Jeśli wyglądasz i zachowujesz się
w pewien sposób, to jesteś w porządku.

219
00:12:35,421 --> 00:12:39,431
My byliśmy w porządku,
bo nie afiszowaliśmy się z tęczową flagą.

220
00:12:39,508 --> 00:12:45,138
Spełnialiśmy oczekiwania Cincinnati
wobec dwóch młodych, białych mężczyzn.

221
00:12:45,222 --> 00:12:48,772
To był przerażający czas,
żeby być gejem w tym mieście.

222
00:12:50,478 --> 00:12:53,058
Byliśmy jedynym miastem w Ameryce

223
00:12:53,147 --> 00:12:58,187
z oficjalnym oświadczeniem o nienawiści
do osób nieheteronormatywnych.

224
00:12:58,277 --> 00:13:03,367
Jak to może być legalne w Ameryce?

225
00:13:04,200 --> 00:13:07,370
Kiedy po raz drugi
ustanowiliśmy nasz rząd,

226
00:13:08,037 --> 00:13:10,327
bo to właśnie oznacza 14. poprawka,

227
00:13:10,915 --> 00:13:15,375
powiedzieliśmy, że wszyscy mają prawo
do równej ochrony

228
00:13:15,461 --> 00:13:16,631
wobec prawa.

229
00:13:17,379 --> 00:13:23,929
Wnieśliśmy więc sprawę do sądu,
podważając konstytucyjność artykułu 12.

230
00:13:27,765 --> 00:13:29,095
WIADOMOŚCI O PIĄTEJ

231
00:13:29,183 --> 00:13:33,403
Witamy. Walka o prawa gejów
w Cincinnati nie skończyła się z wyborami.

232
00:13:33,479 --> 00:13:36,519
Wielu prawników uważa,
że tego rodzaju regulacja

233
00:13:36,607 --> 00:13:39,817
może nie sprostać
wymogom konstytucyjności.

234
00:13:39,902 --> 00:13:42,992
Ale w tej sprawie wielką rolę
odgrywa wyzwanie,

235
00:13:43,072 --> 00:13:44,872
o którym jeszcze nie rozmawialiśmy.

236
00:13:45,574 --> 00:13:48,584
Mianowicie w 1986 roku

237
00:13:48,661 --> 00:13:53,831
Sąd Najwyższy USA wydał wyrok w
sprawie Bowers kontra Hardwick.

238
00:13:54,500 --> 00:13:57,130
Panie Prezesie, Wysoki Sądzie,

239
00:13:57,211 --> 00:14:00,131
w tej sprawie pojawia się pytanie,
czy istnieje

240
00:14:00,631 --> 00:14:05,761
podstawowe prawo do praktykowania
homoseksualnej sodomii za zgodą obu stron.

241
00:14:08,806 --> 00:14:13,266
Naprawdę dyskutujemy o seksie,
który odbywa się za zgodą obu stron?

242
00:14:13,352 --> 00:14:15,942
Gdyby ktoś próbował wam powiedzieć,

243
00:14:16,021 --> 00:14:19,731
że to, co robicie z partnerami
lub partnerkami w łóżku jest nielegalne,

244
00:14:20,234 --> 00:14:23,534
raczej nie czulibyście się
z tym za ciekawie.

245
00:14:33,080 --> 00:14:36,500
Kojarzycie sceny z komedii romantycznych,
kiedy wszystko idzie nie tak?

246
00:14:37,501 --> 00:14:39,751
Dziewczyna oblewa faceta latte,

247
00:14:39,837 --> 00:14:43,377
albo facet wyznaje dziewczynie miłość
na kilka sekund przed jej ślubem.

248
00:14:44,633 --> 00:14:45,803
Michael Hardwick

249
00:14:46,385 --> 00:14:48,215
przeżył swoją scenę w chwili,

250
00:14:48,304 --> 00:14:52,104
gdy policjant przyłapał go
w czasie czynów prywatnych

251
00:14:52,182 --> 00:14:53,732
wykonywanych z chłopakiem.

252
00:14:55,311 --> 00:14:56,941
A w 1982 roku w Georgii

253
00:14:57,646 --> 00:15:02,606
za niektóre czyny prywatne
grozi kara do 20 lat więzienia.

254
00:15:03,235 --> 00:15:05,485
Potem zarzuty wycofano, ale dla Michaela

255
00:15:05,571 --> 00:15:07,661
to był dopiero początek walki.

256
00:15:08,282 --> 00:15:09,952
Pozwał stan Georgii,

257
00:15:10,034 --> 00:15:12,544
a jego sprawa trafiła do Sądu Najwyższego.

258
00:15:12,620 --> 00:15:15,250
Prawnicy Hardwicka
twierdzą, że 14. poprawka

259
00:15:15,331 --> 00:15:17,711
chroni prawo obywateli do prywatności,

260
00:15:18,250 --> 00:15:21,380
a w to z pewnością wlicza się
aktywność w sypialni.

261
00:15:23,589 --> 00:15:24,759
Jak to osiągnąć?

262
00:15:24,840 --> 00:15:27,260
Wróćmy do poprawki 14., sekcji pierwszej.

263
00:15:27,343 --> 00:15:32,723
Argumentowano, że prawo,
które zmienia seks w przestępstwo

264
00:15:32,806 --> 00:15:37,266
pozbawiło jednostkę wolności
bez sprawiedliwego procesu.

265
00:15:37,811 --> 00:15:39,361
Chodzi o to prawo

266
00:15:39,438 --> 00:15:42,018
do decydowania, kogo chce się kochać.

267
00:15:42,775 --> 00:15:44,065
Nie jest ono spisane,

268
00:15:44,151 --> 00:15:46,781
ale jest tak istotne, że musimy założyć,

269
00:15:46,862 --> 00:15:48,412
że jest w Konstytucji.

270
00:15:51,158 --> 00:15:54,198
Stosunkiem pięciu głosów do czterech
Sąd zdecydował,

271
00:15:54,286 --> 00:15:57,956
że forsowane przez homoseksualistów
prawo do udziału w sodomii

272
00:15:58,040 --> 00:15:59,960
nie jest chronione przez Konstytucję.

273
00:16:00,960 --> 00:16:03,420
Sędzia White pytał,
czy teraz Sąd będzie rozstrzygał

274
00:16:03,504 --> 00:16:05,594
sprawy cudzołóstwa i kazirodztwa.

275
00:16:05,673 --> 00:16:10,223
Sąd Najwyższy twierdzi,
że 14. poprawka nie gwarantuje

276
00:16:10,302 --> 00:16:13,642
tym prawom konstytucyjnej ochrony.

277
00:16:13,722 --> 00:16:15,982
Byłem ranny w Wietnamie, a w moim kraju

278
00:16:16,058 --> 00:16:18,558
mówią, że Konstytucja nie należy do mnie.

279
00:16:18,644 --> 00:16:20,694
Niech wypierdalają!

280
00:16:20,771 --> 00:16:25,281
Wiele osób porównywało tę sprawę
do spraw Plessy'ego czy Dreda Scotta.

281
00:16:25,359 --> 00:16:29,569
Ta decyzja Sądu również uznaje
pewne grupy za drugorzędnych obywateli.

282
00:16:29,655 --> 00:16:31,445
Równość wobec prawa!

283
00:16:31,532 --> 00:16:33,082
Nie mamy równych praw!

284
00:16:33,158 --> 00:16:36,248
Sąd uznał, że nie będzie
chronić osób LGBT.

285
00:16:36,328 --> 00:16:37,958
Mogą trafić do więzienia…

286
00:16:39,206 --> 00:16:41,076
za to, jak uprawiają seks.

287
00:16:41,166 --> 00:16:45,706
To była jedna z najbardziej
haniebnych decyzji w dwudziestym wieku.

288
00:16:46,505 --> 00:16:49,335
Jednym z aresztowanych
był Michael Hardwick.

289
00:16:50,009 --> 00:16:52,969
Sprawa Bowersa była
wybojem na drodze postępu.

290
00:16:53,053 --> 00:16:59,393
Dała rządowi możliwość legalnej
dyskryminacji osób nieheteronormatywnych.

291
00:17:00,102 --> 00:17:05,982
Za każdym razem, gdy ktoś mówił o idei
równych praw dla osób homoseksualnych,

292
00:17:06,066 --> 00:17:08,606
dostawał tą decyzją w twarz.

293
00:17:08,694 --> 00:17:11,614
I uwaga uwaga, oto, co się stało

294
00:17:11,697 --> 00:17:13,697
w Sądzie Apelacyjnym Szóstego Okręgu.

295
00:17:16,702 --> 00:17:18,162
„Panie Gerhardstein,

296
00:17:18,704 --> 00:17:22,124
od sprawy Bowersa sądy apelacyjne uznają,

297
00:17:22,207 --> 00:17:24,037
że homoseksualiści nie są grupą,

298
00:17:24,126 --> 00:17:27,336
której przysługuje
specjalna ochrona konstytucyjna.

299
00:17:27,421 --> 00:17:31,971
bo trudno zidentyfikować
osoby z homoseksualizmem.

300
00:17:32,051 --> 00:17:32,971
Nieprawdaż?

301
00:17:33,052 --> 00:17:36,102
Jak mamy w ogóle rozpoznać, kim oni są?”.

302
00:17:37,598 --> 00:17:40,138
Pamiętam tę rozmowę.

303
00:17:41,018 --> 00:17:46,898
i pamiętam, jakim kłopotem był ten aspekt
dla sędzi Kennedy,

304
00:17:46,982 --> 00:17:49,822
tak jakby... Chciała wiedzieć…

305
00:17:50,986 --> 00:17:52,486
Kim oni byli.

306
00:17:53,030 --> 00:17:56,660
„Wielu homoseksualistów skutecznie
ukrywa swoją orientację,

307
00:17:56,742 --> 00:17:59,952
a skoro homoseksualistów
nie rozpoznamy po wyglądzie,

308
00:18:00,037 --> 00:18:03,167
chyba że postanowią ujawnić
orientację swym zachowaniem,

309
00:18:03,749 --> 00:18:06,169
nie mogą być uznani za klasą specjalną”.

310
00:18:07,252 --> 00:18:10,512
Przeżyłem ten fragment rozprawy na nowo

311
00:18:10,589 --> 00:18:12,929
i chcę coś w nim zmienić,

312
00:18:13,550 --> 00:18:16,510
bo chciałbym zwrócić się…

313
00:18:22,476 --> 00:18:24,016
Chcę zwrócić się do tłumu.

314
00:18:24,103 --> 00:18:25,853
Sala sądowa była pełna ludzi.

315
00:18:29,566 --> 00:18:32,066
Chcę poprosić wszystkie
osoby LGBT o wstanie.

316
00:18:47,501 --> 00:18:49,091
Byli wszędzie wokół niej.

317
00:18:50,504 --> 00:18:52,174
Ale może to nie byłoby fair.

318
00:18:52,756 --> 00:18:54,796
Wciąż żyliśmy w świecie wyroku Bowersa.

319
00:18:54,883 --> 00:18:58,013
Może sama identyfikacja
będzie dla nich groźna.

320
00:18:58,095 --> 00:19:00,135
Nie mieliśmy żadnych środków,

321
00:19:00,889 --> 00:19:01,929
by ich ochronić.

322
00:19:05,561 --> 00:19:08,231
Gdy przegra się sprawę takiej wagi,

323
00:19:09,189 --> 00:19:11,859
gdy zostawia się miasto tak bezbronnym

324
00:19:12,693 --> 00:19:15,363
i zostawia się ludzi
w takiej samotności...

325
00:19:19,616 --> 00:19:21,446
Ciężko nie brać tego do siebie.

326
00:19:30,836 --> 00:19:32,126
Niewidzialni.

327
00:19:32,713 --> 00:19:34,973
Marginalizowane grupy
zbyt często tak się czują.

328
00:19:35,507 --> 00:19:39,467
Czarny kolor skóry
był tak niewidzialny w społeczeństwie,

329
00:19:39,553 --> 00:19:43,523
że musieliśmy dosłownie wymalować
nasze istnienie na ulicach.

330
00:19:43,599 --> 00:19:45,229
Inny charakter ma

331
00:19:45,309 --> 00:19:49,609
niewidzialność społeczności LGBTQ,
bo wynika on z przymusu ukrywania się.

332
00:19:49,688 --> 00:19:52,398
Musieli żyć szafie,
lub mierzyć się z prześladowaniami,

333
00:19:52,482 --> 00:19:56,492
aresztowaniami, zwolnieniami,
wykluczeniem z rodziny, albo i gorzej.

334
00:19:56,570 --> 00:19:58,070
A ponieważ musieli się ukrywać,

335
00:19:58,155 --> 00:20:00,655
społeczeństwo wmówiło nam,
że po prostu nie istnieją.

336
00:20:00,741 --> 00:20:04,581
Sztuka ludzi LGBTQ jest albo
ograniczana, albo zakodowana,

337
00:20:05,621 --> 00:20:08,711
a ich tożsamość
jest wymazywana z historii.

338
00:20:08,790 --> 00:20:12,250
Jak mówi poetka
i eseistka LGBTQ, Adrienne Rich:

339
00:20:12,336 --> 00:20:15,376
„Gdy ktoś opisuje świat,
a ciebie w nim nie ma,

340
00:20:15,464 --> 00:20:18,434
następuje moment rozchwiania psychicznego,

341
00:20:18,508 --> 00:20:20,968
jak gdybyś spojrzał w lustro
i zobaczył pustkę”.

342
00:20:22,846 --> 00:20:24,056
Wyobrażacie to sobie?

343
00:20:24,973 --> 00:20:27,943
Smutne jest to,
że zbyt wielu tego doświadcza.

344
00:20:38,570 --> 00:20:42,120
Najbardziej zdumiewa fakt,
że Cincinnati zaczęło się zmieniać

345
00:20:42,199 --> 00:20:43,619
na początku lat dwutysięcznych.

346
00:20:44,284 --> 00:20:49,044
Powoli, ale sukcesywnie poprawiało się
nastawienie wobec społeczności LGBTQ.

347
00:20:49,122 --> 00:20:53,672
Nasza grupa
postępowych ludzi się powiększała

348
00:20:53,752 --> 00:20:56,672
i dążyła do uczynienia Cincinnati lepszym.

349
00:20:56,797 --> 00:21:00,677
Ale John i ja
nigdy nie byliśmy aktywistami.

350
00:21:00,759 --> 00:21:02,799
Nie braliśmy udziału w kampaniach.

351
00:21:02,886 --> 00:21:05,346
Sami też ich nie prowadziliśmy.

352
00:21:05,430 --> 00:21:07,020
Nic takiego nie robiliśmy.

353
00:21:07,099 --> 00:21:09,979
Chyba byliśmy trochę
oderwani od rzeczywistości

354
00:21:10,060 --> 00:21:14,860
i dlatego nie angażowaliśmy się
politycznie tak jak powinniśmy.

355
00:21:15,440 --> 00:21:20,360
Ale w pewnym sensie życie
w jawnym związku homoseksualnym też jest

356
00:21:20,445 --> 00:21:22,195
prawdziwym aktem politycznym.

357
00:21:22,781 --> 00:21:25,911
Sam fakt, że jesteś sobą,
pomaga uświadomić innym:

358
00:21:25,993 --> 00:21:31,333
„Osoby LGBTQ wcale
się tak bardzo ode mnie nie różnią.

359
00:21:31,415 --> 00:21:33,915
Myślałem, że są straszne i okropne,

360
00:21:34,001 --> 00:21:36,801
ale nie, po prostu żyją po swojemu.

361
00:21:36,878 --> 00:21:38,758
Wprawdzie to para dwóch mężczyzn,

362
00:21:38,839 --> 00:21:41,799
ale ich życie nie różni się
zbytnio od mojego”.

363
00:21:44,886 --> 00:21:48,516
Niektórzy uważają, że ruch LGBTQ
pojawił się nagle.

364
00:21:49,349 --> 00:21:50,599
Bardzo nagle.

365
00:21:50,684 --> 00:21:51,774
Rozumiem.

366
00:21:52,978 --> 00:21:55,808
Ale choć niektórzy Amerykanie
o tym nie wiedzą,

367
00:21:55,897 --> 00:21:57,477
wcale nie wziął się znikąd.

368
00:21:58,108 --> 00:22:01,818
Ruch LGBTQ zrodził się z dekad wysiłków.

369
00:22:02,779 --> 00:22:08,949
Na początku lat dwutysięcznych Amerykanie
oglądali w telewizji więcej postaci LGBTQ.

370
00:22:09,036 --> 00:22:09,946
Jestem lesbijką.

371
00:22:10,829 --> 00:22:13,539
W wiadomościach zaczęto
opowiadać historie LGBTQ.

372
00:22:13,623 --> 00:22:15,833
Jeśli chodzi o życie prywatne,

373
00:22:15,917 --> 00:22:18,747
przyjaciele i krewni
zaczęli wychodzić z szafy.

374
00:22:19,629 --> 00:22:23,429
Jeśli więc ktoś mówi, że ruch LGBTQ
pojawił się zbyt nagle,

375
00:22:23,508 --> 00:22:25,048
pamiętajcie, że całe pokolenia

376
00:22:25,135 --> 00:22:28,805
aktywistów LGBTQ walczyły
wcześniej o to, by ich dojrzano.

377
00:22:28,889 --> 00:22:31,479
A teraz wszyscy
cieszymy się owocami ich pracy.

378
00:22:31,558 --> 00:22:34,848
HETERYCY, ALE MYŚLĄCY

379
00:22:34,936 --> 00:22:37,146
EQUALITY FOUNDATION
KONTRA CINCINNATI, 1993-95

380
00:22:37,272 --> 00:22:39,402
LAWRENCE KONTRA TEKSAS, ROK 2003

381
00:22:39,483 --> 00:22:41,153
Lawrence kontra Teksas. Dobra.

382
00:22:41,234 --> 00:22:43,404
W 1986 roku w sprawie Bowersa Sąd uznał,

383
00:22:43,487 --> 00:22:46,947
że jeśli stany chcą ścigać
osoby za seks z osobą tej samej płci,

384
00:22:47,032 --> 00:22:47,992
to proszę bardzo.

385
00:22:48,075 --> 00:22:51,365
Przejdźmy do sprawy
Lawrence'a kontra Teksas.

386
00:22:51,453 --> 00:22:53,663
W tej sprawie mamy
dwóch dorosłych mężczyzn,

387
00:22:53,747 --> 00:22:55,917
których aresztowano i osądzono

388
00:22:55,999 --> 00:22:59,039
za to, że na osobności uprawiali seks,

389
00:22:59,544 --> 00:23:03,844
a stan Teksas stwierdził,
że ma prawo uznać to za przestępstwo.

390
00:23:03,924 --> 00:23:06,804
W tej sprawie Sąd analizuje
ustawę stanową,

391
00:23:06,885 --> 00:23:10,175
bardzo podobną do tej
ze sprawy Bowers kontra Hardwick.

392
00:23:10,764 --> 00:23:12,604
Pytanie do Sądu brzmi:

393
00:23:12,682 --> 00:23:16,812
czy ta ustawa narusza klauzulę
o sprawiedliwym procesie z 14. poprawki?

394
00:23:18,939 --> 00:23:23,029
W 2003 roku w Sądzie Najwyższym
zasiadało czterech sędziów liberalnych

395
00:23:23,693 --> 00:23:25,703
i pięciu konserwatywnych.

396
00:23:26,696 --> 00:23:29,026
Ale jeden z nich, Anthony Kennedy,

397
00:23:29,116 --> 00:23:34,536
ma inne spojrzenie na 14. poprawkę
niż jego konserwatywni koledzy.

398
00:23:35,288 --> 00:23:38,498
„Powodzi mają prawo
do poszanowania życia prywatnego.

399
00:23:38,583 --> 00:23:41,043
Ich prawo do wolności, zgodnie z klauzulą

400
00:23:41,128 --> 00:23:43,548
o sprawiedliwym procesie,
daje im pełne prawo

401
00:23:43,630 --> 00:23:45,670
do prywatności bez interwencji rządu”.

402
00:23:45,757 --> 00:23:47,547
Pisząc do Sądu, Sędzia Kennedy

403
00:23:47,634 --> 00:23:49,764
robi coś ciekawego i innego.

404
00:23:49,845 --> 00:23:55,095
Zauważa, że musimy zwracać uwagę
na godność jednostki.

405
00:23:55,183 --> 00:23:57,143
Sprawę należy rozstrzygnąć ustalając,

406
00:23:57,227 --> 00:24:00,017
czy powodzi mieli wolność jako dorośli,

407
00:24:00,105 --> 00:24:03,105
by uczestniczyć w prywatnych czynnościach
w ramach wolności

408
00:24:03,191 --> 00:24:05,991
gwarantowanej w klauzuli
sprawiedliwego procesu 14. poprawki.

409
00:24:06,486 --> 00:24:11,696
Sąd uznał, że nie można
zakazać życia intymnego tylko dlatego,

410
00:24:11,783 --> 00:24:13,203
że komuś się nie podoba.

411
00:24:13,285 --> 00:24:15,995
Trzeba pokazać
że to szkodzi społeczeństwu,

412
00:24:16,079 --> 00:24:17,659
a tu nie ma na to dowodów.

413
00:24:17,747 --> 00:24:19,787
Osoby nieheteronormatywne
żyją jak wszyscy.

414
00:24:19,875 --> 00:24:23,035
Mamy definiować wolność dla wszystkich,

415
00:24:23,128 --> 00:24:25,458
nie forsować własne zasady moralne.

416
00:24:26,715 --> 00:24:29,255
Wyrok w sprawie Bowersa
nie był słuszny wtedy

417
00:24:29,342 --> 00:24:30,722
i nie jest słuszny dzisiaj.

418
00:24:31,219 --> 00:24:33,349
Nie może obowiązywać jako precedens.

419
00:24:34,681 --> 00:24:37,601
Wyrok Bowers kontra Hardwick
zostaje unieważniony.

420
00:24:38,226 --> 00:24:40,056
To jeden z niewielu przypadków,

421
00:24:40,145 --> 00:24:43,645
w których Sąd uchyla poprzedni precedens
i zmienia politykę.

422
00:24:43,732 --> 00:24:45,282
Po raz pierwszy Sąd twierdzi,

423
00:24:45,358 --> 00:24:50,988
że prawo do wyboru partnera
to jedno z podstawowych praw

424
00:24:51,072 --> 00:24:55,292
chronionych klauzulą
o sprawiedliwym procesie z 14 poprawki.

425
00:24:55,911 --> 00:24:59,121
PEDALSKI SĄD

426
00:24:59,206 --> 00:25:02,746
Ale to doprowadziło
do sporu w Sądzie Najwyższym.

427
00:25:02,834 --> 00:25:05,424
Sędzia Scalia wyraził zdanie przeciwne…

428
00:25:05,504 --> 00:25:07,134
Scalia odczytał opinię z ławki,

429
00:25:07,214 --> 00:25:08,804
co się dzieje tylko wtedy,

430
00:25:08,882 --> 00:25:12,432
gdy sędzia SN
jest bardzo niezadowolony z wyroku.

431
00:25:13,094 --> 00:25:17,024
„Wielu Amerykanów nie chce,
by homoseksualiści byli ich partnerami

432
00:25:17,098 --> 00:25:19,978
w interesach, drużynowymi ich dzieci,
czy też lokatorami.

433
00:25:20,727 --> 00:25:23,397
Sądzą, że tak chronią
siebie i swoje rodziny

434
00:25:23,480 --> 00:25:27,110
przed stylem życia, który uważają
za niemoralny i niszczący”.

435
00:25:27,192 --> 00:25:30,032
Sąd Najwyższy jest tak
przesycony prawniczą

436
00:25:30,111 --> 00:25:32,361
kulturą anty-antyhomoseksualną…

437
00:25:32,447 --> 00:25:35,617
„Że traci z oczu fakt,
że postawy tej kultury

438
00:25:35,700 --> 00:25:37,700
pozostają w wyraźnej awangardzie”.

439
00:25:37,786 --> 00:25:41,116
Powiedział, że Sąd
został przejęty przez elitystów,

440
00:25:41,206 --> 00:25:43,916
przejęty przez homoseksualną politykę

441
00:25:44,000 --> 00:25:46,880
i że nie powinien się
wdawać w wojnę kulturową.

442
00:25:47,379 --> 00:25:50,719
Wyjaśnię, że nie mam nic
przeciwko homoseksualistom…

443
00:25:50,799 --> 00:25:52,719
"Ani innym grupom promującym ich politykę

444
00:25:52,801 --> 00:25:54,141
w sposób demokratyczny,

445
00:25:54,219 --> 00:25:56,849
ale przekonywanie współobywateli to jedno,

446
00:25:57,430 --> 00:25:58,560
a narzucanie poglądów

447
00:25:58,640 --> 00:26:00,890
przy braku demokratycznej większości...”.

448
00:26:00,976 --> 00:26:02,346
...to coś innego.

449
00:26:02,936 --> 00:26:05,356
W późniejszych latach Scalia mówił,

450
00:26:05,438 --> 00:26:09,148
że jeśli nie można zdelegalizować
zachowań, które uważam za niemoralne,

451
00:26:09,234 --> 00:26:10,904
bo uważam je za niemoralne,

452
00:26:10,986 --> 00:26:13,106
nie mogę ustanowić sensownych praw,

453
00:26:13,196 --> 00:26:16,576
bo prawo musi opierać
się na społecznej moralności.

454
00:26:17,117 --> 00:26:19,697
Cóż, sformułowanie wyroku

455
00:26:20,453 --> 00:26:25,003
w sprawie Lawrence'a usunęło czynnik
tej społecznej dezaprobaty.

456
00:26:25,083 --> 00:26:28,343
Więc kiedy już ustalono,
że tym związkom należy się

457
00:26:28,420 --> 00:26:30,960
równe poszanowanie w świetle prawa,

458
00:26:31,047 --> 00:26:34,337
tak jak związkom partnerów różnej płci,

459
00:26:34,426 --> 00:26:35,836
powstaje nowe pytanie:

460
00:26:35,927 --> 00:26:39,007
w takim razie
dlaczego nie możemy zawierać ślubów?

461
00:26:40,599 --> 00:26:43,939
Krótka historia
małżeństw homoseksualnych w USA:

462
00:26:44,436 --> 00:26:48,566
dwóch studenckich aktywistów,
Richard Baker i James Michael McConnell,

463
00:26:48,648 --> 00:26:51,108
złożyli wniosek
o pozwolenie na ślub w Minnesocie.

464
00:26:51,901 --> 00:26:54,821
Urzędnik odmówił wydania. Sądy tak samo.

465
00:26:55,488 --> 00:26:58,828
Ale w Kolorado inna urzędniczka,
Clela Rorex, której imię

466
00:26:58,908 --> 00:27:01,698
jest tak wyjątkowe
jak jej miejsce w historii, zrobiła

467
00:27:01,786 --> 00:27:02,996
coś niewyobrażalnego.

468
00:27:03,079 --> 00:27:04,209
Wykonała swoją pracę.

469
00:27:04,914 --> 00:27:07,214
Jedną z par, której Clela udzieliła ślubu,

470
00:27:07,292 --> 00:27:12,342
byli: Richard Adams, Amerykanin
i Tony Sullivan, mój rodak z Australii.

471
00:27:12,422 --> 00:27:13,262
No siema.

472
00:27:13,340 --> 00:27:17,090
Ale nawet po ślubie Tony'emu
odmówiono zielonej karty.

473
00:27:17,177 --> 00:27:19,097
Rząd federalny twierdził,

474
00:27:19,179 --> 00:27:22,969
że „nie stwierdzono, by prawdziwy
związek małżeński mógł

475
00:27:23,058 --> 00:27:25,558
zaistnieć pomiędzy dwoma pedałami”.

476
00:27:26,895 --> 00:27:29,015
W odpowiedzi na ten cudowny list

477
00:27:29,105 --> 00:27:31,265
Tony i Richard złożyli pierwszy pozew

478
00:27:31,358 --> 00:27:33,688
o federalne uznanie
małżeństw jednopłciowych.

479
00:27:34,235 --> 00:27:35,065
Przegrali.

480
00:27:35,654 --> 00:27:37,664
Potem zaczęły się lata 90.

481
00:27:38,365 --> 00:27:41,365
Prezydent Clinton
podpisuje ustawę o obronie małżeństwa,

482
00:27:41,451 --> 00:27:44,451
zakazującą uznawania
małżeństw jednopłciowych.

483
00:27:45,330 --> 00:27:46,920
Później zmienił zdanie,

484
00:27:46,998 --> 00:27:50,418
oczywiście już po odejściu
z urzędu, by się nie narażać.

485
00:27:50,919 --> 00:27:54,339
Na poziomie federalnym ustawa
utrzymała się za prezydentury Busha,

486
00:27:54,422 --> 00:27:56,552
ale część stanów miała inne zdanie,

487
00:27:56,633 --> 00:27:59,763
co dało podstawy
do legalizacji małżeństw homoseksualnych.

488
00:27:59,844 --> 00:28:02,144
Wszystkie małżeństwa są teraz równe.

489
00:28:02,222 --> 00:28:04,522
Pomimo ustawy o obronie małżeństwa

490
00:28:04,599 --> 00:28:06,939
sądy w Massachusetts i na Hawajach

491
00:28:07,018 --> 00:28:10,398
wydały przychylne wyroki
w sprawach małżeństw jednopłciowych,

492
00:28:10,480 --> 00:28:11,980
ale powstał też ruch reakcyjny

493
00:28:12,065 --> 00:28:18,565
i w 2004 roku 13 różnych stanów
wprowadziło ich zakaz,

494
00:28:19,239 --> 00:28:24,829
między innymi stan Oregon, Michigan,
Kentucky, Utah, Luizjana i Ohio.

495
00:28:27,247 --> 00:28:31,747
W 2011 roku obchodziliśmy
osiemnastą rocznicę bycia razem.

496
00:28:31,835 --> 00:28:36,045
Mieliśmy tradycję kupowania pierścionków
i obrączek na rocznice.

497
00:28:36,131 --> 00:28:39,091
To się zaczęło
już w siódmym tygodniu naszego związku.

498
00:28:39,175 --> 00:28:40,835
John dał mi pierścionek z brylantem,

499
00:28:41,803 --> 00:28:44,933
bo już wiedział,
że będziemy parą na dobre i złe.

500
00:28:45,849 --> 00:28:48,689
Przez pierwsze dwa lata naszego związku

501
00:28:48,768 --> 00:28:50,808
rozmawialiśmy o małżeństwie.

502
00:28:50,895 --> 00:28:54,225
Mieliśmy przyjaciół,
którzy organizowali ceremonie,

503
00:28:54,315 --> 00:28:55,565
ale to nie były śluby.

504
00:28:56,401 --> 00:28:57,901
Chcieliśmy się pobrać.

505
00:28:59,279 --> 00:29:02,779
Ale uznaliśmy,
że to musi być prawdziwe małżeństwo,

506
00:29:02,866 --> 00:29:05,236
a nie tylko symboliczny gest.

507
00:29:05,326 --> 00:29:07,746
Chcemy, żeby było prawnie ważne.

508
00:29:07,829 --> 00:29:10,999
Chcieliśmy, by rząd powiedział:

509
00:29:11,082 --> 00:29:13,132
„Liczycie się i istniejecie.

510
00:29:13,209 --> 00:29:14,249
Widzimy was”.

511
00:29:15,003 --> 00:29:18,263
Ale od stanu słyszeliśmy:
„Nigdy nie weźmiecie ślubu,

512
00:29:18,339 --> 00:29:21,379
a nawet jeśli się pobierzecie
w innym stanie

513
00:29:21,468 --> 00:29:23,758
i okażecie akt małżeństwa,

514
00:29:23,845 --> 00:29:26,805
stan Ohio może powiedzieć,
że to nic nie znaczy”.

515
00:29:28,099 --> 00:29:30,059
Ale wciąż mieliśmy nadzieję.

516
00:29:32,729 --> 00:29:37,029
W styczniu 2011 roku
zauważyłem coś dziwnego…

517
00:29:38,610 --> 00:29:40,280
w tym, jak John chodził.

518
00:29:41,070 --> 00:29:42,610
Inaczej to brzmiało.

519
00:29:43,323 --> 00:29:46,583
Jakby jedna stopa uderzała
w podłogę mocniej niż druga.

520
00:29:47,994 --> 00:29:52,624
To taka drobna rzecz,
ta zmiana dźwięku czyichś kroków.

521
00:29:53,374 --> 00:29:54,794
Nie znikała.

522
00:29:54,876 --> 00:29:57,376
W końcu przekonałem go, że coś się dzieje.

523
00:29:57,462 --> 00:29:59,052
Że powinien iść do lekarza.

524
00:29:59,589 --> 00:30:03,179
Powiedziałam: „Jim,
zadzwoń, jak będziesz miał wyniki”.

525
00:30:03,259 --> 00:30:04,429
Obiecał, że tak zrobi.

526
00:30:05,053 --> 00:30:06,643
I nie odezwał się.

527
00:30:06,721 --> 00:30:10,931
Zadzwoniłam do niego i Jim zaczął płakać.

528
00:30:11,017 --> 00:30:13,807
Powiedział: „Wybacz,
że mówię to przez telefon.

529
00:30:13,895 --> 00:30:16,355
To stwardnienie zanikowe boczne”.

530
00:30:17,941 --> 00:30:23,491
Czułam się, jakby ktoś uderzył mnie
w pierś kijem od baseballa.

531
00:30:24,781 --> 00:30:27,951
Zdiagnozowano u niego ALS,
chorobę Lou Gehriga.

532
00:30:28,535 --> 00:30:29,785
To był początek.

533
00:30:29,869 --> 00:30:31,999
Z lewej stopy przeszło na lewą rękę,

534
00:30:32,080 --> 00:30:34,870
a potem doszła prawa strona ciała.

535
00:30:35,667 --> 00:30:37,627
Gdy John coraz bardziej chorował,

536
00:30:38,211 --> 00:30:41,051
Jim siedział tam, patrzył na niego
i go kochał.

537
00:30:41,798 --> 00:30:44,178
W każdej sekundzie był przy nim.

538
00:30:44,676 --> 00:30:48,806
Spędzaliśmy dnie na oglądaniu telewizji,

539
00:30:50,682 --> 00:30:51,682
trzymaniu się za ręce.

540
00:30:53,101 --> 00:30:56,151
Wiedzieliśmy, że koniec jest blisko,
ale nie mieliśmy daty.

541
00:30:58,982 --> 00:31:03,192
Tak więc 26 czerwca 2013 roku
pracowałem przy stole w jadalni, a John

542
00:31:03,278 --> 00:31:05,858
zawołał do mnie z pokoju i powiedział:

543
00:31:06,573 --> 00:31:07,573
„Jim, wejdź”.

544
00:31:08,199 --> 00:31:12,119
Wszedłem do jego pokoju.
On oglądał wiadomości.

545
00:31:12,871 --> 00:31:16,961
Sąd Najwyższy uchylił ustawę
o obronie małżeństwa.

546
00:31:17,041 --> 00:31:18,131
O mój Boże.

547
00:31:22,338 --> 00:31:23,588
USTAWA O OBRONIE MAŁŻEŃSTWA

548
00:31:25,300 --> 00:31:27,930
Małżonkowie dostają inne zasiłki,

549
00:31:28,011 --> 00:31:28,931
zwykle wyższe.

550
00:31:29,012 --> 00:31:32,852
Można też otrzymać ulgi podatkowe,
jak Edie Windsor.

551
00:31:32,932 --> 00:31:34,602
Jej małżeństwo nie było uznane

552
00:31:34,684 --> 00:31:37,604
i musiała zapłacić
300 000 dolarów podatku.

553
00:31:37,687 --> 00:31:40,607
Gdyby uznano jej małżeństwo,
nie zapłaciłaby go.

554
00:31:40,690 --> 00:31:43,190
więc była zagrożona finansowo.

555
00:31:43,693 --> 00:31:48,163
Gdy umarła moja piękna Thea,
byłam przytłoczona żałobą.

556
00:31:48,239 --> 00:31:49,409
I w tej żałobie

557
00:31:49,490 --> 00:31:53,580
zdałam sobie sprawę, że rząd
federalny uznaje nas za obce osoby.

558
00:31:54,078 --> 00:31:56,038
Sprawa trafia do Sądu Najwyższego,

559
00:31:56,122 --> 00:31:59,332
a ustawa o obronie
małżeństwa została uchylona.

560
00:32:00,251 --> 00:32:04,301
Przeczytałem o tym i pomyślałem:
„To jest ważne.

561
00:32:04,380 --> 00:32:08,510
Chciałbym spróbować naprawdę coś
osiągnąć z tym argumentem

562
00:32:08,593 --> 00:32:10,093
o małżeństwie”.

563
00:32:12,305 --> 00:32:15,055
Stoję obok łóżka Johna
i trzymam go za rękę.

564
00:32:15,725 --> 00:32:18,135
Pochyliłem się,
przytuliłem go i pocałowałem

565
00:32:18,227 --> 00:32:20,937
i powiedziałem „Weźmy ślub”.

566
00:32:23,775 --> 00:32:25,855
Zadzwonił telefon. To był Jim.

567
00:32:25,944 --> 00:32:28,244
Zapytał: „Co robisz
w przyszłym tygodniu?”.

568
00:32:28,321 --> 00:32:30,201
Ja na to: „A co? Co się stało?”.

569
00:32:31,282 --> 00:32:34,332
Mieszkamy sześć przecznic
od sądu okręgowego.

570
00:32:34,410 --> 00:32:38,210
W idealnym świecie mógłbym zabrać
Johna na wózku i otrzymać

571
00:32:38,289 --> 00:32:40,749
akt małżeństwa, ale nie w Ohio.

572
00:32:41,334 --> 00:32:43,544
Została nam jedna opcja,

573
00:32:43,628 --> 00:32:45,958
czyli wynajęty samolot medyczny.

574
00:32:47,131 --> 00:32:48,761
Zdecydowaliśmy się na Maryland.

575
00:32:49,258 --> 00:32:50,758
To był cichy lot…

576
00:32:51,386 --> 00:32:52,216
mało mówiliśmy.

577
00:32:54,222 --> 00:32:58,102
Wylądowaliśmy na lotnisku BWI
i zaparkowaliśmy na asfalcie.

578
00:32:59,060 --> 00:33:01,190
Dziś jest ważny dzień, nie tylko w życiu

579
00:33:01,270 --> 00:33:07,400
dwóch najbardziej kochających
i wyjątkowych mężczyzn, jakich znam,

580
00:33:08,194 --> 00:33:13,124
ale też w życiu tych,
którzy ich znają, kochają i szanują,

581
00:33:14,409 --> 00:33:16,449
a także w szerszym kontekście,

582
00:33:16,536 --> 00:33:22,166
dla tych Amerykanów, którzy czekali
na równość wobec prawa

583
00:33:22,750 --> 00:33:24,250
i w kwestiach sercowe.

584
00:33:24,752 --> 00:33:27,342
To była krótka ceremonia, ale...

585
00:33:28,464 --> 00:33:31,304
pamiętam, że na początku

586
00:33:31,384 --> 00:33:33,264
powiedziałam: „weźmiecie się za ręce?”.

587
00:33:33,344 --> 00:33:38,184
I uświadomiłam sobie, że nigdy nie było
momentu, by nie trzymali się za ręce.

588
00:33:38,266 --> 00:33:39,806
Włóż ją na odwrót.

589
00:33:39,892 --> 00:33:42,852
Zrobiliśmy coś, czego
nigdy się nie spodziewaliśmy:

590
00:33:43,688 --> 00:33:45,898
powiedzieliśmy „biorę ciebie za męża”.

591
00:33:46,399 --> 00:33:49,939
Zgodnie z prawem naszego wspaniałego kraju

592
00:33:50,486 --> 00:33:53,986
ogłaszam was mężem i mężem,

593
00:33:54,073 --> 00:33:56,703
partnerami związanymi na zawsze.

594
00:33:56,784 --> 00:34:00,504
Niech miłość i dobro będą
z wami na zawsze.

595
00:34:01,080 --> 00:34:02,710
Radujmy się wszyscy.

596
00:34:06,294 --> 00:34:08,304
Czuję się jak

597
00:34:09,005 --> 00:34:11,295
najszczęśliwszy facet

598
00:34:12,550 --> 00:34:13,930
na świecie.

599
00:34:14,427 --> 00:34:15,757
Po prostu się cieszę.

600
00:34:17,096 --> 00:34:18,596
Więcej nie powiem.

601
00:34:18,681 --> 00:34:21,021
To była radosna chwila.

602
00:34:21,100 --> 00:34:23,270
Naprawdę radosna chwila.

603
00:34:23,811 --> 00:34:27,901
Nigdy nie byłam bardziej dumna
z bycia Amerykanką niż wtedy.

604
00:34:27,982 --> 00:34:29,982
- Jak poszło?
- Dobrze! Poszło świetnie.

605
00:34:34,322 --> 00:34:38,532
Dla Johna ta podróż, ten ślub,

606
00:34:38,618 --> 00:34:42,708
to była dla niego kulminacja
ich życia jako pary

607
00:34:42,789 --> 00:34:45,039
i tego, co dla siebie znaczyli.

608
00:34:45,124 --> 00:34:46,424
W KOŃCU PANOWIE MŁODZI

609
00:34:47,168 --> 00:34:50,548
Możliwość publicznego, prawnego
złożenia tej obietnicy i zobowiązania

610
00:34:51,464 --> 00:34:52,804
zmieniła wszystko.

611
00:34:53,466 --> 00:34:57,846
Myślę, że John i ja używaliśmy słowa „mąż”
kilka tysięcy razy dziennie.

612
00:34:57,929 --> 00:34:59,969
„Napijesz się czegoś, mężu?”.

613
00:35:01,182 --> 00:35:03,102
„Nie jest za głośno, mężu?”.

614
00:35:03,184 --> 00:35:04,444
„Kocham cię, mężu”.

615
00:35:15,071 --> 00:35:19,241
Byłem na pikniku
i rozmawialiśmy o różnych sprawach

616
00:35:19,325 --> 00:35:21,365
w tym o decyzji w sprawie Windsor,

617
00:35:21,452 --> 00:35:24,042
i ktoś mówi „Mam dobrych przyjaciół,

618
00:35:24,122 --> 00:35:27,172
byli tak podekscytowani tym wyrokiem,

619
00:35:27,250 --> 00:35:31,050
że polecieli na lotnisko w Baltimore

620
00:35:31,504 --> 00:35:34,924
i wzięli ślub na płycie lotniskowej”.

621
00:35:35,007 --> 00:35:38,217
Powiedziała: „W niedzielę
ukaże się artykuł w prasie” . Był piątek.

622
00:35:38,761 --> 00:35:41,181
Powiedziałem: „To brzmi super.

623
00:35:41,264 --> 00:35:42,974
Bardzo mnie to cieszy.

624
00:35:43,641 --> 00:35:48,021
Ale wiesz, że będą mieli z tym problem”.

625
00:35:48,688 --> 00:35:51,608
Pięć dni po ślubie Al przyszedł do nas.

626
00:35:51,691 --> 00:35:53,941
Przyniosłem ze sobą kawałek papieru.

627
00:35:54,026 --> 00:35:56,196
Tylko jeden. Pusty akt zgonu.

628
00:35:57,238 --> 00:36:00,278
I powiedział: „Na pewno o tym
nie rozmawialiście,

629
00:36:00,366 --> 00:36:02,736
bo po co rozmawiać o akcie zgonu

630
00:36:02,827 --> 00:36:03,867
tuż po ślubie?

631
00:36:03,953 --> 00:36:06,163
Ale czy wiecie, że gdy John umrze,

632
00:36:06,706 --> 00:36:09,126
jego ostatni dokument będzie błędny?

633
00:36:09,208 --> 00:36:12,748
Ohio powie, że był kawalerem,
że nie miał męża,

634
00:36:12,837 --> 00:36:15,797
a twoje imię, Jim,
nie zostanie wpisane w pole »małżonek«”.

635
00:36:15,882 --> 00:36:17,472
Wściekli się.

636
00:36:17,550 --> 00:36:19,590
Przyznaję, to mnie wkurzyło.

637
00:36:19,677 --> 00:36:20,847
Chcieli wiedzieć więcej.

638
00:36:20,928 --> 00:36:22,308
Co by trzeba było zrobić?

639
00:36:22,388 --> 00:36:23,968
Możemy zrobić podobną sprawę.

640
00:36:24,056 --> 00:36:26,306
Możemy pójść w ślady Windsor

641
00:36:26,893 --> 00:36:30,273
i sformułować sprawę w ten sam sposób,
jak tamta sprawa.

642
00:36:31,022 --> 00:36:32,272
Nie gwarantuję wygranej.

643
00:36:32,356 --> 00:36:34,396
Gwarantuję, że zrobię, co mogę,

644
00:36:34,483 --> 00:36:36,283
ale mamy niezłe szanse.

645
00:36:36,861 --> 00:36:39,531
John uznał, że tak należy zrobić,

646
00:36:39,614 --> 00:36:43,124
choć oboje rozumieliśmy,
że będę musiał go częściej zostawiać,

647
00:36:43,201 --> 00:36:47,081
poświęcić trochę czasu
na spotkania i rozprawy sądowe.

648
00:36:47,163 --> 00:36:49,373
Wiedzieliśmy, że musimy to zrobić.

649
00:36:49,457 --> 00:36:53,917
Omówiliśmy szybko sprawę z Johnem
i zgodziliśmy się. Powiedzieliśmy,

650
00:36:54,003 --> 00:36:56,053
że zrobimy wszystko, co w naszej mocy.

651
00:36:57,089 --> 00:36:59,009
Trzy dni później złożyliśmy pozew.

652
00:36:59,592 --> 00:37:02,302
Musicie zrozumieć,
że jestem prawnikiem procesowym.

653
00:37:02,887 --> 00:37:04,217
Rozwiązuję problemy.

654
00:37:04,764 --> 00:37:07,644
Problem moich klientów polegał na tym,

655
00:37:07,725 --> 00:37:09,725
że nie dostaliby poprawnego aktu zgonu.

656
00:37:09,810 --> 00:37:12,400
To wszystko, czego potrzebuję.
Powinno pójść gładko.

657
00:37:12,480 --> 00:37:17,240
Nie staramy się robić niczego krzykliwego,
seksownego, dziwnego, niezwykłego,

658
00:37:17,318 --> 00:37:18,988
nie szokujemy starego Ohio.

659
00:37:19,070 --> 00:37:22,410
Próbowaliśmy wykorzystać
precedens Sądu Najwyższego

660
00:37:22,490 --> 00:37:23,870
i to właśnie robiliśmy.

661
00:37:24,742 --> 00:37:26,202
To wszystko, co robiliście?

662
00:37:26,285 --> 00:37:28,995
Nie, ale to był pierwszy krok.

663
00:37:29,497 --> 00:37:31,917
Małżeństwa jednopłciowe
są legalne w Maryland.

664
00:37:31,999 --> 00:37:32,999
To jest tu legalne.

665
00:37:33,793 --> 00:37:35,633
Po wyjściu z sądu

666
00:37:36,504 --> 00:37:39,514
kilka godzin później wróciłem do domu

667
00:37:39,590 --> 00:37:41,680
i była tam ciotka Tootie.

668
00:37:41,759 --> 00:37:46,179
Zadzwonił telefon, a po rozmowie Jim...

669
00:37:46,264 --> 00:37:48,684
Nigdy tego nie zapomnę.
Powiedział „Wygraliśmy!”.

670
00:37:48,766 --> 00:37:50,636
„Wygląda na to, że wygraliśmy”.

671
00:37:50,726 --> 00:37:54,306
Wiecie, to jest coś, patrzeć,
jak ktoś świętuje fakt,

672
00:37:54,397 --> 00:37:59,277
że na jego akcie zgonu
będzie informacja o małżeństwie.

673
00:37:59,986 --> 00:38:01,066
To był dobry dzień.

674
00:38:01,153 --> 00:38:03,953
To jedna z najszczęśliwszych
chwil pod koniec życia Johna.

675
00:38:04,031 --> 00:38:05,321
Jestem tego pewien.

676
00:38:06,575 --> 00:38:10,745
John żył jeszcze trzy miesiące
po tej decyzji, co do dnia.

677
00:38:11,330 --> 00:38:15,420
Tego wieczoru zacząłem mu czytać
jedną z jego ulubionych książek,

678
00:38:16,002 --> 00:38:17,672
Kobierzec Clive'a Barkera,

679
00:38:18,462 --> 00:38:21,762
i przez kilka następnych godzin
robił się coraz cichszy i cichszy,

680
00:38:22,967 --> 00:38:24,507
a potem zasnął.

681
00:38:27,972 --> 00:38:29,932
Pamiętam ostatnie przeczytane zdanie:

682
00:38:31,142 --> 00:38:34,022
„Lwy, odejdzie z lwami”.

683
00:38:47,283 --> 00:38:49,203
To była piękna historia miłosna.

684
00:38:49,285 --> 00:38:50,655
I nie ma nic do dodania.

685
00:38:50,745 --> 00:38:52,955
Była piękna już przed chorobą,

686
00:38:53,039 --> 00:38:55,879
a potem też była fantastyczna.

687
00:39:00,588 --> 00:39:04,048
John zmarł 22 października 2013 roku

688
00:39:04,967 --> 00:39:08,257
i złożyliśmy wniosek o akt zgonu.

689
00:39:08,346 --> 00:39:10,306
Przyszedł spisany jak należy,

690
00:39:11,182 --> 00:39:13,892
więc otrzymaliśmy to, o co walczyliśmy.

691
00:39:14,643 --> 00:39:18,653
Ale Ohio powtarzało,
że jak wygrają apelację,

692
00:39:18,731 --> 00:39:20,521
to trzeba będzie wszystko zmienić.

693
00:39:20,608 --> 00:39:23,608
I że uszanują to, na co głosowali ludzie,

694
00:39:23,694 --> 00:39:25,654
gdy zakazali małżeństw jednopłciowych,

695
00:39:25,738 --> 00:39:27,698
więc to nie koniec sprawy.

696
00:39:29,283 --> 00:39:31,373
Ich walka dopiero się zaczyna.

697
00:39:32,870 --> 00:39:37,880
Sprawa Obergefell kontra Hodges
trafia do Sądu Najwyższego.

698
00:39:38,501 --> 00:39:41,211
Dołączyły do nich pary z całej Ameryki,

699
00:39:41,295 --> 00:39:44,415
walczące o to, by ich stany
uznały ich małżeństwa

700
00:39:44,507 --> 00:39:48,837
lub zniosły zakaz
małżeństw jednopłciowych.

701
00:39:49,470 --> 00:39:50,350
To coś wielkiego.

702
00:39:50,971 --> 00:39:54,391
To może być moment, w którym
14. poprawka da z siebie wszystko.

703
00:39:55,226 --> 00:39:58,976
A może Sąd Najwyższy
odmówi im podstawowych praw człowieka?

704
00:40:00,981 --> 00:40:04,821
W styczniu 2015 roku usłyszeliśmy,
że Sąd Najwyższy powiedział:

705
00:40:04,902 --> 00:40:06,612
„Tak, przyjmiemy tę sprawę

706
00:40:06,695 --> 00:40:09,235
i będzie ona znana jako
Obergefell kontra Hodges”.

707
00:40:09,990 --> 00:40:13,370
Pytanie brzmi, czy 14. poprawka
wymaga, by stany

708
00:40:13,452 --> 00:40:18,252
zezwalały na małżeństwa
osób tej samej płci?

709
00:40:18,916 --> 00:40:21,876
Musiałem być w sądzie
i wszystkiego wysłuchać.

710
00:40:23,003 --> 00:40:25,673
Przyjechaliśmy o siódmej rano.

711
00:40:25,756 --> 00:40:28,006
Ta cała atmosfera,

712
00:40:28,092 --> 00:40:32,012
byli ludzie popierający prawa LGBT,

713
00:40:32,096 --> 00:40:35,176
byli też ludzie, którzy byli im przeciwni.

714
00:40:35,266 --> 00:40:37,726
Naprawdę niesamowity widok.

715
00:40:38,519 --> 00:40:40,689
Gdy weszliśmy na salę sądową,

716
00:40:40,771 --> 00:40:43,821
usadzono nas po lewej stronie ławy.

717
00:40:44,650 --> 00:40:47,570
Wpuszczają niewielu ludzi,

718
00:40:47,653 --> 00:40:50,413
bo to nie jest takie duża sala.

719
00:40:50,489 --> 00:40:52,659
Sala była mniejsza, niż się spodziewałem.

720
00:40:52,741 --> 00:40:56,501
Miałem w głowie
obraz ogromnej sali sądowej.

721
00:40:58,998 --> 00:41:01,668
Potem weszli sędziowie.

722
00:41:02,168 --> 00:41:03,628
Dziś rano wysłuchamy

723
00:41:03,711 --> 00:41:08,131
argumentów w sprawie numer 14-556,
Obergefell kontra Hodges

724
00:41:08,215 --> 00:41:10,125
i połączonych spraw.

725
00:41:10,217 --> 00:41:12,677
Jedną z moich bohaterek
jest Ruth Bader Ginsburg.

726
00:41:12,761 --> 00:41:18,771
Jest tak mała, że jak siedzi za podium,

727
00:41:18,851 --> 00:41:22,271
widać ją tylko od szyi w górę,

728
00:41:22,354 --> 00:41:24,274
ale gdy zadaje pytanie,

729
00:41:24,356 --> 00:41:27,686
nie ma wątpliwości, że jej obecność
ma wielkie znaczenie.

730
00:41:27,776 --> 00:41:30,696
Nasza wizja małżeństwa się zmieniła.

731
00:41:30,779 --> 00:41:34,069
Małżeństwo było związkiem
dominującego mężczyzną

732
00:41:34,158 --> 00:41:36,198
i podległej kobiety.

733
00:41:36,702 --> 00:41:39,752
Czy stany powinny mieć taki wybór?

734
00:41:39,830 --> 00:41:42,540
- Nie.
- Trzymać się starej wizji małżeństwa?

735
00:41:42,625 --> 00:41:43,535
Nie, skądże.

736
00:41:43,626 --> 00:41:46,496
Sędziowie ciągle sobie przerywają.

737
00:41:46,587 --> 00:41:48,627
Nie usłyszałem odpowiedzi na moje pytanie.

738
00:41:48,714 --> 00:41:49,724
Obie strony.

739
00:41:49,798 --> 00:41:51,878
To nie ma nic wspólnego z Artykułem IV.

740
00:41:51,967 --> 00:41:54,547
To ciągła przepychanka pytań i odpowiedzi.

741
00:41:54,637 --> 00:41:57,717
Kongres nie uchwali prawa
odnośnie wolności religii.

742
00:41:57,806 --> 00:42:00,596
- Tak.
- Mam coś jeszcze dopowiedzieć?

743
00:42:00,684 --> 00:42:02,854
To niesamowity widok.

744
00:42:05,397 --> 00:42:09,647
Oczywiście, że tam byłem,
na rozprawie Obergefella.

745
00:42:09,735 --> 00:42:12,735
Pamiętam, że główny radca bronił

746
00:42:12,821 --> 00:42:15,951
przepisów przeciw
małżeństwom jednopłciowym.

747
00:42:16,033 --> 00:42:19,873
Sędzia Kennedy, który wie,
jak wszyscy wiedzą, odgrywa dużą rolę

748
00:42:19,954 --> 00:42:21,794
w tej sprawie, pyta go:

749
00:42:21,872 --> 00:42:24,922
„Co z poszanowaniem godności pary?”.

750
00:42:25,543 --> 00:42:28,843
A radca generalny Michigan
mówi, że stan Michigan

751
00:42:28,921 --> 00:42:31,671
„nie jest zainteresowany godnością par”.

752
00:42:31,757 --> 00:42:36,467
Wszystkich... przyznam się, że mnie też...
zwyczajnie zatkało.

753
00:42:37,846 --> 00:42:38,886
Sprawa przyjęta.

754
00:42:39,390 --> 00:42:42,140
Obrady i wymiana stanowisk się kończą,

755
00:42:42,226 --> 00:42:46,186
a w sumie nie wiadomo,
kiedy Sąd ogłosi swoją decyzję.

756
00:42:46,772 --> 00:42:52,152
Więc Jim przez dwa miesiące
chodził na każde ogłoszenie wyroków.

757
00:42:52,236 --> 00:42:55,106
Gdyby parę lat wcześniej
ktoś mnie zapytał:

758
00:42:55,197 --> 00:42:57,067
„co to jest 14. poprawka?”,

759
00:42:57,658 --> 00:42:59,028
nie umiałbym powiedzieć.

760
00:42:59,118 --> 00:43:02,578
Moja wiedza o konstytucji
była dość powierzchowna.

761
00:43:02,663 --> 00:43:05,673
Mógłbym wymienić kilka poprawek.

762
00:43:05,749 --> 00:43:08,499
Przynajmniej ich przekaz,
niekoniecznie cyferki.

763
00:43:08,586 --> 00:43:11,086
Ale nie znałem dobrze Konstytucji.

764
00:43:11,171 --> 00:43:14,841
A jednak ta poprawka leży
u podstaw tej decyzji.

765
00:43:14,925 --> 00:43:16,715
OBERGEFELL KONTRA HODGES

766
00:43:17,344 --> 00:43:20,644
DECYZJA W SPRAWIE
OBERGEFELL KONTRA HODGES, ROK 2015

767
00:43:21,765 --> 00:43:24,765
Prezes mówi, że sędzia Kennedy
przeczyta pierwszą decyzję.

768
00:43:24,852 --> 00:43:26,522
Sędzia Kennedy wygłosi

769
00:43:26,604 --> 00:43:30,324
naszą opinię w sprawie 14-556,
Obergefell kontra Hodges.

770
00:43:30,816 --> 00:43:33,106
Spłoszyłem się na swoim miejscu i...

771
00:43:33,777 --> 00:43:36,987
wziąłem dłoń przyjaciela
i pomyślałem „Dobra, to jest to”.

772
00:43:39,491 --> 00:43:43,831
„Nie zawsze umiemy dostrzec
niesprawiedliwość w naszych czasach.

773
00:43:45,456 --> 00:43:49,706
Pokolenia, które napisały
i ratyfikowały Kartę Praw i 14. poprawkę

774
00:43:49,793 --> 00:43:53,213
nie zakładały, że znają zakres wolności

775
00:43:53,297 --> 00:43:54,837
we wszystkich wymiarach,

776
00:43:55,799 --> 00:43:59,639
dlatego powierzyli przyszłym pokoleniom

777
00:43:59,720 --> 00:44:03,100
zapis chroniący prawa wszystkich osób,
byśmy mogli

778
00:44:03,182 --> 00:44:06,852
cieszyć się wolnością,
w miarę jak poznajemy jej znaczenie”.

779
00:44:11,940 --> 00:44:16,400
Wszyscy rozumieli podniosłość tego...

780
00:44:17,780 --> 00:44:19,280
co się działo,

781
00:44:20,991 --> 00:44:22,991
„Małżeństwo jest
najświetniejszym związkiem,

782
00:44:23,077 --> 00:44:25,327
bo uosabia najwyższe ideały

783
00:44:25,412 --> 00:44:30,132
miłości, wierności, oddania,
poświęcenia i rodziny.

784
00:44:30,793 --> 00:44:32,753
Tworząc związek małżeński,

785
00:44:33,337 --> 00:44:37,047
dwoje ludzi staje się
czymś więcej, niż byli kiedyś.

786
00:44:37,800 --> 00:44:40,760
Jak dowodzą niektórzy powodzi
w tych sprawach,

787
00:44:40,844 --> 00:44:44,394
małżeństwo uosabia miłość,
która może przetrwać nawet po śmierci.

788
00:44:45,224 --> 00:44:47,564
Mówienie, że ci mężczyźni i kobiety

789
00:44:47,643 --> 00:44:50,603
nie szanują idei małżeństwa
to wyraz braku zrozumienia.

790
00:44:50,688 --> 00:44:51,648
Proszą o to prawo...

791
00:44:53,107 --> 00:44:54,897
bo szanują je

792
00:44:55,651 --> 00:45:00,281
tak głęboko, że sami chcą móc ją wypełnić.

793
00:45:01,907 --> 00:45:04,077
Niezmienna natura próśb pokazuje…

794
00:45:05,577 --> 00:45:08,457
że małżeństwo jednopłciowe
to jedyna prawdziwa droga

795
00:45:08,539 --> 00:45:10,579
do tego głębokiego oddania.

796
00:45:12,084 --> 00:45:16,094
Proszą o równą godność w oczach prawa.

797
00:45:16,672 --> 00:45:19,682
Konstytucja gwarantuje im to prawo”.

798
00:45:22,302 --> 00:45:26,642
Pamiętam, jak patrzyłem i widziałem
twarze tych ludzi,

799
00:45:26,724 --> 00:45:29,104
niektórzy z nich płakali jak dzieci,

800
00:45:29,184 --> 00:45:30,734
łzy im spływały po policzkach.

801
00:45:32,604 --> 00:45:37,574
Nikt nie pozostaje niewzruszony
w obliczu czegoś tak doniosłego.

802
00:45:39,069 --> 00:45:42,449
To była jedna z najwspanialszych chwil,
jakie widziałem.

803
00:45:42,531 --> 00:45:45,911
Opowiem moim dzieciom
i wnukom, że byłem tam,

804
00:45:45,993 --> 00:45:48,123
gdy Sąd Najwyższy powiedział:

805
00:45:48,203 --> 00:45:50,873
„Drzwi są otwarte. Jesteście pełnoprawnymi

806
00:45:50,956 --> 00:45:52,956
członkiem społeczeństwa”.

807
00:46:04,344 --> 00:46:06,354
Pierwsze, co pomyślałem, to:

808
00:46:06,430 --> 00:46:07,510
„John, tęsknię za tobą.

809
00:46:07,598 --> 00:46:09,178
Wiedz, że wygraliśmy.

810
00:46:09,266 --> 00:46:10,846
Szkoda, że cię tu nie ma”.

811
00:46:14,188 --> 00:46:15,108
A potem...

812
00:46:16,064 --> 00:46:22,454
po tych emocjach, po tym uczuciu
szybko nadeszła zaskakująca myśl.

813
00:46:23,906 --> 00:46:26,616
Po raz pierwszy w moim
życiu jako wyautowany gej...

814
00:46:28,494 --> 00:46:30,334
czułem się jak równy Amerykanin.

815
00:46:33,540 --> 00:46:35,920
Teraz wracamy do Sądu Najwyższego.

816
00:46:36,001 --> 00:46:39,091
Widać stażystów, którzy biegną z decyzją.

817
00:46:39,171 --> 00:46:41,921
Nadchodzą stażyści z decyzją.

818
00:46:42,007 --> 00:46:44,297
Sąd wydał wyrok. Oto i on.

819
00:46:44,384 --> 00:46:46,644
Brzmi następująco. Czternasta poprawka

820
00:46:46,720 --> 00:46:50,890
narzuca stanom obowiązek udzielania
małżeństw dwóm osobom tej samej płci

821
00:46:50,974 --> 00:46:55,484
i uznanie małżeństw
między dwiema osobami tej samej płci…

822
00:46:55,562 --> 00:46:58,862
Siedziałem w sądzie między przyjaciółmi

823
00:46:58,941 --> 00:47:02,241
i wiedziałem, że wieści dotarły
do czekającego tłumu

824
00:47:02,319 --> 00:47:04,029
i że trwa tam impreza

825
00:47:04,112 --> 00:47:05,662
i ludzie świętują.

826
00:47:05,739 --> 00:47:08,659
i myślę tylko: „Dobra, kończmy,
chcę stąd wyjść”.

827
00:47:12,079 --> 00:47:15,209
Al i ja ramię w ramię
idziemy na czele grupy,

828
00:47:15,290 --> 00:47:17,840
a tłum się przed nami rozstępuje.

829
00:47:18,669 --> 00:47:21,259
Robimy krok i rozstępuje się dalej.

830
00:47:21,338 --> 00:47:23,878
Ludzie płakali, wiwatowali,

831
00:47:23,966 --> 00:47:26,216
śpiewali, świętowali.

832
00:47:26,301 --> 00:47:30,641
Wyszliśmy na schody
i wszędzie wokół są protestujący,

833
00:47:30,722 --> 00:47:32,982
słychać śpiew wspaniałych chórów

834
00:47:33,058 --> 00:47:35,348
i brzmi to jak jeden wielki chaos,

835
00:47:35,435 --> 00:47:37,345
bo wszystko rozbrzmiewa naraz,

836
00:47:37,437 --> 00:47:39,267
a wokół Jima gromadzą się media

837
00:47:39,356 --> 00:47:41,936
i Jim mówi do 25 mikrofonów naraz.

838
00:47:42,025 --> 00:47:43,935
Chcę podziękować moim prawnikom.

839
00:47:44,027 --> 00:47:47,027
Zwłaszcza Alowi Gerhardsteinowi,
który wspierał mnie

840
00:47:47,114 --> 00:47:48,624
od samego początku.

841
00:47:48,699 --> 00:47:50,119
Potem zadzwonił prezydent.

842
00:47:50,200 --> 00:47:52,370
- Cześć. Czy to Jim?
- Tak, panie prezydencie.

843
00:47:52,452 --> 00:47:54,582
Chcę tylko pogratulować.

844
00:47:54,663 --> 00:47:56,543
A gdy rozmawia z prezydentem,

845
00:47:56,623 --> 00:47:58,673
wiceprezydent Biden zostawia wiadomość.

846
00:47:58,750 --> 00:48:01,630
Nie tylko byłeś świetnym
przykładem dla ludzi,

847
00:48:01,712 --> 00:48:04,842
ale przyniesiesz też
trwałą zmianę w tym kraju.

848
00:48:04,923 --> 00:48:05,843
Tak. Dziękuję.

849
00:48:05,924 --> 00:48:08,394
To jedna z tych chwil,

850
00:48:08,468 --> 00:48:12,308
których potem nie możesz
i nie chcesz zmienić.

851
00:48:14,474 --> 00:48:16,984
To było niesamowite,
podejść do tego tłumu,

852
00:48:17,644 --> 00:48:19,024
i poczuć tę miłość.

853
00:48:19,646 --> 00:48:23,606
Miłość to miłość.

854
00:48:23,692 --> 00:48:28,662
Dzień kończy się w Cincinnati
ślubem par nieheteronormatywnych,

855
00:48:28,739 --> 00:48:31,409
i zaczyna się świętowanie.

856
00:48:31,491 --> 00:48:34,041
I tak, na mocy nadanej przez Sąd Najwyższy

857
00:48:34,119 --> 00:48:35,749
Stanów Zjednoczonych,

858
00:48:35,829 --> 00:48:39,499
radujemy się dziś mocą miłości.

859
00:48:39,583 --> 00:48:41,673
Możecie przypieczętować
przysięgę pocałunkiem.

860
00:48:47,633 --> 00:48:50,683
Następnego dnia odbyła się
parada równości.

861
00:48:54,723 --> 00:48:57,183
Ile spraw kończy się

862
00:48:57,267 --> 00:48:59,727
paradą przez centrum miasta,

863
00:48:59,811 --> 00:49:01,731
na której wszyscy wariują?

864
00:49:02,648 --> 00:49:04,608
Wesołego dnia równości!

865
00:49:04,691 --> 00:49:08,781
Wzdłuż ulicy stało tylu młodych ludzi,

866
00:49:08,862 --> 00:49:13,282
którzy patrzyli na Jima
i cicho poruszali ustami

867
00:49:13,367 --> 00:49:15,697
mówiąc „dziękujemy”.

868
00:49:16,286 --> 00:49:18,616
Mówię o setkach twarzy,

869
00:49:18,705 --> 00:49:21,575
które mówią, że tak powinno być.

870
00:49:22,167 --> 00:49:26,757
Przejście przez to miasto,
które tak radykalnie się zmieniło,

871
00:49:26,838 --> 00:49:29,008
z najbardziej
antytęczowego miasta w kraju

872
00:49:29,675 --> 00:49:33,045
w to wspaniałe, gościnne miejsce.

873
00:49:35,847 --> 00:49:36,967
Nigdy tego nie zapomnę.

874
00:49:38,433 --> 00:49:42,903
John pomyślałby, że to było przezabawne.

875
00:49:43,605 --> 00:49:50,445
Gdybyście mu powiedzieli, że jego zdrowie
doprowadzi do historycznej zmiany

876
00:49:50,529 --> 00:49:52,859
w systemie prawnym USA,

877
00:49:53,407 --> 00:49:55,487
pewnie by spojrzał na was tak.

878
00:49:55,575 --> 00:49:58,405
Wiecie, takie „coś wam powiem”.

879
00:49:58,495 --> 00:50:00,155
Taki wyraz twarzy.

880
00:50:00,247 --> 00:50:01,787
Ale widzę, jak mówi

881
00:50:01,873 --> 00:50:05,503
„Wiesz, ciociu Tootie,
w tym chodzi tylko o miłość.

882
00:50:06,795 --> 00:50:08,295
O to właśnie chodzi”.

883
00:50:08,380 --> 00:50:10,090
Wyjaśniałby mi to.

884
00:50:10,173 --> 00:50:15,053
Myślę, że tak by powiedział.

885
00:50:15,137 --> 00:50:18,057
Myślę, że byłby niewiarygodnie dumny,

886
00:50:18,140 --> 00:50:21,230
że jego małżeństwo miało w tym udział.

887
00:50:22,853 --> 00:50:26,773
SPRAWA ZAMKNIĘTA!

888
00:50:33,155 --> 00:50:37,025
„RÓWNA GODNOŚĆ” MAŁŻEŃSTWA JEDNOPŁCIOWE
LEGALNE WE WSZYSTKICH STANACH

889
00:50:37,117 --> 00:50:39,407
To była kolejna lekcja tego,

890
00:50:39,494 --> 00:50:41,204
że sumienne próby,

891
00:50:41,288 --> 00:50:45,538
by wprowadzić zasady Konstytucji
do naszego życia,

892
00:50:45,625 --> 00:50:48,045
potrafią stworzyć niezwykłe chwile.

893
00:50:49,004 --> 00:50:50,844
To jest serce 14. poprawki,

894
00:50:50,922 --> 00:50:52,632
przekaz praw obywatelskich.

895
00:50:52,716 --> 00:50:57,136
To są prawa, które każda osoba musi mieć,

896
00:50:57,220 --> 00:51:00,970
by w pełni być obecną w społeczeństwie.

897
00:51:01,516 --> 00:51:04,386
Uznanie tej koncepcji
podstawowych praw obywatelskich,

898
00:51:04,478 --> 00:51:06,518
podstawowych praw człowieka...

899
00:51:07,314 --> 00:51:10,114
Od tego czasu minęło już 150 lat

900
00:51:10,192 --> 00:51:14,112
i wciąż zastanawiamy się,
co to właściwie znaczy.

901
00:51:15,906 --> 00:51:17,986
Choć wiele lat temu

902
00:51:18,075 --> 00:51:20,575
nie powiedziałbym nic o 14. poprawce,

903
00:51:21,369 --> 00:51:22,749
teraz ją znam doskonale

904
00:51:22,829 --> 00:51:28,089
i rozumiem, dlaczego ta poprawka
jest tak ważnym narzędziem

905
00:51:28,168 --> 00:51:30,838
w zapewnianiu równego traktowania.

906
00:51:30,921 --> 00:51:36,221
Pomaga nam to zbliżyć się
do amerykańskiej wartości „my, naród”,

907
00:51:36,301 --> 00:51:40,681
a dotrzymywanie tego zobowiązania
jedna z najważniejszych rzeczy.

908
00:51:41,181 --> 00:51:44,021
Mną kierował przymus dotrzymania
obietnicy złożonej Johnowi.

909
00:51:45,018 --> 00:51:47,308
Zrobiłem to, bo go kochałem i…

910
00:51:49,106 --> 00:51:50,226
miłość wygrywa.

911
00:51:50,315 --> 00:51:51,645
Wtedy na pewno wygrała.

912
00:51:54,736 --> 00:51:57,856
MIŁOŚĆ WYGRYWA

913
00:51:57,948 --> 00:52:03,618
Równość małżeńska to dowód,
że 14. poprawka może nieść inkluzywność,

914
00:52:03,703 --> 00:52:08,293
być pomostem do Ameryki, która
szanuje naszą miłość do drugiej osoby.

915
00:52:08,959 --> 00:52:10,669
Po części dzięki 14. poprawce

916
00:52:10,752 --> 00:52:16,802
społeczność LGBTQ przestała być
postrzegana jako przerażający Inny

917
00:52:16,883 --> 00:52:19,263
i jest traktowana jak ludzie,

918
00:52:19,845 --> 00:52:22,845
żywe, oddychające istoty ludzkie,
które zasługują

919
00:52:22,931 --> 00:52:24,351
na równe prawa.

920
00:52:25,642 --> 00:52:26,812
W ten sam sposób

921
00:52:27,310 --> 00:52:29,940
inna grupa walczy o to, by Ameryka

922
00:52:30,021 --> 00:52:32,981
uznała ich człowieczeństwo.

923
00:52:33,567 --> 00:52:38,107
Oni też chcą, by 14. poprawka była
dla nich pomostem do amerykańskiego snu,

924
00:52:38,780 --> 00:52:41,530
ale zamiast tego wciąż trafiają na ścianę.

925
00:53:12,939 --> 00:53:17,939
Napisy: Joanna Kaniewska