1
00:00:47,840 --> 00:00:49,320
Ik ben Mary.

2
00:00:50,840 --> 00:00:55,400
Abbey Road Studios is
altijd een deel van m'n leven geweest.

3
00:00:59,520 --> 00:01:03,920
Elke keer als ik door deze gangen loop,
voelt het magisch.

4
00:01:08,720 --> 00:01:11,240
Ik herinner me m'n eerste bezoek niet.

5
00:01:11,920 --> 00:01:17,920
Dit ben ik in Studio Two. De foto is
genomen door m'n ma, die fotografe was.

6
00:01:18,000 --> 00:01:20,480
Ze zat met m'n pa in een band.

7
00:01:24,920 --> 00:01:28,320
Ik wil het verhaal vertellen
van iconische opnames…

8
00:01:28,400 --> 00:01:31,600
…die hier in de afgelopen negen decennia
zijn gemaakt.

9
00:01:31,680 --> 00:01:34,680
Van klassiek tot pop tot filmmuziek.

10
00:01:38,800 --> 00:01:41,240
Een van de redenen
om deze docu te maken…

11
00:01:41,320 --> 00:01:45,360
…was een foto van ma met Jet
op het beroemde zebrapad.

12
00:01:45,440 --> 00:01:47,120
O, ja.
-Weet je dat nog?

13
00:01:47,200 --> 00:01:48,520
Zeker.

14
00:01:49,320 --> 00:01:54,040
Het zat zo…
We woonden in de buurt, zoals je weet.

15
00:01:54,120 --> 00:01:56,840
En we hadden
een kleine pony die Jet heette.

16
00:01:58,520 --> 00:02:00,960
Ze hield zo van paarden.

17
00:02:01,040 --> 00:02:04,840
Als we hier wat kwamen doen,
bracht ze Jet gewoon mee.

18
00:02:05,440 --> 00:02:09,640
Er is een foto
van haar met Jet op het zebrapad.

19
00:02:12,840 --> 00:02:16,440
Hij kwam in de studio.
Volgens mij hield hij het netjes.

20
00:02:17,200 --> 00:02:18,040
<i>Jet</i>

21
00:02:18,120 --> 00:02:22,680
<i>Ik herinner me bijna</i>
<i>Hun grappige gezichten</i>

22
00:02:23,800 --> 00:02:29,200
<i>Toen je ze vertelde</i>
<i>Dat je binnenkort ging trouwen</i>

23
00:02:30,680 --> 00:02:33,240
<i>En Jet</i>

24
00:02:33,320 --> 00:02:38,360
<i>Ik dacht dat de enige eenzame plek</i>
<i>Op de maan was</i>

25
00:02:38,440 --> 00:02:39,680
<i>Jet</i>

26
00:02:39,760 --> 00:02:41,760
Dus jullie kwamen terug met Wings?

27
00:02:41,840 --> 00:02:43,920
Kun je je die beslissing herinneren?

28
00:02:44,000 --> 00:02:47,240
'Ik kan overal heen,
maar ik begin de volgende fase…

29
00:02:47,320 --> 00:02:50,520
…van m'n muzikale carrière
in dezelfde studio?'

30
00:02:50,600 --> 00:02:57,400
We hadden in Londen
andere studio's dan Abbey Road gebruikt.

31
00:02:58,320 --> 00:03:00,200
Maar deze beviel het beste.

32
00:03:01,560 --> 00:03:05,240
Toen ik opnames wou maken met Wings,
dacht ik:

33
00:03:05,320 --> 00:03:08,960
dit is de beste studio. Ik ken hem.
Ik ken veel mensen hier.

34
00:03:09,640 --> 00:03:12,800
Veel van die mensen waren er nog
en zijn er nu nog.

35
00:03:13,720 --> 00:03:16,200
<i>Ik krijg geen genoeg</i>
<i>Van dat fijne spul</i>

36
00:03:16,280 --> 00:03:19,520
<i>Dat m'n schatje voor me heeft</i>

37
00:03:27,160 --> 00:03:28,960
Het is een geweldige studio.

38
00:03:29,600 --> 00:03:32,160
Alle microfoons werken.

39
00:03:33,320 --> 00:03:37,480
Dat klinkt raar, maar we waren
weleens in studio's zonder microfoons.

40
00:03:38,920 --> 00:03:41,080
Het was geweldig om thuis te komen.

41
00:04:11,000 --> 00:04:16,560
Als je door het hek bij het zebrapad
rijdt, is dat altijd weer bijzonder.

42
00:04:16,640 --> 00:04:19,560
Ik kijk altijd naar de graffiti en denk:

43
00:04:19,640 --> 00:04:22,600
dat zebrapad oversteken is magisch.
Een magische plek.

44
00:04:24,200 --> 00:04:27,680
Het is geschiedenis.
Die voel je door de muren heen komen.

45
00:04:32,040 --> 00:04:35,360
Ergens is nu een jongere…

46
00:04:36,920 --> 00:04:39,960
…die ervan droomt
om hier een nummer op te nemen.

47
00:04:41,200 --> 00:04:43,840
Die droom mag je niet laten sterven.
Nooit.

48
00:04:45,040 --> 00:04:46,760
Het is iets heel spiritueels.

49
00:04:48,760 --> 00:04:50,080
Het is verbazingwekkend.

50
00:04:50,880 --> 00:04:54,280
Hopelijk blijft dit nog een miljoen jaar.

51
00:04:55,840 --> 00:04:58,160
Dit is nationaal erfgoed, hè?

52
00:05:00,280 --> 00:05:07,080
De eerste keer dat ik hier kwam,
had ik het gevoel dat ik iets had bereikt…

53
00:05:07,160 --> 00:05:11,800
…waar ik als kind
op m'n kamertje over fantaseerde.

54
00:05:16,120 --> 00:05:17,840
Ik stel me Abbey Road voor…

55
00:05:17,920 --> 00:05:21,640
…als de moeder
van de muziek die daar is gemaakt.

56
00:05:21,720 --> 00:05:24,440
Ze heeft die voor ons bewaard.

57
00:05:24,520 --> 00:05:27,120
Ze heeft die omarmd
met haar eigen akoestiek.

58
00:05:28,720 --> 00:05:30,960
Het is dus een geschenk aan ons.

59
00:05:32,280 --> 00:05:36,800
We gebruiken het. We denken het te huren.
Maar het is spiritueler dan dat.

60
00:05:42,800 --> 00:05:46,280
ABBEY ROAD NR. 3

61
00:05:46,360 --> 00:05:48,440
Op 12 november 1931…

62
00:05:49,240 --> 00:05:54,480
…stond Sir Edward Elgar op het punt
een unieke opnamestudio te openen.

63
00:05:54,560 --> 00:05:59,040
De gewaardeerde componist is gecharmeerd
van deze nieuwe manier van opnemen.

64
00:05:59,120 --> 00:06:02,840
Hij wil z'n compositie
direct op de plaat zetten…

65
00:06:02,920 --> 00:06:05,200
…met het London Symphony Orchestra.

66
00:06:05,280 --> 00:06:06,280
Goed.

67
00:06:18,880 --> 00:06:21,840
Drie jaar geleden
heeft de Gramophone Company…

68
00:06:21,920 --> 00:06:27,960
…Abbey Road 3 in St. John's Wood
gekocht op een veiling.

69
00:06:28,760 --> 00:06:33,720
Een vrijstaand herenhuis met
negen slaapkamers en vijf ontvangstkamers…

70
00:06:33,800 --> 00:06:37,680
…personeelsverblijven
en een grote achtertuin…

71
00:06:37,760 --> 00:06:44,160
…is verbouwd tot de grootste
en best uitgeruste studio's ter wereld.

72
00:06:52,680 --> 00:06:54,440
Een wasplaat.

73
00:06:54,520 --> 00:06:58,760
De moederplaat waarvan
duizenden kopieën worden gemaakt…

74
00:06:58,840 --> 00:07:01,560
…voor een wereldwijd publiek.

75
00:07:03,360 --> 00:07:05,160
VOORZITTER EMI 1954-1974

76
00:07:05,240 --> 00:07:09,120
Toen ik begon, leed de maatschappij
een half miljoen per jaar verlies.

77
00:07:10,960 --> 00:07:14,640
Met klassieke platen
valt geen droog brood te verdienen.

78
00:07:14,720 --> 00:07:17,920
Ik ging op zoek
naar iemand binnen het bedrijf…

79
00:07:18,000 --> 00:07:19,600
…met verstand van popmuziek.

80
00:07:22,560 --> 00:07:23,760
DANSEN EN PLATEN MAKEN

81
00:07:23,840 --> 00:07:27,840
Ik zong al toen ik nog op school zat.
Dus ik was 14 of 15.

82
00:07:27,920 --> 00:07:31,760
Ik nam m'n eerste plaat op
in Abbey Road toen ik 17 was.

83
00:07:31,840 --> 00:07:35,880
We konden op auditie komen
bij Norrie Paramor.

84
00:07:36,600 --> 00:07:39,120
Die was producer bij EMI.

85
00:07:40,400 --> 00:07:43,760
Toen speelden we hem het nummer voor
dat 'Move It' heette.

86
00:07:43,840 --> 00:07:47,080
Toen werd het spannend,
omdat we echt de studio ingingen.

87
00:07:47,160 --> 00:07:49,640
En dat bleek Abbey Road te zijn.

88
00:07:49,720 --> 00:07:54,040
Daarna werd Studio Two
vele jaren ons thuis.

89
00:07:54,680 --> 00:07:58,040
<i>Kom op, lekker schatje</i>
<i>We gaan dansen en swingen</i>

90
00:08:00,720 --> 00:08:01,960
<i>Schudden maar</i>

91
00:08:02,040 --> 00:08:04,200
<i>Schatje, niet ophouden</i>

92
00:08:06,720 --> 00:08:09,880
<i>Dat ritme pakt je</i>
<i>In je hart en je ziel</i>

93
00:08:12,720 --> 00:08:16,200
<i>Ik ga je wat vertellen</i>
<i>En dat heet rock-'n-roll</i>

94
00:08:19,440 --> 00:08:23,000
Abbey Road schonk het leven
aan rock-'n-roll.

95
00:08:23,080 --> 00:08:26,840
Het stond aan de wieg
van een enorme muzikale revolutie.

96
00:08:26,920 --> 00:08:28,640
Historisch gezien…

97
00:08:28,720 --> 00:08:33,840
…was rock-'n-roll de grootste,
snelste, langstdurende verandering.

98
00:08:33,920 --> 00:08:37,480
<i>Echte plattelandsmuziek</i>
<i>Die altijd doorgaat</i>

99
00:08:39,160 --> 00:08:40,760
<i>Schatje, bewegen</i>

100
00:08:41,880 --> 00:08:46,400
In 1950 werd in het VK
voor 3,5 miljoen pond aan platen verkocht.

101
00:08:47,320 --> 00:08:50,800
In 1960 was dat getal gestegen
tot 15 miljoen pond.

102
00:08:50,880 --> 00:08:54,400
Electrical and Musical Industries
is onbetwist de grootste.

103
00:08:54,480 --> 00:08:57,200
Dat verkoopt
bijna de helft van alle platen.

104
00:08:57,280 --> 00:09:01,640
Bij EMI horen
labels als Parlophone, HMV en Capitol.

105
00:09:01,720 --> 00:09:04,000
EMI is
's werelds grootste platenmaatschappij.

106
00:09:04,080 --> 00:09:08,200
Directeur Sir Joseph Lockwood
houdt de concurrentie in de gaten.

107
00:09:08,280 --> 00:09:11,960
Iedereen kan ermee beginnen.
De concurrentie is echt moordend.

108
00:09:12,040 --> 00:09:15,920
Iedereen die denkt dat dit gemakkelijk is,
moet het maar proberen.

109
00:09:16,000 --> 00:09:17,000
MARINEKAART

110
00:09:18,640 --> 00:09:22,000
Ik ben in november 1950
begonnen in de platenindustrie.

111
00:09:22,080 --> 00:09:24,560
Ik kwam
van de Guildhall School of Music af.

112
00:09:24,640 --> 00:09:29,160
Ik werd uitgenodigd
om te solliciteren bij EMI.

113
00:09:29,760 --> 00:09:34,400
Tot m'n verrassing
kreeg ik Parlophone onder m'n hoede.

114
00:09:34,480 --> 00:09:35,800
Joe Lockwood zei:

115
00:09:35,880 --> 00:09:40,760
'Je bent ons jongste labelhoofd.
Ik zou er maar wat van maken.'

116
00:09:41,280 --> 00:09:43,560
Ik ging op zoek naar iets.

117
00:09:43,640 --> 00:09:46,400
Ik zocht de volgende Cliff Richard.

118
00:09:46,480 --> 00:09:51,400
OP ZOEK NAAR DE VOLGENDE CLIFF

119
00:09:51,480 --> 00:09:56,160
The Beatles hadden bij Decca
een onuitgebrachte plaat opgenomen.

120
00:09:56,240 --> 00:10:00,240
Brian Epstein ging naar ze kijken.
Ze waren z'n laatste hoop.

121
00:10:00,320 --> 00:10:02,640
Echt. Hij had alle anderen al gezien.

122
00:10:02,720 --> 00:10:05,840
M'n vader mocht Brian.
Die was erg sympathiek.

123
00:10:05,920 --> 00:10:07,720
Hij zei: 'Laat ze maar komen.'

124
00:10:07,800 --> 00:10:13,520
We kwamen hier binnen
en George Martin kwam binnen.

125
00:10:13,600 --> 00:10:16,160
Hij zei: 'Oké, jongens. Wat gaan we doen?'

126
00:10:16,760 --> 00:10:18,720
Hij vond ze niet zo best.

127
00:10:18,800 --> 00:10:20,680
Maar hij mocht ze wel.

128
00:10:20,760 --> 00:10:25,240
Hij probeerde ook vast te stellen
wie Cliff was en wie The Shadows waren.

129
00:10:29,040 --> 00:10:33,160
Ik luisterde naar ze. De nummers
die ze hadden waren niet veel soeps.

130
00:10:33,240 --> 00:10:35,200
'Love Me Do' was het beste nummer.

131
00:10:36,840 --> 00:10:42,240
George was ongelooflijk.
Dat staat absoluut buiten kijf.

132
00:10:42,880 --> 00:10:47,680
Wij waren straatmuzikanten.
We konden geen noten lezen en schrijven.

133
00:10:47,760 --> 00:10:50,520
'Love Me Do' werd een klein hitje.

134
00:10:50,600 --> 00:10:53,680
Later kwamen we met 'Please Please Me'.

135
00:10:53,760 --> 00:10:55,000
Wat ben je aan het doen?

136
00:10:55,080 --> 00:10:57,320
Ik kan dat gewoon niet.

137
00:10:57,400 --> 00:10:59,960
Ik hou het niet bij.
Neem een plectrum.

138
00:11:00,040 --> 00:11:01,120
Dat heb ik niet.

139
00:11:01,200 --> 00:11:05,720
George Martin was niet onder de indruk.
Hij zei: 'Kunnen we het sneller doen?'

140
00:11:05,800 --> 00:11:08,160
We zeiden allemaal nee.

141
00:11:08,760 --> 00:11:10,000
Of toch niet.

142
00:11:10,080 --> 00:11:13,760
We dachten nee, maar we zeiden ja.

143
00:11:13,840 --> 00:11:15,360
Take zeven.

144
00:11:23,000 --> 00:11:27,680
<i>Gisteravond</i>
<i>Zei ik dit tegen m'n meisje</i>

145
00:11:30,200 --> 00:11:33,800
We vonden het matig, maar hij zei:
'Dat wordt de eerste nr. 1.'

146
00:11:33,880 --> 00:11:34,760
Hij had gelijk.

147
00:11:35,920 --> 00:11:39,280
<i>Kom op</i>

148
00:11:39,360 --> 00:11:42,520
<i>Kom op</i>

149
00:11:42,600 --> 00:11:46,600
<i>Stel me alsjeblieft tevreden</i>
<i>Zoals ik jou tevreden stel</i>

150
00:11:46,680 --> 00:11:51,360
Met het succes van 'Please Please Me'
bloeiden ze op als songschrijvers.

151
00:11:51,440 --> 00:11:55,520
'From Me To You' en 'She Loves You'
volgden. Twee geweldige nummers.

152
00:11:57,080 --> 00:12:01,040
Ik had al snel door
dat er vlug een album moest komen.

153
00:12:02,320 --> 00:12:06,360
In februari '63 hebben we
het album in één dag opgenomen.

154
00:12:06,440 --> 00:12:07,440
EEN ALBUM IN ÉÉN DAG

155
00:12:07,520 --> 00:12:10,120
Doen we dat in het tweede couplet?

156
00:12:12,520 --> 00:12:15,400
We waren er al vroeg.
We zetten onze spullen neer.

157
00:12:15,480 --> 00:12:18,480
Toen speelden we maar alles wat we kenden.

158
00:12:23,760 --> 00:12:26,520
De technici en iedereen boven
mixten alles.

159
00:12:26,600 --> 00:12:28,520
<i>Schudden maar, schatje</i>

160
00:12:29,840 --> 00:12:31,680
<i>Twist en schreeuw</i>

161
00:12:31,760 --> 00:12:34,400
Het mixen gebeurde onder het spelen.

162
00:12:35,280 --> 00:12:39,080
Ze wisten hoe hard de trommels
of de basdrum moest klinken.

163
00:12:39,160 --> 00:12:41,560
Die balans zat er min of meer in.

164
00:12:41,640 --> 00:12:45,520
Sterker nog, ze werden destijds
'balanstechnici' genoemd.

165
00:12:46,920 --> 00:12:49,920
We willen het livegevoel
van een band vastleggen.

166
00:12:50,000 --> 00:12:53,000
Zo klinken ze recht uit de Cavern Club
in Abbey Road.

167
00:12:54,400 --> 00:12:56,080
Ik liet ze hard werken.

168
00:12:56,160 --> 00:12:59,320
Ik nam alles op
alsof het een radio-uitzending was.

169
00:12:59,400 --> 00:13:00,920
Ik had maar twee sporen.

170
00:13:05,520 --> 00:13:07,760
Dat is de band die live speelt.

171
00:13:09,000 --> 00:13:10,000
En op spoor twee…

172
00:13:10,080 --> 00:13:12,360
<i>Kom op, schatje</i>
<i>-Kom op en los het op</i>

173
00:13:12,440 --> 00:13:14,320
…hoor je de harde stem van John.

174
00:13:15,840 --> 00:13:18,600
En Paul en George zingen live met hem mee.

175
00:13:18,680 --> 00:13:22,440
<i>Kom op en twist wat dichterbij</i>

176
00:13:22,520 --> 00:13:26,560
<i>Laat me weten dat je van mij bent</i>

177
00:13:26,640 --> 00:13:30,680
We deden nog geen twaalf uur
over de hele plaat.

178
00:13:30,760 --> 00:13:33,880
Begrijp je wel?
We zeurden niet over vermoeidheid.

179
00:13:33,960 --> 00:13:35,840
Nee, we speelden erop los.

180
00:13:35,920 --> 00:13:40,240
Dat was zo goed aan The Beatles,
we deden het voor de muziek.

181
00:13:40,320 --> 00:13:43,000
We speelden en daar ging het om.

182
00:13:43,640 --> 00:13:46,360
Dat pakte alleraardigst uit voor ons.

183
00:13:55,880 --> 00:13:59,320
HAAR ZIEL IN ELKE NOOT

184
00:14:12,000 --> 00:14:15,160
Muziek is enorm belangrijk in m'n leven.

185
00:14:15,240 --> 00:14:16,880
SUVI RAJ GRUBB
KLASSIEKE PRODUCER

186
00:14:16,960 --> 00:14:19,360
We zeiden dat we de gok wilden nemen.

187
00:14:19,440 --> 00:14:24,880
We wilden naar Engeland komen
om te kijken of ik werk kon vinden.

188
00:14:27,600 --> 00:14:30,920
Op 19 september 1960…

189
00:14:31,000 --> 00:14:34,880
…meldde ik me mooi op tijd
bij Abbey Road Studios.

190
00:14:34,960 --> 00:14:36,320
Zo ben ik begonnen.

191
00:14:40,560 --> 00:14:42,760
Als jij erbij was…
-Dat zou beter zijn.

192
00:14:42,840 --> 00:14:44,720
Dat wou ik net zeggen.

193
00:14:47,440 --> 00:14:49,680
Genoeg nu. We gaan spelen.
-Verras me.

194
00:14:49,760 --> 00:14:53,920
Ben je tevreden over het geluid?
-Zeker.

195
00:14:54,000 --> 00:14:58,040
Met Jacqueline du Pré
had je goud in handen.

196
00:14:58,120 --> 00:15:00,120
Ze had een engelengeduld.

197
00:15:00,200 --> 00:15:01,360
REPETITIE

198
00:15:01,440 --> 00:15:03,840
Je kon de tijd nemen
voor een goede balans.

199
00:15:03,920 --> 00:15:07,760
Met haar typische dynamiek
was ze lastig om op te nemen.

200
00:15:15,880 --> 00:15:17,120
Die balans is goed.

201
00:15:17,200 --> 00:15:18,760
Vanaf de herhaalde D's.

202
00:15:20,160 --> 00:15:22,880
Veel musici die ik bewonder
maakten hier opnames.

203
00:15:22,960 --> 00:15:26,440
Veel van m'n favoriete opnames
zijn hier gemaakt.

204
00:15:26,520 --> 00:15:30,000
Artiesten als Jacqueline du Pré,
Daniel Barenboim.

205
00:15:30,080 --> 00:15:33,120
Ik ben opgegroeid met hun geluid.

206
00:15:34,640 --> 00:15:37,920
Het geluid waarmee ik ben opgegroeid
is hier opgenomen.

207
00:15:57,560 --> 00:16:00,640
We luisterden vaak naar muziek in de auto.

208
00:16:00,720 --> 00:16:04,440
M'n ouders hadden een cd
van 'Het celloconcert' van Elgar.

209
00:16:06,520 --> 00:16:08,760
Ik was toen vijf of zes.

210
00:16:13,920 --> 00:16:17,160
Als je daarnaar luistert,
voel je dat ze alles geeft.

211
00:16:17,240 --> 00:16:19,840
Haar ziel zit in elke gespeelde noot.

212
00:16:22,560 --> 00:16:25,880
Hier heeft Jacqueline du Pré
'Het celloconcert' opgenomen.

213
00:16:26,840 --> 00:16:31,800
Ik heb dat een paar jaar geleden
opgenomen in deze zelfde studio.

214
00:16:31,880 --> 00:16:34,800
Waarschijnlijk op de plek waar ik nu zit.

215
00:16:35,680 --> 00:16:41,480
Het is uiteraard een enorme eer voor me
en heel gedenkwaardig.

216
00:16:42,320 --> 00:16:48,400
CELLOCONCERT IN E-MINEUR
OP. 85, ELGAR

217
00:17:32,600 --> 00:17:35,080
In juli '71 werd gezegd…

218
00:17:35,160 --> 00:17:38,680
…dat je een jaar moest rusten
vanwege een zenuwinzinking.

219
00:17:39,480 --> 00:17:42,120
Iedereen zei:
'Dat arme kind werkt te hard.'

220
00:17:42,200 --> 00:17:45,000
Toen kwamen we erachter
dat het daar niet om ging.

221
00:17:45,080 --> 00:17:47,960
SONATE VOOR PIANO EN CELLO
IN F-MAJEUR, OP. 99, BRAHMS

222
00:17:48,040 --> 00:17:50,320
Ik bleek multiple sclerose te hebben.

223
00:17:51,120 --> 00:17:53,640
Dat is natuurlijk erg angstaanjagend.

224
00:17:54,800 --> 00:17:56,400
Maar ik heb geluk gehad.

225
00:17:56,480 --> 00:18:01,880
Want m'n talent
heeft zich al heel vroeg ontwikkeld.

226
00:18:01,960 --> 00:18:06,080
Dus toen ik symptomen
van MS begon te krijgen…

227
00:18:07,400 --> 00:18:10,800
…die me het spelen ernstig belemmerden…

228
00:18:10,880 --> 00:18:17,200
…had ik alles gedaan
wat ik op de cello wou doen.

229
00:18:39,280 --> 00:18:44,880
Toen ze in de greep was van haar ziekte,
belde Daniel me op een dag en zei:

230
00:18:44,960 --> 00:18:47,520
'Wie is er in Studio One morgen?

231
00:18:48,560 --> 00:18:52,560
Kun je die reserveren
onder de noemer 'Daniel Barenboim-test'?

232
00:18:53,760 --> 00:18:59,080
We proberen iets op te nemen. Wees niet
teleurgesteld als het op niets uitdraait.'

233
00:18:59,160 --> 00:19:00,600
OPNAMEFORMULIER
MR. GRUBB

234
00:19:00,680 --> 00:19:02,840
Ik dacht dat dit je zou interesseren.

235
00:19:04,080 --> 00:19:06,960
Aantekeningen van de technicus
bij haar laatste opnames.

236
00:19:07,960 --> 00:19:14,080
Er zijn twee sessies doorgestreept.
Dan hebben ze er maar twee gebruikt.

237
00:19:14,160 --> 00:19:16,640
Ze was ziek na twee sessies, zie ik.

238
00:19:17,480 --> 00:19:20,480
Du Pré ziek na 2 sessies
deze gebruikt door De Peyer

239
00:19:22,280 --> 00:19:25,880
Hier zit iets ongelooflijk
kwetsbaars en breekbaars in.

240
00:19:26,720 --> 00:19:28,600
Het is wonderschoon.

241
00:19:28,680 --> 00:19:34,680
We hebben heel veel geluk
dat we hier nu naar kunnen luisteren.

242
00:19:42,480 --> 00:19:45,720
Opus vijf begonnen.
De eerste paar maten gespeeld.

243
00:19:45,800 --> 00:19:49,880
De cello teruggezet en gezegd:
'Dat was het amusement voor vandaag.'

244
00:19:49,960 --> 00:19:52,520
Ze is hier nooit meer terug geweest.

245
00:20:37,800 --> 00:20:42,160
NET DAT BEETJE MAGIE

246
00:20:42,960 --> 00:20:45,480
Brian Epstein en m'n vader
konden het heel goed vinden.

247
00:20:46,480 --> 00:20:49,840
Ze werkten als een team.
Volgens mij hadden ze in 1964…

248
00:20:49,920 --> 00:20:53,480
…36 van de 52 weken
een nummer één in Groot-Brittannië.

249
00:20:53,560 --> 00:20:55,280
Dat zou nooit meer voorkomen.

250
00:20:55,360 --> 00:20:58,320
Het is krankzinnig als je het nagaat.

251
00:21:00,440 --> 00:21:04,560
Dat was uiteraard met Cilla Black,
Gerry and the Pacemakers en The Beatles.

252
00:21:06,320 --> 00:21:08,040
Brian Epstein was hun manager.

253
00:21:08,120 --> 00:21:10,600
M'n vader was hun producer in Abbey Road.

254
00:21:10,680 --> 00:21:14,440
Cilla, had je zonder Brian Epstein
de top bereikt, denk je?

255
00:21:14,520 --> 00:21:16,400
Dat denk ik niet.
-Waarom niet?

256
00:21:17,560 --> 00:21:19,200
Omdat ik uit Liverpool kom.

257
00:21:20,040 --> 00:21:24,640
Destijds wilde niemand
iets weten van mensen uit Liverpool.

258
00:21:24,720 --> 00:21:26,880
En toen verscheen Brian Epstein.

259
00:21:26,960 --> 00:21:31,440
Mensen uit Liverpool
werden afgerekend op hun tongval.

260
00:21:32,400 --> 00:21:34,240
We gaan verder.

261
00:21:35,080 --> 00:21:36,200
Daar gaan we.

262
00:21:36,280 --> 00:21:37,440
Doorgaan.

263
00:21:37,520 --> 00:21:42,320
<i>Waar gaat het allemaal om, Alfie?</i>

264
00:21:43,880 --> 00:21:50,800
<i>Leven we alleen maar voor het moment?</i>

265
00:21:51,320 --> 00:21:57,920
<i>Waar gaat het om</i>
<i>Als je erachter komt, Alfie?</i>

266
00:21:59,040 --> 00:22:00,040
Nog één keer.

267
00:22:00,120 --> 00:22:01,520
Het was goed, schat.

268
00:22:01,600 --> 00:22:03,400
Hallo, Brian.
-Klinkt prachtig.

269
00:22:03,480 --> 00:22:05,160
Hallo. Hoe gaat het?
-Goed.

270
00:22:05,240 --> 00:22:06,360
Mooi.

271
00:22:06,440 --> 00:22:08,720
Je voelt je daar beter, hè?

272
00:22:08,800 --> 00:22:11,520
Maar ik wil niet de hele nacht doorgaan.

273
00:22:11,600 --> 00:22:13,960
Het gaat wel steeds beter.
-Dat klopt, ja.

274
00:22:14,040 --> 00:22:17,280
Wat is er? Ik wil niet…
-Alles wat we nodig hebben…

275
00:22:17,360 --> 00:22:21,760
Burt Bacharach stond erop
dat we take na take opnamen.

276
00:22:21,840 --> 00:22:24,360
Hij wou iets hebben
wat anderen niet opviel.

277
00:22:24,440 --> 00:22:26,520
Wat kleine aanpassingen.
-Door mij?

278
00:22:28,560 --> 00:22:31,640
Ik weet nog
dat we een geweldige take hadden.

279
00:22:31,720 --> 00:22:33,840
Daarna volgden er nog 15 takes.

280
00:22:33,920 --> 00:22:36,880
Iedereen werd moe
en het orkest raakte geïrriteerd.

281
00:22:36,960 --> 00:22:38,400
<i>Alfie</i>

282
00:22:38,480 --> 00:22:43,080
Ik drukte op de knop en zei tegen Burt:
'Burt, wat wil je toch?'

283
00:22:45,720 --> 00:22:48,560
Hij zei:
'Ik wil net dat beetje magie, George.'

284
00:22:49,760 --> 00:22:52,400
Ik zei:
'Volgens mij zat dat in take vier.'

285
00:22:53,240 --> 00:22:56,440
Natuurlijk was dat zo.
In die take zat de precisie.

286
00:23:22,160 --> 00:23:24,440
Dat was 'm, hè?

287
00:23:25,520 --> 00:23:28,320
DE PLAAT DIE ALLES VERANDERDE

288
00:23:32,120 --> 00:23:36,080
<i>Ze houdt van je</i>

289
00:23:36,160 --> 00:23:39,880
The Beatles waren
een van de grootste exportproducten.

290
00:23:39,960 --> 00:23:44,520
Brian had in zekere zin
een boyband van ze gemaakt.

291
00:23:45,480 --> 00:23:47,960
Het was angstaanjagend, niet leuk meer.

292
00:23:48,480 --> 00:23:54,040
Ze moesten dus uit elkaar gaan
of in een bunker gaan zitten.

293
00:23:54,120 --> 00:23:55,480
Abbey Road was die bunker.

294
00:23:55,560 --> 00:23:57,440
Zou nooit meer touren erg zijn?

295
00:23:57,520 --> 00:24:00,320
Dat vind ik niet.
Als er niet geluisterd wordt…

296
00:24:00,400 --> 00:24:04,680
…en wij horen onszelf niet eens,
worden we niet beter in optreden.

297
00:24:05,360 --> 00:24:08,560
Daarom willen we beter worden
in dingen als opnemen.

298
00:24:09,160 --> 00:24:14,000
Het werd ondraaglijk voor ons.
We gingen plannen maken.

299
00:24:14,080 --> 00:24:17,240
We zeiden:
'Nu hebben we veel tijd om op te nemen.'

300
00:24:17,320 --> 00:24:20,840
Ook geweldig aan Abbey Road was
dat het gratis was.

301
00:24:21,440 --> 00:24:25,320
In ons contract stond
dat we eindeloos konden opnemen.

302
00:24:25,400 --> 00:24:27,040
Dat is niks.

303
00:24:27,120 --> 00:24:29,760
Ik kan dat beter
op een andere dag inzingen.

304
00:24:29,840 --> 00:24:33,920
Dit was eigenlijk ons thuis.
We hebben hier zoveel tijd doorgebracht.

305
00:24:34,000 --> 00:24:36,000
<i>Ik voel het</i>

306
00:24:36,080 --> 00:24:39,040
We bespraken wat we wilden gaan doen.

307
00:24:39,120 --> 00:24:40,680
<i>Vrij nu</i>

308
00:24:40,760 --> 00:24:46,800
Hij zei: 'We moeten een plaat maken
en die min of meer op tournee sturen.'

309
00:24:46,880 --> 00:24:49,840
Toen zijn we dus aan<i> Sgt. Pepper </i>begonnen.

310
00:24:50,600 --> 00:24:53,120
<i>Het is vandaag 20 jaar geleden</i>

311
00:24:53,200 --> 00:24:55,680
<i>Toen sergeant Pepper 't orkest</i>
<i>Leerde spelen</i>

312
00:24:55,760 --> 00:24:57,920
<i>Ze raken in en uit de mode</i>

313
00:24:58,000 --> 00:25:00,640
Het eerste nummer
is een heel interessante…

314
00:25:00,720 --> 00:25:02,040
DICHTER

315
00:25:02,120 --> 00:25:05,360
…nostalgische blik op vaudeville
en goeie ouwe tijden.

316
00:25:05,440 --> 00:25:10,000
<i>Ik red me wel</i>
<i>Met wat hulp van m'n vrienden</i>

317
00:25:10,080 --> 00:25:12,440
Dan komt
'With a Little Help From My Friends'.

318
00:25:12,520 --> 00:25:14,040
Over een gezamenlijk doel.

319
00:25:14,120 --> 00:25:19,200
<i>Stel jezelf voor in een boot op een rivier</i>

320
00:25:19,280 --> 00:25:21,800
Het volgende gaat over pure verbeelding.

321
00:25:21,880 --> 00:25:25,200
'Lucy in the Sky With Diamonds'
als een element van belang.

322
00:25:25,280 --> 00:25:27,320
<i>Zoek het meisje</i>

323
00:25:29,440 --> 00:25:33,560
Met <i>Sgt. Pepper Lonely Hearts Club Band</i>
veranderden de regels.

324
00:25:33,640 --> 00:25:38,600
Ze wilden dat de studio hun speeltuin werd
en schilderen met geluid.

325
00:25:41,320 --> 00:25:42,880
Ik begin zelden zo goed.

326
00:25:42,960 --> 00:25:45,920
Toen werden de gekken de baas.

327
00:25:46,000 --> 00:25:51,360
Soms werd er hier in Studio Two
een nummer gemixt in de controlekamer…

328
00:25:51,920 --> 00:25:55,360
…terwijl er een andere mix bezig was
in Studio Three.

329
00:25:55,440 --> 00:26:00,680
Alles stond tot je beschikking.
Uiteraard staat hier allerlei apparatuur.

330
00:26:00,760 --> 00:26:03,840
We zeiden: 'Kunnen we dat bespelen?
Kunnen we dat doen?'

331
00:26:03,920 --> 00:26:08,360
Het Lowrey-orgel heb ik gebruikt
voor 'Lucy in the Sky With Diamonds'.

332
00:26:08,440 --> 00:26:12,160
<i>Stel jezelf voor in een boot op een rivier</i>

333
00:26:12,240 --> 00:26:15,400
Er was een artieste, Mrs Mills,
die had een bepaalde…

334
00:26:16,320 --> 00:26:17,320
Daar staat ie.

335
00:26:19,480 --> 00:26:22,120
We dolden er wat op.

336
00:26:22,200 --> 00:26:26,480
We waren onder de indruk van het geluid.
Een goeie rock-'n-rollpiano.

337
00:26:34,400 --> 00:26:39,400
En de klassieke Steinway
van Daniel Barenboim stond er ook.

338
00:26:42,440 --> 00:26:44,080
Er stonden allerlei spullen.

339
00:26:45,520 --> 00:26:52,520
Ik denk dat dat een van de redenen was
waarom The Beatles bleven boeien…

340
00:26:52,600 --> 00:26:54,600
…wat betreft de instrumenten.

341
00:26:55,960 --> 00:27:00,080
Ik was daar in '62, geloof ik.

342
00:27:01,320 --> 00:27:05,240
En 'When I'm Sixty Four' amuseerde me.
Het is een heerlijk liedje.

343
00:27:06,720 --> 00:27:10,760
Het laatste nummer, 'A Day in the Life',
vond ik het beste gedicht.

344
00:27:13,280 --> 00:27:18,000
Het meest monumentale nummer op het album
is heel eenvoudig begonnen.

345
00:27:18,520 --> 00:27:22,600
We maakten een oefenopname, take één.
Toen hoorde ik het voor het eerst.

346
00:27:22,680 --> 00:27:27,720
Neem de piano maar zacht op,
zoals je maracas erin mixt.

347
00:27:27,800 --> 00:27:31,840
John telt af
door 'sugar plum fairy' te zeggen.

348
00:27:31,920 --> 00:27:34,720
<i>Sugar plum fairy, sugar plum fairy.</i>

349
00:27:38,400 --> 00:27:43,440
'Day in the Life' is ontstaan toen John
bij me langskwam voor een schrijfsessie.

350
00:27:43,520 --> 00:27:47,240
Hij had de krant gelezen.

351
00:27:47,320 --> 00:27:48,920
auto-ongeluk erfgenaam Guinness

352
00:27:49,000 --> 00:27:52,000
<i>Ik las het nieuws vandaag</i>

353
00:27:52,800 --> 00:27:57,560
Voor het tweede couplet
namen we de krant erbij.

354
00:28:00,160 --> 00:28:03,280
<i>Hoewel het nieuws nogal triest was</i>

355
00:28:03,360 --> 00:28:04,800
Stierf Tara om zijn meisje te redden?

356
00:28:04,880 --> 00:28:07,160
'A Day in the Life'
lijkt ongelooflijk ingewikkeld.

357
00:28:07,240 --> 00:28:08,880
<i>Ik moest gewoon lachen</i>

358
00:28:08,960 --> 00:28:12,600
Maar de uitvoering is prachtig
in al haar eenvoud.

359
00:28:12,680 --> 00:28:18,400
Ze hadden maar vier dingen
om deze wall of sound te kunnen creëren.

360
00:28:18,480 --> 00:28:20,480
Zelfs het orkest staat op één spoor.

361
00:28:21,160 --> 00:28:24,480
Ze maken met z'n vieren
in een ruimte een geluid.

362
00:28:28,680 --> 00:28:32,920
John zingt een gidspartij.
De zangpartij wordt later overgedubd.

363
00:28:35,480 --> 00:28:37,440
Dit is de mastertake van z'n zang.

364
00:28:37,960 --> 00:28:44,360
Dat geluid is ongelooflijk.
Dat is in essentie 'A Day in the Life'.

365
00:28:44,440 --> 00:28:48,840
<i>Het Engelse leger</i>
<i>Had net de oorlog gewonnen</i>

366
00:28:50,520 --> 00:28:54,360
<i>Een menigte mensen wendde zich af</i>

367
00:28:56,640 --> 00:28:58,880
<i>Maar ik moest blijven kijken</i>

368
00:29:00,120 --> 00:29:04,600
<i>Ik had het boek gelezen</i>

369
00:29:05,320 --> 00:29:10,840
Toen voegde ik mijn stukje toe.
Dat was 'Woke up, fell out of bed'.

370
00:29:11,920 --> 00:29:17,280
<i>Werd wakker, viel uit bed</i>
<i>Haalde een kam door mijn haren</i>

371
00:29:17,360 --> 00:29:19,960
Paul brengt ons terug in de echte wereld.

372
00:29:20,480 --> 00:29:24,560
Ze wisten niet hoe ze de nummers
konden verbinden en lieten een gat vallen.

373
00:29:25,800 --> 00:29:28,760
Ze hadden ook geen einde.

374
00:29:28,840 --> 00:29:31,360
Ik weet nog dat we dat bespraken.

375
00:29:31,440 --> 00:29:36,360
Ik zei: 'Een symfonieorkest
zou geweldig zijn. Ik heb wat ideeën.'

376
00:29:38,760 --> 00:29:42,720
Paul zei tegen m'n vader:
'Ik wil een orkestraal orgasme horen.'

377
00:29:43,520 --> 00:29:45,000
M'n vader zei: 'Goed.'

378
00:29:45,080 --> 00:29:48,520
Dat was ook zo geweldig als je hier kwam.

379
00:29:48,600 --> 00:29:51,920
De hulpmiddelen waren aanwezig.
Alles was beschikbaar.

380
00:29:52,000 --> 00:29:54,880
George Martin in Studio One.

381
00:29:55,960 --> 00:29:58,760
Alles was er. Daar maakten we gebruik van.

382
00:29:59,840 --> 00:30:05,360
Voor 'Day in the Life' hadden we dus
het idee om een groot orkest te gebruiken.

383
00:30:05,440 --> 00:30:08,040
Ik zei dat ze moesten beginnen…

384
00:30:08,120 --> 00:30:13,960
…met de laagste noot op hun instrument
en dan alle noten afwerken…

385
00:30:14,040 --> 00:30:16,520
…tot ze bij de hoogste noot aankwamen.

386
00:30:16,600 --> 00:30:20,480
'En je moet van zo zacht mogelijk
naar zo hard mogelijk gaan.

387
00:30:20,560 --> 00:30:23,080
Maar eindig in harmonie
en tegelijkertijd.'

388
00:30:23,160 --> 00:30:25,600
Ze keken me aan met zo'n blik van:

389
00:30:25,680 --> 00:30:28,920
'Zulke instructies
krijgen we normaal niet.'

390
00:30:29,000 --> 00:30:32,080
George heeft het ze wat meer uitgelegd.

391
00:30:32,160 --> 00:30:37,240
Hij zei: 'Volgens mij
moet je halverwege hier zitten.

392
00:30:37,320 --> 00:30:40,520
En hier moet ongeveer
het grote crescendo beginnen.'

393
00:31:14,280 --> 00:31:15,760
'A Day in the Life.'

394
00:31:15,840 --> 00:31:18,600
Dit is take acht, het koor voor het eind.

395
00:31:18,680 --> 00:31:19,920
Koor?

396
00:31:20,000 --> 00:31:25,840
Ze dachten eerst: Zou een koor
dat 'um' doet niet geweldig zijn?

397
00:31:25,920 --> 00:31:28,480
Wat is de noot?
Zullen we dat dubbelchecken?

398
00:31:31,400 --> 00:31:35,120
Het is een van de grootste anticlimaxen
aller tijden.

399
00:31:35,200 --> 00:31:37,600
Je hebt dat grote, orkestrale crescendo
en dan…

400
00:31:43,160 --> 00:31:44,480
Toen…

401
00:31:44,560 --> 00:31:49,200
Ze hadden vier vleugels.
Die lieten we komen.

402
00:31:50,640 --> 00:31:53,800
We konden elkaar zien en telden af.
En toen…

403
00:32:01,240 --> 00:32:02,520
Goed zo.

404
00:32:02,600 --> 00:32:04,800
Dat was heel goed. Bedankt. Prima.

405
00:32:04,880 --> 00:32:08,040
Dat is genoeg achtergrondzang.
We halen de musici erbij.

406
00:32:08,120 --> 00:32:10,320
Die periode voelde zo bijzonder…

407
00:32:10,400 --> 00:32:11,680
STEM VAN GEORGE HARRISON

408
00:32:11,760 --> 00:32:16,720
…omdat er een enorme golf
van energie en bewustzijn was.

409
00:32:16,800 --> 00:32:18,560
<i>Je hebt alleen liefde nodig</i>

410
00:32:18,640 --> 00:32:21,520
Een soort minirenaissance.

411
00:32:21,600 --> 00:32:24,320
<i>Je hebt alleen liefde nodig</i>

412
00:32:24,400 --> 00:32:26,880
De oorlog was nog niet zo lang voorbij.

413
00:32:26,960 --> 00:32:30,040
Degenen onder ons
die in de oorlog waren geboren…

414
00:32:30,120 --> 00:32:35,920
…hadden alleen herinneringen in zwart-wit.
Maar het werd langzamerhand steeds beter.

415
00:32:36,000 --> 00:32:40,680
In de jaren 60 had je technicolor.
Het was allemaal…

416
00:32:41,960 --> 00:32:44,200
<i>Je hebt alleen liefde nodig</i>

417
00:32:44,280 --> 00:32:46,000
<i>En nu allemaal</i>

418
00:32:46,080 --> 00:32:47,880
<i>Je hebt alleen liefde nodig</i>

419
00:32:47,960 --> 00:32:51,600
Je was in de bruisende stad Londen.

420
00:32:51,680 --> 00:32:53,560
EERSTE INTERNATIONALE LIVE-UITZENDING

421
00:32:53,640 --> 00:32:56,640
Er waren artiesten,
schrijvers, dichters, schilders.

422
00:32:57,360 --> 00:33:01,720
Als je een hoes moest hebben,
kende je genoeg kunstenaars.

423
00:33:01,800 --> 00:33:05,040
Peter Blake en Richard Hamilton
hoorden bij die wereld.

424
00:33:05,120 --> 00:33:08,040
Peter Blake heeft de hoes
voor <i>Sgt. Pepper</i> gemaakt…

425
00:33:08,120 --> 00:33:09,520
…met z'n toenmalige echtgenote.

426
00:33:09,600 --> 00:33:13,360
<i>Je hebt alleen liefde nodig</i>

427
00:33:13,440 --> 00:33:17,280
<i>Je hebt alleen liefde nodig</i>

428
00:33:17,360 --> 00:33:20,520
Het einde van de jaren 60
was een opwindende tijd.

429
00:33:20,600 --> 00:33:21,960
KOM TERUG MILLY!

430
00:33:22,040 --> 00:33:26,000
De muziek, Londen, alles was opwindend.

431
00:33:28,520 --> 00:33:32,000
Ik was zo dankbaar
dat ik erbij was destijds.

432
00:33:32,080 --> 00:33:34,560
Want die tijd komt nooit meer terug,

433
00:33:36,200 --> 00:33:39,840
Voor mij was het
in zekere zin het begin van m'n reis.

434
00:33:39,920 --> 00:33:42,240
Ik had drie jaar getourd met Bluesology.

435
00:33:42,320 --> 00:33:45,280
Dat was ik zat. Ik wou iets anders doen.

436
00:33:45,360 --> 00:33:47,200
Ik wou vooral nummers schrijven.

437
00:33:47,280 --> 00:33:50,960
Ik had nooit gedacht
dat ik de beroemde Elton John zou worden.

438
00:33:51,040 --> 00:33:52,840
Ik begon sessies te doen.

439
00:33:54,160 --> 00:33:56,560
'He's Heavy, He's My Brother'. Take één.

440
00:33:56,640 --> 00:33:57,800
Neem maar op.

441
00:33:57,880 --> 00:33:59,760
Ik heb hier veel sessiewerk gedaan.

442
00:34:01,000 --> 00:34:04,320
DE GEUR VAN ANGST

443
00:34:14,080 --> 00:34:17,760
<i>De weg is lang</i>

444
00:34:17,840 --> 00:34:20,440
Reg Dwight was een songschrijver
die we kenden.

445
00:34:20,960 --> 00:34:24,240
Hij deed de toetsen
op 'He Ain't Heavy, He's My Brother'…

446
00:34:24,320 --> 00:34:27,600
…als sessiemuzikant.

447
00:34:27,680 --> 00:34:29,920
Hij heeft daar 12 pond voor gekregen.

448
00:34:30,000 --> 00:34:31,320
Hij zou nu meer vragen.

449
00:34:31,400 --> 00:34:32,400
OPNAMEFORMULIER

450
00:34:32,480 --> 00:34:34,880
Of nee, hij zou het gratis doen, denk ik.

451
00:34:37,520 --> 00:34:42,040
Reg zat aan de vleugel bij de trap
en ik zat vlak bij hem achter de drums.

452
00:34:42,120 --> 00:34:45,000
Als de vleugel werd verschoven,
kon hij ontstemd raken.

453
00:34:45,080 --> 00:34:49,960
Daarom zette ik de drums naast hem.
En onze bassist Bernie Calvert was erbij.

454
00:34:50,040 --> 00:34:53,640
Dat was de basistrack.
Clarkey zong de gidspartij.

455
00:34:53,720 --> 00:34:57,400
Elton telde af.
Dat staat nog ergens op de tape.

456
00:34:59,640 --> 00:35:03,400
<i>Hij is m'n broer</i>

457
00:35:04,360 --> 00:35:07,720
Je kunt horen dat ik het ben.
Dat is mijn pianostijl.

458
00:35:19,960 --> 00:35:24,040
Ik had geluk. Toen bekend werd
dat Reg piano kon spelen…

459
00:35:24,560 --> 00:35:26,720
…werd Reg best vaak ingehuurd.

460
00:35:29,640 --> 00:35:34,360
Ik werd als songschrijver betaald
door Dick James Music.

461
00:35:35,080 --> 00:35:39,280
15 pond per week. Met het extra geld
dat ik als sessiemuzikant kreeg…

462
00:35:39,360 --> 00:35:45,520
…kon ik talloze goede platen kopen,
wat kleding kopen en de huur betalen.

463
00:35:45,600 --> 00:35:48,920
1 pianist - Reg Dwight
6 uur - overwerk na middernacht

464
00:35:49,000 --> 00:35:52,600
Ik heb hier zoveel herinneringen aan.
De geur van Abbey Road.

465
00:35:53,680 --> 00:35:56,040
Ik verspreidde
de geur van angst toen ik hier kwam.

466
00:35:56,840 --> 00:35:58,480
'Ga ik het verknallen?'

467
00:36:02,680 --> 00:36:05,680
Het heeft me als man
en als muzikant gevormd.

468
00:36:06,200 --> 00:36:09,760
Ik moest binnen drie uur goed zijn.
Ik moest de klus klaren.

469
00:36:11,760 --> 00:36:14,920
Ik deed een sessie
voor The Barron Knights.

470
00:36:15,000 --> 00:36:17,000
'Hey Jude' was net uitgekomen.

471
00:36:17,080 --> 00:36:22,960
Ik stond bij Bernie. Je vader kwam binnen
en zei The Barron Knights gedag.

472
00:36:23,040 --> 00:36:26,640
Dat was de eerste keer
dat ik zo'n grote beroemdheid zag.

473
00:36:26,720 --> 00:36:29,640
Ik verstijfde zo'n beetje en Bernie ook.

474
00:36:30,160 --> 00:36:34,600
The Barron Knights vroegen
of Paul 'Hey Jude' op de piano wou spelen.

475
00:36:34,680 --> 00:36:36,480
Dat zijn we nooit vergeten.

476
00:36:36,560 --> 00:36:40,720
Wij hebben Paul 'Hey Jude' zien spelen
in de tijd dat de plaat uitkwam.

477
00:36:41,880 --> 00:36:47,000
<i>Hé Jude</i>
<i>Maak het niet slecht</i>

478
00:36:47,960 --> 00:36:53,080
<i>Neem een triest lied en maak het beter</i>

479
00:36:54,520 --> 00:36:59,240
Kun je je dat voorstellen? Dat was
heel wat voor een jongen uit Middlesex.

480
00:37:00,680 --> 00:37:03,480
Dat was heel bijzonder.

481
00:37:04,600 --> 00:37:10,720
REPETITIE

482
00:37:11,840 --> 00:37:12,880
<i>Hé, Jude</i>

483
00:37:12,960 --> 00:37:15,000
Natuurlijk loop je daarmee te koop.

484
00:37:15,080 --> 00:37:17,320
Bernie en ik praten er nog over.

485
00:37:18,000 --> 00:37:19,760
Het was ongelooflijk.

486
00:37:19,840 --> 00:37:23,320
Je vader heeft me
heel wat plezier bezorgd in m'n leven.

487
00:37:23,400 --> 00:37:24,720
Echt wel.

488
00:37:24,800 --> 00:37:28,560
Hij weet niet wat dat voor me betekende.
Hopelijk weet hij het nu.

489
00:37:31,880 --> 00:37:33,200
<i>Maak het, Jude</i>

490
00:37:34,360 --> 00:37:36,240
<i>Hé, Jude</i>

491
00:37:38,120 --> 00:37:41,120
WREDE BUSINESS SHOWBUSINESS

492
00:37:44,560 --> 00:37:46,320
Ik was studiomuzikant.

493
00:37:47,280 --> 00:37:52,560
Ik kwam hier
zo ongeveer op m'n 17e binnen.

494
00:37:53,120 --> 00:37:56,120
Ik was hier tot na m'n 20e.

495
00:37:56,200 --> 00:37:57,520
Nog langer zelfs.

496
00:37:57,600 --> 00:37:59,760
Wat is een sessiegitarist?

497
00:37:59,840 --> 00:38:04,560
Een gitarist die wordt ingehuurd voor
plaatopnames. Misschien vaker dan eens.

498
00:38:04,640 --> 00:38:08,400
De platen moeten een hit worden,
maar je krijgt een gewone gage.

499
00:38:08,480 --> 00:38:10,720
Hoe ben jij sessiegitarist geworden?

500
00:38:10,800 --> 00:38:13,280
Misschien vonden ze
dat ik er gevoel voor had.

501
00:38:13,360 --> 00:38:15,720
Je kent me van de elektrische gitaar.

502
00:38:15,800 --> 00:38:19,000
Maar ik speel ook akoestische gitaar.

503
00:38:19,520 --> 00:38:22,200
Ik kon ook mondharmonica spelen.

504
00:38:22,280 --> 00:38:27,240
Ik werd ingehuurd
om blues op mondharmonica te spelen…

505
00:38:27,320 --> 00:38:30,760
…of om te tokkelen op gitaar
in het folkgenre.

506
00:38:30,840 --> 00:38:34,120
Dat was toen erg in de mode.

507
00:38:34,200 --> 00:38:37,600
Ik speelde ook elektrische gitaar
en slidegitaar en zo.

508
00:38:37,680 --> 00:38:41,440
Hoe is het om met de grote namen
uit de showbusiness te spelen?

509
00:38:41,520 --> 00:38:42,680
Teleurstellend.

510
00:38:42,760 --> 00:38:44,040
Waarom?

511
00:38:44,120 --> 00:38:50,240
Ze zijn niet zoals je ze verwacht.
Over het algemeen stellen ze nogal teleur.

512
00:38:50,960 --> 00:38:54,080
Dat lijkt me
slecht nieuws voor platenfans.

513
00:38:54,840 --> 00:39:00,000
Ik heb van alles gedaan in die grote
Studio One, waar ze filmmuziek opnamen.

514
00:39:00,080 --> 00:39:06,640
De track 'Goldfinger',
met Shirley Bassey, is daar opgenomen.

515
00:39:12,680 --> 00:39:14,520
8 februari 1960

516
00:39:14,600 --> 00:39:16,160
Violen
Altviolen/Cello's - Koor

517
00:39:20,080 --> 00:39:22,520
Take 11. Alles overdubben.

518
00:39:22,600 --> 00:39:25,000
John Barry speelt de tape af.

519
00:39:37,840 --> 00:39:44,520
Het is absoluut bloedstollend
als het begint. Ik speel zo'n beetje mee.

520
00:39:44,600 --> 00:39:47,160
<i>Goldfinger</i>

521
00:39:50,120 --> 00:39:51,680
<i>Hij is de man</i>

522
00:39:51,760 --> 00:39:54,000
Ze hadden een enorm scherm.

523
00:39:55,080 --> 00:39:59,720
En ik moest 'Goldfinger' zingen…

524
00:39:59,800 --> 00:40:03,000
…bij de beelden die je zag
terwijl de credits liepen.

525
00:40:03,080 --> 00:40:05,720
<i>Wat een koude vinger</i>

526
00:40:08,960 --> 00:40:13,560
<i>Hij lokt je in z'n web van zonde</i>

527
00:40:13,640 --> 00:40:18,320
Ik was bij haar in de buurt.
Ik zat min of meer op de eerste rij.

528
00:40:18,400 --> 00:40:21,280
En het hele orkest zat achter ze.

529
00:40:21,360 --> 00:40:23,080
Take 15.

530
00:40:23,160 --> 00:40:26,560
Op het einde van de take,
ze had een hele krachtige stem…

531
00:40:26,640 --> 00:40:28,760
…hoor ik haar de laatste noot inzetten.

532
00:40:30,120 --> 00:40:31,800
<i>Hij houdt alleen van goud</i>

533
00:40:31,880 --> 00:40:34,760
We kwamen bij het einde
en de credits liepen nog.

534
00:40:34,840 --> 00:40:38,440
Ik moest die noot aanhouden.
Dat leek een eeuwigheid te duren.

535
00:40:38,520 --> 00:40:42,000
<i>Hij houdt van goud</i>

536
00:40:42,080 --> 00:40:47,440
<i>Hij houdt van goud</i>

537
00:40:47,520 --> 00:40:49,240
En de credits lopen maar door.

538
00:40:49,320 --> 00:40:51,200
Hij mimet: 'Aanhouden'. En ik…

539
00:40:53,240 --> 00:40:58,360
En dan zakt ze op de vloer in elkaar.
Dat was ongelooflijk dramatisch.

540
00:40:58,440 --> 00:41:01,640
Natuurlijk doet ze heel theatraal
als ze zingt.

541
00:41:02,160 --> 00:41:05,880
Maar dat was iets
wat je nooit meer vergat. Absoluut.

542
00:41:05,960 --> 00:41:10,720
Ze gaven me water.
Ze depten m'n handen met water.

543
00:41:10,800 --> 00:41:12,800
IJskoud water en zo. En ik…

544
00:41:13,360 --> 00:41:17,160
Wat is de showbusiness toch wreed.
Heel wreed.

545
00:41:17,800 --> 00:41:20,280
Maar ik heb er heel veel succes in gehad.

546
00:41:21,640 --> 00:41:24,920
WEER EEN BAND

547
00:41:25,640 --> 00:41:28,320
John, waar zou je nu zijn
zonder Mr Epstein?

548
00:41:28,840 --> 00:41:29,840
Dat weet ik niet.

549
00:41:30,440 --> 00:41:34,320
Ik heb begrepen dat Maharishi
met jullie heeft gesproken.

550
00:41:34,400 --> 00:41:37,040
Mag ik vragen
welk advies hij heeft gegeven?

551
00:41:37,920 --> 00:41:42,480
Dat we niet
overmand moeten zijn van verdriet.

552
00:41:42,560 --> 00:41:46,120
We moeten positieve gedachtes
over Brian blijven koesteren.

553
00:41:46,200 --> 00:41:50,160
Want hoe we over hem denken
zal hem begeleiden, waar hij ook is.

554
00:41:50,240 --> 00:41:52,480
EPSTEIN OVERLEDEN OP 32-JARIGE LEEFTIJD

555
00:41:52,560 --> 00:41:56,720
Z'n dood zorgt voor een enorme verandering
bij The Beatles.

556
00:41:57,520 --> 00:42:01,760
Hij was hun anker.
Hij kende ze al voordat ze beroemd werden.

557
00:42:01,840 --> 00:42:03,840
Zo iemand is broodnodig.

558
00:42:03,920 --> 00:42:08,920
Ze hebben een referentiepunt nodig
uit de tijd voordat ze beroemd werden.

559
00:42:10,040 --> 00:42:11,040
En hij was weg.

560
00:42:12,400 --> 00:42:15,120
Dat betekende een enorme verandering.

561
00:42:16,520 --> 00:42:19,760
We vroegen ons af wat we moesten doen.

562
00:42:21,480 --> 00:42:24,720
Zo gaat het altijd als er iemand wegvalt.

563
00:42:25,360 --> 00:42:28,680
Je maakt een rouwperiode door.

564
00:42:28,760 --> 00:42:34,160
En dan kom je weer boven.
Dan weet je wat je te doen staat.

565
00:42:34,240 --> 00:42:38,640
'We gaan een goeie plaat maken.
We moeten doorgaan.'

566
00:42:43,360 --> 00:42:45,440
We moeten de juiste stem uitkiezen.

567
00:42:45,960 --> 00:42:48,600
Wat rustiger is beter.
-Dat denk ik ook.

568
00:42:49,760 --> 00:42:51,200
Het is wat triest.

569
00:42:52,200 --> 00:42:54,440
Ik had een gitaar die op deze leek.

570
00:42:54,960 --> 00:42:58,920
En ik had het net geschreven.

571
00:42:59,000 --> 00:43:06,000
De geluidsman legde hier een doek neer
om m'n voet te dempen.

572
00:43:06,520 --> 00:43:10,440
Maar op de plaat
hoor je m'n voet meetikken.

573
00:43:10,520 --> 00:43:11,520
Het ging zo…

574
00:43:15,960 --> 00:43:19,080
<i>Merel die zingt in het holst van de nacht</i>

575
00:43:20,480 --> 00:43:23,640
<i>Neem deze gebroken vleugels</i>
<i>En leer te vliegen</i>

576
00:43:25,680 --> 00:43:28,840
<i>Je hele leven</i>

577
00:43:29,600 --> 00:43:34,760
<i>Heb je alleen maar gewacht</i>
<i>Tot dit moment zou aanbreken</i>

578
00:43:39,800 --> 00:43:43,800
<i>Merel vlieg</i>

579
00:43:44,920 --> 00:43:49,160
<i>Merel vlieg</i>

580
00:43:49,240 --> 00:43:52,960
<i>Het licht in</i>
<i>Van de donkere zwarte nacht</i>

581
00:43:55,720 --> 00:43:59,720
<i>Merel die zingt in het holst van de nacht</i>

582
00:44:01,600 --> 00:44:06,000
En dan eindigen.
-Ik ben de structuur vergeten, geloof ik.

583
00:44:06,080 --> 00:44:08,080
'Bebe Daniels', take één.

584
00:44:08,560 --> 00:44:11,960
We begonnen aan <i>The White Album</i>.
Ik vond het een heerlijke plaat.

585
00:44:12,040 --> 00:44:15,720
Het werd niet echt zo gezegd,
maar we wilden weer een band zijn.

586
00:44:16,920 --> 00:44:19,520
M'n favoriete nummer is 'Yer Blues'.

587
00:44:19,600 --> 00:44:22,760
We zetten alles in een kamer…

588
00:44:25,480 --> 00:44:27,120
…die kleiner was dan dit kleed.

589
00:44:28,720 --> 00:44:30,800
<i>Ja, ik ben eenzaam</i>

590
00:44:30,880 --> 00:44:33,280
ABBEY ROAD OPSLAGRUIMTE

591
00:44:33,360 --> 00:44:35,160
<i>Ik wil dood</i>

592
00:44:38,000 --> 00:44:40,200
<i>Ja, ik ben eenzaam</i>

593
00:44:40,280 --> 00:44:41,920
We rockten lekker.

594
00:44:42,000 --> 00:44:46,920
We veranderden
in die ongelooflijk strakke band.

595
00:44:47,000 --> 00:44:50,200
<i>Als ik nog niet dood ben</i>

596
00:44:52,280 --> 00:44:54,240
<i>Meisje, dan weet je waarom</i>

597
00:44:57,400 --> 00:45:00,360
Dat is een gouden herinnering voor me.

598
00:45:05,440 --> 00:45:08,520
Ik dacht dat <i>Abbey Road</i>
nooit gemaakt zou worden.

599
00:45:09,400 --> 00:45:13,840
Voor <i>Abbey Road</i> hadden we
een album opgenomen dat <i>Let It Be</i> heette.

600
00:45:15,160 --> 00:45:16,960
Een ongelukkige plaat.

601
00:45:17,040 --> 00:45:20,040
Ik verloor de controle.
M'n stem werd niet gehoord.

602
00:45:20,120 --> 00:45:22,000
Ik raakte echt heel ontmoedigd.

603
00:45:22,560 --> 00:45:26,360
<i>Let It Be</i> fragmenteerde
en vervormde ze als mens.

604
00:45:26,440 --> 00:45:28,440
Ze lieten het in de steek.

605
00:45:29,480 --> 00:45:32,320
Paul McCartney belde m'n vader en zei:

606
00:45:32,400 --> 00:45:37,480
'We willen een plaat maken zoals vroeger.
Dat wordt onze laatste plaat.'

607
00:45:37,560 --> 00:45:40,640
Hij zei:
'Ja, maar je moet niet zo aanrommelen.

608
00:45:41,200 --> 00:45:43,160
Kom maar gewoon.

609
00:45:43,240 --> 00:45:46,960
We maken de plaat zoals we
vroeger platen maakt. Zoals het hoort.'

610
00:45:47,680 --> 00:45:52,280
Ik schreef gewoon nummers
en dan belde ik ze op.

611
00:45:52,800 --> 00:45:56,040
Dat ging zo: 'Hoi, Ringo. Hoe gaat het? '

612
00:45:56,120 --> 00:45:58,920
We wisten dat het Paul was.

613
00:45:59,960 --> 00:46:02,360
Hij belde dan op en zei: 'Hoi, jongens.'

614
00:46:03,480 --> 00:46:05,800
'Heb je zin
om een nieuwe plaat op te nemen?'

615
00:46:06,400 --> 00:46:07,880
'Gaan we weer de studio in?'

616
00:46:09,480 --> 00:46:11,640
Ze lagen lekker te zonnebaden.

617
00:46:11,720 --> 00:46:14,520
Zonder hem
hadden we zo'n drie albums gemaakt.

618
00:46:15,360 --> 00:46:16,520
En geen acht.

619
00:46:18,040 --> 00:46:23,680
We kwamen hier terug
en maakten het album dat<i> Abbey Road</i> werd.

620
00:46:28,160 --> 00:46:32,920
<i>Iets in de manier waarop ze beweegt</i>

621
00:46:36,400 --> 00:46:40,400
<i>Maakt haar aantrekkelijk als geen ander</i>

622
00:46:43,000 --> 00:46:48,000
<i>Iets in de manier waarop ze me lokt</i>

623
00:46:50,320 --> 00:46:53,200
We zaten
in een controlekamer van een studio…

624
00:46:53,280 --> 00:46:56,200
…en begonnen het album te mixen.

625
00:46:56,280 --> 00:46:59,800
We moesten een titel hebben.
-We dachten niet aan <i>Abbey Road</i>.

626
00:46:59,880 --> 00:47:04,360
We dachten dat we voor het volgende album
naar Egypte en de piramides moesten.

627
00:47:04,440 --> 00:47:07,960
Of we moesten
naar een of andere vulkaan op Hawaï.

628
00:47:08,040 --> 00:47:11,200
Daar werd urenlang over doorgepraat.

629
00:47:11,880 --> 00:47:14,920
En toen zeiden we:
'We steken gewoon over.'

630
00:47:15,000 --> 00:47:17,080
<i>En uiteindelijk</i>

631
00:47:18,760 --> 00:47:21,480
<i>Is de liefde die je neemt</i>

632
00:47:22,600 --> 00:47:26,920
<i>Gelijk aan de liefde</i>

633
00:47:28,480 --> 00:47:29,840
<i>Die je geeft</i>

634
00:47:31,240 --> 00:47:34,640
Ik maakte een tekeningetje
van vier mensen op een zebrapad.

635
00:47:35,680 --> 00:47:39,160
Nu word je opgehouden
als je daar met de auto rijdt.

636
00:47:48,480 --> 00:47:52,360
De staf noemde de EMI-studio's
altijd Abbey Road.

637
00:47:52,440 --> 00:47:53,920
Maar na dit album…

638
00:47:54,000 --> 00:47:59,080
…heeft studiomanager Ken Townsend
daar officieel de naam van gemaakt.

639
00:48:01,880 --> 00:48:04,720
Ken investeerde een groot deel
van z'n leven in Abbey Road.

640
00:48:05,520 --> 00:48:08,640
Hij begon als leerling-technicus in 1950.

641
00:48:08,720 --> 00:48:13,720
Uiteindelijk nam hij
in 1995 afscheid als directeur.

642
00:48:14,800 --> 00:48:17,720
Abbey Road voelt echt als familie voor me.

643
00:48:18,240 --> 00:48:21,600
Dat komt omdat mensen
hier hun carrière beginnen…

644
00:48:21,680 --> 00:48:23,760
…en gestimuleerd worden hogerop te komen.

645
00:48:24,880 --> 00:48:28,880
Hier werken de beste technici.

646
00:48:29,480 --> 00:48:35,120
Zonder hun innovatie had Abbey Road
niet de reputatie die het nu heeft.

647
00:48:36,680 --> 00:48:39,400
Hier werken hele knappe koppen.

648
00:48:39,480 --> 00:48:42,200
Het zijn eigenlijk ook artiesten.

649
00:48:43,080 --> 00:48:44,600
Maar wij daagden ze uit.

650
00:48:45,240 --> 00:48:48,400
Ik denk dat ze dat intrigerend vonden.

651
00:48:48,480 --> 00:48:53,640
'Kunnen we dat doen? Dat hebben we nog
nooit gedaan. Misschien als we dit doen.'

652
00:48:53,720 --> 00:48:55,280
Zij zijn de knappe koppen.

653
00:48:55,360 --> 00:48:57,840
Zij proberen
de wondermachine uit te vinden.

654
00:49:01,040 --> 00:49:04,200
Als er een probleem is,
word je naar Lester gestuurd.

655
00:49:05,840 --> 00:49:08,760
Als iemand een batterij
of schroefje nodig heeft…

656
00:49:08,840 --> 00:49:09,920
TECHNICUS

657
00:49:10,000 --> 00:49:13,840
…of een buis of wat dan ook,
dan zal Lester het wel hebben.

658
00:49:14,480 --> 00:49:16,440
Waar werk je nu aan, Lester?

659
00:49:17,840 --> 00:49:21,920
Een microfoon uit de jaren 60
die is gevallen.

660
00:49:22,000 --> 00:49:26,000
Ik lijm de kapotte delen weer aan elkaar.

661
00:49:26,080 --> 00:49:29,640
Wie heeft hem laten vallen?
-Dat geeft nooit iemand toe.

662
00:49:30,520 --> 00:49:33,400
Hier staat de allerbeste apparatuur.

663
00:49:33,480 --> 00:49:36,800
<i>Dark Side Of The Moon</i>
en <i>Sgt. Pepper </i>klinken nog goed…

664
00:49:36,880 --> 00:49:40,480
…omdat ze geweldige platen zijn,
maar ook technisch briljant.

665
00:49:40,560 --> 00:49:42,920
Ze klinken niet gedateerd.
Daar gaat het om.

666
00:49:48,000 --> 00:49:52,200
ZIJ EN WIJ

667
00:49:59,200 --> 00:50:02,600
Syd wou de band eerst The Tea Set noemen.

668
00:50:03,600 --> 00:50:07,680
We kregen een optreden
en ze zeiden: 'Die naam kan niet.

669
00:50:07,760 --> 00:50:10,560
Er speelt al een band
die The Tea Set heet.'

670
00:50:12,440 --> 00:50:15,600
Toen heeft hij de naam Pink Floyd bedacht.

671
00:50:25,320 --> 00:50:28,080
We tekenden een contract bij EMI.

672
00:50:28,800 --> 00:50:31,920
Zo zijn we hier terechtgekomen.

673
00:50:32,000 --> 00:50:34,960
En we waren in Studio Three.

674
00:50:35,040 --> 00:50:36,400
Daar zijn we nu ook.

675
00:50:37,920 --> 00:50:39,920
En The Beatles waren in Studio Two.

676
00:50:41,640 --> 00:50:44,480
Ik zal niet zeggen
dat we op audiëntie kwamen.

677
00:50:44,560 --> 00:50:47,680
We mochten komen kijken
naar wat ze aan het doen waren.

678
00:50:48,680 --> 00:50:53,200
Wij waren duidelijk de nieuwelingen
en zij de mentoren.

679
00:50:56,960 --> 00:51:00,680
Dat is best
een fascinerend stukje geschiedenis.

680
00:51:00,760 --> 00:51:04,160
Hemel, wij waren in Abbey Road
toen zij <i>Sgt. Pepper</i> maakten.

681
00:51:04,240 --> 00:51:06,240
Wij maakten ons eerste album.

682
00:51:08,760 --> 00:51:10,640
Dat kwam uit.

683
00:51:11,880 --> 00:51:16,440
We reden naar een optreden
in Noord-Engeland in een Zephyr Six.

684
00:51:16,520 --> 00:51:22,320
June Child, die altijd reed voor ons,
stopte op een parkeerstrook.

685
00:51:22,400 --> 00:51:23,400
Het was…

686
00:51:23,480 --> 00:51:29,240
We stonden daar met de auto en luisterden
naar <i>Sgt. Pepper</i>. En ik zei alleen:

687
00:51:30,320 --> 00:51:34,120
'Allejezus. Dit is verbijsterend werk.'

688
00:51:34,200 --> 00:51:36,880
Dat was ook zo. En dat is het nog steeds.

689
00:51:38,160 --> 00:51:45,080
Volgens mij heeft dat een hele generatie
jonge Engelse mannen en vrouwen…

690
00:51:45,160 --> 00:51:49,080
…de vrijheid gegeven
om over echte dingen te schrijven.

691
00:51:49,160 --> 00:51:55,600
En om de moed op te vatten
om je gevoelens te accepteren.

692
00:52:06,960 --> 00:52:11,040
Syd Barrett zorgde ervoor
dat ik bij Pink Floyd kwam.

693
00:52:11,120 --> 00:52:16,000
M'n voorganger en vriend
was z'n verstand verloren.

694
00:52:16,080 --> 00:52:17,800
Ik ga daar verder niet op in.

695
00:52:21,040 --> 00:52:23,400
Het was zijn band. Hij had min of meer…

696
00:52:23,480 --> 00:52:27,360
Hij had de band niet opgericht,
maar hij was het talent.

697
00:52:27,440 --> 00:52:32,720
Hij was dichter en schilder
en een heel getalenteerd persoon.

698
00:52:32,800 --> 00:52:36,280
Hij was twee-drie jaar jonger
dan de anderen.

699
00:52:36,360 --> 00:52:40,520
Maar hij was duidelijk de baas
in de korte tijd dat hij erbij zat.

700
00:52:44,920 --> 00:52:48,800
Z'n ondergang ging zo snel.

701
00:52:49,560 --> 00:52:53,840
Hij was helemaal weg.
Hij is nooit meer teruggekomen.

702
00:52:57,920 --> 00:53:01,800
Het was heel heel schokkend
en dat is het nog steeds.

703
00:53:19,240 --> 00:53:20,080
opname

704
00:53:20,160 --> 00:53:22,440
Het mooie aan Abbey Road was destijds…

705
00:53:22,520 --> 00:53:27,800
…dat de mensen die er werkten
toen we die eerste plaat maakten…

706
00:53:27,880 --> 00:53:31,280
…er nog werkten
ten tijde van <i>Dark Side of the Moon</i>.

707
00:53:31,360 --> 00:53:35,000
Dat was zes jaar later of zo.

708
00:53:35,080 --> 00:53:38,760
<i>Je moet de gekken op het pad houden</i>

709
00:53:42,240 --> 00:53:46,040
<i>De gek staat op de gang</i>

710
00:53:49,720 --> 00:53:53,680
Er zijn veel dingen die het goed maken.
De tekst is heel goed.

711
00:53:53,760 --> 00:53:56,920
Het concept en de tekst van Roger waren…

712
00:53:57,880 --> 00:54:02,360
Hij had een stap voorwaarts gemaakt
in z'n vaardigheden.

713
00:54:03,040 --> 00:54:04,120
Dus…

714
00:54:04,200 --> 00:54:05,800
En al die dingen samen…

715
00:54:07,040 --> 00:54:11,720
…vormen iets dat duidelijk heeft gewerkt.

716
00:54:16,720 --> 00:54:17,720
De worsteling…

717
00:54:17,800 --> 00:54:18,800
Wat feedback.

718
00:54:18,880 --> 00:54:20,000
…maakte het ook…

719
00:54:20,080 --> 00:54:21,480
Geeft niks.

720
00:54:21,560 --> 00:54:23,520
…interessant.

721
00:54:23,600 --> 00:54:25,240
Daardoor werkte het ook.

722
00:54:25,320 --> 00:54:29,440
Juist.
Wat is rock-'n-roll zonder feedback?

723
00:54:29,520 --> 00:54:31,880
<i>De sleutel weg</i>

724
00:54:32,640 --> 00:54:33,840
<i>Er is iemand</i>

725
00:54:33,920 --> 00:54:37,000
Soms word ik er nostalgisch van.

726
00:54:37,080 --> 00:54:40,640
We hebben vreselijke ruzies gehad.

727
00:54:40,720 --> 00:54:43,640
Maar de volgende dag
ging je weer vrolijk verder.

728
00:54:43,720 --> 00:54:47,720
En die ruzies gingen om
het creëren van het allerbeste…

729
00:54:47,800 --> 00:54:51,280
…en het oneens zijn
over hoe dat kon worden bereikt.

730
00:54:51,360 --> 00:54:53,520
Haal een fruittaartje met slagroom.

731
00:54:53,600 --> 00:54:55,800
Geen idee. Ik was toen heel dronken.

732
00:54:57,320 --> 00:55:00,640
Dave wou altijd
dat je de stemmen niet kon horen.

733
00:55:00,720 --> 00:55:06,120
Ik vond dat dat niet kon.
'Waarom doe je het als je het niet hoort?'

734
00:55:06,200 --> 00:55:07,840
Zo ging dat.

735
00:55:12,440 --> 00:55:13,960
We waren jong en arrogant.

736
00:55:14,040 --> 00:55:17,840
We dachten dat we wisten wat we wilden
en hoe we dat wilden doen.

737
00:55:17,920 --> 00:55:20,600
We hielden ons vaak doof voor goed advies.

738
00:55:23,120 --> 00:55:24,120
Die is goed.

739
00:55:24,200 --> 00:55:25,880
Je moet veel dingen doen.

740
00:55:25,960 --> 00:55:30,040
Je moet zelfverzekerd zijn,
je kunt ook zeggen arrogant.

741
00:55:36,080 --> 00:55:38,280
Ik vind het een hele goede plaat.

742
00:55:38,360 --> 00:55:40,920
Het is ambachtelijk goed gedaan.

743
00:55:41,480 --> 00:55:45,960
En Rick heeft natuurlijk
'Great Gig in the Sky' bijgedragen.

744
00:55:46,480 --> 00:55:48,480
En niet te vergeten 'Us and Them'.

745
00:55:50,200 --> 00:55:51,360
Een geweldig nummer.

746
00:55:51,440 --> 00:55:55,440
Ik ben zo blij
met onze toenmalige samenwerking.

747
00:55:55,520 --> 00:55:58,680
Hij had zeer zeker iets heel bijzonders.

748
00:55:59,560 --> 00:56:00,640
<i>Wij</i>

749
00:56:05,280 --> 00:56:07,080
<i>En zij</i>

750
00:56:07,960 --> 00:56:11,960
Als je een plaat opneemt,
neem je alles apart op.

751
00:56:12,720 --> 00:56:18,760
Je luistert pas naar het geheel
als hij helemaal af is.

752
00:56:21,160 --> 00:56:25,160
Je drukt op de playknop
en luistert naar een heel album.

753
00:56:28,640 --> 00:56:33,920
En het is absoluut magisch.
Ik heb er nooit zo van genoten als toen.

754
00:56:34,520 --> 00:56:36,920
Ik heb de plaat mee naar huis genomen.

755
00:56:37,000 --> 00:56:40,000
Ik speelde hem voor aan Judy,
m'n eerste vrouw.

756
00:56:41,320 --> 00:56:42,640
Toen hij was afgelopen…

757
00:56:44,400 --> 00:56:46,480
…vroeg ik wat ze ervan vond. Zo.

758
00:56:46,560 --> 00:56:48,160
Ze zat te huilen.

759
00:56:48,960 --> 00:56:54,000
Ik word daar nu emotioneel van.
Ik dacht: allejezus, het is ons gelukt.

760
00:56:54,080 --> 00:56:55,120
Moet je kijken.

761
00:56:56,760 --> 00:56:58,840
Dat is heel bijzonder.

762
00:57:08,880 --> 00:57:13,880
Met die plaat hadden we iets bereikt.

763
00:57:13,960 --> 00:57:18,120
Toen hadden we ermee kunnen stoppen.
Zoals The Beatles dat hebben gedaan.

764
00:57:18,720 --> 00:57:21,720
Maar dat deden we niet.
Dat waren we te bang voor.

765
00:57:21,800 --> 00:57:25,200
In zekere zin ben ik blij
dat we doorgeploeterd hebben.

766
00:57:26,080 --> 00:57:28,880
Want we hebben daarna
nog goed werk gemaakt.

767
00:57:28,960 --> 00:57:32,560
Zoals <i>Wish You Were Here</i>, Animals,
<i>The Wall</i> en <i>The Final Cut.</i>

768
00:57:32,640 --> 00:57:34,920
We hebben die vier albums nog gemaakt.

769
00:57:35,560 --> 00:57:40,960
En dat is een oeuvre dat er wezen mag.

770
00:57:41,920 --> 00:57:44,000
<i>En alles wat je creëert</i>

771
00:57:44,560 --> 00:57:46,400
<i>En alles wat je vernietigt</i>

772
00:57:47,200 --> 00:57:49,040
<i>En alles wat je doet</i>

773
00:57:52,200 --> 00:57:56,760
Je moet wel blij zijn
als je zoveel geluk gehad hebt.

774
00:57:56,840 --> 00:58:02,760
Je hebt iets gemaakt wat aanslaat
bij muziekliefhebbers over de hele wereld.

775
00:58:03,360 --> 00:58:06,200
Zo diepgaand en zo langdurig.

776
00:58:06,280 --> 00:58:10,680
Die plaat is al bijna 50 jaar oud.

777
00:58:10,760 --> 00:58:12,080
Het lijkt…

778
00:58:13,400 --> 00:58:18,400
Het is heel opmerkelijk
als je dat voor elkaar krijgt.

779
00:58:30,960 --> 00:58:33,920
FELA IS OVERAL

780
00:58:38,680 --> 00:58:43,400
Ik heb Fela
hier in Studio Three leren kennen.

781
00:58:44,520 --> 00:58:46,600
Hij straalde leiderschap uit.

782
00:58:46,680 --> 00:58:49,360
Sommige mensen hebben
dat charisma nou eenmaal.

783
00:58:49,440 --> 00:58:52,880
Je weet
dat dat sterke persoonlijkheden zijn.

784
00:58:52,960 --> 00:58:54,440
Hij was heel charmant.

785
00:58:54,520 --> 00:58:57,320
Zodra hij met de muzikanten
de studio binnenkwam…

786
00:58:58,040 --> 00:58:59,560
…werd hij iemand anders.

787
00:58:59,640 --> 00:59:03,680
Dan veranderde hij
in die magische muziekman.

788
00:59:03,760 --> 00:59:04,760
Jeff.

789
00:59:05,720 --> 00:59:06,600
Neem maar op.

790
00:59:06,680 --> 00:59:08,720
Kunnen we gaan opnemen?
-Doe maar.

791
00:59:08,800 --> 00:59:11,160
Dat hebben we op de eerste dag opgenomen.

792
00:59:11,240 --> 00:59:14,440
We hebben vrijwel de hele plaat
in één sessie opgenomen.

793
00:59:14,520 --> 00:59:16,480
Als het rode licht brandt.

794
00:59:29,800 --> 00:59:32,920
Ik vind het goed zo.
-Ik ben moe. Laat de opname horen.

795
00:59:43,560 --> 00:59:50,160
Ik ben in 1936 geboren. Ik ben in februari
1965 bij de band van Fela gekomen.

796
00:59:52,520 --> 00:59:55,520
Ik speelde baritonsaxofoon.

797
00:59:59,880 --> 01:00:04,680
Destijds wilde de platenmaatschappij
in Nigeria opnames maken van hem.

798
01:00:04,760 --> 01:00:08,200
Maar de studio's daar waren niet zo goed.

799
01:00:10,680 --> 01:00:14,920
Dus Fela was de reden dat we…

800
01:00:15,000 --> 01:00:18,640
…naar Abbey Road Studios in Londen gingen.

801
01:00:19,880 --> 01:00:26,720
Hij stond erop dat er opgenomen werd
in een uitmuntende studio.

802
01:00:30,840 --> 01:00:37,240
De tweede keer dat we de studio ingingen,
kwam Ginger Baker langs.

803
01:00:38,280 --> 01:00:44,720
We hadden het zo geregeld dat dat album
die avond live werd opgenomen.

804
01:00:44,800 --> 01:00:47,960
Ik stel jullie voor aan Ginger Baker.
Applaus.

805
01:00:48,960 --> 01:00:51,440
Mensen wisten al dat we kwamen.

806
01:00:51,520 --> 01:00:54,560
Fela zelf had daar vrienden.

807
01:00:54,640 --> 01:00:59,240
En natuurlijk
hadden sommigen van ons vrienden daar.

808
01:00:59,320 --> 01:01:02,800
En het nieuws verspreidde zich dus
als een lopend vuurtje.

809
01:01:02,880 --> 01:01:05,960
Fela is in de stad met z'n band.

810
01:01:06,040 --> 01:01:07,040
LIVE OPTREDEN

811
01:01:07,120 --> 01:01:09,160
Geen zorgen. Dat is genoeg.

812
01:01:09,240 --> 01:01:11,960
De plaat wordt opgenomen. We beginnen.

813
01:01:26,440 --> 01:01:29,040
We hadden wijlen Tony Allen.

814
01:01:29,560 --> 01:01:31,160
Die hadden we op drums.

815
01:01:31,240 --> 01:01:35,200
En we hadden Ginger Baker.

816
01:01:36,600 --> 01:01:41,960
Voor ons vertrek hadden we de nummers
die we zouden opnemen al gerepeteerd.

817
01:01:42,840 --> 01:01:44,360
Dat is heel belangrijk.

818
01:01:44,880 --> 01:01:49,080
Tegen de tijd
dat je besluit de studio in te gaan…

819
01:01:49,680 --> 01:01:52,920
…zit het hele geluid in ieders lichaam.

820
01:02:22,640 --> 01:02:28,280
Het sloeg overal ter wereld aan.
Niet alleen in Afrika en Nigeria.

821
01:02:29,000 --> 01:02:30,360
Over de hele wereld.

822
01:02:30,440 --> 01:02:35,000
Vandaag kun je je ervan vergewissen
dat Fela overal is.

823
01:02:44,320 --> 01:02:48,240
Wat is het verschil
tussen EMI en de <i>Titanic</i>?

824
01:02:48,320 --> 01:02:50,400
De <i>Titanic</i> had een goeie band.

825
01:02:56,520 --> 01:03:00,440
1979 is een jaar van wanhoop
voor de platenindustrie.

826
01:03:00,520 --> 01:03:04,840
De winsten dalen en bands uit de jaren 60
verkopen geen platen meer.

827
01:03:11,960 --> 01:03:16,000
DE UITVERKOOP VAN DE EEUW

828
01:03:17,320 --> 01:03:20,400
Ik ben in mei 1979 begonnen.

829
01:03:21,360 --> 01:03:24,800
Toen schoten kleine studio's
als paddenstoelen uit de grond.

830
01:03:24,880 --> 01:03:28,840
Het was natuurlijk zo
dat wij duurder waren.

831
01:03:30,440 --> 01:03:34,240
De baas van de studio, Ken Townsend,
belde me dan op.

832
01:03:34,320 --> 01:03:38,560
En hij zei: 'Er is alweer
een andere groep eigenaar geworden.

833
01:03:38,640 --> 01:03:42,080
Ze hebben boekhouders meegenomen
en die zeggen:

834
01:03:42,160 --> 01:03:46,240
"Hebben we al die rommel nodig?
Wat is dit? Weg ermee. Verkoop het."'

835
01:03:46,880 --> 01:03:52,160
Hij zei: 'Wil jij het hebben?
Het moet naar iemand gaan die erom geeft.'

836
01:03:52,240 --> 01:03:54,520
Ik heb veel van die apparatuur gekocht.

837
01:03:54,600 --> 01:03:56,600
UITVERKOOP VAN DE EEUW

838
01:03:56,680 --> 01:03:59,480
Dit is er gebeurd. 1980.
We hadden zoveel spullen.

839
01:04:00,400 --> 01:04:03,880
De uitverkoop duurde twee dagen,
een zaterdag en een zondag.

840
01:04:03,960 --> 01:04:05,920
Voor Ken draaide alles om Abbey Road.

841
01:04:06,000 --> 01:04:10,720
Dat moest er wel bij varen.
Hij heeft zo hard gevochten als hij kon.

842
01:04:10,800 --> 01:04:13,960
Soms hadden we het niet zo druk
als had gemoeten.

843
01:04:17,200 --> 01:04:20,840
Studio One stond maanden achtereen leeg.

844
01:04:20,920 --> 01:04:25,840
Met wit plakband legden we de lijnen
van een badmintonveld aan.

845
01:04:26,440 --> 01:04:28,840
Daar gingen we tijdens de lunch heen.

846
01:04:34,040 --> 01:04:36,160
Er deden allerlei geruchten de ronde…

847
01:04:36,240 --> 01:04:40,280
…dat we het gingen veranderen
in veel kleinere ruimtes.

848
01:04:40,360 --> 01:04:43,160
Het dreigde zelfs
een parkeerplaats te worden.

849
01:04:43,240 --> 01:04:47,080
Dat vond ik belachelijk.
Iemand had kennelijk de plannen gezien.

850
01:04:47,160 --> 01:04:48,160
TOEKOMSTPLANNEN

851
01:04:48,240 --> 01:04:52,240
Er moest iets gebeuren.
We moesten een andere markt aanboren.

852
01:05:00,480 --> 01:05:04,560
WIE WIL ER NOU GEEN STAR WARS DOEN?

853
01:05:04,640 --> 01:05:09,000
We waren blij
toen we bij Abbey Road aankwamen.

854
01:05:09,080 --> 01:05:12,040
De film was prachtig.
Harrison Ford was geweldig.

855
01:05:12,120 --> 01:05:14,560
Iedereen was blij.
We speelden die rare mars.

856
01:05:14,640 --> 01:05:16,480
ACHTERVOLGING IN DE WOESTIJN

857
01:05:16,560 --> 01:05:19,800
De trompetten bliezen het dak eraf,
dat was heel leuk.

858
01:05:26,240 --> 01:05:29,320
In Denham was
een grote studio voor filmmuziek.

859
01:05:29,400 --> 01:05:31,680
We hoorden dat die dichtging.

860
01:05:31,760 --> 01:05:36,520
Volgens mij heeft Ken ze benaderd
om hier het werk voort te zetten.

861
01:05:37,360 --> 01:05:41,720
We moesten de projectors kopen. We hadden
een 35mm-projector in Studio One.

862
01:05:41,800 --> 01:05:45,520
Daar stond ook een scherm
van ruim 24 meter.

863
01:05:45,600 --> 01:05:48,480
Daarmee had Abbey Road
een nieuwe inkomstenbron.

864
01:05:48,560 --> 01:05:51,080
Die hadden we nodig om te overleven.

865
01:05:54,280 --> 01:05:56,160
We hielden allemaal van Londen.

866
01:05:56,680 --> 01:05:59,400
Als Amerikanen
waren we blij dat we er waren.

867
01:05:59,480 --> 01:06:01,160
We hielden er zoveel van.

868
01:06:01,240 --> 01:06:05,160
De hele sfeer van de studio was zo anders.

869
01:06:05,800 --> 01:06:08,200
Abbey Road was
min of meer jonger en lichter.

870
01:06:08,280 --> 01:06:09,760
We hadden een toptijd.

871
01:06:10,320 --> 01:06:13,560
De film kwam uit
en het publiek vond het geweldig.

872
01:06:13,640 --> 01:06:16,680
Het ging goed. Het werkte.

873
01:06:17,360 --> 01:06:20,360
We zouden zeker terugkomen in Abbey Road.

874
01:06:20,440 --> 01:06:23,800
Ik heb altijd geweten
dat je zou terugkomen.

875
01:06:23,880 --> 01:06:27,400
John Williams en George Lucas kwamen terug
voor <i>Return of the Jedi</i>.

876
01:06:27,480 --> 01:06:29,560
Dat was ook weer geweldig.

877
01:06:29,640 --> 01:06:33,320
We werkten mee aan de <i>Star Wars</i>-reeks.
Wie wil dat nou niet?

878
01:06:45,560 --> 01:06:49,000
Ik begon te werken
aan de muziek voor <i>Star Wars</i>.

879
01:06:49,080 --> 01:06:53,320
Tijdens het componeren besefte ik
dat er een symfonieorkest nodig was.

880
01:06:53,400 --> 01:06:57,040
Een combo met een paar musici
was niet voldoende.

881
01:06:58,080 --> 01:07:04,000
Onze muziekregisseur bij Fox Studios zei:
'Huur een symfonieorkest in in Londen.'

882
01:07:04,080 --> 01:07:05,680
Dat vond ik een prima idee.

883
01:07:05,760 --> 01:07:08,200
Dat werd het London Symphony Orchestra.

884
01:07:09,520 --> 01:07:12,680
Dat was zo opwindend.
Ik zei dat toen en ik zeg het nog.

885
01:07:12,760 --> 01:07:17,760
Het is net alsof je in een Rolls rijdt.
Je staat versteld van het geluid.

886
01:07:17,840 --> 01:07:20,640
Perfectie, balans en een sonoor geluid.

887
01:07:25,360 --> 01:07:31,960
De echte kick was om het in Abbey Road
met een compleet orkest te horen.

888
01:07:32,040 --> 01:07:37,080
Want ze speelden het hele stuk een keer
om te kijken waar ze waren.

889
01:07:37,160 --> 01:07:39,360
6-M-7 nieuw. Take 106.

890
01:07:39,440 --> 01:07:43,400
Het was geweldig,
alsof je een kerstcadeau openmaakte.

891
01:07:46,800 --> 01:07:48,800
HET NOODLOTDUEL

892
01:08:05,840 --> 01:08:10,080
We gingen naar Abbey Road
omdat dat beschikbaar en geschikt was.

893
01:08:10,160 --> 01:08:13,760
We bleven daar en kwamen daar terug
omdat alles zo goed ging.

894
01:08:14,840 --> 01:08:18,800
Tot op de dag van vandaag
willen we nergens anders heen.

895
01:08:18,880 --> 01:08:20,120
Perfect.

896
01:08:20,200 --> 01:08:21,960
Precies wat het nodig had.

897
01:08:22,040 --> 01:08:23,040
Mooi.

898
01:08:23,120 --> 01:08:26,560
Het opnemen was het leukste,
vooral met Johnny erbij.

899
01:08:26,640 --> 01:08:29,040
Het was als een tweede thuis.

900
01:08:30,160 --> 01:08:33,760
Als je naar de kantine ging,
zag je foto's aan de muur hangen.

901
01:08:33,840 --> 01:08:37,320
Je bracht daar
acht tot tien uur per dag door.

902
01:08:38,040 --> 01:08:41,040
Het is belangrijk
dat je je op je gemak voelt.

903
01:08:41,120 --> 01:08:43,560
Zo'n kantine is typisch Brits.

904
01:08:43,640 --> 01:08:44,880
Dat kennen wij niet.

905
01:08:44,960 --> 01:08:49,480
We hebben wel studiokantines,
maar daar is geen alcohol verkrijgbaar.

906
01:08:49,560 --> 01:08:54,520
Ik had niet de indruk
dat daardoor de pauzes langer duurden.

907
01:08:54,600 --> 01:08:57,960
Misschien kwam iedereen
wat meer ontspannen van de lunch af.

908
01:08:58,040 --> 01:08:59,280
Dat was goed.

909
01:09:03,200 --> 01:09:04,280
Dat stuk is mooi.

910
01:09:04,360 --> 01:09:08,080
Werkt dat goed?
-Ja, prima. Dat is een belangrijke scène.

911
01:09:10,920 --> 01:09:14,400
Abbey Road is heel bijzonder.
Heel specifiek.

912
01:09:16,120 --> 01:09:20,400
De ruimte heeft een heel eigen geluid.

913
01:09:22,040 --> 01:09:25,680
Het leek niet perfect te zijn.
Het leek te krap te zijn.

914
01:09:27,800 --> 01:09:29,880
Het is een beetje een schoenendoos.

915
01:09:29,960 --> 01:09:35,360
Terwijl die oude opnamepodia
zoals we die in Hollywood hadden…

916
01:09:35,440 --> 01:09:37,440
…van een enorme omvang waren.

917
01:09:37,520 --> 01:09:40,720
Dan heb je
heel veel echo en ruimtelijkheid.

918
01:09:41,600 --> 01:09:46,160
Dat kan afleiden van de articulatie
en specifieke instrumenten.

919
01:09:53,200 --> 01:09:57,760
Abbey Road leek perfect.
Het was droog genoeg, niet te galmend.

920
01:09:57,840 --> 01:10:01,480
En niet zo droog
dat het niet meer ruimtelijk was.

921
01:10:01,560 --> 01:10:03,800
Het heeft een prettig geluid.

922
01:10:03,880 --> 01:10:06,120
Oké, Sean. We kunnen opnemen.

923
01:10:06,200 --> 01:10:10,440
Ideaal eigenlijk voor een orkest
van die omvang en dat soort werk.

924
01:10:11,160 --> 01:10:13,120
Het is een geschenk aan de muziek.

925
01:10:27,680 --> 01:10:31,720
Ik heb niet op de muren geklopt,
maar die zijn helemaal goed.

926
01:10:31,800 --> 01:10:36,280
Het is niet vergelijkbaar
met een andere studio in Londen…

927
01:10:36,360 --> 01:10:38,000
…of misschien wel wereldwijd.

928
01:10:42,840 --> 01:10:44,000
Bravo. Pauze.

929
01:10:47,240 --> 01:10:49,240
Beatles We Houden Van Jullie

930
01:10:55,240 --> 01:11:00,400
DE BRITPOPGENERATIE

931
01:11:01,080 --> 01:11:03,760
We begonnen hier in '79 aan <i>Be Here Now</i>.

932
01:11:03,840 --> 01:11:07,920
We waren wat onbesuisd
en ons werd verzocht te vertrekken.

933
01:11:10,080 --> 01:11:13,400
Daar waren we trots op.
Uit Abbey Road geschopt worden is…

934
01:11:13,480 --> 01:11:15,160
Dat is The Stones nooit gebeurd.

935
01:11:15,240 --> 01:11:17,360
We hadden hier een feestje.

936
01:11:17,440 --> 01:11:20,160
Maar het klopt niet
dat we eruit geschopt zijn.

937
01:11:20,240 --> 01:11:21,320
Volgens mij niet.

938
01:11:21,400 --> 01:11:25,760
We hebben niks gesloopt.
En als je hier iets komt slopen…

939
01:11:25,840 --> 01:11:29,480
…moet je zelf gesloopt worden.
Dat zou echt nooit gebeurd zijn.

940
01:11:29,560 --> 01:11:34,040
De reden
dat ons werd verzocht te vertrekken was…

941
01:11:34,880 --> 01:11:38,160
We zaten hier op een avond binnen
met alle lichten uit.

942
01:11:38,240 --> 01:11:44,080
We draaiden alle Beatlesplaten
lomphard achter elkaar in het donker.

943
01:11:44,160 --> 01:11:46,320
Volgens mij is er iets ontploft.

944
01:11:50,400 --> 01:11:52,400
We waren hier een keer nog laat.

945
01:11:52,480 --> 01:11:54,760
We waren allemaal van de wereld.

946
01:11:54,840 --> 01:11:57,240
We zaten in de hoeken wat te drinken.

947
01:11:57,320 --> 01:12:00,720
We luisterden
naar <i>Rubber Soul</i> en Pepper en zo.

948
01:12:00,800 --> 01:12:02,560
Erger dan dat werd het niet.

949
01:12:04,400 --> 01:12:07,800
We hebben onze laatste plaat
hier helemaal opgenomen.

950
01:12:10,440 --> 01:12:14,000
Toen ze de tweede keer kwamen,
waren we iets beter op ze voorbereid.

951
01:12:14,080 --> 01:12:16,840
We hadden een knus hoekje voor ze gemaakt.

952
01:12:17,920 --> 01:12:20,920
We hadden banken neergezet,
dan konden ze relaxen.

953
01:12:22,800 --> 01:12:26,800
Ik liep om een uur of negen 's morgens
naar beneden.

954
01:12:26,880 --> 01:12:30,120
Ik kwam Liam tegen,
opgedoft en met een mooie hoed.

955
01:12:30,960 --> 01:12:35,720
Ik zei: 'Wat ben je vroeg.
Zo vroeg hadden we je niet verwacht.'

956
01:12:35,800 --> 01:12:40,520
Hij zei: 'Ik loop al uren te dubben
wat ik aan moet op m'n eerste dag hier.'

957
01:12:40,600 --> 01:12:42,800
<i>Ik ben terug in het vuur</i>

958
01:12:42,880 --> 01:12:45,800
<i>Losgeslagen</i>
<i>Maar goed vastgebonden</i>

959
01:12:45,880 --> 01:12:48,880
<i>Kom binnen</i>
<i>Kom naar buiten vanavond</i>

960
01:12:48,960 --> 01:12:53,520
Ik kwam als eerste binnen en ging
als laatste weg. Je moet het voelen.

961
01:12:53,600 --> 01:12:58,320
Je kunt niet even aanwippen en zeggen:
'Geef maar een gil als ik nodig ben.'

962
01:12:58,400 --> 01:12:59,800
Dat kan echt niet.

963
01:12:59,880 --> 01:13:05,000
Je moet alles
in je aderen laten doordringen.

964
01:13:05,080 --> 01:13:06,520
En in je ziel ook.

965
01:13:08,200 --> 01:13:11,400
Naar Abbey Road gaan
was alsof je naar de kerk ging.

966
01:13:11,480 --> 01:13:13,120
Dat was de laatste.

967
01:13:13,200 --> 01:13:16,720
Volgens mij was dat de laatste plaat:
<i>Dig Out Your Soul</i>.

968
01:13:25,400 --> 01:13:30,480
Een enorm deel van m'n platenverzameling
is hier gemaakt.

969
01:13:31,120 --> 01:13:33,520
M'n muzikale taal is hier geboren.

970
01:13:33,600 --> 01:13:35,480
M'n kapsel is hier geboren.

971
01:13:36,600 --> 01:13:40,080
Wij waren de grootste Beatlesfans,
afgezien van henzelf misschien.

972
01:13:44,160 --> 01:13:49,480
Het moet zo'n voorrecht zijn geweest
om in de jaren 60 twintiger te zijn.

973
01:13:49,560 --> 01:13:52,480
Het begint met The Beatles
en dan komen The Stones…

974
01:13:52,560 --> 01:13:55,840
…The Who en The Kinks en zo.
Een gouden tijd om te leven.

975
01:13:55,920 --> 01:13:59,960
Dat kwam door de drugs, hè?
Begrijp je wel?

976
01:14:00,040 --> 01:14:03,560
Of misschien niet.
Misschien de vrije liefde, wat dan ook.

977
01:14:03,640 --> 01:14:09,160
Het was een overgang
van de oorlogsperiode naar iets…

978
01:14:09,240 --> 01:14:12,280
Ze zeggen
dat het door de drugs kwam of dit en dat.

979
01:14:12,360 --> 01:14:14,640
Of het kwam door de minirok
of wat dan ook.

980
01:14:14,720 --> 01:14:18,400
Maar iedereen liet zich meer gaan
en ontspande wat.

981
01:14:20,520 --> 01:14:24,920
Opvolgende generaties kijken meer terug.

982
01:14:25,000 --> 01:14:28,880
Maar de generatie die de oorlogsgruwelen
achter zich had gelaten…

983
01:14:28,960 --> 01:14:31,040
…had geen reden voor nostalgie.

984
01:14:32,560 --> 01:14:35,280
Rantsoenering en de blitzkrieg.
Nee, bedankt.

985
01:14:35,360 --> 01:14:38,120
Die keek vooruit. Dat was juist zo goed.

986
01:14:38,200 --> 01:14:42,840
Die heeft ons
de beste muziek aller tijden gegeven.

987
01:14:55,720 --> 01:14:58,360
Abbey Road is
geen studio van het verleden.

988
01:14:59,080 --> 01:15:01,240
Het is zeker een studio van de toekomst.

989
01:15:05,680 --> 01:15:07,480
Misschien ben ik gewoon ouderwets.

990
01:15:07,560 --> 01:15:12,800
Ik hou van wat Abbey Road
voor mij betekent, dat wil ik delen.

991
01:15:12,880 --> 01:15:17,120
Mensen hebben mij muziek bijgebracht
door met me te delen…

992
01:15:17,200 --> 01:15:19,120
IVORS ACADEMY
SONGSCHRIJVERSKAMP

993
01:15:19,200 --> 01:15:21,720
…wat andere muziek in hun leven betekende.

994
01:15:21,800 --> 01:15:23,800
Elyse.
-Spreek je dat zo uit?

995
01:15:25,080 --> 01:15:30,640
Hier zijn zoveel
enorm succesvolle popplaten gemaakt.

996
01:15:31,440 --> 01:15:36,240
Mensen geloven niet
dat dat puur toeval is.

997
01:15:39,720 --> 01:15:43,920
Ze denken
dat er iets magisch is aan Abbey Road.

998
01:15:44,000 --> 01:15:48,800
Ik heb het gevoel
dat die magie in de artiest zit.

999
01:15:50,920 --> 01:15:53,800
Maar artiesten zijn bijgelovig.

1000
01:15:55,720 --> 01:15:59,120
Op een vreemde manier
wordt bij binnenkomst…

1001
01:15:59,920 --> 01:16:06,800
…de band die je
tussen artiesten en producer moet hebben…

1002
01:16:06,880 --> 01:16:09,080
…vrijwel meteen gesmeed.

1003
01:16:12,400 --> 01:16:19,240
Voor mij is Abbey Road
de grote gelijkmaker in onze relatie.

1004
01:16:19,880 --> 01:16:24,240
<i>Zonlicht, nieuw leven</i>
<i>Groots leven, paradijs</i>

1005
01:16:24,320 --> 01:16:27,520
Wat ook je smaak in muziek is…
-Of je passie.

1006
01:16:27,600 --> 01:16:29,800
Wat je passies ook zijn…

1007
01:16:29,880 --> 01:16:35,160
…ze zitten in de muren
en ze liggen op de panelen. Alles is hier.

1008
01:16:35,240 --> 01:16:40,800
Als je hier komt,
kun je bijna de inspiratie opsnuiven.

1009
01:16:40,880 --> 01:16:45,080
Je zegt: 'Ik zit in dezelfde ruimte
waarin die en die heeft gezeten.'

1010
01:16:45,160 --> 01:16:49,720
Voor je gevoel kun je deel uitmaken
van de geschiedenis van Abbey Road.

1011
01:16:52,080 --> 01:16:53,240
Wat opwindend.

1012
01:16:53,320 --> 01:16:56,200
Wat mij betreft is dat goed.
Dat laten we zo.

1013
01:16:58,640 --> 01:17:01,600
Dat is het goeie begin.
-Dat is cool.

1014
01:17:01,680 --> 01:17:03,480
'Lieve help.'

1015
01:17:07,400 --> 01:17:10,480
Na het maken van deze film
met deze verhalen…

1016
01:17:10,560 --> 01:17:15,360
…besef ik dat artiesten hier de inspiratie
vinden om de grenzen te verleggen.

1017
01:17:15,440 --> 01:17:17,000
1981
ABBEY ROAD 50 jaar

1018
01:17:17,080 --> 01:17:20,600
Zoals Kate Bush,
die hier haar derde album maakte…

1019
01:17:20,680 --> 01:17:23,480
…waarop ze voor het eerst
haar muziek produceerde.

1020
01:17:27,080 --> 01:17:28,560
We werkten in Studio Two…

1021
01:17:28,640 --> 01:17:29,480
STEM VAN KATE BUSH

1022
01:17:29,560 --> 01:17:32,120
…met het buizenmengpaneel
dat The Beatles gebruikten.

1023
01:17:33,720 --> 01:17:37,400
De liveruimte was al die tijd
onaangeroerd gebleven.

1024
01:17:38,200 --> 01:17:43,840
Ze waren bang dat het geluid veranderde
als er ook maar geschilderd werd.

1025
01:17:52,880 --> 01:17:56,880
We hebben de video van 'Sat In Your Lap'
in Studio Two opgenomen.

1026
01:17:58,040 --> 01:18:02,040
<i>Ik zie de mensen werken</i>
<i>Ik zie dat het voor ze werkt</i>

1027
01:18:02,920 --> 01:18:07,040
<i>En dus wil ik meedoen</i>
<i>Maar dan merk ik dat het me pijn doet</i>

1028
01:18:07,640 --> 01:18:11,040
Het was heel leuk
en de eerste keer dat ik regisseerde.

1029
01:18:12,000 --> 01:18:14,400
Veel commerciële studio's waren gesloten.

1030
01:18:15,080 --> 01:18:19,720
Abbey Road heeft niet alleen overleefd,
het blijft zich ontwikkelen.

1031
01:18:24,800 --> 01:18:28,280
Studio One werd gebouwd voor orkesten.

1032
01:18:29,400 --> 01:18:34,280
De eerste liveopname was van Edward Elgar
en het London Symphony Orchestra.

1033
01:18:35,640 --> 01:18:41,520
En 70 jaar later maakten
Kanye West en John Legend de cirkel rond.

1034
01:18:43,520 --> 01:18:44,680
Wil je alleen dit?

1035
01:18:44,760 --> 01:18:48,760
Ik was me zeker bewust
van de geschiedenis van Abbey Road.

1036
01:18:48,840 --> 01:18:49,840
STEM VAN KANYE WEST

1037
01:18:49,920 --> 01:18:53,360
Dat is een van de redenen
dat het zo belangrijk voelde.

1038
01:18:53,440 --> 01:18:56,240
We hebben er
zoveel tijd en moeite ingestoken.

1039
01:18:56,320 --> 01:19:00,480
We hadden alles goed voorbereid
en oefenden heel hard.

1040
01:19:00,560 --> 01:19:02,960
We wilden de traditie in ere houden.

1041
01:19:03,040 --> 01:19:07,040
We wilden de mystiek van
deze legendarische studio in ere houden.

1042
01:19:07,120 --> 01:19:09,680
<i>Voordat je me vraagt</i>
<i>Vandaag werk te zoeken</i>

1043
01:19:09,760 --> 01:19:12,240
<i>Mag ik dan meer krijgen</i>
<i>Dan het minimumloon?</i>

1044
01:19:12,320 --> 01:19:14,600
<i>Ik weet dat de regering</i>
<i>Me maande tot kalmte</i>

1045
01:19:14,680 --> 01:19:18,120
<i>We moeten bidden</i>
<i>Zoals de dominees zeggen</i>

1046
01:19:18,200 --> 01:19:20,160
<i>Allahu Akbar</i>
<i>Geef hem wat hippe auto's</i>

1047
01:19:20,240 --> 01:19:22,480
<i>De dingen op het scherm</i>
<i>Zijn niet van ons</i>

1048
01:19:22,560 --> 01:19:25,160
<i>Maar die **** komen uit de buurt</i>
<i>Die dromen zijn niet ver</i>

1049
01:19:25,240 --> 01:19:27,760
<i>Waar ik vandaan kom</i>
<i>Zijn de dealers de sterren</i>

1050
01:19:27,840 --> 01:19:30,080
<i>Als ze auto's stelen</i>
<i>Zien ze politieauto's</i>

1051
01:19:30,160 --> 01:19:32,320
<i>Ze willen ons allemaal opsluiten</i>

1052
01:19:32,400 --> 01:19:33,400
<i>Ik weet het</i>

1053
01:19:33,480 --> 01:19:34,960
<i>En ik heb ze horen zeggen</i>

1054
01:19:35,040 --> 01:19:37,280
Optreden in Abbey Road was gewoon…

1055
01:19:37,360 --> 01:19:42,040
Daar droom je van
als je muzikant of rapper wilt worden.

1056
01:19:42,120 --> 01:19:44,000
Het is niet te bevatten.

1057
01:19:44,080 --> 01:19:47,720
Als het ter sprake komt,
zeg je: 'Kunnen we dat echt doen?'

1058
01:19:52,240 --> 01:19:54,200
We hebben veel orkestraties gedaan.

1059
01:19:54,280 --> 01:19:58,760
Het lag voor de hand
dat we met strijkers zouden werken.

1060
01:19:58,840 --> 01:20:04,160
Ik dacht dat dat het niveau zou verhogen.
Dit is ook weer klassieke hiphop.

1061
01:20:04,240 --> 01:20:05,360
<i>…dat je hem ziet</i>

1062
01:20:05,440 --> 01:20:08,240
<i>Wandel in z'n voetstappen</i>
<i>En probeer hem te zijn</i>

1063
01:20:08,320 --> 01:20:10,760
<i>De duivel leeft</i>
<i>Ik voel hem ademen</i>

1064
01:20:11,560 --> 01:20:17,640
In Abbey Road voel je je
in een paradijselijke omgeving.

1065
01:20:17,720 --> 01:20:20,760
Alles wat je wilt is mogelijk.

1066
01:20:20,840 --> 01:20:25,760
Dat John daar was met de piano,
de instrumentatie, de orkestratie.

1067
01:20:26,840 --> 01:20:30,640
Al die dingen…
M'n verbeelding sloeg ervan op hol.

1068
01:21:04,040 --> 01:21:07,360
M'n ontwikkeling kwam op gang
toen ik hier voor het eerst kwam.

1069
01:21:07,440 --> 01:21:11,400
Iets wat je voor het eerst doet
vergeet je nooit meer.

1070
01:21:11,480 --> 01:21:17,280
Hier zijn zoveel mensen geweest
die belangrijke muziek hebben gemaakt…

1071
01:21:17,360 --> 01:21:21,840
…die ervoor heeft gezorgd
dat het perspectief van mensen veranderde.

1072
01:21:22,760 --> 01:21:28,920
Daardoor word je aangemoedigd
je werk naar een hoger niveau te tillen.

1073
01:21:30,200 --> 01:21:32,760
Er zit gewoon iets in die ruimte.

1074
01:21:33,720 --> 01:21:36,320
Als je dat snapt en in je opneemt…

1075
01:21:36,400 --> 01:21:41,120
…maak je volgens mij iets
wat echt ontroerend en oprecht mooi is.

1076
01:21:41,200 --> 01:21:42,280
Vind ik.

1077
01:21:45,920 --> 01:21:52,000
<i>Hoor m'n stem</i>

1078
01:21:52,600 --> 01:21:58,360
<i>Hoor m'n dromen</i>

1079
01:21:59,520 --> 01:22:02,880
Als je ergens binnenkomt
waar zoveel geschiedenis is…

1080
01:22:02,960 --> 01:22:04,920
…heeft het iets heiligs.

1081
01:22:05,000 --> 01:22:06,480
Alles wat er voor je is geweest.

1082
01:22:07,240 --> 01:22:12,440
Mensen willen hier komen opnemen.
Ze willen het geluid van Abbey Road.

1083
01:22:13,360 --> 01:22:19,080
<i>Hoor m'n woorden</i>

1084
01:22:19,160 --> 01:22:22,360
Je krijgt van die vluchtige momenten
die langskomen.

1085
01:22:22,440 --> 01:22:26,240
Dan kun je verbonden worden
met mensen die betekenisvol zijn…

1086
01:22:26,320 --> 01:22:30,800
…en gevuld met emotie en liefde
en zulke dingen.

1087
01:22:30,880 --> 01:22:35,880
Soms gebeurde dat in Abbey Road.
Dat was heel bijzonder.

1088
01:22:40,440 --> 01:22:43,800
Ik heb het gevoel
dat ik daar in Studio Two ben geboren…

1089
01:22:43,880 --> 01:22:50,480
…en dat Abbey Road me tot leven
heeft gewekt en het me heeft geleerd.

1090
01:22:52,720 --> 01:22:55,720
Het is hier begonnen
en wie weet eindigt het hier.

1091
01:22:55,800 --> 01:22:58,520
Maar zo belangrijk is het voor me.

1092
01:23:00,080 --> 01:23:03,320
<i>Van hoop en begeerte</i>

1093
01:23:03,400 --> 01:23:06,440
<i>En ik zal ze vrijlaten</i>

1094
01:23:06,520 --> 01:23:10,360
Studio's zijn verzamelplaatsen
voor mensen met dezelfde instelling.

1095
01:23:10,440 --> 01:23:14,240
Dat geldt ook voor platenzaken,
cafés en voetbalstadions.

1096
01:23:14,320 --> 01:23:20,440
Daar ben je bij andere muzikanten
en maak je muziek met andere muzikanten.

1097
01:23:21,240 --> 01:23:25,280
Het is iets heel spiritueels.
Dat kan ik niet genoeg benadrukken.

1098
01:23:25,360 --> 01:23:30,480
<i>Hoor m'n dromen</i>

1099
01:23:30,560 --> 01:23:33,640
In Abbey Road
kun je het erfgoed niet negeren.

1100
01:23:33,720 --> 01:23:38,280
Het is te vergelijken
met een theepot die je nooit schoonmaakt.

1101
01:23:38,360 --> 01:23:42,880
Je moet de aanslag laten zitten,
want die geeft de thee smaak.

1102
01:23:42,960 --> 01:23:44,640
Zo zijn studio's ook.

1103
01:23:46,200 --> 01:23:48,440
Als je binnenkomt in Studio Two…

1104
01:23:49,360 --> 01:23:53,000
…voel je dat de muren doordrenkt zijn
met geweldige muziek.

1105
01:23:56,200 --> 01:24:03,000
De nummers die we hier hebben opgenomen
zijn ongelooflijke herinneringen.

1106
01:24:03,720 --> 01:24:07,000
We hebben hier
met fantastische mensen gewerkt.

1107
01:24:08,960 --> 01:24:11,960
Dus ik heb echt geweldige herinneringen.

1108
01:24:15,480 --> 01:24:18,040
Als deze muren konden zingen…

1109
01:24:21,200 --> 01:24:28,080
<i>Hoor m'n stem</i>

1110
01:24:30,120 --> 01:24:32,360
Hier is iemand voor je.

1111
01:24:32,440 --> 01:24:34,120
Hallo?

1112
01:24:34,200 --> 01:24:36,480
Hoi, jongens.

1113
01:24:36,560 --> 01:24:39,720
Hoe gaat het?
-Goed. We zijn klaar.

1114
01:24:39,800 --> 01:24:41,520
Zijn jullie klaar?

1115
01:24:41,600 --> 01:24:43,360
Ik hou van je. Hou je taai.

1116
01:24:43,440 --> 01:24:45,000
Ik ook van jou.

1117
01:24:46,560 --> 01:24:48,440
Was je een fan van bepaalde muziek?

1118
01:24:48,520 --> 01:24:50,560
Hallo.
-Vraag hem dat nog eens.

1119
01:24:53,440 --> 01:24:56,160
Fantastisch.
-Ik wou net zeggen…

1120
01:24:56,720 --> 01:24:57,720
Geweldig.

1121
01:25:00,200 --> 01:25:02,960
Al die coole mensen. Waar hang ik?

1122
01:25:06,640 --> 01:25:08,360
Die rijdt gewoon door.

1123
01:25:10,400 --> 01:25:12,840
Geen stroom meer. Zo kan ik niet werken.

1124
01:25:12,920 --> 01:25:15,560
Hierop drukken. Dan op play drukken.

1125
01:25:22,280 --> 01:25:23,280
Dat was het.

1126
01:28:10,920 --> 01:28:12,920
Vertaling: Chris Reuvers