1
00:00:06,027 --> 00:00:07,945
NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:22,209 --> 00:00:23,044
Tak?

3
00:00:23,127 --> 00:00:26,213
- Przeszkadzają ci osoby na ulicy, które…
- Tak.

4
00:00:30,217 --> 00:00:35,389
…zatrzymują się w tłumie,
patrzą w mapę albo…

5
00:00:38,809 --> 00:00:41,520
Niestety nie zdążę odpowiedzieć
na to pytanie.

6
00:00:42,146 --> 00:00:45,816
Jasne, przeszkadzają mi ludzie na ulicy.
Już tłumaczę.

7
00:00:45,900 --> 00:00:49,236
Powinnam napisać manifest.
No wiecie, byłam pisarką.

8
00:00:51,405 --> 00:00:58,162
Tytuł niech posłuży za radę osobom,
o których mówimy: Udawaj, że to miasto.

9
00:00:59,789 --> 00:01:01,082
Udawaj, że to miasto.

10
00:01:01,165 --> 00:01:05,419
Nie mogę nigdy sobie zapalić

11
00:01:05,503 --> 00:01:08,297
bez dziesięciu osób pytających o drogę.

12
00:01:08,380 --> 00:01:12,009
Co mnie dziwi, bo myślę sobie:
„Wyglądam aż tak serdecznie?”.

13
00:01:30,444 --> 00:01:32,947
Nowojorskie ulice kryją wiele rzeczy.

14
00:01:33,823 --> 00:01:38,160
Mamy mnóstwo przejść dla pieszych,
choć tylko ja się z nich korzystam.

15
00:01:38,244 --> 00:01:40,121
Zawsze krzyczę na samochody.

16
00:01:41,580 --> 00:01:43,582
Choć kierowcy to olewają.

17
00:01:46,460 --> 00:01:50,214
Mamy tu graffiti i reklamy.

18
00:01:52,133 --> 00:01:57,972
W Nowym Jorku są też liczne miejsca
z tabliczkami w chodnikach.

19
00:01:58,055 --> 00:02:00,975
Uwielbiam ten aspekt miasta,

20
00:02:01,058 --> 00:02:05,354
bo autorzy liczyli,
że ktoś się zatrzyma i na nie spojrzy.

21
00:02:05,896 --> 00:02:08,941
Choć pewnie nie sądzili,
że będę to tylko ja.

22
00:02:09,650 --> 00:02:13,779
Cała reszta gapi się w telefony,
ale uznali, że Fran im wystarczy,

23
00:02:13,863 --> 00:02:15,573
więc i tak je zamontowali.

24
00:02:15,656 --> 00:02:20,077
WŁASNOŚĆ RODZINY HESSÓW
NIEPRZEZNACZONE DO UŻYTKU PUBLICZNEGO

25
00:02:23,497 --> 00:02:26,542
Niedaleko biblioteki
mamy tabliczki z pisarzami.

26
00:02:26,625 --> 00:02:29,336
PROMOWANIE KLASYKÓW
LITERATURY ŚWIATOWEJ

27
00:02:29,420 --> 00:02:31,964
Są tam też cytaty.

28
00:02:32,756 --> 00:02:35,759
Ktoś optymistycznie uznał,
że ludzie będą je czytać.

29
00:02:35,843 --> 00:02:39,054
NIEKTÓRE KSIĄŻKI SIĘ PRÓBUJE,
INNE POŁYKA, ŻUJE I TRAWI

30
00:02:43,392 --> 00:02:46,729
FRAN LEBOWITZ NA ŻYWO!

31
00:02:46,812 --> 00:02:48,355
Tak, kolega na tyłach.

32
00:02:48,439 --> 00:02:53,360
- Pierwszy raz wpadłem na twój występ.
- Świetny sposób na przełamanie lodów.

33
00:02:59,742 --> 00:03:01,952
- Tak?
- Jak opiszesz swój styl życia?

34
00:03:02,661 --> 00:03:04,246
Mój styl życia?

35
00:03:04,330 --> 00:03:06,290
Nie użyłabym takiego określenia.

36
00:03:10,044 --> 00:03:12,671
- Brawo.
- Tak bym to opisała.

37
00:03:20,679 --> 00:03:24,850
- Co cię trzyma w Nowym Jorku?
- Ludzie często mnie o to pytają.

38
00:03:24,934 --> 00:03:27,102
A dokąd miałabym się wynieść?

39
00:03:27,895 --> 00:03:30,147
Albo inaczej.

40
00:03:30,231 --> 00:03:33,692
Gdybym miała coś na oku,
to już bym tam była.

41
00:03:37,154 --> 00:03:39,657
- I co wy na to?
- Może być.

42
00:03:39,740 --> 00:03:40,950
No to działamy.

43
00:03:44,703 --> 00:03:46,288
- Proszę.
- Przepraszam.

44
00:03:46,372 --> 00:03:50,292
Mówiłem ci, że nie należy kręcić
we własnym aucie albo mieszkaniu.

45
00:03:50,376 --> 00:03:54,505
Powiedziałeś to po tym,
gdy ekipa zniszczyła moją furę.

46
00:04:31,792 --> 00:04:34,128
Czy narzekanie coś zmienia?

47
00:04:34,211 --> 00:04:36,005
- Pytasz, czy pomaga?
- Tak.

48
00:04:37,298 --> 00:04:42,594
- Pytasz, czy liczę, że to coś da?
- Tak.

49
00:04:42,678 --> 00:04:45,764
Niezbyt. Ale oczywiście
nadal jestem młodą kobietą.

50
00:04:46,390 --> 00:04:51,395
Poznałam kiedyś na przyjęciu psychiatrę
i powiedziałam mu:

51
00:04:52,855 --> 00:04:55,482
„Chyba nie znam nudniejszego zawodu”.

52
00:04:55,566 --> 00:05:02,448
A on odparł: „Nie wiesz, jak to jest
kształcić się przez 14 lat,

53
00:05:02,531 --> 00:05:05,492
by ciągle słuchać ludzi
narzekających na hałas.

54
00:05:07,244 --> 00:05:10,164
Tak wygląda kariera psychiatry
w Nowym Jorku.

55
00:05:10,664 --> 00:05:15,794
Wszędzie rozmawia się o matce albo mężu,
ale w Nowym Jorku o hałasie.

56
00:05:15,878 --> 00:05:20,257
Umawiają się, płacą 500 dolców
i narzekają na hałas.

57
00:05:20,341 --> 00:05:23,010
Nowy Jork nigdy nie nudzi.

58
00:05:23,093 --> 00:05:28,432
Załóżmy, że siedzę i na coś czekam,
na przykład na kurs metrem.

59
00:05:28,515 --> 00:05:33,145
Albo siedzę już w środku i czekam,
aż maszyna w końcu ruszy.

60
00:05:34,730 --> 00:05:39,360
Większość osób gapi się w telefony.
Parę czyta, ale ja do nich nie należę.

61
00:05:39,443 --> 00:05:43,322
Siedzę i patrzę na osobę obok.

62
00:05:43,989 --> 00:05:48,994
Zazwyczaj takie obserwacje
są nad wyraz interesujące.

63
00:05:49,078 --> 00:05:50,871
To widać na ulicach.

64
00:05:50,954 --> 00:05:55,417
Nie tylko ludzi z nosami w telefonach
lub stojących na środku chodnika.

65
00:05:56,877 --> 00:06:01,048
Ale też takich, którzy robią rzeczy,
o których bym nigdy nie pomyślała.

66
00:06:01,131 --> 00:06:04,009
Nie mam komórki, więc nie piszę SMS-ów.

67
00:06:04,093 --> 00:06:09,890
Ale gdybym miała i je pisała,
nigdy nie robiłabym tego, idąc chodnikiem.

68
00:06:09,973 --> 00:06:15,729
Parę miesięcy temu miała miejsce sytuacja,
która przelała czarę goryczy.

69
00:06:16,772 --> 00:06:19,566
Dzieciak jechał na rowerze Siódmą Aleją.

70
00:06:20,651 --> 00:06:22,569
Jedną ręką coś pisał.

71
00:06:22,653 --> 00:06:25,364
W drugiej miał pizzę, którą wcinał.

72
00:06:25,447 --> 00:06:28,992
Prowadził z pomocą łokci.
Trzymał je na kierownicy.

73
00:06:29,076 --> 00:06:33,622
Nie zauważył, że mógł mnie potrącić.
Dlatego zwróciłam na niego uwagę.

74
00:06:33,705 --> 00:06:40,587
I myślę sobie: „Wiem, że każdego dnia
mogę zginąć na ulicy.

75
00:06:41,171 --> 00:06:43,590
A ktoś taki uważa, że nic go nie spotka”.

76
00:06:44,425 --> 00:06:50,347
Nawet bez tego pisania i pizzy…
No i jeszcze te łokcie na kierownicy!

77
00:06:50,431 --> 00:06:54,101
Gdybym wsiadła na rower
i jechała prawidłowo,

78
00:06:54,184 --> 00:06:58,772
to nie wjechałabym na Siódmą Aleję,
bo wiem, jak należy korzystać z roweru.

79
00:06:58,856 --> 00:07:03,902
Dlatego dziwię się,
że każdego dnia dziesiątki tysięcy ludzi

80
00:07:03,986 --> 00:07:07,573
nie giną tragicznie
na ulicach Nowego Jorku.

81
00:07:07,656 --> 00:07:10,784
To zadziwiające,
bo mieszkają tu miliony osób,

82
00:07:11,618 --> 00:07:14,037
a tylko ja patrzę, jak idę.

83
00:07:14,580 --> 00:07:18,709
Tylko ja uważam na takie rzeczy
spośród wszystkich mieszkańców.

84
00:07:18,792 --> 00:07:20,919
A co jest najgorsze?

85
00:07:21,003 --> 00:07:23,839
Jest wiele złych rzeczy,
ale najgorsze jest to,

86
00:07:23,922 --> 00:07:26,758
że nowojorczycy zapomnieli,
jak się chodzi.

87
00:07:27,759 --> 00:07:32,639
Kiedyś doceniałam w tym mieście to,
że było w nim od groma ludzi,

88
00:07:33,182 --> 00:07:39,354
ale każdy wiedział,
że gdy zbliża się do innych ludzi,

89
00:07:39,438 --> 00:07:41,899
- to każdy trochę się przesuwa.
- Tak.

90
00:07:41,982 --> 00:07:45,277
Dlatego każdy wracał cały do domu.

91
00:07:50,532 --> 00:07:53,076
Teraz już tak nie jest.

92
00:07:53,952 --> 00:07:55,579
Jak na to reaguję?

93
00:07:55,662 --> 00:08:01,793
A nie robią tego, bo siedzą w telefonach
albo interesują się tylko sobą.

94
00:08:02,294 --> 00:08:06,590
Zdarzyło mi się wpaść na kogoś,
kto nie patrzył, jak idzie,

95
00:08:06,673 --> 00:08:09,510
a ja celowo dałam mu na mnie wpaść.

96
00:08:09,593 --> 00:08:14,264
Spojrzał na mnie wkurzony, a ja na to:
„No proszę, nie jestem sama w hotelu”.

97
00:08:15,224 --> 00:08:19,311
Dlatego radzę takim ludziom,
by udawali, że to miasto.

98
00:08:19,394 --> 00:08:22,064
Miasto, w którym są inni ludzie.

99
00:08:22,147 --> 00:08:26,109
By udawali,
że w tym mieście są nie tylko turyści,

100
00:08:26,944 --> 00:08:30,614
ale też ludzie,
którzy mają coś do załatwienia.

101
00:08:30,697 --> 00:08:33,867
Którzy płacą podatki
na te wszystkie atrakcje.

102
00:08:42,459 --> 00:08:47,548
Times Square to najgorsze miejsce,
ale nie trzeba go często odwiedzać.

103
00:08:47,631 --> 00:08:50,759
Zazwyczaj idzie się tam,
by obejrzeć jakąś sztukę.

104
00:08:51,426 --> 00:08:55,389
Myślisz sobie:
„Chcę obejrzeć sztukę na Times Square

105
00:08:55,472 --> 00:09:02,187
i spróbuję dotrzeć na miejsce
bez 75 sprzeczek po drodze”.

106
00:09:02,271 --> 00:09:04,439
Czasami planuję,

107
00:09:04,523 --> 00:09:08,986
jak tam dotrzeć tak, aby spędzić
jak najmniej czasu na Times Square.

108
00:09:09,069 --> 00:09:12,322
Nadłożę tyle drogi, ile tylko trzeba!

109
00:09:12,406 --> 00:09:16,618
„Może poszłabym na 125. Ulicę
i potem cały czas w dół?

110
00:09:16,702 --> 00:09:20,372
Mogę przegapić sztukę i się nachodzić,
ale i tak warto”.

111
00:09:22,874 --> 00:09:25,919
UPIÓR W OPERZE

112
00:09:28,213 --> 00:09:31,883
Przy premierze Upiora w operze
zbierano środki na walkę z AIDS.

113
00:09:32,509 --> 00:09:37,556
Byłam członkiem komitetu,
choć nie pamiętam, co to dokładnie było.

114
00:09:38,140 --> 00:09:43,770
Miałam bilety na premierę
i zaprosiłam matkę.

115
00:09:44,354 --> 00:09:50,110
Miałyśmy rzekomo świetne miejsca.
Pośrodku, tuż przy orkiestrze.

116
00:09:50,193 --> 00:09:54,615
Dla mnie najlepsze miejsca
są z tyłu i przy przejściu, by móc uciec.

117
00:09:54,698 --> 00:09:57,576
Gdy wchodzę do teatru,
od razu planuję ucieczkę.

118
00:09:59,703 --> 00:10:06,460
Jest jeszcze chyba jedna ważna rzecz,
o której tylko ja nie wiedziałam.

119
00:10:06,543 --> 00:10:12,341
Gdy zaczął opadać żyrandol,
wzięłam to na poważnie i wydarłam się.

120
00:10:12,424 --> 00:10:16,803
Gdyby wtedy był Internet,
to nadal mógłbyś to obejrzeć.

121
00:10:16,887 --> 00:10:19,139
- Nie widziałaś filmów?
- Nie.

122
00:10:19,222 --> 00:10:24,519
Zobaczyłam, jak opada.
Matka oczywiście wiedziała, o co chodzi.

123
00:10:24,603 --> 00:10:28,398
I jak to skwitowała?
„Zawsze były z nią problemy”.

124
00:10:28,482 --> 00:10:32,569
Wpadłam w histerię przez ten żyrandol.
Myślałam, że spadnie na nas.

125
00:10:35,238 --> 00:10:38,033
Dlatego głównie to pamiętam
z Upiora w operze,

126
00:10:38,116 --> 00:10:40,994
może poza tym,
że w ogóle mi się nie spodobał.

127
00:10:41,078 --> 00:10:43,622
W życiu nie widziałam większego gniota.

128
00:10:43,705 --> 00:10:48,377
Takich rzeczy szczerze nienawidzę.
To tak jak z Evitą.

129
00:10:48,460 --> 00:10:51,922
Chodzi o Roberta Stigwooda.

130
00:10:52,506 --> 00:10:55,258
Był producentem Evity.

131
00:10:56,385 --> 00:11:00,597
Zaprosił jakieś 25 osób na pokaz

132
00:11:00,681 --> 00:11:05,852
do hotelu Plaza w czasach jego świetności,
kiedy mieścił się tam mały teatr.

133
00:11:05,936 --> 00:11:08,480
Również tam byłam i zobaczyłam musical.

134
00:11:08,563 --> 00:11:11,692
Stigwood zapytał,
jak mi się podobało, a ja na to:

135
00:11:11,775 --> 00:11:15,737
„Zwariowałeś? Musical o Evie Perón?

136
00:11:16,238 --> 00:11:18,073
Cały Nowy Jork cię wyśmieje!”.

137
00:11:18,824 --> 00:11:21,243
I dodałam: „Nie rób tego”.

138
00:11:21,743 --> 00:11:24,913
Dlatego nie zarobiłabym nic na teatrze.

139
00:11:24,996 --> 00:11:31,753
Ale miałam absolutną rację
co do musicalu o Evie Perón.

140
00:11:31,837 --> 00:11:35,716
Później wybrałam się na niego
z dwoma Argentyńczykami.

141
00:11:36,258 --> 00:11:39,803
Śmiali się tak głośno,
że prawie nas wyproszono.

142
00:11:41,763 --> 00:11:45,058
Evita chyba już nie jest wystawiana,
ale długo to trwało.

143
00:11:45,142 --> 00:11:48,895
I za każdym razem,
gdy widziałam Stigwooda, mówiłam mu:

144
00:11:50,272 --> 00:11:54,484
„I tak miałam rację”.
Choć musical zarabiał krocie.

145
00:11:55,569 --> 00:12:00,449
- Patrzysz na ludzi z góry?
- Pytasz, czy jestem snobem?

146
00:12:01,158 --> 00:12:04,119
Czasami snobizm bywa zły,

147
00:12:04,202 --> 00:12:07,414
ale oczywiście nie ten,
który ja praktykuję.

148
00:12:07,497 --> 00:12:10,542
Mój nie wiąże z pytaniami w stylu:

149
00:12:10,625 --> 00:12:14,421
„Co robi twój ojciec?
Jaką masz edukację? Skąd pochodzisz?”.

150
00:12:14,504 --> 00:12:18,049
Bardziej jest to:
„Zgadzasz się ze mną w tej kwestii?”.

151
00:12:18,925 --> 00:12:21,970
Coś takiego. Albo: „Tak mylisz? O nie”.

152
00:12:22,053 --> 00:12:25,557
Mimo że ludzie często bywają…

153
00:12:25,640 --> 00:12:29,060
„Rozdrażnieni” to za łagodne słowo.
Po prostu ich wkurzam.

154
00:12:29,144 --> 00:12:34,775
Zaskakuje mnie to, bo kim ja jestem?
To ja podejmuję decyzje za ciebie?

155
00:12:35,358 --> 00:12:37,110
Nie ja o tym decyduję.

156
00:12:37,194 --> 00:12:41,948
Rozumiem, jeśli ktoś się wkurza,
gdy mówię, jak coś należy zrobić,

157
00:12:42,032 --> 00:12:47,078
o ile ten ktoś myśli, że mogę coś zmienić,
ale wtedy nie byłabym taka wściekła.

158
00:12:48,038 --> 00:12:53,418
Wkurza mnie to, że niczego nie zmienię,
mimo że wypełniają mnie opinie.

159
00:12:57,130 --> 00:13:00,258
Metro prezentuje się nędznie.
Jest tu niebezpiecznie.

160
00:13:01,051 --> 00:13:03,011
Ludzie cię popychają.

161
00:13:03,094 --> 00:13:07,390
Złodzieje działają w nim za dnia.

162
00:13:11,353 --> 00:13:16,066
Transport publiczny w Nowym Jorku
był kiedyś powodem do dumy.

163
00:13:16,149 --> 00:13:17,484
Co się stało?

164
00:13:18,485 --> 00:13:22,280
Od twojego przybycia Nowy Jork
zmienił się na lepsze, czy gorsze?

165
00:13:23,615 --> 00:13:26,660
Mówi się, że w latach 70. było tu nędznie.

166
00:13:26,743 --> 00:13:31,164
Miasto nie miało pieniędzy.
Ale ja o tym nie wiedziałam.

167
00:13:31,248 --> 00:13:34,876
Dobrze się bawiłaś,
widząc szczury i połamane ławki?

168
00:13:34,960 --> 00:13:38,171
- Tak wyglądał Nowy Jork.
- Albo graffiti.

169
00:13:38,255 --> 00:13:41,842
„Upiłam się i wsiadam w autobus.
Nieważne, że wymalowany”.

170
00:13:41,925 --> 00:13:44,970
Tak wyglądał na pierwszy rzut oka.

171
00:13:45,053 --> 00:13:49,307
Teraz ludzie myślą,
że na Times Square mamy leżaki.

172
00:13:49,391 --> 00:13:55,313
A gdy się je zabiera, ludzie pytają:
„Gdzie te leżaki? To esencja miasta”.

173
00:14:00,068 --> 00:14:04,865
Myślisz, że powróci jeszcze
kawiarnia pośrodku Times Square?

174
00:14:04,948 --> 00:14:10,078
- Nie wiem, czy wiesz, Marty…
- Nie zapuszczam się za 57. Ulicę.

175
00:14:11,288 --> 00:14:15,083
Do niedawna przez 24 godziny na dobę

176
00:14:15,166 --> 00:14:19,462
tworzono te ustrojstwa z cementu.

177
00:14:19,546 --> 00:14:22,841
- Wysepki.
- Tak, na środku Times Square.

178
00:14:22,924 --> 00:14:28,972
I Bloomberg dodał tuż przed tym,
jak go w końcu wylali na zbity pysk:

179
00:14:29,055 --> 00:14:31,725
„Zostają już na stałe”.

180
00:14:32,726 --> 00:14:35,270
Pomyślałam: „Na stałe? Ty kmiotku”.

181
00:14:35,353 --> 00:14:40,233
Czy w Nowym Jorku jest coś stałego?
Zapomnij o tym.

182
00:14:40,317 --> 00:14:43,987
Wtedy też dowiedziałam się,
że projekt kosztował 40 milionów.

183
00:14:44,613 --> 00:14:48,742
Tak, 40 milionów.
I raczej nie z kieszeni Bloomberga.

184
00:14:48,825 --> 00:14:51,369
Podatnicy zapłacili 40 milionów dolarów.

185
00:14:51,453 --> 00:14:55,040
Za coś takiego.

186
00:14:55,123 --> 00:14:59,878
Bo nowojorczykom brakowało miejsca
do położenia się na Times Square.

187
00:14:59,961 --> 00:15:03,632
- No tak, okropna sprawa.
- „To nie do zniesienia!

188
00:15:04,799 --> 00:15:07,260
Wyjeżdżamy, bo nie wytrzymamy”.

189
00:15:10,388 --> 00:15:14,851
A na ulicach zaroiło się

190
00:15:14,935 --> 00:15:19,397
od przeokropnych donic
i sztucznych roślin.

191
00:15:19,481 --> 00:15:25,320
A może i prawdziwych, ciężko stwierdzić.
Po co komu rośliny na Times Square?

192
00:15:27,197 --> 00:15:31,534
I nie tylko tam.
Pełno ich na Bowery i w całym mieście.

193
00:15:31,618 --> 00:15:34,955
Roślinki, leżaki.
Wszelkiej maści błyskotki.

194
00:15:35,038 --> 00:15:37,082
Jak w mieszkaniu mojej babci.

195
00:15:41,086 --> 00:15:44,172
Aż zaczynałam się rozglądać
za zdjęciami wnuków.

196
00:15:46,049 --> 00:15:47,968
I łakociami.

197
00:15:49,594 --> 00:15:52,180
Gdy ludzie usłyszą o cięciach w budżecie,

198
00:15:52,263 --> 00:15:55,141
będą chcieli wiedzieć,
czy Nowy Jork bankrutuje.

199
00:15:55,225 --> 00:15:58,853
- Czy możemy założyć…
- Nowy Jork nie bankrutuje.

200
00:15:58,937 --> 00:16:02,315
Czy możemy założyć,
że władze będą mniej skuteczne,

201
00:16:02,399 --> 00:16:03,566
ulice brudniejsze,

202
00:16:04,275 --> 00:16:07,696
a ludzie gorzej chronieni
przed pożarami i przestępcami?

203
00:16:07,779 --> 00:16:12,325
Nowy Jork nie bankrutuje.
Miasto przetrwa wszystko.

204
00:16:12,409 --> 00:16:13,243
BURMISTRZ

205
00:16:13,326 --> 00:16:18,248
To nadal najwspanialsze miasto na świecie,
które nawet w obliczu trudności

206
00:16:18,331 --> 00:16:23,461
dba o mieszkańców lepiej
niż każde inne miasto.

207
00:16:23,545 --> 00:16:24,421
WETO FORDA

208
00:16:24,504 --> 00:16:27,007
Chciałabym być burmistrzem Nowego Jorku.

209
00:16:27,090 --> 00:16:31,511
Ale dostrzegam pewien szkopuł
w tej i tak trudnej pracy.

210
00:16:31,594 --> 00:16:34,639
To druga najtrudniejsza fucha w kraju.

211
00:16:34,723 --> 00:16:36,057
Trzeba wstawać rano.

212
00:16:36,850 --> 00:16:39,477
Powinno być dwóch,
a ja byłabym tym nocnym.

213
00:16:41,396 --> 00:16:44,941
Zgłaszam się na ochotnika.
Ktoś będzie dziennym, a ja nocnym.

214
00:16:46,609 --> 00:16:50,196
Będę zaczynać o 16
i mogę nawet zarwać nockę.

215
00:16:50,280 --> 00:16:53,992
W Nowym Jorku wiele się dzieje w nocy.

216
00:16:54,659 --> 00:16:59,622
Co byś zmieniła w mieście nocą,
kiedy dzienny burmistrz by spał?

217
00:16:59,706 --> 00:17:04,085
Zaczęłabym od tego, co boli wszystkich,
czyli naszego metra.

218
00:17:04,627 --> 00:17:07,797
Od tego bym zaczęła.

219
00:17:07,881 --> 00:17:11,801
Parę tygodni temu włączyłam
moje ulubione radio, czyli WNS News.

220
00:17:11,885 --> 00:17:15,680
Była mowa o pociągu linii L,
kursującym z Brooklynu.

221
00:17:15,764 --> 00:17:20,602
„Linia L została dziś zamknięta
z powodu przykrego zapachu”.

222
00:17:20,685 --> 00:17:24,355
I nawijali tak cały dzień
co dziesięć minut.

223
00:17:24,439 --> 00:17:27,025
„Zamknięto linię L z powodu zapachu”.

224
00:17:27,108 --> 00:17:31,404
Myślę sobie:
„Zamknęli metro przez przykry zapach?”.

225
00:17:32,614 --> 00:17:34,991
Co to ma znaczyć?

226
00:17:35,075 --> 00:17:39,204
Jak gorzej musi być niż zazwyczaj?

227
00:17:39,287 --> 00:17:41,831
Oczywiście nikt nie znał przyczyny.

228
00:17:41,915 --> 00:17:46,169
Kto by to zauważył?
W metrze zawsze śmierdzi.

229
00:17:46,711 --> 00:17:50,715
Czy ktoś zauważył i ogłosił,
że śmierdzi gorzej niż zazwyczaj?

230
00:17:50,799 --> 00:17:56,054
Co najmniej jakby wcześniej
pachniało wisterią i alpejską wioską.

231
00:17:56,137 --> 00:18:00,433
A oni przez cały dzień
nie mogli ustalić źródła owego smrodu.

232
00:18:00,517 --> 00:18:04,354
Po pięciu godzinach
od zamknięcia ustalono,

233
00:18:04,437 --> 00:18:08,358
że nie śmierdzi już tak źle jak wcześniej.

234
00:18:08,441 --> 00:18:10,944
Bo nikogo tam nie było od pięciu godzin.

235
00:18:11,027 --> 00:18:14,823
Wiesz, co najgorzej tam śmierdzi?
Pasażerowie!

236
00:18:16,574 --> 00:18:20,411
W końcu ogłoszono, że to wyciek oleju.

237
00:18:20,495 --> 00:18:25,041
W wiadomościach mówili też o tym,
że zbadano powietrze

238
00:18:25,125 --> 00:18:27,168
i nie było to nic szkodliwego.

239
00:18:27,252 --> 00:18:29,546
Tak, to był ten dobry olej.

240
00:18:29,629 --> 00:18:32,882
Cofnijmy się do godziny
po zamachach z 11 września.

241
00:18:32,966 --> 00:18:37,095
Christie Whitman, ówczesna szefowa
Agencji Ochrony Środowiska,

242
00:18:37,178 --> 00:18:40,640
ogłosiła, że z powietrzem
wszystko jest w porządku.

243
00:18:40,723 --> 00:18:45,019
Mówiłam ludziom, że to niemożliwe.
„To bezczelne kłamstwo”.

244
00:18:45,103 --> 00:18:50,066
Oczywiście prezydentem był George Bush,
więc przywykliśmy do kłamstw,

245
00:18:50,150 --> 00:18:52,152
ale powiedziałam: „To niemożliwe”.

246
00:18:52,235 --> 00:18:57,699
Tak zwany „pył” czuć było
w promieniu 80 przecznic.

247
00:18:59,868 --> 00:19:05,123
Ale ona powiedziała, że szafa gra,
przez co tysiące ludzi mają teraz raka.

248
00:19:05,206 --> 00:19:07,959
Bo nie był to żaden pył,

249
00:19:08,835 --> 00:19:11,421
a powietrze na pewno nie było w porządku.

250
00:19:13,882 --> 00:19:18,469
- Miło się patrzy na spokojne miasto, co?
- Bo nikogo w nim nie ma.

251
00:19:20,346 --> 00:19:23,016
Cichy Nowy Jork? Coś się stało.

252
00:19:24,267 --> 00:19:27,020
Pamiętam ciszę w mieście 11 września.

253
00:19:27,645 --> 00:19:30,064
O ile nie mieszkało się tutaj.

254
00:19:31,649 --> 00:19:36,321
Jedyny raz, gdy było tak cicho,
a mieszkam w głośnym Midtown,

255
00:19:36,863 --> 00:19:39,824
to przed wyrokiem w sprawie O.J. Simpsona.

256
00:19:39,908 --> 00:19:45,580
Wszyscy siedzieli przed telewizorami,
a miasto zamarło…

257
00:19:47,373 --> 00:19:48,958
aż do ogłoszenia wyroku.

258
00:19:49,959 --> 00:19:54,881
Co jeszcze chciałaś?
Gumowego kostiumu Godzilli.

259
00:19:57,050 --> 00:20:00,220
Takiego, jakiego używał Ishirō Honda.

260
00:20:00,303 --> 00:20:03,097
Zaczynamy od spaceru po… rzece Hudson?

261
00:20:03,181 --> 00:20:06,100
Nie, to East River.
Jeśli coś cię zaatakuje…

262
00:20:06,184 --> 00:20:10,730
Boję się, że to ja coś zniszczę.

263
00:20:11,606 --> 00:20:16,861
Dostrzegasz jakieś różnice między modelem
a współczesnym Nowym Jorkiem?

264
00:20:16,945 --> 00:20:22,242
Przy pierwszej wizycie szukałam budynku,
w którym mieszkam,

265
00:20:22,325 --> 00:20:26,788
który, gdy tworzono ten model,
był trzema magazynami,

266
00:20:26,871 --> 00:20:30,041
które potem połączono
i które zdołałam odnaleźć.

267
00:20:31,334 --> 00:20:33,670
Trzeba było mieć namiot.

268
00:20:36,631 --> 00:20:40,260
Przekonywałam córkę znajomej,
by wróciła tu z Los Angeles.

269
00:20:40,343 --> 00:20:43,346
Mówiła, że chce, ale ją nie stać

270
00:20:43,429 --> 00:20:47,433
Odpowiedziałam: „I tak to zrób.
Nikogo na to nie stać”.

271
00:20:47,558 --> 00:20:52,313
- Właśnie.
- „A mieszka tu osiem milionów ludzi”.

272
00:20:54,440 --> 00:20:56,776
Nie wiemy, jak to robimy!

273
00:20:58,361 --> 00:20:59,737
To dla nas zagadka.

274
00:21:03,116 --> 00:21:04,367
Nie mamy pojęcia.

275
00:21:05,368 --> 00:21:08,579
Nie wiemy, jak to się dzieje,
no ale tu mieszkamy.

276
00:21:09,872 --> 00:21:13,459
Możesz więc tu przyjechać w ciemno

277
00:21:13,543 --> 00:21:16,796
i jakoś ci się uda tu żyć.

278
00:21:17,463 --> 00:21:18,840
Proste.

279
00:21:21,509 --> 00:21:23,136
Gdy opuszczasz Nowy Jork

280
00:21:23,219 --> 00:21:28,099
choćby tylko na trochę,
nie możesz zapomnieć o udogodnieniach.

281
00:21:28,766 --> 00:21:33,229
Wprowadzasz się do mieszkania
i myślisz sobie:

282
00:21:34,689 --> 00:21:36,858
„Gdzie jest pralnia? Znajdę ją?”.

283
00:21:36,941 --> 00:21:39,944
Czasami nie znajdziesz, bo nie ma!

284
00:21:40,028 --> 00:21:44,991
A czasami wiem, że za trzy miesiące
narobię takiego bigosu,

285
00:21:45,074 --> 00:21:47,035
że już mnie tam nie wpuszczą.

286
00:21:47,618 --> 00:21:53,875
A potem myślisz sobie,
że ludzie po prostu chodzą do pralni.

287
00:21:53,958 --> 00:21:56,085
To drobna sprawa do załatwienia.

288
00:21:56,836 --> 00:22:00,757
Ale w Nowym Jorku
jest jak w Pierścieniu Nibelunga.

289
00:22:00,840 --> 00:22:05,428
Jedna wielka opera.
Istne utrapienie wszech czasów.

290
00:22:05,511 --> 00:22:09,390
Zaczynasz rozumiesz,
że tak ciężko jest żyć w Nowym Jorku,

291
00:22:10,016 --> 00:22:14,771
że gdy ktoś pyta,  dlaczego tu mieszkasz,
to nie potrafisz odpowiedzieć,

292
00:22:14,854 --> 00:22:19,150
mając jedynie pogardę wobec tych,
którzy nie mają jaj, by wybrać to życie.

293
00:22:19,817 --> 00:22:22,820
„Mieszkasz sobie w bezproblemowym miejscu,

294
00:22:22,904 --> 00:22:27,575
w którym ludzie są mili
i nikt co chwila nie próbuje cię oszukać.

295
00:22:27,658 --> 00:22:29,452
To ma być dorosłe życie?”.

296
00:22:30,870 --> 00:22:34,665
Dziwię się, jak wiele
dwudziestoparoletnich osób

297
00:22:35,416 --> 00:22:38,336
mówi mi na ulicy, że chciałoby żyć

298
00:22:38,419 --> 00:22:41,506
w Nowym Jorku w latach 70.,
bo to była taka frajda.

299
00:22:41,589 --> 00:22:43,466
A ja wiem jedno.

300
00:22:43,549 --> 00:22:46,761
Będąc w ich wieku,
nie podchodziłam do staruszków

301
00:22:46,844 --> 00:22:50,139
i nie mówiłam, że chciałam żyć
w Nowym Jorku w latach 30.

302
00:22:50,223 --> 00:22:52,433
Sam rozumiesz.

303
00:22:52,517 --> 00:22:57,230
Skoro żyłam w tamtych czasach,
to musiałam być świadkiem wszystkiego.

304
00:22:57,313 --> 00:23:00,400
To tak jakbyś był
badaczem wojny secesyjnej,

305
00:23:00,483 --> 00:23:04,445
zobaczył Lincolna i uznał,
że będzie o wszystkim wiedział.

306
00:23:05,822 --> 00:23:08,616
Osoby bez rezerwacji czekają na zewnątrz.

307
00:23:08,699 --> 00:23:13,955
Pora na piosenkę o chłopaku
mieszkającym w Nowym Jorku.

308
00:23:16,999 --> 00:23:20,753
Dla osób o sytuacji finansowej
podobnej do mojej

309
00:23:20,837 --> 00:23:23,840
największym problemem było ogrzewanie.

310
00:23:23,923 --> 00:23:25,091
Chodziłam do Max’s,

311
00:23:25,174 --> 00:23:29,095
gdzie podrywałam ludzi,
na początku pytając, czy mają ogrzewanie.

312
00:23:30,012 --> 00:23:32,890
Coś takiego mnie pociągało.

313
00:23:32,974 --> 00:23:35,726
Nagle widziałam młodą Brigitte Bardot.

314
00:23:35,810 --> 00:23:37,937
„Masz ogrzewanie? To chodźmy”.

315
00:24:01,794 --> 00:24:05,506
New York Dolls byli świetni,
ale mało popularni.

316
00:24:05,590 --> 00:24:08,092
Grywali przy Mercer Arts Center, które…

317
00:24:10,219 --> 00:24:12,472
zawaliło się w nowojorskim stylu.

318
00:24:12,555 --> 00:24:17,560
Często chodziliśmy tam na Dollsów.
Na inne kapele też, ale głównie na nich.

319
00:24:18,394 --> 00:24:21,105
I pewnego dnia budynek się zawalił.

320
00:24:22,190 --> 00:24:25,610
Cały budynek.
Rezultat ogromnych zaniedbań.

321
00:24:25,693 --> 00:24:30,656
I gdy ludzie się o tym dowiadywali,
przyjmowali to bez emocji.

322
00:24:31,324 --> 00:24:34,202
Spotkało to tamtego roku trzy budynki.

323
00:24:34,827 --> 00:24:37,330
- Bo nikt o nie nie dbał.
- Właśnie.

324
00:24:38,915 --> 00:24:41,209
Zdarzyło się i tyle.

325
00:24:41,292 --> 00:24:44,795
Myślałam o wielu rzeczach,
ale nie o rozwoju miasta.

326
00:24:44,879 --> 00:24:49,884
Nowy Jork był wspaniały!
Nie zamieszkałam tu, bo był czysty.

327
00:24:50,801 --> 00:24:55,097
Z takiego miejsca przyjechałam.
Nie dlatego tu zamieszkałam.

328
00:24:55,181 --> 00:25:00,186
Nie chodziło też o bezpieczeństwo.
Choć niebezpieczeństwo też nie pociągało.

329
00:25:00,269 --> 00:25:04,065
Nie cieszyłam się z groźnego otoczenia,
ale szybko przywykłam.

330
00:25:04,148 --> 00:25:06,609
Mam te same nawyki co w latach 70.

331
00:25:06,692 --> 00:25:11,239
Widzę na przykład ludzi w metrze,
którzy kładą rzeczy na siedzeniu obok.

332
00:25:11,322 --> 00:25:13,741
- Powariowali.
- Aż sama chcę je ukraść.

333
00:25:14,867 --> 00:25:21,249
Nieważne, co mam przy sobie.
Może to być nawet długopis.

334
00:25:21,332 --> 00:25:24,252
Trzymam go z całej siły.
Nikt mi go nie odbierze.

335
00:25:25,545 --> 00:25:28,714
Nigdy nie kładę niczego obok.

336
00:25:30,091 --> 00:25:33,135
Nie dlatego,
że ludzie mogą to uznać za bombę.

337
00:25:33,219 --> 00:25:36,097
- Ktoś po prostu to ukradnie!
- Oczywiście.

338
00:25:36,180 --> 00:25:37,473
Tak to wygląda.

339
00:25:37,557 --> 00:25:40,810
W okolicach 1971 roku

340
00:25:40,893 --> 00:25:44,814
ktoś wybił mi
przednią szybę w samochodzie,

341
00:25:44,897 --> 00:25:46,857
który miałam od czasów liceum,

342
00:25:47,900 --> 00:25:53,614
a następnie ukradł jabłko
i paczkę papierosów.

343
00:25:54,824 --> 00:26:00,329
Paczka fajek kosztowała wtedy 50 centów,
a jabłko może z dziesięć.

344
00:26:01,622 --> 00:26:02,623
Wezwałam policję.

345
00:26:03,541 --> 00:26:06,252
Zawołałam ich do siebie i powiedziałam:

346
00:26:06,335 --> 00:26:11,507
„Spójrzcie, ktoś wybił szybę
i zabrał coś z środka”.

347
00:26:11,591 --> 00:26:16,053
Gliniarz pyta, co skradziono.
Mówię, że jabłko i paczkę fajek.

348
00:26:16,137 --> 00:26:18,055
„To czego się pani spodziewała?

349
00:26:22,476 --> 00:26:26,272
Jeśli zostawia pani
cenne rzeczy na widoku,

350
00:26:26,355 --> 00:26:29,567
to pierwsza lepsza osoba
od razu wybije szybę.

351
00:26:30,234 --> 00:26:31,611
Głupia pani czy co?”.

352
00:26:37,074 --> 00:26:39,410
Przyznałam mu rację i nie kłóciłam się.

353
00:26:40,870 --> 00:26:42,788
No tak, czego się spodziewać?

354
00:26:43,706 --> 00:26:46,459
Wspominam pewien nagłówek.

355
00:26:47,376 --> 00:26:50,212
„Prezydent do Nowego Jorku:
idźcie do diabła”.

356
00:26:50,296 --> 00:26:52,256
„Ford do miasta: zdychaj”.

357
00:26:52,923 --> 00:26:54,300
I kto zszedł pierwszy?

358
00:27:50,564 --> 00:27:53,984
Mimo że Nowy Jork się zmienił,

359
00:27:54,068 --> 00:27:56,779
to nie pozwoliliby mi się wyprowadzić.

360
00:27:58,406 --> 00:28:02,034
Chyba że powstałaby
specjalna rada miejska,

361
00:28:02,118 --> 00:28:06,580
która orzekłaby: „Musisz odejść”.

362
00:28:06,664 --> 00:28:10,710
- Tak było ze mną.
- „Pora na ciebie”.

363
00:28:59,925 --> 00:29:01,177
Napisy: Krzysiek Igielski