1
00:00:07,298 --> 00:00:09,928
‎LOẠT HÀI KỊCH CỦA NETFLIX

2
00:00:10,010 --> 00:00:13,810
‎Mấy con quỷ cái, chào mừng đến với
‎Lịch sử chửi thề.

3
00:00:15,140 --> 00:00:18,350
‎Có hơi kỳ cục khi nói từ "quỷ cái"

4
00:00:18,435 --> 00:00:21,225
‎vì tôi khao khát thành
‎quý ông lịch lãm nhất.

5
00:00:22,147 --> 00:00:27,607
‎May thay, có nhiều cách để nói từ đó
‎mà không trực tiếp xúc phạm phụ nữ.

6
00:00:28,111 --> 00:00:29,611
‎Ví dụ, tôi có thể nói:

7
00:00:29,696 --> 00:00:32,616
‎"Ta đều thích chê bai
‎và càm ràm về du lịch hàng không.

8
00:00:32,698 --> 00:00:36,038
‎Nhưng nếu nghĩ lại, máy bay ngầu lòi mắt!"

9
00:00:36,119 --> 00:00:37,329
‎- Bay!
‎- Không thể!

10
00:00:37,412 --> 00:00:39,042
‎LẬT MẶT

11
00:00:39,122 --> 00:00:40,042
‎Bay, thằng chó!

12
00:00:41,708 --> 00:00:46,588
‎Nhưng không thể phủ nhận
‎từ bitch có sức mạnh ghê gớm

13
00:00:46,671 --> 00:00:49,841
‎cùng với đó là trách nhiệm lớn lao.

14
00:00:51,468 --> 00:00:52,508
‎ĐỒ CHÓ CÁI

15
00:00:52,594 --> 00:00:53,644
‎"Bitch" là từ xấu.

16
00:00:53,720 --> 00:00:57,520
‎Tôi nói: "Con điếm! Tôi là chủ nhà này".

17
00:00:57,599 --> 00:00:58,479
‎Nó chỉ phụ nữ

18
00:00:58,558 --> 00:01:01,848
‎vì họ mất kiểm soát, quá ồn ào,
‎quá cố chấp.

19
00:01:01,936 --> 00:01:03,606
‎Chưa từng bị gọi là bitch.

20
00:01:03,688 --> 00:01:05,068
‎Đồ quỷ cái!

21
00:01:05,147 --> 00:01:06,267
‎Chắc họ gọi sau lưng.

22
00:01:06,357 --> 00:01:10,197
‎Từ đó có thể thật sự gây tổn thương,
‎tổn hại và bài xích phụ nữ.

23
00:01:10,779 --> 00:01:12,159
‎Anh gọi vợ là con điếm?

24
00:01:12,238 --> 00:01:13,738
‎Darryl? Mấy người đó đâu?

25
00:01:13,823 --> 00:01:17,703
‎Tôi khuyên trai thẳng
‎đừng bao giờ gọi phụ nữ là bitch.

26
00:01:17,786 --> 00:01:20,206
‎Tôi không dùng từ đó. Tôi nói "phò".

27
00:01:20,288 --> 00:01:22,958
‎Cách đó vừa giảm vừa tăng sức mạnh.

28
00:01:23,041 --> 00:01:27,251
‎Tôi được gọi tôi là bitch.
‎Bạn nữ được gọi tôi là bitch.

29
00:01:27,337 --> 00:01:30,257
‎Đến bà tôi cũng có thể
‎gọi tôi thế nếu muốn.

30
00:01:30,340 --> 00:01:32,590
‎Nhưng nếu đàn ông gọi tôi bitch,

31
00:01:32,675 --> 00:01:34,835
‎tôi sẽ đốt trụi con mẹ nó nhà hắn.

32
00:01:34,928 --> 00:01:36,218
‎CHỊ ĐẠI LÀM NÊN VIỆC!

33
00:01:36,304 --> 00:01:39,524
‎Cùng tôi lên hành trình khám phá từ này,

34
00:01:40,016 --> 00:01:42,686
‎nguồn gốc và ảnh hưởng của nó.

35
00:01:44,562 --> 00:01:45,612
‎"CÒ SÚNG"
‎CÁCH MẠNG

36
00:01:45,688 --> 00:01:46,518
‎KHIẾM NHÃ

37
00:01:46,606 --> 00:01:48,316
‎SÒ LÔNG
‎TỪ XẤU

38
00:01:48,399 --> 00:01:51,029
‎TỤC TĨU
‎ĐẾCH

39
00:01:54,114 --> 00:01:55,164
‎"Chó cái".

40
00:01:55,240 --> 00:01:59,910
‎Có thể là phân biệt giới tính, chủng tộc,
‎trao quyền, xúc phạm, hài hước.

41
00:01:59,994 --> 00:02:02,004
‎Từ đó bao hàm hết.

42
00:02:02,080 --> 00:02:04,540
‎CÁCH SỬ DỤNG TỪ NÀY?

43
00:02:04,624 --> 00:02:08,594
‎Ngày nay, người ta dùng từ "bitch"
‎vì nhiều lý do.

44
00:02:08,669 --> 00:02:11,169
‎Nó vẫn là từ để nói xấu phụ nữ.

45
00:02:11,256 --> 00:02:13,046
‎Nó dùng để miệt thị phụ nữ.

46
00:02:13,133 --> 00:02:15,223
‎Đồ quỷ cái chết bầm!

47
00:02:15,301 --> 00:02:18,181
‎Nó dùng để hạ thấp phụ nữ.

48
00:02:18,263 --> 00:02:20,973
‎Cô ta muốn thành ả điếm ngây thơ
‎và thổi đủ loại kèn.

49
00:02:21,057 --> 00:02:25,437
‎Nó vẫn dùng để ám chỉ
‎phụ nữ tà tâm và độc đoán.

50
00:02:25,520 --> 00:02:29,520
‎Thể loại quỷ cái lạnh lùng, vô tâm nào
‎lại làm thế với người họ yêu?

51
00:02:29,607 --> 00:02:33,647
‎Tôi là Mireille Miller-Young,
‎là giáo sư nghiên cứu nữ quyền

52
00:02:33,736 --> 00:02:35,316
‎của UC tại Santa Barbara.

53
00:02:35,405 --> 00:02:39,655
‎Chuyên ngành tình dục và chủng tộc.

54
00:02:39,742 --> 00:02:42,332
‎"Bitch" dùng để tước quyền của phụ nữ.

55
00:02:42,412 --> 00:02:44,252
‎Khi gọi ai là bitch,

56
00:02:44,330 --> 00:02:48,210
‎bạn tước đi sức mạnh và tiếng nói của họ,
‎để làm họ câm lặng.

57
00:02:48,293 --> 00:02:52,593
‎Phụ nữ ghét bị gọi là "bitch"
‎vì nó quá lỗ mãng.

58
00:02:52,672 --> 00:02:57,182
‎Chúng tôi bị trừng phạt
‎vì lên tiếng cho chính mình.

59
00:02:57,260 --> 00:03:02,850
‎Nếu một phụ nữ bị gọi là bitch,
‎đó rõ ràng là phỉ báng.

60
00:03:02,932 --> 00:03:04,392
‎Khi dùng để gọi đàn ông…

61
00:03:04,475 --> 00:03:07,555
‎Mày là thằng chó bẩn thỉu,
‎tao đập bể bi mày.

62
00:03:07,645 --> 00:03:11,185
‎…nó hạ nhục người đó. "Anh phát gớm".

63
00:03:11,274 --> 00:03:14,994
‎Nhưng bạn cũng tệ theo kiểu giống phụ nữ.

64
00:03:15,069 --> 00:03:19,369
‎Nên nói chung, nó xúc phạm cả nam lẫn nữ.

65
00:03:19,449 --> 00:03:22,789
‎Vì bị gọi cái thứ đàn bà thì tệ lắm.

66
00:03:23,453 --> 00:03:28,173
‎Về cơ bản, nó là từ nhắm bắn.
‎Nó bắn đủ người.

67
00:03:28,249 --> 00:03:29,669
‎KAREN LÀ QUỶ CÁI

68
00:03:29,751 --> 00:03:32,251
‎Khi bạn nghe từ "bitch",

69
00:03:32,337 --> 00:03:33,627
‎bạn nghĩ đến gì?

70
00:03:35,298 --> 00:03:39,468
‎Rồi, chắc đừng nói tên cô ta ra.
‎À mà, có khi không phải phụ nữ.

71
00:03:39,552 --> 00:03:43,852
‎Đàn ông cũng lồng lộn lên
‎khi ta muốn hoạn họ.

72
00:03:43,932 --> 00:03:47,942
‎Nhưng làm sao từ này thành từ xúc phạm
‎giới tính thường xuyên nhất 

73
00:03:48,019 --> 00:03:49,479
‎trong tiếng Anh?

74
00:03:49,562 --> 00:03:51,732
‎SAO NÓ THÀNH TỪ NÓI XẤU?

75
00:03:51,814 --> 00:03:53,234
‎"Bitch" là từ rất cổ.

76
00:03:53,316 --> 00:03:56,186
‎Người ta dùng lần đầu
‎khoảng 1.000 năm sau Công Nguyên.

77
00:03:56,277 --> 00:03:57,697
‎Nó một ngàn tuổi rồi.

78
00:03:57,779 --> 00:04:03,239
‎Nó bắt nguồn từ một từ Anh cổ,
‎"bicce", nghĩa là chó cái.

79
00:04:03,326 --> 00:04:05,406
‎Đã có lúc khi ta trưởng thành,

80
00:04:05,495 --> 00:04:09,785
‎ta đi quanh và bất chợt thấy chó cái,
‎ta nói: "Nhìn chó cái đó kìa".

81
00:04:09,874 --> 00:04:12,094
‎Và kiểu: "Đâu thể bỏ tù tôi vì thế!

82
00:04:12,168 --> 00:04:13,878
‎Đó là nghĩa của từ đó mà!"

83
00:04:13,962 --> 00:04:15,092
‎Tôi thích chó.

84
00:04:15,171 --> 00:04:18,221
‎Nên chả phiền gì tôi. "Chó cái" vẫn ổn.

85
00:04:18,298 --> 00:04:19,878
‎Chó của tôi là chó cái.

86
00:04:19,968 --> 00:04:23,428
‎Đúng nghĩa luôn. Giới tính cái
‎nhưng tôi không gọi nó thế.

87
00:04:25,556 --> 00:04:26,766
‎Tôi gọi nó là bím.

88
00:04:27,225 --> 00:04:29,975
‎Tuy nhiên, tiến hóa từ chó sang phụ nữ

89
00:04:30,061 --> 00:04:33,731
‎chỉ là khởi đầu của lịch sử phức tạp này.

90
00:04:34,232 --> 00:04:37,242
‎Trong lịch sử của "bitch",
‎ta nghĩ phần lớn

91
00:04:37,318 --> 00:04:40,028
‎nó được chuyển từ chó sang người

92
00:04:40,613 --> 00:04:43,573
‎qua ý tưởng chó động dục.

93
00:04:43,658 --> 00:04:46,538
‎Bạn thấy từ đó tiếp nhận nghĩa mới

94
00:04:46,619 --> 00:04:48,449
‎vào khoảng năm 1.400.

95
00:04:48,538 --> 00:04:51,498
‎Khái niệm chó động dục,

96
00:04:51,582 --> 00:04:55,712
‎bạn thêm vào kiểu chơi chữ và câu đùa kín

97
00:04:55,795 --> 00:05:00,005
‎và dễ dàng thấy cách "bitch"
‎được gán cho

98
00:05:00,091 --> 00:05:02,681
‎những phụ nữ bị xem là dâm dục
‎và vô đạo đức

99
00:05:02,760 --> 00:05:04,470
‎hoặc muốn quan hệ quá độ.

100
00:05:04,554 --> 00:05:08,314
‎Và từ đó, nó phát triển và mang nghĩa khác

101
00:05:08,391 --> 00:05:11,441
‎để chỉ phụ nữ bất trị,

102
00:05:11,519 --> 00:05:14,979
‎quá ồn ào, quá mạnh mẽ, quá cố chấp.

103
00:05:15,064 --> 00:05:17,614
‎"Bitch" được dùng nhiều đột biến

104
00:05:17,692 --> 00:05:20,862
‎qua Phong trào Quyền bầu cử
‎suốt thế kỷ 20,

105
00:05:20,945 --> 00:05:23,655
‎rồi tới đợt thứ hai
‎của phong trào nữ quyền.

106
00:05:23,740 --> 00:05:27,240
‎Suốt những năm 60 và 70,
‎bạn thấy từ này cực rầm rộ.

107
00:05:27,327 --> 00:05:32,037
‎Và bạn thấy từ "bitch"
‎đặc biệt dùng cho các nhà nữ quyền

108
00:05:32,123 --> 00:05:35,343
‎vì như kiểu: "Cô nói bị gọi là chó cái
‎cũng được mà".

109
00:05:36,294 --> 00:05:39,764
‎Theo thời gian, định nghĩa của "bitch"

110
00:05:39,839 --> 00:05:43,549
‎mở rộng để cơ bản bao hàm
‎bất cứ phụ nữ ta không thích.

111
00:05:43,634 --> 00:05:45,354
‎Từ xấu phân biệt giới tính.

112
00:05:45,428 --> 00:05:48,348
‎LÀM SAO ĐỂ TRÁNH BỊ GỌI LÀ BITCH?

113
00:05:48,431 --> 00:05:51,141
‎Cũng không khó để tránh bị gọi là bitch.

114
00:05:51,225 --> 00:05:55,685
‎Bạn chỉ cần làm…
‎Ờ thì, đừng cười, đừng nói.

115
00:05:55,772 --> 00:05:59,282
‎Đừng quá xinh đẹp.
‎Đừng đòi gặp quản lý ở nhà hàng.

116
00:05:59,359 --> 00:06:00,819
‎Đừng từ chối đàn ông.

117
00:06:00,902 --> 00:06:02,992
‎Đừng tự tin xuống phố.

118
00:06:03,071 --> 00:06:05,571
‎Đừng đi làm. Đừng ở nhà chăm con.

119
00:06:05,656 --> 00:06:08,236
‎Đừng ăn to nói lớn. Đừng im lặng.

120
00:06:08,326 --> 00:06:11,366
‎Đừng xấu tính.
‎Đừng phản kháng để bảo vệ mình.

121
00:06:11,454 --> 00:06:13,794
‎Làm nữ dân biểu. Đừng làm nữ dân biểu.

122
00:06:13,873 --> 00:06:15,503
‎Đừng đứng lên.

123
00:06:15,583 --> 00:06:17,173
‎Đừng ngồi xuống.

124
00:06:17,251 --> 00:06:19,921
‎Đừng lái xe. Đừng cau mày.
‎Tôi là nhà thơ hả?

125
00:06:22,882 --> 00:06:23,882
‎"Bitch.

126
00:06:24,592 --> 00:06:25,972
‎Là con chó giống cái".

127
00:06:26,928 --> 00:06:31,428
‎Không đề cập cách 99,99% dân số
‎dùng từ này.

128
00:06:31,516 --> 00:06:35,266
‎Sách này từ năm nào? Năm 1885?
‎Không. Từ năm 2015.

129
00:06:35,353 --> 00:06:36,193
‎Đúng vậy.

130
00:06:36,270 --> 00:06:40,860
‎Từ điển Merriam-Webster
‎đâu gắn nhãn xúc phạm lên từ "chó cái"

131
00:06:40,942 --> 00:06:43,902
‎cho đến cùng năm từ "lắc mông"
‎được thêm vào.

132
00:06:44,362 --> 00:06:45,362
‎TỪ ĐIỂN

133
00:06:45,446 --> 00:06:48,946
‎Việc của nhà biên soạn từ điển
‎đâu chỉ là thêm từ mới.

134
00:06:49,033 --> 00:06:53,003
‎Mà còn là đảm bảo
‎những từ có sẵn trong từ điển

135
00:06:53,079 --> 00:06:55,999
‎có nhiều nghĩa thức thời ta đang dùng.

136
00:06:56,082 --> 00:06:59,632
‎Khi hợp tác với Merriam-Webster,
‎định nghĩa của "bitch"

137
00:06:59,710 --> 00:07:02,920
‎ở một trong các từ điển không bị dán nhãn.

138
00:07:03,005 --> 00:07:05,005
‎Chỉ ghi là từ "bitch"

139
00:07:05,091 --> 00:07:08,931
‎nghĩa là "chó giống cái"
‎và "một phụ nữ độc đoán".

140
00:07:09,303 --> 00:07:11,853
‎Từ điển không ghi "bitch"
‎là từ xúc phạm.

141
00:07:11,931 --> 00:07:16,441
‎Không bảo đây là từ chê bai hay miệt thị.

142
00:07:16,519 --> 00:07:20,859
‎Đó đại khái là điều khiến tôi
‎bối rối về từ "bitch"

143
00:07:20,940 --> 00:07:25,820
‎và sao nó lại không bị dán nhãn xúc phạm
‎trong từ điển đó.

144
00:07:25,903 --> 00:07:27,453
‎Giờ có rồi. Tôi thêm vào.

145
00:07:27,530 --> 00:07:29,570
‎TỪ XÚC PHẠM

146
00:07:29,657 --> 00:07:33,697
‎Lẽ ra từ điển nên công nhận
‎từ "bitch" theo nghĩa đúng sớm hơn.

147
00:07:34,203 --> 00:07:35,413
‎Hơn một ngàn năm,

148
00:07:35,496 --> 00:07:38,116
‎ta dùng từ đó để chửi người
‎ta không thích.

149
00:07:39,041 --> 00:07:45,671
‎Nên, hãy tôn vinh và tưởng nhớ
‎vài "chó cái" đã đi bán muối của ta!

150
00:07:46,591 --> 00:07:50,261
‎Nefertiti, Nữ hoàng Ai Cập cổ đại,
‎Thế kỷ 14 trước Công Nguyên.

151
00:07:50,344 --> 00:07:51,934
‎Nữ hoàng tai tiếng.

152
00:07:52,013 --> 00:07:55,813
‎Là phụ nữ bị khinh miệt
‎vào hàng bậc nhất lịch sử loài người.

153
00:07:55,892 --> 00:07:58,352
‎Elizabeth Báthory. Ác nữ điên nổi tiếng.

154
00:07:58,436 --> 00:08:00,226
‎Nữ quý tộc Hungary thực thụ

155
00:08:00,313 --> 00:08:03,573
‎đã giết nhiều người hơn
‎Dracula hư cấu của Bram Stoker.

156
00:08:04,066 --> 00:08:05,936
‎Nhưng bà ta đâu khoe khoang gì.

157
00:08:06,527 --> 00:08:07,397
‎Lizzie Borden.

158
00:08:07,487 --> 00:08:09,857
‎Con mụ giết người bằng rìu
‎được tha bổng.

159
00:08:10,364 --> 00:08:11,954
‎Khá là "chó" nhỉ.

160
00:08:12,450 --> 00:08:13,580
‎Anna Wintour.

161
00:08:13,659 --> 00:08:16,909
‎Biên tập viên huyền thoại của Vogue.
‎Chị đại trung học.

162
00:08:17,538 --> 00:08:19,828
‎TA CÓ THỂ TÙY BIẾN TỪ XẤU?

163
00:08:19,916 --> 00:08:22,336
‎"Bitch" là một trong số ít từ xấu

164
00:08:22,418 --> 00:08:24,548
‎đang trong quá trình tùy biến.

165
00:08:24,629 --> 00:08:28,089
‎Tùy biến ngôn ngữ tìm cách
‎trao quyền cho phụ nữ

166
00:08:28,174 --> 00:08:32,144
‎qua trải nghiệm về đàn áp
‎và phân biệt đối xử.

167
00:08:32,220 --> 00:08:37,390
‎Bạn tôi được gọi tôi là bitch,
‎nếu theo cách trìu mến.

168
00:08:37,475 --> 00:08:41,935
‎Kiểu tôi thăng chức và ai đó nói:
‎"Con quỷ này, giỏi!"

169
00:08:42,020 --> 00:08:47,780
‎Tôi nhớ lần đầu tôi đứng trên sân khấu
‎và gọi một nhóm phụ nữ là "bitch".

170
00:08:47,860 --> 00:08:51,070
‎Có người nói tôi:
‎"Gọi họ vậy đi. Họ mê lắm".

171
00:08:51,155 --> 00:08:54,695
‎Tôi kiểu: "Không, họ không thích đâu".
‎Và họ thích thật.

172
00:08:54,784 --> 00:08:56,044
‎"Ê, mấy con quỷ cái".

173
00:08:56,118 --> 00:08:57,788
‎"Mấy con quỷ, sôi động lên!"

174
00:08:58,371 --> 00:09:00,831
‎Tôi biết khi tôi nhận thức được nữ quyền,

175
00:09:00,915 --> 00:09:03,245
‎tôi kiểu: "Không dùng từ 'chó cái' nữa

176
00:09:03,334 --> 00:09:07,674
‎và không để ai dùng từ 'chó cái'
‎hay gọi ai là chó cái".

177
00:09:07,755 --> 00:09:10,125
‎Và giờ tôi dùng từ đó nhiều hàng đầu.

178
00:09:10,216 --> 00:09:14,966
‎Nó mạnh mẽ, có tính nữ quyền,
‎quyến rũ, gọn và nhanh.

179
00:09:15,054 --> 00:09:17,814
‎Bạn có thể thêm từ ở trước và sau
‎để nghe nhẹ hay nặng hơn.

180
00:09:17,890 --> 00:09:20,430
‎Ta cần "bitch".
‎Nó quan trọng với tiếng Anh.

181
00:09:20,518 --> 00:09:22,898
‎- Đừng bỏ nó.
‎- Bạn gọi mình là bitch.

182
00:09:22,979 --> 00:09:24,479
‎- Tôi là con khốn.
‎- Tôi cáu bẳn.

183
00:09:24,564 --> 00:09:25,404
‎Tôi khó ở.

184
00:09:25,481 --> 00:09:30,861
‎Người thấy và nghe bạn nói sẽ nghĩ:
‎"Chắc từ đó cũng không xấu".

185
00:09:30,945 --> 00:09:34,275
‎Bạn không bị gọi là chó cái
‎trừ khi khiến đàn ông nhận ra

186
00:09:34,365 --> 00:09:35,985
‎anh ta sống hơi chó.

187
00:09:36,075 --> 00:09:38,115
‎Anh sống chó quá.

188
00:09:38,202 --> 00:09:43,252
‎Tôi nghĩ có ma thuật kì lạ để nói xấu,

189
00:09:43,332 --> 00:09:47,382
‎để chỉ có nhóm người được nhắc đến

190
00:09:47,461 --> 00:09:50,421
‎có quyền đùa vui với nó
‎và lái nó thành thứ khác.

191
00:09:51,966 --> 00:09:54,836
‎"Bitch" có cách sử dụng hay thay đổi,

192
00:09:54,927 --> 00:09:57,887
‎không quá tiêu cực ở thế kỷ 20.

193
00:09:57,972 --> 00:10:02,772
‎Ernest Hemingway dùng từ đó cho mẹ
‎để nói đến sức mạnh của bà.

194
00:10:02,852 --> 00:10:07,322
‎Với Hemingway, "bitch"
‎là cách tách biệt nam khỏi nữ.

195
00:10:07,398 --> 00:10:12,278
‎Là nói thế này: "Đàn ông là mấy người này,
‎phụ nữ là mấy mụ".

196
00:10:12,361 --> 00:10:16,071
‎Nhưng cũng có thể là sự kết hợp giữa
‎sùng kính và xúc phạm.

197
00:10:16,157 --> 00:10:17,447
‎Có thể là hồ ly tinh.

198
00:10:17,533 --> 00:10:22,203
‎Đó gần như là từ độc quyền của ông ấy
‎và ông ấy dùng

199
00:10:22,288 --> 00:10:27,338
‎như cách thừa nhận sức nặng của bạn,
‎rằng bạn mạnh mẽ, bạn ảnh hưởng ông ta.

200
00:10:27,418 --> 00:10:28,538
‎Chó cái đáng ghét.

201
00:10:28,628 --> 00:10:32,048
‎Ông ấy trung thành với ý nghĩ

202
00:10:32,131 --> 00:10:36,011
‎thêm uy lực cho hình tượng nam tính
‎của người Mỹ,

203
00:10:36,093 --> 00:10:38,393
‎không gì so sánh được với nó.

204
00:10:38,471 --> 00:10:42,601
‎Và đó là sự nam tính của đàn ông Mỹ trắng.

205
00:10:42,683 --> 00:10:45,603
‎Những thứ khác giỏi lắm là đứng nhì.

206
00:10:45,686 --> 00:10:48,226
‎Nếu là hồ ly tinh thì bạn may đấy.

207
00:10:48,314 --> 00:10:51,324
‎Hồ ly tinh là con cáo thành tinh,
‎nên bạn thấy nó…

208
00:10:51,400 --> 00:10:54,400
‎được dùng chỉ gì đó thay đổi được
‎và khó kiểm soát.

209
00:10:54,487 --> 00:10:56,817
‎Số phận hay được gọi là cáo thành tinh.

210
00:10:56,906 --> 00:11:02,616
‎Nhưng đàn ông cũng nói thế.
‎Những người dùng "bitch" để nói xấu.

211
00:11:02,703 --> 00:11:04,753
‎Đó không phải là tùy biến.

212
00:11:04,830 --> 00:11:08,630
‎Nó tạo ra hình thức sử dụng
‎chứ không phải tùy biến từ đó.

213
00:11:08,709 --> 00:11:12,129
‎Một trong những ví dụ sớm nhất
‎về phụ nữ tự trao quyền

214
00:11:12,213 --> 00:11:14,723
‎khi sử dụng "bitch" là trong âm nhạc.

215
00:11:14,799 --> 00:11:18,969
‎Cộng đồng Da đen dùng từ chửi thề
‎qua nhiều thế hệ.

216
00:11:19,053 --> 00:11:21,933
‎Ở góc phố, trong quán rượu nhạc jazz.

217
00:11:22,014 --> 00:11:24,604
‎Ý là, dù hồi thập niên 20 và 30,

218
00:11:24,684 --> 00:11:27,654
‎đó là thánh đường
‎để người ta nói gì tùy thích.

219
00:11:27,728 --> 00:11:30,018
‎Người muốn nói gì tùy thích

220
00:11:30,106 --> 00:11:34,936
‎là những phụ nữ dùng từ "chó cái"
‎và thật sự đi theo tính dục của họ.

221
00:11:35,027 --> 00:11:37,147
‎Ví dụ điển hình là Lucille Bogan.

222
00:11:37,238 --> 00:11:40,278
‎Họ biết tôi là chó cái từ Baltimore

223
00:11:40,366 --> 00:11:42,026
‎Những ai cực mê nhạc blues

224
00:11:42,118 --> 00:11:44,698
‎biết bà ấy là ai và hát vài bài của bà.

225
00:11:44,787 --> 00:11:48,287
‎Thật ra, dòng cuối của bài
‎"Start Me Up" của The Rolling Stones.

226
00:11:48,374 --> 00:11:49,884
‎"Bạn khiến người chết đến",

227
00:11:49,959 --> 00:11:53,589
‎là tôn vinh bài của Lucille Bogan,
‎"When the Cows Come Home".

228
00:11:53,671 --> 00:11:58,721
‎Có thể phang và thổi kèn của tôi
‎Đến khi bò trắng răng

229
00:11:58,801 --> 00:12:03,061
‎Bạn thấy mình muốn một điếu thuốc lá
‎sau khi nghe Lucille Bogan hát.

230
00:12:03,139 --> 00:12:06,769
‎Bà ấy hoàn toàn làm chủ chính mình,

231
00:12:06,851 --> 00:12:09,771
‎cho bạn biết bà ấy là ai,
‎bà ấy có thể làm gì.

232
00:12:09,854 --> 00:12:14,114
‎Anh mà húp con sò
‎Là em thổi cái kèn

233
00:12:14,191 --> 00:12:18,071
‎Em sẽ làm thế, anh yêu
‎Đến khi anh thăng hoa mới thôi

234
00:12:18,571 --> 00:12:20,201
‎Bài này năm nào vậy?

235
00:12:20,281 --> 00:12:23,201
‎Như nghe bà ngoại đóng phim con heo vậy.

236
00:12:23,284 --> 00:12:25,664
‎Tới Cardi B cũng đỏ mặt nha!

237
00:12:25,745 --> 00:12:28,905
‎Nếu "bitch" là lẳng lơ
‎thì bà này là chúa lẳng lơ.

238
00:12:28,998 --> 00:12:31,668
‎Hãy giày vò em đến ngày mai

239
00:12:34,420 --> 00:12:36,510
‎"Bitch" bắt đầu tùy biến

240
00:12:36,589 --> 00:12:38,969
‎một cách nghiêm túc vào thập niên 1960.

241
00:12:39,049 --> 00:12:43,889
‎Năm 1968, Jo Freeman xuất bản
‎The Bitch Manifesto

242
00:12:43,971 --> 00:12:49,021
‎về làm "chó cái" là thế nào
‎và ý nghĩa của sống đời hiên ngang.

243
00:12:49,101 --> 00:12:51,651
‎Điều bạn thấy vào những năm 1990 và 2000

244
00:12:51,729 --> 00:12:56,859
‎là "bitch" xuất hiện trên TV
‎và trong âm nhạc theo nghĩa tích cực.

245
00:12:57,610 --> 00:13:00,650
‎Bài "Bitch" của Meredith Brooks

246
00:13:00,738 --> 00:13:02,868
‎rất thú vị.

247
00:13:02,948 --> 00:13:05,788
‎"Tôi là chó cái, người tình,
‎đứa con, người mẹ,

248
00:13:05,868 --> 00:13:07,698
‎là tội đồ, là thánh,

249
00:13:07,787 --> 00:13:11,207
‎địa ngục và giấc mơ của các người,
‎tôi là hai thái cực".

250
00:13:11,290 --> 00:13:12,920
‎"Bitch" là bài thông minh.

251
00:13:13,000 --> 00:13:15,540
‎Tôi sẽ không viết thế hồi 19 tuổi.

252
00:13:15,628 --> 00:13:18,758
‎Bạn được nói từ đó
‎và bố mẹ không thể giận,

253
00:13:18,839 --> 00:13:20,969
‎"Lời bài hát mà bố mẹ!"

254
00:13:21,050 --> 00:13:26,350
‎Muốn tránh bị gọi là bitch, đừng nghe
‎nhạc rap hay rock của thập niên 90.

255
00:13:26,430 --> 00:13:31,190
‎Phần lớn nhạc rap của những năm 90
‎đến những năm 2000

256
00:13:31,268 --> 00:13:32,558
‎rất thiên về đàn ông.

257
00:13:32,645 --> 00:13:38,975
‎Tôi nghĩ hip hop lành tính hơn nhiều
‎trong việc dùng kiểu ngôn ngữ đó.

258
00:13:39,068 --> 00:13:41,948
‎Bài hát của Snoop Dog, của Tupac.

259
00:13:42,029 --> 00:13:43,489
‎"Quất ả ghệ của tôi…"

260
00:13:44,240 --> 00:13:46,950
‎Sao tôi nghĩ đến câu đó? Tàn nhẫn quá.

261
00:13:47,451 --> 00:13:51,001
‎Không chấp nhận nổi bài đó.
‎Bài đó thấy ghê, dở tệ!

262
00:13:51,080 --> 00:13:55,170
‎Đàn ông dùng từ "bitch"
‎để khẳng định họ trên cơ phụ nữ.

263
00:13:55,251 --> 00:13:58,171
‎Như thế, từ đó thường bị nhầm lẫn.

264
00:13:58,254 --> 00:14:01,224
‎Nhiều ca từ hip hop đang mất giá trị.

265
00:14:01,298 --> 00:14:05,428
‎Đôi khi, từ phò đang mất đi sức nặng.

266
00:14:05,511 --> 00:14:09,681
‎Tôi thấy người không thích
‎kiểu nói chuyện này

267
00:14:09,765 --> 00:14:14,015
‎trên truyền thông
‎hay ở bất cứ kiểu đối thoại nào

268
00:14:14,103 --> 00:14:15,693
‎lại thấy lời hip hop thế là ổn.

269
00:14:15,771 --> 00:14:18,771
‎Họ thấy ổn khiến tôi không vui thế nào đó.

270
00:14:18,858 --> 00:14:23,278
‎Tôi tự hỏi liệu có tiềm ẩn
‎phân biệt chủng tộc trong đó không.

271
00:14:23,362 --> 00:14:26,322
‎Tôi không phải kiểu người
‎hạ phẩm giá phụ nữ.

272
00:14:26,407 --> 00:14:29,447
‎Tôi nghĩ đôi khi
‎ta cần quy tội cho hip hop.

273
00:14:29,535 --> 00:14:33,455
‎Thỉnh thoảng tôi muốn thách
‎người ta đừng chấp nhận.

274
00:14:33,539 --> 00:14:36,039
‎Từ rất sớm, phụ nữ trong hip hop…

275
00:14:36,750 --> 00:14:38,290
‎đã khẳng định vị thế.

276
00:14:38,377 --> 00:14:43,507
‎Có thiên hướng tùy biến từ "bitch"
‎trong rap nữ quyền vào giữa thập niên 90.

277
00:14:43,591 --> 00:14:45,761
‎Thúc đẩy nữ quyền tiến bộ.

278
00:14:45,843 --> 00:14:49,643
‎Ký ức đầu tiên nhất về "bitch"
‎là "U.N.I.T.Y." của Queen Latifah.

279
00:14:49,722 --> 00:14:52,562
‎Cô ta có ca từ mạnh mẽ:

280
00:14:52,641 --> 00:14:54,231
‎"Gọi ai là chó cái?"

281
00:14:54,310 --> 00:14:57,560
‎Tôi kiểu: "Ờ". Tôi còn nhỏ quá,
‎mà vẫn nói: "Không ổn".

282
00:14:57,646 --> 00:15:03,026
‎Từ thời Queen Latifah đến nay,
‎cách dùng từ "bitch" đang tiến hóa.

283
00:15:03,110 --> 00:15:06,280
‎Tôi thật sự thích ai đó tức lên
‎gọi tôi là chó cái

284
00:15:06,363 --> 00:15:09,123
‎vì nghĩa là tôi đã bảo vệ mình.

285
00:15:09,199 --> 00:15:13,659
‎Kiểm tra DNA đi
‎Hóa ra tôi là ngầu lòi 100%

286
00:15:13,746 --> 00:15:16,616
‎Lizzo nói cô ấy "ngầu lòi 100%".

287
00:15:16,707 --> 00:15:19,627
‎Nếu cô ấy nói mình sống chó 100%,
‎thế là tiêu cực.

288
00:15:19,710 --> 00:15:23,010
‎Vì sống chó là việc xấu
‎nhưng sống ngầu thì lại tốt.

289
00:15:23,088 --> 00:15:25,378
‎Rồi, có kết quả DNA cho sự ngầu lòi,

290
00:15:25,466 --> 00:15:29,046
‎và tôi ngầu lòi 92%,

291
00:15:29,136 --> 00:15:32,386
‎tôi có 8% đồng cảm và quan tâm,

292
00:15:32,473 --> 00:15:35,143
‎chu đáo và quyến rũ.

293
00:15:35,225 --> 00:15:39,145
‎Tôi ngầu lòi 50%. Tuyệt ghê.

294
00:15:39,229 --> 00:15:42,439
‎Có 30% lẳng lơ.

295
00:15:42,942 --> 00:15:46,032
‎Và 20% tộc Cherokee.

296
00:15:46,528 --> 00:15:49,778
‎Chúa ơi, tôi không biết đó! Hài ghê!

297
00:15:51,283 --> 00:15:54,333
‎Đồng tính nam cũng tùy biến từ này,

298
00:15:54,411 --> 00:15:57,211
‎người chấp nhận từ từng tổn thương họ

299
00:15:57,289 --> 00:16:01,379
‎và biến nó thành cách cổ vũ
‎cộng đồng và tình bạn.

300
00:16:02,461 --> 00:16:05,011
‎Từ bé, tôi rất hay bị gọi là chó cái.

301
00:16:05,089 --> 00:16:09,929
‎Đó là cách người không muốn gọi tôi
‎là bóng nói tránh đi.

302
00:16:10,010 --> 00:16:11,890
‎Trong cộng đồng đồng tính nam,

303
00:16:11,971 --> 00:16:15,141
‎hơn 40 năm qua,
‎từ đó được đưa lên tầm đặc biệt

304
00:16:15,224 --> 00:16:19,194
‎khi nó là thuật ngữ đùa về tình cảm
‎cho người đồng tính nam khác.

305
00:16:19,269 --> 00:16:22,059
‎Kiểu như là: "Tôi nhận ra cậu".

306
00:16:22,147 --> 00:16:26,067
‎Kiểu: "Từ nhỏ, chúng ta gặp chuyện khốn
‎y như nhau.

307
00:16:26,151 --> 00:16:28,571
‎Cậu bị gọi là chó cái, cũng như tôi bị".

308
00:16:28,654 --> 00:16:30,244
‎Nói về bạn đồng tính,

309
00:16:30,322 --> 00:16:33,622
‎nhiều người là đồng tính nam
‎cực kỳ tôn thờ phụ nữ,

310
00:16:33,701 --> 00:16:35,911
‎kiểu thần tượng của họ đều là nữ.

311
00:16:35,995 --> 00:16:39,785
‎Tất cả bạn tôi đều là chó cái.
‎Kiểu: "Ê, chó cái, làm tốt lắm".

312
00:16:39,873 --> 00:16:44,043
‎"Quỷ sứ, chỗ làm sang chảnh hẳn
‎nhờ mày đến mỗi ngày".

313
00:16:44,128 --> 00:16:47,458
‎Không gì sánh bằng
‎một gã đồng tính gọi bạn là bitch.

314
00:16:47,548 --> 00:16:50,178
‎Từ "bitch" đã có hành trình thú vị

315
00:16:50,259 --> 00:16:52,049
‎khi nữ quyền phát triển.

316
00:16:52,136 --> 00:16:56,216
‎Có tranh luận nội bộ
‎về cách tùy biến từ này.

317
00:16:56,306 --> 00:16:59,596
‎Tôi có một trai một gái
‎và chúng dùng từ "chó cái" suốt.

318
00:16:59,685 --> 00:17:02,645
‎Kiểu: "Chó cái!"
‎Chỉ là từ để chúng gọi bạn bè.

319
00:17:02,730 --> 00:17:06,480
‎Với tôi, đó vẫn là từ xấu
‎và đừng gọi phụ nữ như thế.

320
00:17:06,567 --> 00:17:09,027
‎Từ đó làm thế hệ già hơn bực bội

321
00:17:09,111 --> 00:17:12,611
‎vì họ thấy họ phải đấu tranh
‎để được tôn trọng

322
00:17:12,698 --> 00:17:16,948
‎và từ "bitch" mang hơi nghĩa
‎cực kỳ thiếu tôn trọng.

323
00:17:17,036 --> 00:17:20,406
‎Rủi là, chắc ta không thể
‎tùy biến hoàn toàn từ "chó cái",

324
00:17:20,497 --> 00:17:22,207
‎vì đây là thế giới đàn ông.

325
00:17:22,290 --> 00:17:23,830
‎Ta có thể nghĩ ta tùy biến

326
00:17:23,916 --> 00:17:27,706
‎nhưng rồi một nhóm nhỏ đàn ông
‎nói từ đó với bạn của họ.

327
00:17:27,796 --> 00:17:32,256
‎Người như tôi và Lizzo đang cố hết sức
‎làm nó nghe hay ho.

328
00:17:32,760 --> 00:17:34,010
‎CHÓ CÁI NGẦU NHẤT

329
00:17:34,094 --> 00:17:36,514
‎Ta giải quyết từ "bitch" sao đây?

330
00:17:36,597 --> 00:17:38,347
‎Ta được dùng nó không?

331
00:17:38,932 --> 00:17:41,232
‎Ai đó làm rõ giùm được không?

332
00:17:41,810 --> 00:17:43,730
‎MẤU CHỐT LÀ NGỮ CẢNH?

333
00:17:43,812 --> 00:17:47,612
‎Việc tùy biến liên quan đến lĩnh vực
‎ngôn ngữ gọi là ký hiệu học.

334
00:17:47,691 --> 00:17:50,991
‎Đó thật sự là về ý định của người nói

335
00:17:51,070 --> 00:17:53,070
‎và sự tiếp nhận của người nghe.

336
00:17:53,155 --> 00:17:56,365
‎"Bitch" có thể mang nghĩa này
‎khi được người này nói,

337
00:17:56,450 --> 00:18:00,160
‎trong ngữ cảnh này,
‎với người nghe cụ thể này,

338
00:18:00,245 --> 00:18:04,665
‎và có thể mang nghĩa hoàn toàn ngược lại
‎khi cũng được người này nói,

339
00:18:04,750 --> 00:18:07,920
‎cùng ngữ cảnh,
‎nhưng với người nghe thứ hai.

340
00:18:08,003 --> 00:18:10,803
‎Tôi có thể nói với một đứa bạn thân:

341
00:18:10,881 --> 00:18:13,431
‎"Quỷ cái, phải nói cậu thứ này". Biết đó?

342
00:18:13,509 --> 00:18:15,509
‎Nhưng nếu là phụ nữ tôi không biết

343
00:18:15,594 --> 00:18:19,184
‎chạy đến muốn tán gẫu
‎và cô ấy nói: "Quỷ cái, tôi muốn…"

344
00:18:19,264 --> 00:18:22,184
‎Tôi lập tức sẽ phản ứng:
‎"Tôi đâu quen cô".

345
00:18:22,267 --> 00:18:27,357
‎Đó là từ ta có thể nói với nhau
‎và mạnh mẽ hơn nhờ nó

346
00:18:27,439 --> 00:18:31,149
‎nhưng không phải là từ
‎nam giới được thoải mái gọi chúng ta

347
00:18:31,235 --> 00:18:34,315
‎và được đáp lại: "Ồ, cảm ơn, John!"

348
00:18:34,905 --> 00:18:35,775
‎CHÓ CÁI

349
00:18:35,864 --> 00:18:38,704
‎Với tôi,
‎có vẻ "bitch" không phải là một từ.

350
00:18:39,118 --> 00:18:41,578
‎Đó là khoảnh khắc, trải nghiệm.

351
00:18:41,662 --> 00:18:44,502
‎Từ chửi thề khác như "shit",
‎"fuck", "damn",

352
00:18:44,581 --> 00:18:46,961
‎là phản động và phổ biến.

353
00:18:47,459 --> 00:18:50,299
‎Nhưng "bitch" có thể dùng như vũ khí.

354
00:18:51,255 --> 00:18:52,545
‎Nó thiên về cá nhân.

355
00:18:52,631 --> 00:18:57,051
‎Tôi vẫn dùng từ "bitch",
‎dù tôi dùng nó ít hơn ngày xưa nhiều.

356
00:18:57,136 --> 00:19:01,176
‎Ngôn ngữ là khuôn mẫu
‎và nếu bạn biết khuôn mẫu

357
00:19:01,265 --> 00:19:03,515
‎"bitch" được dùng để nói xấu phụ nữ,

358
00:19:03,600 --> 00:19:06,980
‎thì cần rất nhiều nỗ lực ý thức
‎để loại bỏ khuôn mẫu đó,

359
00:19:07,062 --> 00:19:10,522
‎cả khi bạn là người nghe từ tục đó.

360
00:19:10,607 --> 00:19:15,777
‎Thay vì dùng từ "chó cái",
‎tôi thà dùng "nữ hoàng" chỉ phụ nữ.

361
00:19:15,863 --> 00:19:18,453
‎Nhưng tôi biết "chó cái" có sức nặng khác.

362
00:19:18,532 --> 00:19:20,662
‎Nếu trên máy bay có người đánh nhau,

363
00:19:20,742 --> 00:19:24,872
‎bạn nói: "Chó cái, họ đánh nhau".
‎Đâu thể nói: "Nữ hoàng, họ đánh nhau".

364
00:19:24,955 --> 00:19:26,365
‎Chỉ là… Không hợp.

365
00:19:26,456 --> 00:19:30,126
‎Bạn hiểu ý tôi mà?
‎Phải thể hiện bạn nhận thức rõ sự việc.

366
00:19:31,211 --> 00:19:32,961
‎Nếu sau này tôi có con gái,

367
00:19:33,046 --> 00:19:37,546
‎tôi thà nhìn nhận nó là chó cái
‎còn hơn là bé ngoan.

368
00:19:37,634 --> 00:19:41,684
‎Mục tiêu cuối cùng là
‎để con bé thành chó cái ngoan.

369
00:19:41,763 --> 00:19:43,063
‎Như Malala.

370
00:19:43,390 --> 00:19:46,350
‎Trong nhóm tầm 11 chàng đồng tính,

371
00:19:46,435 --> 00:19:49,305
‎có bảy người ghét tôi
‎và ba người là bạn thân,

372
00:19:49,396 --> 00:19:52,266
‎tôi nên dùng tiếp từ đó không? Chắc nên.

373
00:19:52,357 --> 00:19:56,397
‎Từ "bitch" đã qua một quá trình.
‎Từ nghĩa chó giống cái…

374
00:19:56,904 --> 00:19:59,704
‎đến phụ nữ lẳng lơ,

375
00:19:59,781 --> 00:20:02,241
‎và giờ thành phụ nữ tuyệt vời như tôi.

376
00:20:02,326 --> 00:20:06,656
‎Tôi thích lắm! Nó qua một hành trình.
‎Nó phát triển, trưởng thành.

377
00:20:06,747 --> 00:20:09,327
‎Đó là trưởng thành. Mừng cho bạn, chó cái!

378
00:20:09,416 --> 00:20:12,126
‎Bắt đầu là chó và giờ bạn là Cardi B.

379
00:20:12,211 --> 00:20:13,461
‎Mừng cho bạn!

380
00:20:44,910 --> 00:20:47,790
‎Biên dịch: Mộc Tử