1
00:00:06,640 --> 00:00:10,000
EEN NETFLIX ORIGINAL-DOCUMENTAIRESERIE

2
00:00:24,480 --> 00:00:28,920
De aarde,
waar miljoenen soorten wezens leven.

3
00:00:33,520 --> 00:00:36,800
Maar wat zou erbuiten kunnen leven?

4
00:00:42,320 --> 00:00:45,680
Astronomen hebben
duizenden planeten ontdekt...

5
00:00:45,760 --> 00:00:47,760
...buiten ons zonnestelsel.

6
00:00:50,640 --> 00:00:53,840
Ze geloven dat er biljoenen meer zijn.

7
00:00:56,920 --> 00:01:00,280
Als er ook maar leven bestaat
op een fractie van ze...

8
00:01:01,520 --> 00:01:06,120
...dan moet het universum levend zijn.

9
00:01:16,320 --> 00:01:19,560
Alle levende dingen
hebben dezelfde behoeften:

10
00:01:22,320 --> 00:01:23,160
zich voeden...

11
00:01:30,200 --> 00:01:31,560
...voortplanten...

12
00:01:36,120 --> 00:01:37,560
...en evolueren.

13
00:01:41,040 --> 00:01:43,680
Door de wetten van leven op aarde
toe te passen...

14
00:01:44,240 --> 00:01:46,240
...op de rest van het universum...

15
00:01:48,040 --> 00:01:52,240
...is het mogelijk om ons in te beelden
wat voor leven er mogelijk is...

16
00:01:53,240 --> 00:01:55,280
...op buitenaardse werelden.

17
00:02:17,200 --> 00:02:22,480
LICK-OBSERVATORIUM
CALIFORNIË, VS

18
00:02:29,560 --> 00:02:35,680
Planeten buiten ons zonnestelsel staan
bij astronomen bekend als exoplaneten.

19
00:02:38,440 --> 00:02:42,200
Ze zijn allemaal miljarden kilometers
van de aarde verwijderd.

20
00:02:45,640 --> 00:02:50,760
En toch is het mogelijk om een vaag teken
van leven te detecteren...

21
00:02:52,240 --> 00:02:55,200
...in het licht van de sterren
waar ze om draaien.

22
00:02:57,480 --> 00:03:01,560
Elke ster zendt ons licht
in allerlei kleuren.

23
00:03:01,640 --> 00:03:03,000
NATALIE BATALHA
ASTROFYSICUS

24
00:03:03,080 --> 00:03:04,760
Als we dat licht opvangen...

25
00:03:04,840 --> 00:03:09,160
...en door een instrument halen dat
het licht in een regenboog verspreidt...

26
00:03:09,240 --> 00:03:13,840
...en we daar goed naar kijken,
vinden we de chemische vingerafdrukken...

27
00:03:13,920 --> 00:03:17,320
...van de elementen in de atmosfeer
van die ster.

28
00:03:19,040 --> 00:03:23,320
Dit is zo'n regenboog van een verre ster
die opgevangen is door een telescoop.

29
00:03:23,400 --> 00:03:26,200
Zo'n 12 lichtjaar ver weg,
de ster Tau Ceti.

30
00:03:27,040 --> 00:03:31,720
We zien donkere lijnen
van waterstof in de atmosfeer van de ster.

31
00:03:32,240 --> 00:03:36,280
Hier beneden zien we
drie karakteristieke lijnen van magnesium.

32
00:03:37,040 --> 00:03:39,440
Dit is de atmosfeer van de ster...

33
00:03:39,760 --> 00:03:42,000
...maar we willen licht opvangen...

34
00:03:42,080 --> 00:03:45,080
...dat door de atmosfeer
van een exoplaneet gaat...

35
00:03:45,160 --> 00:03:49,240
...om de vingerafdruk daarvan
op precies dezelfde wijze op te vangen.

36
00:03:52,440 --> 00:03:58,400
In 2012 was dit soort vingerafdruk
zichtbaar in ons eigen zonnestelsel.

37
00:04:03,320 --> 00:04:05,400
Toen Venus de zon passeerde...

38
00:04:06,400 --> 00:04:08,240
...was haar silhouet zichtbaar.

39
00:04:13,160 --> 00:04:18,600
Heel even verscheen er een kleine halo:
de atmosfeer van Venus.

40
00:04:21,640 --> 00:04:25,240
Het is deze strook licht
die astronomen zoeken.

41
00:04:30,440 --> 00:04:34,800
Als ze de atmosfeer van verre exoplaneten
kunnen analyseren...

42
00:04:36,240 --> 00:04:38,880
...met zijn silhouet
tegen verre sterren...

43
00:04:40,080 --> 00:04:42,800
...vinden ze misschien bewijs van leven.

44
00:04:56,040 --> 00:05:00,920
We hebben goed nagedacht
over wat de tekens van leven zouden zijn.

45
00:05:01,880 --> 00:05:05,120
Dus we zoeken,
kijken rond wat er in de atmosfeer is...

46
00:05:05,440 --> 00:05:09,240
...op zoek naar iets wat detecteerbaar is
van lichtjaren ver weg.

47
00:05:11,040 --> 00:05:13,800
Het leidt ons altijd naar hetzelfde gas:

48
00:05:16,240 --> 00:05:17,200
zuurstof.

49
00:05:23,880 --> 00:05:29,000
Vijftig tot zeventig procent
van het zuurstof komt uit de zee...

50
00:05:30,640 --> 00:05:32,720
...de longen van de aarde.

51
00:05:38,120 --> 00:05:42,560
Het proces dat reuzenkelp
laat groeien in de zee...

52
00:05:42,640 --> 00:05:45,560
...en ook alle bossen op het land...

53
00:05:46,440 --> 00:05:48,200
...heet fotosynthese.

54
00:05:52,520 --> 00:05:55,360
Wat ik het interessantst vind
aan fotosynthese...

55
00:05:55,440 --> 00:05:58,000
...is het afvalproduct
dat wordt weggegooid.

56
00:05:58,080 --> 00:06:00,680
Dat is de zuurstof
die in de atmosfeer komt.

57
00:06:07,920 --> 00:06:13,600
We denken dat bijna alle zuurstof
wordt geproduceerd door fotosynthese...

58
00:06:14,000 --> 00:06:16,080
...door het leven hier op aarde.

59
00:06:19,840 --> 00:06:22,560
En als je het in overvloed ziet...

60
00:06:22,640 --> 00:06:25,440
...weet je dat de planeet
een levende wereld is.

61
00:06:35,760 --> 00:06:38,280
Onder de biljoenen werelden daarbuiten...

62
00:06:39,640 --> 00:06:44,120
...hebben die met meer zuurstof
een hogere kans om leven te herbergen.

63
00:06:51,480 --> 00:06:57,200
Stel je een planeet voor
die niet om één ster draait...

64
00:06:58,240 --> 00:06:59,400
...maar om twee.

65
00:07:07,120 --> 00:07:08,880
Dit is Eden.

66
00:07:19,320 --> 00:07:24,880
Het licht van zijn tweelingsterren
zorgt voor fotosynthese...

67
00:07:29,240 --> 00:07:31,840
...wat zuurstof in de atmosfeer pompt...

68
00:07:34,400 --> 00:07:36,800
...waardoor het leven kan gedijen.

69
00:07:45,880 --> 00:07:48,800
Grazers voeden zich
met laaggelegen schimmels...

70
00:07:51,120 --> 00:07:54,120
...maar ze zijn constant alert op gevaar.

71
00:08:00,840 --> 00:08:04,000
De boomlaag
is de thuisbasis van roofdieren...

72
00:08:07,160 --> 00:08:10,120
...perfect geëvolueerd
om tussen de bomen te leven.

73
00:08:19,800 --> 00:08:22,400
Wachtend op hun moment om toe te slaan.

74
00:08:34,200 --> 00:08:39,200
Op de grond is de grazer in het voordeel.
Hij is sneller in een achtervolging.

75
00:08:45,840 --> 00:08:49,000
Maar het roofdier
heeft een speciaal wapen ontwikkeld.

76
00:09:02,440 --> 00:09:04,960
Ditmaal ontsnapt de grazer...

77
00:09:06,120 --> 00:09:09,560
...en spaart het roofdier zijn energie.

78
00:09:21,440 --> 00:09:24,800
Op elke planeet is energie kostbaar.

79
00:09:29,000 --> 00:09:32,400
Sterrenlicht is
een vrijwel oneindige bron.

80
00:09:33,440 --> 00:09:37,560
Maar de kunst is om dat licht
in leven te laten veranderen.

81
00:09:43,720 --> 00:09:46,120
We zijn in een tropisch regenwoud.

82
00:09:49,240 --> 00:09:54,000
Er zijn hier meer soorten planten
en dieren dan waar ook ter wereld.

83
00:10:08,640 --> 00:10:11,080
De bomen en planten
absorberen energie van de zon.

84
00:10:11,160 --> 00:10:12,960
ALEJANDRO RICO-GUEVARA
EVOLUTIEBIOLOOG

85
00:10:13,000 --> 00:10:17,280
Via fotosynthese zetten ze zonlicht om
in glucose-energie, ofwel suiker.

86
00:10:17,640 --> 00:10:21,320
Je kunt het zien en zelfs proeven.

87
00:10:28,320 --> 00:10:30,680
Je kunt de energie van de zon proeven.

88
00:10:34,440 --> 00:10:36,600
Planten werken als batterijen.

89
00:10:38,240 --> 00:10:41,480
Ze slaan de energie van de zon op
als glucose.

90
00:10:43,640 --> 00:10:45,600
Herbivoren eten planten.

91
00:10:46,960 --> 00:10:49,320
Carnivoren eten herbivoren.

92
00:10:52,000 --> 00:10:54,160
Elke schakel in de voedselketen...

93
00:10:55,040 --> 00:10:58,440
...is afhankelijk van de overdracht
van deze energie.

94
00:11:02,240 --> 00:11:03,280
En in dit bos...

95
00:11:03,960 --> 00:11:06,840
...kan één dier
er geen genoeg van krijgen.

96
00:11:10,440 --> 00:11:11,760
De kolibrie.

97
00:11:13,960 --> 00:11:17,760
Kolibries kunnen hun vleugels
meer dan 100 keer per seconde bewegen.

98
00:11:23,240 --> 00:11:27,280
Je voelt hoeveel energie ze gebruiken
door er alleen maar te zijn.

99
00:11:34,320 --> 00:11:36,160
Deze hectische activiteit...

100
00:11:37,520 --> 00:11:40,320
...wordt aangedreven
door glucoserijk nectar.

101
00:11:43,800 --> 00:11:48,400
Dit apparaat lijkt van voren
op een bloem...

102
00:11:48,480 --> 00:11:51,560
...dus kolibries voeden zich ermee.

103
00:11:58,720 --> 00:11:59,880
Daar heb je er een.

104
00:12:01,400 --> 00:12:03,880
Hij gaat heen en weer.
Kom op, je kunt het.

105
00:12:06,720 --> 00:12:08,800
Nu drinkt hij.

106
00:12:12,120 --> 00:12:15,840
Het apparaat meet de nectar
die de vogel drinkt...

107
00:12:16,280 --> 00:12:18,600
...en de zuurstof die hij inademt.

108
00:12:21,120 --> 00:12:23,960
We berekenen de energie-inname
van de nectar...

109
00:12:24,040 --> 00:12:26,240
...en de energie-uitvoer
van het zuurstof.

110
00:12:26,360 --> 00:12:30,320
Zo kunnen we precies berekenen
hoeveel energie de vogel verbruikt.

111
00:12:33,920 --> 00:12:39,320
Een zwevende kolibrie verbruikt zuurstof
in een ongelooflijk tempo:

112
00:12:40,520 --> 00:12:43,720
tien keer sneller
dan een Olympische sprinter.

113
00:12:47,840 --> 00:12:53,360
Hoe meer zuurstof er in zijn cellen komt,
hoe sneller hij glucose kan verbranden...

114
00:12:54,920 --> 00:12:57,280
...waardoor de energie daarin vrijkomt.

115
00:13:05,240 --> 00:13:10,200
Op aarde bestaat 21 procent
van de atmosfeer uit zuurstof...

116
00:13:12,400 --> 00:13:15,560
...wat de diversiteit
van het leven om ons heen voedt.

117
00:13:24,560 --> 00:13:27,120
ATMOSFERISCHE ZUURSTOF

118
00:13:30,640 --> 00:13:35,000
Op Eden is er tien procent meer zuurstof
dan op aarde.

119
00:13:38,920 --> 00:13:41,880
Daardoor is het leven diverser...

120
00:13:45,080 --> 00:13:46,440
...energieker...

121
00:13:49,720 --> 00:13:51,720
...en concurrerender.

122
00:14:05,520 --> 00:14:08,680
De zomer is het broedseizoen
voor de grazers.

123
00:14:16,400 --> 00:14:20,920
Ze zijn altijd bang voor roofdieren,
dus zoeken ze nooit een partner.

124
00:14:23,040 --> 00:14:26,400
In plaats daarvan
produceren ze wormachtige kuit.

125
00:14:29,240 --> 00:14:31,400
Ze moeten met elkaar fuseren...

126
00:14:32,360 --> 00:14:34,080
...om een embryo te creëren.

127
00:14:40,240 --> 00:14:43,600
Ze vormen ter bescherming een cocon.

128
00:14:56,560 --> 00:15:00,400
De embryo's
kunnen hangend boven de grond groeien.

129
00:15:01,720 --> 00:15:03,560
Weg van roofdieren.

130
00:15:19,680 --> 00:15:24,000
Hier op aarde speelt de dreiging
van de dood een grote factor...

131
00:15:24,720 --> 00:15:26,840
...in de evolutie van het leven.

132
00:15:30,720 --> 00:15:32,200
Predatie is overal.

133
00:15:32,280 --> 00:15:35,720
Elk organisme loopt het risico
om door een ander opgegeten te worden.

134
00:15:35,800 --> 00:15:37,160
DAVID REZNICK
EVOLUTIEBIOLOOG

135
00:15:39,200 --> 00:15:43,680
Ik ben geïnteresseerd in
hoe predatie de voortplanting beïnvloedt.

136
00:15:46,800 --> 00:15:52,760
ARIMA-VALLEI
TRINIDAD

137
00:15:54,320 --> 00:15:56,400
Hier komen ze binnen.

138
00:15:58,920 --> 00:16:02,560
Deze rivier is perfect
om guppy's te bestuderen...

139
00:16:04,120 --> 00:16:06,200
...en hun voortplantingspatronen.

140
00:16:08,120 --> 00:16:10,080
Hier is nog een mannetje.

141
00:16:12,520 --> 00:16:14,240
Dit is een rustige omgeving.

142
00:16:14,640 --> 00:16:17,560
Hier leven guppy's
met slechts één andere soort vis.

143
00:16:17,760 --> 00:16:21,920
Een vis die nauwelijks guppy's eet,
of ze lastigvalt.

144
00:16:22,480 --> 00:16:26,680
Ze kunnen zwemmen waar ze willen
zonder risico dat ze worden opgegeten.

145
00:16:28,720 --> 00:16:30,800
Mooi. Kijk eens aan.
-Kijk eens aan.

146
00:16:32,680 --> 00:16:35,840
Dit zijn vijf baby's
die we zojuist gevangen hebben.

147
00:16:36,720 --> 00:16:40,440
Ze lijken klein, maar ze zijn erg groot
voor pasgeboren guppy's.

148
00:16:43,720 --> 00:16:48,400
De guppy's hier investeren veel moeite
in relatief weinig nakomelingen.

149
00:16:51,880 --> 00:16:54,640
Stroomafwaarts is het een ander verhaal.

150
00:17:06,440 --> 00:17:10,840
Deze kei is een natuurlijke barrière
die de rivier scheidt.

151
00:17:15,560 --> 00:17:17,920
Eronder schuilt gevaar.

152
00:17:21,120 --> 00:17:24,640
Het leven van een guppy hier
is als het leven van een voortvluchtige.

153
00:17:24,720 --> 00:17:26,320
MARK CHARRAN
EVOLUTIEBIOLOOG

154
00:17:26,400 --> 00:17:29,280
Altijd op de vlucht.
Als een guppy hier zwom...

155
00:17:31,240 --> 00:17:33,080
...hield hij het nog geen seconde vol.

156
00:17:36,000 --> 00:17:40,800
De enige verdediging die guppy's hebben,
is veel nageslacht voortbrengen...

157
00:17:42,120 --> 00:17:45,720
...in de hoop dat sommige het overleven
tot ze volwassen zijn.

158
00:17:49,560 --> 00:17:54,160
Ik heb twee baby's van waar de guppy's
zonder roofdieren leven...

159
00:17:54,240 --> 00:17:57,640
...en vier van hier,
waar ze met roofdieren leven.

160
00:17:57,720 --> 00:18:02,160
Het verschil in grootte is enorm.
Die van hier zijn veel kleiner...

161
00:18:02,240 --> 00:18:04,800
...dan die die ik boven de barrière ving.

162
00:18:07,520 --> 00:18:11,320
Moeders hebben geen toekomstperspectief,
wat ze ook doen.

163
00:18:12,160 --> 00:18:15,680
De beste strategie hier
is om veel kleine baby's te maken.

164
00:18:19,560 --> 00:18:23,520
De guppy's hebben twee manieren
om zich voort te planten ontwikkeld:

165
00:18:25,240 --> 00:18:27,120
met een paar grote baby's...

166
00:18:28,920 --> 00:18:30,480
...of veel kleine.

167
00:18:34,520 --> 00:18:38,640
De beslissende factor
is de dreiging van roofdieren.

168
00:18:45,240 --> 00:18:49,400
Als je een prooi bent, sterf je jong,
dus kun je maar beter snel leven.

169
00:18:50,320 --> 00:18:54,600
Je kunt maar beter veel moeite doen
voor baby's, anders sterf je uit.

170
00:19:01,520 --> 00:19:04,800
Zo'n strategie
zou op elke planeet gelden...

171
00:19:05,280 --> 00:19:08,800
...waar de ene soort op de andere jaagt.

172
00:19:18,040 --> 00:19:21,880
Op Eden zijn de grazers geëvolueerd
om zich snel voort te planten.

173
00:19:25,720 --> 00:19:29,760
Ze produceren zo veel mogelijk nageslacht,
zo snel mogelijk...

174
00:19:32,720 --> 00:19:36,000
...om het overleven
van het soort te garanderen.

175
00:19:47,440 --> 00:19:50,920
Maar in het bos zijn ze nooit echt veilig.

176
00:19:56,360 --> 00:20:00,680
Nu de zomer ten einde komt,
groeien de schimmels oranje fruit...

177
00:20:02,840 --> 00:20:04,600
...wat grazers aantrekt.

178
00:20:10,280 --> 00:20:14,200
Sporen in het fruit
verspreiden een infectie.

179
00:20:28,920 --> 00:20:30,720
Als de roofdieren nu aanvallen...

180
00:20:32,240 --> 00:20:34,920
...vluchten besmette grazers niet.

181
00:20:35,520 --> 00:20:38,040
Ze zijn hun angstinstinct kwijt.

182
00:20:52,320 --> 00:20:54,000
Een makkelijke maaltijd...

183
00:20:55,840 --> 00:20:57,320
...maar een giftige.

184
00:21:05,040 --> 00:21:11,160
De schimmels hebben de grazers gebruikt om
de roofdieren te infecteren en te doden.

185
00:21:19,840 --> 00:21:25,680
GROTE SLENK
TANZANIA

186
00:21:28,640 --> 00:21:34,000
Zulke complexe relaties tussen soorten
bestaan op aarde...

187
00:21:36,920 --> 00:21:39,160
...maar ze zijn niet alle zo dodelijk.

188
00:21:44,120 --> 00:21:48,680
De Hadza zijn jagers-verzamelaars
die van het land leven.

189
00:21:50,840 --> 00:21:53,080
Ik ben Palango.

190
00:21:56,200 --> 00:22:00,400
Als man is het mijn taak om te jagen.

191
00:22:00,480 --> 00:22:01,640
PALANGO
JAGER

192
00:22:03,120 --> 00:22:07,360
Ik draag altijd een pijl en boog...

193
00:22:08,400 --> 00:22:11,120
...ter bescherming...

194
00:22:15,240 --> 00:22:16,560
...want in de bush...

195
00:22:17,480 --> 00:22:21,120
...zijn er veel gevaarlijke dieren.

196
00:22:24,240 --> 00:22:28,440
Eén calorierijk soort voedsel
wordt boven alles verkozen:

197
00:22:30,040 --> 00:22:30,880
honing.

198
00:22:33,520 --> 00:22:36,200
Maar verse honing vinden is lastig.

199
00:22:40,640 --> 00:22:44,360
De bijen verplaatsen hun nesten
van seizoen tot seizoen.

200
00:22:47,920 --> 00:22:50,360
Daarom schakelen de Hadza hulp in.

201
00:22:57,840 --> 00:23:01,160
Honingspeurders zijn heel slimme vogels.

202
00:23:02,120 --> 00:23:07,040
Ze weten waar honing is
en ze brengen je erheen.

203
00:23:14,760 --> 00:23:16,600
Ze slaakt een speciale kreet...

204
00:23:19,440 --> 00:23:20,800
...en ik fluit terug.

205
00:23:29,840 --> 00:23:34,400
Als ik haar volg,
leidt ze me direct naar de honing.

206
00:23:50,840 --> 00:23:53,440
De honingspeurder doet haar naam eer aan.

207
00:23:54,480 --> 00:23:58,080
Ze heeft ze naar een bijennest
in een baobabboom geleid.

208
00:24:03,440 --> 00:24:06,880
De jagers hebben de vogel nodig
om de bijen te vinden.

209
00:24:08,640 --> 00:24:12,160
En de vogel heeft de jagers nodig
om bij de honing te komen.

210
00:24:13,920 --> 00:24:17,400
De honingspeurders brengen ons
naar de bijen.

211
00:24:20,560 --> 00:24:23,440
Maar de bijen zijn agressief.

212
00:24:24,160 --> 00:24:25,920
Ze heeft onze hulp nodig.

213
00:24:26,360 --> 00:24:30,280
Een baobabboom beklimmen...

214
00:24:33,720 --> 00:24:39,760
...is erg moeilijk en gevaarlijk.

215
00:24:44,120 --> 00:24:46,720
Op een dag viel ik.

216
00:24:52,480 --> 00:24:58,400
We gebruiken rook
om de bijen dronken te maken...

217
00:24:59,640 --> 00:25:02,840
...en ze uit het nest jagen.

218
00:25:35,320 --> 00:25:37,480
Het risico is het waard.

219
00:25:40,120 --> 00:25:42,200
Verse, rijke honing.

220
00:25:54,080 --> 00:25:56,640
Palango zorgt dat de vogel
haar deel krijgt.

221
00:26:00,120 --> 00:26:02,000
Het is een win-winsituatie.

222
00:26:08,520 --> 00:26:11,840
De complexe relatie tussen soorten...

223
00:26:12,440 --> 00:26:14,800
...staat bekend als symbiose.

224
00:26:21,320 --> 00:26:25,680
Hoe rijker het ecosysteem,
hoe complexer de relatie.

225
00:26:37,840 --> 00:26:42,800
Op Eden is er
een dodelijke driehoekssymbiose ontstaan.

226
00:26:44,720 --> 00:26:46,600
Gevormd rondom de schimmels.

227
00:26:53,440 --> 00:26:55,800
Eerst voeden ze de grazers.

228
00:26:59,520 --> 00:27:01,400
Dan besmetten ze ze...

229
00:27:05,240 --> 00:27:07,600
...om de roofdieren te vergiftigen.

230
00:27:24,520 --> 00:27:29,400
Dit doen de schimmels om
hun volgende generatie te laten groeien...

231
00:27:36,240 --> 00:27:40,400
...die zich voedt
met de karkassen van dode roofdieren.

232
00:27:50,120 --> 00:27:54,360
Op aarde spelen schimmels een cruciale,
maar onzichtbare rol...

233
00:27:54,560 --> 00:27:56,680
...in het leven van elk bos.

234
00:27:59,400 --> 00:28:00,800
Achter de schermen.

235
00:28:04,360 --> 00:28:09,240
ROTHIEMURCHUS-BOS
SCHOTLAND

236
00:28:14,120 --> 00:28:17,840
De meesten denken dat het eerste
complexe leven op onze planeet...

237
00:28:17,920 --> 00:28:20,240
...iets als insecten waren,
of dinosaurussen.

238
00:28:20,320 --> 00:28:21,360
TOM CROWTHER
ECOLOGIST

239
00:28:21,440 --> 00:28:24,760
Maar honderden miljoenen jaren daarvoor...

240
00:28:25,320 --> 00:28:30,600
...waren de eerste complexe,
meercellige organismen deze dingen:

241
00:28:31,320 --> 00:28:32,200
schimmels.

242
00:28:36,720 --> 00:28:40,480
We kennen minstens 140.000 soorten.

243
00:28:41,440 --> 00:28:45,560
Dat is waarschijnlijk minder dan
tien procent van 't daadwerkelijke aantal.

244
00:28:49,320 --> 00:28:52,240
Er zijn waarschijnlijk
duizenden verschillende schimmels...

245
00:28:52,840 --> 00:28:54,400
...alleen al in dit bos.

246
00:29:06,920 --> 00:29:10,000
Hier staan drie paddenstoelen...

247
00:29:10,720 --> 00:29:13,920
...en je kunt ze
overal door het bos verspreid zien.

248
00:29:14,720 --> 00:29:19,120
Maar het mooie is dat deze paddenstoelen
het topje van de ijsberg zijn.

249
00:29:19,680 --> 00:29:21,640
Als we onder de grond kijken...

250
00:29:21,720 --> 00:29:25,800
...zitten de meeste schimmels
in deze kleine draden...

251
00:29:25,880 --> 00:29:27,880
...die door de hele grond lopen.

252
00:29:28,280 --> 00:29:32,640
Dit heet het mycelium. Het verbindt
alle paddenstoelen in dit gebied.

253
00:29:35,120 --> 00:29:39,680
Er kunnen tientallen kilometers
van deze microscopische schimmels...

254
00:29:40,080 --> 00:29:42,280
...door de hele bodem verspreid zijn.

255
00:29:43,720 --> 00:29:47,400
De boom heeft die vezels nodig
om te overleven.

256
00:29:48,000 --> 00:29:50,920
Want hij kan koolstof
uit de atmosfeer halen...

257
00:29:51,320 --> 00:29:54,120
...en het levert die koolstof
aan de schimmel.

258
00:29:54,200 --> 00:29:58,400
De schimmels hebben toegang
tot stikstof en fosfor uit de bodem...

259
00:29:58,560 --> 00:30:01,160
...die ze ze in ruil
voor die koolstof geven.

260
00:30:01,240 --> 00:30:05,080
Het is dus een mutualisme
die beide organismen ten goede komt.

261
00:30:11,720 --> 00:30:14,120
Misschien is het meest bijzondere...

262
00:30:14,520 --> 00:30:18,680
...aan dit mycelium-systeem
hoe verbonden het is.

263
00:30:20,520 --> 00:30:23,560
De schimmels die aan de wortels
van deze boom zitten...

264
00:30:23,640 --> 00:30:28,000
...zitten ook aan de wortels
van die boom, en die boom daar...

265
00:30:28,600 --> 00:30:31,840
...en die zijn vervolgens ook verbonden
met hun buren...

266
00:30:31,920 --> 00:30:38,080
...via hetzelfde mycelium-systeem
dat van boom tot boom gaat.

267
00:30:44,440 --> 00:30:49,160
Het mycelium-netwerk is als
een circuit van draden en knooppunten...

268
00:30:49,840 --> 00:30:52,200
...waar informatie doorheen kan stromen.

269
00:30:54,920 --> 00:30:59,280
En daarmee kunnen schimmels
het bos onderhouden.

270
00:31:02,720 --> 00:31:05,040
Als er een stervende boom is...

271
00:31:05,320 --> 00:31:08,640
...kan het meer voedingsstoffen
aan die boom toewijzen...

272
00:31:08,720 --> 00:31:11,560
...zodat die boom het beter doet,
en daardoor...

273
00:31:11,640 --> 00:31:14,040
...het beter gaat met het schimmelsysteem.

274
00:31:14,120 --> 00:31:17,760
En mocht er een verstoring
in een deel van het netwerk zijn...

275
00:31:18,160 --> 00:31:20,120
...onttrekt het voedingsstoffen...

276
00:31:20,200 --> 00:31:23,360
...zodat het de impact
van die verstoring minimaliseert.

277
00:31:25,320 --> 00:31:28,480
Het zijn
deze onzichtbare ecosysteem-technici...

278
00:31:28,560 --> 00:31:33,280
...die het hele systeem functionerend
en gezond houden.

279
00:31:41,320 --> 00:31:44,240
Dit systeem staat bekend
als het Wood Wide Web.

280
00:31:44,760 --> 00:31:46,200
Het klinkt als een grap.

281
00:31:46,640 --> 00:31:51,360
Maar het werkt
niet zo anders dan het internet.

282
00:31:51,760 --> 00:31:55,440
Want het houdt alle organismen
in het bos met elkaar verbonden.

283
00:32:02,720 --> 00:32:04,440
Dit proces vindt plaats...

284
00:32:04,520 --> 00:32:08,600
...over de gehele wereld, in elk
ecosysteem dat we ons kunnen voorstellen.

285
00:32:12,840 --> 00:32:17,640
Dus als er een weelderig ecosysteem
op een buitenaardse planeet is...

286
00:32:17,880 --> 00:32:23,160
...wed ik dat het ondersteund wordt
door een enorm mycelium-systeem.

287
00:32:36,520 --> 00:32:39,720
Het leven in de bossen van Eden
is een wisselwerking...

288
00:32:40,680 --> 00:32:44,600
...tussen schimmels,
grazers en roofdieren.

289
00:32:55,520 --> 00:32:59,160
Maar er zijn grotere,
hemelse krachten in het spel.

290
00:33:05,760 --> 00:33:09,080
Eden heeft sterkere seizoenen
dan op aarde.

291
00:33:12,480 --> 00:33:16,880
Grotere schommelingen van licht
en warmte van zijn tweelingsterren.

292
00:33:27,520 --> 00:33:29,080
De winter nadert.

293
00:33:29,720 --> 00:33:31,960
De overgebleven roofdieren migreren...

294
00:33:34,320 --> 00:33:35,680
...en volgen het licht.

295
00:33:41,440 --> 00:33:43,680
De overgebleven grazers sterven.

296
00:33:46,920 --> 00:33:48,800
Het is elke winter hetzelfde.

297
00:33:50,240 --> 00:33:52,760
Niets groeit in het donkere bos...

298
00:33:56,600 --> 00:34:00,400
...behalve de embryo's in hun cocons.

299
00:34:07,240 --> 00:34:09,840
Net als het seizoen
begint te veranderen...

300
00:34:13,320 --> 00:34:15,320
...komen de grazers uit...

301
00:34:18,920 --> 00:34:22,880
...wachtend op de terugkeer
van de tweelingsterren.

302
00:34:31,720 --> 00:34:34,840
Op aarde doet het leven hetzelfde.

303
00:34:35,320 --> 00:34:38,000
Het gebruikt de seizoenen als een klok.

304
00:34:44,880 --> 00:34:46,200
Het is hoogzomer...

305
00:34:47,120 --> 00:34:49,080
...de langste dag van het jaar.

306
00:34:51,840 --> 00:34:55,640
YELLOW BREECHES-RIVIER
PENNSYLVANIA, VS

307
00:34:58,720 --> 00:35:01,320
Er zijn veel vliegvissers
rond deze tijd...

308
00:35:01,400 --> 00:35:04,560
...want dit is de periode
dat de vissen bijten.

309
00:35:05,760 --> 00:35:07,680
Er is voedsel in overvloed in de rivier.

310
00:35:07,760 --> 00:35:08,760
ALLISON CAMP
BIOLOOG

311
00:35:08,840 --> 00:35:12,360
Daarmee bedoel ik
vooral deze jongens: haften.

312
00:35:13,240 --> 00:35:17,520
We denken dat haften
vooral over het land vliegen...

313
00:35:18,440 --> 00:35:21,680
...maar ze brengen het grootste deel
van hun levenscyclus door...

314
00:35:21,760 --> 00:35:24,680
...op de bodem van de rivier,
waar ze groeien.

315
00:35:25,240 --> 00:35:29,960
Het bouwt zich op naar die ene keer
in het jaar waar ze tevoorschijn komen.

316
00:35:36,920 --> 00:35:38,640
De Yellow Breeches-rivier...

317
00:35:39,880 --> 00:35:41,920
...voedt de Susquehanna.

318
00:35:47,200 --> 00:35:48,640
Onder deze wateren...

319
00:35:49,360 --> 00:35:53,840
...zijn miljoenen haften
klaar voor de start.

320
00:35:59,040 --> 00:36:02,040
En als de zon ondergaat, komen ze...

321
00:36:06,120 --> 00:36:07,560
...massaal tevoorschijn.

322
00:36:13,320 --> 00:36:17,120
Er zijn gewoon zoveel insecten
die uit het niets lijken te komen.

323
00:36:20,520 --> 00:36:23,120
Het voelt bijna
als een buitenaardse invasie.

324
00:36:30,160 --> 00:36:33,800
Haften leven hooguit twee dagen.

325
00:36:35,520 --> 00:36:40,080
In die tijd moeten ze een partner vinden
om hun genen door te geven.

326
00:36:44,320 --> 00:36:49,120
Ze hebben één kans, en als ze die missen,
is het einde verhaal voor die haft.

327
00:37:00,720 --> 00:37:01,920
Na de paring...

328
00:37:02,600 --> 00:37:06,360
...gaan de vrouwtjes weer naar de rivier
om hun eitjes te leggen...

329
00:37:06,440 --> 00:37:08,120
...en vervolgens te sterven.

330
00:37:10,920 --> 00:37:13,080
Elk wit stipje is een haft...

331
00:37:13,160 --> 00:37:16,360
...die succesvol haar eitjes
in het water heeft gelegd.

332
00:37:17,920 --> 00:37:21,880
Ze drijven daar
met duizenden, honderdduizenden.

333
00:37:22,520 --> 00:37:24,960
Ze zijn de volgende generatie begonnen...

334
00:37:25,480 --> 00:37:27,960
...die dit volgend jaar opnieuw doet...

335
00:37:28,040 --> 00:37:30,520
...tijdens dit precies getimede evenement.

336
00:37:36,240 --> 00:37:40,080
Het ritme van de seizoenen
wordt altijd bepaald...

337
00:37:40,160 --> 00:37:43,280
...door de kanteling van een planeet
naar zijn ster.

338
00:37:49,400 --> 00:37:54,080
De aarde staat onder een hoek
van 23.5 graden.

339
00:38:00,520 --> 00:38:04,120
Op Eden is die hoek 40 graden.

340
00:38:06,840 --> 00:38:10,600
Er verspreidt zich meer licht
over het oppervlak van de planeet.

341
00:38:14,640 --> 00:38:17,680
En meer licht betekent meer leven.

342
00:38:24,920 --> 00:38:27,480
Het is lente en er is eten.

343
00:38:30,120 --> 00:38:34,400
Maar de nieuwe grazers
moeten zo snel mogelijk groeien...

344
00:38:40,680 --> 00:38:42,800
...voor de roofdieren terugkeren...

345
00:38:49,320 --> 00:38:51,800
...en de levenscyclus zich herhaalt.

346
00:39:03,720 --> 00:39:05,280
Wonderlijke wezens...

347
00:39:08,480 --> 00:39:10,080
...gevoed door glucose...

348
00:39:17,960 --> 00:39:19,840
...aangedreven door zuurstof...

349
00:39:22,560 --> 00:39:24,640
...gevoed door sterrenlicht.

350
00:39:35,440 --> 00:39:40,680
Wat waar is op Eden
kan waar zijn in het hele universum...

351
00:39:43,440 --> 00:39:47,640
...dat al het leven afhankelijk is
van een energiestroom.

352
00:40:00,120 --> 00:40:03,400
Hoe zou het leven zich aanpassen
op een andere wereld?

353
00:40:05,520 --> 00:40:08,040
Bewoond door intelligente wezens.

354
00:40:10,360 --> 00:40:13,680
Intelligent genoeg
om een nieuwe thuishaven te creëren...

355
00:40:14,480 --> 00:40:16,840
...tussen de sterren.

356
00:40:46,520 --> 00:40:48,440
Ondertiteld door: Joey Meeuwisse