1
00:00:07,341 --> 00:00:09,843
Ziemia jest tak efektowną planetą,

2
00:00:10,636 --> 00:00:13,680
że łatwo pominąć to, co w życiu najmniejsze.

3
00:00:15,766 --> 00:00:17,643
Ale wystarczy się przyjrzeć…

4
00:00:18,143 --> 00:00:20,562
żeby dostrzec cały niezbadany świat.

5
00:00:22,648 --> 00:00:24,983
Świat, w którym drobni bohaterowie…

6
00:00:26,485 --> 00:00:27,861
i małe potwory…

7
00:00:29,029 --> 00:00:31,406
potrzebują niewiarygodnych supermocy…

8
00:00:34,618 --> 00:00:40,040
żeby zatriumfować na przekór ogromnym przeszkodom.

9
00:00:43,293 --> 00:00:48,757
Mały świat

10
00:00:58,600 --> 00:01:02,104
Przez 150 milionów lat…

11
00:01:02,187 --> 00:01:03,230
NARRATOR

12
00:01:03,313 --> 00:01:07,693
…Madagaskar powoli dryfował swoim własnym, wyjątkowym kursem.

13
00:01:09,862 --> 00:01:13,532
Rozbitkowie na tym niezbadanym lądzie

14
00:01:13,615 --> 00:01:17,744
ewoluowali na dziwne i cudowne sposoby.

15
00:01:20,581 --> 00:01:24,501
Te cenne lasy deszczowe są domem niezwykłych stworzeń

16
00:01:25,627 --> 00:01:27,671
nieobecnych nigdzie indziej na świecie.

17
00:01:33,844 --> 00:01:35,053
Te najmniejsze...

18
00:01:36,430 --> 00:01:38,265
są najcudowniejsze z wszystkich.

19
00:01:40,809 --> 00:01:42,144
Maleńka samica tenreka.

20
00:01:45,480 --> 00:01:48,442
Do tej pory prowadziła ją mama.

21
00:01:50,235 --> 00:01:51,904
Ale mając cztery tygodnie…

22
00:01:53,447 --> 00:01:55,282
i mierząc cztery centymetry…

23
00:01:56,408 --> 00:01:58,285
musi już radzić sobie sama.

24
00:02:08,044 --> 00:02:09,838
W tym tajemniczym lesie

25
00:02:10,672 --> 00:02:13,425
zwierzęta mają sekretne bronie,

26
00:02:14,676 --> 00:02:19,181
specjalne umiejętności i sprytne mechanizmy obronne.

27
00:02:26,063 --> 00:02:27,773
Żeby tu przetrwać,

28
00:02:28,482 --> 00:02:32,152
mała samica tenreka musi odkryć swoją własną supermoc.

29
00:02:34,154 --> 00:02:38,158
LAS DESZCZOWY

30
00:02:49,545 --> 00:02:51,797
To trudny czas na samotną podróż.

31
00:02:57,302 --> 00:02:58,762
Deszcze spóźniają się w tym roku.

32
00:03:06,687 --> 00:03:08,146
Las jest suchy.

33
00:03:11,567 --> 00:03:12,985
Jedzenia jest mało.

34
00:03:14,152 --> 00:03:16,697
A im dłużej zwierzęta go szukają…

35
00:03:19,199 --> 00:03:22,077
tym bardziej ryzykują, że zostaną złapane.

36
00:03:26,540 --> 00:03:28,834
Boa madagaskarskie czają się do ataku.

37
00:03:31,962 --> 00:03:34,840
Fossa madagaskarska grasuje po poszyciu lasu.

38
00:03:39,428 --> 00:03:41,889
Małe stworzenia muszą mieć się na baczności…

39
00:03:45,976 --> 00:03:48,312
i z całych sił próbować zniknąć.

40
00:04:02,367 --> 00:04:07,664
Ta zabójcza zabawa w chowanego napędza ewolucyjny wyścig zbrojeń.

41
00:04:11,585 --> 00:04:13,670
Coraz sprytniejsze przebrania,

42
00:04:14,671 --> 00:04:17,716
żeby walczyć z coraz śmiertelniejszymi zagrożeniami.

43
00:04:24,139 --> 00:04:26,808
Są tu łowcy z tak przenikliwym wzrokiem…

44
00:04:30,812 --> 00:04:34,525
że wypatrzą nawet najlepiej zakamuflowane stworzenia.

45
00:04:39,655 --> 00:04:41,406
Kameleon lamparci.

46
00:04:43,450 --> 00:04:46,662
Dzięki wzrokowi pięć razy ostrzejszemu od naszego…

47
00:04:47,996 --> 00:04:51,166
i zdolności obserwacji w niemal 360-stopniach...

48
00:04:52,960 --> 00:04:54,920
niewiele umknie jego uwadze.

49
00:05:05,472 --> 00:05:07,349
To, co wygląda jak martwy liść…

50
00:05:11,186 --> 00:05:13,814
jest w istocie modliszką liściogłową.

51
00:05:23,323 --> 00:05:26,285
Wzrok kameleona jest dostrojony do ruchu.

52
00:05:32,708 --> 00:05:36,628
Jeśli modliszka będzie nieruchoma, ma szansę przeżyć.

53
00:05:42,759 --> 00:05:44,553
Ale ona też musi jeść.

54
00:06:01,612 --> 00:06:03,405
Kameleon identyfikuje cel…

55
00:06:06,200 --> 00:06:09,119
po czym uruchamia swoją zabójczą broń.

56
00:06:13,916 --> 00:06:17,753
Od zera do setki w jedną dwudziestą sekundy.

57
00:06:28,555 --> 00:06:32,267
Przed przebiegłym lampartem nie uchroni się prawie żaden owad.

58
00:06:39,358 --> 00:06:42,653
A przed samicą hełmodzioba prawie żadna jaszczurka…

59
00:06:46,406 --> 00:06:49,326
zwłaszcza jeśli poluje dla dwóch.

60
00:07:04,758 --> 00:07:06,927
Tenrek jest dla jej pisklaka zbyt kłujący.

61
00:07:10,514 --> 00:07:14,434
Ale gekon Uroplatus phantasticus byłby smacznym kąskiem.

62
00:07:18,105 --> 00:07:19,648
Jeśli zdoła go złapać.

63
00:07:23,610 --> 00:07:28,407
Ta zręczna mała jaszczurka jest specjalistką od ucieczek.

64
00:07:31,827 --> 00:07:35,998
Wybierając odpowiednią gałąź, która harmonizuje z kolorem…

65
00:07:38,959 --> 00:07:41,044
i fakturą jej skóry…

66
00:07:44,548 --> 00:07:47,259
zyskuje pelerynę niewidkę.

67
00:07:58,770 --> 00:08:00,772
Madagaskarskie lasy skrywają

68
00:08:00,856 --> 00:08:04,193
jedne z najbardziej zagadkowych stworzeń na Ziemi.

69
00:08:08,530 --> 00:08:11,950
Ale ponieważ trudno je znaleźć,

70
00:08:12,951 --> 00:08:15,370
trudno im też znaleźć siebie nawzajem.

71
00:08:20,042 --> 00:08:22,127
Nie większy niż spinacz do papieru.

72
00:08:22,211 --> 00:08:25,839
To jeden z najmniejszych kameleonów na świecie.

73
00:08:27,174 --> 00:08:29,343
Samiec gatunku Brookesia.

74
00:08:30,844 --> 00:08:32,804
Jego misja to znaleźć partnerkę.

75
00:08:41,480 --> 00:08:43,357
Zagrożenie czai się wszędzie,

76
00:08:44,107 --> 00:08:45,943
stawia więc na cierpliwość…

77
00:08:49,530 --> 00:08:53,992
zastygając między kolejnymi krokami, żeby nikt go nie zauważył.

78
00:08:59,790 --> 00:09:06,380
Te kameleony tak trudno dostrzec, że samce potrzebują supermocy, żeby znaleźć samicę.

79
00:09:10,342 --> 00:09:12,803
Widzi to, czego inni nie widzą.

80
00:09:17,933 --> 00:09:20,352
Promienny blask samicy.

81
00:09:26,233 --> 00:09:29,236
Jej ciało odbija światło ultrafioletowe…

82
00:09:32,573 --> 00:09:34,575
przeznaczone tylko dla jego oczu.

83
00:09:40,414 --> 00:09:42,749
Samo znalezienie samicy jest trudne.

84
00:09:45,878 --> 00:09:47,171
Zbliżenie się do niej…

85
00:09:49,631 --> 00:09:51,758
będzie jeszcze większym wyzwaniem.

86
00:10:00,767 --> 00:10:06,190
Pozbawiona imponującego kamuflażu, samica tenreka chowa się pod ziemią.

87
00:10:14,323 --> 00:10:18,577
Jej norka jest bezpieczną kryjówką, w której chowa się do nadejścia deszczów.

88
00:10:21,914 --> 00:10:24,041
A jeśli trochę ją umebluje,

89
00:10:24,917 --> 00:10:26,919
nada się też dla rodziny.

90
00:10:45,229 --> 00:10:48,732
Krocionogi z rzędu Sphaerotheriida w ogóle się nie kryją.

91
00:10:50,817 --> 00:10:54,446
Mają w sobie tyle jadu, że większość drapieżników ich nie tknie.

92
00:10:56,323 --> 00:10:58,492
Swobodnie przemierzają las deszczowy.

93
00:11:03,413 --> 00:11:04,748
Przez większość czasu.

94
00:11:09,545 --> 00:11:12,798
Toksyna krocionoga nie zadziała na tak dużego lemura.

95
00:11:14,174 --> 00:11:16,677
Ale to idealny środek przeciw owadom,

96
00:11:16,760 --> 00:11:19,388
żeby pozbyć się pasożytów żyjących w futrze.

97
00:11:29,398 --> 00:11:33,610
Lemury odkryły też dość dziwny efekt uboczny.

98
00:11:40,033 --> 00:11:41,243
Mały gryz…

99
00:11:43,453 --> 00:11:45,163
wyzwala więcej toksyn.

100
00:11:47,791 --> 00:11:49,543
A w niewielkich dawkach

101
00:11:50,210 --> 00:11:52,379
mają one właściwości psychoaktywne.

102
00:11:59,970 --> 00:12:02,723
Krocionogi wychodzą z tego prawie bez szwanku.

103
00:12:04,391 --> 00:12:09,771
Ale upojone lemury pozostaną przez jakiś czas na haju.

104
00:12:38,884 --> 00:12:40,594
Pod osłoną ciemności

105
00:12:41,470 --> 00:12:45,265
samica tenreka wychodzi, żeby zapolować na robaki.

106
00:12:47,768 --> 00:12:49,811
Zjada około 50 każdej nocy.

107
00:12:54,024 --> 00:12:58,362
Jej wzrok jest tak słaby, że szuka ich przy użyciu czujnego nosa.

108
00:13:03,951 --> 00:13:07,412
Boa ma jednak jeszcze bardziej zaawansowany zmysł węchu.

109
00:13:17,965 --> 00:13:22,177
Lokalizuje ofiary, smakując powietrze rozwidlonym językiem.

110
00:13:37,067 --> 00:13:41,572
Kiedy odpowiednio się zbliży, przełącza się na tryb detekcji cieplnej.

111
00:13:43,490 --> 00:13:48,203
Wrażliwe na temperaturę wgłębienia wykrywają ciepłokrwiste zwierzęta.

112
00:14:10,392 --> 00:14:13,312
Nawet najgroźniejsze drapieżniki czasami zawodzą.

113
00:14:16,523 --> 00:14:19,318
Może wyżej będzie miał więcej powodzenia.

114
00:14:28,869 --> 00:14:31,663
Samicy tenreka sprzyja szczęście.

115
00:14:36,710 --> 00:14:37,920
Samiec.

116
00:14:42,007 --> 00:14:45,802
Już w wieku dwóch miesięcy tenreki są gotowe do rozmnażania.

117
00:14:52,518 --> 00:14:55,187
Ta samica mikruska ma już młode.

118
00:14:58,232 --> 00:15:04,279
Jako jedna z najmniejszych naczelnych chroni je w tyciej dziupli.

119
00:15:10,786 --> 00:15:12,913
Młode są całkowicie zależne od matki.

120
00:15:13,539 --> 00:15:15,958
Potrzebuje więc maksymalnie dużo energii.

121
00:15:18,502 --> 00:15:20,546
I dobrze wie, gdzie jej szukać.

122
00:15:24,007 --> 00:15:29,221
Wysoko, ale mikrusek skacze na odległość ośmiokrotnie dłuższą od niego.

123
00:15:42,067 --> 00:15:43,569
A dzięki ogromny oczom

124
00:15:44,278 --> 00:15:46,113
umie nawigować w ciemności.

125
00:15:51,577 --> 00:15:53,579
Ale najlepiej po zmroku

126
00:15:53,662 --> 00:15:56,874
widzi stworzenie, które grasuje w poszyciu lasu.

127
00:16:03,172 --> 00:16:08,635
Oczy pająków z gatunku Deinopis ravidus są 2000 razy bardziej czułe od naszych.

128
00:16:13,098 --> 00:16:15,434
Żaden pająk nie ma większych oczu.

129
00:16:21,899 --> 00:16:24,234
Przędzie raczej sieć niż pajęczynę.

130
00:16:29,448 --> 00:16:30,574
A potem czeka.

131
00:16:49,218 --> 00:16:51,970
Teraz uruchamia się jego pajęczy zmysł.

132
00:16:56,266 --> 00:16:57,392
Każdej nocy

133
00:16:57,476 --> 00:17:01,772
jego oczy pokrywają się powłoką, dzięki której widzi w ciemności.

134
00:17:19,414 --> 00:17:24,877
Dzięki skierowanym do przodu oczom świetnie poluje, ale słabo widzi obwodowo.

135
00:17:31,677 --> 00:17:37,307
Gekon z gatunku Uroplatus phantasticus wychodzi nocą, żeby polować na robaki…

136
00:17:45,440 --> 00:17:46,608
i pająki.

137
00:17:56,285 --> 00:18:00,247
Na górze samica mikruska znalazła to, czego szukała.

138
00:18:10,048 --> 00:18:11,592
Owady z rodziny dziubałkowatych.

139
00:18:19,349 --> 00:18:23,604
Te stworzonka imitują płatki kwiatów, żeby zmylić drapieżniki.

140
00:18:37,159 --> 00:18:38,994
Ale nie chce ich jeść.

141
00:18:41,330 --> 00:18:45,959
Żywiąc się sokiem z drzew, owady wypuszczają małe krople cukru.

142
00:18:55,719 --> 00:18:58,472
Wysokokaloryczna przekąska dla zapracowanej mamy.

143
00:19:02,059 --> 00:19:04,811
Ale nie wszyscy tutaj są tak samo słodcy.

144
00:19:30,879 --> 00:19:34,675
To większy, bardziej niecodzienny nocny łowca.

145
00:19:41,974 --> 00:19:43,183
Palczak madagaskarski.

146
00:19:46,645 --> 00:19:51,191
Ten dziwny lemur jest potworem Frankensteina ewolucji.

147
00:19:52,442 --> 00:19:53,652
Uszy jak nietoperz.

148
00:19:54,611 --> 00:19:56,613
Zęby jak szczur.

149
00:20:00,242 --> 00:20:01,785
A palec jak wiedźma.

150
00:20:05,372 --> 00:20:08,750
Stuka nim, nasłuchując pustego odgłosu dziupli.

151
00:20:16,258 --> 00:20:18,427
Nie poluje na mikruski.

152
00:20:20,387 --> 00:20:23,140
Szuka czegoś jeszcze mniejszego.

153
00:20:25,309 --> 00:20:26,518
Larw.

154
00:20:29,646 --> 00:20:33,317
Jego zakrzywiony palec jest też idealnym narzędziem wydobywczym.

155
00:20:40,407 --> 00:20:43,202
W tym lesie deszczowym opłaca się znaleźć niszę…

156
00:20:44,286 --> 00:20:46,205
jakkolwiek dziwną.

157
00:21:08,477 --> 00:21:10,479
Powrót światła dziennego odsłania

158
00:21:11,396 --> 00:21:12,606
puste gniazdo.

159
00:21:19,488 --> 00:21:22,407
Ale samica hełmodzioba za dużo poświęciła, żeby porzucać nadzieję.

160
00:21:41,385 --> 00:21:45,305
Niedaleko od gniazda jej pisklę wciąż żyje.

161
00:21:50,686 --> 00:21:55,524
Zagrożone pisklaki czasem wyfruwają, zanim w pełni się opierzą.

162
00:22:04,867 --> 00:22:09,580
Będzie karmione jeszcze przez parę dni, zanim całkiem się usamodzielni.

163
00:22:28,307 --> 00:22:29,308
W końcu…

164
00:22:32,311 --> 00:22:33,937
nadeszła pora deszczowa.

165
00:22:57,878 --> 00:23:00,589
Woda przekształca las deszczowy.

166
00:23:07,054 --> 00:23:08,555
Przynosi nowe życie.

167
00:23:16,939 --> 00:23:18,357
I nowe jedzenie.

168
00:23:24,571 --> 00:23:29,660
W miarę jak liście się zazieleniają, pojawia się potrzeba nowego kamuflażu.

169
00:23:36,625 --> 00:23:39,795
Ale niektóre rzeczy nie zmieniają się tu nigdy.

170
00:23:43,924 --> 00:23:50,264
Zwierzęta, które przetrwały tak długo, stają teraz przed większym wyzwaniem.

171
00:23:52,182 --> 00:23:57,855
Kiedy wracają deszcze, wybucha powszechna walka o rozmnożenie.

172
00:24:07,114 --> 00:24:10,242
Samce żyrafki madagaskarskiej walczą o względy samicy,

173
00:24:10,742 --> 00:24:14,621
używając wyjątkowo długich szyi w pojedynkach na kopie.

174
00:24:23,046 --> 00:24:25,799
Te maleńkie starcia rzadko kończą się krzywdą.

175
00:24:28,552 --> 00:24:33,724
Ale walki kameleonów lamparcich są już bardziej brutalne.

176
00:24:43,066 --> 00:24:44,776
Zmieniają kolory na jaskrawe.

177
00:24:46,737 --> 00:24:48,238
To nie jest kamuflaż.

178
00:24:50,490 --> 00:24:51,992
To barwy wojenne.

179
00:24:54,786 --> 00:24:58,415
Ich bitwy terytorialne są kluczowe dla zdobycia partnerki.

180
00:25:29,363 --> 00:25:31,823
Zwycięzca zajmuje to drzewo dla siebie.

181
00:25:33,534 --> 00:25:35,369
Przegrany musi szukać dalej.

182
00:25:39,456 --> 00:25:41,500
Wygrana to dopiero początek.

183
00:25:43,418 --> 00:25:46,129
Znalezienie partnerki bywa jeszcze trudniejsze.

184
00:25:56,056 --> 00:25:58,392
Samiec z gatunku Brookesia robi postępy.

185
00:26:02,646 --> 00:26:03,981
Jest tak blisko…

186
00:26:04,773 --> 00:26:06,233
a zarazem tak daleko.

187
00:26:10,737 --> 00:26:11,905
Samica hełmodzioba.

188
00:26:13,782 --> 00:26:16,201
Musi stąpać ostrożniej niż kiedykolwiek.

189
00:26:27,713 --> 00:26:29,131
Nic tu nie ma.

190
00:26:32,301 --> 00:26:36,180
To tylko sekretne spotkanie dwójki kameleonów.

191
00:26:40,851 --> 00:26:44,521
Samiec i samica się odnaleźli, więc czas spłodzić nowe pokolenie.

192
00:26:48,901 --> 00:26:53,280
Samica żyrafka madagaskarskiego próbuje dać jajom najlepsze szanse.

193
00:26:56,700 --> 00:26:58,160
Samiec stoi na straży,

194
00:26:59,119 --> 00:27:02,289
podczas gdy ona składa jedno jajo w zagięciu liścia.

195
00:27:09,838 --> 00:27:12,633
Potem używa swojej szyi.

196
00:27:17,429 --> 00:27:20,182
Okazując niewiarygodną siłę,

197
00:27:20,265 --> 00:27:25,354
ta supermama zwija zakamuflowaną, dziesięciokrotnie od niej większą kołyskę.

198
00:27:32,986 --> 00:27:34,196
I chowa ją…

199
00:27:37,282 --> 00:27:38,867
na widoku.

200
00:27:48,710 --> 00:27:50,838
Samica tenreka miała jeszcze więcej zajęć.

201
00:27:56,009 --> 00:28:00,639
Samodzielna od zaledwie czterech miesięcy, ma już własną pełną jamę.

202
00:28:04,852 --> 00:28:06,854
Miot złożony z trzech młodych.

203
00:28:08,438 --> 00:28:10,858
Tenreki nie wyglądają może zbyt milusio,

204
00:28:12,818 --> 00:28:14,736
ale przez dwa pierwsze tygodnie

205
00:28:14,820 --> 00:28:18,782
te kolczaste stworzonka lubią się przytulać, żeby zachować ciepło.

206
00:28:34,464 --> 00:28:38,552
Muszą też trzymać się razem, kiedy zaczynają eksplorować las.

207
00:28:41,388 --> 00:28:46,977
Mama ma już doświadczenie w ochronie rodziny przed groźnym światem.

208
00:28:50,856 --> 00:28:52,274
Ale zawsze jedno młode

209
00:28:53,317 --> 00:28:54,818
zapuści się za daleko.

210
00:29:16,548 --> 00:29:19,009
Maluch instynktownie umie się chować.

211
00:29:24,806 --> 00:29:29,770
Ale mama musi jakoś odzyskać młode, nie zwracając na siebie uwagi fossy.

212
00:29:42,449 --> 00:29:45,452
Pocierając o siebie specjalne kolce na grzbiecie,

213
00:29:45,536 --> 00:29:48,121
wysyła sekretny sygnał naprowadzający.

214
00:29:55,879 --> 00:29:58,924
Dźwięk o wysokiej częstotliwości niesie się po poszyciu,

215
00:30:00,884 --> 00:30:04,346
prowadząc zgubione młode do bezpiecznego miejsca.

216
00:30:10,435 --> 00:30:16,149
Okazuje się, że mała samica tenreka ma jednak własne supermoce.

217
00:30:31,039 --> 00:30:34,710
Małe zwierzęta na Madagaskarze wyewoluowały na dziwne sposoby,

218
00:30:36,920 --> 00:30:38,130
żeby przetrwać

219
00:30:39,464 --> 00:30:41,383
w tym dziwnym świecie.

220
00:30:52,895 --> 00:30:56,356
Ale wobec jednego zagrożenia są bezsilne.

221
00:31:06,408 --> 00:31:10,913
Wylesianie zmieniło niegdyś rozległy las deszczowy na Madagaskarze

222
00:31:12,456 --> 00:31:15,250
w nieustannie malejący i pokawałkowany świat.

223
00:31:18,337 --> 00:31:20,214
Zniszczono już 80%.

224
00:31:25,636 --> 00:31:26,970
Ale krok po kroku…

225
00:31:30,974 --> 00:31:33,435
możemy odwrócić bieg rzeczy…

226
00:31:39,149 --> 00:31:43,904
i zacząć odbudowywać ten niezbadany ląd.

227
00:32:35,038 --> 00:32:37,040
Napisy: Marzena Falkowska