1
00:00:07,341 --> 00:00:09,841
Ziemia jest tak efektowną planetą,

2
00:00:10,636 --> 00:00:13,676
że łatwo pominąć to,
co w życiu najmniejsze.

3
00:00:15,766 --> 00:00:17,636
Ale wystarczy się przyjrzeć,

4
00:00:18,143 --> 00:00:20,563
żeby dostrzec cały niezbadany świat.

5
00:00:22,648 --> 00:00:24,978
Świat, w którym drobni bohaterowie...

6
00:00:26,485 --> 00:00:27,815
i małe potwory...

7
00:00:29,029 --> 00:00:31,409
potrzebują niewiarygodnych supermocy...

8
00:00:34,618 --> 00:00:40,038
żeby zatriumfować
na przekór ogromnym przeszkodom.

9
00:00:43,293 --> 00:00:48,803
Mały świat

10
00:00:51,969 --> 00:00:53,799
Nie ma jak w domu.

11
00:01:01,687 --> 00:01:04,857
A dom chomika europejskiego jest tutaj...

12
00:01:07,276 --> 00:01:09,776
w sercu europejskiej wsi.

13
00:01:14,491 --> 00:01:16,161
Problem w tym...

14
00:01:18,579 --> 00:01:20,579
że wieś się zmienia.

15
00:01:20,664 --> 00:01:22,674
NARRATOR

16
00:01:43,979 --> 00:01:45,649
Kiedy maszyny się wprowadzają...

17
00:01:48,567 --> 00:01:50,437
zwierzęta się wyprowadzają.

18
00:02:03,790 --> 00:02:06,380
Większość jest tak mała,
że tego nie zauważamy.

19
00:02:16,220 --> 00:02:18,560
Szczęściarze trafiają tutaj.

20
00:02:22,809 --> 00:02:24,229
Do naszych ogrodów.

21
00:02:30,150 --> 00:02:31,440
To znajome miejsce,

22
00:02:35,030 --> 00:02:36,990
ale w mniejszej skali,

23
00:02:37,658 --> 00:02:40,078
jest światem pełnym cudów...

24
00:02:43,455 --> 00:02:45,325
gdzie rządzą małe stworzenia.

25
00:02:50,254 --> 00:02:54,474
Dla tych maleńkich lokatorów
ogród ma wszystko.

26
00:02:56,134 --> 00:02:57,144
Wygodne łóżka.

27
00:03:03,976 --> 00:03:05,306
Prywatne apartamenty.

28
00:03:09,022 --> 00:03:10,022
A nawet basen.

29
00:03:12,276 --> 00:03:14,146
Może się wydawać, że to raj.

30
00:03:16,864 --> 00:03:19,704
Ale niebezpieczeństwa czyhają wszędzie.

31
00:03:23,245 --> 00:03:27,455
A co najgorsze, tą krainą rządzą olbrzymy.

32
00:03:33,463 --> 00:03:37,263
Co więc trzeba zrobić,
żeby zadomowić się w tym miejscu?

33
00:03:41,513 --> 00:03:47,313
OGRÓD

34
00:03:53,066 --> 00:03:54,606
Nadeszła wiosna.

35
00:03:59,364 --> 00:04:01,874
A wraz z nią świeża dostawa jedzenia.

36
00:04:16,380 --> 00:04:20,550
Ale tam, gdzie jest jedzenie,
muszą też być kłopoty.

37
00:04:34,441 --> 00:04:38,031
Koty domowe zabijają więcej małych ssaków
niż inne drapieżniki.

38
00:04:45,285 --> 00:04:49,915
Na szczęście wiewiórki
mają sprawne ciała i umysły.

39
00:04:53,252 --> 00:04:58,672
Jeśli jest wola i trochę orzechów,
znajdzie się i sposób.

40
00:05:17,234 --> 00:05:21,664
Ale chodzenie po linie
nie tak łatwo opanować.

41
00:05:34,042 --> 00:05:35,042
Wróci.

42
00:05:38,172 --> 00:05:40,132
Wiewiórki są nieustępliwe.

43
00:05:45,470 --> 00:05:48,720
Oczywiście latanie
ułatwia dostęp do karmnika.

44
00:05:58,192 --> 00:06:00,942
Rudziki zakładają rodziny wczesną wiosną.

45
00:06:02,696 --> 00:06:06,776
Wtedy tata może zgromadzić
możliwie dużo pokarmu dla swojej rodziny.

46
00:06:13,165 --> 00:06:17,745
Podczas gdy mama dogląda potomstwa,
tata jest bardzo zajęty

47
00:06:17,836 --> 00:06:21,086
karmieniem piskląt co pięć minut.

48
00:06:24,218 --> 00:06:26,928
Najtrudniejsze jest
unikanie innych ptaków.

49
00:06:32,100 --> 00:06:34,560
Najbardziej agresywne z nich są rudziki.

50
00:06:40,108 --> 00:06:42,528
A ten ptak jest wyjątkowo morderczy.

51
00:06:52,037 --> 00:06:54,407
Osiągając prędkość
50 kilometrów na godzinę,

52
00:06:55,165 --> 00:06:58,165
krogulec zwyczajny
specjalizuje się w małych ptakach.

53
00:07:15,644 --> 00:07:20,524
Nieudane polowanie
może też oznaczać darmowy obiad.

54
00:07:34,079 --> 00:07:38,459
Dla hurtnic pospolitych
szukanie pokarmu to olbrzymia ekspedycja.

55
00:07:46,383 --> 00:07:48,593
Muszą przebrnąć przez gęste dżungle...

56
00:07:50,929 --> 00:07:52,929
i przemierzyć rozległe pustynie.

57
00:08:00,439 --> 00:08:03,359
W domu czeka kolonia
złożona z 5000 mrówek.

58
00:08:05,611 --> 00:08:09,321
Sposób, w jakie je karmią, to czysty cud.

59
00:08:16,246 --> 00:08:19,076
Założyły farmę mszyc.

60
00:08:20,667 --> 00:08:22,087
Nie jedzą ich jednak.

61
00:08:24,296 --> 00:08:25,876
Łaskoczą je...

62
00:08:27,716 --> 00:08:29,836
żeby wypuszczały krople spadzi...

63
00:08:34,264 --> 00:08:37,484
słodkiego płynu, który wydzielają,
żywiąc się sokiem.

64
00:08:47,361 --> 00:08:51,241
Ale w stadzie... kryje się wilk.

65
00:08:56,245 --> 00:08:58,495
Na mszyce polują biedronki.

66
00:09:06,630 --> 00:09:09,970
Mrówki kontratakują mocnymi szczękami...

67
00:09:14,304 --> 00:09:16,474
oraz kwasem mrówkowym.

68
00:09:34,241 --> 00:09:38,871
Ale niektórych zabójców mszyc
nie pokona nawet armia mrówek.

69
00:09:47,713 --> 00:09:49,803
Muszą szukać pokarmu gdzie indziej.

70
00:09:57,264 --> 00:10:00,144
Na wolności chomiki
bardzo bronią swojego terytorium.

71
00:10:02,519 --> 00:10:06,359
Jednak pokusa bujnego ogródka sprawia,
że się do siebie zbliżają.

72
00:10:16,033 --> 00:10:17,243
Samiec.

73
00:10:23,373 --> 00:10:25,253
Ona nie chce towarzystwa.

74
00:10:30,380 --> 00:10:34,380
Chomiki wyglądają niewinnie,
ale potrafią bezwzględnie walczyć.

75
00:10:39,223 --> 00:10:41,813
On jest większy i silniejszy...

76
00:10:47,523 --> 00:10:50,363
ale ma chyba romantyczne zamiary.

77
00:10:54,655 --> 00:10:57,365
Uczucia nie zostały odwzajemnione.

78
00:11:03,539 --> 00:11:04,959
Może innym razem.

79
00:11:16,510 --> 00:11:20,760
Z biegiem lata uwaga przenosi się
z jedzenia na rozmnażanie.

80
00:11:29,022 --> 00:11:31,112
Samica skakuna arlekinowego.

81
00:11:36,196 --> 00:11:38,816
Jest co prawda mała jak ziarenko ryżu...

82
00:11:41,368 --> 00:11:42,698
ale żarłoczna.

83
00:11:53,839 --> 00:11:57,679
Ten samiec musi być ostrożny.
Mogłaby go łatwo zabić.

84
00:12:07,394 --> 00:12:09,444
Musi dowieść swojej wartości.

85
00:12:14,902 --> 00:12:16,402
Robi to tańcząc.

86
00:12:32,294 --> 00:12:33,384
Ślizganie.

87
00:12:37,633 --> 00:12:38,633
Fala.

88
00:12:41,720 --> 00:12:42,760
Krok boczny.

89
00:12:44,681 --> 00:12:46,891
Wszystkie kroki trzeba dobrze wykonać.

90
00:12:57,152 --> 00:12:58,782
Nie jest najlepszym tancerzem.

91
00:13:00,322 --> 00:13:03,532
Ale udaje mu się pozostać przy życiu.

92
00:13:09,831 --> 00:13:13,461
Środek lata. Robi się gorąco.

93
00:13:19,716 --> 00:13:21,546
Wrócił samiec chomika.

94
00:13:23,303 --> 00:13:25,513
Jego wytrwałość się opłaciła.

95
00:13:38,777 --> 00:13:40,987
Samica zapuściła korzenie

96
00:13:41,822 --> 00:13:46,162
i dzięki renowacjom
zmieniła swoją norę w dom.

97
00:13:52,875 --> 00:13:56,665
O tej porze roku
ogród jest pełen małych gospodarzy.

98
00:14:18,317 --> 00:14:21,947
Pszczoły murarki szukają
bezpiecznych miejsc, by wychować młode.

99
00:14:26,742 --> 00:14:27,912
Dla samotnej matki

100
00:14:27,993 --> 00:14:32,003
gotowa skorupa ślimaka jest lepsza
niż budowanie od podstaw.

101
00:14:40,964 --> 00:14:43,264
Po dokładnych oględzinach...

102
00:14:44,593 --> 00:14:47,223
składa jedno jajo w skorupie.

103
00:14:57,523 --> 00:14:59,153
Jest tylko jeden problem.

104
00:15:05,822 --> 00:15:08,242
Szpaki uwielbiają jeść ślimaki.

105
00:15:12,579 --> 00:15:15,789
To może być niefortunna pomyłka.

106
00:15:36,562 --> 00:15:37,902
Niewiele brakowało.

107
00:15:40,107 --> 00:15:42,727
Jeśli jej dziecko ma przetrwać
w tym ogrodzie,

108
00:15:42,818 --> 00:15:45,238
musi zadbać o bezpieczeństwo domu.

109
00:15:48,407 --> 00:15:50,367
Małe wyjdzie dopiero za rok.

110
00:15:52,536 --> 00:15:55,076
Mama nie pożyje na tyle długo,
by je ochronić.

111
00:15:57,207 --> 00:15:59,747
Szuka więc materiałów budowlanych.

112
00:16:18,770 --> 00:16:23,190
O dziwo, jest w stanie unieść patyki
20 razy większe od niej,

113
00:16:23,275 --> 00:16:25,025
żeby przykryć wylęgarnię.

114
00:16:40,292 --> 00:16:43,382
Kawałek po kawałku skorupa zmienia się...

115
00:16:51,929 --> 00:16:53,389
w fortecę.

116
00:17:01,688 --> 00:17:04,528
Choć nie będzie mogła ochronić dziecka,

117
00:17:04,608 --> 00:17:07,238
zapewniła mu najlepszy możliwy start.

118
00:17:14,660 --> 00:17:16,490
Kiedy ludzie kładą się do łóżka,

119
00:17:16,954 --> 00:17:20,254
ogród ożywa dzięki innej grupie stworzeń.

120
00:17:26,128 --> 00:17:29,548
Niektóre wybierają się w ryzykowną podróż,
żeby tu dotrzeć.

121
00:17:32,219 --> 00:17:35,719
Oto niebezpieczna misja pętówki babienicy.

122
00:17:36,890 --> 00:17:40,890
Jego partnerka powierzyła mu
ich cenne jaja.

123
00:17:47,067 --> 00:17:50,447
Owinęła je wokół jego nóg,
żeby ich nie upuścił.

124
00:18:02,457 --> 00:18:06,127
Wkrótce się wyklują,
więc musi szybko zanieść je do wody.

125
00:18:09,882 --> 00:18:11,722
Ryzykuje życie, żeby to zrobić.

126
00:18:27,316 --> 00:18:31,066
Potrafi namierzyć staw ogrodowy
nawet na podstawie słabej woni.

127
00:18:34,239 --> 00:18:35,659
Ale jeszcze tam nie dotarł.

128
00:18:44,166 --> 00:18:46,166
Jeże jedzą ropuchy.

129
00:18:55,511 --> 00:18:57,721
Ale ten ma chętkę na coś innego.

130
00:19:02,059 --> 00:19:04,019
Nocny cud.

131
00:19:11,360 --> 00:19:12,780
Pomrów wielki.

132
00:19:16,240 --> 00:19:17,780
W gorące, wilgotne wieczory

133
00:19:17,866 --> 00:19:21,866
pojawiają się, żeby dać jeden
z najwspanialszych w naturze pokazów.

134
00:19:38,178 --> 00:19:41,808
Podążając za śladem innego ślimaka,
pomrów się wspina.

135
00:19:57,489 --> 00:19:58,949
A kiedy się spotykają...

136
00:20:03,537 --> 00:20:04,657
tańczą.

137
00:20:17,134 --> 00:20:20,264
Następnie, puszczając się gałęzi,

138
00:20:20,345 --> 00:20:23,175
spuszczają się na nitce śluzu.

139
00:20:27,436 --> 00:20:29,266
Z dala od niebezpieczeństwa...

140
00:20:33,859 --> 00:20:35,489
zaczynają się parzyć.

141
00:21:02,221 --> 00:21:05,061
W całym ogrodzie zaczyna się nowe życie.

142
00:21:09,603 --> 00:21:12,943
Samiec pętówki babienicy
znalazł w końcu staw.

143
00:21:15,317 --> 00:21:17,487
Ten sam, w którym się urodził.

144
00:21:30,832 --> 00:21:33,462
Stawy naturalne są teraz tak rzadkie,

145
00:21:34,086 --> 00:21:37,206
że te ogrodowe są dla małych zwierząt
ostatnią deską ratunku.

146
00:21:49,601 --> 00:21:52,811
Również samica chomika
zaczyna nowy rozdział.

147
00:21:55,482 --> 00:21:58,532
Przeprowadzka do ogrodu
wyraźnie się opłaciła.

148
00:22:06,869 --> 00:22:09,329
Jest matką siedmiu młodych.

149
00:22:14,543 --> 00:22:17,383
Przez pierwsze dwa tygodnie
ich oczy są zamknięte.

150
00:22:19,965 --> 00:22:22,795
W tym czasie rosną dwukrotnie.

151
00:22:25,596 --> 00:22:28,596
Żeby za nimi nadążyć,
mama musi dobrze się odżywiać.

152
00:22:30,684 --> 00:22:33,104
Karmienie tylu młodych daje się we znaki.

153
00:22:40,110 --> 00:22:43,320
Na szczęście wysiłek ogrodnika
przynosi owoce.

154
00:22:54,166 --> 00:22:59,126
Jednak za każdym razem,
kiedy mama wychodzi, ryzykuje życie.

155
00:23:14,228 --> 00:23:16,648
Najlepiej wyjść jak najmniej razy

156
00:23:18,315 --> 00:23:20,525
i zrobić to,
co chomiki potrafią najlepiej.

157
00:23:23,570 --> 00:23:26,200
W tych policzkach zmieści się
pokarm na trzy posiłki.

158
00:23:44,091 --> 00:23:46,721
Ale szerzej jej wargi już się nie otworzą.

159
00:24:05,654 --> 00:24:08,284
W środku lata ogród szybko rośnie.

160
00:24:20,836 --> 00:24:23,046
Tak jak małe zwierzęta, które go jedzą.

161
00:24:30,804 --> 00:24:31,854
Świeżo po wykluciu

162
00:24:31,930 --> 00:24:35,890
larwa widłogonki siwicy
może przepełznąć przez ucho igielne.

163
00:24:41,023 --> 00:24:43,233
Ale to bardzo głodna gąsienica.

164
00:24:46,737 --> 00:24:49,277
W zaledwie trzy tygodnie rośnie...

165
00:24:51,825 --> 00:24:52,865
i rośnie...

166
00:24:55,495 --> 00:24:58,325
osiągając rozmiar 1000 razy większy
od pierwotnego.

167
00:25:03,712 --> 00:25:06,922
Teraz, kiedy ogród
działa na najwyższych obrotach,

168
00:25:08,008 --> 00:25:10,178
ludzie próbują odzyskać kontrolę.

169
00:25:16,558 --> 00:25:18,768
Ale natura umie się bronić.

170
00:25:25,234 --> 00:25:27,954
Strumień kwasu mrówkowego
zwykle załatwia sprawę.

171
00:25:32,282 --> 00:25:35,702
Wiele małych stworzeń
używa broni chemicznej.

172
00:25:39,289 --> 00:25:42,289
Ale ludzie mają broń masowego rażenia.

173
00:25:52,427 --> 00:25:55,807
Dla mrówek,
które wciąż szukają pożywienia...

174
00:26:03,522 --> 00:26:04,732
to rzeź.

175
00:26:37,264 --> 00:26:38,974
Pomimo licznych ofiar,

176
00:26:40,267 --> 00:26:42,767
te mrówki nie porzucą rannych.

177
00:26:46,106 --> 00:26:49,776
Zaniosą je z powrotem do kolonii.

178
00:26:54,865 --> 00:26:57,195
Nie będzie łatwo znaleźć drogę powrotną.

179
00:26:59,953 --> 00:27:03,923
A ponieważ trawa jest teraz krótka,
nie mają osłony.

180
00:27:19,223 --> 00:27:23,443
Szpaki lubią jeść mrówki
nawet bardziej niż ślimaki.

181
00:27:29,107 --> 00:27:32,107
Tym razem kwas mrówkowy
przynosi odwrotny skutek.

182
00:27:35,072 --> 00:27:37,242
Szpak wręcz zachęca, by go wypuszczać.

183
00:27:37,824 --> 00:27:41,624
Pomaga odżywić pióra
i chroni przeciw pasożytom.

184
00:27:47,376 --> 00:27:50,046
Ale czyszczenie piór na trawniku
jest niebezpieczne.

185
00:28:24,037 --> 00:28:25,867
Szczęśliwa przerwa dla mrówek.

186
00:28:28,083 --> 00:28:32,633
Zanim dotrą do domu,
muszą jeszcze pokonać ostatnią przeszkodę.

187
00:28:40,387 --> 00:28:42,007
Z palącym słońcem.

188
00:28:45,058 --> 00:28:46,478
Ruchomymi piaskami.

189
00:28:51,440 --> 00:28:53,280
I morderczymi mrówkolwami.

190
00:28:56,111 --> 00:29:01,121
Mrówkolwy kopią pułapki i sypią piaskiem,
żeby uniemożliwić ofiarom ucieczkę.

191
00:29:12,044 --> 00:29:15,674
Jedna dzielna mrówka ryzykuje życie
dla poległej towarzyszki.

192
00:29:24,556 --> 00:29:26,636
Tym razem nie da się jej uratować.

193
00:29:39,613 --> 00:29:44,243
Ale dzięki bezinteresownej naturze mrówek,
większość dociera do domu.

194
00:30:00,425 --> 00:30:04,845
Młode chomiki mają już cztery tygodnie
i robią się niespokojne.

195
00:30:09,685 --> 00:30:11,595
Czas na eksplorację ogrodu.

196
00:30:25,033 --> 00:30:28,453
Ich mama dopilnowała,
żeby zaczęły w dobrym miejscu.

197
00:30:35,043 --> 00:30:36,713
Mała zielona oaza...

198
00:30:38,046 --> 00:30:39,756
w stale zmieniającym się świecie.

199
00:30:46,013 --> 00:30:47,603
Może nie jest idealna,

200
00:30:49,975 --> 00:30:51,095
ale jest ich domem.

201
00:30:56,190 --> 00:31:00,820
O wiele za często myślimy o zwierzętach
w naszym ogrodzie jak o szkodnikach.

202
00:31:02,654 --> 00:31:05,874
Ale wystarczy zatrzymać się
i przyjrzeć bliżej,

203
00:31:06,909 --> 00:31:10,909
by zobaczyć społeczność małych cudów,

204
00:31:10,996 --> 00:31:14,166
które próbują znaleźć dom
w naszym świecie.

205
00:31:23,717 --> 00:31:26,427
Łatwo zapomnieć, jak to jest być małym.

206
00:31:32,976 --> 00:31:34,436
Ale z pomocną dłonią...

207
00:31:39,441 --> 00:31:40,821
nawet maleńcy...

208
00:31:46,406 --> 00:31:48,526
mogą osiągnąć wielkość.

209
00:32:50,470 --> 00:32:52,470
Napisy: Marzena Falkowska