1
00:00:07,341 --> 00:00:09,841
Ziemia jest tak efektowną planetą,

2
00:00:10,636 --> 00:00:13,676
że łatwo pominąć to,
co w życiu najmniejsze.

3
00:00:15,766 --> 00:00:17,636
Ale wystarczy się przyjrzeć...

4
00:00:18,143 --> 00:00:20,563
żeby dostrzec cały niezbadany świat.

5
00:00:22,648 --> 00:00:24,978
Świat, w którym drobni bohaterowie...

6
00:00:26,485 --> 00:00:27,815
i małe potwory...

7
00:00:29,029 --> 00:00:31,409
potrzebują niewiarygodnych supermocy...

8
00:00:34,618 --> 00:00:40,038
żeby zatriumfować
na przekór ogromnym przeszkodom.

9
00:00:43,210 --> 00:00:48,840
MAŁY ŚWIAT

10
00:00:55,347 --> 00:00:56,887
Życie toczy się szybko.

11
00:00:56,974 --> 00:00:58,104
NARRATOR

12
00:00:58,183 --> 00:00:59,813
Zwłaszcza dla małych.

13
00:01:03,105 --> 00:01:05,515
Ten mały pręgowiec ma zaledwie miesiąc.

14
00:01:06,775 --> 00:01:09,065
Ale ma małe szanse pożyć dłużej niż rok.

15
00:01:12,865 --> 00:01:14,905
Jest tak wiele do zbadania,

16
00:01:16,869 --> 00:01:18,289
a tak niewiele czasu.

17
00:01:23,292 --> 00:01:26,922
Jego skrawek północnoamerykańskiego lasu
wkrótce się ożywi,

18
00:01:31,258 --> 00:01:32,888
dzięki małym stworzeniom...

19
00:01:33,635 --> 00:01:35,465
i dużym możliwościom.

20
00:01:45,731 --> 00:01:49,941
Ale maleńkie życia
mogą skończyć się w mgnieniu oka.

21
00:02:05,751 --> 00:02:06,961
Nie ma czasu na bezruch.

22
00:02:18,639 --> 00:02:19,719
Ruszaj się prędko,

23
00:02:27,064 --> 00:02:28,074
ucz się szybko,

24
00:02:32,402 --> 00:02:34,912
a może przetrwasz rok.

25
00:02:42,371 --> 00:02:46,581
LAS

26
00:02:55,092 --> 00:02:56,302
Wczesna wiosna.

27
00:02:58,262 --> 00:03:02,062
Lasy Appalachów
dopiero zaczynają rozkwitać.

28
00:03:11,567 --> 00:03:13,607
Jest tu tyle jedzenia,

29
00:03:13,694 --> 00:03:17,414
że pręgowiec rozmiaru dłoni
potrzebuje dla siebie tylko pół akra.

30
00:03:28,584 --> 00:03:30,254
Orzechów jest szczególnie dużo.

31
00:03:34,298 --> 00:03:36,928
To waluta, która napędza ten mały świat.

32
00:03:39,928 --> 00:03:44,138
Jesienią, kiedy dojrzeją,
zapewnią ogromny spad.

33
00:03:48,478 --> 00:03:50,898
Ale wcześniej pręgowiec ma sporo zajęć.

34
00:03:59,740 --> 00:04:02,410
Mieszka tu już starszy, silniejszy samiec.

35
00:04:06,955 --> 00:04:08,785
Jeśli mały pręgowiec ma przeżyć,

36
00:04:09,249 --> 00:04:12,249
wkrótce będzie musiał zawalczyć o swoje.

37
00:04:15,088 --> 00:04:16,628
Ale starcia są ryzykowne.

38
00:04:18,841 --> 00:04:21,851
Nie może sobie pozwolić na obrażenia
na początku wiosny.

39
00:04:49,790 --> 00:04:51,500
Nie może się wychylać...

40
00:04:52,292 --> 00:04:54,092
i musi żerować na obrzeżach...

41
00:04:58,131 --> 00:05:00,181
aż urośnie na tyle, by utrzymać pozycję.

42
00:05:06,849 --> 00:05:10,059
Wiosną większość stworzeń wychodzi,
żeby się najeść.

43
00:05:14,147 --> 00:05:17,857
Małe zwierzęta mają szybki metabolizm,
muszą więc jeść częściej.

44
00:05:20,988 --> 00:05:22,818
Gąsienice są żarłoczne...

45
00:05:23,949 --> 00:05:25,909
tak samo jak ptaki.

46
00:05:32,583 --> 00:05:36,003
Oskomiki ryją setki studni,
żeby dostać się do soku.

47
00:05:39,423 --> 00:05:42,633
A kolibry rozmiaru orzecha włoskiego
korzystają z okazji.

48
00:05:48,473 --> 00:05:52,273
Przelatują prawie 5000 kilometrów,
żeby się tu znaleźć.

49
00:05:54,438 --> 00:05:57,648
I docierają akurat
na sezonowe targi słodyczy.

50
00:06:08,702 --> 00:06:10,912
Większość lasu
działa na wysokich obrotach...

51
00:06:12,539 --> 00:06:15,169
ale jeden mieszkaniec wciąż głęboko śpi.

52
00:06:22,966 --> 00:06:25,586
Zwinięta w miejscu
mniejszym niż kieliszek do jajka,

53
00:06:26,053 --> 00:06:29,683
skoczomyszka hibernuje
przez osiem miesięcy.

54
00:06:35,354 --> 00:06:37,564
Teraz grozi jej, że nigdy się nie obudzi.

55
00:06:44,530 --> 00:06:46,990
Jeśli zaśpi, zagłodzi się na śmierć.

56
00:06:49,535 --> 00:06:51,655
Tak jak dwie trzecie tych myszy.

57
00:06:58,001 --> 00:07:01,171
Z kolei jej sąsiedzi
nie odpoczywają nigdy.

58
00:07:04,383 --> 00:07:06,843
Mają do wykarmienia setki małych buzi.

59
00:07:15,102 --> 00:07:17,522
Jak wszystkie mrówki, są pracowite.

60
00:07:18,105 --> 00:07:20,935
Ale wyróżnia je miejsce zamieszkania.

61
00:07:26,780 --> 00:07:29,990
Mają zaledwie rozmiar ziarnka piasku

62
00:07:30,075 --> 00:07:34,495
i całe ich społeczeństwo
mieści się w starym żołędziu.

63
00:07:46,633 --> 00:07:48,473
Wydaje się idealną kryjówką.

64
00:07:51,054 --> 00:07:55,274
Ale może to nienajlepszy pomysł,
żeby budować dom w cudzym jedzeniu.

65
00:08:01,315 --> 00:08:03,145
W tym lesie grasują giganty.

66
00:08:23,128 --> 00:08:24,338
Indyki zwyczajne.

67
00:08:25,923 --> 00:08:28,593
Czas zabezpieczyć larwy
i mocno się trzymać.

68
00:08:33,931 --> 00:08:35,721
Szykują się ciężkie chwile.

69
00:08:44,358 --> 00:08:49,698
Przynajmniej żołędzie to wytrzymałe domy.
I dobrze się toczą.

70
00:09:06,713 --> 00:09:08,923
Lato w lesie nadchodzi szybko.

71
00:09:11,051 --> 00:09:12,681
Wygląda obficie i szczodrze.

72
00:09:18,225 --> 00:09:21,645
A jednak ten mały pręgowiec
ledwo sobie radzi.

73
00:09:25,399 --> 00:09:27,029
Żołędzie jeszcze nie dojrzały.

74
00:09:34,032 --> 00:09:36,162
Nie mając własnego skrawka lasu,

75
00:09:36,660 --> 00:09:39,290
musi plądrować
terytorium starszego samca,

76
00:09:44,459 --> 00:09:46,089
wciąż niegotowy na tę walkę.

77
00:09:51,383 --> 00:09:52,633
Musi nabrać masy.

78
00:10:02,394 --> 00:10:06,234
Zdesperowane pręgowce
próbują jeść prawie wszystko.

79
00:10:09,443 --> 00:10:11,033
Może nawet ślimaka.

80
00:10:20,329 --> 00:10:21,539
A może nie.

81
00:10:23,540 --> 00:10:24,710
Ale nie może tu zostać.

82
00:10:28,420 --> 00:10:30,630
Na górze czyha śmiertelne zagrożenie.

83
00:10:35,344 --> 00:10:37,184
I wkrótce pojawi się następne.

84
00:10:49,274 --> 00:10:54,744
Na razie ten młody jastrząb ledwo stoi,
nie wspominając o lataniu.

85
00:10:59,576 --> 00:11:02,076
Trochę minie, zanim zapoluje na pręgowce.

86
00:11:09,127 --> 00:11:12,207
Na dole wykluwa się coś dziwnego.

87
00:11:24,893 --> 00:11:26,733
Po dwóch latach spędzonych jako larwa,

88
00:11:27,396 --> 00:11:31,396
wyłania się rohatyniec herkules,
wielkości piłki do golfa.

89
00:11:43,579 --> 00:11:44,789
Bardzo się śpieszy...

90
00:11:46,707 --> 00:11:49,707
żeby zająć wysoką pozycję
i móc znaleźć partnerkę.

91
00:11:56,383 --> 00:11:57,473
Ale po co chodzić...

92
00:11:59,761 --> 00:12:00,971
skoro można latać?

93
00:12:31,210 --> 00:12:33,340
Jako jeden z najcięższych
owadów na świecie,

94
00:12:33,962 --> 00:12:38,052
musi mieć w pełni rozgrzane mięśnie,
zanim wzniesie się w powietrze.

95
00:12:41,762 --> 00:12:43,392
Na razie bezpieczniej iść.

96
00:12:46,308 --> 00:12:50,728
Ale jego herkulesowy wysiłek
jest łatwy w porównaniu z tym żołędziowca.

97
00:12:51,897 --> 00:12:53,817
Samica jest 100 razy mniejsza,

98
00:12:54,733 --> 00:12:57,693
a musi pokonać 1000 razy dłuższą trasę.

99
00:13:09,039 --> 00:13:10,419
To epicka wyprawa...

100
00:13:14,294 --> 00:13:16,134
aż na piętro koron.

101
00:13:32,354 --> 00:13:34,864
Wszystko w pogoni za cennymi żołędziami.

102
00:13:36,316 --> 00:13:37,726
Jeszcze nie dojrzały.

103
00:13:40,612 --> 00:13:42,242
Ale nie zamierza ich jeść.

104
00:13:45,659 --> 00:13:46,869
Są dla jej młodych.

105
00:13:56,336 --> 00:13:58,666
Może się w nie wwiercić tylko,
kiedy są zielone.

106
00:14:06,138 --> 00:14:08,138
Duży wysiłek dla jednego jajka.

107
00:14:13,187 --> 00:14:15,687
Musi wypełnić jeszcze wiele żołędzi.

108
00:14:29,578 --> 00:14:32,998
W poszyciu lasu skoczomyszka
zaczyna się poruszać.

109
00:14:36,126 --> 00:14:37,836
Musi wkrótce się obudzić.

110
00:14:40,631 --> 00:14:43,931
Na razie jest błogo nieświadoma
zmian pór roku...

111
00:14:44,635 --> 00:14:47,965
oraz bitwy,
na którą zanosi się nad jej głową.

112
00:14:54,811 --> 00:14:57,651
Rohatyniec herkules dotarł na górę kłody.

113
00:15:04,321 --> 00:15:05,951
Ale nie ma czasu na odpoczynek.

114
00:15:08,742 --> 00:15:11,162
Konkurencja depcze mu po piętach.

115
00:15:22,047 --> 00:15:24,377
To jedne z najsilniejszych żuków na Ziemi.

116
00:15:26,844 --> 00:15:29,854
Każdy uniesie ciężar
stokrotnie większy od własnego.

117
00:15:35,602 --> 00:15:38,862
Celem jest podniesienie
i zrzucenie rywala z kłody.

118
00:15:41,149 --> 00:15:43,529
Zapaśnicy sumo świata owadów.

119
00:16:41,210 --> 00:16:42,840
Kłoda należy do niego.

120
00:16:45,297 --> 00:16:48,007
A wraz z nią szansa na partnerkę.

121
00:17:00,020 --> 00:17:03,270
Wzrok młodego jastrzębia
jest dwukrotnie lepszy od naszego.

122
00:17:05,901 --> 00:17:08,531
W wieku czterech tygodni
jest prawie całkiem dojrzały.

123
00:17:17,037 --> 00:17:18,867
Wyszła mu już większość piór.

124
00:17:24,377 --> 00:17:25,837
Wkrótce będzie mógł latać.

125
00:17:30,425 --> 00:17:33,045
Do tego czasu pręgowiec może być spokojny.

126
00:17:39,893 --> 00:17:41,103
Ale nie za spokojny.

127
00:17:43,105 --> 00:17:47,105
Do jesieni, kiedy żołędzie dojrzeją,
zostało jeszcze trochę czasu.

128
00:17:57,327 --> 00:17:59,157
Kiedy zapadają letnie noce,

129
00:18:00,080 --> 00:18:01,500
pojawia się magia.

130
00:18:14,052 --> 00:18:18,642
W ciemności tańczą
tysiące maleńkich świetlików.

131
00:18:29,526 --> 00:18:32,776
W środku swojej kłody
skoczomyszka w końcu się budzi.

132
00:18:37,868 --> 00:18:40,698
Ale jest już bliska śmierci głodowej.

133
00:18:41,830 --> 00:18:44,000
Musi znaleźć jedzenie.

134
00:18:47,920 --> 00:18:49,920
A to oznacza stawienie czoła nocy.

135
00:18:59,556 --> 00:19:02,766
W poszyciu ruszają się
różne dziwne rzeczy.

136
00:19:07,147 --> 00:19:11,237
Wkrótce zacznie się jeden
z najdziwniejszych w naturze pokazów.

137
00:19:15,197 --> 00:19:18,407
Po 17 latach,
spędzonych pod ziemią jako larwy,

138
00:19:18,992 --> 00:19:21,202
w końcu wynurzają się cykady.

139
00:19:24,206 --> 00:19:27,576
Zostało im tylko parę dni życia.

140
00:19:30,462 --> 00:19:31,842
Zaczyna się wyścig.

141
00:19:38,679 --> 00:19:40,679
Po samotnie spędzonym pod ziemią życiu,

142
00:19:41,265 --> 00:19:46,725
miliony cykad rozmiaru kciuka
zaplanowały wyjście właśnie na tę chwilę.

143
00:19:51,859 --> 00:19:54,489
To jedna z największych migracji na Ziemi.

144
00:19:57,239 --> 00:20:00,529
Tej nocy przekształcają się
z nimf w dorosłe osobniki.

145
00:20:10,711 --> 00:20:14,461
Jutro będą się parzyć, a potem umrą.

146
00:20:24,141 --> 00:20:25,891
Wiele nie przeżyje nawet nocy.

147
00:20:32,357 --> 00:20:36,567
Ale sama ich liczba sprawia,
że większość przeżyje, by się rozmnożyć.

148
00:20:37,863 --> 00:20:39,913
A mieszkańcy lasu dostaną ucztę.

149
00:20:46,163 --> 00:20:48,753
Ale skoczomyszka jest raczej wegetarianką.

150
00:20:52,377 --> 00:20:55,377
Poszukuje małych ziaren i grzybów.

151
00:21:06,892 --> 00:21:09,652
Grzechotnik leśny
może nie jeść miesiącami.

152
00:21:18,403 --> 00:21:22,373
Akurat teraz wrzuciłby na ząb
coś wielkości myszy.

153
00:21:29,039 --> 00:21:31,249
Szperanie w ciemnościach to ryzyko.

154
00:21:35,504 --> 00:21:36,594
Chyba że ma się...

155
00:21:39,842 --> 00:21:41,182
sekretne supermoce.

156
00:21:49,726 --> 00:21:53,556
Pozornie wbrew prawom grawitacji,
może skakać wysoko na dwa metry.

157
00:22:03,365 --> 00:22:07,825
Przerośnięte ścięgna w stopach i nogach
plus maleńki rozmiar...

158
00:22:08,912 --> 00:22:11,922
pozwalają jej odskoczyć od zagrożenia
czyhającego w lesie,

159
00:22:29,183 --> 00:22:32,313
z nadzieją na znalezienie
bezpieczniejszego żerowiska.

160
00:22:46,950 --> 00:22:48,740
Kiedy lato przechodzi w jesień,

161
00:22:50,495 --> 00:22:53,365
las wkracza w magiczny, złoty okres.

162
00:22:59,004 --> 00:23:01,804
Ale wraz z nim pojawia się nowa groźba.

163
00:23:11,225 --> 00:23:13,265
Młody jastrząb się opierzył...

164
00:23:19,858 --> 00:23:21,688
zmieniając się z chudego pisklęcia...

165
00:23:28,450 --> 00:23:29,870
w powietrznego zabójcę.

166
00:23:34,957 --> 00:23:36,577
Ma ponadmetrową rozpiętość skrzydeł

167
00:23:38,126 --> 00:23:42,046
i potrafi osiągnąć prędkość do 60 km/h.

168
00:23:57,479 --> 00:23:59,939
Małe zwierzęta powinny uważać na niebo.

169
00:24:07,364 --> 00:24:08,874
Nie tylko przez jastrzębie.

170
00:24:17,624 --> 00:24:20,044
Chwila, na którą czekał mały pręgowiec.

171
00:24:26,550 --> 00:24:28,050
Dojrzałe żołędzie.

172
00:24:31,555 --> 00:24:35,635
Ta gratka potrwa tylko tydzień czy dwa,
więc czas zrobić zapasy.

173
00:24:40,814 --> 00:24:44,324
W tych ogromnych policzkach
może zmieścić wiele orzechów.

174
00:24:49,740 --> 00:24:53,370
Cenna umiejętność, kiedy trzeba setek,
żeby przetrwać zimę.

175
00:24:59,416 --> 00:25:02,416
Ale jego zapasy
nie rosną wystarczająco szybko.

176
00:25:09,092 --> 00:25:11,512
Ktoś ograbiał jego skrytkę.

177
00:25:14,389 --> 00:25:15,599
Starszy samiec.

178
00:25:23,106 --> 00:25:24,936
Im więcej ten maluch gromadzi...

179
00:25:29,571 --> 00:25:31,621
tym więcej jego sąsiad kradnie.

180
00:25:38,705 --> 00:25:39,915
Na domiar złego...

181
00:25:43,252 --> 00:25:46,172
wiele tutejszych orzechów
jest bezwartościowych.

182
00:25:52,344 --> 00:25:55,104
W środku rośnie larwa żołędziowca.

183
00:25:58,892 --> 00:26:03,112
Po osiągnięciu rozmiaru żelka
pora uciec z wylęgarni.

184
00:26:07,818 --> 00:26:09,648
Łatwiej powiedzieć niż zrobić.

185
00:26:19,913 --> 00:26:22,003
Ale nawet puste orzechy się nie marnują.

186
00:26:26,295 --> 00:26:30,125
Nowe pokolenie mrówek.

187
00:26:41,810 --> 00:26:43,480
W swojej przytulnej kłodzie

188
00:26:45,689 --> 00:26:48,689
skoczomyszka szykuje posłanie.

189
00:26:51,987 --> 00:26:54,237
Nie spała tylko przez parę miesięcy.

190
00:26:55,032 --> 00:26:57,662
Teraz pora znów zapaść w długi sen.

191
00:27:03,123 --> 00:27:04,963
Pręgowiec nie może jednak odpocząć.

192
00:27:06,835 --> 00:27:11,215
Jesień prawie się skończyła
i jego szanse na przeżycie zimy są nikłe.

193
00:27:16,345 --> 00:27:17,675
Potrzebuje więcej orzechów.

194
00:27:19,389 --> 00:27:20,889
Jest tylko jedno rozwiązanie.

195
00:27:27,606 --> 00:27:29,816
Czas zapuścić się na teren wroga.

196
00:27:39,993 --> 00:27:42,043
Starszy samiec może chce kraść...

197
00:27:47,584 --> 00:27:49,804
ale na pewno nie chce się dzielić.

198
00:28:06,478 --> 00:28:09,108
Młody został przyłapany
na gorącym uczynku.

199
00:28:14,319 --> 00:28:17,199
Ten skrawek lasu nie pomieści ich obu.

200
00:28:30,127 --> 00:28:31,797
Ale nie może wiecznie uciekać.

201
00:28:34,256 --> 00:28:35,876
Czas na walkę.

202
00:29:06,997 --> 00:29:09,917
Okaleczony i pokonany,
starszy samiec ucieka.

203
00:29:18,842 --> 00:29:21,802
Wygląda na to, że nieprędko wróci.

204
00:29:32,606 --> 00:29:35,226
Życie maluchów
jest czasem boleśnie krótkie.

205
00:29:40,113 --> 00:29:42,533
Ale ten pręgowiec wykorzystuje je w pełni.

206
00:29:45,077 --> 00:29:46,907
Zapewnił sobie terytorium,

207
00:29:47,746 --> 00:29:49,456
ogromny łup żołędzi...

208
00:29:51,250 --> 00:29:54,380
i sprostał wyzwaniom,
przed którymi stanął jako malec

209
00:29:55,295 --> 00:29:57,255
w wielkim, dzikim lesie.

210
00:29:59,466 --> 00:30:01,836
Ma wszystko, czego potrzebuje na zimę...

211
00:30:04,429 --> 00:30:06,519
i w końcu może odpocząć...

212
00:30:08,392 --> 00:30:10,812
śniąc o następnej wiośnie.

213
00:31:07,659 --> 00:31:09,659
Napisy: Marzena Falkowska