1
00:00:09,080 --> 00:00:11,880
NETFLIX — ORYGINALNY FILM DOKUMENTALNY
2
00:00:25,720 --> 00:00:29,720
1 KWIETNIA 1991 ROKU
3
00:00:43,320 --> 00:00:46,440
PRASA
4
00:00:46,520 --> 00:00:48,880
1 kwietnia był Poniedziałek Wielkanocny.
5
00:00:49,640 --> 00:00:53,080
Do mniej więcej 22.00
przebywałem w redakcji...
6
00:00:54,520 --> 00:00:58,040
Potem zamierzałem wrócić do domu
w Düsseldorf-Unterrath.
7
00:01:01,680 --> 00:01:02,920
W drodze zauważyłem,
8
00:01:04,320 --> 00:01:06,760
że w mieście roi się od wozów na sygnale.
9
00:01:10,360 --> 00:01:13,560
Straż pożarna, karetki, policja.
10
00:01:14,120 --> 00:01:16,760
W całej karierze nie widziałem
nic podobnego.
11
00:01:17,360 --> 00:01:19,400
Nigdy wcześniej ani później.
12
00:01:24,360 --> 00:01:26,400
Podążałem za wozami policyjnymi,
13
00:01:27,480 --> 00:01:30,400
wszystkie jechały w stronę
Kaiser-Friedrich-Ring.
14
00:01:31,120 --> 00:01:34,840
W tej okolicy mieszkają znani i bogaci.
15
00:01:36,120 --> 00:01:38,680
Wtedy jeszcze nie wiedziałem,
co się stało.
16
00:01:40,360 --> 00:01:43,440
Zagadnąłem policjanta:
17
00:01:44,080 --> 00:01:47,880
„Nie wie pan, co się stało?
Całe miasto jest zablokowane”.
18
00:01:47,960 --> 00:01:50,600
Odpowiedział: „Nie tylko miasto.
19
00:01:50,680 --> 00:01:52,080
Zamknięto autostrady.
20
00:01:52,160 --> 00:01:54,440
Zarządzono policyjno obławę”.
21
00:01:56,320 --> 00:01:59,520
Spytałem go, co się wydarzyło.
22
00:02:00,080 --> 00:02:02,280
Odparł, że najgorsza ze zbrodni.
23
00:02:05,680 --> 00:02:08,720
Spytał, czy mówi mi coś
nazwisko Rohwedder.
24
00:02:09,040 --> 00:02:10,240
„Jaki Rohwedder?”
25
00:02:10,320 --> 00:02:11,840
„Nie zna go pan?
26
00:02:11,920 --> 00:02:15,000
To przewodniczący
berlińskiego urzędu Treuhand.
27
00:02:15,080 --> 00:02:16,880
On prywatyzuje NRD”.
28
00:02:19,920 --> 00:02:22,240
Byliśmy z żoną na nartach.
29
00:02:22,640 --> 00:02:25,320
Tego wieczoru wracaliśmy do Düsseldorfu
30
00:02:25,880 --> 00:02:29,760
i przejeżdżaliśmy obok domu Rohweddera.
Był rzęsiście oświetlony.
31
00:02:31,280 --> 00:02:33,120
Dwadzieścia metrów przed domem
32
00:02:34,040 --> 00:02:38,280
zauważyłem policjanta
i zadałem mu tylko jedno pytanie:
33
00:02:38,360 --> 00:02:39,520
„On nie żyje?”.
34
00:02:40,200 --> 00:02:41,080
„Tak”.
35
00:02:42,560 --> 00:02:45,800
Wiedziałem, co się stało.
To było oczywiste.
36
00:02:52,200 --> 00:02:54,480
Dobry wieczór Państwu.
37
00:02:54,560 --> 00:02:58,320
ZDF przerywa transmisję filmu.
Prosimy o wyrozumiałość.
38
00:02:58,400 --> 00:03:02,400
Przerywamy program z tragicznej przyczyny.
39
00:03:02,480 --> 00:03:05,080
Przewodniczący Treuhand Detlev Rohwedder
40
00:03:05,160 --> 00:03:10,040
został, według najnowszych doniesień,
w poniedziałek, około godziny 22.30.,
41
00:03:10,120 --> 00:03:13,200
zamordowany w swoim domu w Düsseldorfie.
42
00:03:15,160 --> 00:03:16,760
NIEMCY
43
00:03:23,960 --> 00:03:25,840
Trzecia Rzesza.
44
00:03:26,440 --> 00:03:28,520
Nikt nie planuje budowy muru.
45
00:03:28,600 --> 00:03:31,240
RFN i NRD – podzielony naród.
46
00:03:31,320 --> 00:03:38,320
Jedność i prawo i wolność...
47
00:03:38,400 --> 00:03:39,600
Frakcja Czerwonej Armii
48
00:03:39,680 --> 00:03:42,240
...ataki barbarzyńskich terrorystów.
49
00:03:42,320 --> 00:03:45,440
...dla niemieckiej ojczyzny
50
00:03:45,520 --> 00:03:48,360
Pozwól nam, powstającym z ruin
51
00:03:48,440 --> 00:03:50,560
Obalcie mur!
52
00:03:51,240 --> 00:03:53,360
Nasza ojczyzna znowu zjednoczona.
53
00:03:56,040 --> 00:04:01,680
...kwitnij, niemiecka ojczyzno.
54
00:04:01,760 --> 00:04:05,480
ROHWEDDER: JEDNOŚĆ, ZBRODNIA I WOLNOŚĆ
55
00:04:14,080 --> 00:04:15,720
Byłem na nartach w Austrii.
56
00:04:15,800 --> 00:04:16,800
MINISTER FINANSÓW
57
00:04:16,880 --> 00:04:21,680
W nocy obudzili mnie
funkcjonariusze ochrony i powiedzieli:
58
00:04:22,280 --> 00:04:24,160
„Rohwedder został zamordowany”.
59
00:04:25,040 --> 00:04:27,480
Byłem dopiero od dwóch dni na urlopie.
60
00:04:28,200 --> 00:04:31,080
Oczywiście bardzo się cieszyłem
na ten wyjazd na narty.
61
00:04:39,560 --> 00:04:45,960
Powiedział:
„Weź aparat i sfotografuj najwyższe okno”.
62
00:04:46,600 --> 00:04:48,440
Powiedziałem, że nic nie widać.
63
00:04:48,520 --> 00:04:51,600
On na to:
„Po prostu rób zdjęcia, włącz flesz.
64
00:04:51,680 --> 00:04:54,920
Później zobaczysz, co jest na kliszy”.
65
00:05:03,440 --> 00:05:05,360
Telefon zastał mnie w domu.
66
00:05:05,440 --> 00:05:08,360
FEDERALNA POLICJA KRYMINALNA
SZEF WYDZIAŁU ANTYTERRORYSTYCZNEGO
67
00:05:08,440 --> 00:05:10,800
Tło zamachu było dla mnie oczywiste.
68
00:05:15,360 --> 00:05:17,800
Wysłaliśmy na miejsce jednostki śledcze,
69
00:05:17,880 --> 00:05:20,080
zawiadomiono ekipę kryminalistyczną
70
00:05:20,160 --> 00:05:23,880
i wszczęto procedury śledcze,
jeszcze tej samej nocy.
71
00:05:26,720 --> 00:05:29,920
Przyjechały całe kolumny policji,
72
00:05:30,480 --> 00:05:33,200
po jakimś czasie
pojawili się także federalni.
73
00:05:33,280 --> 00:05:35,760
Nowi ludzie przejęli śledztwo.
74
00:05:36,600 --> 00:05:37,960
Zostałem przepędzony.
75
00:05:42,960 --> 00:05:45,280
Dotarliśmy o 3.00 lub 4.00 nad ranem.
76
00:05:45,360 --> 00:05:48,480
Weszliśmy do budynku,
żeby zorientować się w sytuacji.
77
00:05:48,600 --> 00:05:51,600
W gabinecie na pierwszym piętrze
leżały zwłoki.
78
00:05:51,680 --> 00:05:54,400
FEDERALNA POLICJA KRYMINALNA
SZEF DS. KOMUNIKACJI
79
00:05:55,880 --> 00:05:58,240
Ciało Rohweddera leżało pod oknem,
80
00:05:58,320 --> 00:06:00,600
na podłodze przy półce z książkami.
81
00:06:09,640 --> 00:06:11,720
- Słyszy mnie pan?
- Dobry wieczór.
82
00:06:11,800 --> 00:06:15,160
Panie Schmock,
czy zabójstwo Rohweddera potwierdziło
83
00:06:15,240 --> 00:06:17,960
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
w Düsseldorfie?
84
00:06:18,040 --> 00:06:19,760
Tak, mamy potwierdzenie.
85
00:06:19,840 --> 00:06:21,400
Całe miasto jest w szoku.
86
00:06:22,160 --> 00:06:24,600
To był niezwykle sympatyczny człowiek,
87
00:06:24,680 --> 00:06:28,000
ale objęty przez niego nowy urząd
88
00:06:28,080 --> 00:06:29,760
wiązał się z zagrożeniem.
89
00:06:30,200 --> 00:06:34,160
Wychodzimy z założenia,
że to zabójstwo miało tło polityczne.
90
00:06:46,440 --> 00:06:48,520
Po powrocie do redakcji
91
00:06:48,600 --> 00:06:50,240
od razu wywołałem film.
92
00:06:52,000 --> 00:06:53,800
Do dziś dokładnie to pamiętam.
93
00:06:53,880 --> 00:06:55,960
To, co zobaczyłem, przeraziło mnie.
94
00:07:00,160 --> 00:07:02,680
Widać tutaj dwa strzały,
95
00:07:02,760 --> 00:07:07,200
które przeszły przez zwykłą okienną szybę.
96
00:07:07,280 --> 00:07:11,040
Pierwszy strzał spowodował śmierć
Karstena Rohweddera.
97
00:07:11,120 --> 00:07:16,080
Drugi zranił jego żonę,
która stała za mężem.
98
00:07:16,160 --> 00:07:19,080
Gdyby lokalna policja
99
00:07:19,560 --> 00:07:22,800
zastosowała prawidłowe środki ochrony,
100
00:07:22,880 --> 00:07:26,040
w tym oknie nie byłoby zwykłej szyby,
101
00:07:26,120 --> 00:07:30,280
ale szyba pancerna,
która odbiłaby pociski.
102
00:07:35,200 --> 00:07:37,640
Do dzisiaj nie rozumiem,
103
00:07:37,720 --> 00:07:41,560
dlaczego w tym domu tylko na parterze
104
00:07:42,360 --> 00:07:44,840
zainstalowano pancerne szyby.
105
00:07:44,920 --> 00:07:47,200
W moim domu,
106
00:07:47,280 --> 00:07:49,760
nie tylko wszystkie okna,
107
00:07:49,840 --> 00:07:53,720
ale także wszystkie drzwi
zabezpieczono w taki sposób,
108
00:07:53,800 --> 00:07:57,720
który uniemożliwiał bezpośredni atak.
109
00:08:00,800 --> 00:08:04,040
To rodzi złość i współczucie.
110
00:08:05,120 --> 00:08:07,120
Złość i współczucie.
111
00:08:07,200 --> 00:08:12,520
Złość dlatego, że to, co należało chronić,
nie zostało zabezpieczone.
112
00:08:12,600 --> 00:08:14,760
I współczucie dla ludzi,
113
00:08:14,840 --> 00:08:20,360
którzy zaufali państwu,
a państwo nie mogło zapewnić im ochrony...
114
00:08:20,920 --> 00:08:23,160
lub tego nie chciało.
115
00:08:28,320 --> 00:08:31,360
Oto wiadomości
Pierwszego Programu Niemieckiej Telewizji.
116
00:08:31,440 --> 00:08:33,720
Przewodniczący urzędu Treuhand
117
00:08:33,800 --> 00:08:36,160
został zamordowany przez terrorystów.
118
00:08:36,240 --> 00:08:38,840
Ofiara była kluczową postacią
w dotychczas bezowocnych
119
00:08:38,920 --> 00:08:42,840
staraniach przeprowadzenia
restrukturyzacji byłego NRD.
120
00:08:42,920 --> 00:08:45,840
Lewicowe ugrupowanie RAF
przyznało się do zamachu,
121
00:08:45,920 --> 00:08:48,480
ale niemieckie służby bezpieczeństwa
122
00:08:48,560 --> 00:08:52,080
podejrzewają o współudział Stasi,
tajną policję byłego NRD.
123
00:08:52,200 --> 00:08:54,800
Prokurator generalny nie potwierdza,
124
00:08:54,880 --> 00:08:57,960
że za zamachem stoi
Frakcja Czerwonej Armii.
125
00:08:58,040 --> 00:09:00,760
Nie oczekuje się szybkiego ujęcia sprawcy,
126
00:09:00,840 --> 00:09:01,880
jeśli w ogóle.
127
00:09:01,960 --> 00:09:05,560
Także minister finansów Waigel,
nadzorujący Treuhand,
128
00:09:05,640 --> 00:09:08,600
przerwał swój urlop i przyjechał do Bonn.
129
00:09:09,320 --> 00:09:11,520
Rohwedder jest, moim zdaniem...
130
00:09:12,600 --> 00:09:15,920
męczennikiem, który ofiarował swoje życie
131
00:09:16,000 --> 00:09:17,560
za zjednoczenie Niemiec.
132
00:09:17,640 --> 00:09:18,960
Z tej perspektywy...
133
00:09:19,680 --> 00:09:23,640
czujemy ogromną wdzięczność
134
00:09:24,040 --> 00:09:26,680
za jego odwagę i gotowość
135
00:09:27,200 --> 00:09:32,400
podjęcia nadzoru nad tym obciążonym
olbrzymim ryzykiem urzędem.
136
00:09:32,880 --> 00:09:34,400
W interesie Niemiec.
137
00:09:42,440 --> 00:09:48,160
MĘCZENNIK
138
00:09:55,720 --> 00:09:59,560
Rohwedder zarządzał największym
holdingiem przemysłowym świata.
139
00:09:59,640 --> 00:10:01,240
WICEPREZES TREUHAND
140
00:10:01,320 --> 00:10:07,440
Skupiał on około 15 000 przedsiębiorstw
byłego NRD.
141
00:10:08,000 --> 00:10:13,200
Stocznie, odlewnie stali, zakłady
przemysłu włókienniczego i chemicznego.
142
00:10:16,200 --> 00:10:19,760
Te przedsiębiorstwa cierpiały,
według zachodnich kryteriów,
143
00:10:19,840 --> 00:10:22,280
na wszelkie możliwe bolączki.
144
00:10:23,560 --> 00:10:26,800
Każde jedno z nich
wymagało restrukturyzacji.
145
00:10:28,800 --> 00:10:30,120
To potężne zadanie.
146
00:10:31,480 --> 00:10:34,960
Jedyne w swoim rodzaju.
Tylko jeden urząd...
147
00:10:35,040 --> 00:10:37,440
PRAWNIK DS. HANDLOWYCH
TREUHAND
148
00:10:37,520 --> 00:10:43,080
...miał przejąć pieczę nad reorganizacją
i sprzedażą tylu przedsiębiorstw.
149
00:10:52,200 --> 00:10:53,720
SIEDZIBA TREUHAND
150
00:10:53,800 --> 00:10:56,720
Pani Breuel,
może pani skomentować ten zamach?
151
00:10:56,800 --> 00:10:59,920
Nasi pracownicy są w pogrążeni
w głębokim smutku
152
00:11:00,000 --> 00:11:02,400
i chcą kontynuować dzieło Rohweddera.
153
00:11:02,480 --> 00:11:05,360
Będziemy intensywnie pracować
nad tym zadaniem.
154
00:11:05,440 --> 00:11:07,800
To straszne. Okropne.
155
00:11:08,320 --> 00:11:09,360
Nie mam słów.
156
00:11:09,440 --> 00:11:13,240
- Straszne. To był mój szef.
- Czuję smutek.
157
00:11:14,520 --> 00:11:16,040
I oburzenie.
158
00:11:17,560 --> 00:11:18,960
Zastanawiam się...
159
00:11:19,480 --> 00:11:23,520
dlaczego nie podjęto
odpowiednich działań ochronnych?
160
00:11:27,560 --> 00:11:31,120
Byłem następnego dnia
po zabójstwie Rohweddera
161
00:11:31,760 --> 00:11:33,200
w siedzibie Treuhand.
162
00:11:35,080 --> 00:11:36,280
Ogromna krzątanina.
163
00:11:36,400 --> 00:11:38,200
Trybiki nadal się kręciły.
164
00:11:38,280 --> 00:11:40,120
DYREKTOR TREUHAND
165
00:11:40,200 --> 00:11:44,000
Mnóstwo inwestorów,
dyrektorzy firm starali się o kredyty,
166
00:11:44,080 --> 00:11:46,880
inwestorzy pytali o status
przejmowanych firm.
167
00:11:47,600 --> 00:11:49,560
Czułem się jak na obcej planecie.
168
00:11:51,400 --> 00:11:54,480
Wyobraźcie to sobie:
pracujecie w jakiejś organizacji
169
00:11:54,560 --> 00:11:56,480
i wasz szef zostaje zastrzelony.
170
00:11:57,640 --> 00:12:00,560
Co za chore struktury,
w których tak się dzieje?
171
00:12:01,480 --> 00:12:04,440
Ten człowiek oddał
swoją ciepłą posadę na Zachodzie
172
00:12:04,520 --> 00:12:08,360
i przyjechał do byłego NRD,
żeby stawić czoła tej całej sprawie.
173
00:12:08,440 --> 00:12:12,680
Ci wszyscy zarozumialcy
z Monachium, Bonn i tak dalej,
174
00:12:12,760 --> 00:12:15,960
potrafili tylko z daleka się wymądrzać,
175
00:12:17,120 --> 00:12:19,200
a on podjął się zadania na miejscu.
176
00:12:19,760 --> 00:12:22,640
I taki człowiek zostaje zastrzelony?
To chore.
177
00:12:24,120 --> 00:12:28,240
Gospodarka byłego NRD stoi
na skraju załamania.
178
00:12:28,320 --> 00:12:32,280
Skala problemów w nowych landach staje się
coraz poważniejsza.
179
00:12:32,360 --> 00:12:36,480
Wielu ludzi zastanawia się,
dlaczego podjął się pan tego wyzwania.
180
00:12:36,600 --> 00:12:39,160
PIĘĆ TYGODNI
181
00:12:39,280 --> 00:12:42,200
PRZED ZABÓJSTWEM
182
00:12:42,280 --> 00:12:46,080
Być może odpowiedź znajdziemy
w pana życiorysie.
183
00:12:46,160 --> 00:12:52,160
Urodził się pan w Gotha w 1932 roku
jako syn księgarza.
184
00:12:52,240 --> 00:12:53,360
W Turyngii.
185
00:12:53,440 --> 00:12:58,720
Pochodzi pan więc z centralnych Niemiec.
Czy to wpłynęło na pana decyzję?
186
00:12:58,800 --> 00:13:01,600
Tak, przez całe życie interesowałem się
187
00:13:01,680 --> 00:13:05,720
tymi tak zwanymi
„nowymi” krajami związkowymi.
188
00:13:05,800 --> 00:13:09,080
W okresie mojego pobytu w Bonn
często bywałem w NRD.
189
00:13:09,160 --> 00:13:11,600
Zjednoczenie Niemiec leżało mi na sercu
190
00:13:11,680 --> 00:13:14,440
i dlatego, mimo całej krytyki,
191
00:13:14,520 --> 00:13:17,480
i wszystkiemu,
co można zarzucić mojej pracy,
192
00:13:18,520 --> 00:13:20,640
jestem dumny ze swojego zadania.
193
00:13:20,720 --> 00:13:26,120
Dzięki temu potrafię sobie radzić
z problemami, na które przy tym natrafiam.
194
00:13:26,680 --> 00:13:31,600
Olbrzymie przedsiębiorstwa ze zbyt liczną
załogą, przestarzałe maszyny,
195
00:13:31,680 --> 00:13:36,040
niska produkcja i przede wszystkim
słabo zbywalne wyroby.
196
00:13:36,120 --> 00:13:41,320
Treuhand jest przytłoczony
skalą problemów.
197
00:13:41,760 --> 00:13:43,520
Jak ocenia pan Treuhand?
198
00:13:43,600 --> 00:13:45,280
- Źle.
- Dlaczego?
199
00:13:45,360 --> 00:13:48,120
Jak dotąd narobili więcej szkód,
200
00:13:48,200 --> 00:13:50,000
niż stworzyli miejsc pracy.
201
00:13:50,560 --> 00:13:52,320
Moja żona już straciła pracę.
202
00:13:53,400 --> 00:13:54,760
Wszyscy się boją.
203
00:13:55,320 --> 00:13:58,080
Jak dotąd jest dużo gorzej niż wcześniej.
204
00:13:59,120 --> 00:14:02,560
Ludzie są niezadowoleni,
205
00:14:02,640 --> 00:14:06,360
bo nie wiadomo, co będzie dalej.
Czy nie stracimy pracy.
206
00:14:09,280 --> 00:14:11,160
W obecnej sytuacji
207
00:14:11,280 --> 00:14:15,880
drastycznie wzrosło bezrobocie
i wiele przedsiębiorstw...
208
00:14:15,960 --> 00:14:17,720
PRZEWODNICZĄCY TREUHAND
209
00:14:17,800 --> 00:14:19,400
...ogłosiło upadek.
210
00:14:35,160 --> 00:14:37,600
Skala bezrobocia jest przygnębiająca,
211
00:14:37,680 --> 00:14:41,160
w niektórych regionach
dramatyczna i przerażająca.
212
00:14:41,240 --> 00:14:44,320
Doskonale rozumiem rozpacz tych ludzi,
213
00:14:44,400 --> 00:14:48,320
bo każdy stara się
wykonywać swoją pracę jak najlepiej.
214
00:14:48,400 --> 00:14:50,600
Dlatego takie decyzje są trudne.
215
00:14:50,680 --> 00:14:52,040
My...
216
00:14:53,120 --> 00:14:56,680
Nasz urząd
nie podejmuje tych decyzji niefrasobliwie.
217
00:14:56,760 --> 00:15:00,720
Za każdym razem bierzemy pod uwagę
konsekwencje dla pracowników.
218
00:15:21,320 --> 00:15:23,080
Pracowałam tutaj 18 lat.
219
00:15:23,760 --> 00:15:28,440
W wieku 43 lat nie znajdę innej pracy.
Nigdzie.
220
00:15:29,040 --> 00:15:31,880
Urząd pracy wysyła mnie
z miejsca na miejsce.
221
00:15:31,960 --> 00:15:34,080
Opieka społeczna robi to samo.
222
00:15:34,160 --> 00:15:36,800
Moje mieszkanie to zwykła nora.
223
00:15:36,880 --> 00:15:39,000
Moje nerwy są w strzępach.
224
00:15:39,080 --> 00:15:40,160
Mówię poważnie.
225
00:15:40,840 --> 00:15:44,880
Za te 500 marek zasiłku dla bezrobotnych
226
00:15:44,960 --> 00:15:49,400
mogę się tylko powiesić.
W końcu to zrobię.
227
00:15:50,120 --> 00:15:53,680
I zabiorę swoje dzieci ze sobą.
Do tego dojdzie.
228
00:15:53,760 --> 00:15:56,880
Wezmę je ze sobą.
Nie zostawię ich tutaj samych.
229
00:15:57,400 --> 00:15:59,880
Naprawdę odkręciła pani wczoraj gaz?
230
00:16:02,360 --> 00:16:04,400
Nie wiedziałam już, co robić.
231
00:16:05,840 --> 00:16:07,160
Damy sobie radę.
232
00:16:10,400 --> 00:16:12,120
Będziemy walczyć.
233
00:16:17,880 --> 00:16:21,720
PAŹDZIERNIK 1989
234
00:16:21,920 --> 00:16:26,360
18 MIESIĘCY PRZED ZABÓJSTWEM
235
00:16:30,680 --> 00:16:32,720
BERLIN WSCHODNI
STOLICA NRD
236
00:16:33,880 --> 00:16:37,240
W NRD nikt nie głodował.
Każdy miał mieszkanie.
237
00:16:37,320 --> 00:16:38,640
Nikt nie był bezdomny.
238
00:16:38,720 --> 00:16:43,720
W NRD doskonale zadbano o te sprawy.
239
00:16:43,800 --> 00:16:46,480
W fabrykach praca wrzała.
Ludzie się starali.
240
00:16:47,280 --> 00:16:49,120
Ale to był zamknięte koło.
241
00:16:49,200 --> 00:16:52,640
Droga donikąd.
Nie udało się wypracować dobrobytu.
242
00:16:53,640 --> 00:16:56,280
Gdyby Mur Berliński nie upadł w 1989,
243
00:16:56,840 --> 00:17:01,400
za kilka lat, nie więcej niż pięć,
i tak doszłoby do załamania.
244
00:17:03,160 --> 00:17:05,560
Ten system był zmurszały,
245
00:17:06,680 --> 00:17:08,680
także jego wewnętrzne struktury...
246
00:17:09,280 --> 00:17:10,840
Bez przemocy!
247
00:17:10,920 --> 00:17:15,360
...i wartości były w rozpadzie.
Dlatego nikt by się podjął jego naprawy.
248
00:17:15,960 --> 00:17:18,040
Wolność!
249
00:17:18,120 --> 00:17:20,920
Tysiące, głównie młodych,
ludzi w wielu miastach
250
00:17:21,000 --> 00:17:23,720
domagają się wolności
i reform politycznych.
251
00:17:25,960 --> 00:17:28,560
Tegoroczny 9 listopada
to historyczny dzień.
252
00:17:28,640 --> 00:17:32,720
Władze NRD ogłosiły, że granice kraju
zostały otwarte dla wszystkich.
253
00:17:33,280 --> 00:17:35,360
Także bramy w murze są otwarte.
254
00:17:45,440 --> 00:17:50,040
Dla każdego, kto był wówczas
aktywny w polityce, 9 listopada
255
00:17:50,880 --> 00:17:53,360
pozostanie w pamięci do końca życia.
256
00:17:53,440 --> 00:17:56,800
Mieszkańcy Berlina Wschodniego w euforii
przekraczają granicę,
257
00:17:56,880 --> 00:17:58,760
która była zamknięta 28 lat.
258
00:17:58,840 --> 00:18:02,680
To jedno z najbardziej poruszających
wydarzeń w historii Berlina.
259
00:18:05,720 --> 00:18:09,120
Mimo olbrzymiej radości
260
00:18:09,200 --> 00:18:11,400
od razu nasuwało się pytanie:
261
00:18:11,480 --> 00:18:12,880
I co teraz?
262
00:18:13,440 --> 00:18:15,880
Z czym musi zmierzyć się
minister finansów?
263
00:18:22,760 --> 00:18:27,760
Już od wielu dni w Ministerstwie Finansów
trwały obrady nad tym,
264
00:18:28,640 --> 00:18:29,960
co należy zrobić,
265
00:18:30,040 --> 00:18:34,800
aby wyprowadzić NRD z tej katastroficznej
sytuacji ekonomicznej.
266
00:18:36,600 --> 00:18:38,600
Do dzisiaj jestem pod wrażeniem
267
00:18:38,680 --> 00:18:42,600
innowacyjnych rozwiązań
naszego Ministerstwa Finansów.
268
00:18:43,480 --> 00:18:46,440
W roku 1989,
po upadku Muru Berlińskiego...
269
00:18:46,520 --> 00:18:48,600
MINISTERSTWO FINANSÓW
KIEROWNIK ODDZIAŁU
270
00:18:48,720 --> 00:18:52,640
...od listopada trwałem w stanie
271
00:18:52,720 --> 00:18:55,640
permanentnej gotowości i czujności.
272
00:18:56,240 --> 00:18:59,840
Czegoś podobnego nigdy wcześniej
świadomie nie doświadczyłem.
273
00:18:59,920 --> 00:19:03,320
Miałem dwutomowy podręcznik wiedzy o NRD,
274
00:19:03,400 --> 00:19:06,840
który dostałem,
żeby zdobyć wiedzę o ich instytucjach.
275
00:19:06,920 --> 00:19:10,680
Poza tym dostępne były
analizy gospodarki NRD.
276
00:19:10,760 --> 00:19:13,960
Zapoznałem się z nim
i doszedłem do wniosku,
277
00:19:14,040 --> 00:19:18,080
w swojej młodzieńczej arogancji,
bo miałem dopiero 44 lata,
278
00:19:18,160 --> 00:19:21,600
że nikt nie wie o NRD więcej niż ja.
279
00:19:21,680 --> 00:19:24,640
Z tym nastawieniem podszedłem
do swoich zadań.
280
00:19:25,560 --> 00:19:28,280
To był decydujący moment,
281
00:19:28,400 --> 00:19:32,680
aby zaprowadzić zmiany w gospodarce
i porządku społecznym NRD.
282
00:19:33,160 --> 00:19:34,560
To oznaczało...
283
00:19:35,640 --> 00:19:40,560
konkurencyjność, prawo własności,
niezależną politykę monetarną.
284
00:19:41,840 --> 00:19:46,880
Już wówczas szukaliśmy
tych rozwiązań tych dla społeczności NRD.
285
00:19:56,800 --> 00:20:03,360
W dniu 14 listopada otrzymałam telefon
z działu kadr Rady Ministrów.
286
00:20:03,440 --> 00:20:05,400
"Potrzebujemy ciebie w rządzie".
287
00:20:06,000 --> 00:20:09,080
Pół godziny później piastowałam
najwyższy urząd w mojej karierze.
288
00:20:09,160 --> 00:20:10,400
MINISTRA PRZEMYSŁU NRD
289
00:20:10,960 --> 00:20:13,560
W tym dniu
mój drugi syn obchodził urodziny.
290
00:20:14,560 --> 00:20:15,400
Doskonale!
291
00:20:16,040 --> 00:20:18,720
I wtedy wszystko się zaczęło, nieprawdaż?
292
00:20:20,800 --> 00:20:24,160
W komentarzach prasy
krajowej i zagranicznej
293
00:20:24,240 --> 00:20:29,360
nie wyczułam szyderstwa.
Raczej komentowano, że to odważne zadanie
294
00:20:29,440 --> 00:20:33,280
lub, że pochodzę z branży,
która dąży do zmian.
295
00:20:33,360 --> 00:20:35,520
Te głosy przeważały.
296
00:20:35,600 --> 00:20:38,040
Christa Luft wyraźnie zapowiedziała,
297
00:20:38,120 --> 00:20:42,480
że rząd planuje radykalny ale uregulowany
przeskok do gospodarki rynkowej.
298
00:20:42,560 --> 00:20:44,400
Dążymy do formy gospodarki,
299
00:20:44,480 --> 00:20:47,400
którą cechuje ekonomiczna skuteczność
300
00:20:47,480 --> 00:20:50,200
i konkurencyjność na światowych rynkach.
301
00:20:50,280 --> 00:20:52,720
Chcieliśmy, poprzez uwolnienie handlu,
302
00:20:53,080 --> 00:20:56,040
ułatwić powstawanie
małych prywatnych przedsiębiorstw.
303
00:20:56,760 --> 00:21:00,960
Uchwaliliśmy w Izbie Ludowej NRD
ustawę o joint venture.
304
00:21:01,680 --> 00:21:06,280
Te zarządzenia istniały
nie tylko na papierze,
305
00:21:06,360 --> 00:21:08,520
ale już częściowo wprowadzono je w życie.
306
00:21:11,760 --> 00:21:14,200
Przez kilka tygodni naprawdę wierzyliśmy,
307
00:21:14,280 --> 00:21:18,080
że kraj teraz naprawdę rozkwitnie
i wszystko będzie lepiej.
308
00:21:19,200 --> 00:21:22,240
Wierzyliśmy w powstanie NRD bez wad...
309
00:21:22,320 --> 00:21:23,680
KLAWISZOWIEC RAMMSTEIN
310
00:21:23,760 --> 00:21:27,360
...i jarzma przeszłości,
czyli bez Stasi, bez opresji,
311
00:21:27,440 --> 00:21:29,440
partyjnych szykan i tym podobnych.
312
00:21:29,520 --> 00:21:31,840
Wierzyliśmy w większą otwartość i luz.
313
00:21:32,840 --> 00:21:34,400
Prawie jak w raju.
314
00:21:35,760 --> 00:21:40,400
Wielu ludzi próbowało wówczas
realizować swoje pomysły i marzenia.
315
00:21:40,480 --> 00:21:44,000
Co drugi z nas otwierał
swoją kawiarnię albo bar.
316
00:21:44,480 --> 00:21:49,880
Byliśmy jak dzieci w sklepie z zabawkami,
które wreszcie dopuszczono do zabawy.
317
00:21:49,960 --> 00:21:52,960
Wyraźnie czuć było olbrzymią radość,
kiedy mówili:
318
00:21:53,040 --> 00:21:55,640
„Zapraszamy, mamy białe wino...
319
00:21:56,160 --> 00:21:58,160
Tak, otwieramy dopiero wieczorem”.
320
00:21:58,240 --> 00:22:00,440
Często to były mieszkania w podwórzu,
321
00:22:00,520 --> 00:22:04,440
gdzie ludzie wieczorami zbierali się,
żeby się razem napić.
322
00:22:05,000 --> 00:22:07,240
Każdy robił to, co umiał i chciał.
323
00:22:07,320 --> 00:22:09,280
U niektórych były parówki,
324
00:22:09,360 --> 00:22:12,840
inni mieli już sałatki, oliwki
i inne egzotyczne potrawy.
325
00:22:12,920 --> 00:22:18,160
Ludzie zabrali się z niesamowitą euforią
za spełnianie swoich marzeń.
326
00:22:32,240 --> 00:22:35,760
Musimy znaleźć swoją własną drogę,
wykorzystać tę szansę.
327
00:22:35,840 --> 00:22:37,400
Sporo się tu musi zmienić,
328
00:22:37,480 --> 00:22:40,920
ale nie w kierunku kapitalizmu,
nie chcemy być drugim RFN.
329
00:22:41,000 --> 00:22:44,800
Ludu, wsłuchaj się w sygnały!
330
00:22:44,880 --> 00:22:50,200
Chcemy, aby to nadal pozostał nasz kraj.
331
00:22:50,280 --> 00:22:53,960
Nie chcemy, aby ktokolwiek inny
decydował o jego losie.
332
00:22:57,200 --> 00:23:00,480
Czasami czułam się nieswojo,
333
00:23:00,560 --> 00:23:02,640
także mężczyźni czuli się nieswojo.
334
00:23:02,720 --> 00:23:09,200
Niedługo po objęciu przeze mnie
tego urzędu, w styczniu 1990,
335
00:23:09,280 --> 00:23:14,040
miałam spotkanie z kilkunastoma managerami
z landów byłego NRD.
336
00:23:14,720 --> 00:23:16,400
Byłam tam jedyną kobietą!
337
00:23:16,480 --> 00:23:19,840
I musiałam wygłosić wykład wprowadzający.
338
00:23:19,920 --> 00:23:23,240
Zarzucono pani,
że nie nazywa pani rzeczy po imieniu,
339
00:23:23,320 --> 00:23:27,040
i że o nie wspomniała pani
o społecznej gospodarce rynkowej.
340
00:23:27,120 --> 00:23:29,240
Jak tu wyglądają ramy regulacyjne?
341
00:23:29,320 --> 00:23:32,440
Nie, nie przyjmuję tej krytyki.
342
00:23:32,520 --> 00:23:35,520
Miałam tylko trzy minuty czasu
na wprowadzenie
343
00:23:35,600 --> 00:23:37,560
i bardzo wyraźnie zapowiedziałam,
344
00:23:37,640 --> 00:23:41,320
że pracujemy nad stworzeniem
sprawnego rynku wewnętrznego,
345
00:23:41,400 --> 00:23:44,520
działającego zgodnie
z zasadami gospodarki rynkowej...
346
00:23:44,600 --> 00:23:50,320
Wtedy po raz pierwszy
spotkałam Rohweddera osobiście.
347
00:23:50,920 --> 00:23:52,880
Olbrzymi mężczyzna.
348
00:23:54,600 --> 00:23:55,960
Wysoki i masywny.
349
00:23:56,640 --> 00:24:00,000
Mocno podkreślał swoje
sukcesy na polu restrukturyzacji,
350
00:24:00,080 --> 00:24:03,160
które odniósł w firmie Hoesch.
Były niepodważalne.
351
00:24:04,360 --> 00:24:06,840
Rohwedder powiedział, że koniecznym jest,
352
00:24:06,920 --> 00:24:12,360
aby zakłady z terenu NRD, stały się
konkurencyjne na światowym rynku.
353
00:24:12,440 --> 00:24:13,360
To był warunek.
354
00:24:13,920 --> 00:24:17,600
Nie każdy z nich
miał natychmiast zostać sprywatyzowany.
355
00:24:17,680 --> 00:24:20,520
Wierzę, że jeśli NRD
utrzyma dotychczasowe tempo,
356
00:24:20,600 --> 00:24:24,240
niedługo zostaną stworzone warunki,
357
00:24:24,320 --> 00:24:27,480
w których ludzie będą chętnie żyć
i pracować.
358
00:24:27,560 --> 00:24:29,920
Musimy stworzyć atmosferę optymizmu,
359
00:24:30,000 --> 00:24:32,480
a to, moim zdaniem,
najlepiej powiedzie się
360
00:24:32,560 --> 00:24:34,680
dzięki konstruktywnej współpracy.
361
00:24:34,760 --> 00:24:36,800
Ja także odniosłam wrażenie,
362
00:24:36,880 --> 00:24:41,600
że nie będzie forsował
radykalnych rozwiązań,
363
00:24:42,080 --> 00:24:46,560
lecz będzie działał
ostrożniej i rozsądniej, bez euforii
364
00:24:46,880 --> 00:24:49,840
i folgowania własnym interesom.
365
00:24:49,920 --> 00:24:52,200
Chciał stworzyć coś trwałego.
366
00:24:52,760 --> 00:24:54,440
Dziękuję za przybycie.
367
00:24:54,520 --> 00:24:57,040
Oddajemy głos do Berlina.
368
00:24:58,160 --> 00:25:01,200
Moje polityczne doświadczenie
nauczyło mnie,
369
00:25:01,280 --> 00:25:07,040
że sprawy zawsze muszą dojrzeć
do pewnego etapu,
370
00:25:07,120 --> 00:25:09,040
podobnie jak dobre sery.
371
00:25:09,120 --> 00:25:11,480
Ale wtedy należy je skonsumować,
372
00:25:11,560 --> 00:25:14,160
bo zaczną śmierdzieć i zrobi się za późno.
373
00:25:14,240 --> 00:25:16,520
Więc to był pewien proces.
374
00:25:16,600 --> 00:25:20,880
I na jego końcu
pragnąłem oczywiście zjednoczenia Niemiec.
375
00:25:25,040 --> 00:25:28,800
Byłem pewien, że wartość rynkowa NRD
jest równa zeru.
376
00:25:30,640 --> 00:25:33,280
Oni oczywiście byli przeciwnego zdania,
377
00:25:33,360 --> 00:25:37,240
ale majątek NRD nie miał
żadnego znaczenia.
378
00:25:37,800 --> 00:25:40,080
W końcu i tak prawda wyszła na jaw.
379
00:25:45,120 --> 00:25:47,840
Pod koniec stycznia wypracowałem,
moim zdaniem,
380
00:25:47,920 --> 00:25:52,280
realistyczny i przemyślany
projekt unii walutowej.
381
00:25:53,080 --> 00:25:56,440
Był to 15-stronicowy dokument,
382
00:25:56,520 --> 00:25:59,280
który należało 14 dni trzymać w tajemnicy,
383
00:25:59,360 --> 00:26:02,640
zanim nie podjęto koniecznych przygotowań.
384
00:26:02,720 --> 00:26:04,880
W połowie lutego projekt był gotowy.
385
00:26:05,560 --> 00:26:09,480
13 LUTEGO 1990 ROKU
386
00:26:09,600 --> 00:26:14,040
14 MIESIĘCY PRZED ZABÓJSTWEM
387
00:26:29,560 --> 00:26:30,840
MINISTER FINANSÓW
388
00:26:30,920 --> 00:26:35,000
W tym czasie zwróciła się do nas
ministra gospodarki Luft
389
00:26:35,080 --> 00:26:39,480
i zażądała odszkodowania w kwocie
15 miliardów niemieckich marek.
390
00:26:39,560 --> 00:26:42,480
Odezwały się wtedy głosy
zachodnich polityków,
391
00:26:42,560 --> 00:26:45,000
także członków gabinetu:
392
00:26:46,280 --> 00:26:49,120
„Nie musisz im wypłacać 15 miliardów...
393
00:26:49,840 --> 00:26:53,320
ale dziesięć lub przynajmniej siedem.
394
00:26:53,400 --> 00:26:54,920
To konieczna suma”.
395
00:26:55,560 --> 00:26:57,760
Wówczas nie wyraziłem zgody.
396
00:27:01,680 --> 00:27:05,800
Z lotniska Berlin-Schönefeld
przylecieliśmy do Bonn.
397
00:27:08,240 --> 00:27:11,160
Na lotnisku wsiedliśmy w helikopter
398
00:27:11,240 --> 00:27:14,480
i wylądowaliśmy w ogrodzie
Urzędu Kanclerskiego.
399
00:27:17,280 --> 00:27:22,080
Kohl razem ze swoim zespołem
czekał przed urzędem.
400
00:27:24,280 --> 00:27:27,520
Czułam się, jakbyśmy przyjechali
na czyjś pogrzeb.
401
00:27:27,600 --> 00:27:30,640
Wszyscy mieli grobowe miny.
402
00:27:32,200 --> 00:27:33,760
Poproszono nas do środka.
403
00:27:34,600 --> 00:27:38,840
W sali NATO zgromadziła się
połowa gabinetu.
404
00:27:39,320 --> 00:27:42,400
Kohl, Waigel i wielu innych.
405
00:27:43,280 --> 00:27:44,400
Kohl...
406
00:27:45,560 --> 00:27:48,040
zasiadł w pierwszym rzędzie niczym Budda.
407
00:27:48,800 --> 00:27:50,000
I...
408
00:27:50,920 --> 00:27:53,760
powiedział,
że wszystko doskonale się układa.
409
00:27:53,840 --> 00:27:56,760
Za kilka tygodni sprawa będzie załatwiona.
410
00:27:56,840 --> 00:27:59,320
Następnie mogliśmy zabrać głos.
411
00:28:00,200 --> 00:28:03,520
„Panie Kanclerzu,
gospodarka NRD jest w fatalnym stanie.
412
00:28:04,760 --> 00:28:08,000
Ale to, czego potrzebujemy,
to zastrzyk witamin,
413
00:28:08,080 --> 00:28:10,920
a nie zastrzyk śmierci.
414
00:28:12,880 --> 00:28:14,400
Proszę dać nam czas.
415
00:28:14,960 --> 00:28:18,120
Potrzebujemy dwa do czterech lat,
416
00:28:18,200 --> 00:28:22,000
żeby móc przygotować się na taki krok.
417
00:28:22,080 --> 00:28:24,320
Inaczej będą ofiary”.
418
00:28:24,400 --> 00:28:25,800
No cóż...
419
00:28:28,160 --> 00:28:30,280
Wówczas nie wyraziłem zgody.
420
00:28:30,880 --> 00:28:33,080
Na ten system gospodarczy
421
00:28:33,800 --> 00:28:36,200
nie zamierzaliśmy wydać ani feniga.
422
00:28:36,560 --> 00:28:38,920
byliśmy gotowi zapłacić więcej,
423
00:28:39,360 --> 00:28:42,520
jeśli wprowadzono by regulacje
424
00:28:42,600 --> 00:28:47,160
fundamentalnej odnowy
systemów gospodarczego i socjalnego.
425
00:28:47,720 --> 00:28:50,960
Stąd wziął się pomysł,
426
00:28:51,640 --> 00:28:54,760
żeby zaoferować NRD unię pieniężną,
427
00:28:55,320 --> 00:28:57,520
ale pod pewnymi warunkami.
428
00:28:59,000 --> 00:29:02,080
Nie chcieli nawet o tym słyszeć.
429
00:29:02,680 --> 00:29:05,640
Rząd nie chciał zapłacić ani grosza.
430
00:29:05,720 --> 00:29:08,280
- „Chcemy...”
- „Nie”, odpowiedział Waigel.
431
00:29:08,800 --> 00:29:12,400
„Nie ma mowy. Poza tym
trzeba to przeprowadzić dużo szybciej”.
432
00:29:14,640 --> 00:29:17,200
Musimy działać krok po kroku.
433
00:29:19,360 --> 00:29:24,440
To było jedno z najciekawszych
i największych wyzwań
434
00:29:24,520 --> 00:29:26,840
w całej mojej politycznej karierze
435
00:29:26,920 --> 00:29:30,520
i podczas sprawowania urzędu
w Ministerstwie Finansów.
436
00:29:30,600 --> 00:29:34,000
Transformacja gospodarki całego kraju.
437
00:29:34,560 --> 00:29:38,720
Czegoś podobnego w tej postaci
jeszcze nigdy nie było.
438
00:29:39,320 --> 00:29:44,200
Przed wprowadzeniem unii monetarnej
ostrzegał manager Hoesch, Rohwedder.
439
00:29:44,280 --> 00:29:48,840
Projekt niesie ze sobą wysokie ryzyko
plajty wielu wschodnich przedsiębiorstw,
440
00:29:48,920 --> 00:29:52,920
jeśli bez przygotowania zderzą się
ze światową konkurencją.
441
00:29:53,000 --> 00:29:55,560
Skutkiem tego może być masowe bezrobocie.
442
00:29:58,720 --> 00:30:04,240
Na stanowisko przewodniczącego Treuhand
szukaliśmy nietuzinkowego człowieka,
443
00:30:04,840 --> 00:30:09,200
który poradzi sobie
z tym olbrzymim, wyjątkowym zadaniem.
444
00:30:10,560 --> 00:30:13,680
Rohwedder posiadał
szczególne predyspozycje.
445
00:30:18,480 --> 00:30:22,800
Helmut Kohl i ja byliśmy zdania,
446
00:30:22,880 --> 00:30:26,760
że powinniśmy zaoferować mu to zadanie.
447
00:30:26,840 --> 00:30:30,000
Karsten Rohwedder, prezes koncernu Hoesch,
448
00:30:30,080 --> 00:30:34,120
podjął się prywatyzacji
państwowych zakładów byłego NRD.
449
00:30:37,200 --> 00:30:40,040
Rohwedder na początku
nie zdawał sobie sprawy
450
00:30:40,120 --> 00:30:43,560
z rozmiarów swojego zadania.
451
00:30:46,000 --> 00:30:49,480
Wzbraniał się nawet
przed przyjęciem stanowiska prezesa.
452
00:30:49,560 --> 00:30:50,880
Dobrze to pamiętam.
453
00:30:51,720 --> 00:30:54,760
Wahał się, ale było to nieuniknione.
454
00:30:54,840 --> 00:30:57,040
Przyjął na siebie ten obowiązek.
455
00:30:57,120 --> 00:30:59,000
To była służba...
456
00:30:59,480 --> 00:31:02,280
Powiedzmy otwarcie,
to była służba dla ojczyzny.
457
00:31:02,360 --> 00:31:04,600
9 MIESIĘCY
458
00:31:04,680 --> 00:31:07,760
PRZED ZABÓJSTWEM
459
00:31:09,200 --> 00:31:11,560
CIĘCIA SOCJALNE + UPADEK FIRM = TREUHAND
460
00:31:11,640 --> 00:31:14,960
Wkrótce doszło
do pierwszej fali wypowiedzeń.
461
00:31:15,040 --> 00:31:17,160
Ludzie pierwszy raz w życiu
462
00:31:17,240 --> 00:31:20,880
pozbawieni prawa do pracy,
musieli iść do urzędu.
463
00:31:20,960 --> 00:31:22,120
Następny!
464
00:31:22,200 --> 00:31:28,240
To doprowadziło do olbrzymiej frustracji
mieszkańców wschodnich landów
465
00:31:28,320 --> 00:31:32,360
i równoczesnej wściekłości
skierowanej przeciwko Treuhand.
466
00:31:32,440 --> 00:31:34,000
PRACA DLA WSZYSTKICH!
467
00:31:36,400 --> 00:31:40,240
Jest pan jednym z najbardziej
znienawidzonych zachodnich polityków
468
00:31:40,320 --> 00:31:42,400
na wschodzie kraju.
469
00:31:42,480 --> 00:31:46,080
Jednym podpisem unicestwia pan
tysiące miejsc pracy.
470
00:31:46,160 --> 00:31:50,320
760 000 zatrudnionych w byłym NRD
straciło zatrudnienie.
471
00:31:50,400 --> 00:31:53,200
Jak pan to ocenia z ludzkiej perspektywy?
472
00:31:53,280 --> 00:31:57,120
Musi pan podejmować decyzje
z przyczyn ekonomicznych,
473
00:31:57,200 --> 00:31:59,360
ale tysiące ludzi zostają bez pracy.
474
00:32:06,760 --> 00:32:09,840
Rohwedder był w tamtym czasie
475
00:32:09,920 --> 00:32:12,800
najbardziej zagrożoną osobą
na terenie Niemiec.
476
00:32:14,440 --> 00:32:19,400
To sprawozdanie,
które osobiście podpisałem,
477
00:32:19,480 --> 00:32:23,080
przedstawiliśmy organom policji,
Urzędowi Ochrony Konstytucji,
478
00:32:23,160 --> 00:32:26,320
Prokuraturze Generalnej
i Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.
479
00:32:26,400 --> 00:32:28,880
Podjęliśmy decyzję o objęciu Rohweddera
480
00:32:28,960 --> 00:32:32,720
procedurą K-106.
481
00:32:33,280 --> 00:32:38,120
To oznaczenie najwyższego stopnia ryzyka,
które należy rozumieć
482
00:32:38,200 --> 00:32:41,680
jako najwyższy stopień zagrożenia
dla jego życia.
483
00:32:43,280 --> 00:32:46,840
Tak zwana
procedura antyterrorystyczna K-106.
484
00:32:46,920 --> 00:32:48,720
Jej zasadniczy punkt brzmiał:
485
00:32:48,800 --> 00:32:52,840
Osoby najwyższego ryzyka należy
poddać tajnej obserwacji.
486
00:32:52,920 --> 00:32:54,760
Celem było wczesne rozpoznanie,
487
00:32:54,840 --> 00:32:58,000
czy osoby te
są inwigilowane przez terrorystów.
488
00:32:58,080 --> 00:32:59,840
Procedura K-106 oznacza,
489
00:32:59,920 --> 00:33:03,560
że lokalne służby powinny
infiltrować otoczenie Rohweddera
490
00:33:03,640 --> 00:33:06,360
i sygnalizować
niebezpieczeństwo inwigilacji.
491
00:33:06,440 --> 00:33:10,200
Wtedy pojęlibyśmy
tajne działania obserwacyjne,
492
00:33:10,280 --> 00:33:15,960
czekając na próbę zamachu
na osobę Rohweddera.
493
00:33:16,040 --> 00:33:18,160
Na tym polega procedura K-106.
494
00:33:25,240 --> 00:33:28,000
Przy tej ulicy
mieszkała rodzina Rohweddera.
495
00:33:28,600 --> 00:33:30,560
Ich dom to była Villa Maximilian.
496
00:33:32,960 --> 00:33:38,000
Tę okolicę zamieszkiwali
wyłącznie bardzo zamożni ludzie.
497
00:33:38,640 --> 00:33:41,560
To ekskluzywna dzielnica willowa.
498
00:33:42,160 --> 00:33:44,600
Tutaj obcy rzucają się w oczy.
499
00:33:45,320 --> 00:33:48,280
To, co tutaj się wyróżniało,
było podejrzane.
500
00:33:48,840 --> 00:33:50,840
Tutaj nawet ja byłbym podejrzany.
501
00:33:53,240 --> 00:33:57,280
W roku 1990, kiedy zamordowano Rohweddera,
502
00:33:57,760 --> 00:34:01,320
pracowałem w redakcji
Düsseldorfer Express,
503
00:34:01,400 --> 00:34:03,480
w dziale kryminalnym.
504
00:34:04,000 --> 00:34:05,600
Pracuję tam do dzisiaj.
505
00:34:05,680 --> 00:34:07,640
ROHWEDDER ZAMORDOWANY
506
00:34:07,720 --> 00:34:11,000
Zamach był niewątpliwie
starannie zaplanowany.
507
00:34:11,080 --> 00:34:13,480
Przygotowania do tego ataku...
508
00:34:14,360 --> 00:34:16,360
nie powinny były zostać niezauważone.
509
00:34:17,040 --> 00:34:19,400
Niestety nie mogła zauważyć ich policja
510
00:34:19,960 --> 00:34:21,800
ani nikt z ochrony,
511
00:34:21,880 --> 00:34:23,240
bo nikogo tam nie było.
512
00:34:24,160 --> 00:34:26,760
Mieszkał tam całkiem wyizolowany,
513
00:34:26,840 --> 00:34:30,160
a jedną aktywność policji
514
00:34:30,240 --> 00:34:32,600
był patrol co cztery godziny.
515
00:34:33,440 --> 00:34:35,240
12 DNI
516
00:34:35,320 --> 00:34:37,480
PRZED ZABÓJSTWEM
517
00:34:42,880 --> 00:34:46,080
Federalny Urząd Kryminalny,
wydział antyterrorystyczny,
518
00:34:46,160 --> 00:34:47,840
odział specjalny "Treuhand”.
519
00:34:48,680 --> 00:34:51,800
W domu dr. Rohweddera
zostały zabezpieczone dowody.
520
00:34:52,800 --> 00:34:55,760
Przy tym stwierdzono, że monitoring wideo,
521
00:34:55,840 --> 00:34:58,560
cztery kamery,
były w dniu zamachu wyłączone.
522
00:34:59,680 --> 00:35:04,680
Ostatnie nagrania pochodzą
z dnia 21.03.1991.
523
00:35:10,120 --> 00:35:13,240
Zabójstwo Rohweddera
zajmuje mnie do dzisiaj.
524
00:35:14,480 --> 00:35:17,200
Od początku miałem nadzieję
525
00:35:17,840 --> 00:35:19,880
na rozmowę z jego żoną.
526
00:35:20,720 --> 00:35:24,520
Udzieliła dwóch wywiadów telefonicznych.
527
00:35:26,400 --> 00:35:29,960
Pani Rohwedder była rozgoryczona
i uskarżała się,
528
00:35:30,560 --> 00:35:32,160
prawie płacząc,
529
00:35:32,720 --> 00:35:35,600
że jej mąż mógłby nadal żyć,
530
00:35:36,640 --> 00:35:42,240
gdyby ją i jej męża
objęto większą ochroną.
531
00:35:42,920 --> 00:35:46,080
Kiedy w Wielki Czwartek wrócił do domu
532
00:35:46,160 --> 00:35:48,760
w eskorcie dwóch funkcjonariuszy ochrony,
533
00:35:48,840 --> 00:35:50,320
powiedziałam im o tym.
534
00:35:50,400 --> 00:35:52,800
Zareagowali niefrasobliwie:
535
00:35:52,880 --> 00:35:54,000
„Co mamy zrobić?
536
00:35:54,080 --> 00:35:56,840
Pływać w tę i we w tę statkiem po Renie?
537
00:35:56,920 --> 00:36:00,760
Mamy przecież procedury
niejawnego dochodzenia”.
538
00:36:01,080 --> 00:36:05,080
Zasugerowałam postawienie
przy domu straży.
539
00:36:05,160 --> 00:36:07,840
Nie zrobili nic.
540
00:36:09,840 --> 00:36:14,560
NOC ZABÓJSTWA
541
00:36:14,960 --> 00:36:16,640
Protokół z dnia zbrodni.
542
00:36:17,480 --> 00:36:19,160
W ramach patrolu policyjnego
543
00:36:19,240 --> 00:36:25,480
przeprowadzono w dniu 01.04.2020
następujące kontrole domu Rohweddera:
544
00:36:25,560 --> 00:36:29,800
o godzinie 15.05, 17.55 i 20.10.
545
00:36:29,880 --> 00:36:32,760
Nie przeprowadzono jeszcze patrolu
na nocnym dyżurze.
546
00:36:32,840 --> 00:36:36,440
Mieliśmy wyraźne sygnały,
że na coś się zanosi.
547
00:36:36,880 --> 00:36:38,920
W nocy zadzwonił telefon,
548
00:36:39,000 --> 00:36:42,160
ale kiedy odebraliśmy,
nikt się nie odezwał.
549
00:36:42,720 --> 00:36:44,760
Później ktoś dzwonił do drzwi.
550
00:36:44,840 --> 00:36:48,120
Wyjrzałam z okna. Nic. Nie było nikogo.
551
00:36:48,640 --> 00:36:50,920
Pani Rohwedder była rozgoryczona tym,
552
00:36:51,560 --> 00:36:53,000
że nikt nie zareagował.
553
00:36:53,640 --> 00:36:56,560
Trzy i pół godziny później
jej mąż już nie żył.
554
00:37:16,600 --> 00:37:20,760
Wstępny raport sekcji zwłok
Detleva Karstena Rohweddera.
555
00:37:20,840 --> 00:37:23,640
Pocisk trafił klatkę piersiową
od strony pleców,
556
00:37:23,720 --> 00:37:26,040
bezpośrednio na lewo od środka korpusu.
557
00:37:26,120 --> 00:37:29,800
Wlot kuli był skierowany ku górze
od lewej do prawej strony.
558
00:37:30,440 --> 00:37:33,640
Przestrzał i zmiażdżenie
odcinka piersiowego kręgosłupa
559
00:37:33,720 --> 00:37:36,120
na wysokości piątego kręgu.
560
00:37:36,200 --> 00:37:38,960
Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego.
561
00:37:39,040 --> 00:37:40,760
Przestrzał tchawicy.
562
00:37:40,840 --> 00:37:43,560
Zgon nastąpił w wyniku
krwotoku wewnętrznego.
563
00:38:04,440 --> 00:38:06,680
Niezwykle przytłaczający obraz.
564
00:38:08,360 --> 00:38:12,840
Kiedy taka kariera
kończy się w ten sposób,
565
00:38:12,920 --> 00:38:14,480
jeśli mogę tak to nazwać.
566
00:38:16,520 --> 00:38:21,320
Z drugiej strony ten obraz
to także dowód porażki państwa.
567
00:38:22,560 --> 00:38:24,520
Nie potrafiono...
568
00:38:25,160 --> 00:38:28,280
uchronić takiego człowieka
569
00:38:28,360 --> 00:38:29,640
przed zabójstwem.
570
00:38:42,120 --> 00:38:45,240
POLICJA
571
00:38:50,000 --> 00:38:51,880
Wieczór, godzina 18.00.
572
00:38:51,960 --> 00:38:54,080
Złożono bukiet kwiatów na żywopłocie
573
00:38:54,160 --> 00:38:56,680
pod domem Rohweddera
w dzielnicy Oberkasel.
574
00:38:56,760 --> 00:38:59,320
Wobec Rohweddera,
przewodniczącego Treuhand,
575
00:38:59,400 --> 00:39:02,080
nie zastosowano
najwyższej ochrony policyjnej.
576
00:39:03,600 --> 00:39:08,040
Komendant policji w Düsseldorfie
nie podjął wobec Rohweddera
577
00:39:08,120 --> 00:39:10,720
koniecznych środków ochronnych.
578
00:39:10,800 --> 00:39:13,560
Ktoś tak zdecydował.
579
00:39:13,640 --> 00:39:15,920
To było świadome działanie.
580
00:39:16,000 --> 00:39:17,760
Zabrakło koordynacji.
581
00:39:17,840 --> 00:39:21,040
Urząd Kryminalny w Düsseldorfie
582
00:39:21,120 --> 00:39:22,960
był wyjątkowo nieudolny
583
00:39:23,040 --> 00:39:26,800
na polu zwalczania terroryzmu.
584
00:39:26,880 --> 00:39:30,960
Najmniej skuteczny
na terenie całych Niemiec.
585
00:39:32,760 --> 00:39:35,920
Wszyscy przerzucali się
nawzajem odpowiedzialnością.
586
00:39:36,000 --> 00:39:38,920
Na mnie robiło to wrażenie
całkowitego chaosu.
587
00:39:41,000 --> 00:39:44,000
Zaczynając od zabezpieczania okien.
588
00:39:45,320 --> 00:39:48,000
Na parterze zainstalowano szyby pancerne,
589
00:39:48,080 --> 00:39:49,720
ale na piętrze już nie.
590
00:39:51,280 --> 00:39:54,400
Odpowiedzialni za ochronę
pracownicy firmy Hoesch
591
00:39:54,480 --> 00:39:56,600
udzielili telefonicznie wyjaśnienia,
592
00:39:56,680 --> 00:40:00,520
że pancerne szyby zostały,
na wyraźnie życzenie rodziny Rohwedder,
593
00:40:00,600 --> 00:40:04,560
zainstalowane tylko na parterze,
a nie w całym domu.
594
00:40:07,520 --> 00:40:09,280
Według słów pani Rohwedder,
595
00:40:09,360 --> 00:40:12,200
chciała zabezpieczyć także górne piętro.
596
00:40:12,280 --> 00:40:14,520
„Tam znajduje się gabinet mojego męża
597
00:40:14,960 --> 00:40:17,560
i także tam chcemy mieć pancerne szyby”.
598
00:40:18,200 --> 00:40:21,880
Prokuratura Generalna
i Federalny Urząd Kryminalny,
599
00:40:21,960 --> 00:40:24,600
które wielokrotnie prosiłem o stanowisko,
600
00:40:24,680 --> 00:40:26,840
odmówiły jakichkolwiek informacji,
601
00:40:27,280 --> 00:40:30,680
wymawiając się bezpieczeństwem kraju.
602
00:40:31,160 --> 00:40:33,680
Pod kierownictwem
Federalnego Urzędu Kryminalnego
603
00:40:33,760 --> 00:40:38,720
powołano oddział specjalny „Treuhand”
w biurze komendy głównej w Düsseldorfie.
604
00:40:38,800 --> 00:40:42,480
Jednak, według własnych informacji,
bez konkretnych wyników.
605
00:40:42,560 --> 00:40:45,840
Wpłynęło ponad 100 wskazówek od ludności,
606
00:40:45,920 --> 00:40:48,280
które jednak okazały się mało przydatne.
607
00:40:52,000 --> 00:40:53,840
Nic. Nie mieliśmy nic.
608
00:40:56,320 --> 00:41:00,000
Nie wykryliśmy płci sprawców,
ani ilu ich było,
609
00:41:00,080 --> 00:41:03,160
i czy przyjechali metrem,
autem, motocyklem
610
00:41:03,240 --> 00:41:05,880
lub może przypłynęli łodzią Nic.
611
00:41:10,640 --> 00:41:14,240
W dniu 3 kwietnia wynająłem helikopter.
612
00:41:15,000 --> 00:41:18,480
Bardzo chciałem udokumentować to,
co się tam wydarzyło...
613
00:41:19,160 --> 00:41:21,000
z powietrza.
614
00:41:23,280 --> 00:41:26,720
Sporo mnie to kosztowało,
ale było bardzo interesujące.
615
00:41:26,800 --> 00:41:29,840
Przeleciałem helikopterem
nad miejscem zbrodni,
616
00:41:29,920 --> 00:41:34,680
bo chciałem zrozumieć,
w jaki sposób dotarli tam sprawcy.
617
00:41:39,600 --> 00:41:44,520
Z góry widziałem dom rodziny Rohwedder.
618
00:41:45,040 --> 00:41:47,320
Nadal zabezpieczony taśmą policyjną.
619
00:41:47,400 --> 00:41:49,480
Nadal znajdowały się tam radiowozy.
620
00:41:50,600 --> 00:41:52,760
I nadal stało tam pewne krzesło.
621
00:41:52,840 --> 00:41:56,600
To było krzesło,
którego ewidentnie użył strzelec.
622
00:41:57,320 --> 00:42:00,280
Strzelec ukrył się
w jednym z ogródków działkowych.
623
00:42:00,360 --> 00:42:03,320
Z przygotowaną bronią
czekał na krześle ogrodowym,
624
00:42:03,400 --> 00:42:05,640
aż ofiara wejdzie do gabinetu.
625
00:42:08,360 --> 00:42:11,880
Na miejscu zbrodni znaleziono lornetkę,
626
00:42:12,920 --> 00:42:13,920
ręcznik...
627
00:42:14,480 --> 00:42:16,080
i list z przyznaniem się do winy.
628
00:42:17,360 --> 00:42:21,520
Nie mamy jeszcze wyników analizy
znalezionego na miejscu zbrodni
629
00:42:21,600 --> 00:42:25,000
listu z przyznaniem się
do dokonania zamachu.
630
00:42:31,240 --> 00:42:35,320
Uznaliśmy to pismo za autentyczne.
631
00:42:35,400 --> 00:42:37,800
Jego treść potwierdza nasze prognozy.
632
00:42:37,880 --> 00:42:40,080
Od początku przypuszczaliśmy,
633
00:42:40,160 --> 00:42:42,640
że jeśli dojdzie do zamachu na Rohweddera,
634
00:42:42,720 --> 00:42:46,240
liczyliśmy się
z takim właśnie uzasadnieniem.
635
00:42:51,000 --> 00:42:54,960
W liście przyznającym się
do zamachu na Rohweddera
636
00:42:55,720 --> 00:42:59,720
RAF opisuje,
637
00:42:59,800 --> 00:43:06,560
jak niszczone są fabryki,
638
00:43:06,640 --> 00:43:10,680
jak bez oglądania się na ludzkie tragedie,
639
00:43:10,760 --> 00:43:13,720
narzucany jest zachodni system.
640
00:43:17,080 --> 00:43:22,080
Dokładnie te słowa znalazły się w liście
pozostawionym przez RAF.
641
00:43:26,280 --> 00:43:29,280
Mogę go przeczytać. Mam go tutaj.
642
00:45:25,000 --> 00:45:28,200
Napisy: Urszula Michałowska