1
00:00:10,343 --> 00:00:11,183
NACIŚNIJ START

2
00:00:13,179 --> 00:00:16,269
Jest wiele różnych sposobów
patrzenia na grę wideo.

3
00:00:19,185 --> 00:00:20,685
Jestem projektantem gier.

4
00:00:21,271 --> 00:00:24,901
Dla mnie nie liczy się to,
co jest na ekranie czy w projekcie.

5
00:00:25,650 --> 00:00:29,280
Chodzi o to,
co dzieje się w głowie gracza.

6
00:00:31,239 --> 00:00:33,279
Byliśmy pionierami nowego medium.

7
00:00:34,034 --> 00:00:38,044
Zaczynamy od telewizji, pasywnego medium,

8
00:00:38,455 --> 00:00:40,665
i zmieniamy ją w medium aktywne.

9
00:00:41,833 --> 00:00:43,673
To wielka rzecz.

10
00:00:45,045 --> 00:00:46,205
To było ekscytujące

11
00:00:46,629 --> 00:00:49,169
i przerażające. A ja to uwielbiałem.

12
00:00:52,218 --> 00:00:55,098
Nie byłbym jednak fair,
gdybym nie powiedział,

13
00:00:55,388 --> 00:00:58,098
że stworzyłem najgorszą grę w historii.

14
00:01:07,317 --> 00:01:08,647
Niektórzy twierdzą,

15
00:01:08,735 --> 00:01:11,905
że to ona zniszczyła branżę gier wideo.

16
00:01:14,240 --> 00:01:17,540
Dla jasności: nie o to mi chodziło,
gdy ją projektowałem.

17
00:01:18,078 --> 00:01:20,248
NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

18
00:02:02,622 --> 00:02:05,882
Niektóre rewolucje biorą się znikąd.

19
00:02:06,793 --> 00:02:10,513
Ta była niemal dziełem przypadku.

20
00:02:11,089 --> 00:02:16,089
Na długo przed internetem czy komórkami,
w czasach prehistorycznych komputerów,

21
00:02:17,053 --> 00:02:18,973
garstka wizjonerów użyła ich,

22
00:02:20,140 --> 00:02:22,390
by zmienić świat.

23
00:02:22,851 --> 00:02:24,601
Gdy byłem mały,

24
00:02:24,978 --> 00:02:28,818
Wojna światów H. G. Wellsa
cieszyła się wielką popularnością.

25
00:02:31,401 --> 00:02:33,741
Pod wpływem tego dzieła

26
00:02:34,404 --> 00:02:35,824
uwierzyłem, że kosmici…

27
00:02:38,616 --> 00:02:41,116
to ośmiornice.

28
00:02:41,536 --> 00:02:43,786
Spoglądałem w nocne niebo

29
00:02:43,872 --> 00:02:46,882
i zastanawiałem się,
czy mogliby nas zaatakować.

30
00:02:54,632 --> 00:02:58,892
Dlatego to ośmiornica
jest najważniejszym wrogiem

31
00:02:58,970 --> 00:03:01,180
w grze Space Invaders.

32
00:03:03,141 --> 00:03:07,271
Nazywam się Tomohiro Nishikado.
Jestem twórcą Space Invaders.

33
00:03:09,272 --> 00:03:12,902
Na początku gry wideo były…

34
00:03:14,819 --> 00:03:15,649
niczym magia.

35
00:03:16,446 --> 00:03:17,356
Tak.

36
00:03:17,989 --> 00:03:20,699
To magiczny kapelusz.

37
00:03:21,117 --> 00:03:23,077
Nic pod nim nie ma.

38
00:03:23,536 --> 00:03:27,076
Ludzie lubią obserwować magiczne sztuczki.

39
00:03:27,874 --> 00:03:29,254
Teraz mamy tu sushi.

40
00:03:30,668 --> 00:03:32,128
Tak samo jest z grami.

41
00:03:33,963 --> 00:03:35,343
A teraz kwiatek.

42
00:03:35,882 --> 00:03:38,722
Zrób dobrą grę,
a ludzie chętnie będą w nią grać.

43
00:03:39,928 --> 00:03:41,388
Teraz wyskakuje piłka.

44
00:03:43,223 --> 00:03:46,063
Nishikado wykonał swoją najlepszą sztuczkę

45
00:03:48,519 --> 00:03:49,939
w roku 1978,

46
00:03:50,396 --> 00:03:51,806
gdy stworzył

47
00:03:52,649 --> 00:03:53,729
Space Invaders,

48
00:03:53,816 --> 00:03:56,526
pierwszy japoński hit na automaty.

49
00:03:56,611 --> 00:03:59,531
Gra odniosła taki sukces,
że wiele salonów gier

50
00:03:59,614 --> 00:04:02,744
nazywano po prostu „domami najeźdźców”.

51
00:04:03,326 --> 00:04:06,286
Gra zdobyła w Japonii taką popularność,

52
00:04:06,371 --> 00:04:11,421
że w kraju czasowo zabrakło
monet stujenowych.

53
00:04:11,501 --> 00:04:15,881
Wszystko zaczęło się wtedy,
gdy Nishikado zderzył się ze ścianą.

54
00:04:16,506 --> 00:04:17,336
Dosłownie.

55
00:04:17,423 --> 00:04:20,763
Tworząc grę o najeźdźcach,

56
00:04:21,594 --> 00:04:25,104
inspirowałem się grą Break Out Atari.

57
00:04:25,848 --> 00:04:28,808
Chciało się w nią grać w nieskończoność.

58
00:04:28,893 --> 00:04:30,603
To było niesamowite.

59
00:04:30,687 --> 00:04:34,937
Zastanawiałem się,
jak zrobić z tego coś nowego.

60
00:04:35,942 --> 00:04:38,322
Dobrym pomysłem mogła być gra bitewna.

61
00:04:38,695 --> 00:04:40,355
Rozważaliśmy czołgi,

62
00:04:41,197 --> 00:04:43,197
samoloty, okręty…

63
00:04:45,535 --> 00:04:47,535
Mogliśmy połączyć różne cele.

64
00:04:48,788 --> 00:04:53,578
Ale to nie chwyciło, nie byłem przekonany.

65
00:04:53,668 --> 00:04:56,128
Potem spróbowaliśmy z żołnierzami.

66
00:04:57,005 --> 00:04:59,505
To była świetna zabawa.

67
00:05:00,550 --> 00:05:03,850
Ale strzelanie do ludzi odpadało.

68
00:05:04,762 --> 00:05:07,352
Mniej więcej w tym samym czasie w Stanach

69
00:05:08,016 --> 00:05:10,476
mówiło się o premierze Gwiezdnych wojen.

70
00:05:10,810 --> 00:05:13,100
Zdecydowaliśmy się więc na droida,

71
00:05:13,187 --> 00:05:17,107
który porusza się jak człowiek,
ale nim nie jest.

72
00:05:17,191 --> 00:05:22,611
Właśnie ta decyzja doprowadziła
do narodzin Space Invaders.

73
00:05:27,243 --> 00:05:34,213
Już się rozpada. Muszę uważać.

74
00:05:38,296 --> 00:05:43,756
To oryginalne szkice postaci.

75
00:05:44,635 --> 00:05:47,925
Narysowałem potwora-ośmiornicę.

76
00:05:48,556 --> 00:05:51,886
W wersji bitowej wygląda tak.

77
00:05:51,976 --> 00:05:57,816
Potem pomyślałem o kałamarnicy,
innym morskim stworzeniu.

78
00:05:57,899 --> 00:06:01,189
Rozrysowałem ją tak.

79
00:06:02,862 --> 00:06:06,072
Jest też krab, wygląda nieco dziwnie.

80
00:06:06,908 --> 00:06:08,448
Tutaj mamy UFO

81
00:06:09,035 --> 00:06:11,825
i jego wersję bitową.

82
00:06:12,955 --> 00:06:15,415
Dzisiaj się tak nie programuje.

83
00:06:15,958 --> 00:06:17,498
Tak się to robiło dawniej.

84
00:06:19,545 --> 00:06:23,415
Programowanie, koncept, postacie…

85
00:06:25,343 --> 00:06:28,603
Nishikado praktycznie zrobił wszystko sam.

86
00:06:29,389 --> 00:06:32,099
Jego gra przykuła uwagę
amerykańskiego giganta…

87
00:06:33,142 --> 00:06:33,982
Atari.

88
00:06:34,894 --> 00:06:37,734
Poproszę konsolę Atari 2600.

89
00:06:38,272 --> 00:06:41,782
Jeśli nie kojarzysz Atari,
to spokojnie, wrócimy do nich.

90
00:06:42,193 --> 00:06:46,113
Na razie wystarczy wiedzieć,
że firma przeniosła automatowy hit

91
00:06:46,489 --> 00:06:48,829
do pierwszego w historii kartridża,

92
00:06:49,283 --> 00:06:52,703
co czterokrotnie zwiększyło sprzedaż
ich domowej konsoli.

93
00:06:53,162 --> 00:06:54,752
Mamy tu grę Atari.

94
00:06:55,289 --> 00:06:57,289
Najbardziej lubimy Space Invaders.

95
00:06:57,500 --> 00:06:58,380
Ale zabawa!

96
00:06:59,085 --> 00:07:01,375
Zabawa, choć niezwykle trudna.

97
00:07:02,088 --> 00:07:05,758
Potrafię przejść pierwszy poziom,

98
00:07:06,342 --> 00:07:09,472
ale drugi już nie. Co za wstyd!

99
00:07:11,806 --> 00:07:17,056
Ale są ludzie
o niemal nadludzkich umiejętnościach.

100
00:07:23,484 --> 00:07:26,904
Uwielbiam obserwować ich grę.

101
00:07:31,117 --> 00:07:34,997
Space Invaders
szybko okazała się przebojem.

102
00:07:36,038 --> 00:07:39,458
To była jedna z pierwszych gier
wykorzystujących strategię.

103
00:07:40,585 --> 00:07:42,835
Wystarczyło się jej trzymać,

104
00:07:42,920 --> 00:07:44,710
by zdobyć bardzo wysoki wynik.

105
00:07:45,381 --> 00:07:47,091
Liczyły się tylko schematy.

106
00:07:48,134 --> 00:07:50,394
Sześć rzędów kosmitów.

107
00:07:50,928 --> 00:07:52,968
Gdy pierwszy z nich strzela,

108
00:07:54,015 --> 00:07:56,975
wiesz już mniej więcej,
który będzie następny.

109
00:07:57,727 --> 00:07:59,847
Wtedy możesz ich wszystkich wybić.

110
00:08:01,189 --> 00:08:04,729
Uczysz się różnych sztuczek
i zyskujesz przewagę.

111
00:08:06,402 --> 00:08:08,072
Jestem Rebecca Ann Heineman.

112
00:08:08,529 --> 00:08:11,159
Znajomi mówią mi Becky,
a wrogowie – Rebecca.

113
00:08:11,824 --> 00:08:14,084
Dostałam się do branży,

114
00:08:14,160 --> 00:08:17,410
grając w krajowych Mistrzostwach Atari
w 1980 roku.

115
00:08:17,830 --> 00:08:18,870
Rok 1980.

116
00:08:18,956 --> 00:08:20,746
Na długo przed tym.

117
00:08:21,167 --> 00:08:23,837
Zapowiada się wybuchowa rozgrywka!

118
00:08:24,754 --> 00:08:25,924
Esport.

119
00:08:26,547 --> 00:08:29,467
W tamtych czasach
nie było esportowych lig,

120
00:08:30,051 --> 00:08:32,181
zawodowych graczy ani widzów.

121
00:08:34,013 --> 00:08:36,103
Więc gdzie się to wszystko zaczęło?

122
00:08:40,853 --> 00:08:43,523
Tam, gdzie spędzali czas
nastolatkowie lat 80…

123
00:08:45,233 --> 00:08:46,733
W centrach handlowych.

124
00:08:46,817 --> 00:08:48,067
Śliczne, co?

125
00:08:48,736 --> 00:08:51,356
To tam przeprowadzono
regionalne kwalifikacje

126
00:08:51,739 --> 00:08:55,409
pierwszego krajowego turnieju gier wideo.

127
00:08:55,493 --> 00:08:59,293
Wtedy po raz pierwszy usłyszałam
o idei turnieju gier wideo.

128
00:08:59,956 --> 00:09:02,496
Nic dziwnego, ten naprawdę był pierwszy.

129
00:09:03,000 --> 00:09:05,960
Gdy eliminacje dotarły do Los Angeles,

130
00:09:06,504 --> 00:09:08,264
wpłaciłam dolara wpisowego.

131
00:09:08,965 --> 00:09:10,295
„Masz tu dżojstik.

132
00:09:11,300 --> 00:09:12,300
Odpalamy grę.

133
00:09:13,344 --> 00:09:14,224
Do dzieła!”

134
00:09:18,933 --> 00:09:22,193
Gdy w latach 80. grałam w gry wideo,

135
00:09:22,728 --> 00:09:25,858
nie wierzyłam, że jestem w tym dobra,

136
00:09:26,857 --> 00:09:28,687
czy że coś potrafię.

137
00:09:30,236 --> 00:09:32,066
Ale dzięki nim mogłam być sobą.

138
00:09:33,656 --> 00:09:35,406
Mogłam grać jako kobieta.

139
00:09:37,743 --> 00:09:39,583
Zawsze czułam się kobietą.

140
00:09:41,289 --> 00:09:44,459
Niestety, moja anatomia miała inne zdanie.

141
00:09:45,001 --> 00:09:48,131
Gdy grałam, byłam…

142
00:09:48,754 --> 00:09:53,014
w wirtualnym świecie,
gdzie wybijałam obcych

143
00:09:54,427 --> 00:09:56,547
i ignorowałem otaczający mnie świat.

144
00:09:57,513 --> 00:10:02,443
Tylko tam mogłam znaleźć
ukojenie i spokój.

145
00:10:04,937 --> 00:10:11,147
Na eliminacjach grałam i grałam,
i obcy w końcu mnie dopadli.

146
00:10:11,569 --> 00:10:14,409
„Cholera, mają mnie. To dobry wynik?”

147
00:10:15,698 --> 00:10:17,908
Nie wiedziałam, czego się spodziewać.

148
00:10:18,909 --> 00:10:21,579
Ogłosili trzecie miejsce.

149
00:10:22,496 --> 00:10:23,406
Drugie miejsce.

150
00:10:24,665 --> 00:10:27,125
I wreszcie konferansjer powiedział:

151
00:10:27,209 --> 00:10:28,709
„Wygrywa Heineman!

152
00:10:29,170 --> 00:10:33,300
Opłacamy ci wyjazd do Nowego Jorku,
gdzie zagrasz w finale!”.

153
00:10:33,799 --> 00:10:34,629
Super!

154
00:10:36,093 --> 00:10:38,353
Jest powód, dla którego Space Invaders

155
00:10:38,429 --> 00:10:41,389
doskonale nadaje się
do turniejowych rozgrywek.

156
00:10:42,933 --> 00:10:43,983
Najlepszy wynik.

157
00:10:44,685 --> 00:10:46,515
Gdy widzisz najlepszy wynik,

158
00:10:46,937 --> 00:10:49,857
chcesz go pobić, stawać się coraz lepszy.

159
00:10:49,940 --> 00:10:52,320
Nazywamy to „zachętą do powtórki”.

160
00:10:53,152 --> 00:10:55,822
Dlatego zaczęliśmy
pokazywać najlepsze wyniki.

161
00:10:57,698 --> 00:10:58,948
Najlepszy wynik.

162
00:11:00,284 --> 00:11:01,744
To on każe nam grać…

163
00:11:02,662 --> 00:11:04,912
i grać, i grać.

164
00:11:05,956 --> 00:11:08,416
Tak angażujemy się w grę,

165
00:11:08,501 --> 00:11:10,461
że zapominamy o bożym świecie.

166
00:11:10,878 --> 00:11:14,128
Okazuje się, że ten stan ma nazwę:

167
00:11:15,341 --> 00:11:16,181
flow.

168
00:11:16,550 --> 00:11:18,890
Odkrył go ten człowiek:

169
00:11:18,969 --> 00:11:21,309
węgiersko-amerykański psycholog,

170
00:11:21,389 --> 00:11:23,519
Mihaly Csikszentmihalyi.

171
00:11:24,392 --> 00:11:27,022
Czym jest flow, czyli przepływ?

172
00:11:27,812 --> 00:11:30,522
Odczuwają go sportowcy, muzycy…

173
00:11:30,940 --> 00:11:32,780
a nawet gracze.

174
00:11:33,484 --> 00:11:34,404
Dlaczego?

175
00:11:34,902 --> 00:11:35,952
Ponieważ

176
00:11:36,320 --> 00:11:40,320
flow wymaga przyjemnej czynności,
z odpowiednią ilością wyzwań,

177
00:11:40,408 --> 00:11:43,578
jasnymi zasadami,
konkretnymi celami i rezultatami,

178
00:11:43,661 --> 00:11:48,121
oraz łatwego, lecz intensywnego treningu,
który tak testuje twoje umiejętności,

179
00:11:48,749 --> 00:11:50,789
że tracisz poczucie czasu.

180
00:11:51,377 --> 00:11:52,287
W skrócie:

181
00:11:53,045 --> 00:11:54,165
wkręcasz się.

182
00:11:54,964 --> 00:11:57,974
Pokażę wam magiczną sztuczkę
z mojego dzieciństwa.

183
00:11:58,676 --> 00:12:02,096
To dziecinny trik,
ale chcę go wam pokazać.

184
00:12:03,180 --> 00:12:05,730
Mam tu stujenową monetę.

185
00:12:08,352 --> 00:12:11,482
Sprawię, że przeniknie przez blat stołu.

186
00:12:12,940 --> 00:12:16,820
Gdy tworzę grę,
zależy mi między innymi na tym,

187
00:12:17,153 --> 00:12:19,033
by była prosta.

188
00:12:19,822 --> 00:12:22,952
A ludzie mają wydać na nią
jak najwięcej monet.

189
00:12:24,201 --> 00:12:28,331
Ten prosty pomysł
okazał się przepisem na fortunę.

190
00:12:28,664 --> 00:12:32,754
Jakieś cztery miesiące
po wypuszczeniu Space Invaders

191
00:12:32,835 --> 00:12:35,045
odwiedziłem centralę

192
00:12:35,129 --> 00:12:40,589
i zobaczyłem ciężarówkę z pieniędzmi.

193
00:12:40,843 --> 00:12:44,143
Jej tył niemal dotykał ziemi.

194
00:12:44,221 --> 00:12:48,021
Worki monet obciążały pakę pojazdu.

195
00:12:48,142 --> 00:12:51,232
Auto uginało się pod ich ciężarem.

196
00:12:52,605 --> 00:12:56,975
Wtedy zrozumiałem, ile zarabia moja gra.

197
00:12:57,777 --> 00:13:00,737
Moneta jest pod stołem.

198
00:13:00,821 --> 00:13:03,411
To prosta sztuczka.

199
00:13:07,244 --> 00:13:10,794
Space Invaders wywołała rewolucję
na rynku gier w USA.

200
00:13:10,873 --> 00:13:13,633
Ponad 30 firm komputerowych
i elektronicznych

201
00:13:13,709 --> 00:13:17,629
zaczęło tworzyć gry
i rywalizować o nasze ćwierćdolarówki.

202
00:13:18,130 --> 00:13:20,760
W ten sposób biznes prosperował,

203
00:13:20,841 --> 00:13:25,261
nawet w takim mieście jak Detroit,
sercu przemysłu motoryzacyjnego,

204
00:13:25,346 --> 00:13:28,096
gdzie liczba licencjonowanych salonów gier

205
00:13:28,224 --> 00:13:32,984
wzrosła o ponad 20 000%
w ciągu zaledwie dwóch lat.

206
00:13:33,562 --> 00:13:36,272
A reszta kraju wcale nie była w tyle.

207
00:13:37,983 --> 00:13:40,033
Branża gier stała się gigantem

208
00:13:40,110 --> 00:13:42,660
zarabiającym
pięć miliardów dolarów rocznie.

209
00:13:42,905 --> 00:13:45,655
Greg Dabies,
18-latek z Fresno w Kalifornii,

210
00:13:45,741 --> 00:13:49,661
grał w Asteroids przez 31 godzin
na jednej ćwierćdolarówce.

211
00:13:50,246 --> 00:13:54,326
Moje życie skupia się teraz na grach
i wszystkim, co z nimi związane.

212
00:13:56,293 --> 00:13:59,053
Aż 31 godzin gry to skrajny przypadek,

213
00:14:00,339 --> 00:14:03,509
ale gracze rzeczywiście
stawali się zbyt dobrzy.

214
00:14:03,717 --> 00:14:05,847
Za każdym razem chcesz pobić rekord.

215
00:14:06,846 --> 00:14:10,636
Grupa dzieciaków z college’u
znalazła sposób na to,

216
00:14:10,724 --> 00:14:12,314
by gra pozostała wyzwaniem.

217
00:14:12,393 --> 00:14:13,353
Świetnie!

218
00:14:13,435 --> 00:14:14,475
I to intratnym.

219
00:14:18,649 --> 00:14:21,189
ŻYCIE JEST LEPSZE NA PLAŻY!

220
00:14:25,281 --> 00:14:26,531
Jestem Doug Macrae.

221
00:14:27,241 --> 00:14:30,451
Poszedłem na MIT w 1976 roku.

222
00:14:30,870 --> 00:14:33,710
Jednak Doug nieco się rozproszył.

223
00:14:33,789 --> 00:14:35,669
Właściwie to porzuciłem studia.

224
00:14:36,709 --> 00:14:37,959
Teraz, na emeryturze,

225
00:14:38,460 --> 00:14:40,420
jestem bezrobotnym bez dyplomu.

226
00:14:41,005 --> 00:14:42,755
To jak odznaka honoru.

227
00:14:44,133 --> 00:14:46,683
A wszystko przez gry wideo.

228
00:14:47,720 --> 00:14:49,680
Studiowałem na trzech kierunkach:

229
00:14:49,763 --> 00:14:53,143
inżynierię mechaniczną,
ekonomię i architekturę.

230
00:14:53,851 --> 00:14:55,811
Mieszkałem w akademiku,

231
00:14:55,895 --> 00:14:59,515
do którego sprowadziłem
maszynę do pinballa.

232
00:15:00,774 --> 00:15:03,324
Automat działał na ćwierćdolarówki.

233
00:15:04,361 --> 00:15:06,531
Podobał mi się ten biznes.

234
00:15:07,156 --> 00:15:10,486
Kupiłem drugi automat,
zarabiałem jeszcze więcej.

235
00:15:10,576 --> 00:15:12,746
Wtedy postanowiłem rozwinąć biznes.

236
00:15:17,291 --> 00:15:18,381
Prowadziłem go ja

237
00:15:19,293 --> 00:15:20,423
z kilkoma kumplami.

238
00:15:20,878 --> 00:15:22,798
Kupiliśmy więcej gier.

239
00:15:23,756 --> 00:15:27,636
Ustawiliśmy automaty w drugim,
trzecim, czwartym akademiku.

240
00:15:27,885 --> 00:15:33,095
Do trzeciego roku studiów
mieliśmy już ze 20 automatów.

241
00:15:34,725 --> 00:15:36,975
Staliśmy się gwiazdami kampusu.

242
00:15:41,148 --> 00:15:43,978
Gry były popularne, mnóstwo zarabiały.

243
00:15:44,818 --> 00:15:48,488
Wyjmowaliśmy monety do plecaków
i zanosiliśmy je do banku.

244
00:15:49,156 --> 00:15:50,566
Tak opłacaliśmy czesne.

245
00:15:50,824 --> 00:15:53,124
Na ostatnim roku studiów

246
00:15:53,202 --> 00:15:56,332
kupiliśmy trzy nowe gry, Missile Command.

247
00:15:57,539 --> 00:16:01,039
Missile Command doskonale pasowała do MIT.

248
00:16:01,126 --> 00:16:02,956
Chodziło w niej o niszczenie

249
00:16:03,045 --> 00:16:05,295
międzykontynentalnych pocisków,

250
00:16:05,381 --> 00:16:07,301
które miały spadać na miasta.

251
00:16:07,383 --> 00:16:09,553
Niesamowita gra.

252
00:16:16,558 --> 00:16:20,058
Pierwszego tygodnia zarobiliśmy
po 600 dolarów na automacie.

253
00:16:20,312 --> 00:16:23,022
Ale w drugim tygodniu
było to już tylko 400,

254
00:16:23,524 --> 00:16:26,694
a w czwartym – 200 dolarów.

255
00:16:29,738 --> 00:16:31,988
Uznaliśmy to za problem.

256
00:16:32,491 --> 00:16:36,661
Przychody szybko spadały.
Musieliśmy się tym zająć.

257
00:16:36,996 --> 00:16:41,166
Problem spadających przychodów
wyjaśni nam kumpel Douga, Steve.

258
00:16:41,750 --> 00:16:43,590
On też studiował na MIT.

259
00:16:44,169 --> 00:16:46,839
Zacząłem w 1976 roku.

260
00:16:47,214 --> 00:16:49,174
Jesienią byłem na pierwszym roku.

261
00:16:49,800 --> 00:16:51,550
Steve też rzucił studia.

262
00:16:52,553 --> 00:16:53,553
Co do przychodów…

263
00:16:54,138 --> 00:16:58,888
Gra nie powinna trwać dłużej
niż kilka minut.

264
00:16:58,976 --> 00:17:02,726
Wrzucasz ćwierćdolarówkę,
grasz przez kilka minut i koniec.

265
00:17:02,813 --> 00:17:06,693
Wrzucasz kolejną,
grasz kilka minut, koniec.

266
00:17:08,152 --> 00:17:09,782
Ale w końcu

267
00:17:09,862 --> 00:17:12,362
gracze stają się coraz lepsi

268
00:17:12,448 --> 00:17:14,778
i mogą grać bardzo długo.

269
00:17:14,867 --> 00:17:19,117
Przez to właściciele salonów
zarabiali mniej.

270
00:17:21,290 --> 00:17:22,210
Mam.

271
00:17:25,836 --> 00:17:28,206
Jeszcze. Dobrze.

272
00:17:29,131 --> 00:17:32,431
Gracze uczyli się, jak pokonać grę,

273
00:17:32,926 --> 00:17:35,676
z nią samą wszystko było w porządku.

274
00:17:36,013 --> 00:17:37,563
Obudowa jest cała,

275
00:17:37,639 --> 00:17:40,679
monitor wciąż działa, przyciski też.

276
00:17:41,143 --> 00:17:43,983
Gracze pokonywali oprogramowanie.

277
00:17:44,772 --> 00:17:47,862
Pomyśleliśmy, że fajnie by było
mieć oprogramowanie,

278
00:17:47,941 --> 00:17:50,651
które stopniowo zwiększa poziom trudności

279
00:17:51,028 --> 00:17:54,028
i pozwala zachować stałe dochody.

280
00:17:55,783 --> 00:17:58,203
Zaczęliśmy więc przygotowywać ulepszenia,

281
00:17:58,827 --> 00:18:01,657
które modyfikują istniejącą grę

282
00:18:02,081 --> 00:18:04,881
i utrudniają ją graczowi.

283
00:18:05,459 --> 00:18:07,459
Gracz ma trudniejsze zadanie,

284
00:18:08,087 --> 00:18:11,837
więc gra trwa krócej,
a właściciel zarabia więcej.

285
00:18:11,924 --> 00:18:13,224
O to w tym chodziło.

286
00:18:13,592 --> 00:18:15,222
O wyższe przychody.

287
00:18:18,305 --> 00:18:21,555
W ferie wiosenne 1981 roku

288
00:18:22,059 --> 00:18:26,729
zaczęliśmy robić przeróbki
do gry Missile Command.

289
00:18:27,773 --> 00:18:30,073
Bo co innego robi się w ferie?

290
00:18:30,150 --> 00:18:33,950
„Sprawdźmy, jak działa ta gra,
i wprowadźmy w niej zmiany”.

291
00:18:35,447 --> 00:18:36,947
Oto Missile Command.

292
00:18:37,032 --> 00:18:38,082
Wyjmijmy to.

293
00:18:40,577 --> 00:18:44,367
To płyta główna,
a to jeden z naszych zestawów.

294
00:18:44,456 --> 00:18:46,666
Podłączamy te kable

295
00:18:47,960 --> 00:18:49,840
i wsuwamy wszystko z powrotem.

296
00:18:53,715 --> 00:18:54,545
I gotowe.

297
00:18:57,136 --> 00:18:58,596
Tak powstała

298
00:18:59,388 --> 00:19:03,478
wersja 2.0 Missile Command,
Super Missile Attack.

299
00:19:03,934 --> 00:19:07,444
Nowa wersja gry zawiera
więcej pocisków, szybsze pociski,

300
00:19:07,521 --> 00:19:10,021
mniejsze chmury, kolory, i tryby ataku,

301
00:19:10,107 --> 00:19:13,777
nowe dźwięki i zupełnie nowy cel: UFO.

302
00:19:13,861 --> 00:19:15,821
Wszystko za jedyne 295 dolarów.

303
00:19:16,155 --> 00:19:18,445
Sprzedaliśmy około tysiąca zestawów.

304
00:19:18,532 --> 00:19:21,912
To razem ćwierć miliona dolarów,

305
00:19:21,994 --> 00:19:25,294
w kilka miesięcy.

306
00:19:26,540 --> 00:19:28,750
To niebywałe.

307
00:19:29,209 --> 00:19:31,499
Te pieniądze wydawały się nierealne,

308
00:19:31,587 --> 00:19:34,087
ale pokazały nam, że pomysł chwycił.

309
00:19:34,548 --> 00:19:38,338
Wiosną 1981 roku miałem skończyć college.

310
00:19:38,427 --> 00:19:41,807
Ale nagle się okazało,
że nie ma o tym mowy.

311
00:19:42,848 --> 00:19:45,058
Zrobiła się z tego firma.

312
00:19:45,517 --> 00:19:49,347
Zaczęliśmy rozglądać się za grą,
z którą moglibyśmy to powtórzyć.

313
00:19:49,438 --> 00:19:53,028
Tym razem skupiliśmy się

314
00:19:53,108 --> 00:19:55,648
na najlepiej sprzedającym się tytule.

315
00:20:11,335 --> 00:20:15,165
W salonach gier gromadzili się mężczyźni,

316
00:20:16,256 --> 00:20:18,466
strzelali do kosmitów.

317
00:20:20,844 --> 00:20:23,764
To były brudne,
śmierdzące i ciemne miejsca.

318
00:20:25,307 --> 00:20:28,807
Nie było w nich gier dla kobiet.

319
00:20:29,645 --> 00:20:32,015
Moim celem było to zmienić.

320
00:20:46,370 --> 00:20:50,540
Chodziłem do salonów gier
przynajmniej raz w tygodniu.

321
00:20:51,917 --> 00:20:56,377
Sprawdzałem, kto gra
w konkretne rodzaje gier.

322
00:21:03,762 --> 00:21:08,182
Zastanawialiśmy się,
w co mogłyby grać kobiety.

323
00:21:09,017 --> 00:21:13,307
Pomyśleliśmy, że jedzenie
nie wiąże się z zabijaniem,

324
00:21:13,855 --> 00:21:16,475
więc kobietom może
spodobać się taka gra.

325
00:21:34,084 --> 00:21:37,214
Gdy pracowaliśmy
nad nowym pomysłem na grę,

326
00:21:37,838 --> 00:21:40,048
jedliśmy akurat pizzę.

327
00:21:40,132 --> 00:21:41,222
Dziękuję.

328
00:21:41,842 --> 00:21:45,512
Zabrałem kawałek i został taki kształt.

329
00:21:46,138 --> 00:21:48,928
Tak narodził się Pac-Man.

330
00:21:50,934 --> 00:21:53,274
Jestem Toru Iwatani, twórca Pac-Mana.

331
00:21:55,188 --> 00:22:02,148
Tematem dzisiejszego seminarium
będzie Pac-Man.

332
00:22:04,281 --> 00:22:05,781
Jak wiecie,

333
00:22:05,866 --> 00:22:10,826
w grze Pac-Man porusza się po ekranie,
zjadając ciastka.

334
00:22:10,912 --> 00:22:16,042
Ludzie często myślą,
że w grze najważniejszy jest pomysł,

335
00:22:16,877 --> 00:22:19,877
ale to nie wszystko.
Liczy się też oprawa wizualna.

336
00:22:21,214 --> 00:22:24,474
Pac-Man to żółty stworek z ustami.

337
00:22:25,344 --> 00:22:26,764
Nie ma oczu

338
00:22:27,137 --> 00:22:28,057
ani nosa.

339
00:22:28,805 --> 00:22:32,475
To uproszczony symbol.

340
00:22:33,560 --> 00:22:38,770
Spodziewaliśmy się sukcesu w Japonii,
ale w Ameryce – niespecjalnie.

341
00:22:42,652 --> 00:22:46,032
Ale amerykańskie dziewczęta
oszalały na punkcie gry.

342
00:22:46,114 --> 00:22:49,124
Faceci lubią gry sportowe,
akcji i te o kosmosie.

343
00:22:49,659 --> 00:22:51,829
Kobiety szaleją na punkcie Pac-Mana.

344
00:22:51,912 --> 00:22:55,332
Pac-Man jest przeuroczy!

345
00:22:55,415 --> 00:22:58,125
Podoba mi się ten ciamkający ludzik.

346
00:22:58,210 --> 00:23:00,840
- Czemu Pac-Man jest uroczy?
- Jego pyszczek…

347
00:23:02,339 --> 00:23:03,629
W krótkim czasie…

348
00:23:04,716 --> 00:23:06,466
Pac-Man trafił na listy przebojów,

349
00:23:06,551 --> 00:23:09,851
występował w reklamach,
a nawet we własnym serialu.

350
00:23:11,890 --> 00:23:15,940
Ale jak każdy światowy celebryta
cieszący się sławą i pieniędzmi,

351
00:23:16,311 --> 00:23:18,191
szybko padł ofiarą krytyków.

352
00:23:18,605 --> 00:23:20,355
Pac-Man był bardzo monotonny.

353
00:23:20,899 --> 00:23:23,939
Gracz szybko stawał się ekspertem,

354
00:23:24,486 --> 00:23:27,946
więc Pac-Man był idealnym materiałem
do tworzenia ulepszeń,

355
00:23:28,031 --> 00:23:29,741
lepszym niż Missile Command.

356
00:23:29,825 --> 00:23:34,195
Natychmiast rozpoczęliśmy pracę
nad nowym projektem ulepszeń.

357
00:23:34,287 --> 00:23:36,667
Potrzebowaliśmy do tego więcej ludzi.

358
00:23:36,957 --> 00:23:39,497
„Hej, Mike, mamy nową firmę.

359
00:23:39,584 --> 00:23:41,214
Może wpadniesz?

360
00:23:41,294 --> 00:23:42,634
Szukamy programistów”.

361
00:23:50,554 --> 00:23:53,564
Inżynieria to samo tworzenie.

362
00:23:54,433 --> 00:23:56,393
Dobrzy twórcy gier są kreatywni.

363
00:23:57,310 --> 00:24:00,360
Moja praca sprowadza się
do szukania rozwiązań.

364
00:24:00,439 --> 00:24:03,529
Dostaję problem i różne ograniczenia,

365
00:24:04,109 --> 00:24:06,319
i tworzę rozwiązanie.

366
00:24:11,199 --> 00:24:12,699
Pac-Man był świetną grą.

367
00:24:14,536 --> 00:24:16,286
Ale był z nim pewien problem.

368
00:24:16,955 --> 00:24:20,495
To gra deterministyczna,
za każdym razem grało się tak samo.

369
00:24:21,126 --> 00:24:22,706
Ludzie uczyli się wzorców.

370
00:24:22,794 --> 00:24:25,264
Zrobiłem to, co robią inżynierowie.

371
00:24:26,339 --> 00:24:27,879
Wziąłem coś,

372
00:24:28,550 --> 00:24:30,890
co było świetne, ale miało pewne wady,

373
00:24:31,845 --> 00:24:33,885
i próbowałem te wady naprawić.

374
00:24:34,556 --> 00:24:37,386
Musieliśmy więc odtworzyć grę.

375
00:24:38,351 --> 00:24:40,481
Chcieliśmy zmienić konkretne rzeczy.

376
00:24:42,355 --> 00:24:44,065
Chcieliśmy nowych labiryntów.

377
00:24:44,524 --> 00:24:48,704
Duchy atakujące bohatera gry
miały poruszać się losowo.

378
00:24:49,738 --> 00:24:51,528
Chcieliśmy dodać nowe dźwięki.

379
00:24:51,823 --> 00:24:55,743
Skupiliśmy się na tych rzeczach
i szukaliśmy sposobu ich wykonania.

380
00:24:57,370 --> 00:25:00,870
Tymczasem firma Atari
pozwała nas na 15 milionów dolarów

381
00:25:01,541 --> 00:25:03,591
za ulepszenia do Missile Command.

382
00:25:03,835 --> 00:25:08,295
To była największa firma
elektroniki użytkowej na świecie.

383
00:25:08,381 --> 00:25:09,631
I zabrała się za nas.

384
00:25:10,050 --> 00:25:13,890
Żeby zrozumieć, jak do tego doszło,
musicie poznać tego faceta,

385
00:25:14,304 --> 00:25:15,314
Nolana Bushnella.

386
00:25:15,805 --> 00:25:19,635
„Raz, dwa! Raz, dwa! Rach i trach!
Worpoostrze robi ciach!

387
00:25:19,726 --> 00:25:22,766
Odpadł łeb i leży trup,
galompuje chwat, nasz zuch”.

388
00:25:23,939 --> 00:25:26,109
- Tak sprawdzam mikrofon.
- Serio?

389
00:25:26,191 --> 00:25:27,191
Niesamowite.

390
00:25:28,068 --> 00:25:31,658
Niektórzy nazywają go
ojcem chrzestnym gier wideo.

391
00:25:34,407 --> 00:25:35,367
W latach 70.

392
00:25:35,992 --> 00:25:40,002
Bushnell był młodym przedsiębiorcą
o wielu pomysłach i jednym motcie…

393
00:25:40,455 --> 00:25:41,535
Wszystko albo nic.

394
00:25:41,873 --> 00:25:43,923
Dolina Krzemowa, którą znamy…

395
00:25:44,876 --> 00:25:47,336
wyglądała wtedy nieco inaczej.

396
00:25:47,629 --> 00:25:52,759
Dolinę Krzemową w jakichś 80%
porastały wtedy sady śliwkowe.

397
00:25:53,593 --> 00:25:56,763
Bushnell zbudował prototyp
Doliny Krzemowej,

398
00:25:56,846 --> 00:26:00,176
zakładając własną firmę
produkującą gry, Atari.

399
00:26:00,934 --> 00:26:04,064
Byliśmy przed trzydziestką
i pomyśleliśmy sobie:

400
00:26:04,145 --> 00:26:06,975
„Chcemy stworzyć nowy rodzaj firmy,

401
00:26:07,440 --> 00:26:09,400
firmę Ery Wodnika”.

402
00:26:09,859 --> 00:26:12,739
Liczyły się tylko ciężka praca
i dobra zabawa.

403
00:26:13,113 --> 00:26:16,783
Potrafiłem namierzyć
każdego inżyniera w Dolinie

404
00:26:17,242 --> 00:26:19,242
i zachęcić go do pracy w Atari.

405
00:26:19,744 --> 00:26:21,584
Wystarczył nasz wóz z piwem

406
00:26:22,038 --> 00:26:26,168
i zapewnienie, że możesz
ubierać się w co chcesz.

407
00:26:26,626 --> 00:26:30,456
Jeśli chcesz,
możesz pracować w szortach i klapkach.

408
00:26:30,547 --> 00:26:32,667
Mamy to gdzieś.

409
00:26:32,757 --> 00:26:34,587
Skupiamy się na wynikach.

410
00:26:34,676 --> 00:26:38,176
Jeśli chcesz przyjść w południe
i siedzieć do północy,

411
00:26:38,555 --> 00:26:40,215
to śmiało, jesteśmy dorośli.

412
00:26:40,390 --> 00:26:41,560
Co za presja.

413
00:26:42,142 --> 00:26:44,192
Od razu się zgadzali.

414
00:26:46,646 --> 00:26:49,146
Mówiło się
o spotkaniach zarządu w jacuzzi,

415
00:26:50,317 --> 00:26:52,027
paleniu trawki na korytarzach

416
00:26:52,944 --> 00:26:55,324
i rzekomo częstym bara-bara.

417
00:26:56,364 --> 00:26:59,784
Inne firmy rozglądały się po Dolinie
i widziały,

418
00:27:00,327 --> 00:27:02,657
że Atari nieźle wymiata.

419
00:27:02,746 --> 00:27:04,616
Uznali, że coś w tym jest.

420
00:27:05,415 --> 00:27:08,375
Atari zarabiała mnóstwo forsy.

421
00:27:12,464 --> 00:27:15,554
Firma zbudowała swoje imperium
na hitach na automaty,

422
00:27:16,051 --> 00:27:20,431
topowych konsolach
i systemach komputerowych.

423
00:27:20,889 --> 00:27:24,349
Czuliśmy, że rozwijamy technologie,
które zmienią świat.

424
00:27:24,809 --> 00:27:27,899
Bushnell sprzedał Atari
firmie Warner Communications.

425
00:27:28,313 --> 00:27:31,403
Wyleciał z zarządu
dwa lata po zmianie kierownictwa.

426
00:27:31,900 --> 00:27:35,570
Wtedy Goliat gier spotkał swojego Dawida.

427
00:27:35,654 --> 00:27:37,994
A raczej Douga, Mike’a i Steve’a.

428
00:27:38,573 --> 00:27:42,993
To była największa firma
elektroniki użytkowej na świecie.

429
00:27:43,078 --> 00:27:44,328
I zabrała się za nas.

430
00:27:44,412 --> 00:27:45,912
Super. Dawaj, stary!

431
00:27:45,997 --> 00:27:47,787
Mówi mi: „Hej, Mike!

432
00:27:47,874 --> 00:27:50,964
Dostaliśmy nakaz sądowy!
Nie możemy nic sprzedawać!”.

433
00:27:51,044 --> 00:27:54,304
Bawiło ich to.
Ja odebrałem to zupełnie inaczej.

434
00:27:54,381 --> 00:27:56,931
Oni potraktowali to jak legitymizację.

435
00:27:57,008 --> 00:27:59,008
Sprawa dotarła na Wall Street.

436
00:27:59,344 --> 00:28:03,524
Mój tata zobaczył,
że pozwano mnie na pięć milionów,

437
00:28:04,015 --> 00:28:06,515
czyli jedną trzecią z 15 milionów dolarów.

438
00:28:06,601 --> 00:28:08,601
Zadzwonił do mnie i spytał:

439
00:28:08,687 --> 00:28:10,727
„Doug, wygrasz ten proces?

440
00:28:11,481 --> 00:28:14,861
A jeśli nie, to masz pięć milionów?”.

441
00:28:15,402 --> 00:28:18,952
A ja na to: „Wygramy
i nie mam pięciu milionów”.

442
00:28:19,406 --> 00:28:21,486
Czy ci goście ukradli pomysł Atari,

443
00:28:21,574 --> 00:28:24,084
zmieniając grę tak, by była lepsza?

444
00:28:24,577 --> 00:28:26,077
To miał orzec sędzia.

445
00:28:26,162 --> 00:28:27,542
Dobra, idziemy do sądu.

446
00:28:30,792 --> 00:28:33,042
Mike kontynuował prace nad Pac-Manem,

447
00:28:34,754 --> 00:28:37,594
a pozostali rozpoczęli batalię
o Missile Command.

448
00:28:39,426 --> 00:28:41,046
Atari wniosła pozew

449
00:28:43,096 --> 00:28:44,806
o naruszenie praw autorskich,

450
00:28:46,099 --> 00:28:47,729
osłabienie znaku towarowego

451
00:28:48,393 --> 00:28:50,693
i fałszywe przedstawienie pochodzenia.

452
00:28:52,522 --> 00:28:55,692
Dzieciaki bez dyplomów
przeszły do ofensywy.

453
00:28:56,526 --> 00:28:58,526
Panowie zarywali weekendowe noce,

454
00:28:58,611 --> 00:29:00,611
zmieniając w kodzie wszystko,

455
00:29:00,697 --> 00:29:02,697
co nie spodobało się Atari.

456
00:29:03,116 --> 00:29:05,446
Atari miała jednak większy problem.

457
00:29:06,327 --> 00:29:10,327
W razie ich przegranej,
powstałby precedens prawny,

458
00:29:11,082 --> 00:29:14,292
pozwalający innym przerabiać ich gry.

459
00:29:14,544 --> 00:29:17,964
Dlatego firma zaskoczyła wszystkich
i poszła na ugodę.

460
00:29:18,631 --> 00:29:20,011
Ale na dwóch warunkach.

461
00:29:20,842 --> 00:29:24,972
Po pierwsze: dwudziestoparolatkowie
mieli od teraz pracować dla Atari.

462
00:29:25,388 --> 00:29:29,178
Po drugie: wszelkie przyszłe przeróbki
wymagałyby zgody firmy.

463
00:29:30,685 --> 00:29:33,095
Mike właśnie skończył ulepszać Pac-Mana.

464
00:29:33,188 --> 00:29:37,728
Mieliśmy gotowe ulepszenia,
ale co z ich sprzedażą?

465
00:29:37,817 --> 00:29:40,897
Musimy mieć pozwolenie producenta.

466
00:29:41,696 --> 00:29:44,156
Pac-Man nie był dziełem Atari.

467
00:29:44,574 --> 00:29:46,494
Wypuszczenie gry na rynek

468
00:29:46,576 --> 00:29:48,576
wymagało więc kreatywności.

469
00:29:48,661 --> 00:29:51,331
Zadzwoniliśmy do prezesa
Midway Manufacturing,

470
00:29:51,414 --> 00:29:54,544
amerykańskiego producenta Pac-Mana.

471
00:29:54,626 --> 00:29:56,876
Tyle co podpisaliśmy umowę z Atari.

472
00:29:56,961 --> 00:29:59,511
Nikt o tym nie wie. To tajemnica.

473
00:29:59,839 --> 00:30:03,839
Branża wie tylko tyle,
że Atari wycofała pozew.

474
00:30:05,178 --> 00:30:06,008
Naprawdę?

475
00:30:06,554 --> 00:30:09,224
Powiedzieliśmy,
że pokonaliśmy Atari w sądzie

476
00:30:09,307 --> 00:30:13,227
i że w razie pozwu ich też pokonamy.

477
00:30:13,603 --> 00:30:15,403
Dlatego chcemy pozwolenia.

478
00:30:15,480 --> 00:30:17,150
To był totalny blef.

479
00:30:17,232 --> 00:30:19,362
Mieliśmy po 21, 22 lata.

480
00:30:20,026 --> 00:30:23,606
Mieliśmy się za mistrzów pokera.
To się mogło udać.

481
00:30:23,696 --> 00:30:28,736
Firma uznała to za świetny sposób
na utrzymanie produkcji Pac-Mana.

482
00:30:28,827 --> 00:30:30,907
Więc podpisaliśmy umowę z Midway.

483
00:30:32,413 --> 00:30:34,503
Nazwali to Panią Pac-Man.

484
00:30:35,124 --> 00:30:37,384
Skarbie, oto ja

485
00:30:37,460 --> 00:30:40,460
Na obcasach ruszam w tan

486
00:30:40,547 --> 00:30:43,167
Nie wyleczyłem raka,
tylko dałem jej pomadkę.

487
00:30:43,550 --> 00:30:46,720
Tak narodziła się
pierwsza femme fatale gier.

488
00:30:47,637 --> 00:30:49,057
Na ekranie, rzecz jasna.

489
00:30:50,056 --> 00:30:54,886
Tymczasem na scenie rozpoczynały się
pierwsze krajowe mistrzostwa.

490
00:30:57,522 --> 00:30:58,862
Miałam 16 lat.

491
00:30:59,274 --> 00:31:01,994
Nigdy wcześniej nie opuściłam domu

492
00:31:02,527 --> 00:31:05,197
i nagle pojechałam sama do Nowego Jorku,

493
00:31:05,280 --> 00:31:08,410
na zawody w grze Space Invaders.

494
00:31:08,825 --> 00:31:11,285
Srałam ze strachu.

495
00:31:15,707 --> 00:31:18,877
Poleciałam tam sama.
Odebrali nas limuzyną.

496
00:31:20,837 --> 00:31:22,587
Pokazali nam Nowy Jork.

497
00:31:22,672 --> 00:31:24,972
Zabrali do eleganckiej restauracji.

498
00:31:25,466 --> 00:31:26,926
Zawieźli do hotelu.

499
00:31:27,010 --> 00:31:29,470
Następnego dnia przyjechali po nas

500
00:31:29,971 --> 00:31:31,971
i zabrali na zawody.

501
00:31:32,056 --> 00:31:33,426
Szaleństwo.

502
00:31:34,142 --> 00:31:37,442
Na miejscu były ekipy NBC i CBS.

503
00:31:37,520 --> 00:31:41,360
Gdy zjawia się telewizja,
to wiesz, że sprawa jest poważna.

504
00:31:43,943 --> 00:31:48,283
Ustawili w rzędzie pięć telewizorów
z konsolami Atari 2600.

505
00:31:48,990 --> 00:31:51,990
Każdy z nas miał koszulkę
z nazwiskiem na plecach.

506
00:31:52,785 --> 00:31:55,195
Siedziałam na pierwszym miejscu od lewej.

507
00:31:55,955 --> 00:31:58,535
Powiedzieli, że mamy grać do przegranej.

508
00:31:58,625 --> 00:32:01,415
A potem: „No dobrze,

509
00:32:02,045 --> 00:32:03,205
włączcie konsole.

510
00:32:03,630 --> 00:32:04,800
Uwaga…

511
00:32:05,131 --> 00:32:06,011
Start!”.

512
00:32:06,716 --> 00:32:10,796
Do dziś pamiętam ten dźwięk,
jakby to było wczoraj.

513
00:32:10,887 --> 00:32:14,637
Dźwięk pięciu konsol Atari
uruchamianych jednocześnie.

514
00:32:21,940 --> 00:32:24,860
Idealnie się zgraliśmy. Ta melodia…

515
00:32:28,446 --> 00:32:30,196
Zaczęliśmy strzelać.

516
00:32:32,241 --> 00:32:34,241
Potem przyleciało UFO z tym swoim…

517
00:32:35,453 --> 00:32:37,873
Pięć w tym samym czasie.

518
00:32:39,499 --> 00:32:42,419
Organizator czegoś nie przewidział.
Po 20 minutach

519
00:32:42,502 --> 00:32:44,092
odpadł pierwszy gracz.

520
00:32:44,462 --> 00:32:47,882
Ale pozostali grali i grali.

521
00:32:51,302 --> 00:32:53,682
W tamtym momencie

522
00:32:54,180 --> 00:32:57,310
w całym wszechświecie
istniało tylko jedno:

523
00:32:57,850 --> 00:32:58,730
ja,

524
00:32:59,602 --> 00:33:01,402
dżojstik w mojej dłoni

525
00:33:03,231 --> 00:33:04,321
i tamten ekran.

526
00:33:08,945 --> 00:33:11,905
Dobrzy gracze
wytrzymują jakieś trzy minuty.

527
00:33:12,824 --> 00:33:14,704
Świetni – 30 minut.

528
00:33:15,618 --> 00:33:16,998
Ale wyjątkowi gracze…

529
00:33:18,955 --> 00:33:20,155
mogą grać bez końca.

530
00:33:20,373 --> 00:33:25,173
Organizatorzy zakładali,
że będziemy odpadać jeden po drugim,

531
00:33:25,253 --> 00:33:28,263
aż zostanie jedna osoba – zwycięzca.

532
00:33:30,466 --> 00:33:32,386
Ale my graliśmy i graliśmy.

533
00:33:32,468 --> 00:33:36,138
Wybiłam chyba z 200 ekranów kosmitów.

534
00:33:36,681 --> 00:33:38,681
Godzinę i 45 minut później

535
00:33:39,308 --> 00:33:40,938
nagle usłyszeliśmy:

536
00:33:41,019 --> 00:33:44,439
„Pierwszy Turniej Space Invaders
dobiegł właśnie końca!”.

537
00:33:45,023 --> 00:33:47,033
Pora ogłosić zwycięzców. Piąty…

538
00:33:48,234 --> 00:33:50,494
był chłopak, który odpadł na początku.

539
00:33:50,570 --> 00:33:53,450
Czwarte miejsce zajął pan z Teksasu.

540
00:33:53,948 --> 00:33:56,528
Frank Tetro z Nowego Jorku był trzeci.

541
00:33:56,617 --> 00:33:59,787
Gdy to ogłosili, zrozumiałam…

542
00:34:00,621 --> 00:34:02,171
że mogę to wygrać.

543
00:34:02,832 --> 00:34:06,422
Potem ogłosili, że Hang Ming
z San Francisco był drugi.

544
00:34:06,502 --> 00:34:12,052
„A mistrzem zostaje Heineman
z Los Angeles!”

545
00:34:12,383 --> 00:34:15,433
Gdy to usłyszałam, sięgnęłam po kartridż,

546
00:34:15,511 --> 00:34:17,721
wyciągnęłam go i odłożyłam ze słowami:

547
00:34:18,473 --> 00:34:23,273
„Już nigdy więcej nie chcę w to grać!”.

548
00:34:26,314 --> 00:34:29,194
Czego potrzeba do zwycięstwa w tej grze?

549
00:34:29,734 --> 00:34:31,034
Czystej odwagi.

550
00:34:32,236 --> 00:34:34,486
Jak rozpocząłeś przygodę z tą grą?

551
00:34:34,572 --> 00:34:39,332
Kupuję wszystkie nowe kartridże.
Gdy wypuścili Space Invaders,

552
00:34:39,410 --> 00:34:42,250
natychmiast go kupiłem i się uzależniłem.

553
00:34:44,207 --> 00:34:45,287
Kartridże.

554
00:34:46,084 --> 00:34:47,884
Kanciaste plastikowe pudełka,

555
00:34:47,960 --> 00:34:51,510
które dawały graczom
nieskończoną liczbę gier.

556
00:34:52,048 --> 00:34:55,758
Były nowością, która zrewolucjonizowała
rynek domowych konsol.

557
00:34:57,512 --> 00:35:00,892
Wcześniej, kupując konsolę Pong,
mogłeś grać…

558
00:35:01,224 --> 00:35:03,604
cóż, tylko w Pong.

559
00:35:04,435 --> 00:35:07,935
Ale w 1976 roku wszystko się zmieniło…

560
00:35:09,982 --> 00:35:14,242
dzięki nieznanemu bohaterowi
branży gier wideo.

561
00:35:18,741 --> 00:35:20,201
Co wiesz o dziadku?

562
00:35:20,576 --> 00:35:24,326
- Robił gry.
- Dobrze.

563
00:35:25,039 --> 00:35:26,459
Był dość niezależny.

564
00:35:26,874 --> 00:35:28,334
Ale musiał taki być.

565
00:35:28,417 --> 00:35:30,917
Był jedynym Afroamerykaninem w branży.

566
00:35:31,504 --> 00:35:34,094
Reprezentował nie tylko siebie.

567
00:35:35,341 --> 00:35:38,301
To zdjęcie twojego dziadka na dachu.

568
00:35:39,929 --> 00:35:41,639
Ustawia antenę.

569
00:35:42,640 --> 00:35:45,980
Był czarnym, dwumetrowym mężczyzną
w Dolinie Krzemowej,

570
00:35:46,060 --> 00:35:47,560
nim tak ją nazwano.

571
00:35:48,187 --> 00:35:50,147
Mogę sobie tylko wyobrażać,

572
00:35:50,606 --> 00:35:53,476
jak wyglądało jego codzienne życie

573
00:35:53,568 --> 00:35:56,448
i praca z ludźmi,
którzy wyglądali inaczej.

574
00:35:57,738 --> 00:36:01,078
Miał obsesję na punkcie elektroniki
i komputerów.

575
00:36:02,952 --> 00:36:06,542
Ojcem Karen i Andersona Lawsonów
był Jerry Lawson.

576
00:36:06,998 --> 00:36:11,708
Zmarł w 2011 roku,
ale jego spuścizna przetrwała do dziś.

577
00:36:13,546 --> 00:36:15,376
Ojciec był elektrotechnikiem.

578
00:36:16,132 --> 00:36:17,512
Kochał swoją pracę.

579
00:36:18,134 --> 00:36:19,844
Całkowicie go pochłaniała.

580
00:36:21,053 --> 00:36:23,763
Nasz garaż przypominał
centrum kontroli lotów.

581
00:36:23,848 --> 00:36:26,638
Tatę otaczały monitory.

582
00:36:26,726 --> 00:36:29,936
Pod ścianami stało mnóstwo sprzętu.

583
00:36:31,689 --> 00:36:35,649
W garażu pracował nad własnym projektem,

584
00:36:35,735 --> 00:36:38,735
automatem do gier.

585
00:36:40,156 --> 00:36:41,696
Po prostu go to bawiło.

586
00:36:42,950 --> 00:36:46,040
Jego szefowie wiedzieli,
że majstruje przy grze.

587
00:36:46,120 --> 00:36:48,210
Zatrudnili go

588
00:36:48,289 --> 00:36:53,249
do stworzenia nowych rozwiązań
do ich nowej konsoli.

589
00:36:58,216 --> 00:37:01,756
Jerry miał stworzyć konsolę do gier wideo

590
00:37:01,844 --> 00:37:04,354
na wymienne kartridże.

591
00:37:05,056 --> 00:37:06,966
Dotąd takiej nie stworzono.

592
00:37:07,475 --> 00:37:09,385
Posiadanie gier zapisanych

593
00:37:09,477 --> 00:37:12,057
na osobnych kartridżach daje ci wolność.

594
00:37:14,649 --> 00:37:17,029
Możesz wtedy

595
00:37:17,944 --> 00:37:20,494
mieć wiele gier na jedną konsolę.

596
00:37:21,030 --> 00:37:22,030
Twoja biblioteka

597
00:37:23,616 --> 00:37:25,196
może rosnąć wykładniczo.

598
00:37:31,123 --> 00:37:35,543
Tata stanął na czele zespołu,
który opracował technologię

599
00:37:35,628 --> 00:37:38,708
wykorzystującą wymienne kartridże.

600
00:37:39,799 --> 00:37:42,969
Mowa o systemie,
który rewolucjonizuje sposób,

601
00:37:43,052 --> 00:37:46,102
w jaki produkuje się gry,
i to, jak się w nie gra.

602
00:37:46,180 --> 00:37:47,850
Projekt był ściśle tajny.

603
00:37:48,683 --> 00:37:51,563
Konsolę ukończono w ciągu
sześciu-ośmiu miesięcy.

604
00:37:51,644 --> 00:37:53,524
Nazwano ją Channel F.

605
00:37:53,938 --> 00:37:57,478
Channel F była pierwszą konsolą
wykorzystującą kartridże.

606
00:37:57,566 --> 00:38:00,436
Wynalazek był tak przełomowy,

607
00:38:00,528 --> 00:38:02,528
że wkrótce konkurencja

608
00:38:02,780 --> 00:38:05,160
także zaczęła opracowywać takie konsole.

609
00:38:05,241 --> 00:38:08,371
Dobra, Atari, zobaczmy, co potrafisz.

610
00:38:10,871 --> 00:38:12,581
Wylatujesz, Rose!

611
00:38:13,332 --> 00:38:17,422
Tylko Atari oferuje ci
taką liczbę różnych gier wideo.

612
00:38:19,005 --> 00:38:20,545
Pokażę ci coś, Mason.

613
00:38:21,632 --> 00:38:25,592
Gdy na rynek trafiła konsola Atari
z wymiennymi kartridżami,

614
00:38:26,637 --> 00:38:30,887
przyćmiła wszystko, co wyszło wcześniej.

615
00:38:32,435 --> 00:38:34,185
A o tacie zapomniano.

616
00:38:35,896 --> 00:38:36,726
Spójrz tutaj.

617
00:38:38,107 --> 00:38:39,027
Dziadek śpi.

618
00:38:40,234 --> 00:38:42,494
Zawsze zasypiał tak przy biurku.

619
00:38:42,945 --> 00:38:43,945
Co?

620
00:38:44,655 --> 00:38:45,565
Szaleństwo.

621
00:38:45,656 --> 00:38:49,076
To, że niewielu ludzi słyszało o Channel F

622
00:38:49,327 --> 00:38:50,537
nieco mnie smuci,

623
00:38:51,078 --> 00:38:54,668
ale założę się,
że jest więcej takich jak mój tata.

624
00:38:55,416 --> 00:38:56,666
Nikt ich nie zna.

625
00:38:58,127 --> 00:38:59,297
To było dawno temu.

626
00:39:00,588 --> 00:39:04,508
Lawson nie zdobył zasłużonej sławy
za swój wynalazek.

627
00:39:05,551 --> 00:39:06,801
Ładne zdjęcie.

628
00:39:07,094 --> 00:39:09,474
Za to inni zyskali rozpoznawalność…

629
00:39:10,639 --> 00:39:12,059
z niewłaściwych powodów.

630
00:39:13,184 --> 00:39:14,944
Gdy zaczynałem pracę w Atari,

631
00:39:16,020 --> 00:39:18,610
to było barwne i ekscytujące

632
00:39:19,315 --> 00:39:20,725
środowisko.

633
00:39:21,817 --> 00:39:22,937
Kreatywne,

634
00:39:23,027 --> 00:39:26,737
stymulujące, z fascynującymi ludźmi.

635
00:39:26,822 --> 00:39:28,702
Fajnie było pracować w Atari.

636
00:39:29,241 --> 00:39:32,241
Howard Scott Warshaw nieźle zaczął.

637
00:39:32,328 --> 00:39:34,458
Zrobiłem sporo udanych gier.

638
00:39:34,538 --> 00:39:36,868
Fani Yars’ Revenge wciąż do mnie piszą.

639
00:39:39,293 --> 00:39:42,423
Howard wyrobił sobie markę,
tworząc hitowe gry.

640
00:39:42,505 --> 00:39:44,835
Czy na Atari grałeś już dziś?

641
00:39:44,924 --> 00:39:47,974
W tamtych czasach typowa gra na Atari

642
00:39:48,052 --> 00:39:50,262
powstawała w sześć do ośmiu miesięcy.

643
00:39:50,346 --> 00:39:54,676
Czy Indiana Jones umknie siłom zła?

644
00:39:55,393 --> 00:39:58,523
Poszukiwacze zaginionej Arki
zajęli dziewięć miesięcy.

645
00:39:59,814 --> 00:40:02,364
Czy Indy dotrze do końca?

646
00:40:02,691 --> 00:40:06,821
Dowiecie się tego z nowej gry,
Poszukiwacze zaginionej Arki!

647
00:40:07,446 --> 00:40:09,816
To było wielkie przedsięwzięcie.

648
00:40:09,907 --> 00:40:12,697
Tyle co skończyłem Poszukiwaczy.

649
00:40:14,203 --> 00:40:15,793
Wtedy zlecili mi E. T.,

650
00:40:16,455 --> 00:40:18,285
kolejną grę na podstawie filmu.

651
00:40:20,042 --> 00:40:20,962
„Halo?”

652
00:40:21,252 --> 00:40:24,092
„Musimy mieć E. T.
na pierwszego września”.

653
00:40:24,547 --> 00:40:26,917
A mieliśmy 27 lipca.

654
00:40:27,007 --> 00:40:28,297
Pięć tygodni.

655
00:40:29,635 --> 00:40:32,755
Nikt tego nie dokonał,
nikt by się nie zgodził.

656
00:40:32,847 --> 00:40:35,557
To głupi pomysł. Nikt by tego nie zrobił.

657
00:40:35,641 --> 00:40:37,181
To niedorzeczne.

658
00:40:37,268 --> 00:40:39,348
Gra musiała być gotowa na Gwiazdkę.

659
00:40:39,437 --> 00:40:41,647
Gdyby nie wyszła na święta,

660
00:40:41,730 --> 00:40:43,570
to nie byłoby sensu jej robić.

661
00:40:44,275 --> 00:40:46,315
Powiedziałem: „Jasne, dam radę”.

662
00:40:47,486 --> 00:40:50,906
Nie zawahałem się.
Nie miałem żadnych wątpliwości.

663
00:40:50,990 --> 00:40:52,120
Dam radę.

664
00:40:52,199 --> 00:40:55,039
Nie wiem, co mnie przepełniało,

665
00:40:55,119 --> 00:40:58,079
ale aż się to ze mnie wylewało.

666
00:41:00,207 --> 00:41:02,167
Nie brakowało mi pewności siebie.

667
00:41:02,668 --> 00:41:05,248
To było wtorkowe popołudnie.

668
00:41:05,713 --> 00:41:08,923
Facet mówi:
„Dobra, w czwartek o ósmej rano

669
00:41:09,008 --> 00:41:11,798
bądź na lotnisku w San Jose.

670
00:41:12,219 --> 00:41:16,889
Prywatny samolot
zabierze cię na spotkanie ze Spielbergiem,

671
00:41:16,974 --> 00:41:19,354
przedstawisz mu projekt gry”.

672
00:41:19,727 --> 00:41:23,397
„Mam 36 godzin
na stworzenie projektu? Pięknie”.

673
00:41:28,652 --> 00:41:31,572
Trochę się stresowałem.
Spielberg był moim idolem.

674
00:41:32,072 --> 00:41:33,202
Poważna sprawa.

675
00:41:33,532 --> 00:41:35,912
PREZENTUJ
UCIEKAJ

676
00:41:36,035 --> 00:41:37,865
Zaprezentowałem grę Stevenowi.

677
00:41:44,293 --> 00:41:46,423
On siedzi, chwilę myśli.

678
00:41:47,338 --> 00:41:49,468
„Może zrobisz coś w stylu Pac-Mana?”

679
00:41:50,841 --> 00:41:53,051
Coś we mnie wybuchło.

680
00:41:54,512 --> 00:41:56,812
„Co? To jakieś jaja?

681
00:41:57,139 --> 00:41:59,639
Jesteś geniuszem kina,

682
00:41:59,934 --> 00:42:02,524
a prosisz mnie o podróbę gry

683
00:42:02,603 --> 00:42:04,693
do swojego wybitnego filmu?”

684
00:42:05,189 --> 00:42:06,859
Nie powiedziałem mu tego,

685
00:42:06,941 --> 00:42:08,611
w końcu to Steven Spielberg,

686
00:42:08,692 --> 00:42:10,992
jeszcze nie oszalałem.

687
00:42:12,154 --> 00:42:15,074
Powiedziałem, że taka podróbka

688
00:42:15,157 --> 00:42:17,117
mogłaby zhańbić jego film.

689
00:42:17,201 --> 00:42:19,291
Mój pomysł był bardziej odpowiedni.

690
00:42:19,703 --> 00:42:20,873
A on na to: „Okej”.

691
00:42:20,955 --> 00:42:22,495
Ale prawda była inna.

692
00:42:22,581 --> 00:42:25,211
„Cholera, nie zrobię Pac-Mana
w pięć tygodni!

693
00:42:25,292 --> 00:42:28,922
Z czymś takim sobie poradzę!”

694
00:42:29,255 --> 00:42:30,665
Trzeba ją tylko napisać.

695
00:42:30,756 --> 00:42:33,546
To było bardzo intensywne pięć tygodni.

696
00:42:33,634 --> 00:42:38,724
W moim życiu nie istniało dosłownie nic
poza tamtą grą.

697
00:42:39,431 --> 00:42:40,981
Pracowałem non stop.

698
00:42:41,725 --> 00:42:44,685
Prawie się zabiłem w aucie,

699
00:42:44,770 --> 00:42:47,900
bo kodowałem w głowie,
zamiast patrzeć, jak jadę.

700
00:42:48,315 --> 00:42:51,315
E albo FF. To wszystko zmieni.

701
00:42:52,695 --> 00:42:56,485
Jadłem coś z innymi,
a w głowie wciąż kodowałem.

702
00:42:57,074 --> 00:42:59,874
Przyniosłem sprzęt do domu,

703
00:43:00,286 --> 00:43:03,246
żeby zawsze być nie dalej,
niż minutę drogi

704
00:43:03,330 --> 00:43:05,250
od klawiatury,

705
00:43:05,332 --> 00:43:07,332
na której mogłem wpisać kod.

706
00:43:07,918 --> 00:43:11,048
Nigdy w życiu tak ciężko nie pracowałem.

707
00:43:11,463 --> 00:43:15,883
Wyrobiłem się do pierwszego września,
oddałem gotową grę.

708
00:43:15,968 --> 00:43:19,638
Byłem bohaterem,
który dokonał niemożliwego,

709
00:43:19,722 --> 00:43:20,932
udało się.

710
00:43:21,432 --> 00:43:22,892
Pokazałem grę Stevenowi.

711
00:43:23,809 --> 00:43:24,849
Zagrał w nią,

712
00:43:24,935 --> 00:43:26,765
zatwierdził ją i gotowe.

713
00:43:27,521 --> 00:43:29,981
To była wielka ulga.

714
00:43:30,566 --> 00:43:32,856
Wyprodukowali z pięć milionów kopii.

715
00:43:40,034 --> 00:43:41,164
Nagrano reklamy,

716
00:43:42,202 --> 00:43:43,622
gry trafiły na półki,

717
00:43:44,371 --> 00:43:45,871
a potem pod choinkę.

718
00:43:46,707 --> 00:43:50,247
Gra, która pozwoli ci pomóc E. T.
we własnym domu…

719
00:43:51,128 --> 00:43:53,048
W samą porę na święta.

720
00:43:53,130 --> 00:43:59,090
Gra okazała się jednak ogromnym,
kosztownym, katastrofalnym błędem.

721
00:43:59,845 --> 00:44:02,965
E.T. był wielkim niewypałem.

722
00:44:03,432 --> 00:44:07,652
Krytycy uznali grę za uciążliwą,
prymitywną i irytującą.

723
00:44:08,187 --> 00:44:10,227
Ludzi wkurzały dołki.

724
00:44:10,314 --> 00:44:12,944
„Głupota. Co one tam robią?”

725
00:44:13,025 --> 00:44:16,065
W skrócie: gra była wielką klapą.

726
00:44:16,695 --> 00:44:19,565
Sklepy wycofują zamówienia
tuż przed świętami.

727
00:44:20,532 --> 00:44:21,832
Mamy dużo towaru,

728
00:44:22,076 --> 00:44:24,616
którego musimy się pozbyć przed świętami.

729
00:44:25,037 --> 00:44:27,747
Kto chciałby stać za takim fiaskiem?

730
00:44:28,123 --> 00:44:30,583
Porażka musiała mieć twarz.

731
00:44:31,460 --> 00:44:34,250
Tą twarzą został E. T.,

732
00:44:34,338 --> 00:44:37,548
a ja na zawsze do niej przylgnąłem.

733
00:44:37,966 --> 00:44:40,386
Ale to był dopiero początek końca.

734
00:44:42,846 --> 00:44:45,056
Domowa wersja Pac-Mana z automatów

735
00:44:45,140 --> 00:44:46,890
rozczarowała fanów.

736
00:44:46,975 --> 00:44:49,435
Myślałem, że będzie wyglądać inaczej.

737
00:44:49,520 --> 00:44:51,480
Bardziej jak ten w automatach.

738
00:44:52,022 --> 00:44:54,362
Rynek zalały dziadowskie gry.

739
00:44:54,441 --> 00:44:58,321
Firmy stawiały na ilość, nie jakość.

740
00:44:58,404 --> 00:45:00,704
Możliwe, że rynek się przesycił.

741
00:45:00,781 --> 00:45:04,331
Gracze zaczęli odkładać dżojstiki.

742
00:45:04,410 --> 00:45:07,960
Moda na gry komputerowe
przestaje panować nad młodzieżą.

743
00:45:08,038 --> 00:45:11,418
- Mam ich dość.
- Spadła sprzedaż gier wideo.

744
00:45:11,500 --> 00:45:13,630
Boom się kończy.

745
00:45:13,711 --> 00:45:16,881
Amerykański boom na gry wideo upadł.

746
00:45:17,923 --> 00:45:21,393
Skoro Pac-Man, E. T.
i Poszukiwacze zaginionej Arki

747
00:45:21,468 --> 00:45:23,508
się nie sprzedają, to co innego?

748
00:46:23,155 --> 00:46:26,575
Napisy: Aleksandra Basińska